TEDxO'Porto
Sandra Fisher-Martins: The right to understand
Filmed:
Readability: 3.2
345,660 views
Medical, legal, and financial documents should be easy to read, but too often they aren’t. With spot-on (and funny) examples, Sandra Fisher Martins shows how overly complex language separates us from the information we need -- and three steps to change that. In Portuguese with English subtitles.
Sandra Fisher-Martins - Translator, plain language activist
Sandra Fisher-Martins fights “information apartheid” -- the barrier created by overly complex language. Full bio
Sandra Fisher-Martins fights “information apartheid” -- the barrier created by overly complex language. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:07
The story I want to tell you about, started to me,
0
57
3616
Het verhaal dat ik jullie wil vertellen,
begon voor mij in 1996,
begon voor mij in 1996,
00:10
in 1996 when I was studying in England.
1
3673
4152
toen ik studeerde in Engeland.
00:14
One day, I was glancing through my bank statement
(I didn't have much to look at)
(I didn't have much to look at)
2
7825
4164
Ik keek eens mijn bankafschriften na
-- ik had niet veel om naar te kijken --
-- ik had niet veel om naar te kijken --
00:18
and I've noticed that in the upper corner there was
a symbol, that I'm going to show you,
a symbol, that I'm going to show you,
3
11989
5242
en merkte in de bovenhoek een symbool op
dat ik jullie nu ga laten zien.
dat ik jullie nu ga laten zien.
00:24
saying that document had been made in
plain language, for me to understand it.
plain language, for me to understand it.
4
17331
4459
Het gaf aan dat het document
in duidelijke taal was opgesteld,
in duidelijke taal was opgesteld,
zodat ik het kon begrijpen.
00:28
The idea interested me; I tried to find out
what that was
what that was
5
21790
2340
Het idee interesseerde me:
ik wilde erachter komen wat dat was
ik wilde erachter komen wat dat was
00:31
and I found out that there was a campaign for the
simplification of language,
simplification of language,
6
24130
4168
en zag dat er een campagne was
voor de vereenvoudiging van de taal:
voor de vereenvoudiging van de taal:
00:35
which was the "Plain English Campaign".
7
28298
1741
de 'Campagne voor Eenvoudig Engels'.
00:37
I thought it was a fabulous idea, for about
one day or two,
one day or two,
8
30085
2925
Ik dacht een paar dagen lang
dat het zo'n fantastisch idee was
dat het zo'n fantastisch idee was
00:40
and I've never thought about it since.
9
33010
1739
en vergat het later.
00:41
When I came back to Portugal, for good,
10
34810
2475
Toen ik voorgoed terugging naar Portugal
00:44
I came across with several documents - for example,
my work contract,
my work contract,
11
37285
5145
kreeg ik wat documenten voorgeschoteld
-- bijvoorbeeld mijn werkcontract,
-- bijvoorbeeld mijn werkcontract,
00:49
the papers I had to sign to buy a house,
the electricity bill --
the electricity bill --
12
42430
4697
papieren om een huis te kopen,
de elektriciteitsrekening --
de elektriciteitsrekening --
00:54
a series of documents that reminded me of
that bank statement.
that bank statement.
13
47127
3401
een reeks documenten die me
deden denken aan dat bankafschrift.
deden denken aan dat bankafschrift.
00:57
Not because they were equally clear and simple,
14
50528
3577
Niet omdat ze duidelijk
en eenvoudig waren,
en eenvoudig waren,
01:01
but because they were the exact opposite.
15
54105
2606
maar precies het tegenovergestelde.
01:03
Because I had to read everything twice or thrice,
to begin to understand what was written there.
to begin to understand what was written there.
16
56711
4794
Ik moest alles twee of drie keer lezen
om er iets van te begrijpen.
om er iets van te begrijpen.
01:08
And then, that little seed that had been sown
in 1996, started germinating.
in 1996, started germinating.
17
61505
6856
Dat zaadje dat gezaaid was in 1996
begon te ontkiemen.
begon te ontkiemen.
01:15
And one day, I found myself
18
68423
1751
Op een dag liep ik
het kantoor van mijn baas binnen
het kantoor van mijn baas binnen
01:17
entering through my boss' office and quitting
my job to dedicate myself to this.
my job to dedicate myself to this.
19
70174
4000
en nam ontslag om me hieraan te wijden.
01:21
And so, what did I find out, right off the start?
20
74174
3460
En wat kwam ik al dadelijk te weten?
01:24
I found out that it was a much more severe problem
than I thought.
than I thought.
21
77634
2924
Ik kwam erachter dat het probleem
veel ernstiger was dan ik dacht.
veel ernstiger was dan ik dacht.
01:27
It wasn't only about these documents being
complex and annoying,
complex and annoying,
22
80558
4466
Het was niet alleen dat deze documenten
complex en vervelend waren,
complex en vervelend waren,
01:32
it was the fact that Portuguese people's literacy --
23
85024
3300
maar ook het feit dat
de geletterdheid van de Portugezen --
de geletterdheid van de Portugezen --
01:35
literacy is the hability to understand written documents --
24
88324
2835
het vermogen om documenten
te begrijpen -- extreem laag is.
te begrijpen -- extreem laag is.
01:38
is extremely low. I'm going to show you a chart about Portuguese people's literacy [rate].
25
91159
5533
Ik toon jullie een grafiek
over de geletterdheid van de Portugezen.
over de geletterdheid van de Portugezen.
01:43
You know that about 10, 11% of people, in Portugal,
26
96692
3581
Ongeveer 10, 11%
van de mensen in Portugal
van de mensen in Portugal
01:47
don't know how to read nor write at all, yet.
27
100273
2809
kunnen lezen noch schrijven.
01:50
Over there are those who know, or say they know,
how to read and write. So, what do we have?
how to read and write. So, what do we have?
28
103082
4215
Anderen kunnen het wel,
of het beweren te kunnen.
of het beweren te kunnen.
Wat zien we?
01:54
We have that group of red people in level 1,
which is the lowest in literacy [rate].
which is the lowest in literacy [rate].
29
107297
5360
De groep mensen op het rode niveau 1
hebben de laagste alfabetiseringsgraad.
hebben de laagste alfabetiseringsgraad.
01:59
They are persons who are able to join letters,
30
112657
3324
Het zijn personen
die letters kunnen aaneenrijgen,
die letters kunnen aaneenrijgen,
02:02
but they can't, actually, understand.
31
115981
2548
maar ze begrijpen het niet echt.
02:05
For example, if a person, from that red group,
has to pick up
has to pick up
32
118529
3687
Bijvoorbeeld, als een vrouw
van de rode groep
van de rode groep
op de bijsluiter
van een geneesmiddel moet lezen
van een geneesmiddel moet lezen
02:09
the package leaflet of a medicinal product,
to give a dose of medicine to his/her child,
to give a dose of medicine to his/her child,
33
122216
5280
hoe een medicijn
te doseren voor haar kind,
te doseren voor haar kind,
02:14
he/she can't, can't understand the information.
34
127496
2469
dan begrijpt zij de informatie niet.
02:16
50% of the Portuguese. Then we have 30% more,
those yellow ones,
those yellow ones,
35
129965
5128
Dat geldt voor 50% van de Portugezen.
Dan hebben we nog 30%, die gele groep.
02:22
over there, people who get by
on the daily basis.
on the daily basis.
36
135093
4551
Dat zijn mensen die zich kunnen behelpen.
Als wat ze moeten lezen niet te nieuw
of te bijzonder is, zal het wel lukken.
of te bijzonder is, zal het wel lukken.
02:26
That is, if they don't have to read anything too new
or too different, they will manage.
or too different, they will manage.
37
139644
3374
02:30
But, for example, if they work in a factory and
a new machine arrives
a new machine arrives
38
143018
3700
Maar als ze bijvoorbeeld
in een fabriek werken
in een fabriek werken
en er een nieuwe machine komt
02:33
and they have to read the machine's manual
to be able to work with it, they can't do it anymore.
to be able to work with it, they can't do it anymore.
39
146718
4898
en ze de handleiding van de machine
moeten lezen om ermee te werken
moeten lezen om ermee te werken
dan gaat dat niet.
02:38
And there they go, 80% of the Portuguese people.
40
151616
4452
Dat geldt voor 80% van het Portugese volk.
Dan zijn er nog die met
documenten kunnen omgaan,
documenten kunnen omgaan,
02:43
Then we have a few more that can handle documents,
41
156068
2616
zolang ze niet te ingewikkeld zijn.
02:45
as long as they are not too complex,
42
158684
1427
02:47
and we have 5% of the population that
can handle really complex documents.
can handle really complex documents.
43
160111
5439
En 5% van de bevolking
kan echt complexe documenten aan.
kan echt complexe documenten aan.
02:52
Now, just so you don't think this is normal,
that over there is Sweden.
that over there is Sweden.
44
165550
5037
Mochten jullie denken dat dit normaal is,
kijk dan naar Zweden.
02:57
While we have 20% of people with the literacy
considered essential for a daily basis,
considered essential for a daily basis,
45
170587
5349
Terwijl bij ons 20% van de mensen
voldoende gealfabetiseerd is
voor dagelijks gebruik,
voor dagelijks gebruik,
03:02
Sweden has 75%.
46
175936
3517
is dat in Zweden 75%.
03:06
And looking at that, what did I realize?
47
179453
2108
Wat heb ik me gerealiseerd?
03:08
I realized we live in an apartheid of information.
48
181561
3335
Ik realiseerde me dat we leven
in een 'apartheid' van informatie.
in een 'apartheid' van informatie.
03:11
I realized that there's a small minority of people
who has indeed access to information
who has indeed access to information
49
184896
5751
Ik realiseerde me dat er
een kleine minderheid mensen is
een kleine minderheid mensen is
die wel toegang heeft tot informatie
03:17
and can use it to their advantage and
a huge majority that can't.
a huge majority that can't.
50
190647
5394
en die dat kunnen gebruiken
in hun voordeel
in hun voordeel
en dat een enorme
meerderheid dat niet kan
meerderheid dat niet kan
03:23
And because they can't, they are excluded
and they are impaired.
and they are impaired.
51
196041
3806
en daarom zijn uitgesloten en gehandicapt.
03:26
Let me give you an example.
52
199847
2016
Laat ik jullie een voorbeeld geven.
03:28
That one is Mr. Domingos, my building's doorkeeper. Mr. Domingos started to read at the age of 27,
53
201863
5367
Dat is meneer Domingos,
de portier van mijn gebouw.
de portier van mijn gebouw.
De heer Domingos
begon te lezen op zijn 27ste,
begon te lezen op zijn 27ste,
03:34
so, he falls in that yellow group that
we have seen a little while ago.
we have seen a little while ago.
54
207230
3048
dus valt hij in die
gele groep van daarstraks.
gele groep van daarstraks.
03:37
From time to time, I'm arriving home and he says:
55
210278
1953
Als ik thuiskom, zegt hij soms:
03:39
"Miss Sandra!"; "Yes, Mr. Domingos."
56
212231
2131
"Miss Sandra!"
"Ja, meneer Domingos."
"Ja, meneer Domingos."
03:41
"Here is a little letter." So, the deal is: when Mr. Domingos or someone in the family or in the neighbourhood
57
214362
4519
"Hier is een kleine brief."
Als meneer Domingos
of iemand anders uit de buurt
of iemand anders uit de buurt
iets ontvangt dat ze niet begrijpen,
03:45
receives something that they don't understand,
they come to me and I help them to translate it.
they come to me and I help them to translate it.
58
218881
3695
komen ze naar me toe
en ik help hen het te lezen.
en ik help hen het te lezen.
03:49
And so, that time he said to me like this:
59
222576
1610
Die keer zei hij tegen me:
03:51
"Oh, Miss Sandra, I'm about to throw this away,
but check it if this is important."
but check it if this is important."
60
224186
3725
"Oh, Miss Sandra, kan ik deze weggooien?
Kijk eens of dit belangrijk is."
Kijk eens of dit belangrijk is."
03:54
It was very important. He had been waiting,
for quite a while, to have a knee surgery
for quite a while, to have a knee surgery
61
227911
4826
En het was belangrijk.
Hij wachtte al lang op een knie-operatie
en dat was de brief
met de fameuze operatie-bankcheque.
met de fameuze operatie-bankcheque.
03:59
and that was the letter of the famous surgery-bank
checks. When a person is waiting for a long time,
checks. When a person is waiting for a long time,
62
232737
3860
Wanneer iemand lange tijd wacht,
04:03
they get a bank check and with that bank check
they can have that surgery in the private sector.
they can have that surgery in the private sector.
63
236597
3691
krijgt hij een cheque
voor een operatie in de private sector.
voor een operatie in de private sector.
04:07
It was almost thrown away into the garbage,
Mr. Domingos' letter.
Mr. Domingos' letter.
64
240288
3036
Die brief van meneer Domingos
was bijna in de vuilnisbak beland.
was bijna in de vuilnisbak beland.
04:10
In that same year, I've found out,
65
243324
2151
Datzelfde jaar kwam ik erachter
04:12
only 20% of people had used these
surgery-bank checks.
surgery-bank checks.
66
245475
3594
dat slechts 20% van de mensen
deze bankcheques gebruikt.
deze bankcheques gebruikt.
04:16
The other 80%, I don't believe they had been cured
while they were waiting.
while they were waiting.
67
249069
6087
De overige 80% zal vast niet zijn genezen
terwijl ze erop zaten te wachten.
terwijl ze erop zaten te wachten.
04:22
They most likely did the same as Mr. Domingos:
68
255156
3036
Waarschijnlijk deden ze
hetzelfde als meneer Domingos:
hetzelfde als meneer Domingos:
04:25
"Ah! What's this? I'm not understanding,
it's going to the garbage".
it's going to the garbage".
69
258192
2295
"Ach! Wat is dit?
Ik begrijp het niet. Weg ermee!"
Ik begrijp het niet. Weg ermee!"
04:27
They lost the opportunity to have the surgery
they needed.
they needed.
70
260487
2949
En de kans op de operatie was verkeken.
04:30
What happens here? When people don't understand
71
263436
4303
Wat gebeurt hier?
Als mensen iets niet begrijpen,
04:34
this has severe consequences -- to the individual,
but also for the country.
but also for the country.
72
267739
3568
heeft dat ernstige gevolgen --
voor het individu, maar ook voor het land.
voor het individu, maar ook voor het land.
04:38
When I don't understand which are my rights,
the benefits I can have access to,
the benefits I can have access to,
73
271307
3212
Als ik mijn rechten niet ken,
of de voordelen die ik kan krijgen,
of de voordelen die ik kan krijgen,
04:41
I can't understand my duties and I'm not
an active and participative citizen either.
an active and participative citizen either.
74
274519
4849
begrijp ik mijn plichten niet en ben ik
geen actieve, participerende burger.
geen actieve, participerende burger.
04:46
Now, maybe, you are sitting there and thinking:
75
279368
4060
Misschien denken jullie wel:
"Ja, arme heer Domingos... Pech, hè?
04:50
"Yeah, poor Mr. Domingos... Bad luck, isn't it?
Me?! I'm in the green ones."
Me?! I'm in the green ones."
76
283428
3987
Ik?! Ik hoor bij de gelukkigen.
04:54
"I'm absolutely sure that I'm one of the green ones.
I was selected to come to TED! Hum?" (Laughter)
I was selected to come to TED! Hum?" (Laughter)
77
287415
4053
Daar ben ik zeker van.
Ik mocht toch naar TED!"
04:58
So the deal is: I have here some texts to read to you
78
291468
4328
(Gelach)
Wel, ik ga hier wat teksten voorlezen
05:02
and I'm going to see what color are you
when I finish reading.
when I finish reading.
79
295796
3844
om uit te vinden waar jullie thuishoren.
05:06
So, come on, this is an automobile insurance
contract. It says this:
contract. It says this:
80
299640
3699
Het eerste is een
autoverzekeringscontract:
autoverzekeringscontract:
05:10
"Unless contrary stipulation, the decease of the ensured person, the ensured capital is provided,
81
303339
6486
"Tenzij anders bepaald zal bij
het overlijden van de verzekerde persoon
het overlijden van de verzekerde persoon
het verzekerde kapitaal worden verstrekt,
05:16
in case of predeceasing of the beneficiary relatively to the ensured person, to the heirs of the last,
82
309825
5835
in het geval van vooroverlijden
van de begunstigde
van de begunstigde
aan de erfgenamen van de laatste.
05:22
in case of the simultaneous decease of the ensured person and of the beneficiary,
83
315660
3429
In het geval van gelijktijdig
overlijden van beiden
overlijden van beiden
aan de erfgenamen van de laatste."
05:26
to the heirs of the last". Hum? (Laughter)
84
319089
2402
Hè?
05:28
Next, there's another one, from the medicines'
package leaflet, that says the following:
package leaflet, that says the following:
85
321491
5044
(Gelach)
Hier een uit een medicijnenbijsluiter:
"Waarschuwing!
Erythema, oedeem, vesiculatie,
Erythema, oedeem, vesiculatie,
05:33
"Warning! It may also occur erythema, edema,
vesiculation, keratolysis and urticaria."
vesiculation, keratolysis and urticaria."
86
326535
7403
keratolyse en urticaria
kunnen ook optreden."
kunnen ook optreden."
05:40
Hum? Are you clear?
87
333999
2822
Hè? Snap je?
Deze is echt goed.
05:44
And this one is really good. This one, I signed
a renting contract to the new office on Friday
a renting contract to the new office on Friday
88
337005
3391
Ik tekende een contract voor een kantoor
en kreeg er de slappe lach van.
en kreeg er de slappe lach van.
05:47
and I laughed my head off.
89
340396
1328
Er stond: "Ik, als medeondertekenaar,
05:48
So, it said: "I, as a cosigner, assume the opportune
payment of the rents,
payment of the rents,
90
341724
5560
zeg toe de overeengekomen huur
met gezwinde spoed te voldoen
met gezwinde spoed te voldoen
05:54
waiving the benefits of the division
and prior foreclosure."
and prior foreclosure."
91
347284
3816
teneinde het vruchtgebruik
niet te verliezen."
niet te verliezen."
05:58
When I heard "opportune payment" ["storm payment"
in Portuguese], I imagined myself bursting in there,
in Portuguese], I imagined myself bursting in there,
92
351100
3512
Ik zag mezelf daar al binnenstormen,
06:01
slamming the door and saying: "Here's the money!!!"
(Laughter)
(Laughter)
93
354612
3886
de deur dichtgooien en roepen:
"Hier is het geld!!!"
"Hier is het geld!!!"
(Gelach)
Maar dat is het niet!
06:05
But it's not! (Laughter) (Applause)
94
358498
1349
(Gelach)
(Applaus)
(Applaus)
06:06
But it's not! (Applause)
95
359847
949
Maar dat is het niet!
06:07
(Applause)
96
360796
1205
(Applaus)
06:09
(Applause)
97
362001
2921
06:11
So, it's this: when we leave our area of expertise --
98
364999
3984
Het punt is: als we
ons vakgebied verlaten --
ons vakgebied verlaten --
06:15
and it only takes a little; there is no need to go
to the string theory or something like that,
to the string theory or something like that,
99
368983
3629
ook maar een beetje;
niet eens naar de snaartheorie of zo,
niet eens naar de snaartheorie of zo,
06:19
it only takes a little... (Laughter)
100
372612
1590
een klein beetje ...
(Gelach)
(Gelach)
06:21
What happens?
101
374202
1741
Wat gebeurt er dan?
06:22
We get as lost as Mr. Domingos.
102
375943
3696
Dan zijn we net zo verloren
als Mr Domingos.
als Mr Domingos.
06:26
And these documents are not written
by experts to experts,
by experts to experts,
103
379639
3973
En deze documenten zijn niet
geschreven van experts voor experts,
geschreven van experts voor experts,
06:30
as the ones from the string theory.
104
383612
1849
zoals die van de snaartheorie.
06:32
No! These are documents written for me,
these are the public documents,
these are the public documents,
105
385461
3448
Nee! Ze zijn geschreven voor mij,
het zijn eindgebruikerdocumenten
het zijn eindgebruikerdocumenten
06:35
the public documents I need to understand
in my daily life,
in my daily life,
106
388909
3704
die ik in mijn dagelijks leven
moet begrijpen,
moet begrijpen,
om mezelf te redden,
om mijn leven te leven.
om mijn leven te leven.
06:39
to govern myself, to live my life.
107
392613
1590
06:41
These are the renting contracts, the package leaflet
of the medicines.
of the medicines.
108
394203
2735
Dit zijn huurcontracten,
bijsluiters van de geneesmiddelen.
bijsluiters van de geneesmiddelen.
06:43
It's all this. The electricity bills.
109
396938
2989
Van alles.
De elektriciteitsrekening.
De elektriciteitsrekening.
Die moeten duidelijk zijn,
zodat ik ze kan begrijpen.
zodat ik ze kan begrijpen.
06:47
This has to be clear, so that I can understand.
110
400096
1873
06:48
Because, if I can't understand, what happens?
111
401969
2360
Want wat gebeurt er
als ik ze niet begrijp?
als ik ze niet begrijp?
06:51
I make mistakes, I get wrong.
112
404329
3329
Dan maak ik fouten.
06:54
I'm going to give you an example of mistakes that
were committed, bad decisions made
were committed, bad decisions made
113
407658
4033
Ik geef een voorbeeld van fouten,
van slechte beslissingen
van slechte beslissingen
06:58
for not being able to understand documents.
114
411691
2244
door documenten niet te begrijpen.
07:00
Do you remember the subprime crisis that
took place in the United States?
took place in the United States?
115
413935
3739
Denk aan de rommelhypotheekcrisis
in de Verenigde Staten.
in de Verenigde Staten.
07:04
What happened?
116
417674
2197
Wat gebeurde daar?
07:06
People signed those loans to buy houses,
117
419871
2977
Mensen ondertekenden leningen
om huizen te kopen,
om huizen te kopen,
07:09
without truly understanding what they were signing.
118
422848
2223
zonder echt te begrijpen
wat ze ondertekenden.
wat ze ondertekenden.
07:12
Because if they knew what they were signing,
119
425071
2264
Want als ze wisten wat ze ondertekenden,
07:14
they'd know that as soon as the interest rate started
to rise, the monthly payment would also increase,
to rise, the monthly payment would also increase,
120
427335
6150
hadden ze geweten dat de maandelijkse
aflossing zou stijgen met de rente.
aflossing zou stijgen met de rente.
07:20
they wouldn't be able to pay anymore and
they would end up without a house.
they would end up without a house.
121
433485
3184
Ze konden niet meer betalen
en raakten hun huis kwijt.
en raakten hun huis kwijt.
07:23
So, the rest, after that, next, everything
crumbled down and we know the rest.
crumbled down and we know the rest.
122
436669
4057
Alles stortte in en we kennen de rest.
07:27
Do you think that if there was a culture of clarity
in the financial sector
in the financial sector
123
440726
5263
Als er in de financiële sector
een cultuur van duidelijkheid was geweest,
een cultuur van duidelijkheid was geweest,
07:32
things would have got up to where they've got?
124
445989
2027
zou het dan ook zover zijn gekomen?
07:35
I don't think so. So,
125
448016
3505
Ik denk het niet.
Hoe los je dit probleem op,
07:38
how do you solve this problem,
126
451521
3326
07:41
this such big difference between the
literacy [rate] of the Portuguese,
literacy [rate] of the Portuguese,
127
454909
3157
dit grote verschil tussen
de alfabetiseringgraad van de Portugezen
de alfabetiseringgraad van de Portugezen
07:45
that is down here, and the complexity
of the public documents,
of the public documents,
128
458097
3019
en de complexiteit van gewone documenten
07:48
those ones we need to understand
in our daily lives, sorry,
in our daily lives, sorry,
129
461116
3467
die we moeten begrijpen
in ons dagelijks leven, sorry,
in ons dagelijks leven, sorry,
07:51
that are up here?
130
464583
1574
deze hier?
07:53
So, the first think that comes to mind is,
131
466157
2571
Het eerste dat in je opkomt, is:
07:55
"If literacy is down here, let's make it rise" -- isn't it?
132
468728
3276
"Als de geletterdheid hier laag is,
laten we ze doen stijgen, toch?"
laten we ze doen stijgen, toch?"
07:59
Let's educate people.
133
472004
1922
Laten we mensen opleiden.
Laten we, laten we ...
Natuurlijk gaan we mensen onderwijzen.
Natuurlijk gaan we mensen onderwijzen.
08:00
Let's, let's... of course we will,
of course we will educate people.
of course we will educate people.
134
473942
3135
08:04
The thing is, it's hard and it's slow.
And I don't even want to imagine
And I don't even want to imagine
135
477077
4119
Maar dat gaat moeizaam en traag.
Ik wil er niet aan denken
08:08
how many generations it will take until we are
at Sweden's level.
at Sweden's level.
136
481196
4155
hoeveel generaties het zal duren
voordat we op het Zweedse niveau zitten.
voordat we op het Zweedse niveau zitten.
08:12
But, besides that, it's not only because it is slow.
There is another problem.
There is another problem.
137
485351
2497
Maar daarnaast
is er nog een ander probleem.
is er nog een ander probleem.
08:14
If the language of the documents
isn't simpler,
isn't simpler,
138
487848
3833
Als de taal van de documenten
niet eenvoudiger wordt,
niet eenvoudiger wordt,
08:18
we've already seen that people, even with
a high literacy level, like you,
a high literacy level, like you,
139
491681
4999
dan zien we dat zelfs mensen
met een hoog niveau zoals jullie,
met een hoog niveau zoals jullie,
08:23
if the language is hard, they don't get cleared,
140
496680
3164
als de taal echt moeilijk is,
het niet klaarspelen
om deze documenten begrijpen.
om deze documenten begrijpen.
08:26
they continue to be unable to understand
these documents.
these documents.
141
499844
2898
08:29
So, besides increasing literacy [rate], and for now,
142
502742
4004
Naast het verhogen van geletterdheid
is het belangrijker om nu de complexiteit
van de documenten te verminderen
van de documenten te verminderen
08:33
it's much more important to reduce
the complexity of documents
the complexity of documents
143
506746
4094
en de taal ervan te vereenvoudigen.
08:37
and simplify the language.
144
510901
2818
08:42
I'm going to show you an example.
145
515304
2001
Ik toon een voorbeeld.
Ik praat over vereenvoudiging van de taal.
08:44
When I talk about simplifying the language.
Notice!
Notice!
146
517305
2001
Let op!
08:46
On the left side of a contract:
147
519306
4075
Aan de linkerkant van een contract:
"Er wordt overeengekomen
dat de verzekeringsmaatschappij,
dat de verzekeringsmaatschappij,
08:50
"It is agreed that the insurance company, bla bla bla,
bla bla bla, bla bla..."
bla bla bla, bla bla..."
148
523381
3434
bla bla bla, bla bla bla, bla bla ..."
08:53
This is a before and after example. What do we mean with simplifying language?
149
526815
4499
Dit is een voorbeeld voor en na.
Wat bedoelen we
met vereenvoudigen van de taal?
met vereenvoudigen van de taal?
08:58
It's communicating in a simple and clear way,
enabling our reader to understand it at first glance.
enabling our reader to understand it at first glance.
150
531314
7805
Mededelen op een eenvoudige
en duidelijke manier,
en duidelijke manier,
waardoor onze lezer
het begrijpt op het eerste gezicht.
het begrijpt op het eerste gezicht.
09:06
What do you prefer? Before or after?
151
539119
3924
Wat verkies je?
Ervoor of erna?
Ervoor of erna?
09:10
There isn't much doubt, is there?
152
543043
2268
Er is niet veel twijfel, toch?
09:12
So, how is this achieved? How can you make
the State and companies communicate
the State and companies communicate
153
545311
6138
Hoe doe je dat? Hoe doe je
de staat en bedrijven communiceren
de staat en bedrijven communiceren
09:18
with citizens in a language they can understand
at first glance?
at first glance?
154
551449
3209
met de burgers in een taal
die ze op het eerste gezicht begrijpen?
die ze op het eerste gezicht begrijpen?
09:21
There are several ways. There are countries
that are going by the path of legislation.
that are going by the path of legislation.
155
554658
3421
Er zijn verschillende manieren.
Sommige landen doen het via de wetgeving.
Sommige landen doen het via de wetgeving.
09:25
For example, Sweden and the United States
introduced, last year, a legislation that forces
introduced, last year, a legislation that forces
156
558079
6065
Zweden en de VS introduceerden
bijvoorbeeld vorig jaar een wetgeving
bijvoorbeeld vorig jaar een wetgeving
die de staat verplicht om te communiceren
in een taal die de mensen begrijpen.
in een taal die de mensen begrijpen.
09:31
the State to communicate with people in
a language they can understand.
a language they can understand.
157
564144
3505
09:34
And you think, "Well, that's normal.
They are countries that are a bit ahead.
They are countries that are a bit ahead.
158
567649
3005
En je denkt: wel, dat is normaal.
Die landen lopen wat voorop.
Die landen lopen wat voorop.
09:37
"Sweden, maybe, much more than the United States.
159
570654
2461
Zweden misschien meer
dan de Verenigde Staten.
dan de Verenigde Staten.
09:40
"But they are countries that are a bit ahead.
160
573115
1650
Maar dat zijn landen
die een beetje voor lopen.
die een beetje voor lopen.
09:41
"It would be nice if in our country there was also
legislation towards that, wouldn't it be?"
legislation towards that, wouldn't it be?"
161
574765
3549
Het zou mooi zijn als ons land
ook zo'n wetgeving had, niet?
ook zo'n wetgeving had, niet?
09:45
So it would. And there is! Since 1999.
162
578314
4548
Dat zou zeker mooi zijn.
Maar die is er! Sinds 1999.
Maar die is er! Sinds 1999.
09:49
The Law of the Administrative Modernization
says that
says that
163
582862
2722
De Wet Administratieve Modernisering
09:52
the communication between the State and the people
164
585584
2676
zegt dat de communicatie
tussen de staat en het volk
tussen de staat en het volk
09:55
should be simple, clear, concise, meaningful,
without acronyms, bla bla bla...
without acronyms, bla bla bla...
165
588260
5353
eenvoudig, duidelijk, beknopt, zinvol
en zonder letterwoorden moet zijn,
en zonder letterwoorden moet zijn,
bla bla bla ...
10:00
But the thing is: it is not applied. So, the question,
166
593613
2047
Maar ze wordt niet toegepast.
Daarom de vraag.
Daarom de vraag.
10:02
the path of going through legislation,
enforcing through legislation,
enforcing through legislation,
167
595660
3268
Afdwingen door middel van wetgeving,
handhaving door middel van wetgeving,
handhaving door middel van wetgeving,
10:05
works in those countries where laws
are made to be applied.
are made to be applied.
168
598928
3994
werkt in landen waar wetten
worden gemaakt om te worden toegepast.
worden gemaakt om te worden toegepast.
10:09
Now, there is another way, the way of marketing.
169
602922
4571
(Gelach)
Nu kan het ook via marketing.
10:14
How does that work? It's like this:
170
607493
2707
Hoe werkt dat?
Dat gaat zo.
Dat gaat zo.
10:17
private companies change their language;
communicate in a clearer and simpler way,
communicate in a clearer and simpler way,
171
610200
4647
Particuliere bedrijven
passen hun taal aan:
passen hun taal aan:
ze communiceren
duidelijker en eenvoudiger,
duidelijker en eenvoudiger,
ze maken er grote ophef over,
consumenten houden ervan,
consumenten houden ervan,
10:21
they make a big fuss about it, consumers love it,
172
614847
2262
10:24
the sales rise, it works beautifully.
173
617109
2874
de omzet stijgt, het werkt prachtig.
Maar het werkt
voor de particuliere sector.
voor de particuliere sector.
10:26
But it works for the private sector.
174
619983
1990
10:28
Now, what is the third path, and to me,
the most important one?
the most important one?
175
621973
5047
Wat is de derde manier
en voor mij de belangrijkste?
en voor mij de belangrijkste?
10:34
It's the path of civil movements,
176
627020
2265
Door een burgerbeweging.
10:36
that are based in a mentality shift.
177
629316
2625
Dat is streven naar
een mentaliteitsverandering.
een mentaliteitsverandering.
10:38
In countries where this really went forward --
178
631987
2641
In landen waar dit echt vooruitging --
herinner je je het label van de
'Campagne voor Eenvoudig Engels'? --
'Campagne voor Eenvoudig Engels'? --
10:41
do you remember the English label, of the
"Plain English Campaign"? --
"Plain English Campaign"? --
179
634628
2159
10:43
this is all based on a consumers' movement.
180
636787
3189
was dat allemaal gebaseerd
op de consumentenbeweging.
op de consumentenbeweging.
10:46
So, what does it take for that civic movement
to happen?
to happen?
181
639976
4527
Wat is er nodig
voor die burgerbeweging?
voor die burgerbeweging?
10:51
We need to understand two very important things:
182
644503
2847
We moeten twee
zeer belangrijke dingen begrijpen:
zeer belangrijke dingen begrijpen:
10:54
First, wanting to understand these
public documents is not a whim,
public documents is not a whim,
183
647350
5031
Ten eerste, de wens om deze openbare
documenten te begrijpen is geen gril,
documenten te begrijpen is geen gril,
10:59
is not an intellectual curiosity.
184
652381
2348
geen intellectuele nieuwsgierigheid.
11:01
It is a necessity that I have in my daily life.
185
654729
2168
Het is een noodzaak
voor mijn dagelijkse leven.
voor mijn dagelijkse leven.
11:03
And above all, it is a right, it is everyone's right.
186
656897
3148
En bovenal is het een recht, ieders recht.
11:07
On this side we have: understanding is a right.
187
660045
3745
Aan deze kant hebben we:
begrijpen is een recht.
begrijpen is een recht.
11:10
And we have to understand another thing too,
188
663790
1604
We moeten nog iets begrijpen:
11:12
which is: he who writes, has to write in order
to be understood.
to be understood.
189
665410
3573
wie schrijft, moet schrijven
om begrepen te worden.
om begrepen te worden.
11:15
How do we get there?
190
668983
2051
Hoe regelen we dat?
11:18
First of all: we have to become demanding
consumers and citizens.
consumers and citizens.
191
671034
4926
Ten eerste: we moeten veeleisende
consumenten en burgers worden.
consumenten en burgers worden.
11:22
Think it this way: next time someone
gives you a document
gives you a document
192
675960
4475
Bekijk het zo: volgende keer
als iemand je een document geeft
als iemand je een document geeft
11:27
that you just simply don't understand, don't be shy,
193
680435
2993
dat je niet begrijpt,
wees dan niet verlegen,
wees dan niet verlegen,
11:30
don't keep quiet, pretending that you are
understanding everything.
understanding everything.
194
683428
2724
zwijg niet, alsof je alles begreep.
11:33
No! Demand to understand. Ask.
195
686152
2620
Nee! Vraag om te begrijpen. Vraag.
Ik weet dat het niet gemakkelijk is.
11:35
I know that this is not easy. Turn to the gentleman
in the little suite and say:
in the little suite and say:
196
688772
3295
Vraag aan die meneer
in het kleine kamertje:
in het kleine kamertje:
11:39
"Look here, this contract, this part,
what does this mean?"
what does this mean?"
197
692067
3130
"Kijk hier, dit contract,
dit deel, wat betekent dit?"
dit deel, wat betekent dit?"
11:42
It's not easy, and perhaps it's even a bit
embarrassing, isn't it?
embarrassing, isn't it?
198
695197
4214
Het is niet gemakkelijk en misschien
zelfs een beetje gênant, niet?
zelfs een beetje gênant, niet?
11:46
But it is not. It's a sign of intelligence.
199
699411
2033
Maar dat is het niet.
Het is een teken van intelligentie.
Het is een teken van intelligentie.
11:48
What do you teach your children when
they have doubts in school?
they have doubts in school?
200
701444
3540
Wat leer je je kinderen
als ze twijfels hebben op school?
als ze twijfels hebben op school?
11:51
"Don't say nothing to anyone, shut up really good
and act smart."
and act smart."
201
704984
3589
"Niemand iets zeggen, zwijg,
en doe of je slim bent?"
en doe of je slim bent?"
11:55
No, you don't, right? You say:
202
708573
1784
Nee, dat doe je niet, toch?
11:57
"Look, when you don't understand, you put your hand
up in the air and ask the teacher until you are cleared."
up in the air and ask the teacher until you are cleared."
203
710357
3859
Je zegt: "Kijk, als je het niet begrijpt,
steek je hand op
en vraag tot je het begrijpt."
en vraag tot je het begrijpt."
12:01
And that is exactly what we have to do,
as consumers and citizens.
as consumers and citizens.
204
714216
4004
Dat is precies wat we moeten doen
als consumenten en burgers.
als consumenten en burgers.
12:05
So, next time you come across with
a document you don't understand,
a document you don't understand,
205
718220
4625
Als je nog eens
een document niet begrijpt,
een document niet begrijpt,
12:09
demand to understand, put aside your pride and ask
206
722845
2806
blijf dan vragen, zet je trots opzij
12:12
until you get completely cleared.
207
725651
2140
en vraag totdat je het weet.
12:14
Then, there's the other side, which is:
"Okay, these awful documents
"Okay, these awful documents
208
727791
5491
Dan ook nog dit:
deze vreselijke documenten
vallen niet uit de lucht.
vallen niet uit de lucht.
12:20
"which are in circulation, they don't grow on trees.
209
733282
2107
12:22
"Someone wrote them." Hum?
210
735389
2094
Iemand schreef ze, hè?
12:24
Maybe, among this big group, some persons...
211
737483
4503
Er moeten hier toch sommigen zijn --
12:28
I don't know, some lawyers, some public employees --
I'm not asking you to identify yourselves,
I'm not asking you to identify yourselves,
212
741986
4653
advocaten, ambtenaren --
je hoeft je niet te identificeren,
je hoeft je niet te identificeren,
12:33
but I ask you to search your own conscience.
213
746639
2533
maar ga jezelf eens na.
12:36
How many times do you write documents
for the general public,
for the general public,
214
749172
3339
Hoe vaak moeten jullie documenten
voor het grote publiek schrijven,
voor het grote publiek schrijven,
12:39
for people that don't share your language,
215
752511
2616
voor mensen die jullie taal niet delen,
en schrijf je ze in een taal
die alleen jullie begrijpen?
die alleen jullie begrijpen?
12:42
and you write them in a language that
only you will understand?
only you will understand?
216
755127
2669
12:44
And you'll say: "Ah, that's because
there is a reason, here!"
there is a reason, here!"
217
757796
3025
Jullie zullen zeggen:
"Dat heeft een reden!"
"Dat heeft een reden!"
12:47
Dear friends, I already heard all the reasons.
218
760821
1592
Beste vrienden,
ik heb alle redenen al gehoord.
ik heb alle redenen al gehoord.
12:49
There are thousands of reasons. They go like these:
219
762413
2765
Er zijn duizenden redenen, zoals deze:
12:52
"Ah, it's the house's culture"; "Oh, my boss!"
220
765178
1974
"Ach, het is de cultuur van het huis."
12:54
"Oh, the judge! And what if this goes to court?"
221
767152
2775
"Oh, mijn baas!"
"Wat als dit een zaak wordt?"
"Je maakt de taal kapot.
Mensen moeten het leren."
Mensen moeten het leren."
12:56
"What you want is to destroy language.
We have to educate people."
We have to educate people."
222
769927
2581
"Het niveau mag niet verlagen."
12:59
"We can't lower the level"; bla, bla, bla...
223
772508
1975
bla, bla, bla ...
Allemaal excuses.
13:01
I've seen all of this. These are excuses.
224
774483
2421
Een tijdje geleden
vertelden ze ons over Einstein.
vertelden ze ons over Einstein.
13:03
A while ago, they told us about Einstein.
225
776904
2571
13:06
Einstein said this: "If you can't write about a subject,
226
779475
3878
Einstein zei: "Als je het
niet simpel kan uitleggen,
niet simpel kan uitleggen,
komt dat omdat je het
in feite zelf niet begrijpt."
in feite zelf niet begrijpt."
13:10
in a simple way, it's because, in fact,
you don't understand it."
you don't understand it."
227
783353
2740
13:13
So, if you... (Applause)
228
786093
3544
Dus, als je ...
(Applaus)
13:16
To Einstein... (Applause)
229
789637
1910
Voor Einstein ...
(Applaus)
13:18
To Einstein...(Applause)
230
791547
1661
13:20
So -- ah, ah, I don't have time! --
231
793208
2699
Dus -- ach, mijn tijd is bijna om! --
13:22
so, if you do know what you want to say --
don't you? --
don't you? --
232
795907
4572
dus, als je weet wat je wil zeggen,
13:27
you are aware of what you want to say,
233
800479
2166
je bewust bent van wat je wil zeggen,
hoef je alleen maar één ding te doen:
13:29
you just have to do one thing: believe that it is
possible to write in a simple way.
possible to write in a simple way.
234
802645
4740
geloven dat het mogelijk is
om het eenvoudig op te schrijven.
om het eenvoudig op te schrijven.
13:34
And how do you do that?
235
807385
1738
En hoe doe je dat?
13:36
It's very easy. You write to your grandmother.
Hum?
Hum?
236
809123
3911
Het is erg makkelijk.
Je schrijft het voor je oma. Toch?
Je schrijft het voor je oma. Toch?
13:40
You write to your grandmother. I'm going
to show grandma to you.
to show grandma to you.
237
813034
1848
Je schrijft het voor je oma.
Ik ga je oma laten zien.
Ik ga je oma laten zien.
13:41
(Laughter)
238
814882
2310
(Gelach)
Je schrijft het met respect
en zonder paternalisme.
en zonder paternalisme.
13:44
You write with respect and without paternalism.
239
817192
1759
13:45
And you use three techniques that I'm going
to teach you. First of all:
to teach you. First of all:
240
818951
3499
Ik leer je drie technieken.
Allereerst:
13:49
Start by the most important.
241
822450
2236
begin met het belangrijkste.
13:51
Grandma has a lot to do. She is not going to read
three pages to get to the main idea.
three pages to get to the main idea.
242
824686
3879
Oma heeft veel omhanden.
Ze gaat geen drie pagina's lezen
om het belangrijkste idee te krijgen.
om het belangrijkste idee te krijgen.
13:55
Start by the most important.
243
828565
2201
Begin met het belangrijkste.
13:57
Next, use short sentences, because grandma,
244
830766
3672
Vervolgens gebruik je
korte zinnen, want oma,
korte zinnen, want oma,
14:01
like anyone of us,
245
834438
1210
net als ieder van ons,
14:02
if you make very long sentences,
246
835648
1677
als je zeer lange zinnen maakt,
14:04
she gets to the end and she can't remember what
you said in the beginning, anymore.
you said in the beginning, anymore.
247
837325
2534
weet op het einde niet meer
wat er stond in het begin.
wat er stond in het begin.
14:06
And lastly, the third, use plain words, those ones
that grandma knows.
that grandma knows.
248
839859
4656
En tot slot, ten derde,
gebruik duidelijke woorden, die oma kent.
gebruik duidelijke woorden, die oma kent.
14:11
Alright? It's easy!
249
844515
2318
Oké? Het is makkelijk!
Ik wil het nog even hebben over 'Claro'.
14:13
Before I leave,
250
846833
1565
'Claro' is een project
van maatschappelijke verantwoordelijkheid.
van maatschappelijke verantwoordelijkheid.
14:15
I would like to talk to you about "Clara" (Clear).
"Clara" is a project of social responsibility.
"Clara" is a project of social responsibility.
251
848398
3018
14:18
It has this mission: to change the way how public communication is made.
252
851416
3892
Het wil de manier veranderen
waarop met het publiek
gecommuniceerd wordt.
gecommuniceerd wordt.
14:22
What do we do?
253
855308
931
Wat doen we?
14:23
We are going to launch this year
a collection of "Claro" guides,
a collection of "Claro" guides,
254
856239
3787
We gaan dit jaar een verzameling
van Claro-gidsen uitbrengen.
van Claro-gidsen uitbrengen.
14:27
that is, we are going to pick very, very,
very complex subjects and put them simple.
very complex subjects and put them simple.
255
860026
4097
We gaan zeer complexe onderwerpen
eenvoudig voorstellen.
eenvoudig voorstellen.
We gaan beginnen
met de Claro-gids voor justitie.
met de Claro-gids voor justitie.
14:31
We are going to start with the
"Claro" Guide of Justice.
"Claro" Guide of Justice.
256
864123
2180
14:33
I think it is an area... that comes in handy.
(Applause)
(Applause)
257
866303
3867
Ik denk dat die goed van pas zal komen.
(Applaus)
Volgens het advies van Manuel [Forjaz]
kan ik misschien nu vragen
kan ik misschien nu vragen
14:37
And now I'm going to follow Manuel [Forjaz]'s advise.
If it's time to ask,
If it's time to ask,
258
870170
2582
14:39
whoever wants to sponsor the
"Claro" Guide of Justice -- I don't know...
"Claro" Guide of Justice -- I don't know...
259
872752
3014
wie de Claro-gids
van justitie wil sponsoren
van justitie wil sponsoren
-- ik weet het niet --
14:42
for example, the EDP Foundation, or...ha? --
260
875766
3068
bijvoorbeeld de EDP Foundation.
14:45
come talk to me later.
261
878834
2878
Kom er straks met me over praten.
14:48
Another thing we will do is to grant prizes
to the worse and best documents,
to the worse and best documents,
262
881712
4334
Ook zullen we prijzen verlenen
aan de slechtste en de beste stukken,
aan de slechtste en de beste stukken,
14:53
because, indeed, there are people who are working
to communicate in a clearer way,
to communicate in a clearer way,
263
886046
3519
want er zijn mensen die hun best doen
om duidelijker te communiceren
om duidelijker te communiceren
en die moeten beloond worden,
14:56
and that have to be rewarded,
264
889565
1249
14:57
and there are lazy people that do nothing
about it and need to be humiliated.
about it and need to be humiliated.
265
890814
3593
en er zijn luie mensen
die te kijk moeten worden gezet.
die te kijk moeten worden gezet.
15:01
So, we'll give prizes to the worst and to the best.
266
894407
2405
We gaan prijzen geven
aan de slechtste en de beste.
aan de slechtste en de beste.
15:03
I'm counting on your help. (Applause)
267
896812
1741
Ik reken op jullie hulp.
15:05
(Applause)
268
898553
4523
(Applaus)
15:10
We are going to launch... we are going to launch
the campaign via Clara's Facebook,
the campaign via Clara's Facebook,
269
903076
4015
We gaan de campagne lanceren
via Claro's Facebook.
via Claro's Facebook.
15:14
so, send your friendship request and
you'll be up to date.
you'll be up to date.
270
907091
3091
Stuur je vriendschapsaanvraag
en je blijft up to date.
en je blijft up to date.
15:17
But, lastly, above all, what does "Clara" want?
271
910182
2426
Maar, ten slotte, wat wil 'Claro' bovenal?
15:19
It wants to put two little things in your heads.
272
912608
1817
Het wil je twee kleine dingen aanleren.
15:21
The first one: demand to understand. Don't be shy.
273
914425
3644
De eerste: vraag om te begrijpen.
Wees niet verlegen.
Wees niet verlegen.
15:25
And write in order to be understood.
Write to your grandma.
Write to your grandma.
274
918069
4281
En schrijf om begrepen te worden.
Schrijf naar je oma.
Schrijf naar je oma.
15:29
And if you don't have a grandmother, write to
Mr. Domingos, he will like it.
Mr. Domingos, he will like it.
275
922350
4416
En als je geen grootmoeder hebt,
schrijf dan naar meneer Domingos,
schrijf dan naar meneer Domingos,
hij zal het leuk vinden.
15:33
Thank you. (Applause)
276
926766
2877
Dank je.
(Applaus)
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Sandra Fisher-Martins - Translator, plain language activistSandra Fisher-Martins fights “information apartheid” -- the barrier created by overly complex language.
Why you should listen
Sandra Fisher Martins helps Portuguese businesses and government agencies introduce clarity to their communications. After seeing a Plain English campaign in England, she was inspired to establish Portugues Claro -- a consulting and training firm that works to ensure that people are not disenfranchised by what she calls an "information apartheid" that keeps the majority of her fellow Portuguese from fully understanding documents they need for their daily lives. She is working to develop Euro-clear, a European diploma in clear communication.
Find more examples of plain language at Portugues Claro's website.
Sandra Fisher-Martins | Speaker | TED.com