TEDxDublin
Simon Berrow: How do you save a shark you know nothing about?
Simon Berrow: Hoe kan je een haai redden waar je niets over weet?
Filmed:
Readability: 4
559,594 views
Ze zijn de tweede grootste visssen ter wereld, ze zijn bijna uitgestorven, en we weten bijna niets over hen. Op TEDxDublin beschrijft Simon Borrow de fascinerende reuzenhaai ("Grote vis van de zon" in het Iers), en de uitzonderlijke -- en wonderlijk low-tech -- manieren waarop hij genoeg leert om hen te redden.
Simon Berrow - Marine biologist
Simon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark. Full bio
Simon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Basking sharks are awesome creatures. They are just magnificent.
0
0
3000
Reuzenhaaien zijn fantastische wezens. Ze zijn gewoon magnifiek.
00:18
They grow 10 meters long.
1
3000
2000
Ze worden tot 10 meter lang.
00:20
Some say bigger.
2
5000
2000
Sommigen zeggen groter.
00:22
They might weigh up to two tons.
3
7000
2000
Ze kunnen tot 2 ton wegen.
00:24
Some say up to five tons.
4
9000
2000
Sommigen zeggen tot 5 ton.
00:26
They're the second largest fish in the world.
5
11000
2000
Het zijn de op één na grootste vissen ter wereld.
00:28
They're also harmless plankton-feeding animals.
6
13000
3000
Het zijn ook onschuldige dieren die zich met plankton voederen.
00:31
And they are thought to be able
7
16000
2000
En men denkt dat ze
00:33
to filter a cubic kilometer of water every hour
8
18000
3000
één kubieke kilometer water per uur kunnen filteren
00:36
and can feed on 30 kilos of zoo plankton a day to survive.
9
21000
3000
en kunnen overleven op 30 kilo zoo-plankton per dag.
00:39
They're fantastic creatures.
10
24000
2000
Het zijn fantastische wezens.
00:41
And we're very lucky in Ireland, we have plenty of basking sharks
11
26000
3000
We hebben veel geluk dat er in Ierland veel reuzenhaaien zijn
00:44
and plenty of opportunities to study them.
12
29000
2000
en veel mogelijkheden om hen te bestuderen.
00:46
They were also very important to coast communities
13
31000
2000
Ze waren ook heel belangrijk voor kustgemeenschappen
00:48
going back hundreds of years,
14
33000
2000
100 jaar geleden,
00:50
especially the around the Claddagh, Duff, Connemara region
15
35000
3000
vooral in de regio van Claddagh, Duff, en Connemara
00:53
where subsistence farmers used to sail out
16
38000
2000
waar zelfvoorzieningslandbouwers uitzeilden
00:55
on their hookers and open boats
17
40000
2000
op hun vissersboten en open boten,
00:57
sometimes way off shore, sometimes to a place called the Sunfish Bank,
18
42000
2000
soms ver van de kust, soms naar een plaats genaamd Sunfish-oever,
00:59
which is about 30 miles west of Achill Island,
19
44000
2000
ongeveer 30 mijl ten west van het eiland Achill,
01:01
to kill the basking sharks.
20
46000
2000
om de reuzenhaaien te doden.
01:03
This is an old woodcut from the 17, 1800s.
21
48000
2000
Dit is een oude houtsnede van de jaren 1700-1800.
01:05
So they were very important, and they were important for the oil out of their liver.
22
50000
3000
Ze waren heel belangrijk, omwille van de olie in hun lever.
01:08
A third of the size of the basking shark is their liver, and it's full of oil.
23
53000
2000
Eén derde van de omvang van een reuzenhaai is de lever, gevuld met olie.
01:10
You get gallons of oil from their liver.
24
55000
2000
Hun lever levert vele liters olie op.
01:12
And that oil was used especially for lighting,
25
57000
2000
Die olie werd vooral gebruikt voor verlichting,
01:14
but also for dressing wounds and other things.
26
59000
2000
maar ook voor de verzorging van wonden en andere dingen.
01:16
In fact, the streetlights in 1742
27
61000
2000
In 1742 brandden de straatlantaarns
01:18
of Galway, Dublin and Waterford
28
63000
2000
van Galway, Dublin en Waterford
01:20
were linked with sunfish oil.
29
65000
2000
op olie van zonnevissen.
01:22
And "sunfish" is one of the words for basking sharks.
30
67000
2000
En "zonnevis" is 1 van de woorden voor reuzenhaaien.
01:24
So they were incredibly important animals.
31
69000
2000
Het waren ongelooflijk belangrijke dieren.
01:26
They've been around a long time, have been very important to coast communities.
32
71000
3000
Ze zijn er al lang geweest, en ze waren heel belangrijk voor kustgemeenschappen.
01:29
Probably the best documented basking shark fishery in the world
33
74000
3000
Waarschijnlijk is de meest gedocumenteerde reuzenhaaivisserij ter wereld
01:32
is that from Achill Island.
34
77000
2000
die van het eiland Achill.
01:34
This is Keem Bay up in Achill Island.
35
79000
2000
Dit is Keem Bay op Achill Island.
01:36
And sharks used to come into the bay.
36
81000
3000
De haaien kwamen op bezoek in de baai.
01:39
And the fishermen would tie a net off the headland,
37
84000
3000
De vissers gooiden vanop de kaap een net uit,
01:42
string it out along the other net.
38
87000
2000
en maakten het vast aan het andere net.
01:44
And as the shark came round, it would hit the net, the net would collapse on it.
39
89000
3000
Wanneer de haai aankwam, raakte hij het net, en het net stortte zich op hem.
01:47
It would often drown and suffocate.
40
92000
2000
Vaak verdronk en stikte hij.
01:49
Or at times, they would row out in their small currachs
41
94000
3000
Of soms roeiden ze uit in hun kleine roeiboten
01:52
and kill it with a lance through the back of the neck.
42
97000
2000
en doodden hem met een lans in de achterkant van de nek
01:54
And then they'd tow the sharks back to Purteen Harbor,
43
99000
3000
Dan trokken ze de haaien terug naar de haven van Purteen,
01:57
boil them up, use the oil.
44
102000
2000
kookten ze en gebruikten de olie.
01:59
They used to use the flesh as well for fertilizer
45
104000
3000
Ze gebruikten het vlees ook als meststof
02:02
and also would fin the sharks.
46
107000
4000
en ontvinden de haaien ook.
02:06
This is probably the biggest threat to sharks worldwide --
47
111000
2000
Dit is waarschijnlijk wereldwijd de grootste bedreiging voor haaien --
02:08
it is the finning of sharks.
48
113000
2000
het ontvinnen van de haaien.
02:10
We're often all frightened of sharks thanks to "Jaws."
49
115000
2000
We zijn vaak allemaal bang van haaien door "Jaws"
02:12
Maybe five or six people get killed
50
117000
2000
Ongeveer vijf of zes mensen worden jaarlijks gedood
02:14
by sharks every year.
51
119000
2000
door haaien.
02:16
There was someone recently, wasn't there? Just a couple weeks ago.
52
121000
3000
Er was iemant recent, niet? Een paar weken geleden.
02:19
We kill about 100 million sharks a year.
53
124000
3000
We doden jaarlijks ongeveer 100 miljoen haaien.
02:22
So I don't know what the balance is,
54
127000
2000
Ik weet niet wat de balans is,
02:24
but I think sharks have got more right to be fearful of us than we have of them.
55
129000
3000
maar ik denk dat de haaien banger van ons moeten zijn dan wij van hen.
02:27
It was a well-documented fishery,
56
132000
2000
Het was goed gedocumenteerde visserij,
02:29
and as you can see here, it peaked in the 50s
57
134000
2000
en zoals je hier kan zien, piekte het in de jaren 50
02:31
where they were killing 1,500 sharks a year.
58
136000
2000
toen ze jaarlijks 1.500 haaien doodden.
02:33
And it declined very fast -- a classic boom and bust fishery,
59
138000
3000
Het ging snel achteruit - klassieke "boom and bust"-visserij,
02:36
which suggests that a stock has been depleted
60
141000
3000
wat erop wijst dat een voorraad uitgeput was
02:39
or there's low reproductive rates.
61
144000
2000
of dat er een lage voortplantingsgraad was.
02:41
And they killed about 12,000 sharks in this period,
62
146000
2000
Ze doodden ongeveer 12.000 haaien in die periode,
02:43
literally just by stringing a manila rope
63
148000
3000
letterlijk gewoon door een manila-touw te spannen
02:46
off the tip of Keem Bay
64
151000
2000
vanop de top van de baai van Keem
02:48
at Achill Island.
65
153000
2000
naar het eiland Achill.
02:50
Sharks were still killed up into the mid-80s,
66
155000
2000
Haaien werden nog steeds gedood tot midden jaren 80,
02:52
especially after places like Dunmore East in County Waterford.
67
157000
3000
vooral in plaatsen zoals Oost-Dunmore in de provincie Waterford.
02:55
And about two and a half, 3,000 sharks were killed up till '85,
68
160000
3000
Ongeveer 2.500 tot 3.000 haaien werden gedood tot in 1985,
02:58
many by Norwegian vessels.
69
163000
2000
vele door Noorse schepen.
03:00
The black, you can't really see this, but these are Norwegian basking shark hunting vessels,
70
165000
3000
De zwarte schepen, moeilijk zichtbaar, zijn Noorse reuzenhaaienjachtschepen.
03:03
and the black line in the crow's nest
71
168000
2000
De zwarte lijn op het kraaiennest
03:05
signifies this is a shark vessel
72
170000
2000
toont dat het een haaienschip is
03:07
rather than a whaling vessel.
73
172000
2000
en geen walvissenschip.
03:09
The importance of basking sharks to the coast communities
74
174000
3000
Het belang van reuzenhaaien voor de kustgemeenschappen
03:12
is recognized through the language.
75
177000
2000
is te herkennen aan de taal.
03:14
Now I don't pretend to have any Irish,
76
179000
2000
Ik doe niet alsof ik Iers kan,
03:16
but in Kerry they were often known as "Ainmhide na seolta,"
77
181000
3000
maar in Kerry waren ze vaak bekend als "Ainmhide na seolta"
03:19
the monster with the sails.
78
184000
2000
het monster met zeilen.
03:21
And another title would be "Liop an da lapa,"
79
186000
3000
Een een andere titel was "Liop an da lapa,"
03:24
the unwieldy beast with two fins.
80
189000
3000
het onhandelbare beest met 2 vinnen.
03:27
"Liabhan mor," suggesting a big animal.
81
192000
3000
"Liabhan mor" duidt op een groot dier.
03:30
Or my favorite, "Liabhan chor greine,"
82
195000
2000
Of mijn favoriet, "Liabhan chor greine,"
03:32
the great fish of the sun.
83
197000
2000
de grote vis van de zon.
03:34
And that's a lovely, evocative name.
84
199000
2000
Dat is een heerlijke, evocatieve naam.
03:36
On Tory Island, which is a strange place anyway, they were known as muldoons,
85
201000
3000
Op het eiland Tory, dat hoe dan ook een rare plaats is, waren ze bekend als muldoons,
03:39
and no one seems to know why.
86
204000
2000
en niemand weet waarom.
03:41
Hope there's no one from Tory here; lovely place.
87
206000
2000
Ik hoop dat hier niemand van Tory is; heerlijke plek.
03:43
But more commonly all around the island,
88
208000
3000
Maar gewoonlijk waren ze op heel het eiland,
03:46
they were known as the sunfish.
89
211000
2000
bekend als zonnevis.
03:48
And this represents their habit of basking on the surface when the sun is out.
90
213000
3000
Dat staat voor hun gewoonte om aan de oppervlakte te komen na zonsopgang.
03:51
There's great concern that basking sharks are depleted
91
216000
3000
Er is een grote bezorgdheid dat reuzenhaaien uitgestorven raken
03:54
all throughout the world.
92
219000
2000
op heel de wereld.
03:56
Some people say it's not population decline.
93
221000
2000
Sommigen zeggen dat het niet het uitsterven van de populatie is.
03:58
It might be a change in the distribution of plankton.
94
223000
2000
Het kan een verandering in de verdeling van plankton zijn.
04:00
And it's been suggested that basking sharks would make
95
225000
2000
Er is gesuggereerd dat reuzenhaaien
04:02
fantastic indicators of climate change,
96
227000
2000
grote indicatoren van de klimaatverandering zijn,
04:04
because they're basically continuous plankton recorders
97
229000
2000
omdat ze eigenlijk doorlopende plankton-rapporteurs zijn
04:06
swimming around with their mouth open.
98
231000
2000
die rondzwemmen met open mond.
04:08
They're now listed as vulnerable under the IUCN.
99
233000
3000
Ze zijn nu vermeld als kwetsbaar door de IUCN.
04:11
There's also moves in Europe to try and stop catching them.
100
236000
3000
Er zijn ook bewegingen in Europa die proberen de vangst te stoppen.
04:14
There's now a ban on catching them and even landing them
101
239000
3000
Er is nu een verbod op het vangen en zelfs het aan land zetten,
04:17
and even landing ones that are caught accidentally.
102
242000
2000
zelfs voor exemplaren die per ongeluk gevangen zijn.
04:19
They're not protected in Ireland.
103
244000
2000
Ze zijn niet beschermd in Ierland.
04:21
In fact, they have no legislative status in Ireland whatsoever,
104
246000
2000
Feitelijk hebben ze geen wettelijke status in Ierland,
04:23
despite our importance for the species
105
248000
2000
ondanks ons belang voor de soort
04:25
and also the historical context within which basking sharks reside.
106
250000
3000
en ook de historische context waarin de reuzenhaaien verblijven.
04:29
We know very little about them.
107
254000
2000
We weten heel weinig over hen.
04:31
And most of what we do know
108
256000
2000
Het meeste dat we weten,
04:33
is based on their habit of coming to the surface.
109
258000
2000
is gebaseerd op hun gewoonte om aan de oppervlakte te komen.
04:35
And we try to guess what they're doing
110
260000
2000
We proberen te raden wat ze doen
04:37
from their behavior on the surface.
111
262000
2000
op basis van hun gedrag aan de oppervlakte.
04:39
I only found out last year, at a conference on the Isle of Man,
112
264000
3000
Ik heb het pas afgelopen jaar ontdekt, op een conferentie op het eiland Man,
04:42
just how unusual it is to live somewhere
113
267000
3000
hoe ongewoon het is om ergens te wonen
04:45
where basking sharks regularly, frequently and predictably
114
270000
3000
waar reuzenhaaien gewoonlijk, dikwijls en voorspelbaar
04:48
come to the surface to "bask."
115
273000
2000
naar de oppervlakte komen om te "genieten".
04:50
And it's a fantastic opportunity in science
116
275000
2000
Het is een fantastische gelegenheid voor de wetenschap
04:52
to see and experience basking sharks,
117
277000
2000
om reuzenhaaien te bekijken en te ondervinden.
04:54
and they are awesome creatures.
118
279000
2000
Het zijn fantastische wezens.
04:56
And it gives us a fantastic opportunity to actually study them, to get access to them.
119
281000
3000
We krijgen de kans om ze te bestuderen, om toegang te krijgen.
04:59
So what we've been doing a couple of years -- but last year was a big year --
120
284000
3000
Wat we al een paar jaar doen -- maar afgelopen jaar was een groot jaar --
05:02
is we started tagging sharks
121
287000
3000
is haaien labelen
05:05
so we could try to get some idea
122
290000
2000
om een idee te krijgen
05:07
of sight fidelity and movements and things like that.
123
292000
2000
van hoe trouw ze aan de plek zijn, van hun bewegingen en zo.
05:09
So we concentrated mainly
124
294000
2000
We brachten hen samen, voornamelijk
05:11
in North Donegal and West Kerry
125
296000
2000
in noord-Donegal en West-Kerry,
05:13
as the two areas where I was mainly active.
126
298000
3000
de 2 gebieden waar ik vooral actief was.
05:16
And we tagged them very simply, not very hi-tech,
127
301000
2000
We labelden hen heel eenvoudig, niet heel hi-tech,
05:18
with a big, long pole.
128
303000
2000
met een grote, lange staak
05:20
This is a beachcaster rod
129
305000
2000
Dit is een strandhengel
05:22
with a tag on the end.
130
307000
2000
met een label op het einde.
05:24
Go up in your boat and tag the shark.
131
309000
3000
We gingen in onze boot en labelden de haai.
05:27
And we were very effective.
132
312000
2000
We waren heel effectief.
05:29
We tagged 105 sharks last summer.
133
314000
2000
We labelden 105 haaien afgelopen zomer.
05:31
We got 50 in three days
134
316000
2000
We deden er 50 in 3 dagen
05:33
off Inishowen Peninsula.
135
318000
2000
vanop het schiereiland Inishowen.
05:35
Half the challenge is to get access, is to be in the right place at the right time.
136
320000
3000
De helft van de uitdaging is toegang krijgen, op het juiste moment op de juiste plaats zijn.
05:38
But it's a very simple and easy technique.
137
323000
2000
Maar het is een heel eenvoudige en gemakkelijke techniek.
05:40
I'll show you what they look like.
138
325000
2000
Ik zal je tonen hoe ze eruit zien.
05:42
We use a pole camera on the boat
139
327000
2000
We gebruiken een camera op een stok op de boot
05:44
to actually film shark.
140
329000
2000
om de haaien te filmen.
05:46
One is to try and work out the gender of the shark.
141
331000
2000
Eén techniek is om het geslacht van de haai te proberen te bepalen.
05:48
We also deployed a couple of satellite tags, so we did use hi-tech stuff as well.
142
333000
3000
We hebben ook een paar satellietlabels uitgezet, dus we hebben ook hi-tech-dingen gebruikt.
05:51
These are archival tags.
143
336000
2000
Deze zijn archieflabels.
05:53
So what they do is they store the data.
144
338000
2000
Ze slaan de gegevens op.
05:55
A satellite tag only works when the air is clear of the water
145
340000
2000
Een satellietlabel werkt alleen wanneer de lucht watervrij is
05:57
and can send a signal to the satellite.
146
342000
2000
en een signaal kan zenden naar de satelliet.
05:59
And of course, sharks, fish, are underwater most of the time.
147
344000
3000
En natuurlijk zitten haaien, vissen, bijna altijd onder water.
06:02
So this tag actually works out the locations of shark
148
347000
3000
Dus dit label bepaalt de locatie van haaien
06:05
depending on the timing and the setting of the sun,
149
350000
3000
op basis van de tijd en de zonsopgang,
06:08
plus water temperature and depth.
150
353000
2000
de watertemperatuur en de diepte.
06:10
And you have to kind of reconstruct the path.
151
355000
3000
Je moet de weg reconstrueren.
06:13
What happens is that you set the tag to detach from the shark after a fixed period,
152
358000
3000
Je stelt het label zo in dat het na een bepaalde periode loskomt van de haai.
06:16
in this case it was eight months,
153
361000
2000
In dit geval was het 8 maanden.
06:18
and literally to the day the tag popped off, drifted up, said hello to the satellite
154
363000
4000
Letterlijk op die dag kwam het label los, kwam bovendrijven, zei "hallo" aan de satelliet
06:22
and sent, not all the data, but enough data for us to use.
155
367000
3000
en verzond, niet alle gegevens, maar genoeg gegevens voor ons om te gebruiken.
06:25
And this is the only way to really work out
156
370000
2000
Dit is de enige manier om het gedrag en de bewegingen
06:27
the behavior and the movements when they're under water.
157
372000
3000
te bepalen wanneer ze onder water zijn.
06:30
And here's a couple of maps that we've done.
158
375000
3000
Hier zijn een paar kaarten die we gemaakt hebben.
06:33
That one, you can see that we tagged both off Kerry.
159
378000
3000
Je kan zien dat we deze twee op Kerry gelabeld hebben.
06:36
And basically it spent all its time, the last eight months, in Irish waters.
160
381000
3000
Hij bracht de laatste 8 maanden al zijn tijd door in Ierse wateren.
06:39
Christmas day it was out on the shelf edge.
161
384000
2000
Op kerstdag was hij in het schelpengebied.
06:41
And here's one that we haven't ground-truthed it yet
162
386000
2000
Dit is er eentje waar we nog geen 'ground-truth' over hebben,
06:43
with sea surface temperature and water depth,
163
388000
2000
met de temperatuur van het wateroppervlak en de diepte van het water,
06:45
but again, the second shark kind of spent most of its time
164
390000
2000
maar opnieuw spendeerde de tweede haai het meeste van zijn tijd
06:47
in and around the Irish Sea.
165
392000
2000
in en rond de Ierse Zee.
06:49
Colleagues from the Isle of Man last year
166
394000
2000
Collega's van het eiland Man hebben afgelopen jaar
06:51
actually tagged one shark
167
396000
2000
een haai gelabeld
06:53
that went from the Isle of Man all the way out to Nova Scotia in about 90 days.
168
398000
3000
die vanaf het eiland Man helemaal tot Nova Scotia zwom in ongeveer 90 dagen.
06:56
That's nine and a half thousand kilometers. We never thought that happened.
169
401000
3000
Dat is 9.500 kilometer. We hadden nooit gedacht dat dat gebeurde.
06:59
Another colleague in the States
170
404000
2000
Een andere collega in de VS
07:01
tagged about 20 sharks off Massachusetts, and his tags didn't really work.
171
406000
3000
labelde ongeveer 20 haaien in Massachusetts, maar zijn labels werkten niet helemaal.
07:04
All he knows is where he tagged them
172
409000
2000
Hij wist alleen waar hij hen gelabeld had
07:06
and he knows where they popped off.
173
411000
2000
en waar ze loskwamen.
07:08
And his tags popped off in the Caribbean
174
413000
2000
Zijn tags kwamen los in de Caraïben
07:10
and even in Brazil.
175
415000
2000
en zelfs in Brazilië.
07:12
And we thought that basking sharks were temperate animals
176
417000
2000
Wij dachten dat reuzenhaaien gematigde dieren waren
07:14
and only lived in our latitude.
177
419000
2000
en alleen in onze breedtecirkel leefden.
07:16
But in actual fact, they're obviously crossing the Equator as well.
178
421000
3000
Maar feitelijk steken ze waarschijnlijk ook de evenaar over.
07:19
So very simple things like that,
179
424000
2000
We proberen dus heel eenvoudige dingen
07:21
we're trying to learn about basking sharks.
180
426000
2000
te leren over reuzenhaaien.
07:23
One thing that I think
181
428000
3000
Eén ding is volgens mij
07:26
is a very surprising and strange thing
182
431000
2000
is heel verrassend en raar,
07:28
is just how low the genetic diversity of sharks are.
183
433000
3000
nl. de lage genetische diversiteit van haaien.
07:31
Now I'm not a geneticist, so I'm not going to pretend to understand the genetics.
184
436000
3000
Ik ben geen geneticus, dus ik ga niet doen alsof ik genetica begrijp.
07:34
And that's why it's great to have collaboration.
185
439000
3000
Daarom is het heel goed om samen te werken.
07:37
Whereas I'm a field person,
186
442000
2000
Omdat ik een persoon ben die graag buiten is,
07:39
I get panic attacks if I have to spend too many hours
187
444000
2000
krijg ik paniekaanvallen als ik te veel uren met doorbrengen
07:41
in a lab with a white coat on -- take me away.
188
446000
3000
in een lab met een witte jas aan -- haal me weg.
07:44
So we can work with geneticists who understand that.
189
449000
3000
We werken samen met genetici die dat begrijpen.
07:47
So when they looked at the genetics of basking sharks,
190
452000
2000
Wanneer ze de genetica van reuzenhaaien bestudeerden,
07:49
they found that the diversity was incredibly low.
191
454000
3000
ontdekten ze dat de diversiteit ongelooflijk laag was.
07:52
If you look at the first line really,
192
457000
2000
Wanneer je naar de eerste lijn kijkt,
07:54
you can see that all these different shark species are all quite similar.
193
459000
3000
kan je zien dat al deze verschillende soorten haaien redelijk gelijkend zijn.
07:57
I think this means basically that they're all sharks
194
462000
2000
Ik denk dat het voornamelijk betekent dat het allemaal haaien zijn
07:59
and they've come from a common ancestry.
195
464000
2000
die van gemeenschappelijke voorouders afstammen.
08:01
If you look at nucleotide diversity,
196
466000
3000
Als je kijkt naar nucleotidediversiteit,
08:04
which is more genetics that are passed on through parents,
197
469000
3000
genetica die doorgegeven wordt door de ouders,
08:07
you can see that basking sharks, if you look at the first study,
198
472000
3000
kan je zien dat reuzenhaaien, als je de eerste studie bekijkt,
08:10
was an order of magnitude less diversity
199
475000
2000
een grootte-orde minder divers zijn
08:12
than other shark species.
200
477000
2000
dan andere soorten haaien.
08:14
And you see that this work was done in 2006.
201
479000
2000
Je ziet dat dit werk gedaan werd in 2006.
08:16
Before 2006, we had no idea of the genetic variability of basking sharks.
202
481000
3000
Voor 2006 hadden we geen idee van de genetische veranderlijkheid van reuzenhaaien.
08:19
We had no idea, did they distinguish into different populations?
203
484000
3000
We hadden geen idee, vielen ze uiteen in verschillende populaties?
08:22
Were there subpopulations?
204
487000
2000
Waren er deelpopulaties?
08:24
And of course, that's very important if you want to know
205
489000
2000
Dat is heel belangrijk als je wilt weten
08:26
what the population size is and the status of the animals.
206
491000
2000
wat de grootte van de populatie en de status van de dieren is.
08:29
So Les Noble in Aberdeen
207
494000
2000
Les Noble in Aberdeen
08:31
kind of found this a bit unbelievable really.
208
496000
2000
vond dit niet geloofwaardig.
08:33
So he did another study
209
498000
3000
Dus hij deed een andere studie
08:36
using microsatellites,
210
501000
3000
met microsatellieten,
08:39
which are much more expensive, much more time consuming,
211
504000
3000
die veel duurder en veel tijdrovender zijn.
08:42
and, to his surprise, came up with almost identical results.
212
507000
3000
Tot zijn verbazing had bijna identieke resultaten.
08:45
So it does seem to be
213
510000
2000
Het lijkt
08:47
that basking sharks, for some reason, have incredibly low diversity.
214
512000
3000
dat reuzenhaaien, om één of andere reden, een ongelooflijk lage diversiteit hebben.
08:50
And it's thought maybe it was a bottleneck, a genetic bottleneck
215
515000
2000
Men dacht dat dit misschien een genetische flessenhals was,
08:52
thought to be 12,000 years ago,
216
517000
2000
12.000 jaar geleden,
08:54
and this has caused a very low diversity.
217
519000
3000
en dat dit een heel lage diversiteit heeft veroorzaakt.
08:57
And yet, if you look at whale sharks,
218
522000
2000
Toch, als je walvishaaien bestudeert
08:59
which is the other plankton eating large shark,
219
524000
3000
de andere grote plankton-etende haai,
09:02
its diversity is much greater.
220
527000
2000
is de diversiteit veel groter.
09:04
So it doesn't really make sense at all.
221
529000
2000
Het slaat eigenlijk nergens op.
09:06
They found that there was no genetic differentiation
222
531000
2000
Ze ontdekten dat er geen genetisch verschil was
09:08
between any of the world's oceans of basking sharks.
223
533000
3000
tussen enige reuzenhaai in enige oceanen ter wereld.
09:11
So even though basking sharks are found throughout the world,
224
536000
2000
Hoewel reuzenhaaien overal ter wereld te vinden zijn,
09:13
you couldn't tell the difference genetically
225
538000
2000
kon je genetisch het verschil niet zien
09:15
from one from the Pacific, the Atlantic, New Zealand, or from Ireland, South Africa.
226
540000
3000
tussen haaien uit de Grote Oceaan, de Atlantische Oceaan, Nieuw-Zeeland, Ierland of Zuid-Afrika.
09:18
They all basically seem the same.
227
543000
2000
Ze lijken allemaal hetzelfde.
09:20
But again, it's kind of surprising. You wouldn't really expect that.
228
545000
3000
Maar dat is opnieuw verrassend. Je zou het niet verwachten.
09:23
I don't understand this. I don't pretend to understand this.
229
548000
2000
Ik begrijp dit niet. Ik doe niet alsof ik het begrijp.
09:25
And I suspect most geneticists don't understand it either,
230
550000
2000
Ik denk dat de meeste genetici het ook niet begrijpen,
09:27
but they produce the numbers.
231
552000
2000
maar zij produceren de getallen.
09:29
So you can actually estimate the population size
232
554000
2000
Je kan de grootte van de populatie schatten
09:31
based on the diversity of the genetics.
233
556000
2000
gebaseerd op de diversiteit van de genetica.
09:33
And Rus Hoelzel came up with an effective population size:
234
558000
3000
Rus Hoelzel ontdekte een effectieve populatiegrootte:
09:36
8,200 animals.
235
561000
2000
8.200 dieren.
09:38
That's it.
236
563000
2000
Dat is alles.
09:40
8,000 animals in the world.
237
565000
2000
8.000 dieren in de wereld.
09:42
You're thinking, "That's just ridiculous. No way."
238
567000
2000
Je denkt: "Belachelijk. Dat kan niet."
09:44
So Les did a finer study
239
569000
2000
Les deed een grondiger studie
09:46
and he found out it came out about 9,000.
240
571000
2000
en ontdekte dat er ongeveer 9.000 waren.
09:48
And using different microsatellites gave the different results.
241
573000
3000
Het gebruik van andere microsatellieten gaf de andere resultaten.
09:51
But the average of all these studies came out --
242
576000
3000
Maar het gemiddelde resultaat van deze studies was --
09:54
the mean is about 5,000,
243
579000
2000
het gemiddelde is ongeveer 5.000,
09:56
which I personally don't believe,
244
581000
2000
wat ik persoonlijk niet geloof,
09:58
but then I am a skeptic.
245
583000
2000
maar ik ben dan ook sceptisch.
10:00
But even if you toss a few numbers around,
246
585000
2000
Maar zelfs als je een paar getallen gokt,
10:02
you're probably talking of an effective population of about 20,000 animals.
247
587000
3000
praat je waarschijnlijk over een effectieve populatie van ongeveer 20.000 dieren.
10:05
Do you remember how many they killed off Achill there
248
590000
2000
Weet je nog hoeveel er gedood zijn in Achill
10:07
in the 70s and the 50s?
249
592000
3000
in de jaren 70 en 50?
10:10
So what it tells us actually
250
595000
2000
Wat het ons vertelt,
10:12
is that there's actually a risk of extinction of this species
251
597000
3000
is dat deze soort dreigt uit te sterven
10:15
because its population is so small.
252
600000
2000
omdat de populatie zo klein is.
10:17
In fact, of those 20,000, 8,000 were thought to be females.
253
602000
3000
Men denkt dat van die 20.000 reuzenhaaien er 8.000 vrouwtjes zijn.
10:20
There's only 8,000 basking shark females in the world?
254
605000
3000
Zijn er maar 8.000 vrouwelijke reuzenhaaien op de wereld?
10:23
I don't know. I don't believe it.
255
608000
2000
Ik weet het niet. Ik geloof het niet.
10:25
The problem with this
256
610000
2000
Het probleem hier is
10:27
is they were constrained with samples.
257
612000
2000
dat we te weinig stalen hebben.
10:29
They didn't get enough samples
258
614000
2000
Ze hebben te weinig stalen genomen
10:31
to really explore the genetics
259
616000
2000
om de genetica goed te bestuderen
10:33
in enough detail.
260
618000
2000
en grondig genoeg.
10:35
So where do you get samples from
261
620000
3000
Waar haal je de stalen
10:38
for your genetic analysis?
262
623000
2000
voor je genetische analyse?
10:40
Well one obvious source is dead sharks,
263
625000
2000
Eén logische bron is dode haaien,
10:42
Dead sharks washed up.
264
627000
2000
die aangespoeld zijn.
10:44
We might get two or three dead sharks washed up in Ireland a year,
265
629000
3000
Er spoelen misschien 2 of 3 dode haaien per jaar aan in Ierland,
10:47
if we're kind of lucky.
266
632000
2000
als we 'geluk' hebben.
10:49
Another source would be fisheries bycatch.
267
634000
2000
Een andere bron is de bijvangst van vissen.
10:51
We were getting quite a few caught in surface drift nets.
268
636000
3000
We vangen er nogal wat in oppervlaktedrijfnetten.
10:54
That's banned now, and that'll be good news for the sharks.
269
639000
3000
Dat is nu verboden, en dat is good nieuws voor de haaien.
10:57
And some are caught in nets, in trawls.
270
642000
2000
Sommige zijn in sleepnetten gevangen.
10:59
This is a shark that was actually landed in Howth just before Christmas,
271
644000
3000
Dit is een haai die geland was in Howth net voor Kerstmis,
11:02
illegally, because you're not allowed to do that under E.U. law,
272
647000
3000
illegaal, omdat je dit volgens de E.U.-wet niet mag doen,
11:05
and was actually sold for eight euros a kilo as shark steak.
273
650000
3000
en die verkocht werd voor 8 euro per kilo als haaiensteak.
11:08
They even put a recipe up on the wall, until they were told this was illegal.
274
653000
3000
Ze hingen zelfs een recept op aan de muur, tot er hen gezegd werd dat het illegaal was.
11:11
And they actually did get a fine for that.
275
656000
3000
Ze werden ervoor beboet.
11:14
So if you look at all those studies I showed you,
276
659000
2000
Als je al deze studies bekijkt die ik jullie getoond heb,
11:16
the total number of samples worldwide
277
661000
3000
is het totale aantal stalen
11:19
is 86 at present.
278
664000
2000
vandaag wereldwijd 86.
11:21
So it's very important work,
279
666000
2000
Het is heel belangrijk werk.
11:23
and they can ask some really good questions,
280
668000
2000
Ze kunnen heel goede vragen stellen,
11:25
and they can tell us about population size
281
670000
2000
en ons vertellen over de grootte van de populatie
11:27
and subpopulations and structure,
282
672000
3000
en subpopulaties en structuur,
11:30
but they're constrained by lack of samples.
283
675000
3000
maar ze zijn gehinderd door het gebrek aan stalen.
11:33
Now when we were out tagging our sharks,
284
678000
2000
Toen we haaien aan het labelen waren --
11:35
this is how we tagged them on the front of a RIB -- get in there fast --
285
680000
3000
zo deden we dat op de voorkant van een opblaasboot -- we deden het snel --
11:38
occasionally the sharks do react.
286
683000
2000
reageerden de haaien af en toe.
11:40
And on one occasion when we were up in Malin Head up in Donegal,
287
685000
3000
Op een keer, toen we in Malin Head in Donegal waren,
11:43
a shark smacked the side of the boat with his tail,
288
688000
3000
sloeg een haai de zijkant van onze boot met zijn staart,
11:46
more, I think, in startle to the fact that a boat came near it,
289
691000
3000
eerder, denk ik, als reactie op het feit dat de boot dichterbij kwam,
11:49
rather than the tag going in.
290
694000
2000
dan als reactie op het label.
11:51
And that was fine. We got wet. No problem.
291
696000
3000
Dat was niet erg. We werden nat. Geen probleem.
11:54
And then when myself and Emmett
292
699000
2000
Wanneer ik en Emett
11:56
got back to Malin Head, to the pier,
293
701000
2000
teruggingen naar Malin Head, naar de pier,
11:58
I noticed some black slime on the front of the boat.
294
703000
3000
bemerkte ik zwart slijm op de voorkant van de boot.
12:01
And I remembered -- I used to spend a lot of time out on commercial fishing boats --
295
706000
2000
Ik zat vroeger vaak op commerciële vissersboten,
12:03
I remember fishermen telling me they can always tell
296
708000
2000
en herinnerde me dat vissers me vertelden dat ze altijd wisten
12:05
when a basking shark's been caught in the net
297
710000
2000
wanneer een reuzenhaai gevangen was in het net
12:07
because it leaves this black slime behind.
298
712000
2000
omdat het dit zwarte slijm achterliet.
12:09
So I was thinking that must have come from the shark.
299
714000
2000
Ik dacht dat het van de haai moest komen.
12:11
Now we had an interest
300
716000
2000
Nu hadden we er belang bij
12:13
in getting tissue samples for genetics
301
718000
2000
om genetische stalen te krijgen
12:15
because we knew they were very valuable.
302
720000
2000
omdat we wisten dat ze heel waardevol waren.
12:17
And we would use conventional methods --
303
722000
2000
We zouden conventionele methodes gebruiken --
12:19
I have a crossbow, you see the crossbow in my hand there,
304
724000
2000
ik heb een kruisboog, je ziet hem hier in mijn hand,
12:21
which we use to sample whales and dolphins for genetic studies as well.
305
726000
3000
die we gebruiken om ook walvis- en dolfijnstalen te verkrijgen voor genetische studies.
12:24
So I tried that, I tried many techniques.
306
729000
2000
Ik probeerde dat. Ik probeerde veel technieken.
12:26
All it was doing was breaking my arrows
307
731000
2000
Al wat ik deed was mijn pijlen breken
12:28
because the shark skin is just so strong.
308
733000
2000
omdat de haaienhuid veel te sterk is.
12:30
There was no way we were going to get a sample from that.
309
735000
2000
Er was geen enkele manier om daarmee een staal te verkrijgen.
12:32
So that wasn't going to work.
310
737000
3000
Dat werkte niet.
12:35
So when I saw the black slime on the bow of the boat,
311
740000
3000
Toen ik het zwarte slijm op de boeg van de boot zag,
12:38
I thought, "If you take what you're given in this world ..."
312
743000
3000
dacht ik: "Als je zou nemen wat je gegeven werd op deze wereld ..."
12:41
So I scraped it off.
313
746000
2000
Ik schraapte het eraf.
12:43
And I had a little tube with alcohol in it to send to the geneticists.
314
748000
3000
Ik had een klein flesje alcohol om naar de genetici te sturen.
12:46
So I scraped the slime off and I sent it off to Aberdeen.
315
751000
2000
Ik schraapte het slijm eraf en en zond het naar Aberdeen.
12:48
And I said, "You might try that."
316
753000
2000
Ik zei: "Dit wil je misschien proberen."
12:50
And they sat on it for months actually.
317
755000
2000
En ze deden maanden niets.
12:52
It was only because we had a conference on the Isle of Man.
318
757000
2000
Het was alleen omdat we een conferentie hadden op het eiland Man.
12:54
But I kept emailing, saying,
319
759000
2000
Maar ik bleef e-mailen, en zei:
12:56
"Have you had a chance to look at my slime yet?"
320
761000
2000
"Heb je al naar mijn slijm kunnen kijken?
12:58
And he was like, "Yeah, yeah, yeah, yeah. Later, later, later."
321
763000
2000
Hij antwoordde altijd, "Ja, ja. Later, later."
13:00
Anyway he thought he'd better do it,
322
765000
2000
Na een tijd besloot hij het toch te doen,
13:02
because I never met him before
323
767000
2000
omdat ik hem nog nooit ontmoet had
13:04
and he might lose face if he hadn't done the thing I sent him.
324
769000
2000
en hij misschien zou afgaan als hij niets deed met wat ik had gestuurd.
13:06
And he was amazed that they actually got DNA from the slime.
325
771000
3000
Tot zijn verbazing verkregen ze DNA uit het slijm.
13:09
And they amplified it and they tested it
326
774000
2000
Ze vermenigvuldigden en testten het
13:11
and they found, yes, this was actually basking shark DNA,
327
776000
2000
en ze ontdekten dat dit het DNA van een reuzenhaai was,
13:13
which was got from the slime.
328
778000
3000
dat van het slijm verkregen was.
13:16
And so he was all very excited.
329
781000
2000
Hij vond het heel spannend.
13:18
It became known as Simon's shark slime.
330
783000
3000
Het werd bekend als Simon's haaienslijm.
13:21
And I thought, "Hey, you know, I can build on this."
331
786000
3000
Ik dacht: "Weet je, ik kan hierop verderbouwen."
13:24
So we thought, okay, we're going to try to get out
332
789000
2000
We probeerden dus uit te varen
13:26
and get some slime.
333
791000
2000
en meer slijm te verzamelen.
13:28
So having spent three and a half thousand on satellite tags,
334
793000
4000
Nadat we € 3.500 gespendeerd hadden aan satellietlabels,
13:34
I then thought I'd invest 7.95 -- the price is still on it --
335
799000
3000
besloot ik om € 7,95 -- de prijs staat er nog op --
13:37
in my local hardware store in Kilrush
336
802000
3000
te investeren in mijn lokale hardware-winkel in Kilrush
13:40
for a mop handle
337
805000
2000
voor een uitschuifbare staak
13:42
and even less money on some oven cleaners.
338
807000
3000
en nog minder geld voor een paar ovenreinigers.
13:45
And I wrapped the oven cleaner around the end of the mop handle
339
810000
3000
Ik wikkelde de ovenreiniger rond het uiteinde van de staak
13:48
and was desperate, desperate
340
813000
2000
en was heel wanhopig
13:50
to have an opportunity
341
815000
3000
op zoek naar een kans
13:53
to get some sharks.
342
818000
2000
om een paar haaien tegen te komen.
13:55
Now this was into August now,
343
820000
2000
Dit was in augustus.
13:57
and normally sharks peak at June, July.
344
822000
2000
Normaal zijn er veel haaien in juni en juli.
13:59
And you rarely see them.
345
824000
2000
Je ziet ze zelden.
14:01
You can only rarely be in the right place to find sharks into August.
346
826000
3000
Je kan maar zelden op de juiste plaats zijn om haaien te vinden in augustus.
14:04
So we were desperate.
347
829000
2000
We waren wanhopig.
14:06
So we rushed out to Blasket as soon as we heard there were sharks there
348
831000
3000
We snelden naar Blasket toen we hoorden dat daar haaien waren
14:09
and managed to find some sharks.
349
834000
2000
en vonden een paar haaien.
14:11
So by just rubbing the mop handle down the shark
350
836000
2000
Door met de staak over de haai te wrijven
14:13
as it swam under the boat --
351
838000
2000
wanneer hij onder de boot zwom --
14:15
you see, here's a shark that's running under the boat here --
352
840000
2000
hier zie je dat er een haai is die onder de boot zwemt --
14:17
we managed to collect slime.
353
842000
2000
konden we slijm verzamelen.
14:19
And here it is.
354
844000
2000
Hier is het.
14:21
Look at that lovely, black shark slime.
355
846000
3000
Bekijk dat prachtige, zwarte haaienslijm.
14:24
And in about half an hour,
356
849000
3000
In ongeveer een half uur
14:27
we got five samples, five individual sharks,
357
852000
3000
hadden we 5 stalen, 5 individuele haaienstalen
14:30
were sampled using Simon's shark slime sampling system.
358
855000
3000
werden genomen met Simon's systeem van haaienslijm-stalen.
14:33
(Laughter)
359
858000
2000
(Gelach)
14:35
(Applause)
360
860000
5000
(Applaus)
14:40
I've been working on whales and dolphins in Ireland for 20 years now,
361
865000
3000
Ik heb nu al 20 jaar lang walvissen en dolfijnen onderzocht in Ierland,
14:43
and they're kind of a bit more dramatic.
362
868000
2000
en ze zijn dramatischer.
14:45
You probably saw the humpback whale footage
363
870000
2000
Je hebt waarschijnlijk al de beelden van de bultrug gezien
14:47
that we got there a month or two ago off County Wexford.
364
872000
2000
die we ongeveer een maand geleden in de provincie Wexford genomen hebben.
14:49
And you always think you might have some legacy you can leave the world behind.
365
874000
3000
Je denkt altijd dat je een beetje nalatenschap hebt om aan de wereld achter te laten.
14:52
And I was thinking of humpback whales breaching
366
877000
2000
Ik dacht aan duikende bultruggen
14:54
and dolphins.
367
879000
2000
en dolfijnen.
14:56
But hey, sometimes these things are sent to you
368
881000
2000
Maar soms worden die dingen naar jou gezonden
14:58
and you just have to take them when they come.
369
883000
2000
en je moet ze gewoon nemen wanneer ze komen.
15:00
So this is possibly going to be my legacy --
370
885000
2000
Dit wordt misschien mijn nalatenschap --
15:02
Simon's shark slime.
371
887000
2000
Simon's haaienslijm.
15:04
So we got more money this year
372
889000
2000
We kregen meer geld dit jaar
15:06
to carry on collecting more and more samples.
373
891000
3000
om meer en meer stalen te blijven verzamelen.
15:09
And one thing that is kind of very useful
374
894000
2000
Eén ding dat heel nuttig is,
15:11
is that we use a pole cameras -- this is my colleague Joanne with a pole camera --
375
896000
3000
zijn camera's op stokken -- dit is mijn collega Joanne met zo'n camera --
15:14
where you can actually look underneath the shark.
376
899000
2000
waarmee je onder een haai kan kijken.
15:16
And what you're trying to look at is the males have claspers,
377
901000
3000
Wat je probeert te ontdekken, is of de mannetjes geslachtsorganen hebben.
15:19
which kind of dangle out behind the back of the shark.
378
904000
3000
Die bengelen zowat achter de rug van de haai.
15:22
So you can quite easily tell the gender of the shark.
379
907000
2000
Je kan dus gemakkelijk het geslacht van de haai bepalen.
15:24
So if we can tell the gender of the shark
380
909000
2000
Als we het geslacht bepalen van een haai
15:26
before we sample it,
381
911000
2000
voor we een staal nemen,
15:28
we can tell the geneticist this was taken from a male or a female.
382
913000
3000
kunnen we de geneticus zeggen of dit genomen was van een mannetje of vrouwtje.
15:31
Because at the moment, they actually have no way genetically
383
916000
2000
Want op dit moment hebben ze geen manier om genetisch
15:33
of telling the difference between a male and a female,
384
918000
2000
het verschil tussen een mannetje en een vrouwtje te bepalen,
15:35
which I found absolutely staggering,
385
920000
2000
wat ik heel onthutsend vind,
15:37
because they don't know what primers to look for.
386
922000
3000
omdat ze niet weten naar welke geslachtskenmerken ze moeten zoeken.
15:40
And being able to tell the gender of a shark
387
925000
2000
Het kunnen bepalen van het geslacht van een haai
15:42
has got very important
388
927000
2000
is heel belangrijk geworden
15:44
for things like policing the trade
389
929000
3000
voor dingen zoals het toezicht op de handel
15:47
in basking shark and other species through societies,
390
932000
4000
in reuzenhaaien en andere soorten in gemeenschappen,
15:51
because it is illegal to trade any sharks.
391
936000
2000
omdat het illegaal is om haaien te verhandelen.
15:53
And they are caught and they are on the market.
392
938000
2000
Ze worden gevangen en ze zijn op de markt.
15:55
So as a field biologist,
393
940000
2000
Als bioloog te velde
15:57
you just want to get encounters with these animals.
394
942000
2000
wil je gewoon ontmoetingen hebben met deze dieren.
15:59
You want to learn as much as you can.
395
944000
2000
Je wil zoveel leren als je kan.
16:01
They're often quite brief. They're often very seasonally constrained.
396
946000
3000
Ze zijn vaak redelijk kortaf. Ze zijn vaak heel seizoensafhankelijk.
16:04
And you just want to learn as much as you can as soon as you can.
397
949000
3000
Je wilt gewoon zoveel leren als je kan en zo vlug mogelijk.
16:07
But isn't it fantastic
398
952000
2000
Is het niet fantastisch
16:09
that you can then offer these samples
399
954000
3000
dat je dan deze stalen en mogelijkheden
16:12
and opportunities to other disciplines, such as geneticists,
400
957000
3000
kan aanbieden aan andere wetenschappers, zoals genetici,
16:15
who can gain so much more from that.
401
960000
3000
die daar zoveel meer uit kunnen halen?
16:18
So as I said,
402
963000
2000
Zoals ik zei,
16:20
these things are sent to you in strange ways. Grab them while you can.
403
965000
3000
deze dingen worden in rare vormen naar je gestuurd. Grijp ze wanneer je kan.
16:23
I'll take that as my scientific legacy.
404
968000
2000
Ik beschouw dat als mijn wetenschappelijke nalatenschap.
16:25
Hopefully I might get something a bit more dramatic and romantic before I die.
405
970000
3000
Hopelijk verkrijg ik iets dramatischer en romantischer voor ik sterf.
16:28
But for the time being, thank you for that.
406
973000
3000
Maar tot het zover is, ben ik er dankbaar voor.
16:31
And keep an eye out for sharks.
407
976000
2000
En pas op voor haaien.
16:33
If you're more interested, we have a basking shark website now just set up.
408
978000
3000
Als je geïnteresseerd bent, we hebben net een reuzenhaaienwebsite opgestart.
16:36
So thank you and thank you for listening.
409
981000
3000
Bedankt voor het luisteren.
16:39
(Applause)
410
984000
2000
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Simon Berrow - Marine biologistSimon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark.
Why you should listen
Born in Ireland, Simon Berrow has travelled the world's oceans studying albatrosses, seals, penguins, sharks, and more. A passionate scientist and lover of Ireland's natural heritage, he founded the Irish Whale and Dolphin Group and the Irish Basking Shark Study Group.
He is also the inventor of "Simon's shark slime sampling system" -- a mop handle and oven cleaner -- which has proved to be the most effective way of collecting shark DNA for analysis.
The TEDxTalk was filmed at the Science Gallery in Dublin.
Simon Berrow | Speaker | TED.com