TEDxDublin
Simon Berrow: How do you save a shark you know nothing about?
Simon Berrow: Làm sao bạn có thể bảo vệ một con cá mập nếu bạn chẳng biết gì về nó?
Filmed:
Readability: 4
559,594 views
Chúng là loài cá lớn thứ hai trên thế giới, chúng hầu như đã tuyệt chủng, và chúng ta hầu như không hề biết về chúng. Tại TEDxDublin, Simon Berrow miêu tả về loài cá mập khổng lồ tuyệt vời ("Loài cá khổng lồ của mặt trời" theo tên gọi của người Ailen), và bằng kỹ thuật đặc biệt, đơn giản, anh ấy đang học cách để bảo vệ chúng.
Simon Berrow - Marine biologist
Simon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark. Full bio
Simon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Basking sharks are awesome creatures. They are just magnificent.
0
0
3000
Cá mập khổng lồ là sinh vật tuyệt vời. Trông chúng thật ấn tượng.
00:18
They grow 10 meters long.
1
3000
2000
Chúng có chiều dài 10 mét khi trưởng thành.
00:20
Some say bigger.
2
5000
2000
Một vài con có thể to hơn.
00:22
They might weigh up to two tons.
3
7000
2000
Trọng lượng của chúng có thể lên tới 2 tấn.
00:24
Some say up to five tons.
4
9000
2000
Một số con có thể nặng đến 5 tấn.
00:26
They're the second largest fish in the world.
5
11000
2000
Chúng là loài cá lớn thứ hai trên thế giới.
00:28
They're also harmless plankton-feeding animals.
6
13000
3000
Ngoài ra, chúng là những động vật ăn sinh vật phù du hoàn toàn vô hại.
00:31
And they are thought to be able
7
16000
2000
Và chúng được biết tới với khả năng
00:33
to filter a cubic kilometer of water every hour
8
18000
3000
lọc 1 tỉ mét khối nước một giờ
00:36
and can feed on 30 kilos of zoo plankton a day to survive.
9
21000
3000
và có thể ăn 30 kilogam động vật phù du mỗi ngày để sinh tồn.
00:39
They're fantastic creatures.
10
24000
2000
Chúng là những sinh vật tuyệt vời.
00:41
And we're very lucky in Ireland, we have plenty of basking sharks
11
26000
3000
Và ở Ailen, chúng tôi may mắn vì có rất nhiều cá mập khổng lồ
00:44
and plenty of opportunities to study them.
12
29000
2000
cũng như có nhiều cơ hội để hiểu về chúng.
00:46
They were also very important to coast communities
13
31000
2000
Ngoài ra chúng cũng rất quan trọng đối với người dân sống gần bờ
00:48
going back hundreds of years,
14
33000
2000
trở lại hàng trăm năm trước,
00:50
especially the around the Claddagh, Duff, Connemara region
15
35000
3000
đặc biệt ở Claddagh, Duff, Connemara, khu vực duyên hải phía tây Ailen
00:53
where subsistence farmers used to sail out
16
38000
2000
nơi mà những người nông dân đã từng giăng buồm ra khơi để kiếm kế sinh nhai
00:55
on their hookers and open boats
17
40000
2000
trên những chiếc thuyền đánh cá buồm nhỏ và không mái che của họ
00:57
sometimes way off shore, sometimes to a place called the Sunfish Bank,
18
42000
2000
thỉnh thoảng thì họ đánh bắt xa bờ, khi khác thì tới một nơi gọi là "Sunfish Bank"
00:59
which is about 30 miles west of Achill Island,
19
44000
2000
cách đảo Achill khoảng 30 dặm về phía Tây,
01:01
to kill the basking sharks.
20
46000
2000
họ tới đây để bắt cá mập khổng lồ.
01:03
This is an old woodcut from the 17, 1800s.
21
48000
2000
Đây là một bản khắc mộc cũ từ những năm 1700, hay 1800 gì đó
01:05
So they were very important, and they were important for the oil out of their liver.
22
50000
3000
Cá mập khổng lồ có ý nghĩa quan trọng đối với họ, vì trong gan của chúng có một lượng dầu rất lớn.
01:08
A third of the size of the basking shark is their liver, and it's full of oil.
23
53000
2000
Gan loài cá mập này chiếm 1/3 tỉ trọng cơ thể nó, và chứa rất nhiều dầu .
01:10
You get gallons of oil from their liver.
24
55000
2000
Bạn có thể lấy được hàng ga-lông dầu từ gan chúng.
01:12
And that oil was used especially for lighting,
25
57000
2000
Loại dầu đó từng được chuyên dùng cho việc thắp sáng,
01:14
but also for dressing wounds and other things.
26
59000
2000
nhưng còn có công dụng làm liền vết thương và nhiều việc khác nữa.
01:16
In fact, the streetlights in 1742
27
61000
2000
Trên thực tế, vào năm 1742, đèn đường
01:18
of Galway, Dublin and Waterford
28
63000
2000
ở hải cảng Galway, Dublin thành phố miền đông Ailen và Waterford, miền nam Ailen
01:20
were linked with sunfish oil.
29
65000
2000
được thắp sáng bằng dầu cá mặt trời.
01:22
And "sunfish" is one of the words for basking sharks.
30
67000
2000
Và "cá mặt trời" là một trong những tên gọi của cá mập khổng lồ.
01:24
So they were incredibly important animals.
31
69000
2000
Cá mập khổng lồ là loài vật đáng kinh ngạc.
01:26
They've been around a long time, have been very important to coast communities.
32
71000
3000
Chúng đã ở đây từ rất lâu rồi, và đóng một vai trò hết sức quan trọng đối với cộng đồng dân cư sống gần bờ biển.
01:29
Probably the best documented basking shark fishery in the world
33
74000
3000
Chắc chắn rằng, nơi thuận lợi nhất trên thế giới cho việc đánh bắt loài cá khổng lồ này
01:32
is that from Achill Island.
34
77000
2000
là ở đảo Achill.
01:34
This is Keem Bay up in Achill Island.
35
79000
2000
Đây là vịnh Keem phía trên đảo Achill.
01:36
And sharks used to come into the bay.
36
81000
3000
Và lũ cá mập thường bơi vào vịnh này.
01:39
And the fishermen would tie a net off the headland,
37
84000
3000
Và ngư dân đóng đáy lưới ở mũi,
01:42
string it out along the other net.
38
87000
2000
dụ vào một chiếc lưới khác.
01:44
And as the shark came round, it would hit the net, the net would collapse on it.
39
89000
3000
và con cá hoảng loạn, đâm vào lưới, lưới này sẽ trùm lên nó.
01:47
It would often drown and suffocate.
40
92000
2000
Nó thường bị ngạt thở và bị dìm chết.
01:49
Or at times, they would row out in their small currachs
41
94000
3000
Hay những lúc, họ bơi trên những chiếc thuyền nhỏ làm từ những cây liễu dai
01:52
and kill it with a lance through the back of the neck.
42
97000
2000
và giết chúng bằng một cây giáo đâm xuyên vào cổ.
01:54
And then they'd tow the sharks back to Purteen Harbor,
43
99000
3000
Và họ kéo những con cá mập này trở lại Purteen Harbor,
01:57
boil them up, use the oil.
44
102000
2000
đun thịt chúng và sử dụng loại dầu này.
01:59
They used to use the flesh as well for fertilizer
45
104000
3000
Ngoài ra họ dùng thịt cá làm phân bón
02:02
and also would fin the sharks.
46
107000
4000
và sử dụng những cái vây của chúng.
02:06
This is probably the biggest threat to sharks worldwide --
47
111000
2000
Đây có thể là mối nguy hại lớn nhất đối với loài cá mập trên toàn thế giới --
02:08
it is the finning of sharks.
48
113000
2000
Đó là việc lấy vây cá mập.
02:10
We're often all frightened of sharks thanks to "Jaws."
49
115000
2000
Chúng ta thường bị hoảng sợ vì những chiếc"hàm cá mập".
02:12
Maybe five or six people get killed
50
117000
2000
Có khoảng 5 hay 6 người đã bị giết chết
02:14
by sharks every year.
51
119000
2000
bởi cá mập hàng năm.
02:16
There was someone recently, wasn't there? Just a couple weeks ago.
52
121000
3000
Trong thời gian gần đây, con số đó chỉ là một vài, tôi nói đúng chứ? Chính xác là một vài tuần đây thôi.
02:19
We kill about 100 million sharks a year.
53
124000
3000
Chúng ta đã giết khoảng 100 triệu con cá mập mỗi năm.
02:22
So I don't know what the balance is,
54
127000
2000
Vì vậy tôi không hiểu sự cân bằng là như thế nào.
02:24
but I think sharks have got more right to be fearful of us than we have of them.
55
129000
3000
nhưng tôi nghĩ rằng, cá mập lo sợ chúng ta nhiều hơn so với những nỗi lo của chúng ta về chúng.
02:27
It was a well-documented fishery,
56
132000
2000
Đây là 1 tài liệu về nghề đánh bắt cá có đầy đủ dẫn chứng,
02:29
and as you can see here, it peaked in the 50s
57
134000
2000
và bạn có thể thấy ở đây, nó đạt mức đỉnh vào những thập niên 50
02:31
where they were killing 1,500 sharks a year.
58
136000
2000
khi mà chúng ta giết 1.500 con cá mập mỗi năm.
02:33
And it declined very fast -- a classic boom and bust fishery,
59
138000
3000
Và số lượng của chúng giảm một cách nhanh chóng - khi nghề cá bùng nổ và phá sản,
02:36
which suggests that a stock has been depleted
60
141000
3000
dẫn tới việc một số đàn cá bị mất hẳn
02:39
or there's low reproductive rates.
61
144000
2000
hay tỉ lệsinh sản thấp.
02:41
And they killed about 12,000 sharks in this period,
62
146000
2000
Và họ đã giết khoảng 12.000 con cá mập vào thời kỳ đó,
02:43
literally just by stringing a manila rope
63
148000
3000
thật vậy bằng cách xâu chuỗi các địa danh Manila
02:46
off the tip of Keem Bay
64
151000
2000
ngoài khơi vịnh Keem
02:48
at Achill Island.
65
153000
2000
ở hoàn đảo Achill
02:50
Sharks were still killed up into the mid-80s,
66
155000
2000
Cá mập đã bị giết vào những giữa những năm 80,
02:52
especially after places like Dunmore East in County Waterford.
67
157000
3000
đặc biệt là ở phía đông Dunmore của County Waterford.
02:55
And about two and a half, 3,000 sharks were killed up till '85,
68
160000
3000
Và khoảng 2.503.000 con cá mập đã bị giết tính đến 1985,
02:58
many by Norwegian vessels.
69
163000
2000
bởi rất nhiều các tàu đánh cá Nauy.
03:00
The black, you can't really see this, but these are Norwegian basking shark hunting vessels,
70
165000
3000
Màu đen, bạn không thể nhìn thấy nó một cách rõ ràng, nhưng đây là số lượng tàu săn bắt cá mập khổng lồ của người Nauy
03:03
and the black line in the crow's nest
71
168000
2000
và đường thẳng mầu đen ở hoa tiêu
03:05
signifies this is a shark vessel
72
170000
2000
biểu thị một tàu đánh bắt cá mập
03:07
rather than a whaling vessel.
73
172000
2000
thay cho tàu đánh bắt cá voi.
03:09
The importance of basking sharks to the coast communities
74
174000
3000
Tầm quan trọng của loài cá mập khổng lồ đối với cộng đồng dân cư sống gần bờ biển
03:12
is recognized through the language.
75
177000
2000
được biết đến thông qua ngôn ngữ.
03:14
Now I don't pretend to have any Irish,
76
179000
2000
Tôi không rõ lắm về tiếng Ailen,
03:16
but in Kerry they were often known as "Ainmhide na seolta,"
77
181000
3000
Nhưng ở Kerry chúng thường được gọi là "Ainmhide na seolta,"
03:19
the monster with the sails.
78
184000
2000
quái vật với những chiếc buồm.
03:21
And another title would be "Liop an da lapa,"
79
186000
3000
Và tên gọi khác "Liop an da lapa,"
03:24
the unwieldy beast with two fins.
80
189000
3000
Con thú to lớn với 2 chiếc vây.
03:27
"Liabhan mor," suggesting a big animal.
81
192000
3000
"Liabhan mor", liên tưởng tới một loài động vật lớn
03:30
Or my favorite, "Liabhan chor greine,"
82
195000
2000
Hay cái tên mà tôi ưa thích, "Liabhan chor greine,"
03:32
the great fish of the sun.
83
197000
2000
Loài cá khổng lồ của mặt trời,
03:34
And that's a lovely, evocative name.
84
199000
2000
một cái tên đáng yêu và gợi hình.
03:36
On Tory Island, which is a strange place anyway, they were known as muldoons,
85
201000
3000
Trên hòn đảo Tory, một nơi rất khác lạ, nơi mà được gọi là muldoons
03:39
and no one seems to know why.
86
204000
2000
và dường như không ai biết tại sao.
03:41
Hope there's no one from Tory here; lovely place.
87
206000
2000
Hi vọng sẽ không có ai từ Tory tới đây; một nơi thật đẹp, thật đáng yêu.
03:43
But more commonly all around the island,
88
208000
3000
Nhưng thông thường thì tất cả đều ở xung quanh hòn đảo,
03:46
they were known as the sunfish.
89
211000
2000
chúng được biết đến là loài cá mặt trời.
03:48
And this represents their habit of basking on the surface when the sun is out.
90
213000
3000
Cái tên này thể hiện thói quen ngoi lên mặt nước của chúng khi mặt trời xuống bóng.
03:51
There's great concern that basking sharks are depleted
91
216000
3000
Có một mối quan ngại lớn rằng số lượng loài cá mập khổng lồ đang ngày càng suy giảm
03:54
all throughout the world.
92
219000
2000
trên khắp thế giới.
03:56
Some people say it's not population decline.
93
221000
2000
Một vài người nghĩ rằng đó không phải là sự suy giảm số lượng.
03:58
It might be a change in the distribution of plankton.
94
223000
2000
Điều này có thể là do sự thay đổi trong phân bổ các sinh vật phù du.
04:00
And it's been suggested that basking sharks would make
95
225000
2000
Và người ta cho rằng cá mập khổng lồ đóng vai trò
04:02
fantastic indicators of climate change,
96
227000
2000
như một nhân tố biều thị chính xác sự thay đổi khí hậu,
04:04
because they're basically continuous plankton recorders
97
229000
2000
bởi vì về cơ bản với chiếc mồm mở rộng của mình,
04:06
swimming around with their mouth open.
98
231000
2000
chúng sẽ ăn tất cả các loài sinh vật phù du bơi xung quanh .
04:08
They're now listed as vulnerable under the IUCN.
99
233000
3000
Cá mập khổng lồ được liệt vào danh sách các loài động vật cần được bảo vệ của IUCN.
04:11
There's also moves in Europe to try and stop catching them.
100
236000
3000
Có những phong trào ở Châu Âu bảo vệ chúng khỏi sự đánh bắt.
04:14
There's now a ban on catching them and even landing them
101
239000
3000
Hiện tại có luật cấm đánh bắt chúng, thậm chí không được đưa chúng vào bờ
04:17
and even landing ones that are caught accidentally.
102
242000
2000
và thậm chí luật còn được áp dụng đối với những trường hợp cá mập khổng lồ vô tình mắc lưới.
04:19
They're not protected in Ireland.
103
244000
2000
Loài cá mập này không được bảo vệ ở Ailen.
04:21
In fact, they have no legislative status in Ireland whatsoever,
104
246000
2000
Thực tế rằng, không hề có luật lệ nào nói về việc bảo vệ nó ở Ailen,
04:23
despite our importance for the species
105
248000
2000
mặc cho những nỗ lực bảo vệ loài cá mập này
04:25
and also the historical context within which basking sharks reside.
106
250000
3000
và bảo vệ khu vực sinh sống lâu nay của chúng.
04:29
We know very little about them.
107
254000
2000
Chúng ta biết rất ít về chúng.
04:31
And most of what we do know
108
256000
2000
và hầu hết những gì ta biết về chúng
04:33
is based on their habit of coming to the surface.
109
258000
2000
chỉ dựa trên những thói quen của chúng khi chúng nổi lên mặt nước.
04:35
And we try to guess what they're doing
110
260000
2000
Và chúng ta cố gắng đoán xem chúng đang làm gì
04:37
from their behavior on the surface.
111
262000
2000
qua những hành vi của chúng trên mặt nước.
04:39
I only found out last year, at a conference on the Isle of Man,
112
264000
3000
Tôi cũng chỉ mới hiểu ra vấn đề tại một cuộc hội thảo được tổ chức trên hòn đảo nhỏ Man, năm vừa rồi,
04:42
just how unusual it is to live somewhere
113
267000
3000
hiếm khi sống ở nơi nào
04:45
where basking sharks regularly, frequently and predictably
114
270000
3000
nơi mà cá mập thường
04:48
come to the surface to "bask."
115
273000
2000
ngoi lên mặt nước để "tắm nắng".
04:50
And it's a fantastic opportunity in science
116
275000
2000
Và đây là một cơ hội lý tưởng trong quá trình nghiên cứu khoa học
04:52
to see and experience basking sharks,
117
277000
2000
được nhìn và trải nghiệm về loài cá mập khổng lồ,
04:54
and they are awesome creatures.
118
279000
2000
chúng là những sinh vật kỳ diệu.
04:56
And it gives us a fantastic opportunity to actually study them, to get access to them.
119
281000
3000
chúng mang đến cho ta cơ hội tuyệt vời để tiếp cận và nghiên cứu chúng
04:59
So what we've been doing a couple of years -- but last year was a big year --
120
284000
3000
Vì vậy đó là những điều chúng tôi đã thực hiện vài năm qua -- nhưng năm năm ngoái là một năm quan trọng --
05:02
is we started tagging sharks
121
287000
3000
là năm chúng tôi thực hiện việc đánh dấu những con cá mập
05:05
so we could try to get some idea
122
290000
2000
vì vậy chúng tôi cố gắng tìm ra những ý tưởng mới
05:07
of sight fidelity and movements and things like that.
123
292000
2000
về sự chính xác trong cách nhìn và sự di chuyển hay những thứ đại loại như vậy.
05:09
So we concentrated mainly
124
294000
2000
Và chúng tôi tập trung chủ yếu
05:11
in North Donegal and West Kerry
125
296000
2000
ở phía bắc Donegal và phía tay Kerry -
05:13
as the two areas where I was mainly active.
126
298000
3000
hai khu vực chúng tôi tập trung quan sát.
05:16
And we tagged them very simply, not very hi-tech,
127
301000
2000
Chúng tôi đánh dấu chúng rất đơn giản, không phải sử dụng công nghệ cao,
05:18
with a big, long pole.
128
303000
2000
chỉ với một cái sào lớn và dài.
05:20
This is a beachcaster rod
129
305000
2000
Đây là một chiếc cần câu cá
05:22
with a tag on the end.
130
307000
2000
với chiếc gắn thẻ để đánh dấu ở đầu.
05:24
Go up in your boat and tag the shark.
131
309000
3000
Lên thuyền và gắn thẻ đánh dấu vào cá mập.
05:27
And we were very effective.
132
312000
2000
Chúng tôi đã làm việc hiệu quả.
05:29
We tagged 105 sharks last summer.
133
314000
2000
chúng tôi đã đánh dấu được 105 con cá mập vào mùa hè vừa qua
05:31
We got 50 in three days
134
316000
2000
Chúng tôi đã thực hiện được 1/3 công việc trong 3 ngày
05:33
off Inishowen Peninsula.
135
318000
2000
ngoài khơi Inishowen Peninsula.
05:35
Half the challenge is to get access, is to be in the right place at the right time.
136
320000
3000
Một nửa thử thách đã trải qua, ở đúng địa điểm và đúng thời gian.
05:38
But it's a very simple and easy technique.
137
323000
2000
Nhưng đây là một thủ thuật rất dễ và đơn giản.
05:40
I'll show you what they look like.
138
325000
2000
Tôi sẽ chỉ cho bạn biết trông chúng như thế nào.
05:42
We use a pole camera on the boat
139
327000
2000
Chúng tôi dùng một camera quan sát trên thuyền
05:44
to actually film shark.
140
329000
2000
và quay phim lũ cá mập.
05:46
One is to try and work out the gender of the shark.
141
331000
2000
Một trong những việc chúng tôi làm là tìm và phân loại giới tính của những con cá mập.
05:48
We also deployed a couple of satellite tags, so we did use hi-tech stuff as well.
142
333000
3000
Ngoài ra chúng tôi còn sử dụng 2 máy phát tín hiệu vệ tinh và các thiết bị công nghệ cao khác.
05:51
These are archival tags.
143
336000
2000
Các thiết bị này là các thiết bị lưu trữ.
05:53
So what they do is they store the data.
144
338000
2000
Công việc mà chúng thực hiện là lưu trữ dữ liệu.
05:55
A satellite tag only works when the air is clear of the water
145
340000
2000
Một máy phát tín hiệu vệ tinh chỉ hoạt động trong môi trường nước trong
05:57
and can send a signal to the satellite.
146
342000
2000
và có thể gửi tín hiệu lên vệ tinh.
05:59
And of course, sharks, fish, are underwater most of the time.
147
344000
3000
và dĩ nhiên, cá mập, loài cá ít khi ngoi lên mặt nước.
06:02
So this tag actually works out the locations of shark
148
347000
3000
Vì vậy việc xác định vị trí của loài cá mập này
06:05
depending on the timing and the setting of the sun,
149
350000
3000
phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố thời gian và sự di chuyển của mặt trời,
06:08
plus water temperature and depth.
150
353000
2000
thêm vào đó là nhiệt độ của nước và độ sâu mà cá đang bơi.
06:10
And you have to kind of reconstruct the path.
151
355000
3000
Bạn phải kiên nhẫn để tìm lại hướng đi.
06:13
What happens is that you set the tag to detach from the shark after a fixed period,
152
358000
3000
Việc nhận diện một con cá mập là khi bạn tháo thiết bị phát sóng sau một thời gian nhất định,
06:16
in this case it was eight months,
153
361000
2000
trong trường hợp này là 8 tháng,
06:18
and literally to the day the tag popped off, drifted up, said hello to the satellite
154
363000
4000
và sự thật là đến một ngày thiết bị này bung ra, trôi lững lờ và nói lời chào tới vệ tinh
06:22
and sent, not all the data, but enough data for us to use.
155
367000
3000
và gửi, không phải tất cả nhưng vừa đủ dữ liệu cho chúng ta sử dụng.
06:25
And this is the only way to really work out
156
370000
2000
Và đây là cách duy nhất để tìm hiểu
06:27
the behavior and the movements when they're under water.
157
372000
3000
hành vi và sự dịch chuyển của chúng dưới nước.
06:30
And here's a couple of maps that we've done.
158
375000
3000
Và đây là 2 bản đồ chúng tôi đã thực hiện.
06:33
That one, you can see that we tagged both off Kerry.
159
378000
3000
Trên đó, bạn có thể thấy chúng tôi đã đánh dấu 2 lần ngoài khơi Kerry.
06:36
And basically it spent all its time, the last eight months, in Irish waters.
160
381000
3000
Và về cơ bản cá mập khổng lồ dành phần lớn thời gian trong năm - 8 tháng cuối năm ở vùng biển Ailen.
06:39
Christmas day it was out on the shelf edge.
161
384000
2000
Vào ngày giáng sinh, nó còn đang quanh quẩn ở khu vực thềm lục địa.
06:41
And here's one that we haven't ground-truthed it yet
162
386000
2000
Và đây là một bức ảnh vệ tinh mà chúng tôi chưa phân tích
06:43
with sea surface temperature and water depth,
163
388000
2000
với nhiệt độ của nước biển trên bề mặt và độ sâu,
06:45
but again, the second shark kind of spent most of its time
164
390000
2000
nhưng một lần nữa, con cá mập thứ 2 dường dư thích thú dành hết thời gian của mình
06:47
in and around the Irish Sea.
165
392000
2000
bơi trong và xung quanh vùng nước Ailen.
06:49
Colleagues from the Isle of Man last year
166
394000
2000
Năm ngoái, các đồng nghiệp của tôi ở đảo Man
06:51
actually tagged one shark
167
396000
2000
đã đánh dấu một con cá mập
06:53
that went from the Isle of Man all the way out to Nova Scotia in about 90 days.
168
398000
3000
con cá này tới đảo Man trên đường tới Nova Scotia trong khoảng 90 ngày.
06:56
That's nine and a half thousand kilometers. We never thought that happened.
169
401000
3000
Đoạn đường này dài đến 9.500 kilomet. Chúng tôi chưa bao giờ nghĩ điều đó có thể xảy ra.
06:59
Another colleague in the States
170
404000
2000
Đồng nghiệp khác ở các bang
07:01
tagged about 20 sharks off Massachusetts, and his tags didn't really work.
171
406000
3000
đã đánh dấu khoảng 20 con cá mập ngoài khơi bang Massachusetts, và những đánh dấu đó không thực sự hiệu quả.
07:04
All he knows is where he tagged them
172
409000
2000
Tất cả những gì anh ấy biết là nơi anh ấy đã đánh dấu chúng
07:06
and he knows where they popped off.
173
411000
2000
và anh ấy biết nơi chúng bị chết.
07:08
And his tags popped off in the Caribbean
174
413000
2000
Và thiết bị của anh ấy bị bung ra ở vùng biển Caribbean
07:10
and even in Brazil.
175
415000
2000
và thậm chí cả ở Brazil.
07:12
And we thought that basking sharks were temperate animals
176
417000
2000
Và chúng tôi tưởng rằng cá mập khổng lồ là loài động vật ôn đới
07:14
and only lived in our latitude.
177
419000
2000
và chỉ sinh sống trên cùng vĩ độ với chúng ta.
07:16
But in actual fact, they're obviously crossing the Equator as well.
178
421000
3000
Nhưng sự thật, chúng cũng đang bơi ngang qua xích đạo.
07:19
So very simple things like that,
179
424000
2000
Và rất đơn giản như vậy,
07:21
we're trying to learn about basking sharks.
180
426000
2000
chúng ta đang cố gắng khám phá loài cá mập khổng lồ.
07:23
One thing that I think
181
428000
3000
Tôi nghĩ có một điều
07:26
is a very surprising and strange thing
182
431000
2000
hết sức ngạc nghiên và kỳ lạ
07:28
is just how low the genetic diversity of sharks are.
183
433000
3000
đó là tính đa dạng trong bộ gen của cá mập rất thấp.
07:31
Now I'm not a geneticist, so I'm not going to pretend to understand the genetics.
184
436000
3000
Tôi không phải là một nhà nghiên cứu về gen, vì vậy tôi sẽ không ra vẻ am hiểu về gen.
07:34
And that's why it's great to have collaboration.
185
439000
3000
Và điều là lý do tại sao chúng ta cần môt sự hợp tác toàn diện.
07:37
Whereas I'm a field person,
186
442000
2000
Nhưng ngược lại, tôi là một người nghiên cứu chuyên môn,
07:39
I get panic attacks if I have to spend too many hours
187
444000
2000
Tôi cảm thấy hoang mang nếu tôi dành hàng giờ
07:41
in a lab with a white coat on -- take me away.
188
446000
3000
trong phòng thí nghiệm, khoác lên mình chiếc áo khoác trắng -- khiến tôi quên hết tất cả
07:44
So we can work with geneticists who understand that.
189
449000
3000
Vì vậy chúng tôi cần cộng tác với những nhà nghiên cứu gen, họ am hiểu về lĩnh vực này.
07:47
So when they looked at the genetics of basking sharks,
190
452000
2000
Khi họ nhìn vào bộ gen của loài cá mập khổng lồ,
07:49
they found that the diversity was incredibly low.
191
454000
3000
Họ phát hiện ra rằng sự khác biệt này nhỏ đến kinh ngạc.
07:52
If you look at the first line really,
192
457000
2000
Nếu bạn nhìn vào dòng đầu tiên,
07:54
you can see that all these different shark species are all quite similar.
193
459000
3000
bạn có thể nhận ra rằng sự các loài cá mập có bộ gen khá giống nhau.
07:57
I think this means basically that they're all sharks
194
462000
2000
Tôi nghĩ rằng điều này về cơ bản có nghĩa chúng đều là cá mập
07:59
and they've come from a common ancestry.
195
464000
2000
Và chúng có chung tổ tiên.
08:01
If you look at nucleotide diversity,
196
466000
3000
Nếu bạn nhìn vào sự đa dạng của cấu trúc nu-cle-o-tit,
08:04
which is more genetics that are passed on through parents,
197
469000
3000
được tổ hợp từ nhiều gen hơn, đó là do được thừa hưởng từ bố mẹ của chúng,
08:07
you can see that basking sharks, if you look at the first study,
198
472000
3000
bạn có thể thấy rằng cá mập khổng lồ, nếu bạn nhìn vào nghiên cứu thứ nhất,
08:10
was an order of magnitude less diversity
199
475000
2000
là một trật tự của một sắp xếp ít khác biệt lớn
08:12
than other shark species.
200
477000
2000
hơn là những loài cá mập khác.
08:14
And you see that this work was done in 2006.
201
479000
2000
Và bạn có thể thấy rằng công việc này đã được thực hiện vào năm 2006
08:16
Before 2006, we had no idea of the genetic variability of basking sharks.
202
481000
3000
Trước đó, chúng ta không hề hiểu về sự đa dạng gen của loài cá mập khổng lồ.
08:19
We had no idea, did they distinguish into different populations?
203
484000
3000
Chúng ta không hề biết, làm thế nào để phân biệt chúng so với những con cá mập khác
08:22
Were there subpopulations?
204
487000
2000
Có nhận diện được chúng không?
08:24
And of course, that's very important if you want to know
205
489000
2000
Và dĩ nhiên, điều đó rất quan trọng nếu bạn muốn tìm hiểu
08:26
what the population size is and the status of the animals.
206
491000
2000
số lượng và tình trạng của loài động vật này.
08:29
So Les Noble in Aberdeen
207
494000
2000
Và Les Noble ở Aberdeen
08:31
kind of found this a bit unbelievable really.
208
496000
2000
đã cố gắng khám phá những điều khó tin nhất.
08:33
So he did another study
209
498000
3000
Vì vậy anh ấy đã thực hiện các nghiên cứu khác
08:36
using microsatellites,
210
501000
3000
sử dụng các vi vệ tinh,
08:39
which are much more expensive, much more time consuming,
211
504000
3000
đắc hơn nhiều nhưng lại rất nhanh chóng
08:42
and, to his surprise, came up with almost identical results.
212
507000
3000
và, điều này đã làm cho anh ấy ngạc nhiên bởi cnhững thiết bị này cho kết quả gần như giông hệt nhau
08:45
So it does seem to be
213
510000
2000
Nghĩa là
08:47
that basking sharks, for some reason, have incredibly low diversity.
214
512000
3000
những con cá mập kia, vì lý do nào đó, chúng có những sự khác biệt rất nhỏ
08:50
And it's thought maybe it was a bottleneck, a genetic bottleneck
215
515000
2000
Và người ta suy luận rằng đó là một nút cổ chai, nút cổ chai trong cấu trúc gen
08:52
thought to be 12,000 years ago,
216
517000
2000
được cho là có từ 12.000 năm trước,
08:54
and this has caused a very low diversity.
217
519000
3000
và điều này dẫn đến tính đa dạng thấp.
08:57
And yet, if you look at whale sharks,
218
522000
2000
Và chưa hết, nếu bạn nhìn vào những con cá mập voi,
08:59
which is the other plankton eating large shark,
219
524000
3000
cũng là một loài cá mập lớn ăn phù du,
09:02
its diversity is much greater.
220
527000
2000
nhưng chúng có tính đa dạng hơn nhiều
09:04
So it doesn't really make sense at all.
221
529000
2000
tuy nhiên nó không hẳn đã rõ ràng tất cả.
09:06
They found that there was no genetic differentiation
222
531000
2000
Họ khám phá ra rằng không có sự khác biệt nào về cấu trúc gen
09:08
between any of the world's oceans of basking sharks.
223
533000
3000
giữa bất cứ loài cá mập khổng lồ đại dương trên thế giới.
09:11
So even though basking sharks are found throughout the world,
224
536000
2000
Vì vậy, thậm chí đối với loài cá mập khổng lồ sinh sống trên khắp các vùng biển của thế giới này,
09:13
you couldn't tell the difference genetically
225
538000
2000
bạn bạn cũng khó có thể tìm ra được sự khác biệt về mặt di truyền
09:15
from one from the Pacific, the Atlantic, New Zealand, or from Ireland, South Africa.
226
540000
3000
dù chúng ở những nơi khác nhau như Thái Bình Dương, Ailen, hay Nam Mỹ.
09:18
They all basically seem the same.
227
543000
2000
Về cơ bản chúng giống nhau.
09:20
But again, it's kind of surprising. You wouldn't really expect that.
228
545000
3000
Nhưng một lần nữa, điều này lại khiến chúng ta phải ngạc nhiên. Bạn sẽ không ngờ được.
09:23
I don't understand this. I don't pretend to understand this.
229
548000
2000
Tôi không hiểu. Tôi không lgiả vờ hiểu rõ về điều này.
09:25
And I suspect most geneticists don't understand it either,
230
550000
2000
Cũng có thể do tôi nghi ngờ các ngà di truyền học cũng không hiều gì về nó
09:27
but they produce the numbers.
231
552000
2000
nhưng họ đưa ra được các con số.
09:29
So you can actually estimate the population size
232
554000
2000
Và thậm chí, bạn có thể ước tính số lượng loài cá này.
09:31
based on the diversity of the genetics.
233
556000
2000
dựa vào sự khác biệt của bộ gen.
09:33
And Rus Hoelzel came up with an effective population size:
234
558000
3000
Rus Hoelzel đã có kết quả khá chính xác về số lượng loài này
09:36
8,200 animals.
235
561000
2000
khoảng 8.200 con.
09:38
That's it.
236
563000
2000
Số lượng như vậy.
09:40
8,000 animals in the world.
237
565000
2000
8.000 con cá mập trên thế giới.
09:42
You're thinking, "That's just ridiculous. No way."
238
567000
2000
Chắc bạn đang nghĩ, " Thật buồn cười. Không đời nào."
09:44
So Les did a finer study
239
569000
2000
Vì thế Les thực hiện một cuộc nghiên cứu tỉ mỉ hơn
09:46
and he found out it came out about 9,000.
240
571000
2000
và ông ấy đã ước tính, số lượng của chúng vượt qua con số 9.000.
09:48
And using different microsatellites gave the different results.
241
573000
3000
Và sử dụng máy phát tín hiệu vi vệ tinh khác nhau để thu thập được nhiều kết quả.
09:51
But the average of all these studies came out --
242
576000
3000
Nhưng tính toán sau tất cả nghiên cứu này chỉ ra
09:54
the mean is about 5,000,
243
579000
2000
số lượng của chúng chỉ khoảng 5.000,
09:56
which I personally don't believe,
244
581000
2000
Cá nhân tôi hoàn toàn không tin vào kết quả này,
09:58
but then I am a skeptic.
245
583000
2000
nhưng tôi là người hay hoài nghi.
10:00
But even if you toss a few numbers around,
246
585000
2000
Nhưng thậm chí nếu bảo bạn đưa ra vài con số,
10:02
you're probably talking of an effective population of about 20,000 animals.
247
587000
3000
Có thể bạn nói rằng số lượng của chúng cỡ khoảng 20,000 cá thể.
10:05
Do you remember how many they killed off Achill there
248
590000
2000
Bạn có nhớ bao nhiêu con cá mập kia đã bị giết ở ngoài khơi Achill
10:07
in the 70s and the 50s?
249
592000
3000
trong những thập niên 50 và 70 ko?
10:10
So what it tells us actually
250
595000
2000
Nó phản ánh sự thật rằng
10:12
is that there's actually a risk of extinction of this species
251
597000
3000
loài động vật này có nguy cơ bị tuyệt chủng
10:15
because its population is so small.
252
600000
2000
bởi vì số lượng của chúng quá ít.
10:17
In fact, of those 20,000, 8,000 were thought to be females.
253
602000
3000
Trên thực tế, trong số 20,000 con cá mập khổng lồ, ước tính có khoảng 8000 con cá cái.
10:20
There's only 8,000 basking shark females in the world?
254
605000
3000
Chỉ có khoảng 8.000 con cá mập khổng lồ cái trên thế giới thôi ư?
10:23
I don't know. I don't believe it.
255
608000
2000
Tôi không biết. Tôi không tin vào điều này.
10:25
The problem with this
256
610000
2000
Vấn đề
10:27
is they were constrained with samples.
257
612000
2000
là có phải họ bị thúc ép phải lấy nhiều vật mẫu
10:29
They didn't get enough samples
258
614000
2000
Họ không có đủ các vật mẫu.
10:31
to really explore the genetics
259
616000
2000
để nghiên cứu về gen
10:33
in enough detail.
260
618000
2000
một cách đầy đủ chi tiết.
10:35
So where do you get samples from
261
620000
3000
Bạn nhận mẫu thử từ đâu
10:38
for your genetic analysis?
262
623000
2000
cho việc phân tích gen của mình?
10:40
Well one obvious source is dead sharks,
263
625000
2000
Hiển nhiên là từ xác những con cá mập bị chết,
10:42
Dead sharks washed up.
264
627000
2000
Những xác con cá mập bị chết bị phân hủy.
10:44
We might get two or three dead sharks washed up in Ireland a year,
265
629000
3000
Chúng tôi có thể thu thập được 2 hay 3 con cá mập bị chết ở Ailen mỗi năm,
10:47
if we're kind of lucky.
266
632000
2000
nếu chúng ta may mắn.
10:49
Another source would be fisheries bycatch.
267
634000
2000
Mẫu thử khác có thể lấy được từ việc đánh bắt chúng.
10:51
We were getting quite a few caught in surface drift nets.
268
636000
3000
Chúng ta có thể đánh bắt một vài con trên bề mặt của lưới đánh cá.
10:54
That's banned now, and that'll be good news for the sharks.
269
639000
3000
Bây giờ thì điều này bị cấm, và đó là tin tốt cho chúng.
10:57
And some are caught in nets, in trawls.
270
642000
2000
Một vài con bị bắt trong lưới rà, lưới vét.
10:59
This is a shark that was actually landed in Howth just before Christmas,
271
644000
3000
Đây là một con cá mập bị đánh bắt ở Howth, ngay trước giáng sinh,
11:02
illegally, because you're not allowed to do that under E.U. law,
272
647000
3000
Điều này là bất hợp pháp, bởi vì bạn không được phép làm điều này theo luật của Liên Đoàn Châu Âu,
11:05
and was actually sold for eight euros a kilo as shark steak.
273
650000
3000
và con cá này đã được bán với giá 8 euro mỗi kg thịt.
11:08
They even put a recipe up on the wall, until they were told this was illegal.
274
653000
3000
Họ thậm chí còn đăng cả công thức làm món ăn lên tường, cho đến khi họ được thông báo rằng, việc làm này là bất hợp pháp.
11:11
And they actually did get a fine for that.
275
656000
3000
Và họ đã đồng ý làm theo.
11:14
So if you look at all those studies I showed you,
276
659000
2000
Nếu bạn quan sát tất cả những nghiên cứu mà tôi đã cho các bạn xem.
11:16
the total number of samples worldwide
277
661000
3000
tổng số lượng vật mẫu trên toàn thế giới
11:19
is 86 at present.
278
664000
2000
là 86 tính đến thời điểm hiện tại.
11:21
So it's very important work,
279
666000
2000
Và nó là một công việc quan trọng,
11:23
and they can ask some really good questions,
280
668000
2000
họ có thể hỏi những câu hỏi rất thú vị,
11:25
and they can tell us about population size
281
670000
2000
và nói cho chúng ta biết số lượng của chúng
11:27
and subpopulations and structure,
282
672000
3000
số lượng nhận diện được cũng như cấu trúc quần thể loài,
11:30
but they're constrained by lack of samples.
283
675000
3000
nhưng họ bị giới hạn năng lực nghiên cứu bởi vì thiếu các vật mẫu.
11:33
Now when we were out tagging our sharks,
284
678000
2000
Hiện nay khi chúng tôi đánh dấu những con cá mập,
11:35
this is how we tagged them on the front of a RIB -- get in there fast --
285
680000
3000
vấn đề là làm thế nào có thể đánh dấu được chúng ở vị trí phía trước xương sường -- phải thực hiện rất nhanh --
11:38
occasionally the sharks do react.
286
683000
2000
vì đôi khi những con cá mập này sẽ chống cự.
11:40
And on one occasion when we were up in Malin Head up in Donegal,
287
685000
3000
có lần chúng tôi bơi ngược về Malin Head phía trên Donegal,
11:43
a shark smacked the side of the boat with his tail,
288
688000
3000
con cá mập sẽ quẫy mạnh vào mạn sườn của tầu bằng cái đuôi của nó,
11:46
more, I think, in startle to the fact that a boat came near it,
289
691000
3000
hơn nữa, tôi nghĩ, tôi thực sự hoảng hốt khi chiếc thuyền tới gần nó,
11:49
rather than the tag going in.
290
694000
2000
hơn là việc bắn tên đánh dấu nó.
11:51
And that was fine. We got wet. No problem.
291
696000
3000
Và cuối cùng mọi chuyện cũng ổn. Chúng tôi ướt đẫm. Nhưng may là không có chuyện gì xảy ra.
11:54
And then when myself and Emmett
292
699000
2000
và sau đó tôi và Emmett
11:56
got back to Malin Head, to the pier,
293
701000
2000
quay trở lại Malin Head, ở bến tàu,
11:58
I noticed some black slime on the front of the boat.
294
703000
3000
Tôi nhận ra một vài chất lỏng trơn, đặc và đen trước tàu.
12:01
And I remembered -- I used to spend a lot of time out on commercial fishing boats --
295
706000
2000
Và tôi nhớ -- tôi đã từng dành rất nhiều thời gian trên những con tàu đánh cá
12:03
I remember fishermen telling me they can always tell
296
708000
2000
Tôi nhớ các ngư dân khẳng định với tôi rằng
12:05
when a basking shark's been caught in the net
297
710000
2000
khi một con cá mập khổng lồ bị mắc lưới
12:07
because it leaves this black slime behind.
298
712000
2000
nó thường thải chất lỏng này.
12:09
So I was thinking that must have come from the shark.
299
714000
2000
Và tôi nghĩ chất lỏng kia chắc chắc của một con cá mập nào đó.
12:11
Now we had an interest
300
716000
2000
Hiện tại chúng tôi có một mối quan tâm
12:13
in getting tissue samples for genetics
301
718000
2000
trong việc thu thập các mẩu mô để nghiên cứu về gen
12:15
because we knew they were very valuable.
302
720000
2000
bởi vì chúng tôi nghĩ những mẫu này rất quý giá.
12:17
And we would use conventional methods --
303
722000
2000
Và chúng tôi sử dụng các phương pháp truyền thống --
12:19
I have a crossbow, you see the crossbow in my hand there,
304
724000
2000
Tôi có một cây súng bắn tên, bạn có thể nhìn thấy nó trên tay tôi đây,
12:21
which we use to sample whales and dolphins for genetic studies as well.
305
726000
3000
cái này được chúng tôi sử dụng để lấy các mẫu vật của cá voi cũng như cá heo cho việc nghiên cứu về gen.
12:24
So I tried that, I tried many techniques.
306
729000
2000
Và tôi đã thử, tôi dùng rất nhiều thủ thuật.
12:26
All it was doing was breaking my arrows
307
731000
2000
nhưng vô ích, nó chỉ làm gẫy mũi tên của tôi
12:28
because the shark skin is just so strong.
308
733000
2000
vì da cá mập rất cứng.
12:30
There was no way we were going to get a sample from that.
309
735000
2000
Không có cách nào để lấy được mẫu vật từ chúng.
12:32
So that wasn't going to work.
310
737000
3000
Việc đó không hiệu quả.
12:35
So when I saw the black slime on the bow of the boat,
311
740000
3000
Và khi tôi nhìn thấy chất lỏng màu đen trên mũi tàu,
12:38
I thought, "If you take what you're given in this world ..."
312
743000
3000
Tôi nghĩ, "Sao không sử dụng cái được ban tặng trên thế giới này ..."
12:41
So I scraped it off.
313
746000
2000
Và tôi đã nạo lấy chúng.
12:43
And I had a little tube with alcohol in it to send to the geneticists.
314
748000
3000
Tôi chỉ có rất ít lọ chứa cồn để gửi tới các nhà phân tích gen.
12:46
So I scraped the slime off and I sent it off to Aberdeen.
315
751000
2000
Tôi đã lấy những chất lỏng đó và gửi tới Aberdeen.
12:48
And I said, "You might try that."
316
753000
2000
Tôi nói "Anh thử xem"
12:50
And they sat on it for months actually.
317
755000
2000
Và họ nghiên cứu chúng trong hàng tháng.
12:52
It was only because we had a conference on the Isle of Man.
318
757000
2000
Chúng tôi chỉ có duy nhất một cuộc hội thảo ở Man.
12:54
But I kept emailing, saying,
319
759000
2000
Nhưng tôi vẫn liên lạc bằng email
12:56
"Have you had a chance to look at my slime yet?"
320
761000
2000
"Anh đã xem qua chất lỏng tôi gửi cho anh chưa?"
12:58
And he was like, "Yeah, yeah, yeah, yeah. Later, later, later."
321
763000
2000
Và anh ấy nói, "vâng, vâng, từ từ, bình tĩnh, ngay đây."
13:00
Anyway he thought he'd better do it,
322
765000
2000
Dù sao đi chăng nữa anh ấy nghĩ anh ấy nên thực hiện việc kiểm tra mẫu thử,
13:02
because I never met him before
323
767000
2000
bởi vì tôi chưa từng gặp anh ấy
13:04
and he might lose face if he hadn't done the thing I sent him.
324
769000
2000
và anh ấy có thể mất mặt nếu anh ấy không nghiên cứu mẫu tôi đã gửi cho anh ấy.
13:06
And he was amazed that they actually got DNA from the slime.
325
771000
3000
và anh ấy đã sửng sốt khi phát hiện ra ADN trong chất lỏng.
13:09
And they amplified it and they tested it
326
774000
2000
Họ đã phóng đại và kiểm tra nó
13:11
and they found, yes, this was actually basking shark DNA,
327
776000
2000
và họ tìm ra, vâng, đó chính là ADN của cá mập khổng lồ,
13:13
which was got from the slime.
328
778000
3000
được lấy từ chất lỏng đó.
13:16
And so he was all very excited.
329
781000
2000
Anh ấy đã rất mừng.
13:18
It became known as Simon's shark slime.
330
783000
3000
Chất lỏng này được đặt tên là chất lỏng cá mập của Simon
13:21
And I thought, "Hey, you know, I can build on this."
331
786000
3000
Tôi nghĩ "Này, anh biết không, tôi có thể nghiên cứu dựa vào kết quả này đấy."
13:24
So we thought, okay, we're going to try to get out
332
789000
2000
chúng tôi thống nhất tiến hành công việc
13:26
and get some slime.
333
791000
2000
và thu thập thêm chất lỏng.
13:28
So having spent three and a half thousand on satellite tags,
334
793000
4000
được sử dụng 3.500 đô cho máy phát tín hiệu vệ tinh,
13:34
I then thought I'd invest 7.95 -- the price is still on it --
335
799000
3000
tôi nghĩ tôi nên đầu tư 7.95 USD - giá của mỗi máy phát --
13:37
in my local hardware store in Kilrush
336
802000
3000
cho kho phần cứng của mình ở Kilrush
13:40
for a mop handle
337
805000
2000
đối với công việc lau chùi bằng tay
13:42
and even less money on some oven cleaners.
338
807000
3000
và thậm chí phải trả ít tiền hơn cho người lau chùi lò thí nghiệm.
13:45
And I wrapped the oven cleaner around the end of the mop handle
339
810000
3000
việc lau chùi phòng thí nghiệm
13:48
and was desperate, desperate
340
813000
2000
là hết sức cần thiết
13:50
to have an opportunity
341
815000
3000
tôi có một cơ hội
13:53
to get some sharks.
342
818000
2000
để tóm một vài con cá mập.
13:55
Now this was into August now,
343
820000
2000
Đang bước sang tháng 8,
13:57
and normally sharks peak at June, July.
344
822000
2000
thông thường thì cá mập hoạt động mạnh nhất vào tháng 7.
13:59
And you rarely see them.
345
824000
2000
và hiếm khi bạn nhìn thấy chúng vào lúc này.
14:01
You can only rarely be in the right place to find sharks into August.
346
826000
3000
Bạn cũng hiếm khi có thể đến đúng chỗ để tìm ra những con cá mập vào tháng 8 .
14:04
So we were desperate.
347
829000
2000
Chúng tôi đã rất thất vọng.
14:06
So we rushed out to Blasket as soon as we heard there were sharks there
348
831000
3000
Chúng tôi đã vội vã tới Blasket ngay sau khi chúng tôi nhận được thông tin chúng đang ở đó
14:09
and managed to find some sharks.
349
834000
2000
và quyết tâm tìm ra chúng.
14:11
So by just rubbing the mop handle down the shark
350
836000
2000
chỉ với việc chạm tay lên con cá mập
14:13
as it swam under the boat --
351
838000
2000
khi nó đang bơi phía dưới con thuyền --
14:15
you see, here's a shark that's running under the boat here --
352
840000
2000
bạn thấy rằng, đây là một con cá mập đang bởi ở dưới thuyền --
14:17
we managed to collect slime.
353
842000
2000
chúng tôi xoay sở để lấy mẫu chất lỏng.
14:19
And here it is.
354
844000
2000
và nó đây rồi!.
14:21
Look at that lovely, black shark slime.
355
846000
3000
Nhìn xem, chất lỏng màu đen này đáng yêu phải không :)
14:24
And in about half an hour,
356
849000
3000
và trong vòng nửa giờ đồng hồ,
14:27
we got five samples, five individual sharks,
357
852000
3000
chúng tôi đã thu thập được 5 mẫu thừ 5 con cá mập khác nhau,
14:30
were sampled using Simon's shark slime sampling system.
358
855000
3000
được lấy mẫu sử dụng hệ thống mẫu thử cá mập của Simon.
14:33
(Laughter)
359
858000
2000
(Cười)
14:35
(Applause)
360
860000
5000
(Vỗ tay)
14:40
I've been working on whales and dolphins in Ireland for 20 years now,
361
865000
3000
Tôi đã nghiên cứu về cá voi và cá heo ở Ailen trong suốt 20 năm qua,
14:43
and they're kind of a bit more dramatic.
362
868000
2000
và chúng gây cho tôi ít nhiều ấn tượng.
14:45
You probably saw the humpback whale footage
363
870000
2000
Bạn có thể có cơ hội thấy cá voi lưng gù dài cả chục mét
14:47
that we got there a month or two ago off County Wexford.
364
872000
2000
chúng tôi đã ở ngoài khơi Wexford trong 1 hay 2 tháng.
14:49
And you always think you might have some legacy you can leave the world behind.
365
874000
3000
Bạn luôn nghĩ rằng mình có quyền tạm quên đi thế giới
14:52
And I was thinking of humpback whales breaching
366
877000
2000
Và tôi đang nghĩ về những cú nhảy lên khỏi mặt nước của cá voi lưng gù
14:54
and dolphins.
367
879000
2000
và cá heo.
14:56
But hey, sometimes these things are sent to you
368
881000
2000
Nhưng này, mỗi khi những điều này diễn ra trước mắt bạn
14:58
and you just have to take them when they come.
369
883000
2000
và bạn cũng chỉ có cơ hội được quan sát khi chúng tới gần.
15:00
So this is possibly going to be my legacy --
370
885000
2000
và đây có thể là một tài sản lớn --
15:02
Simon's shark slime.
371
887000
2000
Chất lỏng cá mập của Simon.
15:04
So we got more money this year
372
889000
2000
Năm nay, chúng tôi đã có tiền
15:06
to carry on collecting more and more samples.
373
891000
3000
để tiến hành vào việc thu thập nhiều hơn các mẫu thí nghiệm.
15:09
And one thing that is kind of very useful
374
894000
2000
Và một điều có vẻ rất hữu dụng
15:11
is that we use a pole cameras -- this is my colleague Joanne with a pole camera --
375
896000
3000
là chúng tôi sử dụng một chiếc máy quay phim - đây là đồng nghiệp của tôi với chiếc máy quay phim
15:14
where you can actually look underneath the shark.
376
899000
2000
chúng tôi có thể nhìn xuống phía dưới con cá mập.
15:16
And what you're trying to look at is the males have claspers,
377
901000
3000
Bạn có thể nhận ra, trên mình những con cá đực có những mấu bám
15:19
which kind of dangle out behind the back of the shark.
378
904000
3000
đung đưa phía sau những con cá mập.
15:22
So you can quite easily tell the gender of the shark.
379
907000
2000
Vì vậy bạn có thể dễ dàng đoán biết được giới tính của chúng.
15:24
So if we can tell the gender of the shark
380
909000
2000
Và chúng ta có thể đoán được giới tính của cá mập
15:26
before we sample it,
381
911000
2000
trước khi chúng tôi lấy mẫu nó,
15:28
we can tell the geneticist this was taken from a male or a female.
382
913000
3000
chúng tôi có thể nói với những nhà phân tích gen là mẫu thí nghiệm được lấy từ con đực hay con cái.
15:31
Because at the moment, they actually have no way genetically
383
916000
2000
Bởi vì hiện nay, xét về việc nghiên cứu gen mà nói
15:33
of telling the difference between a male and a female,
384
918000
2000
thì không có sự khác biệt về gen giữa con đực và con cái,
15:35
which I found absolutely staggering,
385
920000
2000
thông tin này đã làm tôi vô cùng ngạc nhiên,
15:37
because they don't know what primers to look for.
386
922000
3000
bởi vì họ không hề có cơ sở để
15:40
And being able to tell the gender of a shark
387
925000
2000
có thể xác định giới tính của một con cá mập
15:42
has got very important
388
927000
2000
đây là một điều quan trọng
15:44
for things like policing the trade
389
929000
3000
để đưa ra luật áp dụng trong thương mại
15:47
in basking shark and other species through societies,
390
932000
4000
về cá mập khổng lồ và các loài khác trong quần thể của chúng,
15:51
because it is illegal to trade any sharks.
391
936000
2000
bởi vì buôn bán cá mập là bất hợp pháp.
15:53
And they are caught and they are on the market.
392
938000
2000
chúng bị bắt và bầy bán trên thị trường
15:55
So as a field biologist,
393
940000
2000
Vì thế, là một nhà sinh vật học,
15:57
you just want to get encounters with these animals.
394
942000
2000
bạn chỉ muốn có cơ hội để được khám phá chúng.
15:59
You want to learn as much as you can.
395
944000
2000
Bạn muốn khám phá bằng tất cả khả năng của mình.
16:01
They're often quite brief. They're often very seasonally constrained.
396
946000
3000
Tóm lại, chúng thường rất im lặng. Chúng thường thay đổi tính cách theo mùa.
16:04
And you just want to learn as much as you can as soon as you can.
397
949000
3000
Bạn chỉ muốn tìm hiểu về chúng nhiều nhất và sơm nhất
16:07
But isn't it fantastic
398
952000
2000
Nhưng điều này không phải lập dị
16:09
that you can then offer these samples
399
954000
3000
rằng bạn thường quan tâm tới các mẫu vật
16:12
and opportunities to other disciplines, such as geneticists,
400
957000
3000
và tạo cơ hội cho các ngành khác, chẳng hạn nhưng các nhà di truyền học,
16:15
who can gain so much more from that.
401
960000
3000
những người có thể tìm ra rất nhiều thông tin từ những mẫu vật đó.
16:18
So as I said,
402
963000
2000
như tôi đã nói,
16:20
these things are sent to you in strange ways. Grab them while you can.
403
965000
3000
những thứ này đến với bạn theo một cách kỳ lạ. Hãy nghiên cứu chúng khi bạn có thể.
16:23
I'll take that as my scientific legacy.
404
968000
2000
Tôi sẽ xem nó như là một tài sản khoa học của mình.
16:25
Hopefully I might get something a bit more dramatic and romantic before I die.
405
970000
3000
Hi vọng rằng, tôi có thể tìm ra thứ gì đó gây ấn tượng sâu sắc và lãng mạn trước khi tôi chết.
16:28
But for the time being, thank you for that.
406
973000
3000
Nhưng đây là thời điểm để thực hiện, cảm ơn vì điều đó.
16:31
And keep an eye out for sharks.
407
976000
2000
Và hãy quan tâm tới lũ cá mập.
16:33
If you're more interested, we have a basking shark website now just set up.
408
978000
3000
Nếu bạn quan tâm nhiều hơn, chúng ta sẽ thiết lập ngay một website về cá mập khổng lồ
16:36
So thank you and thank you for listening.
409
981000
3000
cảm ơn, cảm ơn các bạn vì đã lắng nghe.
16:39
(Applause)
410
984000
2000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Simon Berrow - Marine biologistSimon Berrow is a marine biologist dedicated to studying and preserving the basking shark.
Why you should listen
Born in Ireland, Simon Berrow has travelled the world's oceans studying albatrosses, seals, penguins, sharks, and more. A passionate scientist and lover of Ireland's natural heritage, he founded the Irish Whale and Dolphin Group and the Irish Basking Shark Study Group.
He is also the inventor of "Simon's shark slime sampling system" -- a mop handle and oven cleaner -- which has proved to be the most effective way of collecting shark DNA for analysis.
The TEDxTalk was filmed at the Science Gallery in Dublin.
Simon Berrow | Speaker | TED.com