Taste3 2008
Jennifer 8. Lee: The hunt for General Tso
Jennifer 8. Lee en de speurtocht naar Generaal Tso
Filmed:
Readability: 4.4
1,520,028 views
Reporter Jennifer 8. Lee praat over haar speurtocht naar de oorsprong van bekende Chinees-Amerikaanse gerechten. Ze onderzoekt de verborgen plaatsen waar deze twee culturen (zo smakelijk) samengesmolten zijn tot een nieuwe keuken.
Jennifer 8. Lee - Reporter
The possessor of the best byline in the New York Times, Jennifer 8. Lee reports on culture and city life. Her latest book is The Fortune Cookie Chronicles. Full bio
The possessor of the best byline in the New York Times, Jennifer 8. Lee reports on culture and city life. Her latest book is The Fortune Cookie Chronicles. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
There are more Chinese restaurants in this country
0
0
3000
Er zijn in de VS meer Chinese restaurants
00:19
than McDonald's, Burger King, Kentucky Fried Chicken and Wendy's, combined --
1
3000
4000
dan alle vestigingen van McDonald's, Burger King, KFC en Wendy's bij elkaar.
00:23
40,000, actually.
2
7000
1000
40.000 om precies te zijn.
00:24
Chinese restaurants have played an important role in American history,
3
8000
3000
Chinese restaurants hebben zelfs een belangrijke rol gespeeld
00:27
as a matter of fact.
4
11000
1000
in de Amerikaanse geschiedenis.
00:28
The Cuban missile crisis was resolved
5
12000
2000
De Cuba-crisis werd opgelost
00:30
in a Chinese restaurant
6
14000
1000
in een Chinees restaurant
00:31
called Yenching Palace in Washington, D.C.,
7
15000
2000
genaamd Yenching Palace in Washington, D.C.
00:33
which unfortunately is closed now,
8
17000
2000
dat nu helaas gesloten is
00:35
and about to be turned into Walgreen's.
9
19000
2000
en binnenkort vervangen zal worden door de drogisterij Walgreens.
00:37
And the house that John Wilkes Booth
10
21000
1000
Het huis waarin John Wilkes Booth
00:38
planned the assassination of Abraham Lincoln
11
22000
2000
de moord op Abraham Lincoln
00:40
is actually also now a Chinese restaurant
12
24000
3000
heeft voorbereid, is nu ook een Chinees restaurant
00:43
called Wok 'n Roll, on H Street in Washington.
13
27000
3000
met de naam Wok 'n Roll, op H Street in Washington.
00:46
(Laughter)
14
30000
2000
(Gelach)
00:50
And it's not completely gratuitous,
15
34000
1000
Die naam is niet helemaal ongepast
00:51
because wok and roll --
16
35000
1000
want "wok" en "rolletjes" verwijzen naar
00:52
Chinese food and Japanese foods,
17
36000
2000
"Chinees" en "Japans" eten.
00:54
so it kind of works out.
18
38000
1000
Dus het past aardig.
00:55
And Americans love their Chinese food so much
19
39000
3000
Amerikanen houden zelfs zoveel van Chinees eten
00:58
they've actually brought it into space.
20
42000
1000
dat ze het mee de ruimte in hebben genomen
00:59
NASA, for example, serves thermal-stabilized sweet-and-sour pork
21
43000
4000
NASA serveert thermisch gestabiliseerde zoetzure varkensreepjes
01:03
on its shuttle menu for its astronauts.
22
47000
2000
aan de spaceshuttle-astronauten.
01:06
So, let me present the question to you:
23
50000
3000
Laat mij jullie nu de volgende vraag voorleggen:
01:09
If our benchmark for Americanness is apple pie,
24
53000
2000
als appeltaart de maatstaaf is voor Amerikaansheid,
01:11
you should ask yourself,
25
55000
1000
dan zou je jezelf moeten afvragen
01:12
how often do you eat apple pie,
26
56000
1000
hoe vaak je appeltaart eet
01:13
versus how often do you eat Chinese food. Right?
27
57000
3000
en hoe vaak je Chinees eet. Ja toch?
01:16
(Laughter)
28
60000
4000
(Gelach)
01:21
And if you think about it,
29
65000
1000
Als je erover nadenkt,
01:22
a lot of the foods that you think of
30
66000
3000
is veel van het eten dat jij beschouwt,
01:25
or we think of or Americans think of as Chinese food
31
69000
3000
of dat wij of Amerikanen beschouwen als Chinees eten,
01:28
are barely recognizable to Chinese,
32
72000
2000
nauwelijks herkenbaar voor Chinezen.
01:30
for example: beef with broccoli, egg rolls, General Tso's Chicken,
33
74000
4000
Bijvoorbeeld: rundvlees met broccoli, eirolletjes, Generaal Tso's Kip,
01:34
fortune cookies, chop suey, the take-out boxes.
34
78000
3000
gelukskoekjes, chop suey, meeneemdoosjes.
01:37
For example, I took a whole bunch of fortune cookies back to China,
35
81000
4000
Ik heb een keer een hele hoop gelukskoekjes mee teruggenomen naar China
01:41
gave them to Chinese to see how they would react.
36
85000
1000
en aan Chinezen gegeven om hun reactie te zien.
01:42
What is this?
37
86000
2000
"Wat is dit?
01:44
Should I try it?
38
88000
2000
Moet ik het proberen?"
01:46
Try it!
39
90000
2000
"Proef maar!"
01:51
What is it called?
40
95000
2000
"Hoe heet het?"
01:53
Fortune cookie.
41
97000
3000
"Gelukskoekje."
01:58
There's a piece of paper inside!
42
102000
2000
"Er zit een stuk papier in!"
02:00
(Laughter)
43
104000
3000
(Gelach)
02:05
What is this?
44
109000
2000
"Wat is dit?"
02:07
You've won a prize!
45
111000
3000
"Je hebt een prijs gewonnen!", "Echt waar?"
02:12
What is this?
46
116000
3000
"Wat is dit?"
02:15
It's a fortune!
47
119000
3000
"Het is een geluk!"
02:18
Tasty!
48
122000
2000
"Echt lekker!"
02:22
So, where are they from?
49
126000
1000
Dus waar komen ze vandaan?
02:23
The short answer is, actually, they're from Japan.
50
127000
2000
Het korte antwoord is dat ze eigenlijk uit Japan komen.
02:25
And in Kyoto, outside,
51
129000
2000
In Kyoto, buiten de stad,
02:27
there are still small family-run bakeries
52
131000
2000
zijn er nog steeds kleine familiebedrijven
02:29
that make fortune cookies,
53
133000
2000
waar gelukskoekjes gebakken worden
02:31
as they did over 100 years ago,
54
135000
2000
net zoals dit 100 jaar geleden gedaan werd.
02:33
30 years before fortune cookies were introduced in the United States.
55
137000
4000
Dertig jaar voor de gelukskoekjes in de Verenigde Staten geïntroduceerd werden.
02:37
If you see them side by side,
56
141000
2000
Als je ze naast elkaar legt,
02:39
there's yellow and brown.
57
143000
2000
zie je dat het ene geel is en het andere bruin.
02:41
Theirs are actually flavored with miso and sesame paste,
58
145000
2000
Hun gelukskoekjes worden op smaak gebracht met miso- en sesamzaadpasta.
02:43
so they're not as sweet as our version.
59
147000
2000
Daarom zijn ze niet zo zoet als de Amerikaanse variant.
02:45
So, how did they get to the United States?
60
149000
2000
Dus, hoe zijn ze in de Verenigde Staten beland?
02:47
Well, the short answer is, the Japanese immigrants came over,
61
151000
3000
Het korte antwoord is dat Japanse immigranten naar de VS kwamen.
02:50
and a bunch of the bakers introduced them --
62
154000
2000
Enkele bakkers introduceerden ze,
02:52
including at least one in Los Angeles,
63
156000
2000
waaronder minsten één in Los Angeles
02:54
and one here in San Francisco
64
158000
2000
en één hiér in San Francisco met de naam
02:56
called Benkyo-do, which is on the corner of Sutter and Buchanan.
65
160000
2000
Benkyo-do, op de hoek van Sutter en Buchanan.
02:58
They back then, actually,
66
162000
2000
In die tijd
03:00
made fortune cookies using very much the similar kind of irons
67
164000
4000
maakten ze gelukskoekjes met het kookgerei
03:04
that we saw back in Kyoto.
68
168000
1000
dat we ook in Kyoto zagen.
03:05
So, the interesting question is,
69
169000
2000
Dus is de hamvraag
03:07
how do you go from fortune cookies being something that is Japanese
70
171000
3000
hoe gelukskoekjes zijn veranderd van een Japans iets
03:10
to being something that is Chinese?
71
174000
2000
in een Chinees iets.
03:12
Well, the short answer is,
72
176000
1000
Het korte antwoord is
03:13
we locked up all the Japanese during World War II,
73
177000
2000
dat we tijdens WOII alle Japanners opsloten,
03:15
including those that made fortune cookies,
74
179000
2000
inclusief diegenen die gelukskoekjes maakten.
03:17
so that's the time when the Chinese moved in,
75
181000
1000
Op dat moment verschenen de Chinezen,
03:18
kind of saw a market opportunity and took over.
76
182000
3000
die een markt zagen en deze overnamen.
03:21
(Laughter)
77
185000
2000
(Gelach)
03:23
So, fortune cookies:
78
187000
1000
Dus, gelukskoekjes:
03:24
invented by the Japanese,
79
188000
1000
uitgevonden door de Japanners,
03:25
popularized by the Chinese,
80
189000
1000
populair gemaakt door de Chinezen,
03:26
but ultimately consumed by Americans.
81
190000
2000
maar uiteindelijk geconsumeerd door Amerikanen.
03:28
They are more American than anything else.
82
192000
2000
Ze zijn nu voornamelijk Amerikaans.
03:30
Another one of my favorite dishes:
83
194000
2000
Nog een favoriet gerecht van mij:
03:32
General Tso's Chicken --
84
196000
1000
Generaal Tso's Kip,
03:33
which, by the way, in the US Naval Academy
85
197000
1000
in het Amerikaanse Instituut voor de Marine
03:34
is called Admiral Tso's Chicken.
86
198000
1000
Admiraal Tso's Kip genaamd.
03:37
I love this dish.
87
201000
1000
Ik ben gek op dit gerecht.
03:39
The original name in my book was actually called
88
203000
1000
De oorspronkelijke naam van mijn boek
03:40
The Long March of General Tso,
89
204000
2000
was eigenlijk 'De Lange Mars van Generaal Tso'.
03:42
and he has marched very far indeed,
90
206000
1000
Hij heeft het inderdaad ver gebracht
03:43
because he is sweet, he is fried, and he is chicken --
91
207000
3000
omdat hij zoet, gefrituurd en kiplekker is.
03:46
all things that Americans love.
92
210000
2000
Allen dingen waar Amerikanen van houden.
03:48
(Laughter)
93
212000
2000
(Gelach)
03:50
He has marched so far, actually,
94
214000
1000
Hij heeft zelfs
03:51
that the chef who originally invented the dish
95
215000
3000
zo ver gemarcheerd dat de chef die het gerecht bedacht,
03:54
doesn't recognize it; he's kind of horrified.
96
218000
2000
het niet eens meer herkent. Hij is ietwat geschokt.
04:07
He's in Taiwan right now.
97
231000
2000
Hij bevindt zich momenteel in Taiwan.
04:09
He's retired, deaf and plays a lot of Mahjong.
98
233000
2000
Hij is met pensioen, is doof en speelt veel mahjong.
04:11
So, he -- after this I showed him,
99
235000
2000
Nadat ik hem dit liet zien,
04:13
he got up,
100
237000
1000
kwam hij overeind
04:14
and he's like, "Mominqimiao,"
101
238000
2000
en zei "moming qimiao",
04:16
which means, "This is all nonsense,"
102
240000
1000
wat betekent "Wat een onzin",
04:17
and goes back to play his Mahjong game during the afternoon.
103
241000
2000
waarna hij zijn middagspel mahjong verderzette.
04:20
So, another dish. One of my favorites. Beef with broccoli.
104
244000
4000
Nog een gerecht. Eén van mijn favorieten: rundvlees met broccoli.
04:24
Broccoli is not a Chinese vegetable;
105
248000
4000
Broccoli... is géén Chinese groente.
04:28
in fact, it is originally an Italian vegetable.
106
252000
3000
In feite is het van oorsprong Italiaans.
04:31
It was introduced into the United States in the 1800s,
107
255000
2000
Het werd in de 19de eeuw in de VS geïntroduceerd
04:33
but became popularized in the 1920s and the 1930s.
108
257000
3000
maar sloeg pas aan in de jaren 20 en 30.
04:36
In fact, the Chinese had their own version of broccoli,
109
260000
2000
De Chinezen hadden hun eigen versie van broccoli
04:38
which is called Chinese broccoli,
110
262000
1000
met de naam Chinese broccoli.
04:39
but right now, what -- they've now discovered American broccoli,
111
263000
4000
Maar nu ze de Amerikaanse broccoli ontdekt hebben,
04:43
and are importing it as a, sort of, exotic delicacy.
112
267000
3000
importeren ze deze als een soort exotische delicatesse.
04:46
I guarantee you, General Tso never saw a stalk of broccoli in his life --
113
270000
4000
Ik garandeer jullie dat Generaal Tso nooit broccoli heeft gezien.
04:50
and indeed, that actually was a picture of General Tso.
114
274000
3000
Inderdaad, dat was een foto van Generaal Tso.
04:53
I went to his home town.
115
277000
1000
Ik bezocht zijn geboortestad.
04:54
This is a billboard that says:
116
278000
1000
Er is daar een reclamebord met de tekst:
04:55
"Welcome to the birthplace of General Tso."
117
279000
2000
"Welkom in de geboorteplaats van Generaal Tso."
04:57
And I went looking for chicken.
118
281000
1000
Ik zocht naar kip,
04:58
Finally found a cow --
119
282000
1000
vond een koe
04:59
and did find chicken.
120
283000
1000
en kip.
05:03
Believe it or not,
121
287000
1000
Geloof het of niet,
05:04
these guys were actually crossing the road.
122
288000
2000
deze jongens waren de weg aan het oversteken.
05:06
And --
123
290000
1000
En...
05:07
(Laughter)
124
291000
3000
(Gelach)
05:10
-- I actually found a whole bunch of General Tso's relatives
125
294000
3000
ik heb een flink aantal familieleden van Generaal Tso gevonden
05:13
who are still in the little town.
126
297000
1000
die nog steeds in het dorpje wonen.
05:14
This guy is now five generations removed from the General;
127
298000
2000
Deze man is een nakomeling van de vijfde generatie van de Generaal
05:16
this guy is about seven.
128
300000
2000
en deze jongen een zevende.
05:18
Showed them all the pictures of General Tso Chicken that I showed you,
129
302000
3000
Ik liet ze dezelfde foto's van Generaal Tso's Kip zien als jullie
05:21
and they're like, we don't know this dish.
130
305000
2000
en ze zeiden: "We kennen dit niet."
05:23
And then they're like, is this Chinese food?
131
307000
1000
Toen vroegen ze
05:24
Because it doesn't look like Chinese food to them.
132
308000
2000
"Is dit Chinees?", omdat het er voor hun niet Chinees uitziet.
05:27
But they weren't kind of surprised
133
311000
2000
Maar ze waren niet eens verrast
05:29
I traveled around the world
134
313000
1000
dat ik de halve wereld
05:30
to visit them,
135
314000
1000
rondgegaan ben om hen te bezoeken.
05:32
because in their eyes he is, after all,
136
316000
2000
In hun ogen is de Generaal nog steeds
05:34
a famous Qing dynasty military hero.
137
318000
1000
een beroemde militaire held van de Qing-dynastie.
05:35
He played an important role in the Taiping rebellion,
138
319000
2000
Hij had een belangrijke rol in de Taiping-opstand.
05:37
which was a war started by a guy
139
321000
2000
Een oorlog begonnen door een man
05:39
who thought he was the son of God
140
323000
1000
die geloofde dat hij de zoon van God was
05:40
and the baby brother of Jesus Christ.
141
324000
1000
én het kleine broertje van Jezus Christus.
05:41
And caused the war that killed 20 million people --
142
325000
3000
Hij veroorzaakte een oorlog die 20 miljoen mensen gedood heeft
05:44
still the deadliest civil war in the world to this day.
143
328000
4000
en tot vandaag de dag de dodelijkste burgeroorlog in de geschiedenis is.
05:49
So, you know, I realized when I was there,
144
333000
2000
Toen ik daar was, besefte ik
05:51
General Tso is kind of a lot like Colonel Sanders in America,
145
335000
3000
dat Generaal Tso eigenlijk best veel lijkt op Colonel Sanders in Amerika
05:54
in that he's known for chicken and not war.
146
338000
2000
omdat hij bekend staat om kip in plaats van oorlog.
05:56
But in China, this guy's actually known
147
340000
2000
Maar in China is deze man wel degelijk bekend
05:58
for war and not chicken.
148
342000
2000
om oorlog en níét om kip.
06:00
But the granddaddy
149
344000
1000
Maar de grootvader
06:01
of all the Chinese-American dishes
150
345000
2000
van alle Chinees-Amerikaanse gerechten
06:03
we probably ought to talk about
151
347000
1000
waar we het waarschijnlijk toch echt
06:04
is chop suey,
152
348000
2000
over moeten hebben, is chop suey.
06:07
which was introduced
153
351000
1000
Dit werd rond het begin
06:08
around the turn of the 20th century.
154
352000
1000
van de 20ste eeuw geïntroduceerd.
06:09
And according to New York Times,
155
353000
2000
Volgens de New York Times
06:11
in 1904, there was an outbreak of Chinese restaurants all over town,
156
355000
3000
schoten de Chinese restaurants in 1904 als paddenstoelen uit de grond.
06:14
and "the city has gone 'chop suey' mad."
157
358000
3000
"Chop suey-manie zet de stad op stelten."
06:17
So it took about 30 years
158
361000
2000
Het duurde zo'n 30 jaar
06:19
before the Americans realized that,
159
363000
2000
voordat de Amerikanen doorhadden dat
06:21
whoa, chop suey is actually not known in China.
160
365000
3000
chop suey eigenlijk helemaal niet bekend is in China.
06:24
And as this article points out,
161
368000
1000
Zoals dit krantenartikel zegt:
06:25
"The average native of any city in China
162
369000
3000
"De gemiddelde inwoner van een Chinese stad
06:28
knows nothing of chop suey."
163
372000
2000
weet niets van chop suey."
06:30
You know, back then it was a way to show
164
374000
2000
Toentertijd was het een manier om te laten zien
06:32
that you were sophisticated and cosmopolitan:
165
376000
1000
dat je chic en werelds was.
06:33
if you were a guy and you wanted to impress a girl,
166
377000
2000
Als je als man indruk wilde maken op een meisje
06:35
you could take her out on a chop suey date.
167
379000
2000
kon je haar meenemen op een chop suey-afspraakje.
06:37
I like to say
168
381000
1000
Ik zeg graag dat
06:38
chop suey's the biggest culinary joke
169
382000
2000
chop suey de grootste culinaire grap is
06:40
that one culture has ever played on another,
170
384000
2000
die één cultuur ooit met een andere heeft uitgehaald,
06:42
because chop suey,
171
386000
1000
omdat chop suey
06:43
if you translate into Chinese,
172
387000
1000
vertaald in het Chinees
06:44
means tsap sui, which, if you translate back,
173
388000
1000
tsap sui betekent. Terugvertaald
06:45
means "odds and ends."
174
389000
1000
betekent dit "verschillende restjes".
06:46
So, these people are going around China asking for chop suey,
175
390000
4000
Mensen reizen door China en vragen naar chop suey
06:50
which is sort of like a Japanese guy
176
394000
2000
wat enigzins te vergelijken is met een Japanner
06:52
coming here and saying,
177
396000
1000
die hier komt en zegt
06:53
I understand you have a very popular dish in your country
178
397000
2000
dat die gehoord heeft over een in jouw land erg populair gerecht
06:55
called "leftovers," and it is particularly --
179
399000
3000
genaamd "restjes", en dit is bijzonder...
06:58
(Laughter)
180
402000
2000
(Gelach)
07:00
-- right?
181
404000
1000
Ja toch?
07:02
And not only that:
182
406000
3000
En niet alleen dat.
07:05
this dish is particularly popular
183
409000
2000
Dit gerecht is bijzonder populair
07:07
after that holiday you call Thanksgiving.
184
411000
2000
net na die vakantie die jullie Thanksgiving noemen.
07:09
(Laughter)
185
413000
1000
(Gelach)
07:10
So, why -- why and where --
186
414000
2000
Dus waarom - waarom en waar
07:12
did chop suey come from?
187
416000
1000
komt chop suey vandaan?
07:13
Let's go back to mid-1800s
188
417000
3000
Laten we teruggaan naar het midden van de 19de eeuw
07:16
when the Chinese first came to America.
189
420000
2000
toen de Chinezen voor het eerst naar Amerika kwamen.
07:18
Now back then, the Americans
190
422000
2000
In die tijd stonden de Amerikanen niet te springen
07:20
were not clamoring to eat Chinese food.
191
424000
1000
om Chinees te eten.
07:21
In fact, they saw this people who landed at their shores as alien.
192
425000
6000
Sterker nog, ze vonden deze mensen die op hun kusten aankwamen, vreemd.
07:27
These people weren't eating dogs --
193
431000
1000
Waneer deze mensen geen honden aan het eten waren
07:28
they were eating cats --
194
432000
1000
dan waren ze wel katten aan het eten
07:29
and they weren't eating cats -- they were eating rats.
195
433000
1000
en als het geen katten waren, dan waren het wel ratten.
07:30
In fact, The New York Times, my esteemed employer,
196
434000
3000
The New York Times, mijn geprezen werkgever, heeft zelfs
07:33
in 1883 ran an article that asked,
197
437000
1000
in 1883 een artikel gepubliceerd
07:34
"Do Chinese eat rats?"
198
438000
2000
met de vraag "Eten Chinezen ratten?"
07:36
And not the most PC question to be asked today,
199
440000
6000
Vandaag zou dat geen politiek correcte vraag zijn,
07:42
but if you kind of look at the popular imagery of the time,
200
446000
2000
maar als je ernaar kijkt vanuit de gedachtengang van die tijd
07:44
not so outlandish.
201
448000
1000
is het niet zo gewaagd.
07:45
This is actually a real advertisement for rat poison
202
449000
4000
Dit is een echte reclame-affiche voor rattengif
07:49
from the late 1800s,
203
453000
2000
uit de late 19de eeuw.
07:51
and if you see, under the word "Clears" -- very small --
204
455000
3000
Als je goed kijkt zie je onder het woord "Clears" in hele kleine letters
07:54
it says, "They must go,"
205
458000
1000
"Ze moeten gaan."
07:55
which refers not only to the rats,
206
459000
1000
Dit verwijst niet alleen
07:56
but to the Chinese in their midst,
207
460000
2000
naar de ratten maar ook naar de Chinezen in hun midden.
07:58
because the way that the food was perceived
208
462000
3000
Dat was de logica waarmee naar voedsel werd gekeken:
08:01
was that these people who ate foods different from us
209
465000
4000
mensen die ander voedsel eten dan wij,
08:05
must be different from us.
210
469000
1000
moéten anders zijn dan wij.
08:06
And another way that you saw, sort of, this sort of,
211
470000
2000
Een andere manier waarop je
08:08
this antipathy towards the Chinese
212
472000
1000
dit soort van China-antipathie zag,
08:09
is through documents like this.
213
473000
1000
was in dit soort documenten.
08:10
This is actually in the Library of Congress;
214
474000
2000
Dit bevindt zich in de Bibliotheek van het Congres.
08:12
it is a pamphlet published by Samuel Gompers,
215
476000
2000
Het is een pamflet gepubliceerd door Samuel Gompers,
08:14
hero of our American labor movement,
216
478000
3000
held van onze Amerikaanse arbeidsbeweging,
08:17
and it's called, "Some Reason for Chinese Exclusion:
217
481000
2000
"Enkele redenen voor de uitsluiting van Chinezen"
08:19
Meat versus Rice: American Manhood against Asiatic Coolieism:
218
483000
4000
"Vlees versus rijst: Amerikaanse mannelijkheid versus Aziatisch koeliegedrag:
08:23
Which shall survive?
219
487000
1000
Welke zal overleven?"
08:24
And it basically made the argument
220
488000
2000
Het betoog was dat
08:27
that Chinese men who ate rice
221
491000
1000
Chineze mannen die rijst aten
08:28
would necessarily bring down the standard of living
222
492000
2000
noodzakelijk de levensstandaard
08:30
for American men who ate meat.
223
494000
2000
van vleesetende Amerikaanse mannen omlaag zouden halen.
08:32
And as a matter of fact, then,
224
496000
2000
Logischerwijs volgt hier dan uit dat
08:34
this is one of the reasons
225
498000
1000
dit één van de redenen is
08:35
why we must exclude them from this country
226
499000
2000
waarom wij hen moeten uitsluiten van dit land.
08:37
So, with sentiments like these,
227
501000
2000
Dus, met steun van sentimenten zoals deze
08:39
the Chinese Exclusion Act was sort of passed between 1882 and 1902,
228
503000
6000
werd de Chinese Uitsluitingswet aangenomen tussen 1882 en 1902.
08:45
the only time in American history
229
509000
2000
Dit was de enige keer in de Amerikaanse geschiedenis dat
08:47
when a group was specifically excluded
230
511000
3000
een groep werd uitgesloten gebaseerd op
08:50
for its national origin or ethnicity.
231
514000
2000
nationale herkomst of ethniciteit.
08:52
So, in a way, because the Chinese were attacked,
232
516000
3000
In zekere zin, omdat de Chinezen onder vuur lagen,
08:55
chop suey was created as a defense mechanism.
233
519000
2000
werd chop suey gelanceerd als een verdedigingsmechanisme.
08:58
Now, who came up with the idea of chop suey?
234
522000
2000
Wie kwam er op het idee voor chop suey?
09:00
There's a lot of different mysteries, a lot of different legends,
235
524000
2000
Er zijn vele verschillende mysteries, vele verschillende legenden
09:02
but of the ones that I've found that I thought was most interesting
236
526000
3000
maar degene die ik het meest interessant vind,
09:05
is this article from 1904.
237
529000
1000
is dit artikel uit 1904.
09:06
A Chinese guy named Lem Sen
238
530000
2000
Een Chinees met de naam Lem Sen
09:08
shows up in Chinatown, New York City, and says,
239
532000
2000
duikt op in Chinatown, New York, en zegt:
09:10
I want you guys all to stop making chop suey,
240
534000
2000
"Ik wil dat jullie allemaal stoppen met chop suey maken
09:12
because I am the original creator and sole proprietor
241
536000
2000
omdat ik de originele uitvinder ben en de exclusieve rechten heb
09:14
of the dish known as chop suey.
242
538000
2000
van het gerecht dat bekend staat als chop suey."
09:16
And the way that he tells it,
243
540000
1000
Zoals hij het vertelt,
09:17
there was a guy,
244
541000
2000
was er een man,
09:19
there was a famous Chinese diplomat that showed up,
245
543000
3000
een beroemde Chinese diplomaat die arriveerde.
09:22
and he was told to make a dish that looked very popular
246
546000
2000
Hij moest een gerecht te maken dat er erg populair uitzag
09:24
and could, quote, "pass" as Chinese.
247
548000
2000
en, ik citeer, "door kon gaan" voor Chinees.
09:26
And as he said --
248
550000
1000
Zoals hij zei --
09:27
we would never print this today --
249
551000
2000
- we zouden dit vandaag de dag nooit printen -
09:29
but basically, the American man has become very rich.
250
553000
4000
maar het komt erop neer dat de Amerikaanse man erg rijk is geworden.
09:33
Lem Sen, who's this guy:
251
557000
1000
Lem Sen: "Wie is die man?
09:34
I would have made this money, too,
252
558000
1000
Ik zou ook zoveel geld hebben verdiend.
09:35
but I've spent all this time looking for the American man
253
559000
2000
Maar ik heb al mijn tijd gebruikt om naar de Amerikaanse man te zoeken
09:37
who stole my recipe.
254
561000
1000
die mijn recept stal."
09:38
Now I've come and found him,
255
562000
1000
Nu ik hem gevonden heb,
09:39
and I want my recipe back
256
563000
2000
wil ik mijn recept terug
09:41
and I want everyone to stop making chop suey,
257
565000
2000
en ik wil dat iedereen ophoudt met chop suey maken,
09:43
or pay me for the right to do the same.
258
567000
1000
of mij betaalt voor het recht om het te maken."
09:44
So it was an early exercise
259
568000
2000
Dit was dus een vroege uiting
09:46
of intellectual property rights.
260
570000
2000
van het intellectueel eigendomsrecht.
09:48
So the thing is,
261
572000
1000
Het komt erop neer
09:49
this kind of idea of Chinese-American food
262
573000
3000
dat het idee van Chinees-Amerikaans eten
09:52
doesn't exist only in America.
263
576000
3000
niet alléén in Amerika bestaat.
09:55
In fact, if you think about it,
264
579000
1000
Eigenlijk, als je erover nadenkt,
09:56
Chinese food is the most pervasive food on the planet,
265
580000
2000
is Chinees eten het meest wijdverspreide eten in de wereld.
09:58
served on all seven continents, even Antarctica,
266
582000
3000
Het wordt geserveerd op alle zeven continenten, zelfs op Antarctica
10:01
because Monday night is Chinese food night at McMurdo Station,
267
585000
3000
omdat op maandag Chinees eten op het menu staat in McMurdo Station,
10:04
which is the main scientific station in Antarctica.
268
588000
3000
het primaire onderzoeksstation in Antarctica.
10:07
So, you see different varieties of Chinese food.
269
591000
2000
Er zijn dus verschillende variëteiten van Chinees eten.
10:09
For example, there is French Chinese food,
270
593000
2000
Er is bijvoorbeeld Frans-Chinees eten
10:11
where they serve salt and pepper frog legs.
271
595000
3000
waar kikkerbilletjes geserveerd worden met zout en peper.
10:14
There is Italian Chinese food,
272
598000
1000
Er is Italiaan-Chinees eten,
10:15
where they don't have fortune cookies,
273
599000
3000
waar ze geen gelukskoekjes serveren,
10:18
so they serve fried gelato.
274
602000
1000
maar gefrituurde gelato.
10:19
My downstairs neighbor, Alessandra,
275
603000
1000
Mijn onderbuur, Alessandra,
10:20
was completely shocked when I told her,
276
604000
2000
was geschokt toen ik tegen haar zei:
10:22
"Dude, fried gelato is not Chinese."
277
606000
2000
"Meid, gefrituurde gelato is niet Chinees."
10:24
She's like, "It's not?
278
608000
1000
Zij zegt: "Echt waar?"
10:25
But they serve it in all the Chinese restaurants in Italy."
279
609000
2000
"Maar ze serveren het in alle Chinese restaurants in Italië."
10:27
(Laughter)
280
611000
5000
(Gelach)
10:32
And even the Brits have their own version.
281
616000
2000
Zelfs de Britten hebben hun eigen versie.
10:34
This is a dish called crispy shredded beef,
282
618000
2000
Een gerecht met de naam "krokante rundsreepjes"
10:36
which has a lot of crisp, a lot of shred, and not a lot of beef.
283
620000
3000
dat erg krokant is, veel reepjes heeft, maar niet veel rund.
10:40
There is West Indian Chinese food,
284
624000
2000
Er is ook West-Indisch-Chinees eten,
10:42
there's Jamaican Chinese food,
285
626000
1000
Jamaicaans-Chinees eten,
10:43
there is Middle Eastern Chinese food,
286
627000
1000
Midden-Oosters-Chinees eten,
10:44
there's Mauritian Chinese food.
287
628000
2000
en Mauritiaans-Chinees eten.
10:46
This is a dish called Magic Bowl
288
630000
1000
Dit is een gerecht dat ik ontdekt heb,
10:47
that I discovered.
289
631000
1000
met de naam 'Magische Kom'.
10:48
There's Indian Chinese food,
290
632000
1000
Dan is er Indiaas-Chinees eten,
10:49
Korean Chinese food,
291
633000
2000
Koreaans-Chinees eten,
10:51
Japanese Chinese food,
292
635000
1000
Japans-Chinees eten
10:52
where they take the bao, the little buns,
293
636000
2000
waar ze de bao nemen, die kleine broodjes,
10:54
and they make them into pizza versions,
294
638000
1000
en ze ze veranderen in
10:55
and they take --
295
639000
1000
pizzaversies.
10:57
and they -- like, totally randomly
296
641000
1000
Ze nemen... (Gelach)
10:58
they'll take Chinese noodle dishes,
297
642000
3000
ze nemen willekeurige Chinese noedelgerechten
11:01
and they'll just Ramen-ize them.
298
645000
1000
en verbouwen ze tot Japanse noedelgerechten.
11:02
This is, like, this is something
299
646000
1000
Dit is iets
11:03
that in the Chinese version has no soup.
300
647000
2000
dat in de Chinese versie zonder soep geserveerd wordt.
11:05
So, there's Peruvian Chinese food,
301
649000
2000
Dan is er ook Peruviaans-Chinees eten
11:07
which should not be mixed with Mexican Chinese food,
302
651000
2000
niet te verwarren met Mexicaans-Chinees eten,
11:09
where they basically take things
303
653000
1000
waarin ze dingen nemen
11:10
and make it look like fajitas.
304
654000
2000
en die het uiterlijk van fajitas geven.
11:12
And then -- one thing:
305
656000
1000
En dan is er
11:13
they have things like risotto chop suey.
306
657000
1000
risotto chop suey.
11:14
My personal favorite
307
658000
1000
Mijn persoonlijke favoriet
11:15
of all the restaurants I've encountered around the world
308
659000
4000
van alle restaurants die ik rond de wereld heb bezocht,
11:19
was this one in Brazil, called "Kung Food."
309
663000
2000
was dit hier in Brazilië, genaamd "Kung Food".
11:21
(Laughter)
310
665000
4000
(Gelach)
11:25
So, let's take a step back,
311
669000
1000
Laten we nu een stapje terugzetten
11:26
and kind of, understand
312
670000
2000
om enigzins te begrijpen
11:28
what is to be appreciated in America.
313
672000
3000
wat er in Amerika te waarderen valt.
11:31
McDonald's has, sort of,
314
675000
3000
McDonald's heeft in zekere zin
11:34
garnered a lot of attention, a lot of respect,
315
678000
2000
veel aandacht gekregen, veel aanzien,
11:36
for basically standardizing
316
680000
3000
voor het standaardiseren van
11:39
the menu, décor and dining experience
317
683000
3000
het menu, decor en de eetbeleving
11:42
in post-World War II America.
318
686000
1000
in het naoorlogse Amerika.
11:43
But you know what?
319
687000
1000
Maar weet je wat?
11:44
They actually did so
320
688000
1000
Ze deden dit via
11:45
through a centralized headquarters
321
689000
1000
een centraal hoofdkantoor
11:46
out of Illinois, right?
322
690000
1000
in Illinois.
11:47
Chinese restaurants
323
691000
1000
Chinese restaurants
11:48
have done largely the same thing, I would argue,
324
692000
3000
hebben grotendeels hetzelfde gedaan
11:51
with the menu and the décor --
325
695000
1000
met het menu, decor
11:52
even the restaurant name --
326
696000
1000
en zelfs de naam van het restaurant --
11:53
but without a centralized headquarters.
327
697000
1000
maar zonder een gecentraliseerd hoofdkantoor.
11:54
So, this actually became very clear to me
328
698000
3000
Dit werd mij overduidelijk
11:57
with the March 30, 2005 Powerball drawing,
329
701000
4000
tijdens de Powerball-lotto van 30 maart 2005
12:01
where, you know, they expected,
330
705000
1000
waar ze verwachtten,
12:02
based on the number of ticket sales they had,
331
706000
2000
op basis van het aantal verkochte tickets,
12:04
to have three or four second-place winners --
332
708000
2000
dat er 3 tot 4 tweedeprijswinnaars zouden zijn
12:06
those are the people who match five or six Powerball numbers.
333
710000
2000
- dat zijn de mensen met 5 of 6 van de lottonummers.
12:08
Instead, they had 110,
334
712000
1000
In plaats daarvan waren er 110
12:09
and they were completely shocked.
335
713000
2000
en dus waren ze compléét geschokt.
12:11
They looked all across the country, and discovered
336
715000
2000
Ze gingen heel het land door en ontdekten
12:13
it couldn't necessarily be fraud,
337
717000
1000
dat het geen fraude kon zijn
12:14
because it happened, you know,
338
718000
1000
omdat het gebeurd was
12:15
in different states, across different computer systems.
339
719000
2000
in verschillende staten en met diverse computersystemen.
12:17
So whatever it was,
340
721000
1000
Dus wat het ook was,
12:18
it caused people to sort of behave
341
722000
1000
het leidde tot een soort
12:19
in a mass synchronized way.
342
723000
2000
gesynchroniseerd collectief gedrag.
12:21
So, like, OK, maybe it had to do with the patterns
343
725000
2000
Mischien had het iets te maken met de patronen
12:23
on the little pieces of paper --
344
727000
2000
op de lottobriefjes.
12:25
you know, like, it was a diamond,
345
729000
1000
Mischien was het een diamantpatroon
12:26
or, you know, diagonal.
346
730000
1000
of een diagonaal.
12:27
It wasn't that.
347
731000
1000
Niets daarvan.
12:28
It wasn't that, so they're like,
348
732000
1000
Dat was het niet,
12:29
OK, let's look at television,
349
733000
2000
dus keken ze naar de televisie.
12:31
so they looked at an episode of "Lost."
350
735000
1000
Ze bekeken een aflevering van 'Lost'.
12:32
Now, I don't have a TV,
351
736000
1000
Nu heb ik zelf geen tv
12:33
which makes me a freak, but very productive, and --
352
737000
2000
en ben dus een freak, maar wel heel productief, en...
12:35
(Laughter)
353
739000
4000
(Gelach)
12:39
-- and this episode of "Lost," I understand,
354
743000
2000
Ik hoorde dat er een aflevering van 'Lost' is
12:41
where the overweight guy has a lucky number
355
745000
1000
waarin die jongen met overgewicht
12:42
which was not a lucky number,
356
746000
1000
een geluksgetal heeft dat ongeluk brengt
12:43
which was how long they'd been on the island,
357
747000
1000
en daarom belanden ze op het eiland.
12:44
but they looked,
358
748000
1000
Maar ze keker ernaar
12:45
and the numbers did not match.
359
749000
1000
en de nummers klopten niet.
12:46
So they looked at "The Young and The Restless,"
360
750000
1000
'The young and the restless' dan maar?
12:47
and it wasn't that, either.
361
751000
1000
Ook niet.
12:48
So, it wasn't until the first guy shows up the next day,
362
752000
5000
Tot de eerste lottowinnaar de volgende dag verscheen
12:53
and they ask him,
363
757000
1000
en ze hem vroegen
12:54
"Where did you get your number from?"
364
758000
1000
"Hoe kwam je op je lottonummer?"
12:55
He's like, "Oh, I got it from a fortune cookie."
365
759000
1000
en hij gaat "Oh, het zat in een gelukskoekje."
12:56
This actually is a slip that one of the winners had,
366
760000
2000
Dit is één van die papiertjes uit de gelukskoekjes.
12:58
because the Tennessee lottery security officials
367
762000
3000
De controleurs van de loterij van Tennessee
13:01
were like, oh, no -- like, this can't be true.
368
765000
2000
zeiden: "Oh nee, dit kan niet waar zijn."
13:03
But it was true,
369
767000
2000
Maar het was waar
13:05
and basically, of those 110 people,
370
769000
3000
en van die 110 mensen
13:08
and 104 of them or so
371
772000
1000
waren er zo'n 104
13:09
had gotten their number from the fortune cookie.
372
773000
2000
die het nummer uit de gelukskoekjes gebruikt hadden.
13:11
(Laughter)
373
775000
2000
(Gelach)
13:13
Yeah. So, I went and started looking.
374
777000
3000
Jahà. Dus ging ik op onderzoek uit.
13:16
I went across the country,
375
780000
1000
Ik reisde heel het land af
13:17
looking for these restaurants
376
781000
1000
op zoek naar de restaurants
13:18
where these people had gotten their fortune cookies from.
377
782000
2000
waar deze mensen hun gelukskoekjes hadden gehaald.
13:21
You know, there are a bunch of them,
378
785000
1000
Er zijn er een hele hoop:
13:22
including Lee's China in Omaha --
379
786000
3000
Lee's China in Omaha,
13:25
which is actually run by Koreans, but that's another point --
380
789000
2000
gerund door Koreanen, maar dat is een ander punt,
13:27
and a bunch of them named China Buffet.
381
791000
3000
en een hoop met de naam China Buffet.
13:30
So, what's interesting is that their stories were similar,
382
794000
3000
Wat interessant is, is dat hun verhalen op elkaar lijken,
13:33
but they were different.
383
797000
1000
maar toch anders zijn.
13:34
It was lunch, it was take-out,
384
798000
1000
"Het was middageten", "Het was afhaal"
13:35
it was sit-down, it was buffet,
385
799000
2000
"Ze aten hier", "Het was een buffet"
13:37
it was three weeks ago, it was three months ago.
386
801000
2000
"Het was 3 weken geleden", "Het was 3 maanden geleden".
13:39
But at some point,
387
803000
1000
Maar op één punt
13:40
all these people had a very similar experience
388
804000
2000
kwamen de ervaringen van al deze mensens overeen:
13:42
that converged at a fortune cookie and at a Chinese restaurant,
389
806000
3000
ze hadden allemaal een gelukskoekje gekregen bij een Chinees restaurant.
13:45
and all these Chinese restaurants
390
809000
2000
Al deze Chinese restaurants
13:47
were serving fortune cookies,
391
811000
1000
serveerden gelukskoekjes
13:48
which, of course we know
392
812000
1000
die, zoals we nu weten,
13:49
aren't even Chinese to begin with.
393
813000
1000
niet eens van Chinese origine zijn.
13:50
So it's kind of part of the phenomenon
394
814000
2000
Zo het is min of meer onderdeel van het fenomeen
13:52
I called spontaneous self-organization, right,
395
816000
3000
dat ik spontane zelf-organisatie heb genoemd,
13:55
where, like in ant colonies,
396
819000
2000
net zoals in mierenkolonies
13:57
where little decisions made by -- on the micro-level
397
821000
3000
waar kleine beslissingen gemaakt op het microniveau
14:00
actually have a big impact on the macro-level.
398
824000
2000
toch een grote impact hebben op het macroniveau.
14:02
So, a good sort of contrast
399
826000
3000
Een goed vergelijkingspunt
14:05
is Chicken McNuggets.
400
829000
1000
zijn de Chicken McNuggets.
14:06
McDonald's actually spent 10 years
401
830000
1000
McDonald's deed er 10 jaar over
14:07
coming out with a chicken-like product.
402
831000
3000
om een "kipachtig" product op de markt te brengen.
14:10
They did chicken pot pie,
403
834000
1000
Ze kwamen met de kipgebakjes
14:11
they did fried chicken,
404
835000
1000
de gefrituurde kip
14:12
and then they finally introduced Chicken McNuggets.
405
836000
2000
en toen introduceerden ze eindelijk de Chicken McNuggets.
14:14
And the great innovation of Chicken McNuggets
406
838000
2000
De "noemenswaardige" innovatie van de Chicken McNuggets
14:16
was not nuggetfying them,
407
840000
2000
lag niet in de "nugget-ficatie"
14:18
because that's kind of an easy concept,
408
842000
1000
- want dat was makkelijk genoeg -
14:19
but the trick behind Chicken McNuggets was,
409
843000
2000
maar de échte truc achter de Chicken McNuggets was
14:21
they were able to remove the chicken from the bone
410
845000
2000
dat het ze gelukt was om de kip van het bot te halen
14:23
in a cost-effective manner,
411
847000
1000
op een kostenefficiënte manier.
14:24
which is why it took so long
412
848000
2000
Dat is waarom het zo lang duurde
14:26
for other people to copy them.
413
850000
1000
voordat anderen hen nabootsten.
14:27
It took 10 years,
414
851000
1000
Ze deden er 10 jaar over
14:28
and then within a couple of months,
415
852000
1000
maar toen was het in een paar maanden
14:29
it was such a hit
416
853000
1000
zo'n hit
14:30
they just introduced it and rolled it across
417
854000
1000
dat ze het gewoon introduceerden en uitrolden
14:31
the entire system of McDonald's in the country.
418
855000
2000
over het gehele McDonald's systeem in het land.
14:33
In contrast,
419
857000
1000
Vergelijk met
14:34
we have General Tso's Chicken,
420
858000
1000
Generaal Tso's Kip,
14:35
which actually started in New York City in the early 1970s,
421
859000
3000
in de vroege jaren 70 begonnen in New York,
14:38
as I was also starting in the university in New York City in the early 1970s, so ...
422
862000
5000
ongeveer toen ik aan de universiteit in New York begon, dus... (gelach)
14:43
And this logo!
423
867000
1000
En dat logo!
14:44
So me, General Tso's Chicken and this logo
424
868000
1000
Dus ik, Generaal Tso's Kip en dit logo
14:45
are all karmacally related.
425
869000
1000
delen alle een karmische bond.
14:46
But that dish also took about 10 years
426
870000
3000
Maar dat gerecht deed er ook zo'n 10 jaar over
14:49
to spread across America
427
873000
1000
om zich door heel Amerika te verspreiden
14:50
from a random restaurant in New York City.
428
874000
2000
vanuit een willekeurig restaurant in New York
14:52
Someone's like,
429
876000
1000
waar iemand zei:
14:53
oh, God -- it's sweet, it's fried, it's chicken:
430
877000
1000
"Jesus, het is zoet, gefrituurd en kip.
14:54
Americans will love this.
431
878000
2000
Amerikanen zullen er pap van lusten!"
14:56
So, what I like to say, you know, this being sort of Bay Area, Silicon Valley --
432
880000
4000
Omdat we in de Bay Area van Silicon Valley zijn, zeg ik
15:00
is that we think of McDonald's
433
884000
1000
dat we McDonald's
15:01
as sort of the Microsoft of the dining experiences.
434
885000
3000
moeten zien als de Microsoft onder de culinaire eetbelevingen.
15:04
We can think of Chinese restaurants perhaps as Linux:
435
888000
3000
We kunnen Chinese restaurants mischien zien als Linux;
15:07
sort of an open source thing, right,
436
891000
2000
een soort van open source-ding,
15:09
where ideas from one person can be
437
893000
3000
waar de ideeën van één persoon
15:12
copied and propagated across the entire system,
438
896000
3000
gekopieerd en verspreid kunnen worden over het gehele systeem;
15:15
that there can be specialized versions of Chinese food,
439
899000
4000
dat er gespecialiseerde versies kunnen zijn van Chinees eten
15:19
you know, depending on the region.
440
903000
1000
afhankelijk van de regio.
15:20
For example, you know,
441
904000
2000
Zo hebben ze
15:22
in New Orleans we have Cajun Chinese food,
442
906000
2000
in New Orleans Cajun-Chinees eten
15:24
where they serve Sichuan alligator and sweet and sour crawfish, right?
443
908000
4000
waar ze Szechuan-alligator en zoetzure langoustine serveren.
15:28
And in Philadelphia,
444
912000
1000
In Philadelphia
15:29
you have Philadelphia cheesesteak roll,
445
913000
2000
heb je het "Philadelphia kaasburger-rolletje"
15:31
which looks like an egg roll on the outside,
446
915000
1000
dat vanbuiten een eierrol lijkt,
15:32
but a cheesesteak on the inside.
447
916000
1000
en vanbinnen een kaasburger.
15:33
I was really surprised to discover that,
448
917000
2000
Het verbaasde me dat
15:35
not only in Philadelphia, but also in Atlanta,
449
919000
3000
ik dat niet alleen in Philadelphia aantrof maar ook in Atlanta.
15:38
because what had happened
450
922000
1000
Er was namelijk
15:39
was that a Chinese family had moved
451
923000
1000
een Chinese familie verhuisd
15:40
from Atlanta to -- sorry, from Philadelphia to Atlanta,
452
924000
4000
van Philadelphia naar Atlanta.
15:44
and brought that with them.
453
928000
1000
Zij hadden dat gerecht meegenomen.
15:46
So, the thing is,
454
930000
1000
Het punt is
15:47
our historical lore,
455
931000
1000
dat onze historische kennis
15:48
because of the way we like narratives,
456
932000
1000
- dankzij onze voorkeur voor verhalen -
15:49
are full of vast characters
457
933000
2000
vol zit met indrukwekkende personages
15:51
such as, you know, Howard Schultz of Starbucks
458
935000
2000
zoals Howard Schultz van Starbucks
15:53
and Ray Kroc with McDonald's
459
937000
2000
en Ray Kroc van McDonald's
15:55
and Asa Chandler with Coca-Cola.
460
939000
3000
en Asa Candler van Coca-Cola.
15:58
But, you know,
461
942000
1000
Maar
15:59
it's very easy to overlook the smaller characters -- oops --
462
943000
3000
je kijkt makkelijk over de kleinere personages heen - oeps! -
16:02
for example, like Lem Sen,
463
946000
1000
zoals Lem Sen,
16:03
who introduced chop suey,
464
947000
2000
die chop suey introduceerde,
16:05
Chef Peng,
465
949000
1000
Chef Peng,
16:06
who introduced General Tso Chicken,
466
950000
1000
die General Tso Kip lanceerde,
16:07
and all the Japanese bakers
467
951000
2000
en al die Japanse bakkers
16:09
who introduced fortune cookies.
468
953000
2000
die gelukskoekjes introduceerden.
16:11
So, the point of my presentation is
469
955000
2000
Met mijn presentatie
16:13
to make you think twice,
470
957000
2000
wil ik jullie bewust maken van het feit
16:15
that those whose names are forgotten in history
471
959000
2000
dat degenen wiens namen verloren zijn gegaan
16:17
can often have had as much,
472
961000
1000
in de geschiedenis
16:18
if not more, impact on what we eat today.
473
962000
3000
vaak net zoveel, of meer, invloed hebben gehad op wat wij nu eten.
16:21
So. Thank you very much.
474
965000
1000
Hartelijk bedankt voor jullie aandacht.
ABOUT THE SPEAKER
Jennifer 8. Lee - ReporterThe possessor of the best byline in the New York Times, Jennifer 8. Lee reports on culture and city life. Her latest book is The Fortune Cookie Chronicles.
Why you should listen
Jennifer 8. Lee is a reporter for the New York Times, starting with the paper as a tech writer for the Circuits section. She's now a metropolitan reporter for the paper, turning in sparkling and intricately reported stories of city life. NPR called her a "conceptual scoop" artist -- finding and getting details on new lifestyle trends that we all want to talk about.
Her fascination with American Chinese food led her to research and write The Fortune Cookie Chronicles, in which she solves some of the enduring mysteries around this indigenous cuisine, including such questions as: "Who is General Tso and why are we eating his chicken?" and "Why do Jews eat Chinese food on Christmas?"
Jennifer 8. Lee | Speaker | TED.com