TEDGlobal 2011
Malcolm Gladwell: The strange tale of the Norden bombsight
Malcolm Gladwell: Dziwna historia lotniczego celownika Nordena.
Filmed:
Readability: 4.3
2,152,234 views
Mistrz gawędziarstwa Malcolm Gladwell opowiada historię celownika Nordena, który zrewolucjonizował technologię II Wojny Światowej przynosząc zupenie nieoczekiwane rezultaty.
Malcolm Gladwell - Writer
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Thank you.
0
0
2000
Dziękuję.
00:17
It's a real pleasure to be here.
1
2000
2000
To prawdziwa przyjemność znaleźć się tutaj.
00:19
I last did a TEDTalk
2
4000
2000
Ostatni raz mówiłem na TEDTalk
00:21
I think about seven years ago or so.
3
6000
4000
jakieś 7 lat temu.
00:25
I talked about spaghetti sauce.
4
10000
3000
Opowiadałem o sosie do spagetti.
00:28
And so many people, I guess, watch those videos.
5
13000
3000
Pewnie wielu ludzi ogląda te nagrania.
00:31
People have been coming up to me ever since
6
16000
2000
Od tamtej pory
00:33
to ask me questions about spaghetti sauce,
7
18000
2000
pytają o sos do spagetti,
00:35
which is a wonderful thing in the short term --
8
20000
3000
który, na krótką metę, jest cudowny...
00:38
(Laughter)
9
23000
2000
(Śmiech)
00:40
but it's proven to be less than ideal
10
25000
2000
...ale po siedmiu latach okazało się,
00:42
over seven years.
11
27000
2000
że daleko mu do ideału.
00:44
And so I though I would come
12
29000
2000
Pomyślałem, że wystąpię jeszcze raz
00:46
and try and put spaghetti sauce behind me.
13
31000
3000
żeby raz na zawsze zamknąć temat sosu.
00:49
(Laughter)
14
34000
2000
(Śmiech)
00:51
The theme of this morning's session is Things We Make.
15
36000
3000
Tematem dzisiejszej sesji są Nasze Wynalazki.
00:54
And so I thought I would tell a story
16
39000
2000
Dlatego pomyślałem, żeby opowiedzieć
00:56
about someone
17
41000
2000
o autorze
00:58
who made one of the most precious objects
18
43000
2000
jednej z najcenniejszy rzeczy
01:00
of his era.
19
45000
2000
swojej epoki.
01:02
And the man's name is Carl Norden.
20
47000
3000
Nazywa się Carl Norden.
01:05
Carl Norden was born in 1880.
21
50000
2000
Urodził się w 1880 roku.
01:07
And he was Swiss.
22
52000
2000
Był Szwajcarem.
01:09
And of course, the Swiss can be divided
23
54000
2000
Szwajcarów można podzielić
01:11
into two general categories:
24
56000
2000
na dwie kategorie:
01:13
those who make small, exquisite,
25
58000
2000
tych, którzy robią małe, przepiękne
01:15
expensive objects
26
60000
2000
i drogie przedmioty
01:17
and those who handle the money
27
62000
2000
i tych, którzy zajmują się pieniędzmi tych,
01:19
of those who buy small, exquisite,
28
64000
3000
którzy te przedmioty kupują.
01:22
expensive objects.
29
67000
2000
którzy te przedmioty kupują.
01:24
And Carl Norden is very firmly in the former camp.
30
69000
3000
Carl Norden zalicza się do pierwszej kategorii.
01:27
He's an engineer.
31
72000
2000
Jest inżynierem.
01:29
He goes to the Federal Polytech in Zurich.
32
74000
3000
Uczęszcza do Politechniki Federalnej w Zurychu.
01:32
In fact, one of his classmates is a young man named Lenin
33
77000
3000
Za kolegę na roku ma młodzieńca nazwiskiem Lenin,
01:35
who would go on
34
80000
2000
który w przyszłości będzie niszczył
01:37
to break small, expensive, exquisite objects.
35
82000
4000
małe, drogie i przepiękne przedmioty.
01:41
And he's a Swiss engineer, Carl.
36
86000
3000
Carl jest szwajcarskim inżynierem.
01:44
And I mean that in its fullest sense of the word.
37
89000
3000
W pełnym tego słowa znaczeniu.
01:47
He wears three-piece suits;
38
92000
2000
Nosi trzyczęściowe garnitury;
01:49
and he has a very, very small, important mustache;
39
94000
5000
ma bardzo mały, poważny wąsik;
01:54
and he is domineering
40
99000
2000
lubi dominować,
01:56
and narcissistic
41
101000
2000
jest narcyzem,
01:58
and driven
42
103000
2000
jest ambitny,
02:00
and has an extraordinary ego;
43
105000
2000
i ma ogromne ego;
02:02
and he works 16-hour days;
44
107000
3000
Pracuje po 16 godzin dziennie;
02:05
and he has very strong feelings about alternating current;
45
110000
3000
przykłada wielką wagę do prądu zmiennego;
02:08
and he feels like a suntan is a sign of moral weakness;
46
113000
4000
uważa opaleniznę za oznakę moralnej słabości;
02:12
and he drinks lots of coffee;
47
117000
2000
pija ogromne ilości kawy;
02:14
and he does his best work
48
119000
2000
i pracuje mu się najlepiej
02:16
sitting in his mother's kitchen in Zurich for hours
49
121000
2000
w kuchni swojej matki w Zurychu,
02:18
in complete silence
50
123000
2000
godzinami, w kompletnej ciszy,
02:20
with nothing but a slide rule.
51
125000
2000
z suwakiem logarytmicznym w ręku.
02:22
In any case,
52
127000
2000
W każdym razie
02:24
Carl Norden emigrates to the United States
53
129000
3000
Carl Norden emigruje do USA
02:27
just before the First World War
54
132000
2000
zaraz przed I wojną światową
02:29
and sets up shop on Lafayette Street
55
134000
2000
i otwiera sklep na ulicy Lafayette,
02:31
in downtown Manhattan.
56
136000
2000
w centrum Manhattanu.
02:33
And he becomes obsessed with the question
57
138000
2000
Dostaje obsesji na punkcie
02:35
of how to drop bombs from an airplane.
58
140000
3000
zrzucania bomb z samolotu.
02:38
Now if you think about it,
59
143000
2000
Wyobraźcie sobie,
02:40
in the age before GPS and radar,
60
145000
3000
w czasach bez GPS i radarów,
02:43
that was obviously a really difficult problem.
61
148000
2000
stanowiło to nie lada wyzwanie.
02:45
It's a complicated physics problem.
62
150000
2000
Skomplikowana zagwozdka dla fizyków.
02:47
You've got a plane that's thousands of feet up in the air,
63
152000
3000
Samolot leci tysiące stóp nad ziemią,
02:50
going at hundreds of miles an hour,
64
155000
2000
kilkaset mil na godzinę,
02:52
and you're trying to drop an object, a bomb,
65
157000
3000
a ty próbujesz zrzucić z niego bombę
02:55
towards some stationary target
66
160000
2000
na jakiś nieruchomy cel,
02:57
in the face of all kinds of winds and cloud cover
67
162000
3000
biorąc pod uwagę siłę wiatru, zachmurzenie
03:00
and all kinds of other impediments.
68
165000
2000
oraz wszystkie inne utrudnienia.
03:02
And all sorts of people,
69
167000
2000
Wielu ludzi przed I wojną światową
03:04
moving up to the First World War and between the wars,
70
169000
2000
a także w okresie międzywojennym,
03:06
tried to solve this problem,
71
171000
2000
próbowało rozwiązać ten problem,
03:08
and nearly everybody came up short.
72
173000
2000
ale nikomu się to nie udało.
03:10
The bombsights that were available
73
175000
2000
Ówcześne celowniki
03:12
were incredibly crude.
74
177000
2000
były bardzo nieprecyzyjne.
03:14
But Carl Norden is really the one who cracks the code.
75
179000
3000
Carlowi Nordenowi się udało.
03:17
And he comes up with this incredibly complicated device.
76
182000
3000
Wymyślił niezmiernie skomplikowane urządzenie,
03:20
It weighs about 50 lbs.
77
185000
2000
ważące ponad 20 kg.
03:22
It's called the Norden Mark 15 bombsight.
78
187000
4000
Nazywa się celownik Norden Mark 15.
03:26
And it has all kinds of levers and ball-bearings
79
191000
2000
Ma mnóstwo dźwigni, łożysk,
03:28
and gadgets and gauges.
80
193000
3000
przyrządów i wskaźników.
03:31
And he makes this complicated thing.
81
196000
3000
Norden buduje maszynę,
03:34
And what he allows people to do
82
199000
2000
który pozwala celowniczemu
03:36
is he makes the bombardier take this particular object,
83
201000
4000
wycelować w konkretny obiekt,
03:40
visually sight the target,
84
205000
2000
zobaczyć go,
03:42
because they're in the Plexiglas cone of the bomber,
85
207000
4000
bo siedzi w przeszklonym nosie bombowca,
03:46
and then they plug in the altitude of the plane,
86
211000
3000
i wprowadzić wysokość samolotu,
03:49
the speed of the plane, the speed of the wind
87
214000
3000
prędkość, prędkość wiatru
03:52
and the coordinates
88
217000
2000
i współrzędne celu.
03:54
of the target.
89
219000
2000
i współrzędne celu.
03:56
And the bombsight will tell him when to drop the bomb.
90
221000
4000
Celownik da znać, kiedy należy zrzucić bombę.
04:00
And as Norden famously says,
91
225000
3000
Wg słynnych słów Nordena:
04:03
"Before that bombsight came along,
92
228000
2000
"Przed pojawieniem się celownika,
04:05
bombs would routinely miss their target
93
230000
2000
bomby mijały cel o kilka kilometrów".
04:07
by a mile or more."
94
232000
2000
bomby mijały cel o kilka kilometrów,
04:09
But he said, with the Mark 15 Norden bombsight,
95
234000
3000
ale z celownikiem Mark 15 Norden,
04:12
he could drop a bomb into a pickle barrel
96
237000
2000
można zrzucić bombę na beczkę korniszonów
04:14
at 20,000 ft.
97
239000
2000
z wysokości 6 km.
04:16
Now I cannot tell you
98
241000
2000
Nie jestem w stanie opisać,
04:18
how incredibly excited
99
243000
2000
jak niesamowicie
04:20
the U.S. military was
100
245000
2000
podekscytowała się armia USA
04:22
by the news of the Norden bombsight.
101
247000
3000
na wieść o celowniku Nordena.
04:25
It was like manna from heaven.
102
250000
2000
To było jak manna z nieba.
04:27
Here was an army
103
252000
2000
Mamy armię,
04:29
that had just had experience in the First World War,
104
254000
2000
doświadczoną przez I wojnę światową,
04:31
where millions of men
105
256000
2000
gdzie miliony żołnierzy
04:33
fought each other in the trenches,
106
258000
2000
walczyło w okopach
04:35
getting nowhere, making no progress,
107
260000
2000
bez sukcesów, bez postępów,
04:37
and here someone had come up with a device
108
262000
4000
a tu ktoś wymyślił urządzenie,
04:41
that allowed them to fly up in the skies
109
266000
2000
umożliwiające lot
04:43
high above enemy territory
110
268000
2000
wysoko nad terytorium wroga
04:45
and destroy whatever they wanted
111
270000
2000
i zniszczenie dowolnych celów
04:47
with pinpoint accuracy.
112
272000
2000
z zegarmistrzowską precyzją.
04:49
And the U.S. military
113
274000
2000
Armia USA
04:51
spends 1.5 billion dollars --
114
276000
2000
wydaje 1,5 mld dolarów,
04:53
billion dollars in 1940 dollars --
115
278000
3000
ówczesnych dolarów, w 1940 roku,
04:56
developing the Norden bombsight.
116
281000
2000
na rozwój celownika Nordena.
04:58
And to put that in perspective,
117
283000
3000
Dla porównania,
05:01
the total cost of the Manhattan project
118
286000
2000
całkowity koszt projektu Manhattan
05:03
was three billion dollars.
119
288000
2000
wyniósł 3 mld dolarów.
05:05
Half as much money was spent on this Norden bombsight
120
290000
3000
Na celownik Nordena wydano połowę tego,
05:08
as was spent on the most famous military-industrial project
121
293000
4000
co na najsławniejszy projekt wojskowo-przemysłowy
05:12
of the modern era.
122
297000
2000
naszych czasów.
05:14
And there were people, strategists, within the U.S. military
123
299000
3000
Stratedzy wojskowi USA
05:17
who genuinely thought that this single device
124
302000
2000
szczerze wierzyli, że to urządzenie
05:19
was going to spell the difference
125
304000
2000
bezpośrednio zadecyduje
05:21
between defeat and victory
126
306000
2000
między zwycięstwem a porażką,
05:23
when it came to the battle against the Nazis
127
308000
2000
w wojnie z nazistami
05:25
and against the Japanese.
128
310000
2000
lub Japończykami.
05:27
And for Norden as well,
129
312000
2000
Dla Nordena,
05:29
this device had incredible moral importance,
130
314000
3000
ten celownik był bardzo ważny moralnie,
05:32
because Norden was a committed Christian.
131
317000
2000
bo Norden był przykładnym chrześcijaninem.
05:34
In fact, he would always get upset
132
319000
2000
Bardzo się denerwował,
05:36
when people referred to the bombsight as his invention,
133
321000
3000
gdy przypisywano mu wynalezienie celownika,
05:39
because in his eyes,
134
324000
2000
ponieważ według niego,
05:41
only God could invent things.
135
326000
2000
tylko Bóg może robić wynalazki.
05:43
He was simple the instrument of God's will.
136
328000
2000
Był prostym narzędziem boskiej woli.
05:45
And what was God's will?
137
330000
2000
A czego chciał Bóg?
05:47
Well God's will was that the amount of suffering in any kind of war
138
332000
3000
Tego, by liczba cierpiących na wojnie
05:50
be reduced to as small an amount as possible.
139
335000
3000
była jak najmniejsza.
05:53
And what did the Norden bombsight do?
140
338000
2000
Co zrobił celownik Nordena?
05:55
Well it allowed you to do that.
141
340000
2000
Pozwolił to osiągnąć.
05:57
It allowed you to bomb only those things
142
342000
2000
Pozwolił bombardować tylko
05:59
that you absolutely needed and wanted to bomb.
143
344000
4000
niezbędne i pożądane cele.
06:03
So in the years leading up to the Second World War,
144
348000
3000
Przed II wojną światową,
06:06
the U.S. military buys 90,000
145
351000
3000
armia USA kupuje
06:09
of these Norden bombsights
146
354000
2000
90 tys. celowników Nordena
06:11
at a cost of $14,000 each --
147
356000
2000
po 14 tys. dolarów za sztukę,
06:13
again, in 1940 dollars, that's a lot of money.
148
358000
3000
w 1940 roku, to kupa pieniędzy.
06:16
And they trained 50,000 bombardiers on how to use them --
149
361000
3000
Przeszkolili 50 tys. celowniczych,
06:19
long extensive, months-long training sessions --
150
364000
4000
długie, obszerne, wielomiesięczne szkolenie,
06:23
because these things are essentially analog computers;
151
368000
2000
bo celowniki to w zasadzie komputery analogowe,
06:25
they're not easy to use.
152
370000
2000
niełatwe w użyciu.
06:27
And they make everyone of those bombardiers take an oath,
153
372000
3000
Każdy z celowniczych musiał złożyć przysięgę,
06:30
to swear that if they're ever captured,
154
375000
3000
że w przypadku trafienia do niewoli,
06:33
they will not divulge a single detail
155
378000
2000
nie wyjawią najmniejszego szczegółu
06:35
of this particular device to the enemy,
156
380000
2000
tego urządzenia,
06:37
because it's imperative the enemy not get their hands
157
382000
3000
bo wróg pod żadnym pozorem nie powinien
06:40
on this absolutely essential piece of technology.
158
385000
2000
wejść w posiadanie tej technologii.
06:42
And whenever the Norden bombsight is taken onto a plane,
159
387000
3000
Celownik ładowano do samolotu
06:45
it's escorted there by a series of armed guards.
160
390000
3000
pod eskortą uzbrojonych strażników.
06:48
And it's carried in a box with a canvas shroud over it.
161
393000
3000
Przenoszono go w skrzyni owiniętej płótnem,
06:51
And the box is handcuffed to one of the guards.
162
396000
3000
przykutej kajdankami do jednego ze strażników.
06:54
It's never allowed to be photographed.
163
399000
2000
Nigdy nie wolno go fotografować.
06:56
And there's a little incendiary device inside of it,
164
401000
3000
W środku znajduje się zapalnik,
06:59
so that, if the plane ever crashes, it will be destroyed
165
404000
3000
by w razie katastrofy celownik uległ zniszczeniu
07:02
and there's no way the enemy can ever get their hands on it.
166
407000
3000
i nie dostał się w ręce wroga.
07:05
The Norden bombsight
167
410000
2000
Celownik Nordena
07:07
is the Holy Grail.
168
412000
3000
to Święty Graal.
07:10
So what happens during the Second World War?
169
415000
3000
Co dzieje się podczas II wojny światowej?
07:13
Well, it turns out it's not the Holy Grail.
170
418000
3000
Okazuje się, że to jednak nie Graal.
07:16
In practice, the Norden bombsight
171
421000
2000
W praktyce, z celownikiem Nordena
07:18
can drop a bomb into a pickle barrel at 20,000 ft.,
172
423000
3000
można zrzucić bombę na beczkę z 6 km,
07:21
but that's under perfect conditions.
173
426000
2000
ale tylko przy doskonałych warunkach.
07:23
And of course, in wartime,
174
428000
2000
Oczywiście w trakcie wojny,
07:25
conditions aren't perfect.
175
430000
2000
warunki nie są dobre.
07:27
First of all, it's really hard to use -- really hard to use.
176
432000
3000
Celownik jest bardzo trudny w użyciu.
07:30
And not all of the people
177
435000
2000
Mimo przeszkolenia
07:32
who are of those 50,000 men who are bombardiers
178
437000
2000
nie każdy z 50 tys celowniczych potrafi
07:34
have the ability to properly program an analog computer.
179
439000
4000
odpowiednio zaprogramować komputer analogowy.
07:38
Secondly, it breaks down a lot.
180
443000
2000
Po drugie, celownik często się psuje.
07:40
It's full of all kinds of gyroscopes and pulleys
181
445000
2000
Jest w nim pełno żyroskopów, rolek
07:42
and gadgets and ball-bearings,
182
447000
2000
urządzeń i łożysk,
07:44
and they don't work as well as they ought to
183
449000
2000
które nie funkcjonują najlepiej
07:46
in the heat of battle.
184
451000
2000
w ogniu walki.
07:48
Thirdly, when Norden was making his calculations,
185
453000
3000
Po trzecie, przy obliczeniach
07:51
he assumed that a plane would be flying
186
456000
2000
Norden założył, że samolot będzie latać
07:53
at a relatively slow speed at low altitudes.
187
458000
3000
stosunkowo wolno na małych wysokościach.
07:56
Well in a real war, you can't do that;
188
461000
2000
Podczas prawdziwej wojny, tak się nie da;
07:58
you'll get shot down.
189
463000
2000
zestrzelą cię.
08:00
So they started flying them at high altitudes at incredibly high speeds.
190
465000
3000
Zaczęto latać wysoko i szybko.
08:03
And the Norden bombsight doesn't work as well
191
468000
2000
W takich warunkach, celownik Nordena
08:05
under those conditions.
192
470000
2000
nie pracuje zbyt dobrze.
08:07
But most of all,
193
472000
2000
Co najważniejsze,
08:09
the Norden bombsight required the bombardier
194
474000
2000
celowniczy musiał nawiązać
08:11
to make visual contact with the target.
195
476000
3000
kontakt wzrokowy z celem.
08:14
But of course, what happens in real life?
196
479000
2000
Jak to ma się do rzeczywistości?
08:16
There are clouds, right.
197
481000
3000
Zdarzają się chmury.
08:19
It needs cloudless sky to be really accurate.
198
484000
3000
Precyzyjne działanie wymaga bezchmurnego nieba.
08:22
Well how many cloudless skies
199
487000
2000
Jak myślicie, ile było bezchmurnych dni
08:24
do you think there were above Central Europe
200
489000
2000
nad Środkową Europą
08:26
between 1940 and 1945?
201
491000
3000
w latach 1940-45?
08:29
Not a lot.
202
494000
2000
Niewiele.
08:31
And then to give you a sense
203
496000
2000
By pokazać wam,
08:33
of just how inaccurate the Norden bombsight was,
204
498000
2000
jak nieprecyzyjny był celownik Nordena,
08:35
there was a famous case in 1944
205
500000
2000
przedstawię słynny przypadek z 1944 r.,
08:37
where the Allies bombed a chemical plant in Leuna, Germany.
206
502000
4000
Alianci bombardowali niemieckie zakłady chemiczne w Leunie.
08:41
And the chemical plant comprised
207
506000
2000
Fabryka zajmowała
08:43
757 acres.
208
508000
2000
3 km kwadratowe.
08:45
And over the course of 22 bombing missions,
209
510000
3000
Podczas 22 bombardowań
08:48
the Allies dropped 85,000 bombs
210
513000
5000
alianci zrzucili 85 tys bomb
08:53
on this 757 acre chemical plant,
211
518000
4000
na 3 km2 terenu zakładów
08:57
using the Norden bombsight.
212
522000
3000
z użyciem celownika Nordena.
09:00
Well what percentage of those bombs
213
525000
2000
Ile bomb
09:02
do you think actually landed
214
527000
2000
spadło na obszar
09:04
inside the 700-acre perimeter of the plant?
215
529000
3000
3 km2 terenu zakładu?
09:07
10 percent. 10 percent.
216
532000
3000
10%.
09:10
And of those 10 percent that landed,
217
535000
2000
Z tych 10%
09:12
16 percent didn't even go off; they were duds.
218
537000
3000
16% stanowiły niewypały.
09:15
The Leuna chemical plant,
219
540000
2000
Zakłady chemiczne w Leunie,
09:17
after one of the most extensive bombings in the history of the war,
220
542000
3000
po jednym z największych bombardowań tej wojny
09:20
was up and running within weeks.
221
545000
3000
w ciągu kilku tygodni wróciły do pracy.
09:23
And by the way, all those precautions
222
548000
2000
A co z wszystkimi środkami ostrożności,
09:25
to keep the Norden bombsight out of the hands of the Nazis?
223
550000
3000
by celownik Nordena nie wpadł w ręce nazistów?
09:28
Well it turns out
224
553000
2000
Okazuje się,
09:30
that Carl Norden, as a proper Swiss,
225
555000
2000
że Carl Norden, jako prawdziwy Szwajcar,
09:32
was very enamored of German engineers.
226
557000
3000
był zachwycony niemieckimi inżynierami.
09:35
So in the 1930s, he hired a whole bunch of them,
227
560000
2000
W latach 30, zatrudnił ich całą grupę,
09:37
including a man named Hermann Long
228
562000
2000
w tym Hermanna Longa,
09:39
who, in 1938,
229
564000
2000
który w roku 1938
09:41
gave a complete set of the plans for the Norden bombsight to the Nazis.
230
566000
3000
przekazał nazistom komplet planów celownika.
09:44
So they had their own Norden bombsight throughout the entire war --
231
569000
3000
Mieli więc własny celownik Nordena przez całą wojnę,
09:47
which also, by the way, didn't work very well.
232
572000
3000
ale ten też niezbyt dobrze działał.
09:50
(Laughter)
233
575000
2000
(Śmiech)
09:52
So why do we talk about the Norden bombsight?
234
577000
3000
Dlaczego omawiamy celownik Nordena?
09:55
Well because we live in an age
235
580000
2000
Ponieważ żyjemy w czasach,
09:57
where there are lots and lots
236
582000
2000
w których jest bardzo wiele
09:59
of Norden bombsights.
237
584000
2000
celowników Nordena.
10:01
We live in a time where there are all kinds
238
586000
2000
Żyjemy w czasach,
10:03
of really, really smart people
239
588000
2000
w których wielu mądrych ludzi twierdzi,
10:05
running around, saying that they've invented gadgets
240
590000
2000
że wynaleźli urządzenia,
10:07
that will forever change our world.
241
592000
2000
które na zawsze zmienią świat.
10:09
They've invented websites that will allow people to be free.
242
594000
3000
Wymyślili strony internetowe dające ludziom wolność.
10:12
They've invented some kind of this thing, or this thing, or this thing
243
597000
4000
Wynaleźli to i tamto,
10:16
that will make our world forever better.
244
601000
3000
co zmieni nasz świat na lepsze.
10:19
If you go into the military,
245
604000
2000
W wojsku znajdziemy
10:21
you'll find lots of Carl Nordens as well.
246
606000
2000
wielu Carlów Nordenów.
10:23
If you go to the Pentagon, they will say,
247
608000
2000
W Pentagonie usłyszymy,
10:25
"You know what, now we really can
248
610000
2000
że teraz naprawdę można
10:27
put a bomb inside a pickle barrel
249
612000
2000
trafić w beczkę z korniszonami
10:29
at 20,000 ft."
250
614000
2000
z wysokości 6 km.
10:31
And you know what, it's true; they actually can do that now.
251
616000
3000
Faktycznie to teraz potrafią.
10:34
But we need to be very clear
252
619000
2000
Musimy sobie jednak wyjaśnić,
10:36
about how little that means.
253
621000
3000
że niewiele to znaczy.
10:39
In the Iraq War, at the beginning of the first Iraq War,
254
624000
3000
Na początku pierwszej wojny z Irakiem,
10:42
the U.S. military, the air force,
255
627000
2000
siły powietrzne USA
10:44
sent two squadrons of F-15E Fighter Eagles
256
629000
3000
wysłały dwa dywizjony "Orłów" F-15
10:47
to the Iraqi desert
257
632000
2000
na pustynię iracką.
10:49
equipped with these five million dollar cameras
258
634000
2000
Miały warte 5 mln dolarów kamery,
10:51
that allowed them to see the entire desert floor.
259
636000
3000
pozwalające zobaczyć całą powierzchnię pustyni.
10:54
And their mission was to find and to destroy --
260
639000
3000
Ich zadaniem było wytropić i zniszczyć.
10:57
remember the Scud missile launchers,
261
642000
2000
Pamiętacie wyrzutnie rakiet "Scud,"
10:59
those surface-to-air missiles
262
644000
2000
typu ziemia-powietrze,
11:01
that the Iraqis were launching at the Israelis?
263
646000
2000
którymi Irakijczycy strzelali do Izraelczyków?
11:03
The mission of the two squadrons
264
648000
2000
Zadaniem tych dwóch dywizjonów
11:05
was to get rid of all the Scud missile launchers.
265
650000
3000
było pozbyć się wszystkich wyrzutni rakiet Scud.
11:08
And so they flew missions day and night,
266
653000
2000
Latali na misje w dzień i w nocy,
11:10
and they dropped thousands of bombs,
267
655000
2000
zrzucili tysiące bomb
11:12
and they fired thousands of missiles
268
657000
3000
i odpalili tysiące rakiet,
11:15
in an attempt to get rid of this particular scourge.
269
660000
3000
próbując pozbyć się tych konkretnych wyrzutni.
11:18
And after the war was over, there was an audit done --
270
663000
2000
Po wojnie zrobiono audyt,
11:20
as the army always does, the air force always does --
271
665000
2000
armia, siły powietrzne zazwyczaj tak robią,
11:22
and they asked the question:
272
667000
2000
podczas którego postawiono pytanie:
11:24
how many Scuds did we actually destroy?
273
669000
2000
ile scudów faktycznie zniszczono?
11:26
You know what the answer was?
274
671000
2000
Wiecie jaka była odpowiedź?
11:28
Zero, not a single one.
275
673000
2000
Zero, ani jednego.
11:30
Now why is that?
276
675000
2000
Dlaczego?
11:32
Is it because their weapons weren't accurate?
277
677000
2000
Dlatego, że ich broń była nieprecyzyjna?
11:34
Oh no, they were brilliantly accurate.
278
679000
3000
Ale skąd, była superprecyzyjna.
11:37
They could have destroyed this little thing right here
279
682000
2000
Mogliby zniszczyć nawet to tutaj
11:39
from 25,000 ft.
280
684000
2000
z wysokości 7,62 km.
11:41
The issue was they didn't know where the Scud launchers were.
281
686000
4000
Niestety, nie wiedzieli gdzie są wyrzutnie.
11:45
The problem with bombs and pickle barrels
282
690000
3000
W kwestii bomb i korniszonów
11:48
is not getting the bomb inside the pickle barrel,
283
693000
2000
nie sztuką jest trafić,
11:50
it's knowing how to find the pickle barrel.
284
695000
3000
ale sztuką jest znaleźć.
11:53
That's always been the harder problem
285
698000
2000
To zawsze było trudniejsze
11:55
when it comes to fighting wars.
286
700000
2000
podczas wojny.
11:57
Or take the battle in Afghanistan.
287
702000
3000
Weźmy wojnę w Afganistanie.
12:00
What is the signature weapon
288
705000
2000
Co było charakterystyczną bronią
12:02
of the CIA's war in Northwest Pakistan?
289
707000
2000
CIA w wojnie w płn-zach. Pakistanie?
12:04
It's the drone. What is the drone?
290
709000
3000
Dron. Co to jest dron?
12:07
Well it is the grandson of the Norden Mark 15 bombsight.
291
712000
4000
To wnuczek celownika Norden Mark 15.
12:11
It is this weapon of devastating accuracy and precision.
292
716000
4000
To broń o zabójczej skuteczności i precyzji.
12:15
And over the course of the last six years
293
720000
2000
W ciągu ostatnich 6 lat
12:17
in Northwest Pakistan,
294
722000
3000
w północno-zachodnim Pakistanie,
12:20
the CIA has flown hundreds of drone missiles,
295
725000
3000
CIA wystrzeliła setki rakiet typu dron
12:23
and it's used those drones
296
728000
2000
i wykorzystała je
12:25
to kill 2,000 suspected
297
730000
2000
do zabicia 2 000 podejrzanych
12:27
Pakistani and Taliban militants.
298
732000
4000
bojowników pakistańskich i talibańskich.
12:31
Now what is the accuracy of those drones?
299
736000
3000
Jak precyzyjne są drony?
12:34
Well it's extraordinary.
300
739000
2000
To niesamowite.
12:36
We think we're now at 95 percent accuracy
301
741000
3000
Sądzimy, że są teraz skuteczne w 95%.
12:39
when it comes to drone strikes.
302
744000
2000
Sądzimy, że są teraz skuteczne w 95%.
12:41
95 percent of the people we kill need to be killed, right?
303
746000
3000
95% zabitych miało być zabitych, prawda?
12:44
That is one of the most extraordinary records
304
749000
2000
To jeden z najniezwyklejszych rekordów
12:46
in the history of modern warfare.
305
751000
2000
w historii współczesnej wojny.
12:48
But do you know what the crucial thing is?
306
753000
2000
Ale wiecie, w czym tkwi sedno?
12:50
In that exact same period
307
755000
2000
Podczas gdy my używamy dronów
12:52
that we've been using these drones
308
757000
2000
Podczas gdy my używamy dronów
12:54
with devastating accuracy,
309
759000
2000
z zabójczą precyzją,
12:56
the number of attacks, of suicide attacks and terrorist attacks,
310
761000
3000
liczba ataków samobójczych i terroryztycznych
12:59
against American forces in Afghanistan
311
764000
2000
przeciwko siłom USA w Afganistanie,
13:01
has increased tenfold.
312
766000
3000
wzrosła dziesięciokrotnie.
13:04
As we have gotten more and more efficient
313
769000
2000
Im efektywniej ich zabijaliśmy,
13:06
in killing them,
314
771000
2000
Im efektywniej ich zabijaliśmy,
13:08
they have become angrier and angrier
315
773000
3000
tym bardziej rosła ich wściekłość
13:11
and more and more motivated to kill us.
316
776000
3000
i motywacja do zabijania nas.
13:14
I have not described to you a success story.
317
779000
3000
Nie opisałem wam zwycięstwa.
13:17
I've described to you
318
782000
2000
Opisałem jego przeciwieństwo.
13:19
the opposite of a success story.
319
784000
2000
Opisałem jego przeciwieństwo.
13:21
And this is the problem
320
786000
2000
W tym właśnie tkwi problem
13:23
with our infatuation with the things we make.
321
788000
2000
naszego zaślepienia urządzeniami.
13:25
We think the things we make can solve our problems,
322
790000
3000
Myślimy, że urządzenia rozwiążą nam problemy,
13:28
but our problems are much more complex than that.
323
793000
3000
ale te problemy są o wiele bardziej złożone.
13:31
The issue isn't the accuracy of the bombs you have,
324
796000
3000
Nie chodzi o precyzyjność bomb,
13:34
it's how you use the bombs you have,
325
799000
2000
tylko o to, jak je wykorzystamy,
13:36
and more importantly,
326
801000
2000
a co ważniejsze,
13:38
whether you ought to use bombs at all.
327
803000
3000
czy w ogóle powinniśmy ich użyć.
13:42
There's a postscript
328
807000
2000
Jest posłowie
13:44
to the Norden story
329
809000
2000
do historii Carla Nordena
13:46
of Carl Norden and his fabulous bombsight.
330
811000
3000
i jego wspaniałego celownika.
13:49
And that is, on August 6th, 1945,
331
814000
3000
6 sierpnia 1945 roku,
13:52
a B-29 bomber called the Enola Gay
332
817000
3000
bombowiec b-29, zwany Enola Gay
13:55
flew over Japan
333
820000
2000
leciał nad Japonią
13:57
and, using a Norden bombsight,
334
822000
2000
i przy użyciu celownika Nordena,
13:59
dropped a very large thermonuclear device
335
824000
3000
zrzucił ogromną bombę termojądrową
14:02
on the city of Hiroshima.
336
827000
3000
na Hiroszimę.
14:05
And as was typical with the Norden bombsight,
337
830000
3000
Co typowe dla celownika Nordena,
14:08
the bomb actually missed its target by 800 ft.
338
833000
3000
bomba chybiła celu o 250 m.
14:11
But of course, it didn't matter.
339
836000
3000
Rzecz jasna nie miało to znaczenia.
14:14
And that's the greatest irony of all
340
839000
2000
To największa ironia
14:16
when it comes to the Norden bombsight.
341
841000
3000
w historii celownika Nordena.
14:19
the air force's 1.5 billion dollar bombsight
342
844000
4000
Celownika za 1,5 miliarda dolarów
14:23
was used to drop its three billion dollar bomb,
343
848000
4000
użyto do zrzucenia bomby za 3 mld,
14:27
which didn't need a bombsight at all.
344
852000
3000
która w ogóle nie potrzebowała żadnego celownika.
14:30
Meanwhile, back in New York,
345
855000
2000
Tymczasem w Nowym Jorku,
14:32
no one told Carl Norden
346
857000
2000
nikt nie powiedział Carlowi Nordenowi,
14:34
that his bombsight was used over Hiroshima.
347
859000
3000
że jego celownik został użyty nad Hiroszimą.
14:37
He was a committed Christian.
348
862000
2000
Był oddanym chrześcijaninem.
14:39
He thought he had designed something
349
864000
2000
Był przekonany, że stworzył coś,
14:41
that would reduce the toll of suffering in war.
350
866000
3000
co zredukuje liczbę ofiar podczas wojny.
14:44
It would have broken his heart.
351
869000
3000
Złamałoby mu to serce.
14:47
(Applause)
352
872000
7000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Malcolm Gladwell - WriterDetective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence.
Why you should listen
Malcolm Gladwell searches for the counterintuitive in what we all take to be the mundane: cookies, sneakers, pasta sauce. A New Yorker staff writer since 1996, he visits obscure laboratories and infomercial set kitchens as often as the hangouts of freelance cool-hunters -- a sort of pop-R&D gumshoe -- and for that has become a star lecturer and bestselling author.
Sparkling with curiosity, undaunted by difficult research (yet an eloquent, accessible writer), his work uncovers truths hidden in strange data. His always-delightful blog tackles topics from serial killers to steroids in sports, while provocative recent work in the New Yorker sheds new light on the Flynn effect -- the decades-spanning rise in I.Q. scores.
Gladwell has written four books. The Tipping Point, which began as a New Yorker piece, applies the principles of epidemiology to crime (and sneaker sales), while Blink examines the unconscious processes that allow the mind to "thin slice" reality -- and make decisions in the blink of an eye. His third book, Outliers, questions the inevitabilities of success and identifies the relation of success to nature versus nurture. The newest work, What the Dog Saw and Other Adventures, is an anthology of his New Yorker contributions.
He says: "There is more going on beneath the surface than we think, and more going on in little, finite moments of time than we would guess."
Malcolm Gladwell | Speaker | TED.com