TEDGlobal 2011
Malcolm Gladwell: The strange tale of the Norden bombsight
Malcolm Gladwell: Norden Bombalama Vizörü'nün garip hikayesi
Filmed:
Readability: 4.3
2,152,234 views
Usta hikaye anlatıcısı Malcolm Gladwell İkinci Dünya Savaşı'nın beklenmeyen sonuçlar doğuran teknolojisi Norden Bombalama Vizörü'nün hikayesini anlatıyor.
Malcolm Gladwell - Writer
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Thank you.
0
0
2000
Teşekkür ederim.
00:17
It's a real pleasure to be here.
1
2000
2000
Burada olmak gerçekten bir zevk.
00:19
I last did a TEDTalk
2
4000
2000
Sanırım TED'deki en son konuşmam
00:21
I think about seven years ago or so.
3
6000
4000
yaklaşık yedi yıl önceydi.
00:25
I talked about spaghetti sauce.
4
10000
3000
Spagetti sosundan bahsetmiştim.
00:28
And so many people, I guess, watch those videos.
5
13000
3000
Sanırım çok fazla insan bu videoları izliyor.
00:31
People have been coming up to me ever since
6
16000
2000
O zamandan beri insanlar
00:33
to ask me questions about spaghetti sauce,
7
18000
2000
bana spagetti sosuyla ilgili sorular soruyorlar,
00:35
which is a wonderful thing in the short term --
8
20000
3000
bu kısa vadede harika birşey.
00:38
(Laughter)
9
23000
2000
(Gülüşmeler)
00:40
but it's proven to be less than ideal
10
25000
2000
Ama yedi yıla yayılınca
00:42
over seven years.
11
27000
2000
o kadar da güzel olmadığını gördüm.
00:44
And so I though I would come
12
29000
2000
Bu yüzden bu sefer geleyim de
00:46
and try and put spaghetti sauce behind me.
13
31000
3000
spagetti sosu konusu kapansın dedim.
00:49
(Laughter)
14
34000
2000
(Gülüşmeler)
00:51
The theme of this morning's session is Things We Make.
15
36000
3000
Bu sabahki panelin konusu Yaptığımız Şeyler.
00:54
And so I thought I would tell a story
16
39000
2000
O yüzden size
00:56
about someone
17
41000
2000
zamanının en önemli şeylerinden birini
00:58
who made one of the most precious objects
18
43000
2000
yapmış birisinin hikayesini
01:00
of his era.
19
45000
2000
anlatmaya karar verdim.
01:02
And the man's name is Carl Norden.
20
47000
3000
Bu kişinin adı Carl Norden.
01:05
Carl Norden was born in 1880.
21
50000
2000
Carl Norden 1880'de doğdu.
01:07
And he was Swiss.
22
52000
2000
İsveçli'ydi.
01:09
And of course, the Swiss can be divided
23
54000
2000
Tabii ki İsveçliler'i
01:11
into two general categories:
24
56000
2000
ikiye ayırabiliriz:
01:13
those who make small, exquisite,
25
58000
2000
küçük, zarif,
01:15
expensive objects
26
60000
2000
pahalı nesneler yapanlar
01:17
and those who handle the money
27
62000
2000
ve bu küçük, zarif,
01:19
of those who buy small, exquisite,
28
64000
3000
pahalı nesneleri yapanların
01:22
expensive objects.
29
67000
2000
paralarıyla ilgilenenler.
01:24
And Carl Norden is very firmly in the former camp.
30
69000
3000
Carl Norden ilk kategoriden.
01:27
He's an engineer.
31
72000
2000
Kendisi bir mühendis.
01:29
He goes to the Federal Polytech in Zurich.
32
74000
3000
Zürih'teki Federal Polytech'e gider.
01:32
In fact, one of his classmates is a young man named Lenin
33
77000
3000
Sınıf arkadaşlarından birinin adı Lenin,
01:35
who would go on
34
80000
2000
Lenin ileride bu küçük, zarif, pahalı
01:37
to break small, expensive, exquisite objects.
35
82000
4000
nesneleri parçalayacak.
01:41
And he's a Swiss engineer, Carl.
36
86000
3000
Carl İsveçli bir mühendis.
01:44
And I mean that in its fullest sense of the word.
37
89000
3000
Bunu kelimenin tam anlamıyla söylüyorum.
01:47
He wears three-piece suits;
38
92000
2000
Üç parçadan oluşan takım elbiseler giyer;
01:49
and he has a very, very small, important mustache;
39
94000
5000
çok çok küçük mühim bir bıyığı vardır;
01:54
and he is domineering
40
99000
2000
ve kendisi otoriter
01:56
and narcissistic
41
101000
2000
ve narsistik
01:58
and driven
42
103000
2000
ve sonuç odaklı
02:00
and has an extraordinary ego;
43
105000
2000
ve olağanüstü bir egoya sahiptir;
02:02
and he works 16-hour days;
44
107000
3000
ve günde 16 saat çalışır;
02:05
and he has very strong feelings about alternating current;
45
110000
3000
ve alternatif akım hakkında güçlü hisleri vardır;
02:08
and he feels like a suntan is a sign of moral weakness;
46
113000
4000
ve ona göre güneşten esmerleşmek bir zayıflıktır;
02:12
and he drinks lots of coffee;
47
117000
2000
ve çok fazla kahve içer;
02:14
and he does his best work
48
119000
2000
ve işini en iyi şekilde
02:16
sitting in his mother's kitchen in Zurich for hours
49
121000
2000
Zürih'te annesinin mutfağında
02:18
in complete silence
50
123000
2000
saatlerce tamamen sessislikte
02:20
with nothing but a slide rule.
51
125000
2000
bir hesap cetveliyle yapar.
02:22
In any case,
52
127000
2000
Her neyse,
02:24
Carl Norden emigrates to the United States
53
129000
3000
Carl Norden Birinci Dünya Savaşı'ndan
02:27
just before the First World War
54
132000
2000
hemen önce Birleşik Devletler'e göçer
02:29
and sets up shop on Lafayette Street
55
134000
2000
ve Manhattan şehir merkezinde
02:31
in downtown Manhattan.
56
136000
2000
Lafayette Street'te bir dükkan acar.
02:33
And he becomes obsessed with the question
57
138000
2000
Ve bir uçaktan bomba bırakma
02:35
of how to drop bombs from an airplane.
58
140000
3000
sorusuyla takıntılı biçimde ilgilenmeye başlar.
02:38
Now if you think about it,
59
143000
2000
Şimdi düşünürseniz,
02:40
in the age before GPS and radar,
60
145000
3000
GPS ve radar dan önceki dönemde
02:43
that was obviously a really difficult problem.
61
148000
2000
bu gerçekten zor bir problem.
02:45
It's a complicated physics problem.
62
150000
2000
Karmaşık bir fizik problemi.
02:47
You've got a plane that's thousands of feet up in the air,
63
152000
3000
Binlerce feet yukarıda,
02:50
going at hundreds of miles an hour,
64
155000
2000
saatte yüzlerce mil hızda giden bir uçağınız var
02:52
and you're trying to drop an object, a bomb,
65
157000
3000
ve aşağıdaki sabit bir hedefe,
02:55
towards some stationary target
66
160000
2000
rüzgarda, bulutların arasından
02:57
in the face of all kinds of winds and cloud cover
67
162000
3000
ve diğer her türlü koşulda
03:00
and all kinds of other impediments.
68
165000
2000
bir cisim bırakmaya çalışıyorsunuz, bir bomba.
03:02
And all sorts of people,
69
167000
2000
Her türden insan
03:04
moving up to the First World War and between the wars,
70
169000
2000
Birinci Dünya Savaşı sırasında ve iki savaş arasında
03:06
tried to solve this problem,
71
171000
2000
bu problemi çözmeye çalıştı,
03:08
and nearly everybody came up short.
72
173000
2000
ama neredeyse hepsi başarısız oldu.
03:10
The bombsights that were available
73
175000
2000
O zaman var olan bomba hedefleme
03:12
were incredibly crude.
74
177000
2000
araçları inanılmaz basitti.
03:14
But Carl Norden is really the one who cracks the code.
75
179000
3000
Ama Carl Norden bu işi çözümleyen kişi olur.
03:17
And he comes up with this incredibly complicated device.
76
182000
3000
Bu inanılmaz karmaşık aracı bulur.
03:20
It weighs about 50 lbs.
77
185000
2000
Yaklaşık 30 kg ağırlığında.
03:22
It's called the Norden Mark 15 bombsight.
78
187000
4000
Adı Norden Mark 15 bombardıman vizörü.
03:26
And it has all kinds of levers and ball-bearings
79
191000
2000
Bir çok kolu, düğmesi,
03:28
and gadgets and gauges.
80
193000
3000
aracı, göstergesi var.
03:31
And he makes this complicated thing.
81
196000
3000
Bu karmaşık şeyi yapar.
03:34
And what he allows people to do
82
199000
2000
Yaptığı bu araçla
03:36
is he makes the bombardier take this particular object,
83
201000
4000
insanlar bombardıman uçaklarının plexi glas kabininde
03:40
visually sight the target,
84
205000
2000
hedefi gördükten sonra,
03:42
because they're in the Plexiglas cone of the bomber,
85
207000
4000
uçağın yüksekliğini,
03:46
and then they plug in the altitude of the plane,
86
211000
3000
uçağın hızını,
03:49
the speed of the plane, the speed of the wind
87
214000
3000
rüzgarın hızını,
03:52
and the coordinates
88
217000
2000
hedefin kordinatlarını
03:54
of the target.
89
219000
2000
girebilirler.
03:56
And the bombsight will tell him when to drop the bomb.
90
221000
4000
Vizör de onlara bombayı ne zaman bırakmaları gerektiğini söyler.
04:00
And as Norden famously says,
91
225000
3000
Norden'in söylediği gibi,
04:03
"Before that bombsight came along,
92
228000
2000
"Bu vizör gelmeden önce,
04:05
bombs would routinely miss their target
93
230000
2000
bombalar hedeflerini,
04:07
by a mile or more."
94
232000
2000
bir ya da daha fazla mille kaçırıyorlardı."
04:09
But he said, with the Mark 15 Norden bombsight,
95
234000
3000
Ama, Mark 15 bombardıman vizörü ile
04:12
he could drop a bomb into a pickle barrel
96
237000
2000
20.000 feet'ten bombayı
04:14
at 20,000 ft.
97
239000
2000
bir turşu fıçısına sokabilirsiniz.
04:16
Now I cannot tell you
98
241000
2000
Size Amerikan ordusunun
04:18
how incredibly excited
99
243000
2000
Norden vizörü için
04:20
the U.S. military was
100
245000
2000
ne kadar heyecanlandığını
04:22
by the news of the Norden bombsight.
101
247000
3000
anlatamam.
04:25
It was like manna from heaven.
102
250000
2000
Bulunmaz Hint kumaşı gibi bir şeydi.
04:27
Here was an army
103
252000
2000
Bu ordu vardı
04:29
that had just had experience in the First World War,
104
254000
2000
ve Birinci Dünya Savaşı'nda
04:31
where millions of men
105
256000
2000
milyonlarca adam
04:33
fought each other in the trenches,
106
258000
2000
siperlerde,
04:35
getting nowhere, making no progress,
107
260000
2000
bir yere gitmeden, ilerleme kaydetmeden savaşmıştı
04:37
and here someone had come up with a device
108
262000
4000
ve bu yeni araç, onların
04:41
that allowed them to fly up in the skies
109
266000
2000
düşman topraklarının üzerinde
04:43
high above enemy territory
110
268000
2000
uçarak yüksek isabetle
04:45
and destroy whatever they wanted
111
270000
2000
istedikleri her şeyi
04:47
with pinpoint accuracy.
112
272000
2000
vurmalarına izin verir.
04:49
And the U.S. military
113
274000
2000
Amerikan ordusu
04:51
spends 1.5 billion dollars --
114
276000
2000
1940'li yılların parasıyla
04:53
billion dollars in 1940 dollars --
115
278000
3000
Norden vizörüne
04:56
developing the Norden bombsight.
116
281000
2000
1.5 milyar dolar harcar.
04:58
And to put that in perspective,
117
283000
3000
Karşılaştırma için söylüyorum
05:01
the total cost of the Manhattan project
118
286000
2000
Manhattan Projesi'nin maliyeti
05:03
was three billion dollars.
119
288000
2000
3 milyar dolardı.
05:05
Half as much money was spent on this Norden bombsight
120
290000
3000
Modern zamanların en ünlü askeri-endüstriel projeye harcanan paranın
05:08
as was spent on the most famous military-industrial project
121
293000
4000
yarısı kadar para
05:12
of the modern era.
122
297000
2000
Norden vizörü projesine harcandı.
05:14
And there were people, strategists, within the U.S. military
123
299000
3000
Amerikan ordusundaki bazı strateji uzmanları
05:17
who genuinely thought that this single device
124
302000
2000
bu aracın yalnız başına
05:19
was going to spell the difference
125
304000
2000
Naziler'e
05:21
between defeat and victory
126
306000
2000
ve Japonlar'a karşı
05:23
when it came to the battle against the Nazis
127
308000
2000
savaşta kazananla kaybedenin
05:25
and against the Japanese.
128
310000
2000
belirleyeceğine inanıyorlardı.
05:27
And for Norden as well,
129
312000
2000
Norden de böyle düşünüyordu,
05:29
this device had incredible moral importance,
130
314000
3000
ona göre bu aracın inanılmaz bir ahlaki önemi vardı,
05:32
because Norden was a committed Christian.
131
317000
2000
çünkü Norden koyu bir Hristiyan'dı.
05:34
In fact, he would always get upset
132
319000
2000
Hatta, insanların vizör için
05:36
when people referred to the bombsight as his invention,
133
321000
3000
onun buluşu demeleri hoşuna gitmez,
05:39
because in his eyes,
134
324000
2000
çünkü ona göre
05:41
only God could invent things.
135
326000
2000
sadece tanrı bir şeyler icad edebilir.
05:43
He was simple the instrument of God's will.
136
328000
2000
O sadece tanırının istediklerini gerçekleştiren bir araç.
05:45
And what was God's will?
137
330000
2000
Peki tanrı ne istiyordu?
05:47
Well God's will was that the amount of suffering in any kind of war
138
332000
3000
Tanrı herhangi bir savaşın yaralarının
05:50
be reduced to as small an amount as possible.
139
335000
3000
mümkün olduğunca az olmasını istiyordu.
05:53
And what did the Norden bombsight do?
140
338000
2000
Peki Norden vizörü ne yaptı?
05:55
Well it allowed you to do that.
141
340000
2000
Buna izin verdi.
05:57
It allowed you to bomb only those things
142
342000
2000
Sadece istediğiniz ve ihtiyacınız
05:59
that you absolutely needed and wanted to bomb.
143
344000
4000
olan şeyleri bombalamanıza izin verdi.
06:03
So in the years leading up to the Second World War,
144
348000
3000
Sonuç olarak, İkinci Dünya Savaşı'na yaklaşılan yıllarda,
06:06
the U.S. military buys 90,000
145
351000
3000
Amerikan ordusu
06:09
of these Norden bombsights
146
354000
2000
Borden vizörlerinden tanesi 14.000 dolardan
06:11
at a cost of $14,000 each --
147
356000
2000
90.000 tane satın alır --
06:13
again, in 1940 dollars, that's a lot of money.
148
358000
3000
1940'li yılların parasıyla çok yüksek bir miktar.
06:16
And they trained 50,000 bombardiers on how to use them --
149
361000
3000
Ve bunları kullanmak için 50.000 bomba uzmanı eğitirler --
06:19
long extensive, months-long training sessions --
150
364000
4000
uzun, yoğun, aylar süren eğitimden geçerler --
06:23
because these things are essentially analog computers;
151
368000
2000
çünkü bunlar aslında analog bilgisayarlar,
06:25
they're not easy to use.
152
370000
2000
kullanımları o kadar da kolay değil.
06:27
And they make everyone of those bombardiers take an oath,
153
372000
3000
Bu bomba uzmanlarına,
06:30
to swear that if they're ever captured,
154
375000
3000
yakalanmaları durumunda
06:33
they will not divulge a single detail
155
378000
2000
bu araçla ilgili en ufak bir detayı
06:35
of this particular device to the enemy,
156
380000
2000
anlatmayacaklarına dair yemin ettirirler,
06:37
because it's imperative the enemy not get their hands
157
382000
3000
bu çok önemli teknoloji
06:40
on this absolutely essential piece of technology.
158
385000
2000
kesinlikle düşman ellerine geçmemeli.
06:42
And whenever the Norden bombsight is taken onto a plane,
159
387000
3000
Ve bu vizör uçağa her yüklendiğinde,
06:45
it's escorted there by a series of armed guards.
160
390000
3000
silahlı muhafızlar tarafından korunur.
06:48
And it's carried in a box with a canvas shroud over it.
161
393000
3000
Üzerinde bir bez sarılı şekilde taşınır.
06:51
And the box is handcuffed to one of the guards.
162
396000
3000
Ve muhafızlardan biri, kutuya kelepçelenir.
06:54
It's never allowed to be photographed.
163
399000
2000
Fotoğrafının çekilmesine kesinlikle izin verilmez.
06:56
And there's a little incendiary device inside of it,
164
401000
3000
İçine uçağın düşmesi durumunda
06:59
so that, if the plane ever crashes, it will be destroyed
165
404000
3000
düşmanın eline geçmemesi için
07:02
and there's no way the enemy can ever get their hands on it.
166
407000
3000
kendi imha edecek bir alet yerleştirilir.
07:05
The Norden bombsight
167
410000
2000
Norden vizörü
07:07
is the Holy Grail.
168
412000
3000
kutsal kasedir.
07:10
So what happens during the Second World War?
169
415000
3000
Peki İkinci Dünya Savaşı sırasında ne olur?
07:13
Well, it turns out it's not the Holy Grail.
170
418000
3000
Onun kutsal kase olmadığı ortaya çıkar.
07:16
In practice, the Norden bombsight
171
421000
2000
Pratikte Norden vizörü
07:18
can drop a bomb into a pickle barrel at 20,000 ft.,
172
423000
3000
20.00 feet'ten bir bombayı turşu fıçısına isabet ettirebilir,
07:21
but that's under perfect conditions.
173
426000
2000
ancak sadece mükemmel koşullarda.
07:23
And of course, in wartime,
174
428000
2000
Tabii ki, savaş zamanında
07:25
conditions aren't perfect.
175
430000
2000
koşullar mükemmel değil.
07:27
First of all, it's really hard to use -- really hard to use.
176
432000
3000
Birincisi, kullanımı gerçekten çok zor.
07:30
And not all of the people
177
435000
2000
Ve o 50.000 bomba uzmanının
07:32
who are of those 50,000 men who are bombardiers
178
437000
2000
hepsi de bir analog bilgisayarı
07:34
have the ability to properly program an analog computer.
179
439000
4000
programlayabilecek kapasitede değiller.
07:38
Secondly, it breaks down a lot.
180
443000
2000
İkincisi, kolaylıkla bozuluyor.
07:40
It's full of all kinds of gyroscopes and pulleys
181
445000
2000
Cayroskoplar, makaralar
07:42
and gadgets and ball-bearings,
182
447000
2000
ve geçitli aletlerden oluşuyor
07:44
and they don't work as well as they ought to
183
449000
2000
ve savaş esnasında bu aletler
07:46
in the heat of battle.
184
451000
2000
çalışmaları gerektiği gibi çalışmıyorlar.
07:48
Thirdly, when Norden was making his calculations,
185
453000
3000
Üçüncüsü, Norden hesaplarını yaparken
07:51
he assumed that a plane would be flying
186
456000
2000
uçağın alçakta
07:53
at a relatively slow speed at low altitudes.
187
458000
3000
ve yavaş uçtuğunu hesap etti.
07:56
Well in a real war, you can't do that;
188
461000
2000
Ancak, gerçek bir savaşta bunu yapamazsınız,
07:58
you'll get shot down.
189
463000
2000
vurulursunuz.
08:00
So they started flying them at high altitudes at incredibly high speeds.
190
465000
3000
Uçaklar yüksekte ve hızlı uçuyorlardı.
08:03
And the Norden bombsight doesn't work as well
191
468000
2000
Norden vizörü bu koşullarda
08:05
under those conditions.
192
470000
2000
pek iyi çalışmıyordu.
08:07
But most of all,
193
472000
2000
Ama en en önemlisi,
08:09
the Norden bombsight required the bombardier
194
474000
2000
Norden vizörü bomba uzmanının
08:11
to make visual contact with the target.
195
476000
3000
hedefi gözüyle görmesini gerektiriyordu.
08:14
But of course, what happens in real life?
196
479000
2000
Ancak, gerçek hayatta nasıl olur?
08:16
There are clouds, right.
197
481000
3000
Bulutlar vardır, öyle değil mi?
08:19
It needs cloudless sky to be really accurate.
198
484000
3000
İsabetli olabilmesi için bulutsuz bir gökyüzüne ihtiyacı var.
08:22
Well how many cloudless skies
199
487000
2000
Peki sizce Orta Avrupa'da
08:24
do you think there were above Central Europe
200
489000
2000
1940-1945 yılları arasında gökyüzü
08:26
between 1940 and 1945?
201
491000
3000
bulutsuz muydu?
08:29
Not a lot.
202
494000
2000
Pek de değil.
08:31
And then to give you a sense
203
496000
2000
Size vizörün ne kadar isabetsiz
08:33
of just how inaccurate the Norden bombsight was,
204
498000
2000
olduğunu açıklayabilecek
08:35
there was a famous case in 1944
205
500000
2000
bir olay 1944'te müttefik kuvvetlerin
08:37
where the Allies bombed a chemical plant in Leuna, Germany.
206
502000
4000
Leuna, Almanya'daki bir kimya fabrikasını bombaladığında yaşandı.
08:41
And the chemical plant comprised
207
506000
2000
Bu kimya fabrikası
08:43
757 acres.
208
508000
2000
757 dönüm kaplıyordu.
08:45
And over the course of 22 bombing missions,
209
510000
3000
22 bombalama görevi boyunca,
08:48
the Allies dropped 85,000 bombs
210
513000
5000
müttefikler bu 757 dönümlük fabrikaya
08:53
on this 757 acre chemical plant,
211
518000
4000
Norden vizörünü kullanarak,
08:57
using the Norden bombsight.
212
522000
3000
85.000 bomba bıraktılar.
09:00
Well what percentage of those bombs
213
525000
2000
Bu bombaların sizce
09:02
do you think actually landed
214
527000
2000
ne kadarı
09:04
inside the 700-acre perimeter of the plant?
215
529000
3000
bu 700 dönümlük fabrikaya isabet etti?
09:07
10 percent. 10 percent.
216
532000
3000
Sadece yüzde onu. Yüzde onu.
09:10
And of those 10 percent that landed,
217
535000
2000
Ve bu isabet eden yüzde onun
09:12
16 percent didn't even go off; they were duds.
218
537000
3000
yüzde on altısı patlamadı bile.
09:15
The Leuna chemical plant,
219
540000
2000
Leuna kimya fabrikası
09:17
after one of the most extensive bombings in the history of the war,
220
542000
3000
savaş tarihinin en kapsamlı bombalamasından sonra
09:20
was up and running within weeks.
221
545000
3000
birkaç hafta içinde tekrar çalışabilecek duruma geldi.
09:23
And by the way, all those precautions
222
548000
2000
Peki bu Norden vizörünü
09:25
to keep the Norden bombsight out of the hands of the Nazis?
223
550000
3000
Naziler'den koruma önlemlerine ne oldu?
09:28
Well it turns out
224
553000
2000
Bir İsveçli olarak Carl Norden
09:30
that Carl Norden, as a proper Swiss,
225
555000
2000
Alman mühendislerine
09:32
was very enamored of German engineers.
226
557000
3000
hayrandı.
09:35
So in the 1930s, he hired a whole bunch of them,
227
560000
2000
Bu yüzden 1930'larda Hermann Long
09:37
including a man named Hermann Long
228
562000
2000
adındaki bir adamın da içinde bulunduğu bir grup
09:39
who, in 1938,
229
564000
2000
Alman mühendisi işe aldı,
09:41
gave a complete set of the plans for the Norden bombsight to the Nazis.
230
566000
3000
Hermann Long da bütün planları 1938'de Naziler'e verdi.
09:44
So they had their own Norden bombsight throughout the entire war --
231
569000
3000
Böylece bütün savaş boyunca onların da Norden vizörü vardı,
09:47
which also, by the way, didn't work very well.
232
572000
3000
tabii o da pek iyi çalışmadı.
09:50
(Laughter)
233
575000
2000
(Gülüşmeler)
09:52
So why do we talk about the Norden bombsight?
234
577000
3000
Peki neden Norden vizöründen konuştuk?
09:55
Well because we live in an age
235
580000
2000
Çünkü şimdi yaşadığımız çağda
09:57
where there are lots and lots
236
582000
2000
onlarca
09:59
of Norden bombsights.
237
584000
2000
Norden vizörü var.
10:01
We live in a time where there are all kinds
238
586000
2000
Öyle bir zamanda yaşıyoruz ki
10:03
of really, really smart people
239
588000
2000
çok çok zeki insanlar
10:05
running around, saying that they've invented gadgets
240
590000
2000
sürekli dünyayı sonsuza dek değiştirecek
10:07
that will forever change our world.
241
592000
2000
buluşlarlarla ortaya çıkıyorlar.
10:09
They've invented websites that will allow people to be free.
242
594000
3000
İnsanları daha özgürleştirecek internet siteleri yapıyorlar.
10:12
They've invented some kind of this thing, or this thing, or this thing
243
597000
4000
Dünyamızı daha iyi bir yer yapacak
10:16
that will make our world forever better.
244
601000
3000
onu, bunu, şunu icat ediyorlar.
10:19
If you go into the military,
245
604000
2000
Orduda da birçok
10:21
you'll find lots of Carl Nordens as well.
246
606000
2000
Carl Norden görebilirsiniz.
10:23
If you go to the Pentagon, they will say,
247
608000
2000
Pentagon'a giderseniz, size
10:25
"You know what, now we really can
248
610000
2000
"Şimdi 20.000 fitten
10:27
put a bomb inside a pickle barrel
249
612000
2000
turşu fıçısına girebilecek bombalar
10:29
at 20,000 ft."
250
614000
2000
yapabiliyoruz." derler.
10:31
And you know what, it's true; they actually can do that now.
251
616000
3000
Bu gerçekten doğru, bunu yapabiliyorlar.
10:34
But we need to be very clear
252
619000
2000
Ama bunun aslında o kadar da
10:36
about how little that means.
253
621000
3000
önemli olmadığını anlamalıyız.
10:39
In the Iraq War, at the beginning of the first Iraq War,
254
624000
3000
İlk Irak Savaşı'nın başlarında
10:42
the U.S. military, the air force,
255
627000
2000
Amerika hava kuvvetleri
10:44
sent two squadrons of F-15E Fighter Eagles
256
629000
3000
Irak Çölü'ne
10:47
to the Iraqi desert
257
632000
2000
bütün çöl zemnini görmelerine izin veren
10:49
equipped with these five million dollar cameras
258
634000
2000
beş milyon dolarlık kameralarla donanmış
10:51
that allowed them to see the entire desert floor.
259
636000
3000
iki F-15E filosu gönderdi.
10:54
And their mission was to find and to destroy --
260
639000
3000
Görevleri bulup yoketmekti --
10:57
remember the Scud missile launchers,
261
642000
2000
Scud misillerini hatırlarsınız,
10:59
those surface-to-air missiles
262
644000
2000
Iraklılar'ın İsrailliler'e attığı
11:01
that the Iraqis were launching at the Israelis?
263
646000
2000
yerden havaya giden misiller?
11:03
The mission of the two squadrons
264
648000
2000
Bu iki filonun görevi
11:05
was to get rid of all the Scud missile launchers.
265
650000
3000
bütün Scud misil fırlatıcılarını vurmaktı.
11:08
And so they flew missions day and night,
266
653000
2000
Görevlerini yerine getirmek için gece gündüz uçtular
11:10
and they dropped thousands of bombs,
267
655000
2000
ve binlerce bomba bıraktılar
11:12
and they fired thousands of missiles
268
657000
3000
ve bu baş belalarından kurtulmak için
11:15
in an attempt to get rid of this particular scourge.
269
660000
3000
onlarca misil ateşlediler.
11:18
And after the war was over, there was an audit done --
270
663000
2000
Bu savaş bittiğinde bir inceleme yaptılar --
11:20
as the army always does, the air force always does --
271
665000
2000
orduların her zaman yaptığı rutin incelemelerden --
11:22
and they asked the question:
272
667000
2000
ve şu soruyu sordular:
11:24
how many Scuds did we actually destroy?
273
669000
2000
kaç tane Scud yok ettik?
11:26
You know what the answer was?
274
671000
2000
Cevabın ne olduğunu biliyor musunuz?
11:28
Zero, not a single one.
275
673000
2000
Sıfır, bir tane bile yok edemediler.
11:30
Now why is that?
276
675000
2000
Peki neden böyle?
11:32
Is it because their weapons weren't accurate?
277
677000
2000
Silahları isabetli değil miydi?
11:34
Oh no, they were brilliantly accurate.
278
679000
3000
Hayır, inanılmaz derecede isabetliydi.
11:37
They could have destroyed this little thing right here
279
682000
2000
25.000 fıtten bu küçücük şeyi
11:39
from 25,000 ft.
280
684000
2000
yok edebilirlerdi.
11:41
The issue was they didn't know where the Scud launchers were.
281
686000
4000
Sorun şuydu ki Scud fırlatıcılarının nerede olduğunu bilmiyorlardı.
11:45
The problem with bombs and pickle barrels
282
690000
3000
Bombalar ve turşu fıçılarıyla ilgili sorun
11:48
is not getting the bomb inside the pickle barrel,
283
693000
2000
bombayı turşu fıçısına sokmak değil
11:50
it's knowing how to find the pickle barrel.
284
695000
3000
turşu fıçısını bulmak.
11:53
That's always been the harder problem
285
698000
2000
Savaşlarda daha zor olan
11:55
when it comes to fighting wars.
286
700000
2000
her zaman bu oldu.
11:57
Or take the battle in Afghanistan.
287
702000
3000
Ya da Afganistan'daki savaşı düşünün.
12:00
What is the signature weapon
288
705000
2000
Kuzeybatı Pakistan'da CIA'in
12:02
of the CIA's war in Northwest Pakistan?
289
707000
2000
kullandığı en önemli silah neydi?
12:04
It's the drone. What is the drone?
290
709000
3000
İnsansız hava araçları. Peki bunlar ne?
12:07
Well it is the grandson of the Norden Mark 15 bombsight.
291
712000
4000
Norden Mark 15 bombalama vizörünün torunu.
12:11
It is this weapon of devastating accuracy and precision.
292
716000
4000
Yıkıcı bir isabet yüzdesine ve hassasiyete sahip bir silah.
12:15
And over the course of the last six years
293
720000
2000
Ve son altı yılda
12:17
in Northwest Pakistan,
294
722000
3000
Kuzey Pakistan'da
12:20
the CIA has flown hundreds of drone missiles,
295
725000
3000
CIA bu hava araçlarından yüzlercesini kullandı,
12:23
and it's used those drones
296
728000
2000
ve şüpheli
12:25
to kill 2,000 suspected
297
730000
2000
2000 Pakistanlı ve Taliban
12:27
Pakistani and Taliban militants.
298
732000
4000
militanını öldürdü.
12:31
Now what is the accuracy of those drones?
299
736000
3000
Peki bu silahların isabet oranı neydi?
12:34
Well it's extraordinary.
300
739000
2000
Olağanüstü.
12:36
We think we're now at 95 percent accuracy
301
741000
3000
Bu insansız hava araçlarının
12:39
when it comes to drone strikes.
302
744000
2000
isabet yüzdesi yüzde 95.
12:41
95 percent of the people we kill need to be killed, right?
303
746000
3000
Öldürdüğünüz insanların yüzde 95'inin öldürülmesi gerekli değil mi?
12:44
That is one of the most extraordinary records
304
749000
2000
Modern savaşın en olağanüstü
12:46
in the history of modern warfare.
305
751000
2000
kayıtlarıından biri.
12:48
But do you know what the crucial thing is?
306
753000
2000
Peki asıl önemli olan ne?
12:50
In that exact same period
307
755000
2000
Bu yıkıcı isabet yüzdesine sahip
12:52
that we've been using these drones
308
757000
2000
araçları kullanıdığımız sürede
12:54
with devastating accuracy,
309
759000
2000
Afganistan'daki
12:56
the number of attacks, of suicide attacks and terrorist attacks,
310
761000
3000
Amerikan kuvvetlerine karşı
12:59
against American forces in Afghanistan
311
764000
2000
saldırılar, intihar saldırıları ve terörist saldırıları
13:01
has increased tenfold.
312
766000
3000
on kat arttı.
13:04
As we have gotten more and more efficient
313
769000
2000
Biz onları öldürmekte daha
13:06
in killing them,
314
771000
2000
başarılı oldukça,
13:08
they have become angrier and angrier
315
773000
3000
onlar daha çok sinirlendiler
13:11
and more and more motivated to kill us.
316
776000
3000
ve biz öldürmek için daha motive oldular.
13:14
I have not described to you a success story.
317
779000
3000
Size bir başarı hikayesi anlatmadım.
13:17
I've described to you
318
782000
2000
Size bir başarı hikayesinin
13:19
the opposite of a success story.
319
784000
2000
tam tersini anlattım.
13:21
And this is the problem
320
786000
2000
Bu yaptığımız şeylere olan
13:23
with our infatuation with the things we make.
321
788000
2000
aşkımızın sorunu.
13:25
We think the things we make can solve our problems,
322
790000
3000
Yaptığımız şeylerin sorunlarımızı çözeceğini sanıyoruz
13:28
but our problems are much more complex than that.
323
793000
3000
ama sorunlarımız bundan çok daha karmaşık.
13:31
The issue isn't the accuracy of the bombs you have,
324
796000
3000
Sorun sahip olduğunuz bombaların isabet yüzdesi değil,
13:34
it's how you use the bombs you have,
325
799000
2000
o bombaları nasıl kullandığınız,
13:36
and more importantly,
326
801000
2000
ve daha önemlisi,
13:38
whether you ought to use bombs at all.
327
803000
3000
bomba kullanmanızın gerçekten gerekli olup olmadığı.
13:42
There's a postscript
328
807000
2000
Carl Norden ve onun harika vizörünün
13:44
to the Norden story
329
809000
2000
hikayesinin
13:46
of Carl Norden and his fabulous bombsight.
330
811000
3000
sonrası var.
13:49
And that is, on August 6th, 1945,
331
814000
3000
6 Ağustos 1945'te
13:52
a B-29 bomber called the Enola Gay
332
817000
3000
Enola Gay adındaki bir B-29
13:55
flew over Japan
333
820000
2000
Japonya üzerinde uçtu
13:57
and, using a Norden bombsight,
334
822000
2000
ve bir Norden vizörü kullanarak
13:59
dropped a very large thermonuclear device
335
824000
3000
Hiroşima şehrine
14:02
on the city of Hiroshima.
336
827000
3000
büyük bir termonükleer araç bıraktı.
14:05
And as was typical with the Norden bombsight,
337
830000
3000
Ve Norden vizöründen bekleneceği üzere
14:08
the bomb actually missed its target by 800 ft.
338
833000
3000
bomba hedefini 800 fit şaşırdı.
14:11
But of course, it didn't matter.
339
836000
3000
Ama tabii ki bu, önemli değildi.
14:14
And that's the greatest irony of all
340
839000
2000
Norden vizörüyle ilgili
14:16
when it comes to the Norden bombsight.
341
841000
3000
en önemli ironi de bu.
14:19
the air force's 1.5 billion dollar bombsight
342
844000
4000
1.5 milyar dolarlık vizör
14:23
was used to drop its three billion dollar bomb,
343
848000
4000
vizöre ihtiyaç duymayan
14:27
which didn't need a bombsight at all.
344
852000
3000
3 milyon dolarlık bombayı bırakmak için kullanıldı.
14:30
Meanwhile, back in New York,
345
855000
2000
Bu sırada New York'ta
14:32
no one told Carl Norden
346
857000
2000
kimse Carl Norden'e
14:34
that his bombsight was used over Hiroshima.
347
859000
3000
icat ettiği bombalama vizörünün Hiroşima'da kullanıldığını söylemedi.
14:37
He was a committed Christian.
348
862000
2000
O kendini adamış bir Hristiyan'dı.
14:39
He thought he had designed something
349
864000
2000
Savaşın acılarını azaltığını
14:41
that would reduce the toll of suffering in war.
350
866000
3000
sandığı bir şey tasarladığını sanıyordu.
14:44
It would have broken his heart.
351
869000
3000
Bu onu üzerdi.
14:47
(Applause)
352
872000
7000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Malcolm Gladwell - WriterDetective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence.
Why you should listen
Malcolm Gladwell searches for the counterintuitive in what we all take to be the mundane: cookies, sneakers, pasta sauce. A New Yorker staff writer since 1996, he visits obscure laboratories and infomercial set kitchens as often as the hangouts of freelance cool-hunters -- a sort of pop-R&D gumshoe -- and for that has become a star lecturer and bestselling author.
Sparkling with curiosity, undaunted by difficult research (yet an eloquent, accessible writer), his work uncovers truths hidden in strange data. His always-delightful blog tackles topics from serial killers to steroids in sports, while provocative recent work in the New Yorker sheds new light on the Flynn effect -- the decades-spanning rise in I.Q. scores.
Gladwell has written four books. The Tipping Point, which began as a New Yorker piece, applies the principles of epidemiology to crime (and sneaker sales), while Blink examines the unconscious processes that allow the mind to "thin slice" reality -- and make decisions in the blink of an eye. His third book, Outliers, questions the inevitabilities of success and identifies the relation of success to nature versus nurture. The newest work, What the Dog Saw and Other Adventures, is an anthology of his New Yorker contributions.
He says: "There is more going on beneath the surface than we think, and more going on in little, finite moments of time than we would guess."
Malcolm Gladwell | Speaker | TED.com