TEDGlobal 2011
Malcolm Gladwell: The strange tale of the Norden bombsight
Малколм Гладвел: Чудната приказна за Норден наведувачот на бомби
Filmed:
Readability: 4.3
2,152,234 views
Одличниот раскажувач Малколм Гладвел ја раскажува приказната за Норден наведувачот на бомби, напредна технологија од Втората светска војна што довела до навистина неочекуван резултат.
Malcolm Gladwell - Writer
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Thank you.
0
0
2000
Ви благодарам.
00:17
It's a real pleasure to be here.
1
2000
2000
Вистинско задоволство е да се биде овде.
00:19
I last did a TEDTalk
2
4000
2000
Последниот пат кога имав говор на TED
00:21
I think about seven years ago or so.
3
6000
4000
мислам дека беше пред седум години отприлика.
00:25
I talked about spaghetti sauce.
4
10000
3000
Зборував за сос за шпагети.
00:28
And so many people, I guess, watch those videos.
5
13000
3000
Многумина, претпоставувам, ги гледаат овие видеа.
00:31
People have been coming up to me ever since
6
16000
2000
Луѓето оттогаш постојано доаѓаат кај мене
00:33
to ask me questions about spaghetti sauce,
7
18000
2000
за да ме прашаат за сосот за шпагети,
00:35
which is a wonderful thing in the short term --
8
20000
3000
што е одлично за на кратки стази,
00:38
(Laughter)
9
23000
2000
(смеење)
00:40
but it's proven to be less than ideal
10
25000
2000
но е докажано дека е помалку од идеално
00:42
over seven years.
11
27000
2000
во рок од седум години.
00:44
And so I though I would come
12
29000
2000
И затоа си реков да дојдам пак
00:46
and try and put spaghetti sauce behind me.
13
31000
3000
и да се обидам да го оставам сосот за шпагети зад мене.
00:49
(Laughter)
14
34000
2000
(смеење)
00:51
The theme of this morning's session is Things We Make.
15
36000
3000
Темата на денешната сесија е Работите Кои ги Правиме.
00:54
And so I thought I would tell a story
16
39000
2000
И затоа си реков да раскажам приказна
00:56
about someone
17
41000
2000
за некој
00:58
who made one of the most precious objects
18
43000
2000
кој го изработил еден од најпрецизните уреди
01:00
of his era.
19
45000
2000
на неговата ера.
01:02
And the man's name is Carl Norden.
20
47000
3000
Името на човекот е Карл Норден.
01:05
Carl Norden was born in 1880.
21
50000
2000
Карл Норден бил роден во 1880 година.
01:07
And he was Swiss.
22
52000
2000
И тој бил Швајцарец.
01:09
And of course, the Swiss can be divided
23
54000
2000
И секако, Швајцарците може да се поделат
01:11
into two general categories:
24
56000
2000
во две главни категории:
01:13
those who make small, exquisite,
25
58000
2000
оние кои изработуваат мали, важни,
01:15
expensive objects
26
60000
2000
скапи предмети
01:17
and those who handle the money
27
62000
2000
и оние кои раководат со парите
01:19
of those who buy small, exquisite,
28
64000
3000
на оние кои купуваат мали, значајни,
01:22
expensive objects.
29
67000
2000
скапи предмети.
01:24
And Carl Norden is very firmly in the former camp.
30
69000
3000
Карл Норден сигурно припаѓа во првиот табор.
01:27
He's an engineer.
31
72000
2000
Тој бил инженер.
01:29
He goes to the Federal Polytech in Zurich.
32
74000
3000
Бил запишан на Федералниот Политехнички факултет во Цирих.
01:32
In fact, one of his classmates is a young man named Lenin
33
77000
3000
Всушност, еден од неговите соученици е младото момче со име Ленин
01:35
who would go on
34
80000
2000
кој постојано
01:37
to break small, expensive, exquisite objects.
35
82000
4000
ги кршел малите, скапи, значајни уреди.
01:41
And he's a Swiss engineer, Carl.
36
86000
3000
А Карл бил швајцарски инженер.
01:44
And I mean that in its fullest sense of the word.
37
89000
3000
А тоа го мислам во целосна смисла на зборот.
01:47
He wears three-piece suits;
38
92000
2000
Тој носел троделни одела,
01:49
and he has a very, very small, important mustache;
39
94000
5000
и имал многу, многу мали, битни мустачиња,
01:54
and he is domineering
40
99000
2000
бил доминантен,
01:56
and narcissistic
41
101000
2000
нарцисоиден
01:58
and driven
42
103000
2000
енергичен
02:00
and has an extraordinary ego;
43
105000
2000
и имал огромно его;
02:02
and he works 16-hour days;
44
107000
3000
и работел по 16 часа дневно,
02:05
and he has very strong feelings about alternating current;
45
110000
3000
и имал многу силни чувства кон наизменичната струја,
02:08
and he feels like a suntan is a sign of moral weakness;
46
113000
4000
и сметал дека исончаниот тен е знак на морална слабост,
02:12
and he drinks lots of coffee;
47
117000
2000
пиел многу кафе,
02:14
and he does his best work
48
119000
2000
а најдобрите дела ги има направено
02:16
sitting in his mother's kitchen in Zurich for hours
49
121000
2000
седејќи со часови во кујната на мајка му во Цирих
02:18
in complete silence
50
123000
2000
во целосна тишина
02:20
with nothing but a slide rule.
51
125000
2000
притоа користејќи само лизгачки лењир.
02:22
In any case,
52
127000
2000
Како и да е,
02:24
Carl Norden emigrates to the United States
53
129000
3000
Карл Норден емигрирал во САД
02:27
just before the First World War
54
132000
2000
пред самиот почеток на Првата светска војна
02:29
and sets up shop on Lafayette Street
55
134000
2000
и отворил продавница на улицата Лафајет
02:31
in downtown Manhattan.
56
136000
2000
во центарот Менхетн.
02:33
And he becomes obsessed with the question
57
138000
2000
И станал опседнат со прашањето
02:35
of how to drop bombs from an airplane.
58
140000
3000
како да се исфрлаат бомби од авион.
02:38
Now if you think about it,
59
143000
2000
Доколку размислите за ова,
02:40
in the age before GPS and radar,
60
145000
3000
во времето пред измислувањето на GPS и радари
02:43
that was obviously a really difficult problem.
61
148000
2000
тоа очигледно било навистина сложен проблем.
02:45
It's a complicated physics problem.
62
150000
2000
Тоа било сложена физика.
02:47
You've got a plane that's thousands of feet up in the air,
63
152000
3000
Имате авион кој е илјадници метри високо во воздухот,
02:50
going at hundreds of miles an hour,
64
155000
2000
кој се движи со стотици милји на час,
02:52
and you're trying to drop an object, a bomb,
65
157000
3000
и се обидувате да испуштите предмет, бомба,
02:55
towards some stationary target
66
160000
2000
кон одредена статична цел
02:57
in the face of all kinds of winds and cloud cover
67
162000
3000
соочувајќи се со секакви видови ветрови и облаци
03:00
and all kinds of other impediments.
68
165000
2000
и сите други видови на пречки.
03:02
And all sorts of people,
69
167000
2000
И секаков тип на луѓе,
03:04
moving up to the First World War and between the wars,
70
169000
2000
кои живееле околу Првата светска војна или меѓу двете војни,
03:06
tried to solve this problem,
71
171000
2000
се обиделе да го решат овој проблем,
03:08
and nearly everybody came up short.
72
173000
2000
и скоро никој не успеал.
03:10
The bombsights that were available
73
175000
2000
Наведувачите на бомби кои постоеле
03:12
were incredibly crude.
74
177000
2000
биле неверојатно примитивни.
03:14
But Carl Norden is really the one who cracks the code.
75
179000
3000
Но Карл Норден е навистина оној кој ја открил тајната.
03:17
And he comes up with this incredibly complicated device.
76
182000
3000
И се појавил со еден неверојатно сложен уред.
03:20
It weighs about 50 lbs.
77
185000
2000
Тежел околу 20 килограми.
03:22
It's called the Norden Mark 15 bombsight.
78
187000
4000
Наречен е Норден Марк 15 наведувач на бомби.
03:26
And it has all kinds of levers and ball-bearings
79
191000
2000
Ги има сите видови на полуги и лагери
03:28
and gadgets and gauges.
80
193000
3000
додатоци и мерачи.
03:31
And he makes this complicated thing.
81
196000
3000
Така тој ја изработил оваа сложена направа.
03:34
And what he allows people to do
82
199000
2000
И она што овозможил
03:36
is he makes the bombardier take this particular object,
83
201000
4000
е пилотот на бомбардерот да ја земе оваа направа,
03:40
visually sight the target,
84
205000
2000
да нанишани кон целта,
03:42
because they're in the Plexiglas cone of the bomber,
85
207000
4000
бидејќи тие се наоѓаат во непробојното стакло на бомбардерот,
03:46
and then they plug in the altitude of the plane,
86
211000
3000
и потоа да ја внесат висината на летање на авионот,
03:49
the speed of the plane, the speed of the wind
87
214000
3000
брзината на движење, брзината на ветерот
03:52
and the coordinates
88
217000
2000
и координатите
03:54
of the target.
89
219000
2000
на целта.
03:56
And the bombsight will tell him when to drop the bomb.
90
221000
4000
А уредот за наведување ќе им каже кога да ја испуштат бомбата.
04:00
And as Norden famously says,
91
225000
3000
И како што Норден рекол,
04:03
"Before that bombsight came along,
92
228000
2000
"Пред наведувачот да се појави,
04:05
bombs would routinely miss their target
93
230000
2000
бомбите редовно ги промашувале целите
04:07
by a mile or more."
94
232000
2000
за една милја или повеќе."
04:09
But he said, with the Mark 15 Norden bombsight,
95
234000
3000
Но, со Марк 15 Норден наведувачот,
04:12
he could drop a bomb into a pickle barrel
96
237000
2000
тој можел да фрли бомба во обично буре
04:14
at 20,000 ft.
97
239000
2000
на висина од 6000 метри.
04:16
Now I cannot tell you
98
241000
2000
Сега не можам да ви кажам
04:18
how incredibly excited
99
243000
2000
колкава била возбудата
04:20
the U.S. military was
100
245000
2000
кај војската на САД
04:22
by the news of the Norden bombsight.
101
247000
3000
кога излегла оваа вест.
04:25
It was like manna from heaven.
102
250000
2000
Тоа било како храна од рајот.
04:27
Here was an army
103
252000
2000
Имало армија
04:29
that had just had experience in the First World War,
104
254000
2000
која штотуку ја искусила Првата Светска Војна,
04:31
where millions of men
105
256000
2000
каде милиони мажи
04:33
fought each other in the trenches,
106
258000
2000
се бореле меѓусебе во ровови,
04:35
getting nowhere, making no progress,
107
260000
2000
без цел, не бележејќи никаков напредок,
04:37
and here someone had come up with a device
108
262000
4000
и одеднаш некој се појавува со уред
04:41
that allowed them to fly up in the skies
109
266000
2000
кој им дозволува да летаат на небото
04:43
high above enemy territory
110
268000
2000
високо над непријателската територија
04:45
and destroy whatever they wanted
111
270000
2000
и да уништат сè што сакаат
04:47
with pinpoint accuracy.
112
272000
2000
со неверојатна прецизност.
04:49
And the U.S. military
113
274000
2000
И војската на САД
04:51
spends 1.5 billion dollars --
114
276000
2000
потрошила 1.5 милијарди долари,
04:53
billion dollars in 1940 dollars --
115
278000
3000
милијарди долари уште во тоа време,
04:56
developing the Norden bombsight.
116
281000
2000
за да го развијат Норден наведувачот.
04:58
And to put that in perspective,
117
283000
3000
И чисто за споредба,
05:01
the total cost of the Manhattan project
118
286000
2000
вкупниот трошок за проектот Менхетен
05:03
was three billion dollars.
119
288000
2000
изнесувал три милијарди долари.
05:05
Half as much money was spent on this Norden bombsight
120
290000
3000
Наведувачот Норден вредел една половина од цената на
05:08
as was spent on the most famous military-industrial project
121
293000
4000
најпознатиот воено-индустриски проект
05:12
of the modern era.
122
297000
2000
во модерната доба.
05:14
And there were people, strategists, within the U.S. military
123
299000
3000
Имало луѓе, стратези, во војската на САД
05:17
who genuinely thought that this single device
124
302000
2000
кои тврделе дека самиот уред
05:19
was going to spell the difference
125
304000
2000
ќе ја одреди разликата
05:21
between defeat and victory
126
306000
2000
помеѓу поразот и победата
05:23
when it came to the battle against the Nazis
127
308000
2000
што се однесува до борбата против нацистите
05:25
and against the Japanese.
128
310000
2000
и против Јапонците.
05:27
And for Norden as well,
129
312000
2000
И за Норден исто така,
05:29
this device had incredible moral importance,
130
314000
3000
уредот бил од неверојатна морална важност,
05:32
because Norden was a committed Christian.
131
317000
2000
бидејќи Норден бил верен Христијанин.
05:34
In fact, he would always get upset
132
319000
2000
Всушност, тој секогаш се вознемирувал
05:36
when people referred to the bombsight as his invention,
133
321000
3000
кога луѓето ќе го поврзеле наведувачот како негова иновација,
05:39
because in his eyes,
134
324000
2000
бидејќи во неговите очи,
05:41
only God could invent things.
135
326000
2000
само Господ можел да создава работи.
05:43
He was simple the instrument of God's will.
136
328000
2000
Тој едноставно бил посредникот на волјата господова.
05:45
And what was God's will?
137
330000
2000
А која била волјата господова?
05:47
Well God's will was that the amount of suffering in any kind of war
138
332000
3000
Волјата господова била да страдањето во кој било вид на војна
05:50
be reduced to as small an amount as possible.
139
335000
3000
да се намали што е можно повеќе.
05:53
And what did the Norden bombsight do?
140
338000
2000
Што се постигнало со Норден наведувачот?
05:55
Well it allowed you to do that.
141
340000
2000
Па тој токму тоа и го овозможил.
05:57
It allowed you to bomb only those things
142
342000
2000
Тој овозможил да се бомбардираат само оние работи
05:59
that you absolutely needed and wanted to bomb.
143
344000
4000
кои било потребни да се бомбардираат.
06:03
So in the years leading up to the Second World War,
144
348000
3000
Затоа во годините пред Втората Светска Војна,
06:06
the U.S. military buys 90,000
145
351000
3000
војската на САД купила 90.000
06:09
of these Norden bombsights
146
354000
2000
од овие Норден наведувачи
06:11
at a cost of $14,000 each --
147
356000
2000
по цена од 14.000 долари секој,
06:13
again, in 1940 dollars, that's a lot of money.
148
358000
3000
и повторно, тоа се многу долари во 1940 година.
06:16
And they trained 50,000 bombardiers on how to use them --
149
361000
3000
И истренирале 50.000 бомбардери како да го користат,
06:19
long extensive, months-long training sessions --
150
364000
4000
со долготрајни обуки кои траеле со месеци,
06:23
because these things are essentially analog computers;
151
368000
2000
бидејќи овие работи во основа се аналогни компјутери,
06:25
they're not easy to use.
152
370000
2000
и не се лесни за ракување.
06:27
And they make everyone of those bombardiers take an oath,
153
372000
3000
И го терале секој бомбардер да даде збор,
06:30
to swear that if they're ever captured,
154
375000
3000
да се заколне дека доколку некогаш бидат заробени,
06:33
they will not divulge a single detail
155
378000
2000
дека нема да оддадат ниту детал
06:35
of this particular device to the enemy,
156
380000
2000
за овој уред на непријателот,
06:37
because it's imperative the enemy not get their hands
157
382000
3000
бидејќи императивот бил непријателот да не стигне
06:40
on this absolutely essential piece of technology.
158
385000
2000
до ова апсолутно извонредно дело на технологијата.
06:42
And whenever the Norden bombsight is taken onto a plane,
159
387000
3000
И секогаш кога Норден наведувачот се поставувал во авионите,
06:45
it's escorted there by a series of armed guards.
160
390000
3000
тоа било придружувано од низа вооружени чувари.
06:48
And it's carried in a box with a canvas shroud over it.
161
393000
3000
Се пренесувало во кутија со заштитен поклопец.
06:51
And the box is handcuffed to one of the guards.
162
396000
3000
А кутијата секогаш била врзана за еден од чуварите.
06:54
It's never allowed to be photographed.
163
399000
2000
Никогаш не било дозволено да се фотографира.
06:56
And there's a little incendiary device inside of it,
164
401000
3000
И имало уште еден заштитен уред внатре во него,
06:59
so that, if the plane ever crashes, it will be destroyed
165
404000
3000
за да ако авионот некогаш се урне, тој да биде уништен
07:02
and there's no way the enemy can ever get their hands on it.
166
407000
3000
и да не се дозволи да стигне во рацете на непријателот.
07:05
The Norden bombsight
167
410000
2000
Норден наведувачот на бомби
07:07
is the Holy Grail.
168
412000
3000
е како Светиот Грал.
07:10
So what happens during the Second World War?
169
415000
3000
Па што се случило во Втората Светска Војна?
07:13
Well, it turns out it's not the Holy Grail.
170
418000
3000
Произлегло дека и не бил Светиот Грал.
07:16
In practice, the Norden bombsight
171
421000
2000
Во пракса, Норден наведувачот
07:18
can drop a bomb into a pickle barrel at 20,000 ft.,
172
423000
3000
може да испушти бомба во обично буре од 6.000 метри
07:21
but that's under perfect conditions.
173
426000
2000
но само во идеални услови.
07:23
And of course, in wartime,
174
428000
2000
И секако, во време на војна,
07:25
conditions aren't perfect.
175
430000
2000
условите не се идеални.
07:27
First of all, it's really hard to use -- really hard to use.
176
432000
3000
Пред сè, навистина е сложен за користење, навистина сложен.
07:30
And not all of the people
177
435000
2000
И не сите луѓе, кои припаѓале
07:32
who are of those 50,000 men who are bombardiers
178
437000
2000
на тие 50,000 бомбардери ја имале способноста
07:34
have the ability to properly program an analog computer.
179
439000
4000
соодветно да програмираат еден аналоген компјутер.
07:38
Secondly, it breaks down a lot.
180
443000
2000
Второ, се расипувал многу често.
07:40
It's full of all kinds of gyroscopes and pulleys
181
445000
2000
Тој е полн со секакви видови жироскопи и тегови
07:42
and gadgets and ball-bearings,
182
447000
2000
разни механизми и лагери,
07:44
and they don't work as well as they ought to
183
449000
2000
кои не работат така добро како што се очекува
07:46
in the heat of battle.
184
451000
2000
во текот на самата борба.
07:48
Thirdly, when Norden was making his calculations,
185
453000
3000
Трето, кога Норден ги направил калкулациите,
07:51
he assumed that a plane would be flying
186
456000
2000
тој претпоставил дека авионот би летал
07:53
at a relatively slow speed at low altitudes.
187
458000
3000
со релативно мала брзина и ниско.
07:56
Well in a real war, you can't do that;
188
461000
2000
Но во вистинска војна, тоа не оди така,
07:58
you'll get shot down.
189
463000
2000
Ќе ве срушат.
08:00
So they started flying them at high altitudes at incredibly high speeds.
190
465000
3000
Затоа тие летале на голема висина со неверојатни брзини.
08:03
And the Norden bombsight doesn't work as well
191
468000
2000
А Норден наведувачот не работел добро
08:05
under those conditions.
192
470000
2000
под овие услови.
08:07
But most of all,
193
472000
2000
Но пред сè,
08:09
the Norden bombsight required the bombardier
194
474000
2000
Норден наведувачот барал бомбардерот
08:11
to make visual contact with the target.
195
476000
3000
да направи визуелен контакт со целта.
08:14
But of course, what happens in real life?
196
479000
2000
Но, што се случувало во реалноста?
08:16
There are clouds, right.
197
481000
3000
Имате облаци, нели?
08:19
It needs cloudless sky to be really accurate.
198
484000
3000
Потребно е да нема облаци за да бидете навистина прецизни.
08:22
Well how many cloudless skies
199
487000
2000
А колку денови без облаци
08:24
do you think there were above Central Europe
200
489000
2000
мислите дека имало над Централна Европа
08:26
between 1940 and 1945?
201
491000
3000
помеѓу 1940 и 1945 година?
08:29
Not a lot.
202
494000
2000
Не многу.
08:31
And then to give you a sense
203
496000
2000
И за да ви доловам
08:33
of just how inaccurate the Norden bombsight was,
204
498000
2000
колку непрецизен бил Норден наведувачот,
08:35
there was a famous case in 1944
205
500000
2000
познат е случајот од 1944 година
08:37
where the Allies bombed a chemical plant in Leuna, Germany.
206
502000
4000
кога сојузниците бомбардирале хемиска фабрика во Леуна, Германија.
08:41
And the chemical plant comprised
207
506000
2000
А хемиска фабрика се простирала
08:43
757 acres.
208
508000
2000
на 1.900 хектари.
08:45
And over the course of 22 bombing missions,
209
510000
3000
И за време на 22 бомбардирања,
08:48
the Allies dropped 85,000 bombs
210
513000
5000
сојузниците фрлиле 85.000 бомби
08:53
on this 757 acre chemical plant,
211
518000
4000
на оваа огромна фабрика,
08:57
using the Norden bombsight.
212
522000
3000
користејќи го Норден наведувачот.
09:00
Well what percentage of those bombs
213
525000
2000
И колкав процент од овие бомби
09:02
do you think actually landed
214
527000
2000
мислите дека паднале
09:04
inside the 700-acre perimeter of the plant?
215
529000
3000
на површината од 1.900 хектари?
09:07
10 percent. 10 percent.
216
532000
3000
10 проценти. 10 проценти.
09:10
And of those 10 percent that landed,
217
535000
2000
И од овие 10 проценти кои паднале,
09:12
16 percent didn't even go off; they were duds.
218
537000
3000
16 проценти воопшто и не експлодирале.
09:15
The Leuna chemical plant,
219
540000
2000
Леуна хемиската фабрика,
09:17
after one of the most extensive bombings in the history of the war,
220
542000
3000
после едно од најголемите бомбардирања во историјата на војните,
09:20
was up and running within weeks.
221
545000
3000
била рестартирана и работела со недели.
09:23
And by the way, all those precautions
222
548000
2000
Патем, сите овие мерки
09:25
to keep the Norden bombsight out of the hands of the Nazis?
223
550000
3000
за да се спречи Норден наведувачот да не падне во рацете на нацистите?
09:28
Well it turns out
224
553000
2000
Произлегува дека
09:30
that Carl Norden, as a proper Swiss,
225
555000
2000
Карл Норден, како вистински Швајцарец,
09:32
was very enamored of German engineers.
226
557000
3000
бил многу приврзан кон германските инженери.
09:35
So in the 1930s, he hired a whole bunch of them,
227
560000
2000
Така во 1930 година, тој најмил еден куп од нив,
09:37
including a man named Hermann Long
228
562000
2000
вклучувајќи и еден со име Херман Лонг
09:39
who, in 1938,
229
564000
2000
кој во 1938 година,
09:41
gave a complete set of the plans for the Norden bombsight to the Nazis.
230
566000
3000
комлетните шеми за Норден наведувачот им ги дал на нацистите.
09:44
So they had their own Norden bombsight throughout the entire war --
231
569000
3000
Така тие имале сопствен Норден наведувач за целото времетраење на војната,
09:47
which also, by the way, didn't work very well.
232
572000
3000
кој исто така, не работел многу добро.
09:50
(Laughter)
233
575000
2000
(Смеење)
09:52
So why do we talk about the Norden bombsight?
234
577000
3000
Па зошто зборуваме за Норден наведувачот?
09:55
Well because we live in an age
235
580000
2000
Затоа што живееме во време
09:57
where there are lots and lots
236
582000
2000
кога има многу и многу
09:59
of Norden bombsights.
237
584000
2000
Норден наведувачи на бомби.
10:01
We live in a time where there are all kinds
238
586000
2000
Живееме во време каде постојат секакви видови
10:03
of really, really smart people
239
588000
2000
на навистина, навистина паметни луѓе
10:05
running around, saying that they've invented gadgets
240
590000
2000
кои наоколу кажуваат дека измислиле направи
10:07
that will forever change our world.
241
592000
2000
кои ќе го променат нашиот свет.
10:09
They've invented websites that will allow people to be free.
242
594000
3000
Измислисле веб сајтови кои ќе им овозможат на луѓето слобода.
10:12
They've invented some kind of this thing, or this thing, or this thing
243
597000
4000
Измислиле некаков си вид на ваков уред, или онаков уред
10:16
that will make our world forever better.
244
601000
3000
кој ќе го направи нашиот свет засекогаш подобар.
10:19
If you go into the military,
245
604000
2000
Доколку одите во војската,
10:21
you'll find lots of Carl Nordens as well.
246
606000
2000
ќе најдете многу Карловци исто така.
10:23
If you go to the Pentagon, they will say,
247
608000
2000
Ако одите во Пентагон, тие ќе речат,
10:25
"You know what, now we really can
248
610000
2000
'Знаете ли дека сега навистина можеме
10:27
put a bomb inside a pickle barrel
249
612000
2000
можеме да фрлиме бомба во обично буре
10:29
at 20,000 ft."
250
614000
2000
од 6.000 метри висина."
10:31
And you know what, it's true; they actually can do that now.
251
616000
3000
И знаете ли дека, тоа е точно, тие навистина можат да го направат тоа.
10:34
But we need to be very clear
252
619000
2000
Но треба да ни биде јасно
10:36
about how little that means.
253
621000
3000
колку тоа малку значи.
10:39
In the Iraq War, at the beginning of the first Iraq War,
254
624000
3000
Во војната во Ирак, на самиот почеток на војната,
10:42
the U.S. military, the air force,
255
627000
2000
восјката на САД, воздушните сили,
10:44
sent two squadrons of F-15E Fighter Eagles
256
629000
3000
испратија два ескадрони од авиони Ф-15
10:47
to the Iraqi desert
257
632000
2000
во ирачката пустина
10:49
equipped with these five million dollar cameras
258
634000
2000
опремени со камери од пет милиони долари
10:51
that allowed them to see the entire desert floor.
259
636000
3000
со кои го гледаа целокупниот простор во пустината.
10:54
And their mission was to find and to destroy --
260
639000
3000
А мисијата им беше да најдат и да уништат,
10:57
remember the Scud missile launchers,
261
642000
2000
се сеќавате на Скад лансирните рампи,
10:59
those surface-to-air missiles
262
644000
2000
оние земја-воздух проектили
11:01
that the Iraqis were launching at the Israelis?
263
646000
2000
кои Ирачаните ги лансираа врз Израелците?
11:03
The mission of the two squadrons
264
648000
2000
Мисијата на двата ескадрони
11:05
was to get rid of all the Scud missile launchers.
265
650000
3000
била да ги уништат сите Скад лансирни рампи.
11:08
And so they flew missions day and night,
266
653000
2000
И така тие летале во мисија два дена,
11:10
and they dropped thousands of bombs,
267
655000
2000
и фрлиле илјадници бомби,
11:12
and they fired thousands of missiles
268
657000
3000
и испукале илјадници проектили
11:15
in an attempt to get rid of this particular scourge.
269
660000
3000
во обид да ја уништат оваа опасност.
11:18
And after the war was over, there was an audit done --
270
663000
2000
И откако заврши војната, била направена ревизија,
11:20
as the army always does, the air force always does --
271
665000
2000
каква што армијата прави, авијацијата секогаш прави,
11:22
and they asked the question:
272
667000
2000
и тие го поставиле прашањето:
11:24
how many Scuds did we actually destroy?
273
669000
2000
колку Скадови ние всушност уништивме?
11:26
You know what the answer was?
274
671000
2000
Дали знаете кој бил одговорот?
11:28
Zero, not a single one.
275
673000
2000
Нула, ниту еден.
11:30
Now why is that?
276
675000
2000
Сега зошто е така?
11:32
Is it because their weapons weren't accurate?
277
677000
2000
Дали е поради тоа што оружјето не било прецизно?
11:34
Oh no, they were brilliantly accurate.
278
679000
3000
О не, тие биле брилијантно прецизни.
11:37
They could have destroyed this little thing right here
279
682000
2000
Тие би можеле да уништат една ваква мала работа
11:39
from 25,000 ft.
280
684000
2000
од висина од 8.000 метри.
11:41
The issue was they didn't know where the Scud launchers were.
281
686000
4000
Проблемот бил што тие не знаеле каде се наоѓаат Скад рампите.
11:45
The problem with bombs and pickle barrels
282
690000
3000
Проблемот со бомбите и со бурињата
11:48
is not getting the bomb inside the pickle barrel,
283
693000
2000
не е да ја фрлите бомбата точно во бурето,
11:50
it's knowing how to find the pickle barrel.
284
695000
3000
туку е како да го најдете бурето.
11:53
That's always been the harder problem
285
698000
2000
Тоа секогаш било потешкиот проблем
11:55
when it comes to fighting wars.
286
700000
2000
кога доаѓало до борба во војна.
11:57
Or take the battle in Afghanistan.
287
702000
3000
Или земете ја битката во Авганистан.
12:00
What is the signature weapon
288
705000
2000
Кое е најзначајното оружје
12:02
of the CIA's war in Northwest Pakistan?
289
707000
2000
на ЦИА во војната во северозападен Пакистан?
12:04
It's the drone. What is the drone?
290
709000
3000
Тоа е безпилотното летало. Што е тоа?
12:07
Well it is the grandson of the Norden Mark 15 bombsight.
291
712000
4000
Тоа е внукот на Норден 15 наведувачот на бомби.
12:11
It is this weapon of devastating accuracy and precision.
292
716000
4000
Тоа е оружје со неверојатна точност и прецизност.
12:15
And over the course of the last six years
293
720000
2000
И за време на последните шест години
12:17
in Northwest Pakistan,
294
722000
3000
во северозападен Пакистан,
12:20
the CIA has flown hundreds of drone missiles,
295
725000
3000
ЦИА користела стотици вакви проектили,
12:23
and it's used those drones
296
728000
2000
и ги користела овие летала
12:25
to kill 2,000 suspected
297
730000
2000
за да убие 2.000 сомнителни
12:27
Pakistani and Taliban militants.
298
732000
4000
пакистански и талибански милитанти.
12:31
Now what is the accuracy of those drones?
299
736000
3000
Каква е прецизноста на овие летала?
12:34
Well it's extraordinary.
300
739000
2000
Извонредна.
12:36
We think we're now at 95 percent accuracy
301
741000
3000
Мислиме дека имаме 95 проценти прецизност
12:39
when it comes to drone strikes.
302
744000
2000
кога се работи за напад со безпилотно летало.
12:41
95 percent of the people we kill need to be killed, right?
303
746000
3000
95 проценти од луѓето кои ги убиваме треба да бидат убиени, нели?
12:44
That is one of the most extraordinary records
304
749000
2000
Тоа е еден од најневеројатните рекорди
12:46
in the history of modern warfare.
305
751000
2000
во историјата на модерните војни.
12:48
But do you know what the crucial thing is?
306
753000
2000
Но знаете ли која е најважната работа?
12:50
In that exact same period
307
755000
2000
Токму во истиот период
12:52
that we've been using these drones
308
757000
2000
кога ние ги користевме овие летала
12:54
with devastating accuracy,
309
759000
2000
со неверојатна точност,
12:56
the number of attacks, of suicide attacks and terrorist attacks,
310
761000
3000
бројот на напади, на самоубиствени и терористички напади,
12:59
against American forces in Afghanistan
311
764000
2000
против американските сили во Авганистан
13:01
has increased tenfold.
312
766000
3000
се зголеми десеткратно.
13:04
As we have gotten more and more efficient
313
769000
2000
Како што станувавме сè повеќе ефикасни
13:06
in killing them,
314
771000
2000
во нивното убивање,
13:08
they have become angrier and angrier
315
773000
3000
тие стануваа сè повеќе бесни
13:11
and more and more motivated to kill us.
316
776000
3000
и сè повеќе мотивирани да нè убијат.
13:14
I have not described to you a success story.
317
779000
3000
Не ви раскажав приказна за успех.
13:17
I've described to you
318
782000
2000
Ви раскажав
13:19
the opposite of a success story.
319
784000
2000
неуспешна приказна.
13:21
And this is the problem
320
786000
2000
И ова е проблемот
13:23
with our infatuation with the things we make.
321
788000
2000
со нашето залажување со работите кои ги правиме.
13:25
We think the things we make can solve our problems,
322
790000
3000
Мислиме дека работите кои ги правиме ќе ги решат нашите проблеми,
13:28
but our problems are much more complex than that.
323
793000
3000
но нашите проблеми се многу посложени.
13:31
The issue isn't the accuracy of the bombs you have,
324
796000
3000
Работата не е во прецизноста на бомбите кои ги имате,
13:34
it's how you use the bombs you have,
325
799000
2000
туку како ги користите бомбите кои ги имате,
13:36
and more importantly,
326
801000
2000
и уште поважно,
13:38
whether you ought to use bombs at all.
327
803000
3000
дали воопшто морате да ги користите бомбите.
13:42
There's a postscript
328
807000
2000
Има и продолжение
13:44
to the Norden story
329
809000
2000
на приказната за Норден,
13:46
of Carl Norden and his fabulous bombsight.
330
811000
3000
за Карл Норден и неговиот наведувач на бомби.
13:49
And that is, on August 6th, 1945,
331
814000
3000
А тоа е, на 6 Август, 1945 година,
13:52
a B-29 bomber called the Enola Gay
332
817000
3000
еден Б-29 бомбардер наречен Енола Геј
13:55
flew over Japan
333
820000
2000
летал над Јапонија
13:57
and, using a Norden bombsight,
334
822000
2000
и, користејќи го Норден уредот
13:59
dropped a very large thermonuclear device
335
824000
3000
исфрлил многу голема термонуклеарна направа
14:02
on the city of Hiroshima.
336
827000
3000
над градот Хирошима.
14:05
And as was typical with the Norden bombsight,
337
830000
3000
И како што обично бивало со Норден уредот,
14:08
the bomb actually missed its target by 800 ft.
338
833000
3000
бомбата ја промашила својата цел за 250 метри.
14:11
But of course, it didn't matter.
339
836000
3000
Но се разбира, не било важно.
14:14
And that's the greatest irony of all
340
839000
2000
И тоа е најголемата иронија од сè
14:16
when it comes to the Norden bombsight.
341
841000
3000
кога се работи за Норден наведувачот на бомби.
14:19
the air force's 1.5 billion dollar bombsight
342
844000
4000
авијацискиот уред од 1.5 милијарди долари
14:23
was used to drop its three billion dollar bomb,
343
848000
4000
бил користен за да се фрли бомба од три милијарди долари,
14:27
which didn't need a bombsight at all.
344
852000
3000
за која воопшто не бил потребен наведувач.
14:30
Meanwhile, back in New York,
345
855000
2000
Во меѓувреме, во Њујорк,
14:32
no one told Carl Norden
346
857000
2000
никој не му кажал на Карл Норден
14:34
that his bombsight was used over Hiroshima.
347
859000
3000
дека неговиот наведувач бил користен над Хирошима.
14:37
He was a committed Christian.
348
862000
2000
Тој бил посветен христијанин.
14:39
He thought he had designed something
349
864000
2000
Тој мислел дека направил нешто
14:41
that would reduce the toll of suffering in war.
350
866000
3000
што ќе го намали страдањето во војна.
14:44
It would have broken his heart.
351
869000
3000
Тоа само би му го скршило срцето.
14:47
(Applause)
352
872000
7000
(Аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Malcolm Gladwell - WriterDetective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence.
Why you should listen
Malcolm Gladwell searches for the counterintuitive in what we all take to be the mundane: cookies, sneakers, pasta sauce. A New Yorker staff writer since 1996, he visits obscure laboratories and infomercial set kitchens as often as the hangouts of freelance cool-hunters -- a sort of pop-R&D gumshoe -- and for that has become a star lecturer and bestselling author.
Sparkling with curiosity, undaunted by difficult research (yet an eloquent, accessible writer), his work uncovers truths hidden in strange data. His always-delightful blog tackles topics from serial killers to steroids in sports, while provocative recent work in the New Yorker sheds new light on the Flynn effect -- the decades-spanning rise in I.Q. scores.
Gladwell has written four books. The Tipping Point, which began as a New Yorker piece, applies the principles of epidemiology to crime (and sneaker sales), while Blink examines the unconscious processes that allow the mind to "thin slice" reality -- and make decisions in the blink of an eye. His third book, Outliers, questions the inevitabilities of success and identifies the relation of success to nature versus nurture. The newest work, What the Dog Saw and Other Adventures, is an anthology of his New Yorker contributions.
He says: "There is more going on beneath the surface than we think, and more going on in little, finite moments of time than we would guess."
Malcolm Gladwell | Speaker | TED.com