TED2007
Rives: The 4 a.m. mystery
Rives o czwartej nad ranem
Filmed:
Readability: 4
4,130,873 views
Poeta Rives tworzy 8 minutowe origami słowne, składając historię w serię zbiegów okoliczności dookoła najbardziej nierzeczywistej z godzin, czwartej nad ranem.
Rives - Performance poet, multimedia artist
Performance artist and storyteller Rives has been called "the first 2.0 poet," using images, video and technology to bring his words to life. Full bio
Performance artist and storyteller Rives has been called "the first 2.0 poet," using images, video and technology to bring his words to life. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:27
This is a recent comic strip from the Los Angeles Times.
0
2000
2000
Oto komiks, który ukazał się ostatnio w Los Angeles Times.
00:29
The punch line?
1
4000
2000
Puenta?
00:31
"On the other hand, I don't have to get up at four
2
6000
2000
"Z drugiej strony, nie muszę wstawać codziennie o czwartej rano
00:33
every single morning to milk my Labrador."
3
8000
2000
żeby wydoić mojego labradora."
00:35
This is a recent cover of New York Magazine.
4
10000
3000
To ostatnia okładka New York Magazine.
00:38
Best hospitals where doctors say they would go for cancer treatment,
5
13000
3000
Najlepsze szpitale, do których lekarze poszliby z powodu raka,
00:41
births, strokes, heart disease, hip replacements, 4 a.m. emergencies.
6
16000
5000
narodzin, udarów, choroby serca, wymiany biodra, nagłych przypadków z czwartej nad ranem.
00:46
And this is a song medley I put together --
7
21000
2000
A oto składanka muzyczna, którą stworzyłem --
00:49
(Music)
8
24000
19000
(Muzyka - odniesienia do czwartej nad ranem)
01:09
Did you ever notice that four in the morning has become
9
44000
2000
Zauważyliście w ogóle, że czwarta nad ranem
01:11
some sort of meme or shorthand?
10
46000
3000
stała się czymś w rodzaju schematu lub skrótu?
01:14
It means something like you are awake at the worst possible hour.
11
49000
4000
Oznacza z grubsza tyle, że nie śpisz o najgorszej możliwej godzinie.
01:18
(Laughter)
12
53000
1000
(Śmiech)
01:19
A time for inconveniences, mishaps, yearnings.
13
54000
5000
To pora zakłopotania, wypadków, tęsknoty.
01:24
A time for plotting to whack the chief of police,
14
59000
3000
Godzina na knucie jak sprzątnąć szefa policji,
01:27
like in this classic scene from "The Godfather."
15
62000
2000
jak w tej klasycznej scenie z "Ojca chrzestnego".
01:29
Coppola's script describes these guys as, "exhausted in shirt sleeves.
16
64000
3000
Scenariusz Coppoli opisuje facetów: "zmęczeni, bez marynarek.
01:32
It is four in the morning."
17
67000
2000
Jest czwarta nad ranem."
01:34
(Laughter)
18
69000
1000
(Śmiech)
01:35
A time for even grimmer stuff than that,
19
70000
2000
To pora spraw jeszcze bardziej przygnębiających,
01:37
like autopsies and embalmings in Isabel Allende's
20
72000
3000
jak sekcje zwłok lub balsamowanie w książce
01:40
"The House of the Spirits."
21
75000
2000
Izabeli Allende "Dom duchów".
01:42
After the breathtaking green-haired Rosa is murdered,
22
77000
2000
Po tym jak zapierająca dech zielonowłosa Rosa zostaje zamordowana,
01:44
the doctors preserve her with unguents and morticians' paste.
23
79000
3000
lekarze zabezpieczają ciało maściami i żywicą balsamiczną.
01:47
They worked until four o'clock in the morning.
24
82000
3000
Pracują do czwartej nad ranem.
01:50
A time for even grimmer stuff than that,
25
85000
3000
To pora spraw jeszcze bardziej przygnębiających,
01:53
like in last April's New Yorker magazine.
26
88000
3000
jak w ostatnim kwietniowym wydaniu czasopisma New Yorker,
01:56
This short fiction piece by Martin Amis
27
91000
2000
fragment opowiadania Martina Amisa
01:58
starts out, "On September 11, 2001, he opened his eyes
28
93000
4000
zaczyna się od słów, "11 września 2001 roku otworzył oczy
02:02
at 4 a.m. in Portland, Maine,
29
97000
2000
o czwartej rano, w Portland w stanie Maine,
02:04
and Mohamed Atta's last day began."
30
99000
4000
i tak zaczął się ostatni dzień Mohameda Atty."
02:08
For a time that I find to be the most placid
31
103000
3000
Jak na czas, który dla mnie jest najspokojniejszą godziną,
02:11
and uneventful hour of the day, four in the morning sure gets
32
106000
4000
gdy nic się nie dzieje, czwarta nad ranem
02:15
an awful lot of bad press --
33
110000
2000
zebrała sporo złej prasy --
02:17
(Laughter)
34
112000
1000
(Śmiech)
02:18
across a lot of different media from a lot of big names.
35
113000
3000
w przeróżnych źródłach, od znanych nazwisk.
02:21
And it made me suspicious.
36
116000
3000
To sprawiło, że stałem się podejrzliwy.
02:24
I figured, surely some of the most creative artistic minds in the world, really,
37
119000
4000
Domyśliłem się, że niektóre z najbardziej twórczych umysłów artystycznych na świecie
02:28
aren't all defaulting back to this one easy trope
38
123000
4000
wcale nie odnoszą się do tego motywu
02:32
like they invented it, right?
39
127000
2000
jakby go właśnie odkryły, nieprawdaż?
02:34
Could it be there is something more going on here?
40
129000
3000
Możliwe, że chodzi tutaj o coś więcej?
02:37
Something deliberate, something secret,
41
132000
3000
Coś zamierzonego, coś tajnego,
02:40
and who got the four in the morning bad rap ball rolling anyway?
42
135000
4000
bo kto rozkręcił całą sprawę z czwartą nad ranem?
02:44
I say this guy -- Alberto Giacometti, shown here
43
139000
4000
Ten facet -- Alberto Giacometti, pokazany
02:48
with some of his sculptures on the Swiss 100 franc note.
44
143000
3000
z kilkoma swoimi rzeźbami na szwajcarskim banknocie 100 frankowym.
02:51
He did it with this famous piece
45
146000
2000
Zrobił to dzięki swojej znanej rzeźbie
02:53
from the New York Museum of Modern Art.
46
148000
2000
z Muzeum Sztuki Współczesnej w Nowym Jorku.
02:55
Its title -- "The Palace at Four in the Morning --
47
150000
3000
Ma tytuł -- "Pałac o Czwartej nad Ranem" --
02:58
(Laughter)
48
153000
1000
(Śmiech)
03:00
1932.
49
155000
3000
1932.
03:03
Not just the earliest cryptic reference
50
158000
2000
To nie jest tylko pierwsze ukryte odniesienie
03:05
to four in the morning I can find.
51
160000
1000
do czwartej nad ranem jakie znalazłem.
03:06
I believe that this so-called first surrealist sculpture
52
161000
4000
Myślę, że ta, tak zwana pierwsza rzeźba surrealistyczna,
03:10
may provide an incredible key to virtually
53
165000
4000
może dostarczać niesamowitego natchnienia do naśladowania dla
03:14
every artistic depiction of four in the morning to follow it.
54
169000
3000
praktycznie każdej artystycznej wizji czwartej nad ranem.
03:17
I call this The Giacometti Code, a TED exclusive.
55
172000
4000
Nazywam to Kod Giacometti, wyłącznie dla TED.
03:21
No, feel free to follow along on your Blackberries
56
176000
3000
Spokojnie, wpisujcie na swoich Blackberry
03:24
or your iPhones if you've got them.
57
179000
2000
czy iPhonach jeżeli je macie.
03:26
It works a little something like -- this is a recent Google search
58
181000
3000
Działa podobnie jak -- to są wyniki z Google --
03:29
for four in the morning.
59
184000
2000
czwarta nad ranem
03:31
Results vary, of course. This is pretty typical.
60
186000
2000
Wyniki różnią się oczywiście. To typowe.
03:33
The top 10 results yield you
61
188000
2000
Pierwsze 10 wyników zwraca wam
03:35
four hits for Faron Young's song, "It's Four in the Morning,"
62
190000
5000
cztery trafienia piosenki Farona Younga "Jest czwarta nad ranem",
03:40
three hits for Judi Dench's film, "Four in the Morning,"
63
195000
4000
trzy trafienia filmu z Judi Dench "Czwarta nad ranem"
03:44
one hit for Wislawa Szymborska's poem, "Four in the Morning."
64
199000
4000
jedno trafienie wiersza Wisławy Szymborskiej "Czwarta nad ranem".
03:48
But what, you may ask, do a Polish poet, a British Dame,
65
203000
4000
Możecie spytać co mają polska poetka, brytyjska dama
03:52
a country music hall of famer all have in common
66
207000
3000
czy sława muzyki country wspólnego poza tymi
03:55
besides this totally excellent Google ranking?
67
210000
3000
wspaniałymi wynikami szukania w Google?
03:58
Well, let's start with Faron Young -- who was born incidentally
68
213000
5000
Cóż, zacznijmy od Farona Younga -- urodził się, przypadkiem,
04:03
in 1932.
69
218000
2000
w 1932 roku.
04:05
(Laughter)
70
220000
2000
(Śmiech)
04:07
In 1996, he shot himself in the head on December ninth --
71
222000
6000
W 1996 postrzelił się w głowę 9-tego grudnia
04:13
which incidentally is Judi Dench's birthday.
72
228000
3000
kiedy to, przypadkowo, są urodziny Judi Dench.
04:16
(Laughter)
73
231000
3000
(Śmiech)
04:19
But he didn't die on Dench's birthday.
74
234000
2000
Ale nie zmarł w dniu urodzin Dench.
04:21
He languished until the following afternoon when he finally succumbed
75
236000
3000
Dogorywał aż do następnego popołudnia, kiedy to, w końcu, zszedł
04:24
to a supposedly self-inflicted gunshot wound at the age of 64 --
76
239000
5000
z powodu przypuszczalnie samodzielnie zadanej rany postrzałowej w wieku 64 lat,
04:29
which incidentally is how old Alberto Giacometti was when he died.
77
244000
5000
który to wiek, przypadkowo, jest wiekiem, w którym zmarł Alberto Giacometti.
04:34
Where was Wislawa Szymborska during all this?
78
249000
2000
Gdzie była Wisława Szymborska w czasie tych zdarzeń?
04:36
She has the world's most absolutely watertight alibi.
79
251000
4000
Ma najlepsze na całym świecie alibi.
04:40
On that very day, December 10, 1996 while Mr. Four in the Morning,
80
255000
5000
Dokładnie tego dnia, 10 grudnia 1996, kiedy Pan Czwarta nad Ranem,
04:45
Faron Young, was giving up the ghost in Nashville, Tennessee,
81
260000
3000
Faron Young, wyzionął ducha w Nashville w stanie Tennessee,
04:48
Ms. Four in the Morning -- or one of them anyway -- Wislawa Szymborska
82
263000
3000
Panna Czwarta nad Ranem -- w każdym razie jedna z nich -- Wisława Szymborska
04:52
was in Stockholm, Sweden, accepting the Nobel Prize for Literature.
83
267000
5000
była w Sztokholmie odbierając Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.
04:57
100 years to the day after the death of Alfred Nobel himself.
84
272000
5000
Sto lat, co do dnia, po śmierci samego Alfreda Nobla.
05:02
Coincidence? No, it's creepy.
85
277000
2000
Przypadek? Nie, to jest przerażające.
05:04
(Laughter)
86
279000
2000
(Śmiech)
05:06
Coincidence to me has a much simpler metric.
87
281000
2000
Przypadek, jak dla mnie, ma dużo prostsze powiązania.
05:08
That's like me telling you,
88
283000
1000
To tak jakbym powiedział wam,
05:09
"Hey, you know the Nobel Prize was established in 1901,
89
284000
3000
"Hej, wiecie, że Nagroda Nobla została ustanowiona w 1901 roku,
05:12
which coincidentally is the same year Alberto Giacometti was born?"
90
287000
5000
który to, przypadkowo, jest rokiem urodzenia Alberto Giacomettiego?"
05:17
No, not everything fits so tidily into the paradigm,
91
292000
4000
Nie, nie wszystko pasuje tak ładnie do tego wzorca
05:21
but that does not mean there's not something going on
92
296000
3000
ale nie oznacza to, że coś się nie dzieje
05:24
at the highest possible levels.
93
299000
2000
na najwyższych możliwych poziomach.
05:26
In fact there are people in this room
94
301000
2000
Tak naprawdę, w tej sali są ludzie,
05:28
who may not want me to show you this clip we're about to see.
95
303000
4000
którzy mogą nie chcieć abym pokazał fragment, który zaraz zobaczymy.
05:32
(Laughter)
96
307000
1000
(Śmiech)
05:33
Video: Homer Simpson: We have a tennis court, a swimming pool, a screening room --
97
308000
2000
Wideo: Mamy kort tenisowy, basen, kino --
05:35
You mean if I want pork chops, even in the middle of the night,
98
310000
3000
Jeżeli zażyczę sobie kotlety, nawet w środku nocy,
05:38
your guy will fry them up?
99
313000
2000
to wasz facet mi je usmaży?
05:40
Herbert Powell: Sure, that's what he's paid for.
100
315000
2000
Pewnie, za to mu płacą.
05:42
Now do you need towels, laundry, maids?
101
317000
3000
Potrzebujecie ręczników, prania, pokojówek?
05:45
HS: Wait, wait, wait, wait, wait, wait -- let me see if I got this straight.
102
320000
3000
Zaraz, zaraz, zaraz - czy ja dobrze zrozumiałem.
05:48
It is Christmas Day, 4 a.m.
103
323000
2000
Jest Boże Narodzenie. Czwarta rano.
05:50
There's a rumble in my stomach.
104
325000
2000
Burczy mi w brzuchu.
05:52
Marge Simpson: Homer, please.
105
327000
2000
Homer, proszę cię.
05:54
Rives: Wait, wait, wait, wait, wait, wait, wait.
106
329000
2000
Zaraz, zaraz, zaraz.
05:56
Let me see if I got this straight, Matt.
107
331000
3000
Czy ja dobrze zrozumiałem, Matt.
05:59
(Laughter)
108
334000
2000
(Śmiech)
06:01
When Homer Simpson needs to imagine
109
336000
3000
Kiedy Homer Simpson potrzebuje wyobrazić sobie
06:04
the most remote possible moment of not just the clock,
110
339000
3000
najbardziej odległy moment nie tylko na zegarze,
06:07
but the whole freaking calendar, he comes up with 0400
111
342000
4000
ale w całym cholernym kalendarzu, wychodzi mu godzina czwarta
06:11
on the birthday of the Baby Jesus.
112
346000
2000
w dniu narodzin dzieciątka Jezus.
06:13
And no, I don't know how it works
113
348000
3000
Nie wiem jak to pasuje do całego
06:16
into the whole puzzling scheme of things, but obviously
114
351000
4000
zadziwiającego szablonu zdarzeń, ale oczywiście
06:20
I know a coded message when I see one.
115
355000
4000
rozpoznaję zakodowaną wiadomość jak ją zobaczę.
06:24
(Laughter)
116
359000
1000
(Śmiech)
06:25
I said, I know a coded message when I see one.
117
360000
4000
Mówiłem, że rozpoznaję zakodowaną wiadomość, jak ją zobaczę.
06:29
And folks, you can buy a copy of Bill Clinton's "My Life"
118
364000
3000
Kochani, możecie kupić książkę Billa Clintona "Moje życie"
06:32
from the bookstore here at TED.
119
367000
2000
tutaj w księgarni podczas TED.
06:34
Parse it cover to cover for whatever hidden references you want.
120
369000
3000
Przeanalizujcie ją od deski do deski pod kątem jakich tylko chcecie ukrytych odnośników.
06:37
Or you can go to the Random House website where there is this excerpt.
121
372000
3000
Możecie też wejść na stronę wydawnictwa Random House gdzie jest jej wycinek.
06:40
And how far down into it you figure we'll have to scroll
122
375000
2000
I jak myślicie, jak daleko będziecie musieli przewijać,
06:42
to get to the golden ticket?
123
377000
3000
żeby znaleźć perełkę?
06:45
Would you believe about a dozen paragraphs?
124
380000
3000
Uwierzycie, że około dziesięciu akapitów?
06:48
This is page 474 on your paperbacks if you're following along:
125
383000
3000
Chodzi o stronę 474 w wydaniach z miękką okładką, jeżeli śledzicie:
06:51
"Though it was getting better, I still wasn't satisfied
126
386000
3000
"Chociaż stawało się lepsze, ciągle nie byłem zadowolony
06:54
with the inaugural address.
127
389000
2000
z przemówienia inauguracyjnego.
06:56
My speechwriters must have been tearing their hair out
128
391000
3000
Moi pisarze przemówień musieli wydzierać sobie włosy z głowy
06:59
because as we worked between one and four in the morning
129
394000
3000
bo w czasie jak pracowaliśmy pomiędzy pierwszą i czwartą nad ranem
07:02
on Inauguration Day, I was still changing it."
130
397000
4000
w dniu zaprzysiężenia, ja wciąż je zmieniałem."
07:06
Sure you were, because you've prepared your entire life
131
401000
3000
Pewnie, że zmieniałeś, bo przygotowałeś całe swoje życie
07:09
for this historic quadrennial event that just sort of sneaks up on you.
132
404000
4000
na to historyczne co czteroletnie wydarzenie, które tak jakby cię dopadło.
07:13
And then --
133
408000
1000
I dalej --
07:14
(Laughter)
134
409000
2000
(Śmiech)
07:16
three paragraphs later we get this little beauty:
135
411000
4000
trzy akapity dalej mamy taki kwiatek:
07:21
"We went back to Blair House to look at the speech for the last time.
136
416000
3000
"Wróciliśmy do Blair House, żeby przejrzeć przemówienie ostatni raz.
07:24
It had gotten a lot better since 4 a.m."
137
419000
3000
Poprawiło się znacznie od czwartej rano."
07:27
Well, how could it have?
138
422000
2000
Jak mogło się poprawić?
07:29
By his own writing, this man was either asleep,
139
424000
2000
Z jego własnych opisów wynika, że albo spał,
07:31
at a prayer meeting with Al and Tipper or learning how to launch
140
426000
3000
na spotkaniu modlitewnym z Alem i Tipperem albo uczył się jak
07:34
a nuclear missile out of a suitcase.
141
429000
3000
odpalać pociski nuklearne z walizki.
07:37
What happens to American presidents at 0400 on inauguration day?
142
432000
4000
Co dzieje się z amerykańskimi prezydentami o 4:00 w dniu inauguracji?
07:41
What happened to William Jefferson Clinton?
143
436000
2000
Co stało się z Williamem Jeffersonem Clintonem?
07:43
We might not ever know.
144
438000
2000
Możemy nigdy się nie dowiedzieć.
07:45
And I noticed, he's not exactly around here today
145
440000
3000
I zauważyłem, że nie ma go dzisiaj tutaj,
07:48
to face any tough questions.
146
443000
2000
żeby zmierzyć się z trudnymi pytaniami.
07:50
(Laughter)
147
445000
2000
(Śmiech)
07:52
It could get awkward, right?
148
447000
2000
Mogło by być ciekawie, co?
07:54
I mean after all, this whole business happened on his watch.
149
449000
2000
To znaczy, w sumie, ta cała sprawa działa się podczas jego służby.
07:56
But if he were here --
150
451000
2000
Ale jeśli by tu był --
07:58
(Laughter)
151
453000
1000
(Śmiech)
07:59
he might remind us, as he does in the wrap-up to his fine autobiography,
152
454000
4000
mógłby nam przypomnieć, jak to robi na okładce swojej świetnej autobiografii,
08:03
that on this day Bill Clinton began a journey --
153
458000
3000
że tego dnia, Bill Clinton rozpoczął podróż --
08:06
a journey that saw him go on to become
154
461000
2000
podróż, podczas której stał się pierwszym
08:08
the first Democrat president elected
155
463000
2000
prezydentem Demokratą wybranym
08:10
to two consecutive terms in decades.
156
465000
3000
na dwie kolejne kadencje, w ciągu ostatnich dekad.
08:13
In generations.
157
468000
2000
Pokoleń.
08:15
The first since this man, Franklin Delano Roosevelt,
158
470000
3000
Pierwszym od czasu, gdy ten człowiek, Franklin Delano Roosevelt,
08:18
who began his own unprecedented journey
159
473000
3000
który rozpoczął swoją własną bezprecedensową podróż
08:21
way back at his own first election,
160
476000
3000
dawno temu podczas swojego pierwszego wyboru,
08:24
way back in a simpler time, way back in 1932 --
161
479000
7000
dawno temu w prostszych czasach, dawno temu w 1932 --
08:32
(Laughter)
162
487000
1000
(Śmiech)
08:33
the year Alberto Giacometti
163
488000
1000
roku kiedy Alberto Giacometti
08:34
(Laughter)
164
489000
1000
(Śmiech)
08:36
made "The Palace at Four in the Morning."
165
491000
2000
zrobił "Pałac o Czwartej nad Ranem".
08:38
The year, let's remember, that this voice, now departed,
166
493000
4000
W roku, pamiętajmy, w którym ten głos, teraz odległy,
08:42
first came a-cryin' into this big old crazy world of ours.
167
497000
5000
zaczął śpiewać w tym naszym wielkim, starym, szalonym świecie.
08:47
(Music)
168
502000
24000
(Muzyka)
09:11
(Applause)
169
526000
2000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Rives - Performance poet, multimedia artistPerformance artist and storyteller Rives has been called "the first 2.0 poet," using images, video and technology to bring his words to life.
Why you should listen
Part poet, part storyteller, part philosopher, Rives is the co-host of TEDActive as well as a frequent TED speaker. On stage, his poems burst in many directions, exposing multiple layers and unexpected treats: childhood memories, grown-up humor, notions of love and lust, of what is lost forever and of what's still out there waiting to unfold. Chimborazo.
A regular on HBO's Def Poetry Jam, Rives also starred alongside model Bar Refaeli in the 2008 Bravo special Ironic Iconic America, touring the United States on a "roller coaster ride through the eye-popping panorama of American pop culture." Flat pages can't contain his storytelling, even when paper is his medium. The pop-up books he creates for children unfold with surprise: The Christmas Pop-Up Present expands to reveal moving parts, hidden areas and miniature booklets inside.
His latest project—the Museum of Four in the Morning—is an ode to a time that may well be part of a global conspiracy. In a good way.
Rives | Speaker | TED.com