TEDGlobal 2012
Leslie T. Chang: The voices of China's workers
Leslie T. Chang: Głosy chińskich pracowników
Filmed:
Readability: 3.8
1,558,400 views
W trwającej debacie na temat globalizacji brakuje głosu samych robotników, tych milionów ludzi, którzy migrują do chińskich fabryk i innych rozwijających się krajów po to, by wytwarzać towary sprzedawane na całym świecie. Reporterka Leslie T. Chang odszukała kobiety pracujące w jednym z szybko rosnących megamiast i teraz opowiada ich historie.
Leslie T. Chang - Journalist
In her reporting and writing, Leslie T. Chang explores the lives of workers in China, focusing on the experience of women. Full bio
In her reporting and writing, Leslie T. Chang explores the lives of workers in China, focusing on the experience of women. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Hi. So I'd like to talk a little bit about the people
0
794
2416
Witajcie. Chciałabym powiedzieć coś o ludziach,
00:19
who make the things we use every day:
1
3210
2529
którzy tworzą rzeczy codziennego użytku:
00:21
our shoes, our handbags, our computers and cell phones.
2
5739
3760
buty, torebki, komputery i telefony.
00:25
Now, this is a conversation that often calls up a lot of guilt.
3
9499
4446
Ta rozmowa często wzbudza poczucie winy:
00:29
Imagine the teenage farm girl who makes less than
4
13945
3591
nastolatka ze wsi, za mniej niż dolara za godzinę,
00:33
a dollar an hour stitching your running shoes,
5
17536
2856
szyje wasze buty do biegania,
00:36
or the young Chinese man who jumps off a rooftop
6
20392
2698
albo młody Chińczyk skacze z dachu
00:38
after working overtime assembling your iPad.
7
23090
4040
po wielu godzinach składania waszych iPadów.
00:43
We, the beneficiaries of globalization, seem to exploit
8
27130
3608
My, ludzie zyskujący na globalizacji,
00:46
these victims with every purchase we make,
9
30738
2703
wykorzystujemy te ofiary przy każdym zakupie,
00:49
and the injustice
10
33441
1633
a ta niesprawiedliwość
00:50
feels embedded in the products themselves.
11
35074
3089
jest zakorzeniona w samych produktach.
00:54
After all, what's wrong with a world in which a worker
12
38163
2560
Co jest nie tak ze światem, gdzie robotnik
00:56
on an iPhone assembly line can't even afford to buy one?
13
40723
3776
składający iPhony, nie może ich sobie kupić?
01:00
It's taken for granted that Chinese factories are oppressive,
14
44499
2650
Przyjmujemy, że chińskie fabryki są oparte na ucisku,
01:03
and that it's our desire for cheap goods
15
47149
2731
i że to nasza żądza tanich produktów sprawia,
01:05
that makes them so.
16
49880
2361
że takie są.
01:08
So, this simple narrative equating Western demand
17
52241
3815
Takie przyrównanie zachodnich zapotrzebowań
01:11
and Chinese suffering is appealing,
18
56056
2812
do chińskiego cierpienia jest interesujące,
01:14
especially at a time when many of us already feel guilty
19
58868
2635
zwłaszcza gdy większość z nas już czuje się winna
01:17
about our impact on the world,
20
61503
2578
z powodu wpływu, jaki wywieramy na świat,
01:19
but it's also inaccurate and disrespectful.
21
64081
3783
ale jest także nieprecyzyjne i pozbawione szacunku.
01:23
We must be peculiarly self-obsessed to imagine that we
22
67864
2984
Tylko ktoś wyjątkowo pochłonięty sobą może myśleć,
01:26
have the power to drive tens of millions of people
23
70848
3168
że ma moc doprowadzić dziesiątki milionów ludzi
01:29
on the other side of the world to migrate and suffer
24
74016
2712
po drugiej stronie globu do migracji i cierpienia
01:32
in such terrible ways.
25
76728
2795
w tak okrutny sposób.
01:35
In fact, China makes goods for markets all over the world,
26
79523
2818
Chiny produkują dla wszystkich rynków,
01:38
including its own, thanks to a combination of factors:
27
82341
3588
również dla siebie, dzięki takim czynnikom jak:
01:41
its low costs, its large and educated workforce,
28
85929
3406
niskie koszty, duża i wyszkolona siła robocza,
01:45
and a flexible manufacturing system
29
89335
2466
oraz elastyczne systemy produkcji,
01:47
that responds quickly to market demands.
30
91801
3151
które szybko reagują na wymogi rynku.
01:50
By focusing so much on ourselves and our gadgets,
31
94952
3049
Skupieni na sobie i swoich gadżetach sprawiliśmy,
01:53
we have rendered the individuals on the other end
32
98001
2463
że ludzie po drugiej stronie stali się niewidzialni
01:56
into invisibility, as tiny and interchangeable
33
100464
3360
zniknęli, równie mali i wymienni,
01:59
as the parts of a mobile phone.
34
103824
3055
jak części telefonu komórkowego.
02:02
Chinese workers are not forced into factories
35
106879
2665
Chińscy pracownicy nie są zmuszani do pracy
02:05
because of our insatiable desire for iPods.
36
109544
2479
przez naszą nienasyconą żądzę iPodów.
02:07
They choose to leave their homes in order to earn money,
37
112023
3072
Opuścili domy dla zarobku,
02:10
to learn new skills, and to see the world.
38
115095
3953
by nauczyć się nowych rzeczy i zobaczyć świat.
02:14
In the ongoing debate about globalization, what's
39
119048
2393
W ciągłej debacie o globalizacji
02:17
been missing is the voices of the workers themselves.
40
121441
3431
brakuje jednak głosu samych pracowników.
02:20
Here are a few.
41
124872
2305
Oto kilka z nich.
02:23
Bao Yongxiu: "My mother tells me to come home
42
127177
3749
Bao Yongxiu: "Matka chce,
żebym wróciła do domu i wyszła za mąż,
żebym wróciła do domu i wyszła za mąż,
02:26
and get married, but if I marry now, before I have fully
43
130926
3724
ale jeśli zrobię to zanim się rozwinę,
02:30
developed myself, I can only marry an ordinary worker,
44
134650
4085
będę mogła wyjść tylko za zwykłego robotnika,
02:34
so I'm not in a rush."
45
138735
2503
dlatego się nie spieszę".
02:37
Chen Ying: "When I went home for the new year,
46
141238
3042
Chen Ying: "Kiedy pojechałam do domu na Nowy Rok
02:40
everyone said I had changed. They asked me,
47
144280
3256
wszyscy mówili, że się zmieniłam.
02:43
what did you do that you have changed so much?
48
147536
3097
Pytali, co takiego robiłam.
02:46
I told them that I studied and worked hard. If you tell them
49
150633
3278
Powiedziałam im, że studiowałam i pracowałam.
02:49
more, they won't understand anyway."
50
153911
3368
Jeśli powiesz im więcej, i tak nie zrozumieją".
02:53
Wu Chunming: "Even if I make a lot of money,
51
157279
3385
Wu Chunming: "Nawet jeśli dużo zarabiam,
02:56
it won't satisfy me.
52
160664
2151
to mi nie wystarcza.
02:58
Just to make money is not enough meaning in life."
53
162815
4369
Pieniądze nie są sensem życia".
03:03
Xiao Jin: "Now, after I get off work, I study English,
54
167184
4712
Xiao Jin: "Odeszłam z pracy, uczę się angielskiego,
03:07
because in the future, our customers won't
55
171896
1789
bo przyszli klienci nie będą pochodzić tylko z Chin,
03:09
be only Chinese, so we must learn more languages."
56
173685
3862
dlatego musimy poznać więcej języków".
03:13
All of these speakers, by the way, are young women,
57
177547
2771
Te osoby to młode kobiety,
03:16
18 or 19 years old.
58
180318
3082
mają po 18, 19 lat.
03:19
So I spent two years getting to know assembly line workers
59
183400
2942
Spędziłam dwa 2 lata poznając robotnice fabryk,
03:22
like these in the south China factory city called Dongguan.
60
186342
3929
takich jak te z miasta Dongguan, na południu Chin.
03:26
Certain subjects came up over and over:
61
190271
2520
Pewne tematy ciągle się pojawiały:
03:28
how much money they made,
62
192791
1904
ile zarabiają,
03:30
what kind of husband they hoped to marry,
63
194695
2379
za kogo chcą wyjść za mąż,
03:32
whether they should jump to another factory
64
197074
2125
czy powinny przenieść się do innej fabryki,
03:35
or stay where they were.
65
199199
2200
czy zostać tam, gdzie są.
03:37
Other subjects came up almost never, including
66
201399
2193
Nie pojawiały się tematy takie jak warunki życia,
03:39
living conditions that to me looked close to prison life:
67
203592
3447
które dla mnie bardziej przypominały więzienie:
03:42
10 or 15 workers in one room,
68
207039
2283
10 lub 15 robotnic w jednym pokoju,
03:45
50 people sharing a single bathroom,
69
209322
3359
jedna łazienka na 50 osób,
03:48
days and nights ruled by the factory clock.
70
212681
3334
czas podporządkowany zegarom fabryki.
03:51
Everyone they knew lived in similar circumstances,
71
216015
3488
Mieszkali tak wszyscy ich znajomi,
03:55
and it was still better than the dormitories and homes
72
219503
2761
co i tak było lepsze, niż akademiki
03:58
of rural China.
73
222264
2568
i domy na wsi.
04:00
The workers rarely spoke about the products they made,
74
224832
2726
Rzadko mówili o wyrabianych produktach
04:03
and they often had great difficulty explaining
75
227558
2344
i często ciężko im było wytłumaczyć,
04:05
what exactly they did.
76
229902
2442
co dokładnie robią.
04:08
When I asked Lu Qingmin,
77
232344
1711
Kiedy zapytałam Lu Quingmin,
04:09
the young woman I got to know best,
78
234055
2102
młodą kobietę, którą najlepiej poznałam,
04:12
what exactly she did on the factory floor,
79
236157
2467
co dokładnie robi w fabryce,
04:14
she said something to me in Chinese that sounded like
80
238624
2405
powiedziała po chińsku coś, co zabrzmiało:
04:16
"qiu xi."
81
241029
1777
"qiu xi".
04:18
Only much later did I realize that she had been saying
82
242806
2969
Później zorientowałam się, że mówiła
04:21
"QC," or quality control.
83
245775
3224
"QC", quality control (kontrola jakości).
04:24
She couldn't even tell me what she did on the factory floor.
84
248999
3863
Nie umiała wytłumaczyć, co robi w fabryce.
04:28
All she could do was parrot a garbled abbreviation
85
252862
2457
Potrafiła tylko jak papuga przekręcić skrót
04:31
in a language she didn't even understand.
86
255319
3994
w języku, którego nie rozumiała.
04:35
Karl Marx saw this as the tragedy of capitalism,
87
259313
3622
Karol Marks przewidział ten dramat kapitalizmu:
04:38
the alienation of the worker from the product of his labor.
88
262935
4043
wyalienowanie robotnika od rezultatu pracy.
04:42
Unlike, say, a traditional maker of shoes or cabinets,
89
266978
3624
W przeciwieństwie do producenta butów lub szafek,
04:46
the worker in an industrial factory has no control,
90
270602
3247
robotnik fabryki przemysłowej nie ma kontroli,
04:49
no pleasure, and no true satisfaction or understanding
91
273849
3257
przyjemności, ani satysfakcji czy zrozumienia
04:53
in her own work.
92
277106
2191
własnej pracy.
04:55
But like so many theories that Marx arrived at
93
279297
2416
Ale jak z wieloma innymi teoriami,
04:57
sitting in the reading room of the British Museum,
94
281713
2819
które wymyślił siedząc w czytelni British Museum,
05:00
he got this one wrong.
95
284532
2826
Marks nie miał racji.
05:03
Just because a person spends her time
96
287358
2299
Tylko dlatego, że człowiek spędza czas
05:05
making a piece of something does not mean
97
289657
2768
robiąc jakąś rzecz nie znaczy,
05:08
that she becomes that, a piece of something.
98
292425
2552
że staje się tą rzeczą.
05:10
What she does with the money she earns,
99
294977
3103
Liczy się to, co robi z zarobkami,
05:13
what she learns in that place, and how it changes her,
100
298080
3505
czego się uczy w takim miejscu
05:17
these are the things that matter.
101
301585
2761
i jak się przez to zmienia.
05:20
What a factory makes is never the point, and
102
304346
2300
To, co produkuje fabryka, nie jest najważniejsze,
05:22
the workers could not care less who buys their products.
103
306646
4084
a robotników nie obchodzi, kto kupuje ich produkty.
05:26
Journalistic coverage of Chinese factories,
104
310730
2488
Doniesienia prasowe o chińskich fabrykach
05:29
on the other hand, plays up this relationship
105
313218
2112
podkreślają związek pomiędzy pracownikami,
05:31
between the workers and the products they make.
106
315330
2829
a wytwarzanymi produktami.
05:34
Many articles calculate: How long would it take
107
318159
3089
Wiele artykułów wylicza, ile czasu potrzeba,
05:37
for this worker to work in order to earn enough money
108
321248
2844
by dany robotnik zarobił tyle,
05:39
to buy what he's making?
109
324092
2460
by kupić to, co wytwarza.
05:42
For example, an entry-level-line assembly line worker
110
326552
2488
Początkujący pracownik linii produkcyjnej
05:44
in China in an iPhone plant would have to shell out
111
329040
3272
w chińskiej fabryce iPhonów musiałby wyłożyć
05:48
two and a half months' wages for an iPhone.
112
332312
3545
pensję z dwóch i pół miesiąca za jeden telefon.
05:51
But how meaningful is this calculation, really?
113
335857
3337
Jakie znaczenie ma naprawdę taka kalkulacja?
05:55
For example, I recently wrote an article
114
339194
1990
Ostatnio napisałam artykuł
05:57
in The New Yorker magazine,
115
341184
978
dla The New Yorker,
05:58
but I can't afford to buy an ad in it.
116
342162
3239
ale nie stać mnie na kupno reklamy w nim.
06:01
But, who cares? I don't want an ad in The New Yorker,
117
345401
2056
Ale co z tego? Nie chcę reklamy w The New Yorker,
06:03
and most of these workers don't really want iPhones.
118
347457
2865
a większość z tych pracownic nie chce iPhona.
06:06
Their calculations are different.
119
350322
2760
Ich kalkulacje są inne.
06:08
How long should I stay in this factory?
120
353082
1814
Jak długo powinnam zostać w tej fabryce?
06:10
How much money can I save?
121
354896
2463
Jak dużo mogę zaoszczędzić?
06:13
How much will it take to buy an apartment or a car,
122
357359
2570
Ile będzie kosztowało mieszkanie lub samochod,
06:15
to get married, or to put my child through school?
123
359929
4590
wyjście za mąż albo sfinansowanie dziecku szkoły?
06:20
The workers I got to know had a curiously abstract
124
364519
2691
Te robotnice miały zadziwiająco abstrakcyjny
06:23
relationship with the product of their labor.
125
367210
3758
stosunek do efektów swojej pracy.
06:26
About a year after I met Lu Qingmin, or Min,
126
370968
3142
Po roku znajomości Lu Qingmin, czyli Min,
06:30
she invited me home to her family village
127
374110
2034
zaprosiła mnie do domu do swojej wsi,
06:32
for the Chinese New Year.
128
376144
2223
na chiński Nowy Rok.
06:34
On the train home, she gave me a present:
129
378367
2386
W pociągu dała mi prezent: portmonetkę firmy Coach
06:36
a Coach brand change purse with brown leather trim.
130
380753
4391
z brązowym, skórzanym wykończeniem.
06:41
I thanked her, assuming it was fake,
131
385144
1673
Podziękowałam jej, zakładając, że to podróbka
06:42
like almost everything else for sale in Dongguan.
132
386817
3477
jak prawie wszystkie towary w Dongguan.
06:46
After we got home, Min gave her mother another present:
133
390294
3809
W domu Min dała matce inny prezent:
06:50
a pink Dooney & Bourke handbag,
134
394103
2185
różową torebkę Dooney & Bourke,
06:52
and a few nights later, her sister was showing off
135
396288
2423
a po kilku dniach jej siostra chwaliła się
06:54
a maroon LeSportsac shoulder bag.
136
398711
3504
rdzawoczerwoną torebką LeSportsac.
06:58
Slowly it was dawning on me that these handbags
137
402215
3800
Pomału docierało do mnie, że te torby
07:01
were made by their factory,
138
406015
2017
były robione w ich fabryce,
07:03
and every single one of them was authentic.
139
408032
3166
a każda z nich była oryginalna.
07:07
Min's sister said to her parents,
140
411198
2465
Siostra Min powiedziała rodzicom:
07:09
"In America, this bag sells for 320 dollars."
141
413663
3362
"W Ameryce taka torebka kosztuje 320 dolarów".
07:12
Her parents, who are both farmers, looked on, speechless.
142
417025
3039
Jej rodzice, rolnicy, gapili się bez słowa.
07:15
"And that's not all -- Coach is coming out with a new line,
143
420064
2559
"W dodatku Coach wypuszcza nową kolekcję, 2191.
07:18
2191," she said. "One bag will sell for 6,000."
144
422623
4801
Jedna torba będzie kosztować 6 tys.".
07:23
She paused and said, "I don't know if that's 6,000 yuan or
145
427424
4247
Dodała: "Nie wiem czy 6 tys juanów,
07:27
6,000 American dollars, but anyway, it's 6,000." (Laughter)
146
431671
5647
czy 6 tys. dolarów ale to i tak 6 tys. (Śmiech)
07:33
Min's sister's boyfriend, who had traveled home with her
147
437318
2595
Chłopak siostry Min, który przyjechał z nią do domu
07:35
for the new year, said,
148
439913
2117
na Nowy Rok, powiedział:
07:37
"It doesn't look like it's worth that much."
149
442030
2833
"Nie wydaje się tyle warta".
07:40
Min's sister turned to him and said, "Some people actually
150
444863
2825
Siostra Min odparła: "Niektórzy się na tym znają.
07:43
understand these things. You don't understand shit."
151
447688
3544
Ty gówno wiesz".
07:47
(Laughter) (Applause)
152
451232
4655
(Śmiech) (Oklaski)
07:51
In Min's world, the Coach bags had a curious currency.
153
455887
4040
W świecie Min torebki Coach mają ciekawy kurs.
07:55
They weren't exactly worthless, but they were nothing
154
459927
2320
Nie były bez wartości, ale dalece odbiegały
07:58
close to the actual value, because almost no one they knew
155
462247
2710
od faktycznej wartości, ponieważ prawie nikt
08:00
wanted to buy one, or knew how much it was worth.
156
464957
3930
nie chciał takiej kupić, ani nie znał jej wartości.
08:04
Once, when Min's older sister's friend got married,
157
468887
3355
Kiedy przyjaciółka starszej siostry Min wyszła za mąż,
08:08
she brought a handbag along as a wedding present.
158
472242
2828
dostała torebkę w prezencie ślubnym.
08:10
Another time, after Min had already left
159
475070
2168
Kiedy Min opuściła fabrykę,
08:13
the handbag factory, her younger sister came to visit,
160
477238
3142
jej młodsza siostra wpadła z wizytą,
08:16
bringing two Coach Signature handbags as gifts.
161
480380
4111
przynosząc w prezencie dwie markowe torebki Coach.
08:20
I looked in the zippered pocket of one,
162
484491
2075
Zajrzałam do kieszonki zamykanej na suwak
08:22
and I found a printed card in English, which read,
163
486566
4239
i znalazłam kartkę po angielsku:
08:26
"An American classic.
164
490805
3258
"Amerykański klasyk.
08:29
In 1941, the burnished patina
165
494063
2510
W 1941 roku lśniąca patyna
08:32
of an all-American baseball glove
166
496573
2362
amerykańskiej rękawicy baseballowej
08:34
inspired the founder of Coach to create
167
498935
2200
zainspirowała założyciela Coach do stworzenia
08:37
a new collection of handbags from the same
168
501135
2409
nowej kolekcji torebek z takiej samej,
08:39
luxuriously soft gloved-hand leather.
169
503544
3209
miękkiej, luksusowej skóry.
08:42
Six skilled leatherworkers crafted 12 Signature handbags
170
506753
4175
6 zdolnych rymarzy wyprodukowało 12 torebek,
08:46
with perfect proportions and a timeless flair.
171
510928
4136
o idealnych proporcjach i ponadczasowej klasie.
08:50
They were fresh, functional, and women everywhere
172
515064
2280
Były świeże, funkcjonalne i uwielbiane przez kobiety.
08:53
adored them. A new American classic was born."
173
517344
5336
Narodził się nowy amerykański klasyk".
08:58
I wonder what Karl Marx would have made of Min
174
522680
2326
Ciekawe, co Karol Marks powiedziałby Min
09:00
and her sisters.
175
525006
1908
i jej siostrom.
09:02
Their relationship with the product of their labor
176
526914
2607
Ich stosunek do owocu własnej pracy
09:05
was more complicated, surprising and funny
177
529521
2295
był bardziej skomplikowany, zaskakujący i zabawny,
09:07
than he could have imagined.
178
531816
2258
niż mógłby to sobie wyobrazić.
09:09
And yet, his view of the world persists, and our tendency
179
534074
2823
Mimo to jego światopogląd trwa, a my nadal
09:12
to see the workers as faceless masses,
180
536897
2609
postrzegamy robotników jako masy bez twarzy
09:15
to imagine that we can know what they're really thinking.
181
539506
3874
i sądzimy, że znamy ich myśli.
09:19
The first time I met Min, she had just turned 18
182
543380
3401
Kiedy poznałam Min, właśnie skończyła 18 lat
09:22
and quit her first job on the assembly line
183
546781
2655
i rzuciła pierwszą pracę na linii produkcyjnej
09:25
of an electronics factory.
184
549436
2315
fabryki urządzeń elektronicznych.
09:27
Over the next two years, I watched as she switched jobs
185
551751
2646
Przez następne dwa lata zmieniła pracę 5 razy,
09:30
five times, eventually landing a lucrative post
186
554397
3076
w końcu trafiając na dobrą posadę
09:33
in the purchasing department of a hardware factory.
187
557473
3574
w dziale zakupów fabryki sprzętu komputerowego.
09:36
Later, she married a fellow migrant worker,
188
561047
2525
Później wyszła za przyjezdnego pracownika,
09:39
moved with him to his village,
189
563572
2142
przeprowadziła się do jego wioski,
09:41
gave birth to two daughters,
190
565714
2203
urodziła dwie córki
09:43
and saved enough money to buy a secondhand Buick
191
567917
2188
i zaoszczędziła na używanego Buicka
09:46
for herself and an apartment for her parents.
192
570105
4406
i mieszkanie dla rodziców.
09:50
She recently returned to Dongguan on her own
193
574511
3133
Ostatnio wróciła do Dongguan
09:53
to take a job in a factory that makes construction cranes,
194
577644
3616
i podjęła pracę w fabryce dźwigów budowlanych,
09:57
temporarily leaving her husband and children
195
581260
2200
tymczasowo zostawiając męża i dzieci
09:59
back in the village.
196
583460
1983
na wsi.
10:01
In a recent email to me, she explained,
197
585443
2581
W niedawnym mailu tłumaczyła mi:
10:03
"A person should have some ambition while she is young
198
588024
4046
"Trzeba mieć ambicję, póki jest się młodym,
10:07
so that in old age she can look back on her life
199
592070
2662
tak, żeby na starość, móc popatrzeć wstecz
10:10
and feel that it was not lived to no purpose."
200
594732
4783
i poczuć, że życie miało jakiś cel".
10:15
Across China, there are 150 million workers like her,
201
599515
4396
W Chinach jest 150 milionów ludzi takich jak Min,
10:19
one third of them women, who have left their villages
202
603911
2753
jedna trzecia z nich to kobiety, które zostawiły wieś,
10:22
to work in the factories, the hotels, the restaurants
203
606664
3543
by pracować w fabrykach, hotelach, restauracjach
10:26
and the construction sites of the big cities.
204
610207
2605
i na placach budowy w wielkich miastach.
10:28
Together, they make up the largest migration in history,
205
612812
3744
W sumie stanowią największą migrację w historii,
10:32
and it is globalization, this chain that begins
206
616556
3000
i to jest globalizacja, ten łańcuch,
10:35
in a Chinese farming village
207
619556
2519
który zaczyna się na chińskiej wsi
10:37
and ends with iPhones in our pockets and Nikes on our feet
208
622075
3777
a kończy na naszych iPhonach, butach Nike,
10:41
and Coach handbags on our arms
209
625852
2424
i torbach Coach na ramieniu,
10:44
that has changed the way these millions of people
210
628276
2289
i który zmienił sposób, w jaki ci ludzie
10:46
work and marry and live and think.
211
630565
4913
pracują, pobierają się, żyją i myślą.
10:51
Very few of them would want to go back
212
635478
1949
Niewielu z nich chciałoby wrócić
10:53
to the way things used to be.
213
637427
2557
do poprzedniego stanu rzeczy.
10:55
When I first went to Dongguan, I worried that
214
639984
3180
Podczas pierwszej wizyty w Dongguan martwiłam się,
10:59
it would be depressing to spend so much time with workers.
215
643164
4375
że wpadnę w depresję przebywając z robotnicami.
11:03
I also worried that nothing would ever happen to them,
216
647539
2771
Obawiałam się, że w ich życiu nic się nie dzieje,
11:06
or that they would have nothing to say to me.
217
650310
2629
albo że nie będą miały nic do powiedzenia.
11:08
Instead, I found young women who were smart and funny
218
652939
2650
Zamiast tego spotkałam kobiety mądre i zabawne,
11:11
and brave and generous.
219
655589
2847
a także odważne i hojne.
11:14
By opening up their lives to me,
220
658436
2331
Otwierając przede mną swoje życie
11:16
they taught me so much about factories
221
660767
2206
nauczyły mnie dużo o fabrykach,
11:18
and about China and about how to live in the world.
222
662973
4206
o Chinach i o tym, jak żyć.
11:25
This is the Coach purse that Min gave me
223
669486
2712
To jest portmonetka firmy Coach, którą dała mi Min
11:28
on the train home to visit her family.
224
672198
2410
w pociągu, w trakcie podróży do jej rodziny.
11:30
I keep it with me to remind me of the ties that tie me
225
674608
2643
Trzymam ją, żeby przypominała mi o tym,
11:33
to the young women I wrote about,
226
677251
2724
co łączy mnie z tą młodą kobietą,
11:35
ties that are not economic but personal in nature,
227
679975
4270
o tym, że te więzy są nie ekonomiczne, ale osobiste,
11:40
measured not in money but in memories.
228
684245
3567
oraz, że mierzą je nie pieniądze, a wspomnienia.
11:43
This purse is also a reminder that the things that you imagine,
229
687812
3419
Portmonetka przypomina, że to, co wyobrażamy sobie
11:47
sitting in your office or in the library,
230
691231
3542
siedząc w biurze czy w bibliotece,
11:50
are not how you find them when you actually go out
231
694773
2403
nie wygląda tak samo
11:53
into the world.
232
697176
1507
kiedy ruszamy w świat.
11:54
Thank you. (Applause)
233
698683
1988
Dziękuję. (Oklaski)
11:56
(Applause)
234
700671
6672
(Oklaski)
12:03
Chris Anderson: Thank you, Leslie, that was an insight
235
707343
2069
Chris Anderson: Dziękuję Leslie.
12:05
that a lot of us haven't had before.
236
709412
2597
Wielu z nas nie zdawało sobie z tego sprawy.
12:07
But I'm curious. If you had a minute, say,
237
712009
3487
Ale jestem ciekaw. Gdybyś mogła przez minutę
12:11
with Apple's head of manufacturing,
238
715496
3721
porozmawiać z kierownikiem produkcji Apple,
12:15
what would you say?
239
719217
2360
co byś mu powiedziała?
12:17
Leslie Chang: One minute?
240
721577
1128
Leslie Chang: Minutę?
12:18
CA: One minute. (Laughter)
241
722705
1513
CA: Minutę. (Śmiech)
12:20
LC: You know, what really impressed me about the workers
242
724218
1926
LC: Największe wrażenie zrobiła na mnie
12:22
is how much they're self-motivated, self-driven,
243
726144
3226
olbrzymia motywacja tych robotnic,
12:25
resourceful, and the thing that struck me,
244
729370
2617
ich zaradność i to,
12:27
what they want most is education, to learn,
245
731987
2965
że ich największym marzeniem jest nauka.
12:30
because most of them come from very poor backgrounds.
246
734952
1547
Większość z nich pochodzi z bardzo biednych rodzin.
12:32
They usually left school when they were in 7th or 8th grade.
247
736499
2944
Zwykle opuszczają szkolę w 7 lub 8 klasie.
12:35
Their parents are often illiterate,
248
739443
2239
Ich rodzice często nie umieją pisać ani czytać.
12:37
and then they come to the city, and they, on their own,
249
741682
2640
One przyjeżdżają do miasta i same, wieczorami,
12:40
at night, during the weekends, they'll take a computer class,
250
744322
2125
w weekend biorą udział w zajęciach komputerowych,
12:42
they'll take an English class, and learn
251
746447
2268
lekcjach angielskiego,
12:44
really, really rudimentary things, you know,
252
748715
2124
i uczą się naprawdę podstawowych rzeczy,
12:46
like how to type a document in Word,
253
750839
1739
jak napisać dokument w Wordzie,
12:48
or how to say really simple things in English.
254
752578
2664
albo jak powiedzieć proste rzeczy po angielsku.
12:51
So, if you really want to help these workers,
255
755242
2128
Jeśli chcecie im pomóc, zacznijcie od tych małych,
12:53
start these small, very focused, very pragmatic classes
256
757370
3223
zogniskowanych, bardzo pragmatycznych zajęć
12:56
in these schools, and what's going to happen is,
257
760593
3129
w szkołach, a zobaczycie,
12:59
all your workers are going to move on,
258
763722
1419
że wszyscy pracownicy zrobią postępy
13:01
but hopefully they'll move on into higher jobs within Apple,
259
765141
3407
i może awansują na wyższe stanowiska w Apple,
13:04
and you can help their social mobility
260
768548
2941
a wy możecie wspomóc ich mobilność społeczną
13:07
and their self-improvement.
261
771489
997
i samodoskonalenie.
13:08
When you talk to workers, that's what they want.
262
772486
1778
Kiedy ich zapytać - tego właśnie chcą.
13:10
They do not say, "I want better hot water in the showers.
263
774264
2674
Nie mówią: "Chcę cieplejszej wody pod prysznicem.
13:12
I want a nicer room. I want a TV set."
264
776938
1985
Chcę ładniejszego pokoju. Chcę mieć telewizor".
13:14
I mean, it would be nice to have those things,
265
778923
1623
Byłoby miło mieć takie rzeczy,
13:16
but that's not why they're in the city,
266
780546
1158
ale nie dlatego ci ludzie pojechali do miasta
13:17
and that's not what they care about.
267
781704
2089
i nie o to im chodzi.
13:19
CA: Was there a sense from them of a narrative that
268
783793
3550
CA: Czy odnosiłaś wrażenie, że jest im ciężko
13:23
things were kind of tough and bad, or was there a narrative
269
787343
3412
a sprawy mają się źle, czy też odnosiłaś wrażenie,
13:26
of some kind of level of growth, that things over time
270
790755
3013
że masz do czynienia z rozwojem,
13:29
were getting better?
271
793768
1623
a z czasem sprawy układają się coraz lepiej?
13:31
LC: Oh definitely, definitely. I mean, you know,
272
795391
1907
LC: Zdecydowanie tak.
13:33
it was interesting, because I spent basically two years
273
797298
2366
To było ciekawe, bo spędziłam dwa lata
13:35
hanging out in this city, Dongguan,
274
799664
1994
w mieście Dongguan
13:37
and over that time, you could see immense change
275
801658
2111
i w tym czasie widać było ogromne zmiany
13:39
in every person's life: upward, downward, sideways,
276
803769
2795
w życiu każdego: na lepsze, gorsze, neutralne,
13:42
but generally upward.
277
806564
1821
ale głównie na lepsze.
13:44
If you spend enough time, it's upward, and I met people
278
808385
1787
Jeśli czasu jest dość dużo, zmiany są na lepsze.
13:46
who had moved to the city 10 years ago, and who are now
279
810172
2295
Niektórzy przenieśli się do miasta 10 lat temu
13:48
basically urban middle class people,
280
812467
2107
i teraz należą do miejskiej klasy średniej,
13:50
so the trajectory is definitely upward.
281
814574
2021
więc kierunek jest zdecydowanie pozytywny.
13:52
It's just hard to see when you're suddenly
282
816595
1935
Trudno to zobaczyć, kiedy miasto nagle cię wciąga.
13:54
sucked into the city. It looks like everyone's poor and
283
818530
2121
Wygląda jakby każdy jest biedny i zdesperowany,
13:56
desperate, but that's not really how it is.
284
820651
1738
ale tak naprawdę jest inaczej.
13:58
Certainly, the factory conditions are really tough,
285
822389
2154
Oczywiście, praca w fabryce jest bardzo ciężka
14:00
and it's nothing you or I would want to do,
286
824543
2317
i nikt z nas nie chciałby tam pracować,
14:02
but from their perspective, where they're coming from
287
826860
3145
ale z ich perspektywy tam, skąd pochodzą,
14:05
is much worse, and where they're going
288
830005
1997
jest znacznie gorzej, a tam, gdzie się udają
14:07
is hopefully much better, and I just wanted to give
289
832002
2008
jest, przy odrobinie szczęścia, znacznie lepiej,
14:09
that context of what's going on in their minds,
290
834010
2361
Chciałam tylko dodać kontekst do ich poglądów,
14:12
not what necessarily is going on in yours.
291
836371
2363
a nie koniecznie do naszych.
14:14
CA: Thanks so much for your talk.
292
838734
1496
CA: Jeszcze raz bardzo dziękuję za rozmowę.
14:16
Thank you very much. (Applause)
293
840230
4369
Dziękuję bardzo. (Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Leslie T. Chang - JournalistIn her reporting and writing, Leslie T. Chang explores the lives of workers in China, focusing on the experience of women.
Why you should listen
Leslie T. Chang's book Factory Girls: From Village to City in a Changing China traces the lives of Chunming and Min, two young women working in Dongguan, a factory city in South China. Leaving their home villages far behind in pursuit of work, Chunming and Min are part of an estimated 10 million young migrants (estimated to be 70 percent women) who work in China's booming factories. These migrants live in a "perpetual present," forging individual and nontraditional lives amid the breakneck pace of manufacturing.
As Chang gets to know these two women and others, she reveals the harsh realities of China's spectacular industrial growth, and also explores her family's own history of migration from mainland China.
Chang lived in China for a decade as a correspondent for The Wall Street Journal. She is now based in Egypt.
Leslie T. Chang | Speaker | TED.com