ABOUT THE SPEAKER
Marcus Byrne - Entomologist
Marcus Byrne is fascinated by the way insects, particularly the intrepid dung beetle, have hardwired solutions to the challenges posed by their environments. Could they help humans solve problems?

Why you should listen

Marcus Byrne is professor of zoology and entomology at Wits University in Johannesburg, South Africa. His research explores what humans can learn from insects. One of the big questions he's focused on: how can we control alien weeds, which threaten biodiversity? Byrne believes that insects may hold the 'magic bullet' for how to restrain the growth of these plants, which jockey for resources with native flora and fauna.

Byrne's work has also focused on the unique mechnics of the dung beetle. His research has shown that the dung beetle has a highly effective visual navigation system, that allows them to roll balls of animal dung with precision back to their home, even in the dark of night and the hottest of conditions. Byrne wonders: can this beetle teach humans how to solve complex visual problems?

 

More profile about the speaker
Marcus Byrne | Speaker | TED.com
TEDxWitsUniversity

Marcus Byrne: The dance of the dung beetle

Taniec żuka gnojaka - Marcus Byrne na TEDxWitsUniversity

Filmed:
1,096,553 views

Żuk gnojak ma mózg wielkości ziarnka ryżu, ale wykazuje się ogromną inteligencją przy toczeniu pożywienia - odchodów zwierząt - do domu. Jak? Wszystko sprowadza się do tańca. (Nagrano na TEDxWitsUniversity)
- Entomologist
Marcus Byrne is fascinated by the way insects, particularly the intrepid dung beetle, have hardwired solutions to the challenges posed by their environments. Could they help humans solve problems? Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
This is poopoo,
0
724
2248
To jest kupa,
00:18
and what I want to do todaydzisiaj is sharedzielić my passionpasja
1
2972
2483
a ja chcę się dziś podzielić
moim zamiłowaniem
00:21
for poopoo with you,
2
5455
3143
do kupy,
00:24
whichktóry mightmoc be quitecałkiem difficulttrudny,
3
8598
2813
co może być dość trudne,
00:27
but I think what you mightmoc find more fascinatingfascynujący
4
11411
3093
ale myślę, że zainteresuje was
00:30
is the way these smallmały animalszwierzęta dealsprawa with poopoo.
5
14504
3201
jak te małe zwierzęta
sobie z nią radzą.
00:33
So this animalzwierzę here has got a brainmózg
6
17705
2352
To zwierzę ma mózg
wielkości ziarnka ryżu,
00:35
about the sizerozmiar of a grainziarno of riceRyż, and yetjeszcze it can do things
7
20057
3960
a mimo to może robić takie rzeczy,
00:39
that you and I couldn'tnie mógł possiblymożliwie entertainrozrywki the ideapomysł of doing.
8
24017
3750
które nam nie przyszłyby
nawet do głowy.
00:43
And basicallygruntownie it's all evolvedewoluował to handleuchwyt its foodjedzenie sourceźródło,
9
27767
4122
Ewolucyjnie udoskonalił metody
zdobywania pożywienia,
00:47
whichktóry is dungłajno.
10
31889
2134
czyli łajna.
00:49
So the questionpytanie is, where do we startpoczątek this storyfabuła?
11
34023
2579
Skąd zacząć tę historię?
00:52
And it seemswydaje się appropriatewłaściwy to startpoczątek at the endkoniec,
12
36602
3025
Chyba wypada zacząć od końca,
00:55
because this is a wastemarnotrawstwo productprodukt that comespochodzi out
13
39627
2785
bo mowa o odchodach zwierzęcych,
00:58
of other animalszwierzęta, but it still containszawiera nutrientsskładniki odżywcze
14
42412
3573
które nadal zawierają
substancje odżywcze
01:01
and there are sufficientwystarczające nutrientsskładniki odżywcze in there
15
45985
1957
w ilości wystarczającej,
01:03
for dungłajno beetlesChrząszcze basicallygruntownie to make a livingżycie,
16
47942
2963
żeby żuki gnojaki mogły z tego wyżyć.
01:06
and so dungłajno beetlesChrząszcze eatjeść dungłajno, and theirich larvaelarwy
17
50905
2935
Gnojaki i ich larwy
01:09
are alsorównież dung-feedersDung podajniki.
18
53840
2155
żywią się gnojem.
01:11
They are growndorosły completelycałkowicie in a ballpiłka of dungłajno.
19
55995
3230
Larwy rozwijają się w kulce łajna.
01:15
WithinW ramach SouthPołudniowa AfricaAfryka, we'vemamy got about 800 speciesgatunki of dungłajno beetlesChrząszcze,
20
59225
3795
W RPA mamy około
800 gatunków żuków gnojaków,
01:18
in AfricaAfryka we'vemamy got 2,000 speciesgatunki of dungłajno beetlesChrząszcze,
21
63020
3270
w całej Afryce żyje 2 tys. gatunków,
01:22
and in the worldświat we have about 6,000 speciesgatunki of dungłajno beetlesChrząszcze.
22
66290
4598
a na świecie jest ich około 6 tys.
01:26
So, accordingwedług to dungłajno beetlesChrząszcze, dungłajno is prettyładny good.
23
70888
5138
Zdaniem gnojaków
łajno jest całkiem dobre.
01:31
UnlessChyba, że you're preparedprzygotowany to get dungłajno underpod your fingernailspaznokcie
24
76026
2672
Jeżeli ktoś nie chce
grzebać w odchodach
01:34
and rootkorzeń throughprzez the dungłajno itselfsamo, you'llTy będziesz never see
25
78698
2769
i mieć łajna pod paznokciami,
to nigdy nie zobaczy
01:37
90 percentprocent of the dungłajno beetlechrząszcz speciesgatunki,
26
81467
2291
90% gatunków żuków gnojaków,
01:39
because they go directlybezpośrednio into the dungłajno,
27
83758
2406
bo wchodzą one prosto w łajno,
01:42
straightproste down belowponiżej it, and then they shuttleczółenko back and forthnaprzód
28
86164
2612
podkopują się, po czym
kursują tam i z powrotem
01:44
betweenpomiędzy the dungłajno at the soilgleba surfacepowierzchnia
29
88776
2055
pomiędzy łajnem na powierzchni
01:46
and a nestgniazdo they make undergroundpod ziemią.
30
90831
2940
i podziemnym gniazdem.
01:49
So the questionpytanie is, how do they dealsprawa with this materialmateriał?
31
93771
5245
Jak radzą sobie z tym materiałem?
01:54
And mostwiększość dungłajno beetlesChrząszcze actuallytak właściwie wrapowinąć it into a packagepakiet of some sortsortować.
32
99016
3980
Większość gnojaków
zawija go w rodzaj paczki.
01:58
TenDziesięć percentprocent of the speciesgatunki actuallytak właściwie make a ballpiłka,
33
102996
3680
10% gatunków robi z niej kulkę,
02:02
and this ballpiłka they rollrolka away from the dungłajno sourceźródło,
34
106676
4162
tę kulkę odtacza od źródła łajna
02:06
usuallyzazwyczaj burypogrzebać it at a remotezdalny placemiejsce away from the dungłajno sourceźródło,
35
110838
3436
i zazwyczaj zagrzebuje ją
w odległym miejscu.
02:10
and they have a very particularszczególny behaviorzachowanie
36
114274
3305
Gnojaki charakterystycznie
02:13
by whichktóry they are ablezdolny to rollrolka theirich ballskulki.
37
117579
4975
toczą swoje kulki.
02:18
So this is a very prouddumny ownerwłaściciel of a beautifulpiękny dungłajno ballpiłka.
38
122554
3593
Oto dumny posiadacz pięknej kulki łajna.
02:22
You can see it's a malemęski
39
126147
1235
Widać, że to samiec,
02:23
because he's got a little hairwłosy on the back of his legsnogi there,
40
127382
2241
bo ma trochę włosów tu, na nogach,
02:25
and he's clearlywyraźnie very pleasedzadowolony about what he's sittingposiedzenie on there.
41
129623
5069
i jest wyraźnie dumny z tego,
na czym siedzi.
02:30
And then he's about to becomestają się a victimofiara
42
134692
1912
Ale już za chwilę padnie ofiarą
02:32
of a viciousVicious smash-and-grabSmash-and-Grab. (LaughterŚmiech)
43
136604
5249
podłego napadu rabunkowego. (Śmiech)
02:37
And this is a clearjasny indicationwskazanie
44
141853
2698
To jednoznacznie pokazuje,
02:40
that this is a valuablecenny resourceratunek.
45
144551
2611
że mamy do czynienia
z cennymi zasobami,
02:43
And so valuablecenny resourceszasoby have to be lookedspojrzał after
46
147162
4125
których trzeba pilnować,
02:47
and guardedstrzeżone in a particularszczególny way, and we think
47
151287
3319
strzec w specjalny sposób.
02:50
the reasonpowód they rollrolka the ballskulki away is because of this,
48
154606
3302
Chyba właśnie dlatego
toczą swoje kulki tak daleko,
02:53
because of the competitionzawody that is involvedzaangażowany
49
157908
2410
z powodu konkurencji,
02:56
in gettinguzyskiwanie holdutrzymać of that dungłajno.
50
160318
1875
obecnej przy zdobywaniu łajna.
02:58
So this dungłajno patpoklepać was actuallytak właściwie -- well, it was a dungłajno patpoklepać
51
162193
3197
15 minut przed zrobieniem tego zdjęcia,
03:01
15 minutesminuty before this photographfotografia was takenwzięty,
52
165390
2446
to był placek łajna
03:03
and we think it's the intenseintensywny competitionzawody
53
167836
3049
i to chyba silna konkurencja sprawia,
03:06
that makesczyni the beetlesChrząszcze so well-adapteddobrze przystosowany
54
170885
3880
że żuki są tak dobrze przystosowane
03:10
to rollingwalcowanie ballskulki of dungłajno.
55
174765
2689
do toczenia kulek.
03:13
So what you've got to imaginewyobrażać sobie here is this animalzwierzę here
56
177454
2033
Wyobraźcie sobie to zwierzę,
03:15
movingw ruchu acrossprzez the AfricanAfrykańska veldVeld.
57
179487
3603
jak idzie przez Wyżynę Weldów.
03:18
Its headgłowa is down. It's walkingpieszy backwardsWstecz.
58
183090
3348
Z głową do dołu,
poruszając się do tyłu.
03:22
It's the mostwiększość bizarredziwaczne way to actuallytak właściwie transporttransport your foodjedzenie in any particularszczególny directionkierunek,
59
186438
5371
To najdziwniejszy sposób
transportu pożywienia.
03:27
and at the samepodobnie time it's got to dealsprawa with the heatciepło.
60
191809
2866
Muszą też sobie radzić z gorącem.
03:30
This is AfricaAfryka. It's hotgorąco.
61
194675
1988
To Afryka. Jest gorąco.
03:32
So what I want to sharedzielić with you now
62
196663
1707
Teraz opowiem o kilku eksperymentach,
03:34
are some of the experimentseksperymenty that myselfsiebie and my colleagueskoledzy
63
198370
3175
moich własnych i moich kolegów.
03:37
have used to investigatezbadać how dungłajno beetlesChrząszcze
64
201545
4841
Chcieliśmy zobaczyć, jak gnojaki
03:42
dealsprawa with these problemsproblemy.
65
206386
2052
radzą sobie z tymi problemami.
03:44
So watch this beetlechrząszcz,
66
208438
2537
Popatrzcie na tego żuka,
03:46
and there's two things that I would like you to be awareświadomy of.
67
210975
4144
zwróćcie uwagę na dwie rzeczy.
03:51
The first is how it dealsoferty with this obstacleprzeszkoda
68
215119
2562
Po pierwsze,
jak sobie radzi z przeszkodami,
03:53
that we'vemamy put in its way. See, look, it does a little dancetaniec,
69
217681
2888
stawianymi mu drodze.
Potańczy chwilę,
03:56
and then it carriesniesie on in exactlydokładnie the samepodobnie directionkierunek
70
220569
2934
a później kontynuuje
w dokładnie tym samym kierunku,
03:59
that it tookwziął in the first placemiejsce.
71
223503
3690
jaki wcześniej obrał.
04:03
A little dancetaniec, and then headsgłowy off in a particularszczególny directionkierunek.
72
227193
3766
Mały taniec, a później
rusza w konkretnym kierunku.
04:06
So clearlywyraźnie this animalzwierzę knowswie where it's going
73
230959
3377
To zwierzę dokładnie wie,
04:10
and it knowswie where it wants to go,
74
234336
1339
dokąd zmierza.
04:11
and that's a very, very importantważny thing,
75
235675
1885
To bardzo ważne,
04:13
because if you think about it, you're at the dungłajno pilestos,
76
237560
2415
ponieważ kupa łajna
jest jak wielki placek,
04:15
you've got this great bigduży piepie that you want to get away from everybodywszyscy elsejeszcze,
77
239975
4523
który chcesz zatrzymać dla siebie,
04:20
and the quickestnajszybszy way to do it is in a straightproste linelinia.
78
244498
2893
a najszybsza droga
prowadzi po linii prostej.
04:23
So we gavedał them some more taskszadania to dealsprawa with,
79
247391
4379
Daliśmy im trochę więcej
zadań do rozwiązania,
04:27
and what we did here is we turnedobrócony the worldświat
80
251770
4160
konkretnie obróciliśmy im
świat pod nogami
04:31
underpod theirich feetstopy. And watch its responseodpowiedź.
81
255930
3679
i patrzyliśmy, co zrobią.
04:41
So this animalzwierzę has actuallytak właściwie had the wholecały worldświat
82
265287
2796
Świat tego żuka obrócono o 90 stopni.
04:43
turnedobrócony underpod its feetstopy. It's turnedobrócony by 90 degreesstopni.
83
268083
2847
Świat tego żuka obrócono o 90 stopni.
04:46
But it doesn't flinchFlinch. It knowswie exactlydokładnie where it wants to go,
84
270930
2472
Nawet nie mrugnie.
Dokładnie wie, dokąd chce iść,
04:49
and it headsgłowy off in that particularszczególny directionkierunek.
85
273402
2968
i kieruje się właśnie tam.
04:52
So our nextNastępny questionpytanie then was,
86
276370
2192
Później zadaliśmy sobie pytanie:
04:54
how are they doing this?
87
278562
1960
jak one to robią?
04:56
What are they doing? And there was a cuereplika that was availabledostępny to us.
88
280522
3449
Co właściwie robią?
Mieliśmy jedną wskazówkę.
04:59
It was that everykażdy now and then they'doni by climbwspinać się on topTop of the ballpiłka
89
283971
3127
Od czasu do czasu
wspinają się na kulkę
05:02
and they'doni by take a look at the worldświat around them.
90
287098
2632
i rozglądają dookoła.
05:05
And what do you think they could be looking at
91
289730
1720
Jak myślicie, na co patrzą,
05:07
as they climbwspinać się on topTop of the ballpiłka?
92
291450
1676
stojąc na kulce?
05:09
What are the obviousoczywisty cuespodpowiedzi that this animalzwierzę could use
93
293126
3555
Jakie wskazówki pomagają im
05:12
to directbezpośredni its movementruch? And the mostwiększość obviousoczywisty one
94
296681
4178
w określeniu kierunku?
Najbardziej oczywiste,
05:16
is to look at the skyniebo, and so we thought,
95
300859
4219
to patrzenie w niebo,
więc zaczęliśmy się zastanawiać,
05:20
now what could they be looking at in the skyniebo?
96
305078
2264
czego na niebie szukają?
05:23
And the obviousoczywisty thing to look at is the sunsłońce.
97
307342
4109
Oczywiście słońca.
05:27
So a classicklasyczny experimenteksperyment here,
98
311451
2954
Tutaj mamy typowy eksperyment,
05:30
in that what we did was we movedprzeniósł the sunsłońce.
99
314405
3539
w którym przesunęliśmy słońce.
05:33
What we're going to do now is shadecień the sunsłońce with a boardtablica
100
317944
2741
Zaraz zasłonimy je tablicą,
05:36
and then moveruszaj się the sunsłońce with a mirrorlustro
101
320685
1970
a później przesuniemy
za pomocą lustra
05:38
to a completelycałkowicie differentróżne positionpozycja.
102
322655
1866
na zupełnie inną pozycję.
05:40
And look at what the beetlechrząszcz does.
103
324521
1912
Zobaczmy, co robi gnojak.
05:42
It does a little doublepodwójnie dancetaniec,
104
326433
2831
Najpierw tańczy,
05:45
and then it headsgłowy back in exactlydokładnie the samepodobnie directionkierunek
105
329264
2279
a później idzie dalej
w tym samym kierunku,
05:47
it wentposzedł in the first placemiejsce.
106
331543
2409
w którym szedł na początku.
05:49
What happensdzieje się now? So clearlywyraźnie they're looking at the sunsłońce.
107
333952
3727
No i co teraz?
Gnojaki wyraźnie patrzą na słońce.
05:53
The sunsłońce is a very importantważny cuereplika in the skyniebo for them.
108
337679
3262
To dla nich bardzo istotna wskazówka.
05:56
The thing is the sunsłońce is not always availabledostępny to you,
109
340941
2625
Ale słońce nie zawsze jest dostępne,
05:59
because at sunsetzachód słońca it disappearsznika belowponiżej the horizonhoryzont.
110
343566
4416
o zachodzie znika za horyzontem.
06:03
What is happeningwydarzenie in the skyniebo here
111
347982
2584
W tej części nieba
widać grubą warstwę
06:06
is that there's a great bigduży patternwzór of polarizedspolaryzowane lightlekki in the skyniebo
112
350566
3659
spolaryzowanego światła,
06:10
that you and I can't see. It's the way our eyesoczy are builtwybudowany.
113
354225
3751
którego budowa naszych oczu
nie pozwala nam widzieć.
06:13
But the sunsłońce is at the horizonhoryzont over here
114
357976
3703
Tu słońce jest na horyzoncie,
06:17
and we know that when the sunsłońce is at the horizonhoryzont,
115
361679
2967
a wiemy, że gdy słońce
znajduje się na horyzoncie,
06:20
say it's over on this sidebok,
116
364646
1544
na przykład po tej stronie,
06:22
there is a north-southpółnoc-południe, a hugeolbrzymi pathwayścieżka acrossprzez the skyniebo
117
366190
4585
z północy na południe idzie ścieżka
06:26
of polarizedspolaryzowane lightlekki that we can't see
118
370775
2473
spolaryzowanego światła,
którego my nie widzimy,
06:29
that the beetlesChrząszcze can see.
119
373248
2798
ale żuki je widzą.
06:31
So how do we testtest that? Well, that's easyłatwo.
120
376046
2859
Jak to zbadać? To dość proste.
06:34
What we do is we get a great bigduży polarizationPolaryzacja filterfiltr,
121
378905
2942
Bierzemy duży filtr polaryzacyjny,
06:37
popmuzyka pop the beetlechrząszcz underneathpod spodem it, and the filterfiltr is at right angleskąty
122
381847
4424
umieszczamy nad żukiem,
pod kątem prostym
06:42
to the polarizationPolaryzacja patternwzór of the skyniebo.
123
386271
2650
do warstwy polaryzacyjnej na niebie.
06:44
The beetlechrząszcz comespochodzi out from underneathpod spodem the filterfiltr
124
388921
4170
Żuk wychodzi spod filtra
06:48
and it does a right-handprawa ręka turnskręcać,
125
393091
2503
i skręca w prawo,
06:51
because it comespochodzi back underpod the skyniebo
126
395594
2194
ponieważ wrócił pod niebo,
06:53
that it was originallypierwotnie orientatedukierunkowane na to
127
397788
2819
według którego wcześniej się kierował
06:56
and then reorientatesreorientates itselfsamo back
128
400607
2345
i wraca na obrany wcześniej tor.
06:58
to the directionkierunek it was originallypierwotnie going in.
129
402952
3922
i wraca na obrany wcześniej tor.
07:02
So obviouslyoczywiście beetlesChrząszcze can see polarizedspolaryzowane lightlekki.
130
406874
5817
Czyli żuki widzą spolaryzowane światło.
07:08
Okay, so what we'vemamy got so fardaleko is,
131
412691
2757
Wiemy już,
07:11
what are beetlesChrząszcze doing? They're rollingwalcowanie ballskulki.
132
415448
2776
że żuki toczą kulki.
07:14
How are they doing it? Well, they're rollingwalcowanie them in a straightproste linelinia.
133
418224
3015
W jaki sposób?
Po linii prostej.
07:17
How are they maintainingutrzymywanie it in a particularszczególny straightproste linelinia?
134
421239
3578
Jak utrzymują linię prostą?
07:20
Well, they're looking at celestialCelestial cuespodpowiedzi in the skyniebo,
135
424817
2695
Patrząc na znaki na niebie,
07:23
some of whichktóry you and I can't see.
136
427512
2244
nie zawsze dla nas widoczne.
07:25
But how do they pickwybierać up those celestialCelestial cuespodpowiedzi?
137
429756
1684
Ale jak odbierają te wskazówki?
07:27
That was what was of interestzainteresowanie to us nextNastępny.
138
431440
3044
To było nasze kolejne pytanie.
07:30
And it was this particularszczególny little behaviorzachowanie, the dancetaniec,
139
434484
3188
Ich zachowanie, ten krótki taniec,
07:33
that we thought was importantważny, because look,
140
437672
2919
wydał nam się szczególnie ważny,
07:36
it takes a pausepauza everykażdy now and then,
141
440591
1556
bo żuk zatrzymuje się co jakiś czas
07:38
and then headsgłowy off in the directionkierunek that it wants to go in.
142
442147
4479
i rusza w wybranym kierunku.
07:42
So what are they doing when they do this dancetaniec?
143
446626
4237
Co robią żuki podczas tego tańca?
07:46
How fardaleko can we pushPchać them before they will reorientatereorientate themselvessami?
144
450863
4342
Na ile możemy im przeszkodzić,
zanim wrócą na obrany kurs?
07:51
And in this experimenteksperyment here, what we did was we forcedwymuszony them
145
455205
3496
W tym eksperymencie zmusiliśmy je
07:54
into a channelkanał, and you can see he wasn'tnie było
146
458701
2662
do przejścia przez tunel.
07:57
particularlyszczególnie forcedwymuszony into this particularszczególny channelkanał,
147
461363
2738
Tego nie trzeba było
za bardzo zmuszać.
08:00
and we graduallystopniowo displacedwysiedlone the beetlechrząszcz by 180 degreesstopni
148
464101
5298
Stopniowo przekręciliśmy go
o 180 stopni,
08:05
untilaż do this individualindywidualny endskończy się up going in exactlydokładnie the oppositenaprzeciwko directionkierunek
149
469399
3736
tak żeby zaczął iść
w dokładnie przeciwnym kierunku,
08:09
that it wanted to go in, in the first placemiejsce.
150
473135
2565
niż wybrał początkowo.
08:11
And let's see what his reactionreakcja is
151
475700
2801
Popatrzmy, jak zareagował
08:14
as he's headedgłowiasty throughprzez 90 degreesstopni here,
152
478501
2610
po obróceniu o 90 stopni.
08:17
and now he's going to -- when he endskończy się up down here,
153
481111
2104
Tutaj ma już odchylenie
08:19
he's going to be 180 degreesstopni in the wrongźle directionkierunek.
154
483215
3047
o 180 stopni
od pierwotnego kierunku.
08:22
And see what his responseodpowiedź is.
155
486262
2298
Patrzcie, co robi.
08:24
He does a little dancetaniec, he turnsskręca around,
156
488560
3193
Najpierw tańczy, obraca się
08:27
and headsgłowy back in this. He knowswie exactlydokładnie where he's going.
157
491753
3734
i wraca do tunelu.
Dobrze wie, dokąd idzie.
08:31
He knowswie exactlydokładnie what the problemproblem is,
158
495487
2279
Dokładnie wie, w czym tkwi problem
08:33
and he knowswie exactlydokładnie how to dealsprawa with it,
159
497766
1595
i jak sobie z nim poradzić,
08:35
and the dancetaniec is this transitionprzejście behaviorzachowanie
160
499361
2701
a ten taniec jest
zachowaniem przejściowym,
08:37
that allowspozwala them to reorientatereorientate themselvessami.
161
502062
2809
które pozwala im
znów się zorientować.
08:40
So that's the dancetaniec, but after spendingwydatki manywiele yearslat
162
504871
4792
Po wielu latach obserwacji gnojaków
08:45
sittingposiedzenie in the AfricanAfrykańska bushkrzak watchingoglądanie dungłajno beetlesChrząszcze on nicemiły hotgorąco daysdni,
163
509663
3656
w upalnym afrykańskim buszu,
08:49
we noticedzauważyłem that there was anotherinne behaviorzachowanie
164
513319
2351
zauważyliśmy jeszcze jedno zachowanie
08:51
associatedpowiązany with the dancetaniec behaviorzachowanie.
165
515670
2489
związane z tym tańcem.
08:54
EveryKażdy now and then, when they climbwspinać się on topTop of the ballpiłka,
166
518159
3938
Co jakiś czas,
żuki wspinają się na kulkę
08:57
they wipewycierać theirich facetwarz.
167
522097
3406
i wycierają głowę.
09:01
And you see him do it again.
168
525503
2963
Znów to robi.
09:04
Now we thought, now what could be going on here?
169
528466
2981
Zastanawialiśmy się, o co chodzi.
09:07
ClearlyWyraźnie the groundziemia is very hotgorąco, and when the groundziemia is hotgorąco,
170
531447
2904
Kiedy ziemia jest bardzo gorąca,
09:10
they dancetaniec more oftenczęsto, and when they do this particularszczególny dancetaniec,
171
534351
2735
żuki częściej tańczą, i podczas tańca
09:12
they wipewycierać the bottomDolny of theirich facetwarz.
172
537086
1970
wycierają dolną część pyszczka.
09:14
And we thought that it could be a thermoregulatorytermoregulacji behaviorzachowanie.
173
539056
2699
Sądziliśmy, że chodzi
o termoregulację.
09:17
We thought that maybe what they're doing is tryingpróbować to
174
541755
2010
Może robią to po to,
09:19
get off the hotgorąco soilgleba and alsorównież spittingplucie ontona theirich facetwarz
175
543765
3441
żeby strząsnąć gorącą ziemię
i poślinić pysk,
09:23
to coolchłodny theirich headgłowa down.
176
547206
2416
żeby ochłodzić głowę.
09:25
So what we did was designprojekt a couplepara of arenasArenas.
177
549622
4442
Zaprojektowaliśmy parę takich aren.
09:29
one was hotgorąco, one was coldzimno.
178
554064
2099
Jedna była gorąca, druga zimna.
09:32
We shadedzacienione this one. We left that one hotgorąco.
179
556163
2377
Tę przysłoniliśmy,
tę zostawiliśmy nagrzaną.
09:34
And then what we did was we filmednakręcony them with a thermaltermiczne cameraaparat fotograficzny.
180
558540
3467
Sfilmowaliśmy je termowizorem.
09:37
So what you're looking at here is a heatciepło imageobraz
181
562007
4416
Tutaj widzimy
obraz ciepła tego systemu
09:42
of the systemsystem, and what you can see here emergingwyłaniający się
182
566423
3921
oraz to, że kulka łajna jest chłodna.
09:46
from the poopoo is a coolchłodny dungłajno ballpiłka.
183
570344
3609
oraz to, że kulka łajna jest chłodna.
09:49
So the truthprawda is, if you look at the temperaturetemperatura over here,
184
573953
3279
Czyli według tej temperatury
09:53
dungłajno is coolchłodny. (LaughterŚmiech)
185
577232
4980
łajno jest przyjemnie chłodne. (Śmiech)
09:58
So all we're interestedzainteresowany in here is comparingporównywanie the temperaturetemperatura
186
582212
3218
Chcemy porównać temperaturę żuka
10:01
of the beetlechrząszcz againstprzeciwko the backgroundtło.
187
585430
2640
z temperaturą podłoża.
10:03
So the backgroundtło here is around about 50 degreesstopni centigradestustopniowy.
188
588070
3944
Tutaj podłoże ma około 50 stopni.
10:07
The beetlechrząszcz itselfsamo and the ballpiłka are probablyprawdopodobnie around about
189
592014
2608
Sam żuk i kulka mają pewnie
10:10
30 to 35 degreesstopni centigradestustopniowy,
190
594622
2071
około 30 - 35 stopni Celsjusza,
10:12
so this is a great bigduży ballpiłka of icelód creamkrem
191
596693
2666
więc mamy tu dużą kulkę lodów,
10:15
that this beetlechrząszcz is now transportingtransportu acrossprzez the hotgorąco veldVeld.
192
599359
3127
którą żuk transportuje
przez gorącą wyżynę.
10:18
It isn't climbingwspinaczka. It isn't dancingtaniec, because
193
602486
2703
Nie wspina się, nie tańczy,
10:21
its bodyciało temperaturetemperatura is actuallytak właściwie relativelystosunkowo lowNiska.
194
605189
2841
ponieważ ma stosunkowo
niską temperaturę ciała.
10:23
It's about the samepodobnie as yoursTwój and minekopalnia.
195
608030
3073
Mniej więcej taką, jak nasza.
10:27
And what's of interestzainteresowanie here is that little brainmózg is quitecałkiem coolchłodny.
196
611103
4964
Co ciekawe, ten mały mózg
jest dość chłodny.
10:31
But if we contrastkontrast now what happensdzieje się in a hotgorąco environmentśrodowisko,
197
616067
4307
Porównajmy teraz,
co się dzieje w gorącym otoczeniu.
10:36
look at the temperaturetemperatura of the soilgleba.
198
620374
2150
Spójrzcie na temperaturę ziemi.
10:38
It's up around 55 to 60 degreesstopni centigradestustopniowy.
199
622524
3450
Ma jakieś 55 - 60 stopni Celsjusza.
10:41
Watch how oftenczęsto the beetlechrząszcz dancestańce.
200
625974
3442
Patrzcie, jak często żuk tańczy.
10:45
And look at its frontz przodu legsnogi. They're roaringlyroaringly hotgorąco.
201
629416
4542
Ma nogi rozgrzane do białości.
10:49
So the ballpiłka leavesodchodzi a little thermaltermiczne shadowcień,
202
633958
2923
Kulka rzuca mały cień,
10:52
and the beetlechrząszcz climbswspina się on topTop of the ballpiłka
203
636881
1934
żuk wspina się na nią
10:54
and wipeschusteczki its facetwarz, and all the time it's tryingpróbować to coolchłodny itselfsamo down,
204
638815
4639
i wyciera głowę, próbując się ochłodzić
10:59
we think, and avoiduniknąć the hotgorąco sandpiasek that it's walkingpieszy acrossprzez.
205
643454
5670
i na chwilę oderwać
od gorącego piasku.
11:05
And what we did then was put little bootsbuty on these legsnogi,
206
649124
3932
Później założyliśmy im małe buciki,
11:08
because this was a way to testtest if the legsnogi
207
653056
2962
bo to był najprostszy sposób
na sprawdzenie,
11:11
were involvedzaangażowany in sensingwyczuwając the temperaturetemperatura of the soilgleba.
208
656018
3758
czy nogi odgrywają rolę
w wyczuwaniu temperatury ziemi.
11:15
And if you look over here, with bootsbuty they climbwspinać się ontona the ballpiłka
209
659776
3977
Tu widać, że w butach
wspinają się na kulkę
11:19
fardaleko lessmniej oftenczęsto when they had no bootsbuty on.
210
663753
4191
dużo rzadziej niż bez nich.
11:23
So we describedopisane these as coolchłodny bootsbuty.
211
667944
2327
Nazywaliśmy je
fajnymi chłodzącymi butami.
11:26
It was a dentaldentystyczny compoundzłożony that we used to make these bootsbuty.
212
670271
2922
Zrobiliśmy je z masy dentystycznej.
11:29
And we alsorównież cooledchłodzone down the dungłajno ballpiłka, so we were ablezdolny
213
673193
2887
Chłodziliśmy też kulkę łajna,
11:31
to put the ballpiłka in the fridgelodówka, gavedał them a nicemiły coolchłodny dungłajno ballpiłka,
214
676080
3649
wsadziliśmy ją do lodówki
i oddaliśmy przyjemnie chłodną
11:35
and they climbedwspiął się ontona that ballpiłka fardaleko lessmniej oftenczęsto
215
679729
2551
i wtedy wspinały się na nią
dużo rzadziej,
11:38
than when they had a hotgorąco ballpiłka.
216
682280
1536
niż gdy miały gorącą kulkę.
11:39
So this is callednazywa stiltingstilting. It's a thermaltermiczne behaviorzachowanie
217
683816
2974
Nazywamy to
chodzeniem na szczudłach.
11:42
that you and I do if we crosskrzyż the beachplaża,
218
686790
1908
Zachowujemy się podobnie,
kiedy przechodząc przez plażę,
11:44
we jumpskok ontona a towelręcznik, somebodyktoś has this towelręcznik --
219
688698
2718
skaczemy na czyjś ręcznik.
11:47
"Sorry, I've jumpedprzeskoczył ontona your towelręcznik." --
220
691416
1223
"O, przepraszam",
11:48
and then you scuttleScuttle acrossprzez ontona somebodyktoś else'sw przeciwnym razie towelręcznik,
221
692639
2564
a później przeskakujemy
na inny ręcznik
11:51
and that way you don't burnpalić się your feetstopy.
222
695203
2205
i w ten sposób
unikamy poparzenia stóp.
11:53
And that's exactlydokładnie what the beetlesChrząszcze are doing here.
223
697408
2801
Dokładnie to samo robią żuki.
11:56
HoweverJednak, there's one more storyfabuła I'd like to sharedzielić with you,
224
700209
3215
Chcę jeszcze o coś powiedzieć
11:59
and that's this particularszczególny speciesgatunki.
225
703424
1572
o tym konkretnym gatunku.
12:00
It's from a genusRodzaj callednazywa PachysomaPachysoma.
226
704996
2793
To żuk z rodzaju Pachysoma.
12:03
There are 13 speciesgatunki in the genusRodzaj, and they have
227
707789
3032
13 gatunków tego rodzaju
12:06
a particularszczególny behaviorzachowanie that I think you will find interestingciekawy.
228
710821
6138
ma charakterystyczny zwyczaj.
12:12
This is a dungłajno beetlechrząszcz. Watch what he's doing.
229
716959
4660
To jest żuk gnojak. Patrzcie co robi.
12:17
Can you spotmiejsce the differenceróżnica?
230
721619
2690
Widzicie różnicę?
12:20
They don't normallynormalnie go this slowlypowoli. It's in slowpowolny motionruch.
231
724309
3232
To nagranie w zwolnionym tempie.
12:23
but it's walkingpieszy forwardsdo przodu,
232
727541
1794
Żuk idzie do przodu
12:25
and it's actuallytak właściwie takingnabierający a pelletna pelety of drysuchy dungłajno with it.
233
729335
3561
i zabiera ze sobą
kulkę suchego łajna.
12:28
This is a differentróżne speciesgatunki in the samepodobnie genusRodzaj
234
732896
2454
To inny gatunek
z tego samego rodzaju,
12:31
but exactlydokładnie the samepodobnie foragingżerowania behaviorzachowanie.
235
735350
3872
ale zachowuje się tak samo.
12:35
There's one more interestingciekawy aspectaspekt of this
236
739222
2791
Jest jeszcze jeden ciekawy aspekt
12:37
dungłajno beetle'sBeetle behaviorzachowanie that we founduznany quitecałkiem fascinatingfascynujący,
237
742013
4303
zachowania żuków,
który nas zafascynował,
12:42
and that's that it forageskarm and provisionsprzepisy a nestgniazdo.
238
746316
4506
mianowicie wyszukiwanie
i zaopatrywanie gniazda.
12:46
So watch this individualindywidualny here, and what he's tryingpróbować to do
239
750822
2691
Spójrzcie, jak ten osobnik próbuje
12:49
is setzestaw up a nestgniazdo.
240
753513
2720
założyć gniazdo.
12:52
And he doesn't like this first positionpozycja,
241
756233
1709
Nie podoba mu się
pierwsza lokalizacja,
12:53
but he comespochodzi up with a seconddruga positionpozycja,
242
757942
1623
ale wybiera drugą
12:55
and about 50 minutesminuty laterpóźniej, that nestgniazdo is finishedskończone,
243
759565
3857
i po jakiś 50 minutach,
gniazdo jest ukończone,
12:59
and he headsgłowy off to foragepasza and provisionzaopatrzenie
244
763422
3727
a on odchodzi po pożywienie
13:03
at a pilestos of drysuchy dungłajno pelletsgranulki.
245
767149
2354
do tej kupki kulek suchego łajna.
13:05
And what I want you to noticeogłoszenie is the outwardna zewnątrz pathścieżka
246
769503
3166
Porównajcie drogę od gniazda
13:08
comparedporównywane to the homewarddo domu pathścieżka, and compareporównać the two.
247
772669
4609
i drogę powrotną.
13:13
And by and largeduży, you'llTy będziesz see that the homewarddo domu pathścieżka
248
777278
2660
Wyraźnie widać, że droga powrotna
13:15
is fardaleko more directbezpośredni than the outwardna zewnątrz pathścieżka.
249
779938
2831
jest o wiele prostsza niż pierwsza.
13:18
On the outwardna zewnątrz pathścieżka, he's always on the lookoutLookout
250
782769
2815
Odchodząc od gniazda wciąż szuka
13:21
for a newNowy blobBLOB of dungłajno.
251
785584
2465
jakiejś nowej kulki łajna.
13:23
On the way home, he knowswie where home is,
252
788049
1551
Wracając wie, gdzie jest dom,
13:25
and he wants to go straightproste to it.
253
789600
3218
i idzie prosto do niego.
13:28
The importantważny thing here is that this is not a one-wayjednokierunkowe tripwycieczka,
254
792818
3575
To ważne, że nie chodzi
o podróż w jedną stronę,
13:32
as in mostwiększość dungłajno beetlesChrząszcze. The tripwycieczka here is repeatedpowtarzający się
255
796393
3390
jak w przypadku większości żuków.
Trasa się powtarza
13:35
back and forthnaprzód betweenpomiędzy a provisioningInicjowanie obsługi administracyjnej siteteren and a nestgniazdo siteteren.
256
799783
4305
w tę i z powrotem,
między łajnem a gniazdem.
13:39
And watch, you're going to see
257
804088
942
Teraz zobaczycie
13:40
anotherinne SouthPołudniowa AfricanAfrykańska crimeprzestępstwo takingnabierający placemiejsce right now. (LaughterŚmiech)
258
805030
4010
inną południowoafrykańską zbrodnię.
(Śmiech)
13:44
And his neighborsąsiad stealskradnie one of his dungłajno pelletsgranulki.
259
809040
4614
Sąsiad kradnie mu jedną z kulek.
13:49
So what we're looking at here
260
813654
3137
To, co tu widzimy,
13:52
is a behaviorzachowanie callednazywa pathścieżka integrationintegracja.
261
816791
3328
nazywa się ścieżką integracji.
13:56
And what's takingnabierający placemiejsce is that the beetlechrząszcz
262
820119
2617
Ten żuk zna miejsce,
13:58
has got a home spotmiejsce, it goesidzie out on a convolutedzawiłe pathścieżka
263
822736
4303
w którym jest dom,
wychodzi na zawiłą ścieżkę
14:02
looking for foodjedzenie, and then when it findsznajduje foodjedzenie,
264
827039
3091
w poszukiwaniu jedzenia,
a gdy je znajdzie,
14:06
it headsgłowy straightproste home. It knowswie exactlydokładnie where its home is.
265
830130
4308
wraca prosto do domu.
Dokładnie wie, gdzie.
14:10
Now there's two wayssposoby it could be doing that,
266
834438
3025
Może to robić na dwa sposoby,
14:13
and we can testtest that by displacingprzemieszczenie the beetlechrząszcz
267
837463
2960
co można zbadać
przemieszczając żuka
14:16
to a newNowy positionpozycja when it's at the foragingżerowania siteteren.
268
840423
2697
na nowe miejsce,
gdy jest z dala od domu.
14:19
If it's usingza pomocą landmarksZabytki, it will find its home.
269
843120
3294
Jeśli kieruje się otoczeniem,
wróci do domu.
14:22
If it is usingza pomocą something callednazywa pathścieżka integrationintegracja,
270
846414
3415
Jeśli użyje ścieżki integracji,
14:25
it will not find its home. It will arriveprzyjechać at the wrongźle spotmiejsce,
271
849829
3784
nie znajdzie go,
trafi do innego miejsca.
14:29
and what it's doing here if it's usingza pomocą pathścieżka integrationintegracja
272
853613
2424
Używanie ścieżki integracji oznacza,
14:31
is it's countingrachunkowość its stepskroki or measuringzmierzenie the distancedystans out in this directionkierunek.
273
856037
3871
że liczy kroki
lub odmierza odległość.
14:35
It knowswie the bearingłożysko home, and it knowswie it should be in that directionkierunek.
274
859908
3697
Wie, gdzie jest dom
i w jakim kierunku się udać.
14:39
If you displacewypierać it, it endskończy się up in the wrongźle placemiejsce.
275
863605
3128
Jeśli zmienimy jego położenie,
wyląduje w złym miejscu.
14:42
So let's see what happensdzieje się when we put this beetlechrząszcz
276
866733
2577
Zobaczmy, co się stanie,
jeśli poddamy tego żuka
14:45
to the testtest with a similarpodobny experimenteksperyment.
277
869310
3316
podobnemu eksperymentowi.
14:48
So here'soto jest our cunningcwaniactwo experimentereksperymentator.
278
872626
4386
Oto nasz sprytny eksperymentator.
14:52
He displaceswypiera the beetlechrząszcz,
279
877012
2401
Przestawi żuka,
14:55
and now we have to see what is going to take placemiejsce.
280
879413
4849
i zobaczymy co się stanie.
15:00
What we'vemamy got is a burrownory. That's where the foragepasza was.
281
884262
3094
Tu gdzie było pożywienie,
teraz jest dziura.
15:03
The foragepasza has been displacedwysiedlone to a newNowy positionpozycja.
282
887356
2947
Przeniesiono je w inne miejsce.
15:06
If he's usingza pomocą landmarkpunkt orientacyjny orientationOrientacja,
283
890303
2359
Jeśli żuk orientuje się
obserwując otoczenie,
15:08
he should be ablezdolny to find the burrownory,
284
892662
1760
powinien znaleźć tę dziurę,
15:10
because he'llpiekło be ablezdolny to recognizerozpoznać the landmarksZabytki around it.
285
894422
2723
bo rozpozna
charakterystyczne obiekty.
15:13
If he's usingza pomocą pathścieżka integrationintegracja,
286
897145
3043
Jeśli używa ścieżki integracji,
15:16
then it should endkoniec up in the wrongźle spotmiejsce over here.
287
900188
3724
powinien wylądować
w złym miejscu, gdzieś tu.
15:19
So let's watch what happensdzieje się
288
903912
2310
Popatrzmy co się stanie,
15:22
when we put the beetlechrząszcz throughprzez the wholecały testtest.
289
906222
3291
gdy przeprowadzimy ten test.
15:25
So there he is there.
290
909513
1996
Tu jest żuk.
15:27
He's about to headgłowa home, and look what happensdzieje się.
291
911509
6260
Ma iść do domu
i spójrzcie co się dzieje.
15:33
ShameWstyd.
292
917769
2493
Wstyd.
15:36
It hasn'tnie ma a clueWskazówka.
293
920262
2234
Nie ma pojęcia, co robić.
15:38
It startszaczyna się to searchszukanie for its housedom in the right distancedystans
294
922496
2920
Zaczyna szukać domu w dobrej odległości
15:41
away from the foodjedzenie, but it is clearlywyraźnie completelycałkowicie lostStracony.
295
925416
5975
od jedzenia,
ale jest wyraźnie zagubiony.
15:47
So we know now that this animalzwierzę usesużywa pathścieżka integrationintegracja
296
931391
4218
Wiemy już, że używa
ścieżki integracji,
15:51
to find its way around, and the callousbezduszny experimentereksperymentator
297
935609
4079
żeby odnaleźć drogę,
a bezduszny badacz
15:55
leadswskazówki it topTop left and leavesodchodzi it. (LaughterŚmiech)
298
939688
3121
najpierw myli mu drogę,
a później go zostawia. (Śmiech)
15:58
So what we're looking at here are a groupGrupa of animalszwierzęta
299
942809
4055
Mamy do czynienia z grupą zwierząt,
16:02
that use a compasskompas, and they use the sunsłońce as a compasskompas
300
946864
2079
które żeby znaleźć drogę,
16:04
to find theirich way around,
301
948943
1640
używają słońca jak kompasu,
16:06
and they have some sortsortować of systemsystem
302
950583
2525
i mają jakiś sposób
16:09
for measuringzmierzenie that distancedystans,
303
953108
1963
na mierzenie odległości.
16:10
and we know that these speciesgatunki here actuallytak właściwie
304
955071
3337
Wiemy również, że te gatunki
16:14
countliczyć the stepskroki. That's what they use as an odometerstan licznika,
305
958408
2681
liczą kroki.
Jako drogomierza używają
16:16
a step-countingKrokomierz systemsystem, to find theirich way back home.
306
961089
5137
systemu liczenia kroków.
16:22
We don't know yetjeszcze what dungłajno beetlesChrząszcze use.
307
966226
2823
Jeszcze nie wiemy
czego więcej gnojaki używają.
16:24
So what have we learnednauczyli from these animalszwierzęta
308
969049
2279
Czego możemy się
nauczyć od tych zwierząt
16:27
with a brainmózg that's the sizerozmiar of a grainziarno of riceRyż?
309
971328
3001
o mózgach wielkości ziarnka ryżu?
16:30
Well, we know that they can rollrolka ballskulki in a straightproste linelinia
310
974329
4111
Wiemy, że mogą pchać kulkę
po prostej linii,
16:34
usingza pomocą celestialCelestial cuespodpowiedzi.
311
978440
2145
używając znaków na niebie.
16:36
We know that the dancetaniec behaviorzachowanie is an orientationOrientacja behaviorzachowanie
312
980585
3128
Wiemy, że ich taniec
pomaga im w orientacji
16:39
and it's alsorównież a thermoregulationtermoregulacja behaviorzachowanie,
313
983713
2414
i termoregulacji,
16:42
and we alsorównież know that they use a pathścieżka integrationintegracja systemsystem
314
986127
4198
oraz że używają systemu
ścieżki integracji,
16:46
for findingodkrycie theirich way home.
315
990325
2089
żeby znaleźć drogę do domu.
16:48
So for a smallmały animalzwierzę dealingpostępowanie with a fairlydość revoltingoburzający substancesubstancja
316
992414
4170
Od małego stworzenia
o odpychających gustach
16:52
we can actuallytak właściwie learnuczyć się an awfulstraszny lot from these things
317
996584
2769
możemy się nauczyć rzeczy,
16:55
doing behaviorszachowania that you and I couldn'tnie mógł possiblymożliwie do.
318
999353
3632
których my raczej
nie potrafilibyśmy zrobić.
16:58
Thank you. (ApplauseAplauz)
319
1002985
4000
Dziękuję. (Brawa)
Translated by Lena Gorska
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Marcus Byrne - Entomologist
Marcus Byrne is fascinated by the way insects, particularly the intrepid dung beetle, have hardwired solutions to the challenges posed by their environments. Could they help humans solve problems?

Why you should listen

Marcus Byrne is professor of zoology and entomology at Wits University in Johannesburg, South Africa. His research explores what humans can learn from insects. One of the big questions he's focused on: how can we control alien weeds, which threaten biodiversity? Byrne believes that insects may hold the 'magic bullet' for how to restrain the growth of these plants, which jockey for resources with native flora and fauna.

Byrne's work has also focused on the unique mechnics of the dung beetle. His research has shown that the dung beetle has a highly effective visual navigation system, that allows them to roll balls of animal dung with precision back to their home, even in the dark of night and the hottest of conditions. Byrne wonders: can this beetle teach humans how to solve complex visual problems?

 

More profile about the speaker
Marcus Byrne | Speaker | TED.com