TEDSalon NY2013
Rodrigo Canales: The deadly genius of drug cartels
Rodrigo Canales: Morderczy geniusz karteli narkotykowych
Filmed:
Readability: 5.6
2,408,475 views
Szacuje się, że liczba ludzi, którzy zginęli w walkach karteli narkotykowych w Meksyku w ciągu 6 ostatnich lat, może sięgać nawet 100 tysięcy. Możemy sądzić, że nie ma to z nami nic wspólnego, ale tak naprawdę wszyscy jesteśmy współwinni, jak udowadnia Rodrigo Canales, wykładowca Yale, w tej bezkompromisowej wypowiedzi obalającej powszechne wyobrażenia na temat metod działania karteli narkotykowych. Rzeź nie jest efektem działania bezmyślnych bandziorów strzelających do siebie na oślep, lecz rezultatem wprowadzania w życie przemyślanej strategii marki.
Rodrigo Canales - Business professor
Rodrigo Canales wants to understand how individuals influence organizations or systems--even those as complex as the Mexican drug cartels. Full bio
Rodrigo Canales wants to understand how individuals influence organizations or systems--even those as complex as the Mexican drug cartels. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
In December of 2010,
0
1617
3676
W grudniu 2010 roku
00:17
the city of Apatzingán
1
5293
1817
miasto Apatzingán
00:19
in the coastal state of Michoacán, in Mexico,
2
7110
3152
na wybrzeżu Meksyku, w stanie Michoacán,
00:22
awoke to gunfire.
3
10262
2370
zbudziły strzały.
00:24
For two straight days,
4
12632
1576
Przez dwa dni
00:26
the city became an open battlefield
5
14208
2418
w mieście toczyły się walki
00:28
between the federal forces
6
16626
1784
między siłami rządowymi,
00:30
and a well-organized group,
7
18410
1669
a świetnie zorganizowaną grupą,
00:32
presumably from the local criminal organization,
8
20079
2783
prawdopodobnie lokalną mafią,
00:34
La Familia Michoacana, or the Michoacán family.
9
22862
3372
La Familia Michoacana - rodziną Michoacán.
00:38
The citizens didn't only experience incessant gunfire
10
26234
3150
Mieszkańcy znosili nieprzerwany ostrzał
00:41
but also explosions
11
29384
2420
i wybuchy.
00:43
and burning trucks used as barricades across the city,
12
31804
3271
Na barykadach płonęły ciężarówki.
00:47
so truly like a battlefield.
13
35075
2017
Prawdziwe pole bitwy.
00:49
After these two days,
14
37092
1530
Po dwóch dniach,
00:50
and during a particularly intense encounter,
15
38622
2805
podczas ostrego starcia,
00:53
it was presumed that the leader of La Familia Michoacana,
16
41427
2567
przywódca La Familia Michoacana,
00:55
Nazario Moreno, was killed.
17
43994
2505
Nazario Moreno, zginął.
00:58
In response to this terrifying violence,
18
46499
2011
W odpowiedzi na wybuch przemocy
01:00
the mayor of Apatzingán
19
48510
1999
burmistrz Apatzingán
01:02
decided to call the citizens to a march for peace.
20
50509
2300
wezwał mieszkańców na marsz dla pokoju.
01:04
The idea was to ask for a softer approach
21
52809
3347
Chciał prosić o łagodniejsze podejście
01:08
to criminal activity in the state.
22
56156
2418
do miejscowej przestępczości.
01:10
And so, the day of the scheduled procession,
23
58574
3194
W ustalonym dniu przemarszu
01:13
thousands of people showed up.
24
61768
1854
pojawiły się tysiące ludzi.
01:15
As the mayor was preparing to deliver
25
63622
1694
Kiedy burmistrz miał już wygłosić
01:17
the speech starting the march,
26
65316
2111
przemowę inaugurującą marsz,
01:19
his team noticed
27
67427
1502
jego zespół dostrzegł,
01:20
that, while half of the participants
28
68929
3158
że połowa uczestników
01:24
were appropriately dressed in white,
29
72087
1675
jest ubrana na biało
01:25
and bearing banners asking for peace,
30
73762
2840
i niesie pokojowe transparenty,
01:28
the other half was actually marching
31
76602
2169
ale druga połowa przybyła,
01:30
in support of the criminal organization
32
78771
3091
by wesprzeć organizację przestępczą
01:33
and its now-presumed-defunct leader.
33
81862
3184
i jej nieżyjącego przywódcę.
01:37
Shocked, the mayor decided to step aside
34
85046
3069
Wstrząśnięty burmistrz się wycofał,
01:40
rather than participate or lead a procession
35
88115
2011
nie chcąc uczestniczyć w marszu
01:42
that was ostensibly in support of organized crime.
36
90126
3385
otwarcie popierającym przestępczość.
01:45
And so his team stepped aside.
37
93511
2242
Wycofał się też jego zespół.
01:47
The two marches joined together,
38
95753
2076
Dwa marsze się połączyły
01:49
and they continued their path
39
97829
3005
i pomaszerowały wspólnie
01:52
towards the state capital.
40
100834
2610
w kierunku stolicy.
01:55
This story of horrific violence
41
103444
4811
Historia potwornej przemocy
02:00
followed by a fumbled approach
42
108255
2197
i nieudanego podejścia
02:02
by federal and local authorities as they tried
43
110452
2195
władz rządowych i samorządowych
02:04
to engage civil society,
44
112647
1423
do włączenia obywateli,
02:06
who has been very well engaged by a criminal organization,
45
114070
3356
których mafia zaangażowała bez trudu,
02:09
is a perfect metaphor for what's happening in Mexico today,
46
117426
3464
jest celną metaforą obecnej sytuacji Meksyku.
02:12
where we see that our current understanding
47
120890
3349
Nasze obecne rozumienie
02:16
of drug violence and what leads to it
48
124239
2368
narko-przemocy i jej przyczyn
02:18
is probably at the very least incomplete.
49
126607
2602
jest co najmniej niepełne.
02:21
If you decided to spend 30 minutes trying
50
129209
2003
Jeśli poświęcicie 30 minut,
02:23
to figure out what's going on with drug violence in Mexico
51
131212
2030
by zrozumieć narko-przemoc w Meksyku,
02:25
by, say, just researching online,
52
133242
2639
choćby szukając online,
02:27
the first thing you would find out is that
53
135881
1841
dowiecie się przede wszystkim,
02:29
while the laws state that all Mexican citizens are equal,
54
137722
3967
że choć wszyscy Meksykanie
są równi wobec prawa,
są równi wobec prawa,
02:33
there are some that are more
55
141689
1119
niektórzy są równiejsi,
02:34
and there are some that are much less equal than others,
56
142808
3359
a niektórzy mniej równi od reszty.
02:38
because you will quickly find out
57
146167
1251
Szybko się dowiecie,
02:39
that in the past six years
58
147418
1704
że w ciągu 6 ostatnich lat
02:41
anywhere between 60 and 100,000 people
59
149122
2148
od 60 do 100 tys. ludzi
02:43
have lost their lives in drug-related violence.
60
151270
3558
zginęło w wojnach narkotykowych.
02:46
To put these numbers in perspective,
61
154828
1747
Dla porównania,
02:48
this is eight times larger than the number of casualties
62
156575
2816
to 8 razy więcej ofiar, niż pochłonęły wojny
02:51
in the Iraq and Afghanistan wars combined.
63
159391
4521
w Iraku i Afganistanie.
02:55
It's also shockingly close to the number of people
64
163912
2504
Szokujące, ale podobna liczba ludzi
02:58
who have died in the Syrian civil war,
65
166416
2526
zginęła w syryjskiej wojnie domowej,
03:00
which is an active civil war.
66
168942
2213
która obecnie się toczy.
03:03
This is happening just south of the border.
67
171155
3196
To się dzieje tuż za południową granicą USA.
03:06
Now as you're reading, however,
68
174351
1604
Czytając to,
03:07
you will be maybe surprised that you will quickly
69
175955
1683
będziecie zaskoczeni, jak szybko
03:09
become numb to the numbers of deaths,
70
177638
2036
przestanie was poruszać liczba zabitych.
03:11
because you will see that these are sort of abstract numbers
71
179674
3686
Zrozumiecie, że to tylko abstrakcyjne liczby,
03:15
of faceless, nameless dead people.
72
183360
3593
anonimowe trupy.
03:18
Implicitly or explicitly, there is a narrative
73
186953
2724
Wprost lub w domyśle, mówi się nam,
03:21
that all the people who are dying
74
189677
1835
że wszyscy, którzy zginęli,
03:23
were somehow involved in the drug trade,
75
191512
2856
byli powiązani z handlem narkotykami.
03:26
and we infer this because they were either tortured
76
194368
3596
Wnioskujemy tak, bo byli albo torturowani,
03:29
or executed in a professional manner,
77
197964
2161
albo profesjonalnie zgładzeni,
03:32
or, most likely, both.
78
200125
1652
albo jedno i drugie.
03:33
And so clearly they were criminals
79
201777
1981
Najwyraźniej byli przestępcami,
03:35
because of the way they died.
80
203758
2615
skoro tak zginęli.
03:38
And so the narrative is that somehow these people
81
206373
2563
Zgodnie z tym mitem,
ofiary dostały to, na co zasłużyły.
03:40
got what they were deserved.
82
208936
1243
03:42
They were part of the bad guys.
83
210179
2451
Były po stronie zła.
03:44
And that creates some form of comfort
84
212630
2548
Przynosi to ukojenie
03:47
for a lot of people.
85
215178
1632
wielu ludziom.
03:48
However, while it's easier to think
86
216810
2964
Jednak choć łatwiej jest sądzić,
03:51
of us, the citizens, the police, the army,
87
219774
3985
że my: obywatele, policja, wojsko,
03:55
as the good guys, and them, the narcos,
88
223759
3572
jesteśmy dobrzy, a oni: handlarze,
03:59
the carteles, as the bad guys,
89
227331
3294
kartele, są źli,
04:02
if you think about it,
90
230625
1166
to w gruncie rzeczy
04:03
the latter are only providing a service to the former.
91
231791
3808
ci drudzy oddają pierwszym przysługę.
04:07
Whether we like it or not,
92
235599
2115
Czy nam się podoba, czy nie,
04:09
the U.S. is the largest market
93
237714
2661
USA to największy rynek
04:12
for illegal substances in the world,
94
240375
1618
nielegalnych substancji na świecie.
04:13
accounting for more than half of global demand.
95
241993
3054
Kreują ponad połowę globalnego popytu.
04:17
It shares thousands of miles of border with Mexico
96
245047
3260
Granica z Meksykiem ma wiele tysięcy mil;
04:20
that is its only route of access from the South,
97
248307
3118
to jedyne wrota na Południe.
04:23
and so, as the former dictator of Mexico, Porfirio Diaz,
98
251425
3055
Porfirio Diaz, były dyktator Meksyku,
04:26
used to say, "Poor Mexico,
99
254480
2729
zwykł mówić: "Biedny Meksyk,
04:29
so far from God and so close to the United States."
100
257209
6192
tak daleko od Boga, tak blisko USA".
04:35
The U.N. estimates that there are 55 million users
101
263401
2849
ONZ ocenia, że 55 mln Amerykanów
04:38
of illegal drugs in the United States.
102
266250
2467
zażywa nielegalne substancje.
04:40
Using very, very conservative assumptions,
103
268717
2426
Przy bardzo ostrożnych założeniach,
04:43
this yields a yearly drug market on the retail side
104
271143
3097
roczne obroty na detalicznym rynku narkotyków
04:46
of anywhere between 30 and 150 billion dollars.
105
274240
2783
wynoszą 30 - 50 miliardów dolarów.
04:49
If we assume that the narcos only have access
106
277023
2669
Zakładając, że kartele mają dostęp
04:51
to the wholesale part, which we know is false,
107
279692
2724
tylko do rynku hurtowego, co nie jest prawdą,
04:54
that still leaves you with yearly revenues
108
282416
2341
nadal ich roczne przychody
04:56
of anywhere between 15 billion and 60 billion dollars.
109
284757
4518
wynoszą 15 - 60 miliardów dolarów.
05:01
To put these numbers in perspective,
110
289275
1916
Spójrzmy w szerszym kontekście.
05:03
Microsoft has yearly revenues of 60 billion dollars.
111
291191
4793
Roczne przychody Microsoftu to 60 mld dolarów.
05:07
And it so happens that this is a product that,
112
295984
2506
Tak się składa, że ten produkt
05:10
because of its nature, a business model
113
298490
2975
z natury swojego modelu biznesowego
05:13
to address this market requires you
114
301465
2754
wymaga od sprzedawców
05:16
to guarantee to your producers
115
304219
2129
zagwarantowania producentom,
05:18
that their product will be reliably placed
116
306348
2618
że ich produkt zostanie dostarczony
05:20
in the markets where it is consumed.
117
308966
2117
na rynki docelowe.
05:23
And the only way to do this, because it's illegal,
118
311083
3557
Ponieważ to nielegalne, jedyną metodą
05:26
is to have absolute control of the geographic corridors
119
314640
3010
jest kontrolowanie korytarzy przerzutowych,
05:29
that are used to transport drugs.
120
317650
2299
używanych do transportu narkotyków.
05:31
Hence the violence.
121
319949
2517
Oto źródło przemocy.
05:34
If you look at a map of cartel influence and violence,
122
322466
3032
Spójrzcie na mapę wpływów karteli.
05:37
you will see that it almost perfectly aligns
123
325498
2120
Strefy przemocy pokrywają się niemal idealnie
05:39
with the most efficient routes of transportation
124
327618
1784
z najbardziej efektywnymi drogami transportu
05:41
from the south to the north.
125
329402
1895
z południa na północ.
05:43
The only thing that the cartels are doing
126
331297
1156
Kartele próbują po prostu
05:44
is that they're trying to protect their business.
127
332453
2751
chronić swoje interesy.
05:47
It's not only a multi-billion dollar market,
128
335204
2425
To rynek nie tylko wielomiliardowy,
05:49
but it's also a complex one.
129
337629
2095
ale też bardzo złożony.
05:51
For example, the coca plant is a fragile plant
130
339724
2709
Koka jest bardzo wrażliwą rośliną,
05:54
that can only grow in certain latitudes,
131
342448
2316
która rośnie tylko w pewnych regionach.
05:56
and so it means that a business model
132
344764
1736
Dlatego ten model biznesu wymaga
05:58
to address this market requires you to have
133
346500
1735
Dlatego ten model biznesu wymaga
06:00
decentralized, international production,
134
348235
2521
rozproszonej, międzynarodowej produkcji,
06:02
that by the way needs to have good quality control,
135
350756
2544
a ta z kolei dobrej kontroli jakości,
06:05
because people need a good high
136
353300
2501
bo klienci potrzebują odlotów,
06:07
that is not going to kill them
137
355801
1585
które ich nie zabiją
06:09
and that is going to be delivered to them when they need it.
138
357386
2862
i które zostaną dostarczone na czas.
06:12
And so that means they need to secure
139
360248
1993
Zatem na południu musi istnieć system
06:14
production and quality control in the south,
140
362241
2902
zabezpieczenia produkcji i kontroli jakości,
06:17
and you need to ensure that you have
141
365143
2007
połączony z wydajną i efektywną
06:19
efficient and effective distribution channels
142
367150
2492
siecią kanałów dystrybucyjnych
06:21
in the markets where these drugs are consumed.
143
369642
3439
na rynkach docelowych.
06:25
I urge you, but only a little bit,
144
373081
1591
Zachęcam was, choć ostrożnie,
06:26
because I don't want to get you in trouble,
145
374672
2211
bo nie chciałbym, byście mieli kłopoty,
06:28
to just ask around and see how difficult it would be
146
376883
3286
popytać, czy byłoby trudno
06:32
to get whatever drug you want, wherever you want it,
147
380169
2857
uzyskać dostęp do dowolnego narkotyku,
06:35
whenever you want it, anywhere in the U.S.,
148
383026
2945
w dowolnym czasie i miejscu w USA.
06:37
and some of you may be surprised to know
149
385971
2813
Niektórzy byliby zaskoczeni informacją,
06:40
that there are many dealers that offer a service
150
388784
2014
że jest wielu dilerów, którzy gwarantują,
06:42
where if you send them a text message,
151
390798
1824
że po wysłaniu SMS-a,
06:44
they guarantee delivery of the drug
152
392622
1705
narkotyk dotrze do klienta
06:46
in 30 minutes or less.
153
394327
2882
w ciągu pół godziny.
06:49
Think about this for a second.
154
397209
2421
Pomyślcie o tym chwilę.
06:51
Think about the complexity
155
399630
1731
Pomyślcie o złożoności
06:53
of the distribution network that I just described.
156
401361
3400
sieci dystrybucji, którą właśnie opisałem.
06:56
It's very difficult to reconcile this
157
404761
2498
Bardzo trudno to pogodzić
06:59
with the image of faceless, ignorant goons
158
407259
4122
z obrazem anonimowych, tępych bandziorów,
07:03
that are just shooting each other,
159
411381
2605
którzy tylko do siebie strzelają.
07:05
very difficult to reconcile.
160
413986
1688
Bardzo trudno pogodzić.
07:07
Now, as a business professor, and as any business professor would tell you,
161
415674
3329
Powiem jako wykładowca zarządzania,
07:11
an effective organization requires
162
419003
2675
że efektywna organizacja wymaga
07:13
an integrated strategy that includes
163
421678
1909
spójnej strategii, która obejmuje
07:15
a good organizational structure, good incentives,
164
423587
2873
dobrą strukturę organizacyjną, dobre zachęty,
07:18
a solid identity and good brand management.
165
426460
2992
spójną tożsamość
i dobre zarządzanie marką.
i dobre zarządzanie marką.
07:21
This leads me to the second thing that you would learn
166
429452
2135
To prowadzi do drugiej rzeczy,
której się dowiedziecie
której się dowiedziecie
07:23
in your 30-minute exploration of drug violence in Mexico.
167
431587
2900
podczas 30 minut odkrywania
narko-przemocy w Meksyku.
narko-przemocy w Meksyku.
07:26
Because you would quickly realize,
168
434487
1562
Szybko zrozumiecie,
07:28
and maybe be confused by the fact,
169
436049
1663
może was to zdziwi,
07:29
that there are three organizations
170
437712
1237
że istnieją trzy organizacje,
07:30
that are constantly named in the articles.
171
438949
3535
które wciąż wracają w artykułach.
07:34
You will hear about Los Zetas,
172
442484
2074
Usłyszycie o Los Zetas,
07:36
the Knights Templar, which is the new brand
173
444558
1971
Templariuszach, nowej marce
07:38
for the Familia Michoacana that I spoke about at the beginning,
174
446529
2858
Familii Michoacana,
o której mówiłem na początku,
o której mówiłem na początku,
07:41
and the Sinaloa Federation.
175
449387
2374
i Sinaloa Federation.
07:43
You will read that Los Zetas is this assortment
176
451761
2791
Przeczytacie, że Los Zetas
to ten rodzaj socjopatów,
to ten rodzaj socjopatów,
07:46
of sociopaths that terrify the cities that they enter
177
454552
4355
którzy budzą przerażenie w miastach
07:50
and they silence the press,
178
458907
2126
i uciszają media,
07:53
and this is somewhat true, or mostly true.
179
461033
3374
co jest do pewnego stopnia prawdą.
07:56
But this is the result of a very careful branding
180
464407
4079
Ale to efekt konsekwentnej strategii marki
08:00
and business strategy.
181
468486
1801
i strategii biznesu.
08:02
You see, Los Zetas is not just
182
470287
2169
Los Zetas to nie tylko
08:04
this random assortment of individuals,
183
472456
1800
zbiór przypadkowych osób.
08:06
but was actually created by another criminal organization, the Gulf Cartel,
184
474256
3655
Tę organizację założył Kartel z Zatoki,
08:09
that used to control the eastern corridor of Mexico.
185
477911
3012
który dawniej kontrolował
wschodnie korytarze Meksyku.
wschodnie korytarze Meksyku.
08:12
When that corridor became contested, they decided
186
480923
2414
Kiedy tunel stał się przedmiotem walki,
08:15
that they wanted to recruit
187
483337
1790
postanowili zrekrutować
08:17
a professional enforcement arm.
188
485127
2831
zawodowych żołnierzy.
08:19
So they recruited Los Zetas:
189
487958
3609
Ściągnęli Los Zetas:
08:23
an entire unit of elite paratroopers
190
491567
2758
elitarny oddział spadochroniarzy
08:26
from the Mexican Army.
191
494325
3017
z meksykańskiej armii.
08:29
They were incredibly effective as enforcers for the Gulf Cartel,
192
497342
3706
Byli niesamowicie skuteczni
jako ochrona Kartelu z Zatoki.
jako ochrona Kartelu z Zatoki.
08:33
so much so that at some point, they decided
193
501048
1888
Tak skuteczni, że uznali,
08:34
to just take over the operations,
194
502936
2493
że mogą przejąć całkowitą kontrolę.
08:37
which is why I ask you to never keep tigers as pets,
195
505429
3794
Nie trzymajcie tygrysów dla zabawy,
08:41
because they grow up.
196
509223
2641
bo one szybko rosną.
08:43
Because the Zetas organization was founded in treason,
197
511864
3696
Zetas powstała dzięki zdradzie,
08:47
they lost some of the linkages to the production and distribution
198
515560
2936
więc stracili dostęp
do niektórych producentów i dystrybutorów
do niektórych producentów i dystrybutorów
08:50
in the most profitable markets like cocaine,
199
518496
2207
na najbardziej dochodowych rynkach kokainy,
08:52
but what they did have,
200
520703
1290
ale ich atutem,
08:53
and this is again based on their military origin,
201
521993
2460
pochodną ich wojskowej przeszłości,
08:56
was a perfectly structured chain of command
202
524453
2847
był perfekcyjny łańcuch przywództwa,
08:59
with a very clear hierarchy
203
527300
2625
bardzo jasna hierarchia
09:01
and a very clear promotion path that allowed them
204
529925
4064
i jasna ścieżka awansu, co pozwoliło im
09:05
to supervise and operate across many, many markets
205
533989
3822
nadzorować działania na wielu rynkach
09:09
very effectively,
206
537811
1642
bardzo skutecznie,
09:11
which is the essence of what a chain of command seeks to do.
207
539453
3799
a takie jest właśnie zadanie hierarchii.
09:15
And so because they didn't have access
208
543252
1289
Ponieważ nie mieli dostępu
09:16
to the more profitable drug markets,
209
544541
2335
do bardziej dochodowych rynków,
09:18
this pushed them and gave them the opportunity
210
546876
1673
zostali zmuszeni okolicznościami
09:20
to diversify into other forms of crime.
211
548549
3498
do zajęcia się
innymi formami przestępczości.
innymi formami przestępczości.
09:24
That includes kidnapping, prostitution,
212
552047
4055
Porwania, prostytucja,
09:28
local drug dealing and human trafficking,
213
556102
2181
lokalne rynki narkotyków, przemyt ludzi,
09:30
including of migrants that go from the south to the U.S.
214
558283
3956
w tym imigrantów z Meksyku do USA.
09:34
So what they currently run is truly
215
562239
4248
Ich obecny biznes to w istocie
09:38
and quite literally a franchise business.
216
566487
3572
sieć franczyz.
09:42
They focus most of their recruiting on the army,
217
570059
3831
Skupiają się na rekrutacji żołnierzy,
09:45
and they very openly advertise for better salaries,
218
573890
3077
otwarcie oferując lepsze płace,
09:48
better benefits, better promotion paths,
219
576967
2698
lepsze premie i ścieżki awansu,
09:51
not to mention much better food,
220
579665
1648
nie mówiąc o lepszym jedzeniu,
09:53
than what the army can deliver.
221
581313
2707
niż to, które proponuje wojsko.
09:56
The way they operate is that
222
584020
1869
Działają tak:
09:57
when they arrive in a locality,
223
585889
1905
kiedy pojawiają się w okolicy,
09:59
they let people know that they are there,
224
587794
1751
dają o sobie znać mieszkańcom,
10:01
and they go to the most powerful local gang
225
589545
3070
idą do najpotężniejszego lokalnego gangu
10:04
and they say, "I offer you
226
592615
2240
i mówią: "Proponujemy,
10:06
to be the local representative of the Zeta brand."
227
594855
3189
żebyście lokalnie reprezentowali markę Zeta".
10:10
If they agree -- and you don't want to know
228
598044
1873
Jeśli się zgodzą,
a lepiej nie mówić, co się dzieje w razie odmowy,
10:11
what happens if they don't --
229
599917
1743
10:13
they train them and they supervise them
230
601660
1687
dostaną nadzór i szkolenie
10:15
on how to run the most efficient criminal operation
231
603347
3327
w efektywnych metod
prowadzenia działalności przestępczej
prowadzenia działalności przestępczej
10:18
for that town, in exchange for royalties.
232
606674
3501
w zamian za tantiemy.
10:22
This kind of business model obviously depends
233
610175
1906
Ten model biznesowy oczywiście zależy od tego,
10:24
entirely on having a very effective brand of fear,
234
612081
2397
jak silny strach wywołuje marka.
10:26
and so Los Zetas
235
614478
2373
Dlatego Los Zetas
10:28
carefully stage acts of violence
236
616851
2293
starannie planują akty przemocy,
10:31
that are spectacular in nature,
237
619144
1933
z natury spektakularne,
10:33
especially when they arrive first in a city,
238
621077
2800
zwłaszcza gdy przyjeżdżają pierwszy raz,
10:35
but again, that's just a brand strategy.
239
623877
3234
ale to tylko strategia marki.
10:39
I'm not saying they're not violent,
240
627111
1899
Nie mówię, że nie używają przemocy.
10:41
but what I am saying is that even though you will read
241
629010
1943
Ale nawet jeśli przeczytacie,
10:42
that they are the most violent of all,
242
630953
1863
że są najbardziej brutalni,
10:44
when you count, when you do the body count,
243
632816
2963
kiedy policzycie przypadki śmiertelne,
10:47
they're actually all the same.
244
635779
3772
wszyscy wypadają podobnie.
10:51
In contrast to them, the Knights Templar
245
639551
3088
W przeciwieństwie do nich, Templariusze,
10:54
that arose in Michoacán
246
642639
1840
którzy wyrośli w Michoacán,
10:56
emerged in reaction to the incursion
247
644479
2607
byli odpowiedzią na wtargnięcie
10:59
of the Zetas into the state of Michoacán.
248
647086
2535
Zetas do stanu Michoacán.
11:01
Michoacán is a geographically strategic state
249
649621
2917
Michoacán jest strategicznie położony,
11:04
because it has one of the largest ports in Mexico,
250
652538
2003
jest tam jeden z największych portów w Meksyku
11:06
and it has very direct routes to the center of Mexico,
251
654541
2591
i bezpośrednie połączenie z centrum kraju,
11:09
which then gives you direct access to the U.S.
252
657132
3066
co daje bezpośrednie połączenie z USA.
11:12
The Knights Templar realized very quickly
253
660198
1539
Templariusze szybko zrozumieli,
11:13
that they couldn't face the Zetas on violence alone,
254
661737
3508
że nie mogą się mierzyć z Zetas tylko siłą,
11:17
and so they developed a strategy
255
665245
2357
dlatego opracowali strategię
11:19
as a social enterprise.
256
667602
2779
organizacji pożytku publicznego.
11:22
They brand themselves as representative of
257
670381
3000
Przedstawiają się jako przedstawiciele
11:25
and protecting of the citizens of Michoacán
258
673381
2656
i protektorzy mieszkańców Michoacán,
11:28
against organized crime.
259
676037
2298
walczący z przestępczością.
11:30
Their brand of social enterprise means
260
678335
1731
Jako organizacja pożytku publicznego
11:32
that they require a lot of civic engagement,
261
680066
2051
muszą być społecznie zaangażowani,
11:34
so they invest heavily in providing local services,
262
682117
4166
więc dostarczają usługi dla społeczności.
11:38
like dealing with home violence,
263
686283
3498
Pomagają ofiarom przemocy domowej,
11:41
going after petty criminals, treating addicts,
264
689781
3776
ścigają złodziejaszków, leczą narkomanów,
11:45
and keeping drugs out of the local markets
265
693557
2778
chronią lokalne rynki przed narkotykami.
11:48
where they are,
266
696335
2480
chronią lokalne rynki przed narkotykami.
11:50
and, of course, protecting people
267
698815
1619
I oczywiście chronią ludzi
11:52
from other criminal organizations.
268
700434
2491
przed innymi organizacjami przestępczymi.
11:54
Now, they kill a lot of people too,
269
702925
3031
Oni też zabijają wielu ludzi,
11:57
but when they kill them,
270
705956
2097
ale kiedy ich zabijają,
12:00
they provide very careful narratives and descriptions
271
708068
2900
bardzo starannie uzasadniają,
12:02
for why they did them,
272
710968
1252
dlaczego to zrobili.
12:04
through newspaper insertions, YouTube videos,
273
712220
3963
Przez ogłoszenia w gazetach, filmy na YouTube
12:08
and billboards that explain that the people who were killed
274
716183
2466
i billboardy wyjaśniają, że zabili ich,
12:10
were killed because they represented a threat
275
718649
2328
bo ofiary były zagrożeniem
12:12
not to us, as an organization, of course,
276
720977
1856
nie dla nich jako organizacji,
12:14
but to you, as citizens.
277
722833
1936
lecz dla obywateli.
12:16
And so we're actually here to protect you.
278
724769
2456
"Jesteśmy tu, by was chronić".
12:19
They, as social enterprises do,
279
727225
2564
Jak inne organizacje pożytku publicznego,
12:21
have created a moral and ethical code
280
729789
1500
stworzyli kodeks postępowania,
12:23
that they advertise around,
281
731289
2369
który powszechnie promują,
12:25
and they have very strict recruiting practices.
282
733658
3138
i mają ścisłe procedury rekrutacji.
12:28
And here you have the types of explanations
283
736796
1823
Oto uzasadnienia
12:30
that they provide for some of their actions.
284
738619
3941
niektórych z ich działań.
12:34
They have actually retained access
285
742560
1896
Zachowali jednak dostęp
12:36
to the profitable drug trade,
286
744456
2300
do zyskownego narko-handlu.
12:38
but the way they do it is, because they control all of Michoacán,
287
746756
2210
Kontrolują cały stan Michoacán,
12:40
and they control the Port of Lázaro Cárdenas,
288
748966
2143
port Lázaro Cárdenasa,
12:43
they leverage that to, for example,
289
751109
1802
wykorzystują to do handlu
12:44
trade copper from Michoacán that is legally created
290
752911
3557
legalnie wydobytą miedzią z Michoacán,
12:48
and legally extracted
291
756468
1400
legalnie wydobytą miedzią z Michoacán,
12:49
with illegal ephedrine from China
292
757868
2002
nielegalną efedryną z Chin,
12:51
which is a critical precursor for methamphetamines
293
759870
3424
będącą półproduktem
w produkcji metaamfetaminy.
w produkcji metaamfetaminy.
12:55
that they produce, and then they have partnerships
294
763294
2400
Są też partnerem
12:57
with larger organizations like the Sinaloa Federation
295
765694
2538
większych organizacji jak Sinaloa Federation,
13:00
that place their products in the U.S.
296
768232
2690
które sprzedają do USA.
13:02
Finally, the Sinaloa Federation.
297
770922
2671
Wreszcie Sinaloa Federation.
13:05
When you read about them, you will often read about them
298
773593
2198
Często pisze się o nich
13:07
with an undertone of reverence and admiration,
299
775791
3700
w tonie podziwu i czci,
13:11
because they are the most integrated
300
779491
1916
bo są najbardziej zintegrowaną
13:13
and the largest of all the Mexican organizations,
301
781407
2288
i największą organizacji w Meksyku,
13:15
and, many people argue, the world.
302
783695
3454
a wielu twierdzi, że na świecie.
13:19
They started as just sort of a transport organization
303
787149
2984
Zaczynali jako organizacja transportowa,
13:22
that specialized in smuggling between the U.S.
304
790133
2074
specjalizująca się w szmuglu
przez granicę USA - Meksyk.
przez granicę USA - Meksyk.
13:24
and the Mexican borders,
305
792207
2125
specjalizująca się w szmuglu
przez granicę USA - Meksyk.
przez granicę USA - Meksyk.
13:26
but now they have grown
306
794332
1418
Teraz są już w pełni zintegrowaną
organizacją międzynarodową,
organizacją międzynarodową,
13:27
into a truly integrated multinational
307
795750
3426
Teraz są już w pełni zintegrowaną
organizacją międzynarodową,
organizacją międzynarodową,
13:31
that has partnerships in production in the south
308
799176
2306
która ma partnerów w produkcji na południu
13:33
and partnerships in global distribution
309
801482
3013
i partnerów w globalnej dystrybucji
13:36
across the planet.
310
804495
2494
na całym świecie.
13:38
They have cultivated a brand of professionalism,
311
806989
3330
Prezentują się jako innowacyjni profesjonaliści
13:42
business acumen and innovation.
312
810319
3318
z głową do interesów.
13:45
They have designed new drug products
313
813637
2099
Opracowali nowe narkotyki
13:47
and new drug processes.
314
815736
1723
i nowe procesy produkcji.
13:49
They have designed narco-tunnels
315
817459
2218
Stworzyli narko-tunele
13:51
that go across the border,
316
819677
1541
prowadzące przez granicę.
13:53
and you can see that these are not
317
821218
1815
Widzicie, że to nie są typy
13:55
"The Shawshank Redemption" types.
318
823033
3948
ze "Skazanego na Shawshank".
13:58
They have invented narco-submarines and boats
319
826981
3696
Wymyślili narko-statki i łodzie podwodne
14:02
that are not detected by radar.
320
830677
2683
niewidoczne dla radarów,
14:05
They have invented drones to transport drugs,
321
833360
2563
samoloty bezzałogowe do transportu narkotyków,
14:07
catapults, you name it.
322
835923
3286
katapulty, mnóstwo rzeczy.
14:11
One of the leaders of the Sinaloa Federation
323
839209
2341
Jeden z przywódców Sinaloa Federation
14:13
actually made it to the Forbes list.
324
841550
2438
znalazł się na liście bogaczy Forbesa.
14:15
[#701 Joaquin Guzman Loera]
325
843988
1973
[Nr 701: Joaquin Guzman Loera]
14:17
Like any multinational would, they have specialized
326
845961
2905
Jak każda globalna korporacja,
wyspecjalizowali się
wyspecjalizowali się
14:20
and focused only in the most profitable part of the business,
327
848866
2289
i skupili wyłącznie
na najbardziej dochodowych interesach,
na najbardziej dochodowych interesach,
14:23
which is high-margin drugs like cocaine,
328
851155
2678
wysokomarżowej kokainie,
14:25
heroine, methamphetamines.
329
853833
2285
heroinie, metaamfetaminie.
14:28
Like any traditional Latin American multinational would,
330
856118
2573
Jak w każdej latynoskiej korporacji,
14:30
the way they control their operations
331
858691
1741
kontrolują swoje interesy
14:32
is through family ties.
332
860432
1782
dzięki więzom rodzinnym.
14:34
When they're entering a new market, they send
333
862214
1945
Kiedy wchodzą na nowy rynek,
14:36
a family member to supervise it,
334
864159
1721
wysyłają do nadzoru członka rodziny,
14:37
or, if they're partnering with a new organization,
335
865880
2817
a jeśli to początek współpracy
z nową organizacją,
z nową organizacją,
14:40
they create a family tie,
336
868697
1420
budują więzy rodzinne
14:42
either through marriages or other types of ties.
337
870117
4466
przez małżeństwo lub innymi sposobami.
14:46
Like any other multinational would,
338
874583
2163
Jak każda korporacja,
14:48
they protect their brand by outsourcing
339
876746
3167
chronią markę przez outsourcing
14:51
the more questionable parts of the business model,
340
879913
2168
wątpliwych elementów modelu biznesowego.
14:54
like for example, when they have to engage
341
882081
2043
Gdy angażują się w walkę
14:56
in violence against other criminal organizations,
342
884124
2765
z innymi organizacjami przestępczymi,
14:58
they recruit gangs and other smaller players
343
886889
3445
rekrutują gangi i mniejszych graczy,
15:02
to do the dirty work for them,
344
890334
1799
by odwalili brudną robotę.
15:04
and they try to separate their operations
345
892133
1785
Starają się oddzielić interesy
15:05
and their violence and be very discrete about this.
346
893918
3635
od przemocy, o której rzadko wspominają.
15:09
To further strengthen their brand,
347
897553
2496
Aby jeszcze poprawić wizerunek marki,
15:12
they actually have professional P.R. firms
348
900049
2893
zatrudniają profesjonalne firmy PR,
15:14
that shape how the press talks about them.
349
902942
2479
które kształtują przekaz medialny.
15:17
They have professional videographers on staff.
350
905421
3551
Zatrudniają profesjonalnych kamerzystów.
15:20
They have incredibly productive ties
351
908972
2113
Niezwykle skutecznie wpływają
15:23
with the security organizations
352
911085
1833
na służby bezpieczeństwa
15:24
on both sides of the border.
353
912918
3412
po obu stronach granicy.
15:28
And so, differences aside,
354
916330
2601
Nie mówmy o różnicach.
15:30
what these three organizations share
355
918931
3555
Cechy wspólne tych organizacji
15:34
is on the one hand, a very clear understanding
356
922486
3640
to bardzo jasne zrozumienie,
15:38
that institutions cannot be imposed from the top,
357
926126
3084
że instytucji nie da się narzucić z góry,
15:41
but rather they are built from the bottom up
358
929210
2940
ale należy je budować od dołu,
15:44
one interaction at a time.
359
932150
3283
krok po kroku.
15:47
They have created extremely coherent structures
360
935433
2421
Mają szalenie spójne struktury,
15:49
that they use to show the inconsistencies
361
937854
2834
które wykorzystują, by pokazać niespójność
15:52
in government policies.
362
940688
4027
polityki rządu.
15:56
And so what I want you to remember from this talk
363
944715
2487
Zapamiętajcie z tej prezentacji trzy rzeczy.
15:59
are three things.
364
947202
1533
Zapamiętajcie z tej prezentacji trzy rzeczy.
16:00
The first one is that drug violence
365
948735
3056
Po pierwsze, narko-przemoc
16:03
is actually the result
366
951791
1877
jest rezultatem
16:05
of a huge market demand
367
953668
3251
wielkiego popytu
16:08
and an institutional setup that forces
368
956919
3650
i rozwiązań instytucjonalnych
16:12
the servicing of this market to necessitate violence
369
960569
3126
wymuszających przemoc, by go obsłużyć
16:15
to guarantee delivery routes.
370
963695
4045
i zagwarantować dostawy.
16:19
The second thing I want you to remember
371
967740
1926
Po drugie, pamiętajcie,
16:21
is that these are sophisticated,
372
969666
1946
że są to wyrafinowane,
16:23
coherent organizations
373
971612
2923
spójne organizacje,
16:26
that are business organizations,
374
974535
1958
organizacje biznesowe.
16:28
and analyzing them and treating them as such
375
976493
1919
Analiza z tej perspektywy
16:30
is probably a much more useful approach.
376
978412
3389
jest chyba znacznie bardziej użyteczna.
16:33
The third thing I want you to remember
377
981801
2136
Po trzecie, pamiętajcie,
16:35
is that even though we're more comfortable
378
983937
1428
że chociaż dobrze się czujemy
16:37
with this idea of "them,"
379
985365
2523
z koncepcją "ich",
16:39
a set of bad guys separated from us,
380
987888
2741
złych facetów, których nic z nami nie łączy,
16:42
we are actually accomplices to them,
381
990629
2977
jesteśmy ich wspólnikami,
16:45
either through our direct consumption
382
993606
2389
będąc odbiorcami ich produktów
16:47
or through our acceptance of the inconsistency
383
995995
4072
lub akceptując niespójność
16:52
between our policies of prohibition
384
1000067
2268
polityki zakazu
16:54
and our actual behavior of tolerance
385
1002335
2948
i faktycznego przyzwolenia
16:57
or even encouragement of consumption.
386
1005283
4224
czy wręcz zachęty do konsumpcji.
17:01
These organizations service, recruit from,
387
1009507
4020
Te organizacje służą, rekrutują i działają
17:05
and operate within our communities,
388
1013527
2328
w naszych społecznościach,
17:07
so necessarily, they are much more integrated
389
1015855
2418
więc są z nimi bardziej zrośnięte,
17:10
within them than we are comfortable acknowledging.
390
1018273
4470
niż chcielibyśmy przyznać.
17:14
And so to me the question is not whether
391
1022743
2865
Nie pytam,
17:17
these dynamics will continue the way they have.
392
1025608
3281
czy te mechanizmy utrzymają się w przyszłości.
17:20
We see that the nature of this phenomenon
393
1028889
2765
Z natury tego zjawiska wynika,
17:23
guarantees that they will.
394
1031654
2468
że tak z pewnością będzie.
17:26
The question is whether we are willing to continue
395
1034122
2880
Pytanie, czy chcemy nadal
17:29
our support of a failed strategy
396
1037002
4606
wspierać chybioną strategię,
17:33
based on our stubborn, blissful, voluntary ignorance
397
1041608
5507
z uporem nie przyjmując do wiadomości,
17:39
at the cost of the deaths of thousands of our young.
398
1047115
4961
że jej ceną jest śmierć tysięcy młodych ludzi.
17:44
Thank you.
399
1052076
1731
Dziękuję.
17:45
(Applause)
400
1053807
5162
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Rodrigo Canales - Business professorRodrigo Canales wants to understand how individuals influence organizations or systems--even those as complex as the Mexican drug cartels.
Why you should listen
Rodrigo Canales is an associate professor of organizational behavior at the Yale School of Management. There, he researches the role of institutions in entrepreneurship and economic development. More specifically, he focuses on how individuals can change organizations and systems--how their backgrounds, professional identities and roles affect how they relate and act in business.
Canales teaches the core MBA course on innovation at Yale, sits on the steering committee of the Dalai Lama Center for Ethics and Transformative Values at MIT and advises several startup companies in Mexico. He earned his MBA and Ph.D. from the MIT Sloan School of Management.
Rodrigo Canales | Speaker | TED.com