TED2004
Virginia Postrel: On glamour
Virginia Postrel o zjawisku, jakim jest glamour
Filmed:
Readability: 4.2
421,899 views
W swoim wystąpieniu na bardzo aktualny temat krytyk kultury, Virginia Postrel, zastanawia się nad prawdziwym znaczeniem i potężnym oddziaływaniem glamour, który definiuje jako każdy celowo użyty, szczegółowo dopracowany obraz zaprojektowany, by wywołał wrażenie i skutecznie przekonał.
Virginia Postrel - Journalist
Virginia Postrel is a writer and cultural critic who examines the hidden economics of modern society, poking at the unexamined ideas behind the march of progress. Full bio
Virginia Postrel is a writer and cultural critic who examines the hidden economics of modern society, poking at the unexamined ideas behind the march of progress. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
You might be wondering why I'm wearing sunglasses,
0
0
2000
Pewnie zastanawiacie się, dlaczego noszę okulary przeciwsłoneczne –
00:20
and one answer to that is, because I'm here to talk about glamour.
1
2000
5000
jednym z powodów jest fakt, iż jestem tu, by porozmawiać o glamour.
00:25
So, we all think we know what glamour is. Here it is.
2
7000
3000
Sądzimy, że wiemy, czym jest glamour. Oto i on.
00:28
It's glamorous movie stars, like Marlene Dietrich.
3
10000
3000
To czarujące gwiazdy filmowe, jak Marlena Dietrich.
00:31
And it comes in a male form, too --
4
13000
2000
Pojawiają się one także w męskiej postaci.
00:33
very glamorous.
5
15000
2000
Niezwykle urzekający.
00:35
Not only can he shoot, drive, drink -- you know, he drinks wine,
6
17000
4000
Nie tylko potrafi strzelać, prowadzić samochód – no wiecie, pije wino,
00:39
there actually is a little wine in there --
7
21000
2000
w istocie jest tam troszkę wina –
00:41
and of course, always wears a tuxedo.
8
23000
3000
no i, oczywiście, zawsze nosi smoking.
00:44
But I think that glamour actually has a much broader meaning --
9
26000
4000
Jednak wydaje mi się, że glamour ma zasadniczo o wiele szersze znaczenie;
00:48
one that is true for the movie stars and the fictional characters,
10
30000
4000
mieści się ono częściowo w fenomenie gwiazd filmowych i fikcyjnych postaci,
00:52
but also comes in other forms.
11
34000
2000
ale pojawia się także w innych formach.
00:54
A magazine?
12
36000
2000
Magazyny ilustrowane?
00:56
Well, it's certainly not this one.
13
38000
2000
Cóż, to z całą pewnością nie jest jeden z nich.
00:58
This is the least glamorous magazine on the newsstand -- it's all about sex tips.
14
40000
3000
To najmniej urzekający magazyn na stoisku z gazetami – zawiera wyłącznie porady seksualne.
01:01
Sex tips are not glamorous.
15
43000
2000
Porady seksualne nie są glamour.
01:03
And Drew Barrymore, for all her wonderful charm,
16
45000
3000
A Drew Barrymore, z całym swoim wdziękiem,
01:06
is not glamorous either.
17
48000
2000
również nie jest glamour.
01:08
But there is a glamour of industry.
18
50000
2000
Ale istnieje także czar przemysłu.
01:10
This is Margaret Bourke-White's --
19
52000
2000
Oto jedno ze zdjęć autorstwa
01:12
one of her pictures she did.
20
54000
2000
Margaret Bourke-White.
01:14
Fantastic, glamorous pictures
21
56000
3000
Fantastyczne, olśniewające zdjęcia
01:17
of steel mills and paper mills and all kinds of glamorous industrial places.
22
59000
4000
huty stali i fabryki papieru oraz przeróżnych urzekających miejsc przemysłowych.
01:21
And there's the mythic glamour
23
63000
2000
Istnieje również mityczny glamour
01:23
of the garage entrepreneur.
24
65000
2000
garażowych przedsiębiorców.
01:25
This is the Hewlett-Packard garage.
25
67000
2000
Oto garaż, w którym powstał Hewlett-Packard
01:27
We know everyone who starts a business in a garage
26
69000
3000
Wiadomo, każdy, kto rozpoczyna swój biznes w garażu,
01:30
ends up founding Hewlett-Packard.
27
72000
3000
kończy zakładając Hewlett-Packard.
01:33
There's the glamour of physics.
28
75000
2000
Istnieje glamour w fizyce.
01:35
What could be more glamorous than understanding the entire universe,
29
77000
2000
Cóż może być bardziej urzekające, niż zrozumienie całego wszechświata,
01:37
grand unification? And, by the way, it helps if you're Brian Greene --
30
79000
4000
teorii wielkiej unifikacji – notabene, pomaga, jeśli jesteś Brianem Greenem.
01:41
he has other kinds of glamour.
31
83000
2000
On prezentuje swój glamour w nieco odmienny sposób.
01:43
And there is, of course, this glamour.
32
85000
2000
Istnieje również, oczywiście, taki glamour.
01:45
This is very, very glamorous: the glamour of outer space --
33
87000
3000
To jest efektowny glamour przestrzeni kosmicznej.
01:48
and not the alien-style glamour,
34
90000
3000
I nie chodzi tu o glamour w stylu 'obcych',
01:51
but the nice, clean, early '60s version.
35
93000
3000
ale miłą i schludną wersję z lat 60.
01:54
So what do we mean by glamour?
36
96000
2000
Zatem, co kryje pojęcie glamour?
01:56
Well, one thing you can do if you want to know what glamour means
37
98000
4000
Jeśli chcecie wiedzieć, co oznacza glamour,
02:00
is you can look in the dictionary.
38
102000
2000
możecie zajrzeć do słownika.
02:02
And it actually helps a lot more if you look in a very old dictionary,
39
104000
3000
Pomocne w tym jest odwołanie się do bardzo starego słownika,
02:05
in this case the 1913 dictionary.
40
107000
2000
z roku 1913.
02:07
Because for centuries, glamour had a very particular meaning,
41
109000
5000
Ponieważ przez wieki glamour miał bardzo szczególne znaczenie,
02:12
and the word was actually used differently from the way we think of it.
42
114000
5000
a słowo to było używane w inny sposób, niż nam się dzisiaj wydaje.
02:17
You had "a" glamour.
43
119000
2000
Urok się posiadało.
02:19
It wasn't glamour as a quality -- you "cast a glamour."
44
121000
2000
Nie był on właściwością – mam tu na myśli rzucanie uroków.
02:21
Glamour was a literal magic spell.
45
123000
3000
Urok był dosłownie magicznym zaklęciem.
02:24
Not a metaphorical one, the way we use it today,
46
126000
2000
Nie w znaczenieu metaforycznym, takim, w jakim używamy go dzisiaj,
02:26
but a literal magic spell associated with witches and gypsies
47
128000
4000
ale jako dosłownie magiczne zaklęcie związane z wiedźmami i cyganami
02:30
and to some extent, Celtic magic.
48
132000
3000
oraz, do pewnego stopnia, z celtycką magią.
02:33
And over the years, around the turn of the 20th century,
49
135000
3000
A na przestrzeni lat, u progu XX wieku,
02:36
it started to take on this other kind of deception --
50
138000
6000
zaczął on zmierzać raczej w stronę mistyfikacji,
02:42
this definition for any artificial interest in, or association with,
51
144000
5000
definiowanej jako każde sztucznie wywołane zainteresowanie albo związek
02:47
an object through which it appears delusively magnified or glorified.
52
149000
5000
z przedmiotem, który jest złudnie wyolbrzymiony lub gloryfikowany.
02:52
But still, glamour is an illusion.
53
154000
2000
Wciąż jednak glamour pozostaje iluzją.
02:54
Glamour is a magic spell.
54
156000
3000
Jest on magicznym zaklęciem.
02:57
And there's something dangerous about glamour
55
159000
2000
Jest również poniekąd niebezpieczny.
02:59
throughout most of history. When the witches cast a magic spell
56
161000
4000
W toku dziejów, kiedy wiedźmy rzucały na kogoś magiczne zaklęcie,
03:03
on you, it was not in your self-interest --
57
165000
2000
nigdy nie robiły tego, by przynieść temu komuś pożytek;
03:05
it was to get you to act against your interest.
58
167000
2000
ich celem było zmusić go, by działał na swoją niekorzyść.
03:07
Well of course, in the 20th century,
59
169000
2000
Oczywiście w XX wieku
03:09
glamour came to have this different meaning associated with Hollywood.
60
171000
4000
glamour zyskał owo odmienne znaczenie powiązane z Hollywoodem.
03:13
And this is Hedy Lamarr.
61
175000
2000
Oto Hedy Lamarr.
03:15
Hedy Lamarr said, "Anyone can look glamorous,
62
177000
2000
Hedy Lamarr powiedziała: "Każdy może wyglądać urzekająco,
03:17
all you have to do is sit there and look stupid." (Laughter)
63
179000
3000
wystarczy usiąść i głupio wyglądać."
03:20
But in fact, with all due respect to Hedy --
64
182000
5000
Ale w gruncie rzeczy, okazując Hedy – o której jeszcze usłyszymy –
03:25
about whom we'll hear more later -- there's a lot more to it.
65
187000
4000
cały należny jej szacunek, chodzi tu o coś więcej.
03:29
There was a tremendous amount of technical achievement
66
191000
3000
Aby osiągnąć efekt hollywoodzkiego blasku,
03:32
associated with creating this Hollywood glamour.
67
194000
2000
angażowano ogromny nakład najnowszych osiągnięć technicznych.
03:34
There were scores of retouchers and lighting experts and make-up experts.
68
196000
4000
Zatrudniano dziesiątki retuszerów, specjalistów od światła i makijażystów.
03:38
You can go to the museum of Hollywood history in Hollywood
69
200000
3000
W muzeum historii Hollywoodu w Hollywood
03:41
and see Max Factor's special rooms that he painted different colors
70
203000
3000
zobaczyć można specjalne studia Maxa Factora, które pomalował na różne kolory,
03:44
depending on the complexion of the star he was going to make up.
71
206000
4000
w zależności od wyglądu gwiazdy, którą miał charakteryzować.
03:48
So you've got this highly stylized portrait of something
72
210000
3000
Wszystko po to, aby osiągnąć ten nadmiernie wystylizowany portret
03:51
that was not entirely of this earth -- it was a portrait of a star.
73
213000
3000
czegoś nie z tej ziemi – portret gwiazdy.
03:54
And actually, we see glamorized photos of stars all the time --
74
216000
4000
Właściwie cały czas oglądamy wystylizowane zdjęcia gwiazd;
03:58
they call them false color.
75
220000
2000
jest to technika zwana barwą fałszywą.
04:00
Glamour is a form of falsification,
76
222000
4000
Glamour jest rodzajem fałszerstwa,
04:04
but falsification to achieve a particular purpose.
77
226000
3000
które służy osiągnięciu konkretnego celu:
04:07
It may be to illuminate the star; it may be to sell a film.
78
229000
4000
aby skierować uwagę na gwiazdę lub sprzedać film.
04:11
And it involves a great deal of technique.
79
233000
2000
Pociąga to za sobą ogromny nakład techniczny.
04:13
It's not -- glamour is not something --
80
235000
2000
Glamour nie jest czymś ...
04:15
you don't wake up in the morning glamorous. I don't care who you are.
81
237000
3000
nie budzisz się rano wyglądając uwodzicielsko, nieważne kim jesteś.
04:18
Even Nicole Kidman doesn't wake up in the morning glamorous.
82
240000
3000
Nawet Nicole Kidman nie wstaje rano wyglądając olśniewająco.
04:21
There is a process of "idealization, glorification and dramatization,"
83
243000
4000
To cały proces wyidealizowania, gloryfikowania i udramatyzowania,
04:25
and it's not just the case for people.
84
247000
2000
i nie odnosi się on wyłącznie do ludzi.
04:27
Glamour doesn't have to be people.
85
249000
2000
Glamour niekoniecznie cechuje ludzi.
04:29
Architectural photography --
86
251000
2000
Fotografia architektoniczna –
04:31
Julius Schulman, who has talked about transfiguration,
87
253000
3000
Julius Schulman, który zajmował się transfiguracją,
04:34
took this fabulous, famous picture of the Kauffman House.
88
256000
3000
zrobił to słynne, niesamowite zdjęcie Kauffman House.
04:37
Architectural photography is extremely glamorous.
89
259000
3000
Fotografia architektoniczna jest niesamowicie urzekająca.
04:40
It puts you into this special, special world.
90
262000
4000
Przenosi nas do tego niezwykłego świata.
04:44
This is Alex Ross's comic book art,
91
266000
3000
Oto komiks Alexa Rossa,
04:47
which appears to be extremely realistic,
92
269000
2000
który zdaje się być niezwykle realistyczny;
04:49
as part of his style is he gives you a kind of realism in his comic art.
93
271000
5000
częścią jego komiksowego stylu jest swoisty rodzaj realizmu.
04:54
Except that light doesn't work this way in the real world.
94
276000
3000
Pomijając fakt, że światło nie daje takiego efektu w rzeczywistości.
04:57
When you stack people in rows,
95
279000
2000
A kiedy ustawi się ludzi w rzędach,
04:59
the ones in the background look smaller than the ones in the foreground --
96
281000
3000
ci w tle wydają się mniejsi niż ci na pierwszym planie.
05:02
but not in the world of glamour.
97
284000
3000
Ale nie w świecie glamour.
05:05
What glamour is all about -- I took this from a blurb
98
287000
3000
Czym w istocie jest glamour – wzięłam to z notki reklamowej
05:08
in the table of contents of New York magazine,
99
290000
3000
w spisie treści nowojorskiego magazynu,
05:11
which was telling us that glamour is back --
100
293000
2000
który ogłaszał, że glamour powrócił –
05:13
glamour is all about transcending the everyday.
101
295000
3000
glamour oznacza przekraczanie codzienności.
05:16
And I think that that's starting to get at what the core
102
298000
3000
I sadzę, że to naprowadza nas na ślad tego, co leży
05:19
that combines all sorts of glamour is.
103
301000
3000
u podstaw przeróżnych gatunków glamour.
05:22
This is Filippino Lippi's 1543 portrait of Saint Apollonia.
104
304000
5000
To portret Filippino Lippiego z 1543 roku ukazujący św. Apolonię.
05:27
And I don't know who she is either,
105
309000
2000
Ja też nie wiem, kim ona jest,
05:29
but this is the [16th] century equivalent of a supermodel.
106
311000
3000
ale to jest XV-wieczny odpowiednik supermodelki.
05:32
It's a very glamorous portrait.
107
314000
2000
Jest to olśniewający portret.
05:34
Why is it glamorous?
108
316000
2000
Dlaczego?
05:36
It's glamorous, first, because she is beautiful --
109
318000
2000
Jest on glamour, po pierwsze dlatego, że dziewczyna jest piękna,
05:38
but that does not make you glamorous,
110
320000
2000
ale to nie czyni cię czarującą,
05:40
that only makes you beautiful.
111
322000
2000
a jedynie piękną.
05:42
She is graceful, she is mysterious and she is transcendent,
112
324000
5000
Jest ona pełna wdzięku, tajemnicza i niezwykła,
05:47
and those are the central qualities of glamour.
113
329000
2000
a są to główne wyznaczniki glamour.
05:49
You don't see her eyes; they're looking downward.
114
331000
4000
Nie widać jej oczu, są skierowane w dół.
05:53
She's not looking away from you exactly,
115
335000
2000
Spogląda odwrócona w nieco innym kierunku
05:55
but you have to mentally imagine her world.
116
337000
4000
i zmusza nas, abyśmy wyobrazili sobie jej świat.
05:59
She's encouraging you to contemplate this higher world
117
341000
4000
Zachęca nas do kontemplowania tego wyższego świata,
06:03
to which she belongs, where she can be completely tranquil
118
345000
3000
do którego należy, w którym może być zupełnie wyciszona,
06:06
while holding the iron instruments of her death by torture.
119
348000
4000
trzymając żelazne narzędzia tortur, które spowodowały jej śmierć.
06:10
Mel Gibson's "Passion Of The Christ" -- not glamorous.
120
352000
3000
"Pasja" Mela Gibsona – nie jest glamour.
06:13
That's glamour:
121
355000
2000
Oto, co jest.
06:15
that's Michelangelo's "Pieta," where Mary is the same age as Jesus
122
357000
3000
"Pieta" Michała Anioła – ukazana Maria ma tyle samo lat, co Jezus,
06:18
and they're both awfully happy and pleasant.
123
360000
3000
i oboje są ogromnie szczęśliwi i zadowoleni.
06:21
Glamour invites us to live in a different world.
124
363000
3000
Glamour zaprasza nas do innego świata.
06:24
It has to simultaneously be mysterious, a little bit distant --
125
366000
4000
Ten świat musi jednak równocześnie być tajemniczy, nieco odległy.
06:28
that's why, often in these glamour shots,
126
370000
2000
To dlatego często na tych efektownych ujęciach
06:30
the person is not looking at the audience,
127
372000
2000
osoba nie patrzy na widownię.
06:32
it's why sunglasses are glamorous --
128
374000
3000
Oto, dlaczego okulary przeciwsłoneczne są glamour,
06:35
but also not so far above us that we can't identify with the person.
129
377000
4000
choć nie na tyle, by uniemożliwić identyfikowanie się z ukazaną osobą.
06:39
In some sense, there has to be something like us.
130
381000
4000
W pewnym sensie musi się tam znajdować coś nam odpowiadającego.
06:43
So as I say, in religious art, you know, God is not glamorous.
131
385000
3000
Zatem, jak twierdzę, w sztuce religijnej Bóg nie jest postacią glamour.
06:46
God cannot be glamorous because God is omnipotent,
132
388000
3000
Nie może być, ponieważ jest wszechmogący,
06:49
omniscient -- too far above us.
133
391000
2000
wszystkowiedzący – obie cechy są nam zbyt odległe.
06:51
And yet you will see in religious art, saints or the Virgin Mary
134
393000
3000
Wciąż jednak można napotkać w sztuce religijnej świętych albo Marię Dziewicę
06:54
will often be portrayed -- not always -- in glamorous forms.
135
396000
3000
przedstawianych często, choć nie zawsze, w urzekającej postaci.
06:57
As I said earlier, glamour does not have to be about people,
136
399000
4000
I jak już wspomniałam wcześniej, glamour nie musi cechować tylko ludzi,
07:01
but it has to have this transcendent quality.
137
403000
3000
ale musi posiadać ową cechę przekraczania.
07:04
What is it about Superman?
138
406000
2000
Co takiego ma w sobie Superman?
07:06
Aside from Alex Ross's style, which is very glamorous,
139
408000
2000
Pomijając styl Alexa Rossa, który jest bardzo efektowny,
07:08
one thing about Superman is he makes you believe that a man can fly.
140
410000
4000
Superman sprawia, że wierzymy, że człowiek może latać.
07:12
Glamour is all about transcending this world
141
414000
3000
A glamour to coś wykraczającego poza ten świat
07:15
and getting to an idealized, perfect place.
142
417000
4000
i docierającego do wyidealizowanego, doskonałego miejsca.
07:19
And this is one reason that modes of transportation
143
421000
4000
Jest to jeden z powodów, dla którego środki transportu
07:23
tend to be extremely glamorous.
144
425000
2000
mogą być niezwykle efektowne.
07:25
The less experience we have with them,
145
427000
2000
A im mniej się z nimi stykamy,
07:27
the more glamorous they are.
146
429000
2000
tym bardziej urzekające się nam wydają.
07:29
So you can do a glamorized picture of a car,
147
431000
3000
Można więc stworzyć efektowne zdjęcie samochodu,
07:32
but you can't do a glamorized picture of traffic.
148
434000
2000
ale nie da się wykonać urzekającego zdjęcia ulicznego korka.
07:34
You can do a glamorized picture of an airplane, but not the inside.
149
436000
4000
Można stworzyć upiększone zdjęcie samolotu, ale nie jego wnętrza.
07:38
The notion is that it's going to transport you,
150
440000
2000
Założeniem jest to, że ma cię on przetransportować,
07:40
and the story is not about, you know, the guy in front of you in the airplane,
151
442000
4000
więc ta opowieść nie dotyczy faceta, siedzącego przed tobą w samolocie
07:44
who has this nasty little kid, or the big cough.
152
446000
4000
z tym okropnym dzieckiem albo wstrętnym kaszlem.
07:48
The story is about where you're arriving,
153
450000
2000
Opowieść jest o tym, dokąd zmierzasz
07:50
or thinking about where you're arriving.
154
452000
2000
albo o tym, dokąd sądzisz, że zmierzasz.
07:52
And this sense of being transported
155
454000
2000
I to poczucie bycia przenoszonym
07:54
is one reason that we have glamour styling.
156
456000
4000
jest jednym z powodów istnienia stylizacji glamour.
07:58
This sort of streamlining styling is not just glamorous
157
460000
4000
Ten opływowy rodzaj stylizacji jest nie tyleż olśniewający,
08:02
because we associate it with movies of that period, but because,
158
464000
4000
ponieważ kojarzymy go z filmami z tego okresu, ale dlatego,
08:06
in it's streamlining, it transports us from the everyday.
159
468000
3000
że ich opływowy kształt, wydziera nas z codzienności.
08:09
The same thing -- arches are very glamorous.
160
471000
3000
To samo dotyczy łuków – są niezwykle urzekające.
08:12
Arches with stained glass -- even more glamorous.
161
474000
3000
Witraże łukowe – nawet bardziej.
08:15
Staircases that curve away from you are glamorous.
162
477000
3000
Klatki schodowe, które zakręcają w dal, także są glamour.
08:18
I happen to find that particular staircase picture very glamorous
163
480000
3000
Uważam zdjęcie tej szczególnej klatki za wielce glamour,
08:21
because, to me, it captures the whole promise
164
483000
2000
gdyż, według mnie, zdołano na nim uchwycić obietnicę
08:23
of the academic contemplative life --
165
485000
3000
kontemplacyjnego akademickiego życia,
08:26
but maybe that's because I went to Princeton.
166
488000
2000
ale może to dlatego, że uczęszczałam do Princeton.
08:28
Anyway, skylines are super glamorous,
167
490000
3000
Tak czy siak, panoramy są nadzwyczaj efektowne,
08:31
city streets -- not so glamorous.
168
493000
2000
miejskie ulice – nie tak bardzo.
08:33
You know, when you get, actually to this town it has reality.
169
495000
3000
Bo kiedy dostaniecie się do miasta, okaże się, że posiada ono rzeczywistość.
08:36
The horizon, the open road, is very, very glamorous.
170
498000
4000
Horyzont, otwarta droga są szalenie glamour.
08:40
There are few things more glamorous than the horizon --
171
502000
3000
Istnieje kilka rzeczy bardziej urzekających niż horyzont,
08:43
except, possibly, multiple horizons.
172
505000
4000
prawdopodobnie z wyjątkiem wielokrotnego horyzontu,
08:47
Of course, here you don't feel the cold, or the heat --
173
509000
5000
i oczywiście, nie czuje się tutaj chłodu ani gorąca –
08:52
you just see the possibilities.
174
514000
2000
widzi się jedynie możliwości.
08:54
In order to pull glamour off, you need this Renaissance quality
175
516000
4000
By uzyskać glamour, konieczna jest owa renesansowa cecha określana
08:58
of sprezzatura, which is a term coined by Castiglione
176
520000
4000
jako "sprezzatura" – termin ukuty przez Castiglionego
09:03
in his book, "The Book Of The Courtier."
177
525000
2000
w jego książce "Księga dworzanina."
09:05
There's the not-glamorous version of what it looks like today,
178
527000
3000
Istnieje też wersja pozbawiona uroku, ukazująca, jak to wygląda dzisiaj,
09:08
after a few centuries.
179
530000
2000
po kilku wiekach.
09:10
And sprezzatura is the art that conceals art.
180
532000
4000
A sprezzatura jest sztuką, która ukrywa sztukę.
09:14
It makes things look effortless.
181
536000
2000
Sprawia, że rzeczy jawią się jako niewymuszone.
09:16
You don't think about how Nicole Kidman is maneuvering that dress --
182
538000
4000
Nie zastanawiacie się, w jaki sposób Nicole Kidman porusza się w tej sukience,
09:20
she just looks completely natural.
183
542000
2000
po prostu wygląda całkowicie naturalnie.
09:22
And I remember reading, after the Lara Croft movies,
184
544000
3000
Pamiętam, że czytałam, jak podczas kręcenia filmów o Larze Croft
09:25
how Angelina Jolie would go home completely black and blue.
185
547000
4000
Angelina Jolie wracała do domu cała posiniaczona.
09:29
Of course, they covered that with make-up,
186
551000
2000
Ale, oczywiście, zostało to ukryte pod makijażem,
09:31
because Lara Croft did all those same stunts --
187
553000
2000
bo Lara Croft umie wykonać wszystkie te kaskaderskie wyczyny,
09:33
but she doesn't get black and blue, because she has sprezzatura.
188
555000
4000
ale sama nie zostaje posiniaczona, a to dlatego, że posiada sprezzaturę.
09:37
"To conceal all art and make whatever is done or said appear to be without effort":
189
559000
5000
Celem jest ukryć sztukę i sprawić, by to, co zrobiono lub powiedziano, zdawało się niewymuszone.
09:42
And this is one of the critical aspects of glamour.
190
564000
3000
Jest to podstawowy aspekt działania glamour –
09:45
Glamour is about editing.
191
567000
2000
proces montażu.
09:47
How do you create the sense of transcendence,
192
569000
2000
W jaki sposób tworzy się wrażenie transcendencji,
09:49
the sense of evoking a perfect world?
193
571000
3000
wrażenie przywoływania doskonałego świata?
09:52
The sense of, you know, life could be better, I could join this --
194
574000
4000
To wrażenie, że życie mogłoby być lepsze, że mógłbym się tam znaleźć –
09:56
I could be a perfect person, I could join this perfect world.
195
578000
2000
mógłbym być doskonały, mógłbym być częścią tego doskonałego świata.
09:58
We don't tell you all the grubby details.
196
580000
3000
Nie ujawniamy żadnych brudnych szczegółów.
10:01
Now, this was kindly lent to me by Jeff Bezos, from last year.
197
583000
4000
Jeff Bezos użyczył mi tego zeszłego roku.
10:05
This is underneath Jeff's desk.
198
587000
2000
Oto, co znajduje się pod biurkiem Jeffa.
10:07
This is what the real world of computers,
199
589000
3000
Tak wygląda prawdziwy świat komputerów,
10:10
lamps, electrical appliances of all kinds, looks like.
200
592000
4000
lamp, wszelkiego rodzaju artykułów elektrycznych.
10:14
But if you look in a catalog --
201
596000
2000
Ale jeśli zajrzycie do katalogu –
10:16
particularly a catalog of modern, beautiful objects for your home --
202
598000
3000
zwłaszcza do katalogu nowoczesnych, pięknych przedmiotów użytkowych –
10:19
it looks like this.
203
601000
2000
to wygląda to właśnie tak.
10:21
There are no cords.
204
603000
2000
Nie ma kabli.
10:23
Look next time you get these catalogs in your mail --
205
605000
3000
Zwróćcie uwagę, gdy kolejnym razem otrzymacie pocztą katalog –
10:26
you can usually figure out where they hid the cord.
206
608000
3000
zwykle można się domyślić, gdzie ukryli kabel.
10:29
But there's always this illusion that if you buy this lamp,
207
611000
3000
Ale zazwyczaj wierzy się w tą iluzję, że jeśli kupi się tą lampę,
10:32
you will live in a world without cords. (Laughter)
208
614000
3000
będzie się żyło w świecie bez kabli.
10:35
And the same thing is true of, if you buy this laptop
209
617000
3000
To samo dotyczy laptopów
10:38
or you buy this computer -- and even in these wireless eras,
210
620000
3000
czy komputerów – nawet w dzisiejszej, bezprzewodowej erze
10:41
you don't get to live in the world without cords.
211
623000
2000
nie da się żyć bez kabli.
10:43
You have to have mystery and you have to have grace.
212
625000
4000
Trzeba być tajemniczym i trzeba mieć grację.
10:47
And there she is -- Grace.
213
629000
2000
I oto ona – Grace.
10:49
This is the most glamorous picture, I think, ever.
214
631000
2000
Moim zdaniem to najbardziej urzekające zdjęcie wszech czasów,
10:51
Part of the thing is that, in "Rear Window,"
215
633000
3000
częściowo dlatego, że w filmie "Okno na podwórze"
10:54
the question is, is she too glamorous to live in his world?
216
636000
3000
pojawia się pytanie: czy jest zbyt czarująca, by żyć w tym świecie?
10:57
And the answer is no, but of course it's really just a movie.
217
639000
3000
Odpowiedź brzmi: nie. Oczywiście to tylko film.
11:00
Here's Hedy Lamarr again.
218
642000
2000
Raz jeszcze Hedy Lamarr.
11:02
And, you know, this kind of head covering is extremely glamorous
219
644000
3000
A ten rodzaj nakrycia głowy jest niezwykle efektowny,
11:05
because, like sunglasses, it conceals and reveals at the same time.
220
647000
4000
ponieważ, tak jak okulary przeciwsłoneczne, jednocześnie zasłania i odkrywa.
11:09
Translucence is glamorous --
221
651000
2000
Prześwitywanie jest glamour –
11:11
that's why all these people wear pearls.
222
653000
2000
oto, dlaczego ci wszyscy ludzie noszą perły.
11:13
It's why barware is glamorous. Glamour is translucent --
223
655000
4000
I dlatego naczynia barowe są glamour – bo cechuje je półprzejrzystość,
11:17
not transparent, not opaque.
224
659000
2000
a nie przezroczystość czy matowość.
11:19
It invites us into the world
225
661000
2000
Zaprasza nas ona do świata,
11:21
but it doesn't give us a completely clear picture.
226
663000
4000
ale nie ukazuje nam całkowicie przejrzystego obrazu.
11:25
And I think if Grace Kelly is the most glamorous person,
227
667000
3000
I myślę, że jeśli Grace Kelly jest najbardziej olśniewającą osobą,
11:28
maybe a spiral staircase with glass block may be the most glamorous interior shot,
228
670000
6000
to być może spiralne schody z luksferami są najatrakcyjniejszym ujęciem wnętrza,
11:34
because a spiral staircase is incredibly glamorous.
229
676000
3000
ponieważ spiralne schody są niezwykle efektowne.
11:37
It has that sense of going up and away,
230
679000
4000
Dają poczucie wspinania się,
11:41
and yet you never think about how you would really trip
231
683000
3000
a jednak nie myślisz, że się potkniesz
11:44
if you were -- particularly going down.
232
686000
2000
schodząc.
11:46
And of course glass block has that sense of translucence.
233
688000
3000
A luksfery dają wrażenie częściowej przejrzystości.
11:49
So, this session's supposed to be about pure pleasure
234
691000
4000
Zatem ten odczyt powinien dotyczyć wyłącznie przyjemności,
11:53
but glamour's really partly about meaning.
235
695000
3000
ale glamour częściowo wiąże się ze znaczeniem.
11:56
All individuals and all cultures have ideals
236
698000
3000
Wszystkie jednostki i wszystkie kultury posiadają ideały,
11:59
that cannot possibly be realized in reality.
237
701000
4000
których nie można zrealizować w rzeczywistości.
12:03
They have contradictions,
238
705000
2000
Zawierają sprzeczności,
12:05
they uphold principles that are incommensurable with each other --
239
707000
3000
podtrzymują zasady, które są wzajemnie niewspółmierne,
12:08
whatever it is -- and yet these ideals give meaning and purpose
240
710000
3000
niezależnie czego dotyczą; mimo to ideały nadają cel i znaczenie
12:11
to our lives as cultures and as individuals.
241
713000
3000
naszemu życiu w sensie kulturowym i jednostkowym.
12:14
And the way we deal with that is we displace them --
242
716000
4000
Przeniesienie ich to sposób na uporanie się z tym dylematem –
12:18
we put them into a golden world, an imagined world,
243
720000
3000
umieszczamy je w złotej epoce, w wyimaginowanym świecie,
12:21
an age of heroes, the world to come.
244
723000
3000
erze herosów, świecie, który ma nadejść.
12:24
And in the life of an individual, we often associate that with some object.
245
726000
4000
W życiu jednostki ideały te często kojarzymy z jakimś przedmiotem.
12:28
The white picket fence, the perfect house.
246
730000
4000
Biały parkan, doskonały dom.
12:32
The perfect kitchen -- no bills on the counter in the perfect kitchen.
247
734000
3000
Idealna kuchnia – nie ma tam miejsca na rachunki na stole.
12:35
You know, you buy that Viking range, this is what your kitchen will look like.
248
737000
3000
Kupujecie markowy model pieca kuchennego, i tak właśnie będzie wyglądała kuchnia.
12:38
The perfect love life -- symbolized by the perfect necklace,
249
740000
3000
Idealne życie miłosne symbolizowane przez idealny naszyjnik,
12:41
the perfect diamond ring.
250
743000
2000
idealny diamentowy pierścionek.
12:43
The perfect getaway in your perfect car.
251
745000
2000
Idealna odskocznia od codzienności w idealnym samochodzie.
12:45
This is an interior design firm that is literally called Utopia.
252
747000
4000
Studio aranżacji wnętrz, noszące nazwę Utopia.
12:49
The perfect office --
253
751000
2000
Doskonałe biuro.
12:51
again, no cords, as far as I can tell.
254
753000
2000
Znowu brak kabli;
12:53
And certainly, no, it doesn't look a thing like my office.
255
755000
3000
z pewnością nie przypomina to mojego biura.
12:56
I mean, there's no paper on the desk.
256
758000
2000
To znaczy, nie ma papierów na biurku.
12:58
We want this golden world.
257
760000
2000
Pragniemy tego bajkowego świata.
13:00
And some people get rich enough,
258
762000
2000
Niektórzy ludzie są wystarczająco bogaci
13:02
and if they have their ideals -- in a sort of domestic sense,
259
764000
3000
i, jeśli ich ideały są mocno przesiąknięte domowym zmysłem praktycznym,
13:06
they get to acquire their perfect world.
260
768000
2000
udaje im się osiągnąć doskonały świat.
13:08
Dean Koontz built this fabulous home theater, which is --
261
770000
3000
Dean Koontz zbudował to bajeczne kino domowe, które wyraża –
13:11
I don't think accidentally -- in Art Deco style.
262
773000
4000
nieprzypadkowo, jak sądzę – styl Art Deco.
13:15
That symbolizes this sense of being safe and at home.
263
777000
3000
Symbolizuje poczucie bezpieczeństwa, bycia w domu.
13:18
This is not always good, because what is your perfect world?
264
780000
3000
To nie zawsze jest dobre, ponieważ czym jest twój doskonały świat?
13:21
What is your ideal, and also, what has been edited out?
265
783000
3000
Co jest twoim ideałem, a co zostało usunięte?
13:24
Is it something important?
266
786000
2000
Czy to coś znaczącego?
13:26
"The Matrix" is a movie that is all about glamour.
267
788000
3000
"Matrix" prezentuje glamour w każdym calu.
13:29
I could do a whole talk on "The Matrix" and glamour.
268
791000
2000
Mogłabym zrobić osobny odczyt o "Matrixie" i jego glamour,
13:31
It was criticized for glamorizing violence,
269
793000
4000
ale, jak wiecie, był krytykowany za gloryfikowanie przemocy.
13:35
because, look -- sunglasses and those long coats, and, of course,
270
797000
5000
Spójrzcie – okulary przeciwsłoneczne i te długie płaszcze, a także i to,
13:40
they could walk up walls and do all these kinds of things
271
802000
2000
że mogli chodzić po ścianach i robić te wszystkie rzeczy,
13:42
that are impossible in the real world.
272
804000
2000
niemożliwe w realnym świecie.
13:44
This is another Margaret Bourke-White photo.
273
806000
2000
Oto kolejne zdjęcie Margaret Bourke-White,
13:46
This is from Soviet Union. Attractive.
274
808000
2000
ze Związku Radzieckiego. Przykuwa uwagę.
13:48
I mean, look how happy the people are, and good-looking too.
275
810000
4000
Spójrzcie, jacy szczęśliwi i atrakcyjni są ci ludzie.
13:52
You know, we're marching toward Utopia.
276
814000
3000
Wiadomo: maszerujemy w kierunku Utopii.
13:55
I'm not a fan of PETA, but I think this is a great ad.
277
817000
3000
Nie jestem fanką PETA, ale sądzę, że to świetna reklama.
13:58
Because what they're doing is they're saying,
278
820000
2000
Bo jej twórcy mówią:
14:00
your coat's not so glamorous, what's been edited out is something important.
279
822000
4000
twój płaszcz nie jest taki efektowny. Ważne jest to, co ze zdjęcia usunięto.
14:04
But actually, what's even more important
280
826000
2000
Ale jeszcze ważniejsze, niż pamiętanie o tym,
14:06
than remembering what's been edited out is thinking, are the ideals good?
281
828000
4000
co usunięto, jest zastanowienie się, czy te ideały są wartościowe?
14:10
Because glamour can be very totalitarian and deceptive.
282
832000
4000
Ponieważ glamour może być totalitarny i zwodniczy.
14:14
And it's not just a matter of glamorizing cleaning your floor.
283
836000
3000
I to nie kwestia uatrakcyjnienia szorowania podłogi.
14:17
This is from "Triumph Of The Will" --
284
839000
2000
To pochodzi z "Triumfu woli" –
14:19
brilliant editing to cut together things.
285
841000
2000
genialny montaż, znakomicie dopasowane ujęcia.
14:21
There's a glamour shot.
286
843000
2000
Świetnie uchwycony glamour.
14:23
National Socialism is all about glamour.
287
845000
2000
Narodowy Socjalizm jest wyłącznie kwestią glamour.
14:25
It was a very aesthetic ideology.
288
847000
2000
To była niezwykle estetyczna ideologia.
14:27
It was all about cleaning up Germany, and the West, and the world,
289
849000
3000
Chodziło w niej o oczyszczenie Niemiec, Zachodu i świata
14:30
and ridding it of anything unglamorous.
290
852000
2000
ze wszystkiego, co nie było glamour.
14:32
So glamour can be dangerous.
291
854000
2000
Zatem glamour może być niebezpieczny.
14:34
I think glamour has a genuine appeal, has a genuine value.
292
856000
3000
Sądzę, że glamour cechuje prawdziwy powab, prawdziwa wartość.
14:37
I'm not against glamour.
293
859000
2000
Nie jestem przeciwna glamour.
14:39
But there's a kind of wonder in the stuff that gets edited away in the cords of life.
294
861000
5000
Ale istnieje pewien jego urok, który ginie w biegu życia.
14:44
And there is both a way to avoid the dangers of glamour
295
866000
4000
A istnieją zarówno sposoby na uniknięcie jego niebezpieczeństw,
14:48
and a way to broaden your appreciation of it.
296
870000
2000
jak i sposoby pozwalające bardziej go docenić.
14:50
And that's to take Isaac Mizrahi's advice
297
872000
3000
Posłuchajmy rady Isaaca Mizarahiego
14:53
and confront the manipulation of it all,
298
875000
2000
i stawmy czoło tej całej manipulacji,
14:55
and sort of admit that manipulation is something that we enjoy,
299
877000
5000
a następnie przyznajmy, że właściwie znajdujemy w niej upodobanie,
15:00
but also enjoy how it happens.
300
882000
2000
również w sposobie, w jaki się wydarza.
15:02
And here's Hedy Lamarr.
301
884000
2000
Przywołajmy Hedy Lamarr.
15:04
She's very glamorous but, you know, she invented spread-spectrum technology.
302
886000
3000
Jest niezwykle urocza, no ale wiecie – wynalazła technologię szerokiego widma.
15:07
So she's even more glamorous if you know that she really wasn't stupid,
303
889000
3000
Zatem jest jeszcze bardziej glamour, skoro wiemy, że wcale nie była głupia,
15:10
even though she thought she could look stupid.
304
892000
2000
nawet jeśli sądziła, że potrafiła tak wyglądać.
15:12
David Hockney talks about how the appreciation of this
305
894000
4000
David Hockney wyjaśnia, jak wzrasta uznanie dla tego,
15:16
very glamorous painting is heightened if you think about
306
898000
3000
jak sądzę, niezwykle efektownego obrazu, jeśli uwydatnimy fakt,
15:19
the fact that it takes two weeks to paint this splash,
307
901000
4000
że namalowanie tego rozbryzgu zajmuje dwa tygodnie,
15:23
which only took a fraction of a second to happen.
308
905000
2000
choć on sam powstaje w ułamku sekundy.
15:25
There is a book out in the bookstore --
309
907000
2000
W księgarniach dostępna jest książka
15:28
it's called "Symphony In Steel,"
310
910000
2000
pod tytułem "Symphony In Steel"
15:30
and it's about the stuff that's hidden under the skin of the Disney Center.
311
912000
3000
mówiąca o tym, co kryje się pod powłoką Disney Center.
15:33
And that has a fascination.
312
915000
2000
I jest w tym coś fascynującego.
15:35
It's not necessarily glamorous, but unveiling the glamour has an appeal.
313
917000
3000
Niekoniecznie zachwycające, ale odkrywa, że glamour posiada powab.
15:38
There's a wonderful book called "Crowns"
314
920000
3000
Istnieje wspaniała książka "Crowns",
15:41
that's all these glamour pictures of black women in their church hats.
315
923000
4000
zawierająca fotosy czarnych kobiet w kościelnych kapeluszach.
15:45
And there's a quote from one of these women, and she talks about,
316
927000
3000
Znajduje się tam cytat jednej z kobiet:
15:48
"As a little girl, I'd admire women at church with beautiful hats.
317
930000
3000
"Jako dziewczynka, podziwiałam w kościele kobiety w pięknych kapeluszach.
15:51
They looked like beautiful dolls, like they'd just stepped out of a magazine.
318
933000
4000
Wyglądały jak piękne lalki, jakby właśnie zeszły z okładki magazynu.
15:55
But I also knew how hard they worked all week.
319
937000
3000
Ale wiedziałam też, że w tygodniu ciężko pracowały."
15:58
Sometimes under those hats there's a lot of joy and a lot of sorrow."
320
940000
4000
Czasem pod tymi kapeluszami jest wiele radości i wiele smutku.
16:02
And, actually, you get more appreciation for glamour
321
944000
3000
W gruncie rzeczy – zaczynasz bardziej doceniać glamour,
16:05
when you realize what went into creating it.
322
947000
3000
kiedy zrozumiesz, ile trudu kosztowało jego stworzenie.
16:08
Thank you.
323
950000
1000
Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Virginia Postrel - JournalistVirginia Postrel is a writer and cultural critic who examines the hidden economics of modern society, poking at the unexamined ideas behind the march of progress.
Why you should listen
Virginia Postrel looks at culture through the lens of economics, and vice versa -- looking for the hidden actors and attitudes that drive us to make the choices we do. She writes frequently for the Atlantic and Forbes, and is the author of several books, including The Substance of Style and The Future and Its Enemies.
Her next book will be about glamour; she's exploring the topic on the witty blog Deep Glamour. Her own blog, frequently updated and fascinatingly wide-ranging, is the Dynamist.
Virginia Postrel | Speaker | TED.com