TED2004
Michael Merzenich: Growing evidence of brain plasticity
Michael Merzenich opowiada o przeprogramowaniu mózgu.
Filmed:
Readability: 4.8
1,483,469 views
Neurobiolog Michael Merzenich przygląda się jednemu z sekretów niewiarygodnych możliwości naszego mózgu, czyli umiejętności aktywnego przeprogramowania się. Bada on sposoby na wykorzystanie plastyczności mózgu do poprawy naszych umiejętności i odzyskiwania utraconych funkcji.
Michael Merzenich - Neuroscientist
Michael Merzenich studies neuroplasticity -- the brain's powerful ability to change itself and adapt -- and ways we might make use of that plasticity to heal injured brains and enhance the skills in healthy ones. Full bio
Michael Merzenich studies neuroplasticity -- the brain's powerful ability to change itself and adapt -- and ways we might make use of that plasticity to heal injured brains and enhance the skills in healthy ones. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
This machine, which we all have residing in our skulls,
0
0
3000
Maszyneria, którą mamy w głowach,
00:15
reminds me of an aphorism, of a
1
3000
3000
przypomina mi aforyzm
00:18
comment of Woody Allen
2
6000
2000
z komedii Woody'ego Allena
00:20
to ask about what is the very best thing to have within your skull.
3
8000
2000
pytający, o najlepszą rzecz, którą można mieć w głowie.
00:22
And it's this machine.
4
10000
2000
Właśnie tę maszynerię.
00:24
And it's constructed for change. It's all about change.
5
12000
3000
Jest ona stworzona do przechodzenia zmian.
00:27
It confers on us the ability to do things tomorrow that we can't do today,
6
15000
3000
Dzięki niej możemy się uczyć i doskonalić.
00:30
things today that we couldn't do yesterday.
7
18000
2000
Dzięki niej możemy się uczyć i doskonalić.
00:32
And of course it's born stupid.
8
20000
2000
A rodzi się głupia.
00:34
The last time you were in the presence of a baby --
9
22000
2000
Gdy ostatnio byliście w towarzystwie noworodka...
00:36
this happens to be my granddaughter, Mitra.
10
24000
3000
To akurat moja wnuczka Mitra.
00:39
Isn't she fabulous?
11
27000
2000
Czyż nie jest cudowna?
00:41
(Laughter)
12
29000
1000
(Śmiech)
00:42
But nonetheless when she popped out
13
30000
2000
Niemniej jednak, po urodzeniu
00:44
despite the fact that her brain had actually been progressing
14
32000
2000
pomimo tego, że jej mózg rozwijał się
00:46
in its development for several months before
15
34000
2000
już od kilku miesięcy
00:48
on the basis of her experiences in the womb --
16
36000
2000
dzięki doznaniom w łonie matki.
00:50
nonetheless she had very limited abilities,
17
38000
2000
Jej zdolności były bardzo ograniczone,
00:52
as does every infant
18
40000
2000
jak u wszystkich dzieci
00:54
at the time of normal, natural full-term birth.
19
42000
3000
tuz po porodzie.
00:57
If we were to assay her perceptual abilities, they would be crude.
20
45000
4000
Jej umiejętności postrzegania wydawały się prymitywne.
01:01
There is no real indication that there is any real thinking going on.
21
49000
3000
Nie ma żadnych oznak, że małe dziecko myśli.
01:04
In fact there is little evidence that there is any
22
52000
3000
Jest bardzo mało dowodów istnienia
01:07
cognitive ability in a very young infant.
23
55000
3000
zdolności poznawczych u noworodków.
01:10
Infants don't respond to much.
24
58000
2000
Nie reagują one na wiele bodźców.
01:12
There is not really much of an indication in fact that there is a person on board.
25
60000
3000
Nie ma wielu oznak, że to też osoba.
01:15
(Laughter)
26
63000
3000
(Śmiech)
01:18
And they can only in a very primitive way, and in a very limited way
27
66000
3000
Noworodki kontrolują swoje ruchy tylko w bardzo ograniczonym zakresie.
01:21
control their movements.
28
69000
1000
Noworodki kontrolują swoje ruchy tylko w bardzo ograniczonym zakresie.
01:22
It would be several months before this infant
29
70000
2000
Dopiero za kilka miesięcy niemowlę
01:24
could do something as simple as reach out and grasp
30
72000
2000
nauczy się rozmyślne
01:26
under voluntary control an object and retrieve it,
31
74000
2000
sięgnąć po jakiś przedmiot,
01:28
usually to the mouth.
32
76000
2000
zwykle by włożyć go do ust.
01:30
And it will be some months beforeward,
33
78000
2000
W ciągu tych kilku miesięcy
01:32
and we see a long steady progression
34
80000
3000
widać też powolny rozwój,
01:35
of the evolution from the first wiggles,
35
83000
2000
od pierwszych podrygów
01:37
to rolling over, and sitting up, and crawling,
36
85000
2000
do prób siadania, raczkowania
01:39
standing, walking,
37
87000
2000
stania prosto, chodzenia
01:41
before we get to that magical point
38
89000
2000
przed osiągnięciem umiejętności
01:43
in which we can motate in the world.
39
91000
2000
poruszania się po świecie.
01:45
And yet, when we look forward in the brain
40
93000
2000
Ale kiedy zbadamy mózg
01:47
we see really remarkable advance.
41
95000
3000
zobaczymy zdumiewający postęp.
01:50
By this age the brain can actually store.
42
98000
2000
Mózg może już zapamiętywać.
01:52
It has stored, recorded,
43
100000
2000
Zapisał już i szybko może przywołać
01:54
can fastly retrieve
44
102000
2000
Zapisał już i szybko może przywołać
01:56
the meanings of thousands,
45
104000
2000
znaczenie dziesiątek tysięcy przedmiotów,
01:58
tens of thousands of objects,
46
106000
2000
znaczenie dziesiątek tysięcy przedmiotów,
02:00
actions, and their relationships in the world.
47
108000
2000
czynności i ich wzajemnych powiązań.
02:02
And those relationships can in fact be constructed in hundreds of thousands,
48
110000
3000
Powiązania te mogą być tworzone na setki tysięcy a nawet
02:05
potentially millions of ways.
49
113000
2000
miliony sposobów.
02:07
By this age the brain controls very refined perceptual abilities.
50
115000
5000
W tym wieku mózg kontroluje wyrafinowane zdolności postrzegania.
02:12
And it actually has a growing repertoire of cognitive skills.
51
120000
3000
I posiada rosnący wachlarz zdolności poznawczych.
02:15
This brain is very much a thinking machine.
52
123000
3000
Mózg to myśląca maszyna.
02:18
And by this age there is absolutely no question
53
126000
3000
Nie ma żadnych wątpliwości,
02:21
that this brain, it has a person on board.
54
129000
4000
że w tym wieku mamy już do czynienia z osobą.
02:25
And in fact at this age it is substantially controlling its own self-development.
55
133000
4000
Mózg w tym wieku sam kontroluje swój własny rozwój.
02:29
And by this age we see a remarkable evolution
56
137000
2000
Widzimy nadzwyczajny rozwój
02:31
in its capacity to control movement.
57
139000
3000
jego kontroli nad ruchem.
02:34
Now movement has advanced to the point
58
142000
2000
Ta kontrola jest już tak dobra,
02:36
where it can actually control movement simultaneously,
59
144000
3000
że jest możliwe jednoczesne wykonywanie ruchów,
02:39
in a complex sequence, in complex ways
60
147000
2000
w skomplikowanych sekwencjach
02:41
as would be required for example
61
149000
2000
jakie byłyby konieczne
02:43
for playing a complicated game,
62
151000
2000
na przykład podczas gry
02:45
like soccer.
63
153000
2000
w piłkę nożną.
02:47
Now this boy can bounce a soccer ball on his head.
64
155000
3000
Ten chłopiec potrafi odbijać piłkę głową.
02:50
And where this boy comes from, Sao Paulo, Brazil,
65
158000
2000
W Sao Paulo w Brazylii
02:52
about 40 percent of boys of his age have this ability.
66
160000
4000
około 40% chłopców w tym wieku posiada tą umiejętność.
02:56
You could go out into the community in Monterey,
67
164000
4000
A wśród mieszkańców takiego Monterey
03:00
and you'd have difficulty finding a boy that has this ability.
68
168000
3000
trudno znaleźć chłopca o takich umiejętnościach.
03:03
And if you did he'd probably be from Sao Paulo.
69
171000
3000
Gdyby się udało, to pochodziłby z Sao Paulo.
03:06
(Laughter)
70
174000
1000
(Śmiech)
03:07
That's all another way of saying
71
175000
2000
Innymi słowy,
03:09
that our individual skills and abilities
72
177000
2000
otoczenie w znacznym stopniu
03:11
are very much shaped by our environments.
73
179000
2000
wpływa na nasze zdolności.
03:13
That environment extends into our contemporary culture,
74
181000
3000
Jego częścią jest współczesna kultura,
03:16
the thing our brain is challenged with.
75
184000
2000
dla mózgu to wyzwanie.
03:18
Because what we've done in our personal evolutions
76
186000
2000
Bo podczas naszego rozwoju
03:20
is build up a large repertoire of specific skills and abilities
77
188000
4000
tworzymy ogromny wachlarz zdolności i umiejętności
03:24
that are specific to our own individual histories.
78
192000
2000
właściwych dla naszych doświadczeń.
03:26
And in fact they result in a wonderful
79
194000
2000
Wynikiem tego jest cudowna
03:28
differentiation in humankind,
80
196000
3000
różnorodność wśród ludzi.
03:31
in the way that, in fact, no two of us
81
199000
2000
Fakt, że żaden z nas
03:33
are quite alike.
82
201000
2000
nie jest taki jak inni.
03:35
Every one of us has a different set of acquired skills and abilities
83
203000
3000
Każdy z nas ma odmienne umiejętności i zdolności,
03:38
that all derive out of the plasticity,
84
206000
2000
które zawdzięczamy
03:40
the adaptability of this really remarkable adaptive machine.
85
208000
5000
plastyczności tej łatwo przystosowującej się maszyny.
03:45
In an adult brain of course we've built up
86
213000
3000
W dorosłym mózgu mamy oczywiście
03:48
a large repertoire of mastered skills and abilities
87
216000
2000
ogromny wachlarz umiejętności
03:50
that we can perform more or less automatically from memory,
88
218000
3000
z których możemy korzystać niemal automatycznie,
03:53
and that define us as acting, moving, thinking creatures.
89
221000
5000
i które nas określają, jako działające, myślące stworzenia.
03:58
Now we study this,
90
226000
2000
Jak przystało na kujonowatych naukowców z uniwersytetu, badamy to
04:00
as the nerdy, laboratory, university-based scientists that we are,
91
228000
3000
Jak przystało na kujonowatych naukowców z uniwersytetu, badamy to
04:03
by engaging the brains
92
231000
2000
poprzez studiowanie mózgów
04:05
of animals like rats, or monkeys,
93
233000
3000
takich zwierząt jak szczury, małpy
04:08
or of this particularly curious creature --
94
236000
3000
czy interesujących stworzeń takich jak
04:11
one of the more bizarre forms of life on earth --
95
239000
3000
te osobliwe formy życia.
04:14
to engage them in learning new skills and abilities.
96
242000
3000
Zachęcamy je do uczenia się nowych umiejętności.
04:17
And we try to track the changes that occur
97
245000
2000
I próbujemy śledzić zmiany
04:19
as the new skill or ability is acquired.
98
247000
2000
zachodzące gdy nabywane są umiejętności.
04:21
In fact we do this in individuals
99
249000
3000
Eksperymentujemy na osobnikach w każdym wieku
04:24
of any age, in these different species --
100
252000
2000
wśród rożnych gatunków.
04:26
that is to say from infancies,
101
254000
2000
Tzn. od niemowlęctwa,
04:28
infancy up to adulthood and old age.
102
256000
4000
poprzez dorosłość aż do starości.
04:32
So we might engage a rat, for example,
103
260000
2000
Możemy np. nauczyć szczura
04:34
to acquire a new skill or ability
104
262000
2000
jakiejś nowej umiejętności,
04:36
that might involve the rat using its paw
105
264000
3000
która wymaga używania łap
04:39
to master particular manual grasp behaviors
106
267000
2000
do opanowania jakiegoś chwytu,
04:41
just like we might examine a child
107
269000
3000
podobnie możemy obserwować dzieci
04:44
and their ability to acquire the sub-skills,
108
272000
2000
i ich zdolność do nabywania podrzędnych
04:46
or the general overall skill of accomplishing something
109
274000
2000
lub ogólnych umiejętności by osiągnąć
04:48
like mastering the ability to read.
110
276000
3000
np. zdolność czytania.
04:51
Or you might look in an older individual
111
279000
2000
Można też badać kogoś starszego,
04:53
who has mastered a complex set of abilities
112
281000
2000
z zestawem umiejętności
04:55
that might relate to reading musical notation
113
283000
2000
potrzebnych do czytania nut
04:57
or performing the mechanical acts of performance
114
285000
3000
lub do gry na instrumentach muzycznych.
05:00
that apply to musical performance.
115
288000
3000
lub do gry na instrumentach muzycznych.
05:03
From these studies we defined two great epochs
116
291000
3000
Dzięki tym badaniom wyodrębniliśmy dwie epoki
05:06
of the plastic history of the brain.
117
294000
3000
w rozwoju plastyki mózgu.
05:09
The first great epoch is commonly called the "Critical Period."
118
297000
3000
Pierwsza nazywa się "Okresem Krytycznym"
05:12
And that is the period in which the brain is setting up
119
300000
2000
W którym to mózg organizuje
05:14
in its initial form its basic processing machinery.
120
302000
3000
swoja pierwotną formę, podstawową maszynerię.
05:17
This is actually a period of dramatic change
121
305000
3000
Jest to okres gwałtownych zmian
05:20
in which it doesn't take learning, per se, to drive
122
308000
3000
w którym uczenie się nie jest inicjatorem
05:23
the initial differentiation of the machinery of the brain.
123
311000
3000
początkowego zróżnicowania mózgu.
05:26
All it takes for example in the sound domain,
124
314000
3000
Jedyne, czego trzeba, np. w kwestii dźwięku
05:29
is exposure to sound.
125
317000
2000
to odbiór tychże dźwięków.
05:31
And the brain actually is at the mercy
126
319000
2000
Mózg jest zdany na łaskę
05:33
of the sound environment in which it is reared.
127
321000
4000
dźwięków, które słyszy w swoim otoczeniu.
05:37
So for example I can rear an animal
128
325000
2000
Mogę np. wyhodować zwierzę
05:39
in an environment in which there is meaningless dumb sound,
129
327000
4000
w otoczeniu w którym słychać jakiś głuchy dźwięk.
05:43
a repertoire of sound that I make up,
130
331000
3000
i przez to wystawienie młodego zwierzęcia
05:46
that I make, just by exposure, artificially important
131
334000
2000
i jego mózgu na ten dźwięk
05:48
to the animal and its young brain.
132
336000
3000
sztucznie sprawiam, że staje się on dla niego ważny.
05:51
And what I see is that the animal's brain sets up
133
339000
2000
Jego mózg organizuje przetwarzanie tego dźwięku w taki sposób,
05:53
its initial processing of that sound
134
341000
2000
Jego mózg organizuje przetwarzanie tego dźwięku w taki sposób,
05:55
in a form that's idealized, within the limits of its processing achievements
135
343000
4000
że w granicach swoich możliwości poznawczych
05:59
to represent it in an organized and orderly way.
136
347000
4000
dźwięk będzie reprezentowany jako idealny i uporządkowany.
06:03
The sound doesn't have to be valuable to the animal:
137
351000
3000
Nie musi mieć on żadnej wartości dla zwierzęcia.
06:06
I could raise the animal in something that could be hypothetically valuable,
138
354000
3000
Można wyczulić mózg na potencjalnie wartościowy dźwięk
06:09
like the sounds that simulate
139
357000
2000
na przykład dźwięki imitujące
06:11
the sounds of a native language of a child.
140
359000
3000
ojczysty język dziecka.
06:14
And I see the brain actually develop a processor that is specialized --
141
362000
3000
A mózg rozwinie procesor
06:17
specialized for that complex array, a repertoire of sounds.
142
365000
3000
wyspecjalizowany do przetwarzania tych dźwięków.
06:20
It actually exaggerates their separateness of representation,
143
368000
3000
Podkreśla on wyodrębnienie wyobrażenia tego dźwięku
06:23
in multi-dimensional neuronal representational terms.
144
371000
4000
w kontekście wielowymiarowych wyobrażeń neuronalnych.
06:27
Or I can expose the animal to a completely meaningless and destructive sound.
145
375000
5000
Można wystawić go na działanie dźwięków bezsensownych i niszczących,
06:32
I can raise an animal under conditions
146
380000
2000
wychować w warunkach
06:34
that would be equivalent to raising a baby
147
382000
2000
porównywalnych do wychowywania dziecka
06:36
under a moderately loud ceiling fan,
148
384000
2000
pod głośnym wiatrakiem na suficie
06:38
in the presence of continuous noise.
149
386000
2000
w nieustannym hałasie.
06:40
And when I do that I actually specialize the brain
150
388000
3000
I robiąc to, wyspecjalizuję jego mózg
06:43
to be a master processor for that meaningless sound.
151
391000
4000
by mistrzowsko przetwarzał bezsensowny dźwięk.
06:47
And I frustrate its ability
152
395000
2000
W efekcie ograniczając
06:49
to represent any meaningful sound as a consequence.
153
397000
3000
umiejętność przetwarzania znaczących dźwięków.
06:52
Such things in the early history of babies
154
400000
2000
Tego typu rzeczy zdarzają się
06:54
occur in real babies.
155
402000
2000
u prawdziwych dzieci.
06:56
And they account for, for example
156
404000
3000
I są odpowiedzialne za, np.
06:59
the beautiful evolution of a language-specific processor
157
407000
3000
cudowny rozwój modułu przetwarzającego język
07:02
in every normally developing baby.
158
410000
3000
u normalnie rozwijającego się dziecka.
07:05
And so they also account for
159
413000
2000
Jak również wyjaśniają
07:07
development of defective processing
160
415000
2000
wadliwy rozwój
07:09
in a substantial population of children
161
417000
3000
u znacznej części dzieci,
07:12
who are more limited, as a consequence,
162
420000
2000
posiadających przez to
07:14
in their language abilities at an older age.
163
422000
4000
ograniczone zdolności językowe w późniejszym wieku.
07:18
Now in this early period of plasticity
164
426000
3000
Ale we wczesnym okresie swojej plastyki
07:21
the brain actually changes outside of a learning context.
165
429000
3000
mózg zmienia się niezależnie od procesu uczenia się.
07:24
I don't have to be paying attention to what I hear.
166
432000
3000
Nie trzeba zwracać uwagi na to co się słyszy.
07:27
The input doesn't really have to be meaningful.
167
435000
3000
Bodźce nie muszą być sensowne.
07:30
I don't have to be in a behavioral context.
168
438000
3000
Nie muszę też zachowywać się w określony sposób.
07:33
This is required so the brain sets up it's processing
169
441000
3000
Co potrzebne jest gdy mózg organizuje przetwarzanie informacji
07:36
so that it can act differentially,
170
444000
2000
Co potrzebne jest gdy mózg organizuje przetwarzanie informacji
07:38
so that it can act selectively,
171
446000
2000
tak działać zróżnicowanie,
07:40
so that the creature that wears it, that carries it,
172
448000
4000
tak, by stworzenie, które nosi go w sobie
07:44
can begin to operate on it in a selective way.
173
452000
3000
mogło operować nim w sposób selektywny.
07:47
In the next great epoch of life, which applies for most of life,
174
455000
4000
W kolejnej epoce trwającej przez większość życia
07:51
the brain is actually refining its machinery
175
459000
3000
mózg doskonali swoje mechanizmy
07:54
as it masters a wide repertoire of skills and abilities.
176
462000
2000
opanowując zdolności i umiejętności.
07:56
And in this epoch,
177
464000
2000
Epoka ta trwa od pierwszego roku życia do śmierci.
07:58
which extends from late in the first year of life to death;
178
466000
4000
Epoka ta trwa od pierwszego roku życia do śmierci.
08:02
it's actually doing this under behavioral control.
179
470000
2000
Wtedy rozwój jest pod kontrolą użytkownika.
08:04
And that's another way of saying
180
472000
2000
Czyli innymi słowy:
08:06
the brain has strategies that define
181
474000
3000
mózg ma strategie, które decydują
08:09
the significance of the input to the brain.
182
477000
2000
o znaczeniu bodźców,
08:11
And it's focusing on skill after skill,
183
479000
2000
skupia się na kolejnych
08:13
or ability after ability,
184
481000
4000
umiejętnościach i zdolnościach
08:17
under specific attentional control.
185
485000
2000
pod uważną kontrolą.
08:19
It's a function of whether a goal in a behavior is achieved
186
487000
3000
Chodzi o to czy udało się osiągnąć zamierzony cel
08:22
or whether the individual is rewarded in the behavior.
187
490000
5000
lub czy osobnik został za swoje zachowanie wynagrodzony.
08:27
This is actually very powerful.
188
495000
3000
Plastyczność mózgu to potężne narzędzie.
08:30
This lifelong capacity for plasticity, for brain change,
189
498000
2000
Dożywotnia umiejętność dokonywania zmian
08:32
is powerfully expressed.
190
500000
2000
jest ewidentna.
08:34
It is the basis of our real differentiation,
191
502000
2000
Jest podstawą różnic międzyludzkich.
08:36
one individual from another.
192
504000
2000
Jest podstawą różnic międzyludzkich.
08:38
You can look down in the brain of an animal
193
506000
2000
Można podejrzeć mózg zwierzęcia
08:40
that's engaged in a specific skill,
194
508000
2000
korzystającego z określonej umiejętności
08:42
and you can witness or document this change on a variety of levels.
195
510000
3000
i opisać zachodzące na różne sposoby.
08:45
So here is a very simple experiment.
196
513000
2000
Tu mamy prosty eksperyment.
08:47
It was actually conducted about five years ago
197
515000
2000
Przeprowadzony ok. 5 lat temu
08:49
in collaboration with scientists from the University of Provence
198
517000
3000
we współpracy z naukowcami z Université d'Aix-Marseille I we Francji.
08:52
in Marseilles.
199
520000
2000
we współpracy z naukowcami z Université d'Aix-Marseille I we Francji.
08:54
It's a very simple experiment where a monkey has been trained
200
522000
2000
W eksperymencie tym uczymy małpę
08:56
in a task that involves it manipulating a tool
201
524000
4000
wykonywać zadanie z użyciem narzędzia, którego opanowanie
09:00
that's equivalent in its difficulty
202
528000
2000
wymaga tyle co nauka
09:02
to a child learning to manipulate or handle a spoon.
203
530000
2000
używania łyżeczki u dzieci.
09:04
The monkey actually mastered the task
204
532000
2000
Po ok. 700 próbach
09:06
in about 700 practice tries.
205
534000
3000
małpie udało się opanować tę umiejętność.
09:09
So in the beginning the monkey could not perform this task at all.
206
537000
3000
Na początku nie umiała go używać.
09:12
It had a success rate of about one in eight tries.
207
540000
3000
Na 8 prób jedna była udana.
09:15
Those tries were elaborate.
208
543000
2000
Próby te były złożone.
09:17
Each attempt was substantially different from the other.
209
545000
3000
Każda różniła się znacznie od poprzedniej.
09:20
But the monkey gradually developed a strategy.
210
548000
3000
Ale małpie udało się opracować strategię.
09:23
And 700 or so tries later
211
551000
2000
I jakieś 700 prób później
09:25
the monkey is performing it flawlessly -- never fails.
212
553000
3000
nauczyła się robić to bezbłędnie.
09:28
He's successful in his retrieval of food with this tool every time.
213
556000
3000
Przy jego użyciu za każdym razem dostaje się do jedzenia.
09:31
At this point the task is being performed
214
559000
2000
Teraz już zadanie jest wykonywane
09:33
in a beautifully stereotyped way:
215
561000
3000
w pięknie szablonowej formie.
09:36
very beautifully regulated and highly repeated, trial to trial.
216
564000
3000
Jest uregulowane, a każde podejście jest podobne.
09:39
We can look down in the brain of the monkey.
217
567000
2000
Jeśli zajrzymy do mózgu tej małpy
09:41
And we see that it's distorted.
218
569000
2000
zauważymy, że jest zmieniony.
09:43
We can track these changes, and have tracked these changes
219
571000
2000
Możemy śledzić zmiany
09:45
in many such behaviors across time.
220
573000
2000
towarzyszące wielu zachowaniom.
09:47
And here we see the distortion
221
575000
3000
Tu widzimy zniekształcenie
09:50
reflected in the map of the skin surfaces of the hand of the monkey.
222
578000
3000
odbite w odwzorowaniu skóry na małpiej dłoni.
09:53
Now this is a map, down in the surface of the brain,
223
581000
3000
Na dole mamy mapę powierzchni mózgu
09:56
in which, in a very elaborate experiment we've reconstructed the responses,
224
584000
3000
na której udało nam się odtworzyć
09:59
location by location,
225
587000
2000
w kolejnych lokacjach
10:01
in a highly detailed response mapping of the responses of its neurons.
226
589000
4000
szczegółowe reakcje małpich neuronów.
10:05
We see here a reconstruction of how
227
593000
2000
Widzimy rekonstrukcję tego jak
10:07
the hand is represented in the brain.
228
595000
2000
ręka jest odzwierciedlona w mózgu.
10:09
We've actually distorted the map by the exercise.
229
597000
3000
To zasługa naszych ćwiczeń.
10:12
And that is indicated in the pink. We have a couple fingertip surfaces that are larger.
230
600000
4000
Mamy też dwie większe powierzchnie opuszków palców,
10:16
These are the surfaces the monkey is using to manipulate the tool.
231
604000
4000
które są używane przez małpę do manipulacji narzędziami.
10:20
If we look at the selectivity of responses
232
608000
2000
Jeśli spojrzymy na selektywność reakcji
10:22
in the cortex of the monkey,
233
610000
2000
w korze mózgowej
10:24
we see that the monkey has actually changed the filter characteristics
234
612000
3000
widzimy, że małpa inaczej filtruje
10:27
which represents input from the skin
235
615000
2000
bodźce pochodzące ze skóry
10:29
of the fingertips that are engaged.
236
617000
2000
na opuszkach palców.
10:31
In other words there is still a single, simple representation of the fingertips
237
619000
3000
Nadal mamy jedno proste odzwierciedlenie opuszków
10:34
in this most organized of cortical areas
238
622000
2000
w tym najbardziej zorganizowanym
10:36
of the surface of the skin of the body.
239
624000
2000
obszarze kory mózgowej;
10:38
Monkey has like you have.
240
626000
3000
takich samych u małp i u nas.
10:41
And yet now it's represented in substantially finer grain.
241
629000
3000
Ale są odzwierciedlone bardziej szczegółowo.
10:44
The monkey is getting more detailed information from these surfaces.
242
632000
3000
Małpa dostaje dokładniejsze informacje z tych obszarów.
10:47
And that is an unknown -- unsuspected, maybe, by you --
243
635000
3000
I to jest właśnie ta niewiadoma
10:50
part of acquiring the skill or ability.
244
638000
3000
część procesu nabywania umiejętności.
10:53
Now actually we've looked in several different cortical areas
245
641000
3000
Zbadaliśmy także inne części kory mózgowej
10:56
in the monkey learning this task.
246
644000
2000
u małpy uczącej się zadania.
10:58
And each one of them changes in ways that are specific
247
646000
2000
Każda z nich zmienia się w sposób właściwy
11:00
to the skill or ability.
248
648000
2000
dla tej umiejętności.
11:02
So for example we can look to the cortical area
249
650000
3000
Możemy zajrzeć do obszaru kory mózgowej
11:05
that represents input that's controlling the posture of the monkey.
250
653000
3000
odzwierciedlającego bodźce kontrolujące posturę małpy.
11:08
We look in cortical areas that control specific movements,
251
656000
2000
Zaglądamy w obszary kontrolujące ruchy,
11:10
and the sequences of movements
252
658000
2000
i sekwencje ruchów
11:12
that are required in the behavior, and so forth.
253
660000
2000
potrzebne do konkretnych zachowań itd.
11:14
They are all remodeled. They all become specialized for the task at hand.
254
662000
4000
Wszystkie wyspecjalizowały się do aktualnego zadania.
11:18
There are 15 or 20 cortical areas that are changed specifically
255
666000
3000
Jest 15-20 obszarów kory mózgowej
11:21
when you learn a simple skill like this.
256
669000
3000
zmieniających się przy nauce takich umiejętności.
11:24
And that represents in your brain, really massive change.
257
672000
4000
W skali całego mózgu to ogromna zmiana.
11:28
It represents the change in a reliable way
258
676000
3000
To zmiana zachodząca niezawodnie
11:31
of the responses of tens of millions,
259
679000
2000
w dziesiątkach czy setkach
11:33
possibly hundreds of millions of neurons in your brain.
260
681000
3000
milionów neuronów w waszym mózgu.
11:36
It represents changes
261
684000
2000
To zmiana
11:38
of hundreds of millions, possibly billions
262
686000
2000
setek milionów lub miliardów
11:40
of synaptic connections in your brain.
263
688000
2000
synaptycznych połączeń mózgowych.
11:42
This is constructed by physical change.
264
690000
3000
Dzieje się to dzięki zmianom fizycznym.
11:45
And the level of construction that occurs is massive.
265
693000
3000
Poziom rekonstrukcji jest ogromny.
11:48
Think about the changes that occur in the brain of a child
266
696000
3000
A pomyślcie o zmianach zachodzących w mózgach dzieci
11:51
through the course of acquiring their movement behavior abilities in general.
267
699000
4000
kiedy nabywają umiejętność poruszania się.
11:55
Or acquiring their native language abilities.
268
703000
2000
Lub gdy uczą się swego języka.
11:57
The changes are massive.
269
705000
4000
Zmiany są wielkie.
12:01
What it's all about is the selective representations
270
709000
2000
Dotyczą one selektywnego odzwierciedlania
12:03
of things that are important to the brain.
271
711000
2000
tych spraw, które są istotne dla mózgu.
12:05
Because in most of the life of the brain
272
713000
3000
Bo przez większość życia pozostają one
12:08
this is under control of behavioral context.
273
716000
2000
zależne od odpowiednich zachowań.
12:10
It's what you pay attention to.
274
718000
2000
To to na co zwracamy uwagę.
12:12
It's what's rewarding to you.
275
720000
2000
To co dla nas opłacalne.
12:14
It's what the brain regards, itself,
276
722000
2000
To, co mózg sam uznaje
12:16
as positive and important to you.
277
724000
2000
za ważne i dobre dla nas.
12:18
It's all about cortical processing
278
726000
2000
Wszystko dzięki korze mózgowej
12:20
and forebrain specialization.
279
728000
2000
i specjalizacji przedniej części mózgu.
12:22
And that underlies your specialization.
280
730000
2000
To podstawa waszych specjalizacji.
12:24
That is why you, in your many skills and abilities,
281
732000
2000
Dlatego w wielu sprawach
12:26
are a unique specialist:
282
734000
2000
jesteście niepowtarzalnymi specjalistami.
12:28
a specialist that's vastly different
283
736000
2000
Różniącymi się wielce
12:30
in your physical brain in detail
284
738000
2000
jeśli chodzi o fizyczne szczegóły mózgu
12:32
than the brain of an individual 100 years ago;
285
740000
3000
od ludzi, którzy żyli 100 lat temu.
12:35
enormously different in the details
286
743000
3000
A jeszcze bardziej odmienni
12:38
from the brain of the average individual 1,000 years ago.
287
746000
4000
od przeciętnego człowieka sprzed tysiąca lat.
12:42
Now, one of the characteristics of this change process
288
750000
4000
Jedną z ważniejszych cech tego procesu jest to,
12:46
is that information is always related
289
754000
3000
że informacje zawsze są powiązane
12:49
to other inputs or information that is occurring
290
757000
2000
z innymi, przychodzącymi
12:51
in immediate time, in context.
291
759000
3000
w tym samym czasie, kontekście.
12:54
And that's because the brain is constructing representations of things
292
762000
3000
To dlatego, że mózg tworzy wyobrażenia rzeczy
12:57
that are correlated in little moments of time
293
765000
3000
które są ze sobą powiązane w czasie,
13:00
and that relate to one another in little moments of successive time.
294
768000
3000
które odnoszą się do siebie nawzajem w czasie.
13:03
The brain is recording all information
295
771000
2000
Wszystkie informacje i zmiany
13:05
and driving all change
296
773000
2000
mózg zapisuje
13:07
in temporal context.
297
775000
2000
w wymiarze czasowym.
13:09
Now overwhelmingly the most powerful context
298
777000
2000
A ogromną większość tego kontekstu,
13:11
that's occurred in your brain is you.
299
779000
3000
w którym pracuje twój mózg dostarczasz ty.
13:14
Billions of events have occurred in your history
300
782000
4000
Miliardy zdarzeń miały miejsce w twojej historii
13:18
that are related in time to yourself
301
786000
2000
i odnoszą się one do ciebie
13:20
as the receiver,
302
788000
2000
jako odbiorcy,
13:22
or yourself as the actor, yourself as the thinker,
303
790000
2000
jako myślącego podmiotu,
13:24
yourself as the mover.
304
792000
3000
czy poruszyciela.
13:27
Billions of times little pieces of sensation have come in
305
795000
3000
Miliardy doznań docierają do ciebie
13:30
from the surface of your body
306
798000
2000
przez twoje ciało
13:32
that are always associated with you as the receiver,
307
800000
3000
i zawsze mają związek z tobą jako ich odbiorcą,
13:35
and that result in
308
803000
2000
powodując uczucie bycia ucieleśnionym.
13:37
the embodiment of you.
309
805000
3000
powodując uczucie bycia ucieleśnionym.
13:40
You are constructed, your self is constructed
310
808000
3000
Twoje Ja jest zbudowane
13:43
from these billions of events.
311
811000
2000
z tych niezliczonych zdarzeń.
13:45
It's constructed. It's created in your brain.
312
813000
3000
Jest to konstrukcja tworzona przez twój mózg.
13:48
And it's created in the brain via physical change.
313
816000
3000
Poprzez fizyczny proces zmian.
13:51
This is a marvelously constructed thing
314
819000
3000
To cudownie zbudowana rzecz,
13:54
that results in individual form
315
822000
3000
z której powstaje zindywidualizowana forma
13:57
because each one of us has vastly different histories,
316
825000
2000
ponieważ każdy ma własną historię.
13:59
and vastly different experiences,
317
827000
2000
I różne doświadczenia,
14:01
that drive in to us this marvelous differentiation of self,
318
829000
4000
które budują wśród nas to cudowne zróżnicowanie osobowości.
14:05
of personhood.
319
833000
2000
które budują wśród nas to cudowne zróżnicowanie osobowości.
14:07
Now we've used this research
320
835000
2000
W naszych badaniach
14:09
to try to understand not just how a normal person develops,
321
837000
3000
próbujemy zrozumieć nie tylko normalny rozwój
14:12
and elaborates their skills and abilities,
322
840000
2000
i ulepszanie naszych umiejętności,
14:14
but also try to understand
323
842000
2000
ale także źródła upośledzeń
14:16
the origins of impairment,
324
844000
3000
ale także źródła upośledzeń
14:19
and the origins of differences or variations
325
847000
3000
źródła różnic i wahań,
14:22
that might limit the capacities of a child, or an adult.
326
850000
3000
które mogą ograniczać zdolności dzieci i dorosłych.
14:25
I'm going to talk about using these strategies
327
853000
3000
Opowiem teraz o zastosowaniu tych strategii
14:28
to actually design brain plasticity-based
328
856000
2000
do opracowania sposobu
14:30
approach to drive corrections in the machinery of a child
329
858000
5000
podejścia do naprawy umysłowej maszynerii u dzieci
14:35
that increases the competence of the child
330
863000
3000
opartego na plastyczności mózgu,
14:38
as a language receiver and user
331
866000
2000
mogącego rozwinąć zdolności językowe
14:40
and, thereafter, as a reader.
332
868000
2000
dziecka jako nadawcy i odbiorcy.
14:42
And I'm going to talk about experiments that involve
333
870000
2000
Opowiem też o eksperymentach wykorzystujących
14:44
actually using this brain science,
334
872000
2000
naszą wiedzę w tej dziedzinie.
14:46
first of all to understand how it contributes to the loss of function as we age.
335
874000
3000
Chcemy zrozumieć jaki jest wpływ na utratę zdolności z biegiem lat.
14:49
And then, by using it in a targeted approach
336
877000
5000
A następnie używając jej w ukierunkowanym podejściu do problemu.
14:54
we're going to try to differentiate
337
882000
2000
Spróbujemy wyróżnić część mózgu potrafiącą
14:56
the machinery to recover function in old age.
338
884000
5000
odzyskać utracone umiejętności w podeszłym wieku.
15:01
So the first example I'm going to talk about
339
889000
2000
Pierwszym przykładem
15:03
relates to children with learning impairments.
340
891000
2000
będą upośledzone dzieci.
15:05
We now have a large body of literature
341
893000
2000
Mamy teraz wiele publikacji
15:07
that demonstrates that the fundamental
342
895000
2000
uważających, że fundamentalny
15:09
problem that occurs in the majority of children
343
897000
2000
problem u większości dzieci
15:11
that have early language impairments,
344
899000
2000
z wczesnym upośledzeniem zdolności językowych,
15:13
and that are going to struggle to learn to read,
345
901000
2000
odpowiedzialnych za trudności z czytaniem i pisaniem
15:15
is that their language processor
346
903000
2000
jest defekt występujący w części mózgu
15:17
is created in a defective form.
347
905000
2000
odpowiedzialnej za przetwarzanie języka.
15:19
And the reason that it rises in a defective form
348
907000
3000
A powodem tego defektu
15:22
is because early in the baby's brain's life
349
910000
4000
jest to, że wczesny rozwój mózgu dziecka
15:26
the machine process is noisy.
350
914000
2000
odbywa się w hałasie.
15:28
It's that simple.
351
916000
2000
Jest to po prostu kwestia
15:30
It's a signal-to-noise problem. Okay?
352
918000
2000
stosunku sygnału do szumu.
15:32
And there are a lot of things that contribute to that.
353
920000
2000
Wiele rzeczy może mieć na to wpływ.
15:34
There are numerous inherited faults
354
922000
2000
Istnieją dziedziczne wady,
15:36
that could make the machine process noisier.
355
924000
3000
które mogą spowodować większą ilość szumu.
15:39
Now I might say the noise problem could also occur
356
927000
3000
Ale problem hałasu może też powstać
15:42
on the basis of information provided
357
930000
3000
na podstawie informacji dochodzących ze świata
15:45
in the world from the ears.
358
933000
3000
zewnętrznego, przez uszy.
15:48
If any -- those of you who are older in the audience know
359
936000
3000
Starsi z was pamiętają,
15:51
that when I was a child we understood that a child born with a cleft palate
360
939000
4000
że kiedyś dzieci urodzone z rozszczepem podniebienia
15:55
was born with what we called mental retardation.
361
943000
3000
były uważane za "opóźnione umysłowo".
15:58
We knew that they were going to be slow cognitively;
362
946000
4000
Wiedzieliśmy, że będą wolniej się rozwijać.
16:02
we knew they were going to struggle to learn to develop normal language abilities;
363
950000
3000
Że będzie im ciężej rozwinąć zdolności językowe.
16:05
and we knew that they were going to struggle to learn to read.
364
953000
4000
i nauczyć się czytać.
16:09
Most of them would be intellectual and academic failures.
365
957000
4000
Większość z nich będzie się słabo uczyć.
16:13
That's disappeared. That no longer applies.
366
961000
3000
Tego już nie ma.
16:16
That inherited weakness, that inherited condition
367
964000
2000
Ta wrodzona przypadłość zniknęła.
16:18
has evaporated.
368
966000
2000
Ta wrodzona przypadłość zniknęła.
16:20
We don't hear about that anymore. Where did it go?
369
968000
3000
Czemu nie jest o niej głośno?
16:23
Well, it was understood by a Dutch surgeon,
370
971000
2000
Pewien holenderski lekarz
16:25
about 35 years ago,
371
973000
2000
zrozumiał jakieś 35 lat temu,
16:27
that if you simply fix the problem early enough,
372
975000
3000
że jeśli naprawi się ten problem wcześnie,
16:30
when the brain is still in this initial plastic period
373
978000
2000
kiedy mózg nadal jest plastyczny
16:32
so it can set up this machinery adequately,
374
980000
3000
i może się odpowiednio organizować
16:35
in this initial set up time in the critical period,
375
983000
2000
podczas okresu krytycznego,
16:37
none of that happens.
376
985000
2000
wtedy nic takiego się nie dzieje.
16:39
What are you doing by operating on the cleft palate to correct it?
377
987000
3000
Żeby zlikwidować efekt rozszczepienia wargi
16:42
You're basically opening up
378
990000
2000
należy po prostu otworzyć kanały
16:44
the tubes that drain fluid from the middle ears,
379
992000
2000
odprowadzające płyn z ucha środkowego,
16:46
which have had them reliably full.
380
994000
3000
które były dotąd pełne.
16:49
Every sound the child hears uncorrected is muffled.
381
997000
2000
Każdy dźwięk słyszany przez dziecko jest zduszony i zniekształcony.
16:51
It's degraded.
382
999000
2000
Każdy dźwięk słyszany przez dziecko jest zduszony i zniekształcony.
16:53
The child's native language is such a case is not English.
383
1001000
3000
A język, który takie dziecko słyszy to nie angielski czy japoński,
16:56
It's not Japanese.
384
1004000
2000
A język, który takie dziecko słyszy to nie angielski czy japoński,
16:58
It's muffled English. It's degraded Japanese.
385
1006000
3000
ale zduszony angielski czy zniekształcony japoński.
17:01
It's crap.
386
1009000
2000
To bełkot.
17:03
And the brain specializes for it.
387
1011000
2000
A mózg wyspecjalizuje się do tego.
17:05
It creates a representation of language crap.
388
1013000
3000
Tworzy odzwierciedlenie językowego śmiecia.
17:08
And then the child is stuck with it.
389
1016000
2000
I dziecko musi z tym żyć.
17:10
Now the crap doesn't just happen in the ear.
390
1018000
3000
Ale śmieci nie dostają się tylko z uszu.
17:13
It can also happen in the brain.
391
1021000
2000
Mogą być także w mózgu.
17:15
The brain itself can be noisy. It's commonly noisy.
392
1023000
4000
Sam mózg może generować szum, zwykle tak jest.
17:19
There are many inherited faults that can make it noisier.
393
1027000
3000
A wiele wrodzonych wad zwiększa ten szum.
17:22
And the native language for a child with such a brain
394
1030000
3000
Język, którego dziecko z takim mózgiem się uczy
17:25
is degraded.
395
1033000
1000
jest zniekształcony.
17:26
It's not English. It's noisy English.
396
1034000
4000
Nie angielski, ale szumiący angielski.
17:30
And that results in defective representations of sounds of words --
397
1038000
4000
Co skutkuje w błędnych odzwierciedleniach dźwięku słów
17:34
not normal -- a different strategy,
398
1042000
3000
nienormalna, odmienna strategia
17:37
by a machine that has different time constants and different space constants.
399
1045000
3000
maszyny, która ma inne stałe przestrzenne.
17:40
And you can look in the brain of such a child and record those time constants.
400
1048000
3000
Gdy zajrzeć do mózgu i prześledzić wielkości stałe dla czasu
17:43
They are about an order of magnitude longer,
401
1051000
3000
są one o rząd wielkości dłuższe
17:46
about 11 times longer in duration on average,
402
1054000
3000
średnio ok. 11 razy dłuższe
17:49
than in a normal child.
403
1057000
2000
niż u zdrowych dzieci.
17:51
Space constants are about three times greater.
404
1059000
3000
Stałe przestrzenne są ok. 3 razy większe.
17:54
Such a child will have memory and cognitive deficits
405
1062000
2000
Takie dziecko będzie miało w tym zakresie
17:56
in this domain.
406
1064000
2000
niedobory poznawcze.
17:58
Of course they will. Because as a receiver of language,
407
1066000
3000
Jeśli odbiorcy języka
18:01
they are receiving it and representing it,
408
1069000
2000
odbierają go i tworzą wyobrażenia,
18:03
and in information it's representing crap.
409
1071000
4000
a dostają błędne informacje,
18:07
And they are going to have poor reading skills.
410
1075000
2000
będą słabo czytać.
18:09
Because reading is dependent upon the translation of word sounds
411
1077000
3000
Umiejętność czytania polega na przekształcaniu dźwięków
18:12
into this orthographic or visual
412
1080000
3000
w formy ortograficzne czy wizualne.
18:15
representational form.
413
1083000
2000
w formy ortograficzne czy wizualne.
18:17
If you don't have a brain representation of word sounds
414
1085000
2000
Jeśli mózg nie odzwierciedla dobrze dźwięków
18:19
that translation makes no sense.
415
1087000
3000
to przekształcenie nie ma sensu.
18:22
And you are going to have corresponding abnormal neurology.
416
1090000
3000
Będzie to widoczne w anomaliach w budowie komórek nerwowych.
18:25
Then these children increasingly
417
1093000
2000
Pojawiają się one u tych dzieci
18:27
in evaluation after evaluation,
418
1095000
2000
w trakcie kolejnych testów
18:29
in their operations in language, and their operations in reading --
419
1097000
2000
na używanie języka, rozumienie tekstu
18:31
we document that abnormal neurology.
420
1099000
5000
możemy opisać te anomalie. Można się ich też pozbyć
18:36
The point is is that you can train the brain out of this.
421
1104000
2000
poprzez trenowanie mózgu.
18:38
A way to think about this is you can actually re-refine
422
1106000
2000
Możemy ulepszyć
18:40
the processing capacity of the machinery
423
1108000
2000
zdolności przetwórcze tej maszynerii
18:42
by changing it.
424
1110000
2000
zmieniając ją.
18:44
Changing it in detail. It takes about 30 hours on the average.
425
1112000
3000
Zmieniając w niej pewne szczegóły. Zajmuje to średnio ok. 30 godzin.
18:47
And we've accomplished that in about 430,000 kids today.
426
1115000
4000
Udało nam się to osiągnąć u ok. 430 tys. dzieci.
18:51
Actually, probably about 15,000 children are being trained as we speak.
427
1119000
5000
Ok. 15 tys. dzieci jest leczonych w tym momencie.
18:56
And actually when you look at the impacts, the impacts are substantial.
428
1124000
3000
A jeśli chodzi o efekt, to jest on znaczący.
18:59
So here we're looking at the normal distribution.
429
1127000
2000
Tutaj widzimy rozkład normalny.
19:01
What we're most interested in is these kids on the left side of the distribution.
430
1129000
2000
Najbardziej ciekawią nas te dzieci z lewej strony.
19:03
This is from about 3,000 children.
431
1131000
2000
Dane wzięto od ok. 3000 dzieci.
19:05
You can see that most of the children on the left side of the distribution
432
1133000
3000
Widzimy, że większość dzieci z lewej strony
19:08
are moving into the middle or the right.
433
1136000
2000
przesuwa się do środka i na prawo.
19:10
This is in a broad assessment of their language abilities.
434
1138000
3000
Jeśli chodzi o ocenę ich zdolności językowych.
19:13
This is like an IQ test for language.
435
1141000
2000
W teście na inteligencję językową.
19:15
The impact in the distribution, if you trained every child
436
1143000
3000
Efektem treningu każdego amerykańskiego dziecka
19:18
in the United States, would be to shift the whole distribution to the right
437
1146000
3000
byłoby przesunięcie rozkładu normalnego na prawo
19:21
and narrow the distribution.
438
1149000
2000
i jego zwężenie.
19:23
This is a substantially large impact.
439
1151000
2000
Oznacza to bardzo znaczący wpływ.
19:25
Think of a classroom of children in the language arts.
440
1153000
3000
Mamy więc możliwość
19:28
Think of the children on the slow side of the class.
441
1156000
3000
by poprawić umiejętności dzieci w klasie,
19:31
We have the potential to move most of those children
442
1159000
2000
tak by większość z tych słabszych
19:33
to the middle or to the right side.
443
1161000
2000
przesunęła się bardziej do środka czy na prawo.
19:35
In addition to accurate language training
444
1163000
2000
Pomijając trening językowy
19:37
it also fixes memory and cognition
445
1165000
2000
pomaga to także na pamięć, zdolności poznawcze,
19:39
speech fluency and speech production.
446
1167000
3000
umiejętność spójnego wypowiadania się.
19:42
And an important language dependent skill is enabled by this training --
447
1170000
3000
A także na kolejną umiejętność, którą umożliwia nauka języka
19:45
that is to say reading.
448
1173000
1000
mianowicie czytanie.
19:46
And to a large extent it fixes the brain.
449
1174000
2000
I w znaczącym stopniu naprawia to mózg.
19:48
You can look down in the brain of a child
450
1176000
3000
Możemy spojrzeć na mózg dziecka
19:51
in a variety of tasks that scientists have at Stanford,
451
1179000
3000
podczas wykonywania zadań, tak jak naukowcy
19:54
and MIT, and UCSF, and UCLA, and a number of other institutions.
452
1182000
6000
ze Stanford, MIT, San Francisco, Los Angeles i innych instytucji.
20:00
And children operating in various language behaviors,
453
1188000
3000
U dzieci wykonujących różne zadania językowe
20:03
or in various reading behaviors,
454
1191000
2000
czy czytelnicze,
20:05
you see for the most extent,
455
1193000
2000
widać, że w wielkim stopniu,
20:07
for most children, their neuronal responses,
456
1195000
2000
ich reakcje neuronalne
20:09
complexly abnormal before you start,
457
1197000
2000
nienormalne przed rozpoczęciem treningu
20:11
are normalized by the training.
458
1199000
3000
normalizują się w jego trakcie.
20:14
Now you can also take the same approach
459
1202000
2000
Możemy więc podejść w podobny sposób
20:16
to address problems in aging.
460
1204000
3000
do problemów starzenia się.
20:19
Where again the machinery is deteriorating now
461
1207000
2000
Kiedy to nasza maszyneria zaczyna się pogarszać
20:21
from competent machinery, it's going south.
462
1209000
4000
w stosunku do kompetencji, które mieliśmy.
20:25
Noise is increasing in the brain.
463
1213000
2000
Wzrasta w mózgu ilość szumu.
20:27
And learning modulation and control is deteriorating.
464
1215000
3000
Nauka i kontrola nad uczeniem się także się pogarsza.
20:30
And you can actually look down on the brain of such an individual
465
1218000
2000
Można więc spojrzeć na mózg takiego osobnika
20:32
and witness a change in the time constants and space constants
466
1220000
3000
i zauważyć zmianę w stałych czasowych i przestrzennych,
20:35
with which, for example, the brain is representing language again.
467
1223000
3000
których mózg używa do tworzenia wyobrażeń językowych.
20:38
Just as the brain came out of chaos at the beginning,
468
1226000
3000
Tak jak mózg powstaje z chaosu na początku
20:41
it's going back into chaos in the end.
469
1229000
3000
tak wraca do chaosu na koniec.
20:44
This results in declines in memory
470
1232000
2000
Mamy w efekcie słabnącą pamięć
20:46
in cognition, and in postural ability and agility.
471
1234000
4000
i zdolności poznawcze, gorszą zwinność, posturę.
20:50
It turns out you can train the brain of such an individual --
472
1238000
2000
Można wytrenować mózgi takich ludzi
20:52
this is a small population of such individuals --
473
1240000
3000
widzimy tu niewielką ich grupę
20:55
train equally intensively for about 30 hours.
474
1243000
2000
trenującą intensywnie przez 30 godz.
20:57
These are 80- to 90-year-olds.
475
1245000
3000
Ludzie w wieku 80-90 lat.
21:00
And what you see are substantial improvements of their immediate memory,
476
1248000
3000
Widzimy znaczącą poprawę ich pamięci,
21:03
of their ability to remember things after a delay,
477
1251000
2000
umiejętności przywoływania faktów,
21:05
of their ability to control their attention,
478
1253000
2000
poprawę w kierowaniu swoją uwagą,
21:07
their language abilities and visual-spatial abilities.
479
1255000
2000
zdolności językowych i przestrzennych.
21:09
The overall neuropsychological index
480
1257000
2000
Indeks zdolności psychologicznych
21:11
of these trained individuals in this population
481
1259000
3000
w tych wytrenowanych osobnikach
21:14
is about two standard deviations.
482
1262000
2000
wynosi ok. dwukrotność odchylenia standardowego.
21:16
That means that if you sit at the left side of the distribution,
483
1264000
2000
Oznacza to, że jeśli jesteś po lewej stronie
21:18
and I'm looking at your neuropyschological abilities,
484
1266000
3000
a ja biorę pod uwagę twoje zdolności psychologiczne,
21:21
the average person has moved to the middle
485
1269000
2000
pozostali przenieśli się do środka
21:23
or the right side of the distribution.
486
1271000
2000
lub do prawej strony.
21:25
It means that most people who are at risk for senility,
487
1273000
2000
Oznacza to, że większość osób
21:27
more or less immediately,
488
1275000
2000
zagrożonych zniedołężnieniem,
21:29
are now in a protected position.
489
1277000
3000
jest teraz pod ochroną.
21:32
My issues are to try to get to rescuing
490
1280000
3000
Chcę zająć się tym, by uratować
21:35
older citizens more completely and in larger numbers,
491
1283000
3000
jak największą ilość starszych ludzi.
21:38
because I think this can be done in this arena on a vast scale --
492
1286000
3000
Uważam, że możemy tego dokonać, na ogromną skalę.
21:41
and the same for kids.
493
1289000
2000
Tak jak u dzieci.
21:43
My main interest is how to elaborate this science to address other maladies.
494
1291000
3000
Chcę rozwinąć naukę by zająć się innymi schorzeniami,
21:46
I'm specifically interested in things like autism,
495
1294000
2000
zwłaszcza tak katastrofalnymi
21:48
and cerebral palsy, these great childhood catastrophes.
496
1296000
3000
dla dzieci jak autyzm czy porażenie mózgowe,
21:51
And in older age conditions like Parkinsonism,
497
1299000
3000
chorobami starości, jak Parkinson
21:54
and in other acquired impairments like schizophrenia.
498
1302000
5000
czy nabytymi upośledzeniami jak schizofrenia.
21:59
Your issues as it relates to this science,
499
1307000
3000
Ważną kwestią w kontekście naszych badań
22:02
is how to maintain your own high-functioning learning machine.
500
1310000
3000
jest to jak utrzymać wysoką funkcjonalność mózgu.
22:05
And of course, a well-ordered life
501
1313000
3000
I naturalnie, kluczowe jest uporządkowane życie,
22:08
in which learning is a continuous part of it, is key.
502
1316000
2000
którego ciągłym elementem jest nabywanie wiedzy.
22:10
But also in your future is brain aerobics.
503
1318000
3000
Ale w przyszłości mamy też umysłowy aerobik.
22:13
Get ready for it. It's going to be a part of every life
504
1321000
2000
Bądźcie gotowi. Stanie się to niedługo
22:15
not too far in the future,
505
1323000
2000
naszą codziennością.
22:17
just like physical exercise
506
1325000
2000
Tak jak teraz ćwiczenia fizyczne
22:19
is a part of every well organized life in the contemporary period.
507
1327000
4000
są częścią współczesnego stylu życia.
22:23
The other way that we will ultimately come to consider this
508
1331000
4000
Nauka wpłynie na nasze życie też inaczej,
22:27
literature and the science that is important to you
509
1335000
3000
zaczniemy się zastanawiać
22:30
is in a consideration of how to nurture yourself.
510
1338000
2000
w jak sposób kształtować samych siebie.
22:32
Now that you know, now that science is telling us
511
1340000
3000
Nauka mówi nam teraz,
22:35
that you are in charge,
512
1343000
2000
że to my mamy kontrolę
22:37
that it's under your control,
513
1345000
2000
nad swoim życiem,
22:39
that your happiness, your well-being,
514
1347000
2000
że nasze szczęście, dobre samopoczucie
22:41
your abilities, your capacities,
515
1349000
2000
nasze zdolności i umiejętności
22:43
are capable of continuous modification,
516
1351000
3000
są zdolne do ciągłych zmian,
22:46
continuous improvement,
517
1354000
2000
ciągłych ulepszeń,
22:48
and you're the responsible agent and party.
518
1356000
3000
i my sami jesteśmy za nie odpowiedzialni.
22:51
Of course a lot of people will ignore this advice.
519
1359000
2000
Oczywiście mnóstwo ludzi to zignoruje,
22:53
It will be a long time before they really understand it.
520
1361000
2000
długo zajmie im zrozumienie tego co mówi nauka.
22:55
(Laughter)
521
1363000
1000
(Śmiech)
22:56
Now that's another issue and not my fault.
522
1364000
2000
Ale to inna sprawa i nie moja wina.
22:58
Okay. Thank you.
523
1366000
2000
Dziękuję.
23:00
(Applause)
524
1368000
2000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Merzenich - NeuroscientistMichael Merzenich studies neuroplasticity -- the brain's powerful ability to change itself and adapt -- and ways we might make use of that plasticity to heal injured brains and enhance the skills in healthy ones.
Why you should listen
One of the foremost researchers of neuroplasticity, Michael Merzenich's work has shown that the brain retains its ability to alter itself well into adulthood -- suggesting that brains with injuries or disease might be able to recover function, even later in life. He has also explored the way the senses are mapped in regions of the brain and the way sensations teach the brain to recognize new patterns.
Merzenich wants to bring the powerful plasticity of the brain into practical use through technologies and methods that harness it to improve learning. He founded Scientific Learning Corporation, which markets and distributes educational software for children based on models of brain plasticity. He is co-founder and Chief Science Officer of Posit Science, which creates "brain training" software also based on his research.
Merzenich is professor emeritus of neuroscience at the University of California, San Francisco.
Michael Merzenich | Speaker | TED.com