ABOUT THE SPEAKER
Stewart Brand - Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ...

Why you should listen

With biotech accelerating four times faster than digital technology, the revival of extinct species is becoming possible. Stewart Brand plans to not only bring species back but restore them to the wild.

Brand is already a legend in the tech industry for things he’s created: the Whole Earth Catalog, The WELL, the Global Business Network, the Long Now Foundation, and the notion that “information wants to be free.” Now Brand, a lifelong environmentalist, wants to re-create -- or “de-extinct” -- a few animals that’ve disappeared from the planet.

Granted, resurrecting the woolly mammoth using ancient DNA may sound like mad science. But Brand’s Revive and Restore project has an entirely rational goal: to learn what causes extinctions so we can protect currently endangered species, preserve genetic and biological diversity, repair depleted ecosystems, and essentially “undo harm that humans have caused in the past.”

More profile about the speaker
Stewart Brand | Speaker | TED.com
TED@State

Stewart Brand: 4 environmental 'heresies'

Stewart Brand ogłasza 4 środowiskowe „herezje”

Filmed:
785,573 views

Człowiek, który przyczynił się do spopularyzowania ruchu proekologicznego w latach 60. i 70. przedstawia swoje nowe, przemyślane stanowisko na temat miast, energii atomowej, modyfikacji genetycznej i geoinżynierii. Wystąpienie to miało miejsce w Departamencie Stanu USA i stanowi przedsmak jego nowej książki, która z pewnością wywoła debatę na skalę światową.
- Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ... Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
Because of what I'm about to say,
0
0
2000
Z uwagi na to, o czym zaraz będę mówił,
00:18
I really should establishustalić my greenZielony credentialspoświadczeń.
1
2000
3000
naprawdę powinienem określić swoje ekoreferencje.
00:21
When I was a smallmały boychłopak, I tookwziął my pledgezastaw
2
5000
2000
Kiedy byłem małym chłopcem, jako Amerykanin przysiągłem
00:23
as an AmericanAmerykański, to savezapisać and faithfullywiernie defendbronić from wastemarnotrawstwo
3
7000
3000
oszczędzać naturalne zasoby mojego kraju
00:26
the naturalnaturalny resourceszasoby of my countrykraj,
4
10000
2000
i wiernie je bronić przed roztrwonieniem.
00:28
its airpowietrze, soilgleba and mineralsminerały, its forestslasy, watersfale and wildlifedzikich zwierząt.
5
12000
3000
Jego powietrze, gleby, minerały, lasy, wody i dzikie zwierzęta.
00:31
And I've stuckutknął to that.
6
15000
2000
I trzymam się tego do dziś.
00:33
StanfordStanford, I majoredprzerwał in ecologyekologia and evolutionewolucja.
7
17000
4000
Ukończyłem uniwersytet Stanforda, gdzie studiowałem ekologię i ewolucję.
00:37
1968, I put out the WholeCały EarthZiemia CatalogKatalog. Was "misterMister naturalnaturalny" for a while.
8
21000
4000
Od 1968 r. wydawałem katalog eko-produktów "Whole Earth Catalog". Byłem też "misterem eko".
00:41
And then workedpracował for the JerryJerry BrownBrown administrationadministracja.
9
25000
3000
Później pracowałem dla rządu Jerry'ego Browna.
00:44
The BrownBrown administrationadministracja, and a bunchwiązka of my friendsprzyjaciele,
10
28000
3000
Razem z nimi i grupą moich znajomych
00:47
basicallygruntownie leveledwyrównane the energyenergia efficiencywydajność of CaliforniaCalifornia,
11
31000
3000
ustabilizowaliśmy zużycie energii w Kalifornii,
00:50
so it's the samepodobnie now, 30 yearslat laterpóźniej,
12
34000
3000
które po 30 latach jest takie samo,
00:53
even thoughchociaż our economygospodarka has goneodszedł up 80 percentprocent, perza capitacapita.
13
37000
4000
mimo że nasza gospodarka wzrosła średnio o 80%.
00:57
And we are puttingwprowadzenie out lessmniej greenhouseszklarnia gassesgazów than any other statestan.
14
41000
3000
Ponadto produkujemy mniej gazów cieplarnianych niż jakikolwiek inny stan.
01:00
CaliforniaCalifornia is basicallygruntownie the equivalentrównowartość of EuropeEuropy, in this.
15
44000
3000
Pod tym względem Kalifornia jest odpowiednikiem Europy.
01:03
This yearrok, WholeCały EarthZiemia CatalogKatalog has a supplementdodatek that I'll previewPodgląd todaydzisiaj,
16
47000
5000
Tegoroczny katalog "Whole Earth Catalog" zawiera dodatek
01:08
callednazywa WholeCały EarthZiemia DisciplineDyscypliny.
17
52000
3000
pt. "Whole Earth Discipline", który dziś przedstawię.
01:11
The dominantdominujący demographicdemograficzny eventzdarzenie of our time
18
55000
2000
Dominującym zjawiskiem demograficznym naszych czasów
01:13
is this screaminglyscreamingly rapidszybki urbanizationurbanizacja
19
57000
3000
jest błyskawicznie postępująca urbanizacja.
01:16
that we have going on.
20
60000
2000
Do połowy tego wieku
01:18
By mid-centurypołowie wieku we'lldobrze be about 80 percentprocent urbanmiejski,
21
62000
4000
urbanizacja sięgnie 80 procent.
01:22
and that's mostlyprzeważnie in the developingrozwijanie worldświat,
22
66000
3000
A większości dzieje się tak
01:25
where that's happeningwydarzenie.
23
69000
2000
w krajach rozwijających się.
01:27
It's interestingciekawy, because historyhistoria is drivennapędzany to a largeduży degreestopień
24
71000
3000
To ciekawe, ponieważ w znacznym stopniu motorem napędzającym historię
01:30
by the sizerozmiar of citiesmiasta.
25
74000
2000
jest wielkość miast.
01:32
The developingrozwijanie worldświat now has all of the biggestnajwiększy citiesmiasta,
26
76000
3000
W krajach rozwijających się znajdują się wszystkie największe miasta.
01:35
and they are developingrozwijanie threetrzy timesczasy fasterszybciej than the developedrozwinięty countrieskraje,
27
79000
3000
Co więcej, rozrastają się trzy razy szybciej niż kraje rozwinięte.
01:38
and ninedziewięć timesczasy biggerwiększy.
28
82000
2000
I są dziewięć razy większe.
01:40
It's qualitativelyjakościowo differentróżne.
29
84000
3000
To nowa jakość.
01:43
They are the driversSterowniki of historyhistoria, as we see by looking at historyhistoria.
30
87000
2000
Jak pokazuje historia, te nowe miasta mają decydujący wpływ na jej bieg.
01:45
1,000 yearslat agotemu this is what the worldświat lookedspojrzał like.
31
89000
4000
Tysiąc lat temu świat wyglądał tak.
01:49
Well we now have a distributiondystrybucja of urbanmiejski powermoc
32
93000
3000
No cóż, obecnie rozmieszczenie terenów zurbanizowanych
01:52
similarpodobny to what we had 1,000 yearslat agotemu.
33
96000
3000
jest podobne do tego sprzed 10 wieków.
01:55
In other wordssłowa, the risewzrost of the WestWest,
34
99000
2000
Innymi słowy, rozkwit Zachodu,
01:57
dramaticdramatyczny as it was, is over.
35
101000
4000
jakkolwiek gwałtowny, należy do przeszłości.
02:01
The aggregateagregat numbersliczby are absolutelyabsolutnie overwhelmingprzytłaczający:
36
105000
3000
Statystki są absolutnie zdumiewające.
02:04
1.3 millionmilion people a weektydzień comingprzyjście to townmiasto,
37
108000
3000
1,3 miliona osób tygodniowo, dekada po dekadzie,
02:07
decadedekada after decadedekada.
38
111000
2000
wprowadza się do miast.
02:09
What's really going on?
39
113000
2000
Co się tak naprawdę dzieje?
02:11
Well, what's going on is the villageswioski of the worldświat are emptyingOpróżnianie out.
40
115000
3000
Cóż, dzieje się to, że wioski na całym świecie pustoszeją.
02:14
SubsistenceUtrzymania farmingrolnictwo is dryingsuszenie up basicallygruntownie.
41
118000
3000
Rolnictwo samozaopatrzeniowe w zasadzie zanika.
02:17
People are followingnastępujący opportunityokazja into townmiasto.
42
121000
2000
Dzieje się tak, ponieważ ludzie
02:19
And this is why.
43
123000
2000
szukają lepszego życia w miastach.
02:21
I used to have a very romanticromantyczny ideapomysł about villageswioski,
44
125000
2000
Dawniej życie na wsi wydawało mi się idyllą.
02:23
and it's because I never livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj in one.
45
127000
3000
To dlatego, że zawsze mieszkałem w mieście.
02:26
(LaughterŚmiech)
46
130000
1000
(śmiech)
02:27
Because in townmiasto --
47
131000
2000
Ponieważ w miastach --
02:29
this is the bustlingtętniące życiem squatterskwater cityMiasto
48
133000
2000
oto tętniące życiem slumsy
02:31
of KiberaKibera, nearBlisko NairobiNairobi --
49
135000
4000
w Kiberze, niedaleko Nairobi --
02:35
they see actionczynność. They see opportunityokazja.
50
139000
2000
ludzie widzą, że coś się dzieje, że są szanse.
02:37
They see a cashgotówka economygospodarka that they were not ablezdolny to participateuczestniczyć in
51
141000
3000
Widzą gospodarkę gotówkową, w której nie mogli brać udziału
02:40
back in the subsistenceutrzymania farmgospodarstwo rolne.
52
144000
3000
uprawiając swoje niewielkie pola.
02:43
As you go around these placesmiejsca there's plentydużo of aestheticsestetyka.
53
147000
2000
Przechadzka po tych miejscach pozwala dostrzec sporo piękna.
02:45
There is plentydużo going on.
54
149000
2000
Dużo się tam dzieje.
02:47
They are poorubogi, but they are intenselyintensywnie urbanmiejski. And they are intenselyintensywnie creativetwórczy.
55
151000
4000
Miejsca te są biedne, ale mocno zurbanizowane, a mieszkańcy są niezmiernie kreatywni.
02:51
The aggregateagregat numbersliczby now
56
155000
2000
Według ogólnoświatowych statystyk,
02:53
are that basicallygruntownie squatterssquatters,
57
157000
3000
to w zasadzie slumsy -- cały miliard tych slumsów --
02:56
all one billionmiliard of them, are buildingbudynek the urbanmiejski worldświat,
58
160000
3000
tworzą zurbanizowany świat.
02:59
whichktóry meansznaczy they're buildingbudynek the worldświat --
59
163000
3000
Oznacza to, że budują świat.
03:02
personallyosobiście, one by one, familyrodzina by familyrodzina,
60
166000
2000
Osobiście, pojedyncze osoby, rodziny,
03:04
clanKlan by clanKlan, neighborhoodsąsiedztwo by neighborhoodsąsiedztwo.
61
168000
3000
klany, sąsiedztwa.
03:07
They startpoczątek flimsysłaby and they get substantialznaczny as time goesidzie by.
62
171000
4000
Na początku wątłe, z czasem rozrastają się.
03:11
They even buildbudować theirich ownwłasny infrastructureinfrastruktura.
63
175000
2000
Tworzą nawet własną infrastrukturę.
03:13
Well, stealkraść theirich ownwłasny infrastructureinfrastruktura, at first.
64
177000
3000
No cóż, z początku ją kradną.
03:16
CableKabel TVTELEWIZOR, waterwoda, the wholecały gamutGama, all getsdostaje stolenskradziony.
65
180000
3000
Telewizja kablowa, woda, wszystko jest kradzione.
03:19
And then graduallystopniowo gentrifiesgentrifies.
66
183000
4000
Następnie poziom zamożności wzrasta.
03:23
It is not the casewalizka that slumsslumsy undermineosłabiać prosperitydobrobytu,
67
187000
3000
Slumsy wcale nie przeciwdziałają dobrobytowi.
03:26
not the workingpracujący slumsslumsy; they help createStwórz prosperitydobrobytu.
68
190000
4000
Sprawne slumsy pomagają go tworzyć.
03:30
So in a townmiasto like MumbaiBombaj, whichktóry is halfpół slumsslumsy,
69
194000
3000
Miasto takie jak Bombaj, z którego połowa to slumsy,
03:33
it's 1/6thth of the GDPPKB of IndiaIndie.
70
197000
3000
wytwarza 1/6 PKB Indii.
03:36
SocialSpołeczne capitalkapitał in the slumsslumsy is at its mostwiększość urbanmiejski and densegęsty.
71
200000
5000
Kapitał społeczny w slumsach odznacza się ogromną gęstością i zurbanizowaniem.
03:41
These people are valuablecenny as a groupGrupa.
72
205000
3000
Ludzie ci, jako grupa, są bardzo cenni.
03:44
And that's how they work.
73
208000
2000
A oto jak pracują.
03:46
There is a lot of people who think about all these poorubogi people,
74
210000
3000
Wielu myśli o tych biednych ludziach:
03:49
"Oh there's terriblestraszny things. We'veMamy got to fixnaprawić theirich housingmieszkaniowy."
75
213000
2000
"Ojej, to straszne, musimy dać im dach nad głową".
03:51
It used to be, "Oh we'vemamy got to get them phonetelefon serviceusługa."
76
215000
2000
Dawniej myślano: "Ojej, musimy zbudować im sieć telefoniczną".
03:53
Now they're showingseans us how they do theirich phonetelefon serviceusługa.
77
217000
3000
Teraz oni pokazują nam, jak sami ją budują.
03:56
FamineGłód mostlyprzeważnie is a ruralwiejski eventzdarzenie now.
78
220000
2000
Obecnie głód występuje głównie na terenach wiejskich.
03:58
There are things they careopieka about.
79
222000
2000
Są rzeczy, na których im zależy.
04:00
And this is where we can help.
80
224000
3000
I w tym właśnie możemy pomóc,
04:03
And the nationsnarody they're in can help.
81
227000
2000
podobnie jak kraje, których są częścią.
04:05
And they are helpingporcja jedzenia eachkażdy other solverozwiązać these issuesproblemy.
82
229000
3000
I pomagają sobie nawzajem rozwiązać te problemy.
04:08
And you go to a nicemiły densegęsty placemiejsce like this slumslums in MumbaiBombaj.
83
232000
4000
Udajesz się do ładnego, ludnego miejsca, jak ten slums w Bombaju.
04:12
You look at that laneLane on the right.
84
236000
2000
Patrzysz na tamtą uliczkę po prawej
04:14
And you can askzapytać, "Okay what's going on there?"
85
238000
2000
i możesz zapytać: "No dobra, co się tu dzieje?".
04:16
The answerodpowiedź is, "Everything."
86
240000
3000
Odpowiedź brzmi: "Wszystko".
04:19
This is better than a mallcentrum handlowe. It's much densergęstsze.
87
243000
3000
Jest jeszcze lepiej niż w supermarkecie. Jest dużo więcej ludzi.
04:22
It's much more interactiveinteraktywny.
88
246000
2000
Dużo więcej interakcji.
04:24
And the scaleskala is terrificWspaniała.
89
248000
2000
A skala jest niesamowita.
04:26
The mainGłówny eventzdarzenie is, these are not people crushedzgnieciony by povertyubóstwo.
90
250000
4000
Najistotniejsze jest to, że nie są to ludzie przytłoczeni biedą.
04:30
These are people busyzajęty gettinguzyskiwanie out of povertyubóstwo
91
254000
2000
To są ludzie zajęci wydostawaniem się z niej
04:32
just as fastszybki as they can.
92
256000
2000
tak szybko jak się da.
04:34
They're helpingporcja jedzenia eachkażdy other do it.
93
258000
2000
Pomagają sobie w tym nawzajem.
04:36
They're doing it throughprzez an outlawbanita thing,
94
260000
2000
Robią to poza prawem,
04:38
the informalnieformalny economygospodarka.
95
262000
2000
poprzez gospodarkę nieformalną.
04:40
The informalnieformalny economygospodarka, it's sortsortować of like darkciemny energyenergia in astrophysicsastrofizyka:
96
264000
4000
Gospodarka nieformalna jest trochę jak ciemna energia w astrofizyce:
04:44
it's not supposeddomniemany to be there, but it's hugeolbrzymi.
97
268000
2000
nie powinna istnieć, ale jej ilość jest ogromna.
04:46
We don't understandzrozumieć how it worksPrace yetjeszcze, but we have to.
98
270000
3000
Jeszcze nie wiemy, jak działa, ale musimy do tego dojść.
04:49
FurthermorePonadto, people in the informalnieformalny economygospodarka,
99
273000
2000
Ludzie tworzący tę nieformalną gospodarkę,
04:51
the grayszary economygospodarka --
100
275000
2000
tę szarą strefę,
04:53
as time goesidzie by,
101
277000
2000
na przestrzeni czasu doświadczają bezprawia
04:55
crimeprzestępstwo is happeningwydarzenie around them. And they can joinprzyłączyć się the criminalkryminalista worldświat,
102
279000
4000
i mogą dołączyć do tego bezprawia
04:59
or they can joinprzyłączyć się the legitimateprawowity worldświat.
103
283000
4000
lub do świata przestrzegającego prawa.
05:03
We should be ablezdolny to make that choicewybór
104
287000
2000
Powinniśmy ułatwić im wybór
05:05
easierłatwiejsze for them to get towardw kierunku the legitimateprawowity worldświat,
105
289000
2000
świata, gdzie przestrzega się prawa.
05:07
because if we don't, they will go towardw kierunku the criminalkryminalista worldświat.
106
291000
4000
W przeciwnym przypadku skierują się w stronę bezprawia.
05:11
There's all kindsrodzaje of activityczynność.
107
295000
3000
Miejsca te są pełne przeróżnej działalności.
05:14
In DharaviDharavi the slumslums performswykonuje not only
108
298000
2000
W Dharavi slumsy dostarczają usługi
05:16
a lot of servicesusługi for itselfsamo,
109
300000
2000
nie tylko dla siebie samych,
05:18
but it performswykonuje servicesusługi for the cityMiasto at largeduży.
110
302000
3000
ale również dla całego miasta.
05:21
And one of the mainGłówny eventswydarzenia are these ad-hocad-hoc schoolsszkoły.
111
305000
3000
Niemałą rolę odgrywają spontanicznie tworzone szkoły.
05:24
ParentsRodzice poolbasen theirich moneypieniądze to hirezatrudnić some locallokalny teachersnauczyciele
112
308000
4000
Rodzice składają się, aby zatrudnić lokalnych nauczycieli
05:28
to a privateprywatny, tinymalutki, unofficialnieoficjalne schoolszkoła.
113
312000
2000
w małej, prywatnej i nieoficjalnej szkole.
05:30
EducationEdukacja is more possiblemożliwy in the citiesmiasta, and that changeszmiany the worldświat.
114
314000
5000
W miastach jest większa szansa na edukację. A to zmienia świat.
05:35
So you see some interestingciekawy, typicaltypowy, urbanmiejski things.
115
319000
3000
Widzimy pewne interesujące, typowo miejskie zjawiska,
05:38
So one thing slammedtrzasnął up againstprzeciwko anotherinne,
116
322000
2000
które zderzają się ze sobą,
05:40
suchtaki as in SaoSao PauloPaulo here.
117
324000
2000
jak tu w Sao Paulo.
05:42
That's what citiesmiasta do. That's how they createStwórz valuewartość,
118
326000
2000
To właśnie robią miasta. Tak tworzą wartość --
05:44
is by slammingtrzaskanie things togetherRazem.
119
328000
2000
zderzając ze sobą zjawiska.
05:46
In this casewalizka, supplyDostawa right nextNastępny to demandżądanie.
120
330000
2000
W tym wypadku podaż istnieje tuż obok popytu.
05:48
So the maidspokojówki and the gardenersogrodnicy and the guardsosłony
121
332000
2000
Pokojówki, ogrodnicy i strażnicy,
05:50
that liverelacja na żywo in this livelytętniącej życiem partczęść of townmiasto on the left
122
334000
3000
którzy mieszkają w tej pełnej życia części miasta po lewej,
05:53
walkspacerować to work, in the boringnudny, richbogaty neighborhoodsąsiedztwo.
123
337000
5000
chodzą do pracy w nudnej, bogatej dzielnicy.
05:58
ProximityBliskość is amazingniesamowity.
124
342000
3000
Bliskość jest zdumiewająca.
06:01
We are learninguczenie się about how densegęsty proximitybliskość can be.
125
345000
3000
Jesteśmy w trakcie poznawania, jak wielka może być.
06:16
ConnectivityŁączność betweenpomiędzy the cityMiasto and the countrykraj
126
360000
3000
Łączność pomiędzy miastem i wsią
06:19
is what's going to keep the countrykraj good,
127
363000
3000
zapewni dobry stan wsi,
06:22
because the cityMiasto has interestingciekawy wayssposoby of doing things.
128
366000
3000
ponieważ miasta mają ciekawe rozwiązania.
06:34
This is what makesczyni citiesmiasta --
129
378000
2000
Oto, co sprawia, że miasta --
06:36
(ApplauseAplauz)
130
380000
4000
(oklaski)
06:40
this is what makesczyni citiesmiasta so greenZielony in the developingrozwijanie worldświat.
131
384000
3000
Oto, co sprawia, że miasta krajów rozwijających się są takie zielone:
06:43
Because people leavepozostawiać the povertyubóstwo trapPułapka, an ecologicalekologiczny disasterkatastrofa
132
387000
3000
ludzie wydostają się z pułapki nędzy, z ekologicznej katastrofy,
06:46
of subsistenceutrzymania farmsfarmy, and headgłowa to townmiasto.
133
390000
3000
jaką jest rolnictwo samozaopatrzeniowe, i udają się do miast.
06:49
And when they're goneodszedł the naturalnaturalny environmentśrodowisko
134
393000
2000
A gdy opuszczą wsie, środowisko naturalne
06:51
startszaczyna się to come back very rapidlyszybko.
135
395000
2000
zaczyna się szybko odbudowywać.
06:53
And those who remainpozostawać in the villagewioska can shiftprzesunięcie over to cashgotówka cropsuprawy
136
397000
3000
A ci, którzy pozostali mogą zacząć sprzedawać żywność za gotówkę,
06:56
to sendwysłać foodjedzenie to the newNowy growingrozwój marketsrynki in townmiasto.
137
400000
4000
wysyłając ją na nowe, rozwijające się rynki w miastach.
07:00
So if you want to savezapisać a villagewioska, you do it with a good roadDroga,
138
404000
3000
Więc jeśli chcesz ocalić wioskę, wybuduj dobrą drogę
07:03
or with a good cellkomórka phonetelefon connectionpołączenie, and ideallyidealnie some gridkrata electricalelektryczny powermoc.
139
407000
4000
albo zapewnij dobrą łączność komórkową i najlepiej jeszcze energię elektryczną.
07:07
So the eventzdarzenie is: we're a cityMiasto planetplaneta. That just happenedstało się.
140
411000
3000
Rzecz w tym, że jesteśmy planetą miast. To się po prostu stało.
07:10
More than halfpół.
141
414000
2000
W ponad 50 procentach.
07:12
The numbersliczby are considerableznaczne. A billionmiliard liverelacja na żywo in the squatterskwater citiesmiasta now.
142
416000
3000
Liczby są pokaźne. Obecnie w slumsach żyje miliard ludzi.
07:15
AnotherInnym billionmiliard is expectedspodziewany.
143
419000
3000
Oczekiwany jest kolejny miliard.
07:18
That's more than a sixthszósty of humanityludzkość livingżycie a certainpewny way.
144
422000
3000
To ponad 1/6 ludzkości, która żyje w ten sposób
07:21
And that will determineustalać a lot of how we functionfunkcjonować.
145
425000
4000
i w znacznym stopniu wpłynie to na nasze funkcjonowanie.
07:25
Now, for us environmentalistsekolodzy,
146
429000
2000
Dla nas, ekologów, najbardziej ekologiczne
07:27
maybe the greenestGreenest thing about the citiesmiasta is they diffuserozproszone the populationpopulacja bombbomba.
147
431000
3000
w miastach jest to, że rozbrajają bombę populacyjną.
07:30
People get into townmiasto.
148
434000
3000
Ludzie, którzy przenieśli się do miast
07:33
The immediatelynatychmiast have fewermniej childrendzieci.
149
437000
2000
natychmiast mają mniej dzieci.
07:35
They don't even have to get richbogaty yetjeszcze. Just the opportunityokazja of
150
439000
3000
Nawet nie muszą jeszcze się wzbogacić. Sama możliwość
07:38
comingprzyjście up in the worldświat meansznaczy they will have fewermniej, higher-qualitywyższa jakość kidsdzieciaki,
151
442000
4000
osiągnięcia czegoś w życiu sprawia, że bedą mieli mniej dzieci,
07:42
and the birthrateliczby urodzin goesidzie down radicallyradykalnie.
152
446000
2000
że będą one zdrowsze, a przyrost naturalny drastyczne zmaleje.
07:44
Very interestingciekawy sidebok effectefekt here,
153
448000
2000
Mamy tu bardzo ciekawy efekt uboczny.
07:46
here'soto jest a slideślizgać się from PhillipPhillip LongmanLongman.
154
450000
2000
Oto slajd od Philipa Longmana,
07:48
ShowsPokazuje what is happeningwydarzenie.
155
452000
2000
na którym widać co się dzieje.
07:50
As we have more and more oldstary people, like me,
156
454000
2000
Mamy coraz więcej starych ludzi, jak ja,
07:52
and fewermniej and fewermniej babiesdzieci.
157
456000
2000
i coraz mniej dzieci.
07:54
And they are regionallyregionalnie separatedrozdzielony.
158
458000
3000
Do tego dochodzi podział regionalny.
07:57
What you're gettinguzyskiwanie is a worldświat whichktóry is
159
461000
2000
Otrzymujemy świat, który składa się ze
07:59
oldstary folksludzie, and oldstary citiesmiasta, going around doing things the oldstary way,
160
463000
5000
starego społeczeństwa i starych miast, gdzie działa się wciąż tak samo.
08:04
in the northpółnoc.
161
468000
2000
Tak jest na północy.
08:06
And youngmłody people in brandMarka newNowy citiesmiasta they're inventingWynalezienie,
162
470000
3000
Zaś na południu, w nowo powstałych miastach, młodzi ludzie
08:09
doing newNowy things, in the southpołudnie.
163
473000
2000
robią nowe rzeczy.
08:11
Where do you think the actionczynność is going to be?
164
475000
3000
Gdzie, według was, będzie toczyć się akcja?
08:14
ShiftPrzesunięcie of subjectPrzedmiot. QuicklySzybko dropupuszczać by climateklimat.
165
478000
3000
Zmiana tematu. Parę słów w kwestii klimatu.
08:17
The climateklimat newsAktualności, I'm sorry to say, is going to keep gettinguzyskiwanie worsegorzej
166
481000
2000
Wiadomości o klimacie, przykro mi mówić, będą się pogarszać
08:19
than we think, fasterszybciej than we think.
167
483000
3000
bardziej niż nam się wydaje, szybciej niż myślimy.
08:22
ClimateKlimat is a profoundlygłęboko complexzłożony, nonlinearnieliniowe systemsystem,
168
486000
2000
Klimat jest ogromnie skomplikowanym, nieliniowym układem,
08:24
fullpełny of runawayuciec positivepozytywny feedbackssprzężeń zwrotnych,
169
488000
3000
pełnym niekontrolowanych sprzężeń zwrotnych dodatnich,
08:27
hiddenukryty thresholdsprogi and irrevocablenieodwołalne tippingnapiwki pointszwrotnica.
170
491000
2000
ukrytych progów i nieodwracalnych punktów krytycznych.
08:29
Here'sTutaj jest just a fewkilka samplespróbki.
171
493000
3000
Oto kilka przykładów.
08:32
We're going to keep beingistota surprisedzaskoczony. And almostprawie all
172
496000
2000
Będziemy nieustannie zaskakiwani i prawie zawsze
08:34
the surprisesniespodzianek are going to be badzły oneste.
173
498000
2000
będą to nieprzyjemne niespodzianki.
08:36
From your standpointpunkt widzenia this meansznaczy
174
500000
3000
Z waszego punktu widzenia oznacza to
08:39
a great increasezwiększać in climateklimat refugeesuchodźcy
175
503000
2000
znaczny wzrost liczby uchodźców klimatycznych
08:41
over the comingprzyjście decadesdziesiątki lat,
176
505000
2000
w nadchodzących dekadach,
08:43
and what goesidzie alongwzdłuż with that, whichktóry is resourceratunek warswojny
177
507000
3000
a co za tym idzie -- wojnę o zasoby
08:46
and chaoschaos warswojny,
178
510000
2000
i chaos,
08:48
as we're seeingwidzenie in DarfurDarfur.
179
512000
2000
które widzimy np. w Darfurze.
08:55
That's what droughtsusza does.
180
519000
2000
Takie są skutki suszy.
08:57
It bringsprzynosi carryingNiosąc capacityPojemność down,
181
521000
2000
Obniża ona pojemność środowiska,
08:59
and there's not enoughdość carryingNiosąc capacityPojemność
182
523000
2000
która jest niewystarczająca, aby
09:01
to supportwsparcie the people. And then you're in troublekłopot.
183
525000
2000
utrzymać ludzi, co oznacza kłopoty.
09:04
ShiftPrzesunięcie to the powermoc situationsytuacja.
184
528000
3000
Przejdźmy do tematu energii.
09:07
BaseloadObciążenia podstawowego electricityElektryczność is what it takes to runbiegać a cityMiasto,
185
531000
3000
Aby miasto, czy planeta miast, mogło funkcjonować, potrzebna jest
09:10
or a cityMiasto planetplaneta.
186
534000
2000
pewna minimalna ilość energii elektrycznej.
09:12
So fardaleko there is only threetrzy sourcesźródła of baseloadobciążenia podstawowego electricityElektryczność:
187
536000
4000
Jak dotąd mamy trzy źródła energii:
09:16
coalwęgiel, some gasgaz,
188
540000
3000
węgiel, trochę gazu,
09:19
nuclearjądrowy and hydroHydro.
189
543000
2000
atom i wodę.
09:21
Of those, only nuclearjądrowy and hydroHydro are greenZielony.
190
545000
4000
Z nich tylko energia atomowa i wodna są ekologiczne.
09:25
CoalWęgla is what is causingspowodowanie the climateklimat problemsproblemy.
191
549000
2000
Węgiel jest powodem problemów z klimatem.
09:27
And everyonekażdy will keep burningpalenie it
192
551000
2000
A wszyscy będą go nadal spalać,
09:29
because it's so cheaptani, untilaż do governmentsrządy make it expensivedrogi.
193
553000
3000
gdyż jest tani, dopóki rząd nie nałoży wyższych opłat.
09:32
WindWiatr and solarsłoneczny can't help, because so fardaleko we don't have a way to storesklep that energyenergia.
194
556000
5000
Energia wiatrowa i słoneczna nie pomogą, bo jeszcze nie umiemy ich magazynować.
09:37
So with hydroHydro maxedmaxed out,
195
561000
3000
Więc przy maksymalnym wykorzystaniu wody
09:40
coalwęgiel and losestracić the climateklimat,
196
564000
3000
możemy wybrać węgiel i przegrać klimat,
09:43
or nuclearjądrowy, whichktóry is the currentobecny operatingoperacyjny low-carbonlow-carbon sourceźródło,
197
567000
3000
lub energię atomową, obecnie funkcjonujące niskowęglowe źródło,
09:46
and maybe savezapisać the climateklimat.
198
570000
2000
i być może ocalić klimat.
09:48
And if we can eventuallyostatecznie get good solarsłoneczny in spaceprzestrzeń,
199
572000
3000
Energia słoneczna pozyskiwana w kosmosie
09:51
that alsorównież could help.
200
575000
2000
też może pomóc.
09:53
Because rememberZapamiętaj, this is what drivesdyski the prosperitydobrobytu in the developingrozwijanie worldświat
201
577000
5000
Bo pamiętajmy, że to napędza dobrobyt w krajach rozwijających się,
09:58
in the villageswioski and in the citiesmiasta.
202
582000
3000
w wioskach i miastach.
10:01
So, betweenpomiędzy coalwęgiel and nuclearjądrowy,
203
585000
2000
Spalanie węgla czy energia atomowa?
10:03
compareporównać theirich wastemarnotrawstwo productsprodukty.
204
587000
2000
Porównajmy powstające odpady.
10:05
If all of the electricityElektryczność you used in your lifetimeżycie was nuclearjądrowy,
205
589000
4000
Gdyby cała elektryczność jaką zużywacie w ciągu życia była energią atomową,
10:09
the amountilość of wastemarnotrawstwo that would be addedw dodatku up
206
593000
2000
łączna ilość zebranych odpadów
10:11
would fitdopasowanie in a CokeKoks can.
207
595000
3000
zmieściłaby się w puszce po Coca-Coli.
10:14
WhereasMając na uwadze a coal-burningspalanie węgla plantroślina,
208
598000
2000
W przypadku elektrowni węglowej,
10:16
a normalnormalna one gigawattGW coalwęgiel plantroślina, burnsoparzenia 80 railszyna carssamochody of coalwęgiel a day,
209
600000
4000
normalna elektrownia o mocy 1 gigawata spala 80 wagonów węgla dziennie.
10:20
eachkażdy carsamochód havingmający 100 tonsmnóstwo.
210
604000
3000
Każdy z nich to 100 ton,
10:23
And it putsstawia 18 thousandtysiąc tonsmnóstwo
211
607000
2000
a do powietrza dostaje się
10:25
of carbonwęgiel dioxidedwutlenek in the airpowietrze.
212
609000
4000
18 tysięcy ton dwutlenku węgla.
10:29
So and then when you compareporównać the lifetimeżycie emissionsemisje
213
613000
2000
A więc, porównując trwającą przez okres życia ludzkiego emisję
10:31
of these variousróżnorodny energyenergia formsformularze,
214
615000
2000
tych różnych form energii,
10:33
nuclearjądrowy is about even with solarsłoneczny and windwiatr,
215
617000
2000
okazuje się, że energia atomowa prawie dorównuje słonecznej i wiatrowej,
10:35
and aheadprzed siebie of solarsłoneczny --
216
619000
2000
i wyprzedza słoneczną.
10:37
oh, I'm sorry -- with hydroHydro and windwiatr, and aheadprzed siebie of solarsłoneczny.
217
621000
3000
Oj, przepraszam. Dorównuje wodnej i wiatrowej, a wyprzedza słoneczną.
10:40
And does nuclearjądrowy really competerywalizować with coalwęgiel?
218
624000
2000
Ale czy naprawdę stanowi konkurencję dla węgla?
10:42
Just askzapytać the coalwęgiel minersgórników in AustraliaAustralia.
219
626000
2000
Zapytajcie górników w Australii.
10:44
That's where you see some of the sourceźródło,
220
628000
2000
Tam właśnie znajdziecie źródło,
10:46
not from my fellowfacet environmentalistsekolodzy,
221
630000
2000
nie wśrod ekologów,
10:48
but from people who feel threatenedzagrożony by nuclearjądrowy powermoc.
222
632000
3000
ale wśród ludzi, którzy czują się zagrożeni energią atomową.
10:51
Well the good newsAktualności is that
223
635000
2000
Na szczęście jest dobra wiadomość:
10:53
the developingrozwijanie worldświat, but franklyszczerze, the wholecały worldświat,
224
637000
2000
rozwijający się świat, a tak naprawdę cały świat,
10:55
is busyzajęty buildingbudynek, and startingstartowy to buildbudować, nuclearjądrowy reactorsReaktory.
225
639000
4000
jest zajęty budową lub zaczyna budować reaktory atomowe.
10:59
This is good for the atmosphereatmosfera.
226
643000
2000
To dobry znak dla atomosfery
11:01
It's good for theirich prosperitydobrobytu.
227
645000
2000
i dla dobrobytu ludzi.
11:03
I want to pointpunkt out one interestingciekawy thing,
228
647000
2000
Chciałbym zwrócić uwagę na jedną, interesującą rzecz:
11:05
whichktóry is that environmentalistsekolodzy like the thing we call micropowerMicropower.
229
649000
3000
ekolodzy lubią coś, co nazywamy mikro energią.
11:08
It's supposeddomniemany to be, I don't know, locallokalny solarsłoneczny and windwiatr and cogenerationKogeneracja,
230
652000
3000
Mają to być, no nie wiem, lokalne zasoby energii słonecznej i wiatrowej,
11:11
and good things like that.
231
655000
2000
kogeneracja oraz inne podobne, dobre rzeczy.
11:13
But franklyszczerze micro-reactorsmikro reaktory whichktóry are just now comingprzyjście on,
232
657000
2000
Ale szczerze mówiąc, mikroreaktory, które właśnie powstają,
11:15
mightmoc serveobsługiwać even better.
233
659000
2000
mogą być jeszcze lepsze.
11:17
The RussiansRosjanie, who startedRozpoczęty this, are buildingbudynek floatingRuchomy reactorsReaktory,
234
661000
2000
Rosjanie, którzy to zapoczątkowali, budują pływające reaktory
11:19
for theirich newNowy passageprzejście, where the icelód is meltingtopienie, northpółnoc of RussiaRosja.
235
663000
4000
na potrzeby nowego kanału u północnych wybrzeży Rosji.
11:23
And they're sellingsprzedawanie these floatingRuchomy reactorsReaktory,
236
667000
3000
I sprzedają te pływające reaktory,
11:26
only 35 megawattsmegawatów, to developingrozwijanie countrieskraje.
237
670000
4000
mające moc tylko 35 megawatów, krajom rozwijającym się.
11:30
Here'sTutaj jest the designprojekt of an earlywcześnie one from ToshibaToshiba.
238
674000
2000
Oto projekt jednego z pierwszych modeli firmy Toshiba.
11:32
It's interestingciekawy, say, to take a 25-megawatt-MW,
239
676000
3000
To ciekawe, jak wypada porównanie 25 megawatów,
11:35
25 millionmilion wattswatów,
240
679000
2000
25 milionów watów,
11:37
and you compareporównać it to the standardstandard bigduży ironżelazo
241
681000
2000
ze standardowymi olbrzymami
11:39
of an ordinaryzwykły WestinghouseWestinghouse or ArivaAriva,
242
683000
4000
produkowanymi przez takie firmy jak Westinghouse lub Areva,
11:43
whichktóry is 1.2, 1.6 billionmiliard wattswatów.
243
687000
3000
o mocy 1,2 czy 1,6 miliardów watów.
11:46
These things are way smallermniejszy. They're much more adaptabledający się przystosować.
244
690000
4000
Te reaktory są dużo mniejsze i bardziej wszechstronne.
11:50
Here'sTutaj jest an AmericanAmerykański designprojekt from LawrenceLawrence LivermoreLivermore LabLaboratorium.
245
694000
3000
Oto projekt amerykański z instytutu badawczego Lawrence Livermore Lab.
11:53
Here'sTutaj jest anotherinne AmericanAmerykański designprojekt that cameoprawa ołowiana witrażu out
246
697000
2000
Tutaj kolejny, który powstał w Los Alamos
11:55
of LosLos AlamosAlamos, and is now commercialReklama w telewizji.
247
699000
3000
i jest obecnie dostępny w sprzedaży.
11:58
AlmostPrawie all of these are not only smallmały, they are proliferation-proofodporne na rozprzestrzenianie.
248
702000
2000
Prawie wszystkie są niewielkie i nie nadają się na broń.
12:00
They're typicallyzwykle buriedpochowany in the groundziemia.
249
704000
3000
Zwykle zakopuje się je w ziemi,
12:03
And the innovationinnowacja is movingw ruchu very rapidlyszybko.
250
707000
2000
a udoskonalanie posuwa się w bardzo szybkim tempie.
12:05
So I think microreactorsmicroreactors is going to be importantważny for the futureprzyszłość.
251
709000
3000
Uważam więc, że mikroreaktory będą ważnym elementem przyszłości.
12:08
In termswarunki of proliferationproliferacja,
252
712000
2000
Jeśli chodzi o rozprzestrzenianie broni masowej zagłady,
12:10
nuclearjądrowy energyenergia has doneGotowe more
253
714000
2000
energia atomowa przyczyniła się bardziej
12:12
to dismantleDemontaż nuclearjądrowy weaponsBronie than any other activityczynność.
254
716000
3000
do rozbrojenia broni nuklearnej niż cokolwiek innego.
12:15
And that's why 10 percentprocent of the electricityElektryczność in this roompokój,
255
719000
4000
Właśnie dlatego 10% elektryczności w tej sali,
12:19
20 percentprocent of electricityElektryczność
256
723000
2000
a może nawet nawet 20%,
12:21
in this roompokój is probablyprawdopodobnie nuclearjądrowy.
257
725000
2000
pochodzi z elektrowni atomowej.
12:23
HalfPołowa of that is comingprzyjście from dismantledzdemontowane warheadsgłowic from RussiaRosja,
258
727000
4000
Połowa z tego pochodzi z rozbrojonych rosyjskich głowic nuklearnych.
12:27
soonwkrótce to be joinedDołączył by our dismantledzdemontowane warheadsgłowic.
259
731000
3000
Wkrótce dołączą do tego rozbrojone amerykańskie głowice.
12:30
And so I would like to see the GNEPGNEP programprogram,
260
734000
3000
Oczekuję na szybki postęp programu Światowego Partnerstwa Energii Jądrowej,
12:33
that was developedrozwinięty in the BushBush administrationadministracja, go forwardNaprzód aggressivelyagresywnie.
261
737000
3000
opracowanego przez rząd Busha (ang. GNEP).
12:36
And I was gladzadowolony to see that presidentprezydent ObamaObama
262
740000
2000
Cieszę się też, że prezydent Obama
12:38
supportedutrzymany the nuclearjądrowy fuelpaliwo bankBank strategystrategia
263
742000
3000
wyraził poprawcie dla banku paliw atomowych
12:41
when he spokeprzemówił in PraguePraga the other weektydzień.
264
745000
2000
podczas swojego wystąpienia w Pradze.
12:43
One more subjectPrzedmiot. GeneticallyGenetycznie engineeredzaprojektowane foodjedzenie cropsuprawy,
265
747000
3000
Jeszcze jeden temat. Moim zdaniem jako biologa,
12:46
in my viewwidok, as a biologistbiolog,
266
750000
2000
nie ma żadnego powodu, aby genetycznie modyfikowana żywność
12:48
have no reasonpowód to be controversialkontrowersyjny.
267
752000
2000
była tematem kontrowersyjnym.
12:50
My fellowfacet environmentalistsekolodzy, on this subjectPrzedmiot,
268
754000
2000
Opinie moich kolegów ekologów na ten temat
12:52
have been irrationalirracjonalny, anti-scientificanty-naukowe, and very harmfulszkodliwy.
269
756000
4000
były nieracjonalne, nienaukowe i bardzo szkodliwe.
12:56
DespitePomimo theirich bestNajlepiej effortsstarania,
270
760000
2000
Mimo ich usilnych starań,
12:58
geneticallygenetycznie engineeredzaprojektowane cropsuprawy are the mostwiększość
271
762000
2000
genetycznie modyfikowane rośliny uprawne
13:00
rapidlyszybko successfuludany agriculturalrolniczy innovationinnowacja in historyhistoria.
272
764000
4000
to najskuteczniejsza innowacja rolna w historii.
13:04
They're good for the environmentśrodowisko because they enablewłączyć no-tillzerowa farmingrolnictwo,
273
768000
3000
Są przyjazne dla środowiska, gdyż umożliwiają uprawę zerową,
13:07
whichktóry leavesodchodzi the soilgleba in placemiejsce,
274
771000
2000
która nie narusza gleby
13:09
gettinguzyskiwanie healthierzdrowiej from yearrok to yearrok --
275
773000
2000
i wzbogaca ją z roku na rok.
13:11
slsorównież keepstrzyma lessmniej carbonwęgiel dioxidedwutlenek going from the soilgleba
276
775000
2000
Ponadto zapobiegają także przedostawaniu się
13:13
into the atmosphereatmosfera.
277
777000
2000
dwutlenku węgla z gleby do atmosfery.
13:15
They reducezmniejszyć pesticidepestycydów use.
278
779000
2000
Redukują wykorzystanie pestycydów
13:17
And they increasezwiększać yieldwydajność, whichktóry allowspozwala you to have your
279
781000
2000
oraz dają większe plony,
13:19
agriculturalrolniczy areapowierzchnia be smallermniejszy,
280
783000
3000
co pozwala na zmniejszenie uprawianego areału
13:22
and thereforew związku z tym more wilddziki areapowierzchnia is freedzwolniona up.
281
786000
3000
i udostępnia więcej przestrzeni dla dzikich roślin i zwierząt.
13:25
By the way, this mapmapa from 2006
282
789000
2000
Przy okazji, ta mapa z 2006 roku
13:27
is out of datedata because it showsprzedstawia AfricaAfryka
283
791000
2000
jest nieaktualna, ponieważ przedstawia Afrykę
13:29
still underpod the thumbkciuk of GreenpeaceGreenpeace,
284
793000
2000
ciągle w rękach organizacji Greenpeace
13:31
and FriendsPrzyjaciele of the EarthZiemia from EuropeEuropy,
285
795000
3000
i europejskiej organizacji Friends of the Earth.
13:34
and they're finallywreszcie gettinguzyskiwanie out from underpod that.
286
798000
2000
Obecnie Afryce udaje się uwalniać od ich wpływu,
13:36
And biotechBiotechnologia is movingw ruchu rapidlyszybko in AfricaAfryka, at last.
287
800000
3000
a biotechnologia może się w końcu szybko tam rozwijać.
13:39
This is a moralmorał issuekwestia.
288
803000
2000
To jest kwestia etyczna.
13:41
The NuffieldNuffield CouncilRady on BioethicsBioetyka
289
805000
2000
Rada ds. Bioetyki Nuffield
13:43
metspotkał on this issuekwestia twicedwa razy in great detailSzczegół
290
807000
2000
spotkała się dwukrotnie, aby tę kwestię dokładnie przedyskutować,
13:45
and said it is a moralmorał imperativetryb rozkazujący
291
809000
2000
i zadecydowała, że zapewnienie łatwego dostępu do
13:47
to make geneticallygenetycznie engineeredzaprojektowane cropsuprawy readilyłatwo availabledostępny.
292
811000
3000
roślin genetycznie modyfikowanych powinno być imperatywem moralnym.
13:50
SpeakingMówiąc of imperativesimperatywy, geoengineeringgeoinżynieria is tabootabu now,
293
814000
3000
Mówiąc o imperatywach, geoinżyniera to obecnie tabu,
13:53
especiallyszczególnie in governmentrząd circleskółka,
294
817000
2000
szczególnie w kręgach rządowych,
13:55
thoughchociaż I think there was a DARPADARPA meetingspotkanie on it a couplepara of weekstygodnie agotemu,
295
819000
2000
choć zdaje się, że parę tygodni temu odbyło się zebranie DARPA w tej sprawie.
13:57
but it will be on your platetalerz --
296
821000
2000
Jednakże GMO trafi na wasze talerze,
13:59
not this yearrok but prettyładny soonwkrótce,
297
823000
3000
może nie w tym roku, ale wkrótce.
14:02
because some harshszorstki realizationsRealizacje are comingprzyjście alongwzdłuż.
298
826000
3000
Nadchodzi czas stawienia czoła nieprzyjemnym faktom.
14:05
This is a listlista of them.
299
829000
2000
Oto ich lista.
14:07
BasicallyW zasadzie the newsAktualności is going to keep gettinguzyskiwanie more scarystraszny.
300
831000
3000
Ogólnie wiadomości będą coraz gorsze.
14:10
There will be eventswydarzenia,
301
834000
2000
Będą takie wydarzenia,
14:12
like 35,000 people dyingumierający of a heatciepło wavefala,
302
836000
3000
jak fala gorąca, podczas której jakiś czas temu
14:15
whichktóry happenedstało się a while back.
303
839000
2000
zginęło 35 tys. osób.
14:17
Like cyclonescyklony comingprzyjście up towardw kierunku BangladeshBangladesz.
304
841000
3000
Czy jak cyklony zbliżające się do Bangladeszu
14:20
Like warswojny over waterwoda,
305
844000
2000
lub wojna o wodę,
14:22
suchtaki as in the IndusIndusu.
306
846000
2000
jak ta na rzece Indus.
14:24
And as those eventswydarzenia keep happeningwydarzenie
307
848000
2000
Po każdym takim wydarzeniu będziemy pytać:
14:26
we're going to say, "Okay, what can we do about that really?"
308
850000
2000
"No dobrze, ale co możemy na to poradzić?".
14:28
But there's this little problemproblem with geoengineeringgeoinżynieria:
309
852000
5000
Jednak z geoinżynierią jest mały problem.
14:33
what bodyciało is going to decidedecydować się
310
857000
4000
Jaka organizacja będzie decydować?
14:37
who getsdostaje to engineerinżynier? How much they do? Where they do it?
311
861000
2000
Komu przypadnie wykonanie robót, w jakim zakresie i gdzie?
14:39
Because everybodywszyscy is downstreamw dół rzeki,
312
863000
2000
Każda decyzja
14:41
downwindpod wiatr of whatevercokolwiek is doneGotowe.
313
865000
3000
wpłynie na nas wszystkich.
14:44
And if we just tabootabu it completelycałkowicie
314
868000
2000
Jeżeli jednak na wszystko przykleimy łatkę tabu,
14:46
we could losestracić civilizationcywilizacja.
315
870000
2000
możemy stracić cywilizację.
14:48
But if we just say "OK,
316
872000
3000
Jednak jeśli powiemy: "W porządku,
14:51
ChinaChiny, you're worriedzmartwiony, you go aheadprzed siebie.
317
875000
2000
Chiny, macie obawy, to proszę bardzo,
14:53
You geoengineergeoengineer your way. We'llMy będziemy geoengineergeoengineer our way."
318
877000
4000
uprawiajcie geoinżynierię po swojemu, a my po swojemu",
14:57
That would be considereduważane an actdziałać of warwojna by bothobie nationsnarody.
319
881000
3000
to byłoby to odebrane przez obydwie nacje jak wypowiedzenie wojny.
15:00
So this is very interestingciekawy diplomacyDyplomacja comingprzyjście alongwzdłuż.
320
884000
4000
Czekają nas bardzo interesujące zabiegi dyplomatyczne.
15:04
I should say, it is more practicalpraktyczny than people think.
321
888000
3000
Moim zdaniem, geoinżynieria jest praktyczniejsza, niż ludzie myślą.
15:07
Here is an exampleprzykład that climatologistsklimatolodzy like a lot,
322
891000
3000
Oto ulubiony przykład klimatologów,
15:10
one of the dozensdziesiątki of geoengineeringgeoinżynieria ideaspomysły.
323
894000
2000
jeden z wielu pomysłów geoinżynierii.
15:12
This one cameoprawa ołowiana witrażu from the sulfurSiarka dioxidedwutlenek
324
896000
2000
Ma swoje korzenie w dwutlenku siarki pochodzącym
15:14
from MountZamontować PinatuboPinatubo in 1991 --
325
898000
3000
z erupcji wulkanu Pinatubo w 1991 roku,
15:17
cooledchłodzone the earthZiemia by halfpół a degreestopień.
326
901000
4000
który ochłodził ziemię o pół stopnia.
15:21
There was so much icelód in 1992, the followingnastępujący yearrok,
327
905000
2000
W rok później, czyli w 1992 roku, było tyle lodu,
15:23
that there was a bumperzderzaka cropprzyciąć of polarpolarny bearNiedźwiedź cubsszczeniaki
328
907000
3000
że nastąpił ogromny wysyp młodych niedźwiedzi polarnych,
15:26
who were knownznany as the PinatuboPinatubo cubsszczeniaki.
329
910000
2000
znanych jako niedźwiadki Pinatubo.
15:28
To put sulfurSiarka dioxidedwutlenek in the stratospherestratosfery
330
912000
2000
Umieszczenie dwutlenku siarki w stratosferze
15:30
would costkoszt on the orderzamówienie of a billionmiliard dollarsdolarów a yearrok.
331
914000
3000
kosztowałoby około miliard dolarów rocznie.
15:33
That's nothing, comparedporównywane to all of the other
332
917000
3000
To nic w porównaniu do wszystkich innych działań,
15:36
things we maymoże be tryingpróbować to do about energyenergia.
333
920000
2000
które próbujemy podjąć w zakresie energii.
15:38
Just to runbiegać by anotherinne one:
334
922000
3000
Krótko na temat innej strategii.
15:41
this is a planplan to brightenrozjaśnić the reflectancewspółczynnik odbicia of oceanocean cloudschmury,
335
925000
3000
Jest to plan zwiększenia współczynnika odbicia światła chmur oceanicznych
15:44
by atomizingrozpylania seawaterwoda morska;
336
928000
2000
poprzez rozpylanie wody morskiej.
15:46
that would brightenrozjaśnić the albedoalbedo of the wholecały planetplaneta.
337
930000
2000
Zwiększyłoby to albedo całej naszej planety.
15:48
A nicemiły one, because it can happenzdarzyć
338
932000
2000
Inny, ciekawy, ponieważ wykonalny, projekt zakłada
15:50
lots of little wayssposoby in lots of little placesmiejsca,
339
934000
2000
realizację wielu niewielkich działań w wielu miejscach,
15:52
is by copyingbiurowy the ancientstarożytny AmazonAmazon IndiansIndianie
340
936000
2000
kopiując metody amazońskich indian,
15:54
who madezrobiony good agriculturalrolniczy soilgleba
341
938000
2000
którzy wzbogacali ziemię przez
15:56
by pyrolizingpyrolizing, smolderingtlący się, plantroślina wastemarnotrawstwo,
342
940000
4000
pirolizę, czyli spalanie beztlenowe, odpadów roślinnych.
16:00
and biocharBiochar fixespoprawki largeduży quantitiesilości of carbonwęgiel
343
944000
3000
A produkcja biowęgiela wiąże duże ilości węgla,
16:03
while it's improvingpoprawa the soilgleba.
344
947000
2000
jednocześnie użyźniając glebę.
16:05
So here is where we are.
345
949000
3000
Oto, gdzie jesteśmy.
16:08
NobelLaureat Nagrody Nobla Prize-winningWygranie nagrody climatologistklimatolog PaulPaweł CrutzenCrutzen
346
952000
3000
Klimatolog i zdobywca nagrody Nobla Paul Crutzen
16:11
callspołączenia our geologicalgeologiczny eraera the AnthropoceneAntropocenem,
347
955000
3000
nazwał naszą erę geologiczną, zdominową przez człowieka,
16:14
the human-dominatedzdominowany przez człowieka eraera. We are stuckutknął
348
958000
3000
Antropocenem. Cała odpowiedzialność
16:17
with its obligationsobowiązki.
349
961000
3000
spoczywa na nas.
16:20
In the WholeCały EarthZiemia CatalogKatalog, my first wordssłowa were,
350
964000
2000
Moje pierwsze słowa w katalogu "Whole Earth Catalog" brzmią:
16:22
"We are as GodsBogowie, and mightmoc as well get good at it."
351
966000
2000
"Jesteśmy bogami, więc równie dobrze moglibyśmy być w tym dobrzy".
16:24
The first wordssłowa of WholeCały EarthZiemia DisciplineDyscypliny
352
968000
3000
Pierwsze słowa w "Whole Earth Discipline" brzmią:
16:27
are, "We are as GodsBogowie, and have to get good at it."
353
971000
4000
"Jesteśmy bogami i musimy być w tym dobrzy".
16:31
Thank you.
354
975000
2000
Dziękuję.
16:33
(ApplauseAplauz)
355
977000
4000
(oklaski)
Translated by Olga Osińska
Reviewed by Paweł Matus

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Stewart Brand - Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ...

Why you should listen

With biotech accelerating four times faster than digital technology, the revival of extinct species is becoming possible. Stewart Brand plans to not only bring species back but restore them to the wild.

Brand is already a legend in the tech industry for things he’s created: the Whole Earth Catalog, The WELL, the Global Business Network, the Long Now Foundation, and the notion that “information wants to be free.” Now Brand, a lifelong environmentalist, wants to re-create -- or “de-extinct” -- a few animals that’ve disappeared from the planet.

Granted, resurrecting the woolly mammoth using ancient DNA may sound like mad science. But Brand’s Revive and Restore project has an entirely rational goal: to learn what causes extinctions so we can protect currently endangered species, preserve genetic and biological diversity, repair depleted ecosystems, and essentially “undo harm that humans have caused in the past.”

More profile about the speaker
Stewart Brand | Speaker | TED.com