TEDWomen 2010
Hanna Rosin: New data on the rise of women
Hanna Rosin: Të dhëna të reja mbi ngritjen e femrave
Filmed:
Readability: 3.4
1,047,470 views
Hanna Rosin paraqet të dhëna të reja befasuese që tregojnë se femrat në shumë aspekte kanë kaluar gjininë mashkullore, si p.sh. për nga normat e diplomimit nga universiteti. A sinjalizojnë këto trende, për SH.B.A-të dhe tërë botën, “fundin e gjinisë mashkullore”? Ndoshta jo – por kjo çon drejt një ndryshimi të rëndësishëm shoqëror për të cilin ia vlen të bëhet një diskutim i thellë.
Hanna Rosin - Journalist
Hanna Rosin isn’t afraid to shine a skeptical spotlight on people’s cherished ideals, whether it’s politically correct dogma or the conservative Christian agenda. Full bio
Hanna Rosin isn’t afraid to shine a skeptical spotlight on people’s cherished ideals, whether it’s politically correct dogma or the conservative Christian agenda. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
We are now going through an amazing and unprecedented moment
0
0
3000
Tani ne jemi duke kaluar nëpër një moment të jashtëzakonshëm
00:18
where the power dynamics between men and women
1
3000
2000
ku dinamikat e fuqisë mes meshkujve dhe femrave
00:20
are shifting very rapidly,
2
5000
3000
po ndryshojnë shumë shpejt.
00:23
and in many of the places where it counts the most,
3
8000
2000
Dhe në shumë vende, ku kjo po ndodh më së shpeshti,
00:25
women are, in fact, taking control of everything.
4
10000
3000
femrat, faktikisht, janë duke marrë kontrollin mbi gjithçka.
00:28
In my mother's day, she didn't go to college.
5
13000
2000
Në kohën e nënës time, ajo nuk ka shkuar në universitet.
00:30
Not a lot of women did.
6
15000
2000
Jo shumë femra kanë shkuar.
00:32
And now, for every two men who get a college degree,
7
17000
3000
Dhe tani, për çdo dy meshkuj që diplomohen nga universiteti,
00:35
three women will do the same.
8
20000
2000
tre femra do të bëjnë të njejtën.
00:37
Women, for the first time this year,
9
22000
2000
Femrat, për hërë të parë këtë vit,
00:39
became the majority of the American workforce.
10
24000
2000
përbëjnë shumicën e fuqisë punëtore në Amerikë.
00:41
And they're starting to dominate lots of professions --
11
26000
3000
Dhe kanë filluar të dominojnë shumë profesione si –
00:44
doctors, lawyers,
12
29000
2000
doktorë, juristë,
00:46
bankers, accountants.
13
31000
2000
bankierë, kontabilistë.
00:48
Over 50 percent of managers are women these days,
14
33000
3000
Aktualisht, më shumë se 50 përqind të menaxherëve janë femra.
00:51
and in the 15 professions
15
36000
2000
Dhe nga 15 profesionet
00:53
projected to grow the most in the next decade,
16
38000
2000
që parashikohet të zhvillohen më së shumti gjatë dekadës tjetër,
00:55
all but two of them are dominated by women.
17
40000
2000
vetëm dy prej tyre nuk dominohen nga femrat.
00:57
So the global economy is becoming a place
18
42000
2000
Pra, ekonomia globale është duke u bërë një vend
00:59
where women are more successful than men,
19
44000
2000
ku femrat janë më të suksesshme se meshkujt,
01:01
believe it or not,
20
46000
2000
besoni apo jo,
01:03
and these economic changes
21
48000
2000
dhe këto ndryshime ekonomike
01:05
are starting to rapidly affect our culture --
22
50000
2000
po fillojnë të kenë ndikim në kulturën tonë --
01:07
what our romantic comedies look like,
23
52000
2000
se si duken komeditë romantike,
01:09
what our marriages look like,
24
54000
2000
se si duken martesat tona,
01:11
what our dating lives look like,
25
56000
2000
se si duken takimet tona të dashurisë,
01:13
and our new set of superheroes.
26
58000
2000
si dhe superheronjtë tanë të ardhshëm.
01:15
For a long time, this is the image of American manhood that dominated --
27
60000
3000
Për një kohë të gjatë, ky ka qenë imazhi i burrërisë që ka dominuar në Amerikë --
01:18
tough, rugged,
28
63000
2000
i ashpër, i fortë,
01:20
in control of his own environment.
29
65000
2000
në kontroll të mjedisit të tij.
01:22
A few years ago, the Marlboro Man was retired
30
67000
2000
Para disa viteve, Marlboro Man është pensionuar
01:24
and replaced by this
31
69000
2000
dhe zëvendësuar nga
01:26
much less impressive specimen,
32
71000
2000
një personazh më pak impresiv,
01:28
who is a parody of American manhood,
33
73000
2000
që është parodi e burrërisë Amerikane.
01:30
and that's what we have in our commercials today.
34
75000
3000
Dhe kjo është ajo që kemi në reklama sot.
01:33
The phrase "first-born son"
35
78000
2000
Shprehja “fëmija i parë djalë”
01:35
is so deeply ingrained in our consciousness
36
80000
3000
është aq e rrënjosur në vetëdijen tonë
01:38
that this statistic alone shocked me.
37
83000
2000
saqë vetëm kjo statistikë më ka shokuar.
01:40
In American fertility clinics,
38
85000
2000
Në klinikat e fertilitetit në Amerikë,
01:42
75 percent of couples
39
87000
2000
75 përqind e çifteve
01:44
are requesting girls and not boys.
40
89000
2000
kërkojnë vajza dhe jo djem.
01:46
And in places where you wouldn't think,
41
91000
2000
Dhe në vendet ku nuk do ta besonit,
01:48
such as South Korea, India and China,
42
93000
3000
si Korea e Jugut, India dhe Kina,
01:51
the very strict patriarchal societies
43
96000
2000
shoqëritë e rrepta patriarkale,
01:53
are starting to break down a little,
44
98000
2000
kanë filluar të zbuten pak,
01:55
and families are no longer
45
100000
2000
dhe familjet jo gjithmonë
01:57
strongly preferring first-born sons.
46
102000
3000
tani preferojnë që fëmija i parë të jetë djalë.
02:00
If you think about this, if you just open your eyes to this possibility
47
105000
3000
Nëse e mendoni për këtë, nëse vetëm ia hapni sytë kësaj mundësie
02:03
and start to connect the dots,
48
108000
2000
dhe të filloni të bashkoni pikat,
02:05
you can see the evidence everywhere.
49
110000
2000
atëherë mund të shihni faktet gjithandej.
02:07
You can see it in college graduation patterns,
50
112000
2000
Mund ta shihni tek struktura e të diplomuarve në fakultet,
02:09
in job projections,
51
114000
2000
në parashikimet për punë,
02:11
in our marriage statistics,
52
116000
2000
në statistikat e martesave,
02:13
you can see it in the Icelandic elections, which you'll hear about later,
53
118000
3000
mund ta shihni në zgjedhjet në Islandë, për të cilat do të dëgjoni më vonë,
02:16
and you can see it on South Korean surveys on son preference,
54
121000
3000
dhe mund ta shihni tek studimet në Korenë Jugore mbi preferencat për djalë,
02:19
that something amazing and unprecedented
55
124000
2000
që një gjë e mahnitshme dhe e paparë
02:21
is happening with women.
56
126000
2000
është duke ndodhur me gjininë femërore.
02:23
Certainly this is not the first time that we've had great progress with women.
57
128000
3000
Sigurisht, kjo nuk është hera e parë që kemi pasur progres kaq të madh të femrës.
02:26
The '20s and the '60s also come to mind.
58
131000
3000
Vitet e 20-ta dhe 60-ta gjithashtu mund të përmenden.
02:29
But the difference is that, back then,
59
134000
2000
Por dallimi është se atëherë,
02:31
it was driven by a very passionate feminist movement
60
136000
3000
ka qenë një lëvizje e pasionuar feministe
02:34
that was trying to project its own desires,
61
139000
2000
që provonte të paraqiste dëshirat e veta,
02:36
whereas this time, it's not about passion,
62
141000
2000
kurse tani, nuk ka të bëjë me passion,
02:38
and it's not about any kind of movement.
63
143000
2000
e as me ndonjë lëvizje.
02:40
This is really just about the facts
64
145000
2000
Kjo realisht është vetëm për faktet
02:42
of this economic moment that we live in.
65
147000
2000
e këtij momenti ekonomik në të cilin po jetojmë.
02:44
The 200,000-year period
66
149000
2000
Periudha 200,000 vjeçare
02:46
in which men have been top dog
67
151000
2000
ku mashkulli gjithnjë ka qenë në rolin kryesor
02:48
is truly coming to an end, believe it or not,
68
153000
3000
është më të vërtetë duke marrë fund, besoni apo jo,
02:51
and that's why I talk about the "end of men."
69
156000
3000
dhe ja përse unë flas për fundin e gjinisë mashkullore.
02:54
Now all you men out there,
70
159000
2000
Tani të gjithë ju meshkujve atje,
02:56
this is not the moment where you tune out or throw some tomatoes,
71
161000
3000
nuk është momenti të distancoheni
02:59
because the point is that this
72
164000
2000
sepse çështja është se kjo
03:01
is happening to all of us.
73
166000
2000
është duke na ndodhur të gjithëve.
03:03
I myself have a husband and a father
74
168000
3000
Une vetë kam burrin, babanë
03:06
and two sons whom I dearly love.
75
171000
2000
dhe dy djem të cilët i dua shumë.
03:08
And this is why I like to talk about this,
76
173000
2000
Dhe kjo është arsyeja pse kam dëshirë të flas për këtë,
03:10
because if we don't acknowledge it,
77
175000
2000
sespse nëse nuk e pranojmë këtë,
03:12
then the transition will be pretty painful.
78
177000
2000
atëherë tranzicioni do të jetë mjaft i vështirë.
03:14
But if we do take account of it,
79
179000
2000
Por nëse e marrim parasysh këtë,
03:16
then I think it will go much more smoothly.
80
181000
2000
mendoj se do ta kalojmë shumë më lehtë.
03:19
I first started thinking about this about a year and a half ago.
81
184000
3000
Për herë të parë fillova të mendoj për këtë para një viti e gjysëm.
03:22
I was reading headlines about the recession just like anyone else,
82
187000
3000
Po lexoja tituj për krizën ekonomike sikurse të gjitë të tjerët,
03:25
and I started to notice a distinct pattern --
83
190000
2000
dhe fillova të vërej diçka të veçantë --
03:27
that the recession was affecting men
84
192000
3000
se kriza po prekte më shumë meshkujt
03:30
much more deeply than it was affecting women.
85
195000
2000
se femrat.
03:32
And I remembered back to about 10 years ago
86
197000
2000
Dhe m’u kujtua para 10 viteve
03:34
when I read a book by Susan Faludi
87
199000
3000
kur kam lexuar librin e Susan Faludi
03:37
called "Stiffed: The Betrayal of the American Man,"
88
202000
3000
të quajtur “Stiffed: The Betrayal of the American Man” ("Të shtanguar: Tradhtia ndaj mashkullit Amerikan')
03:40
in which she described how hard the recession had hit men,
89
205000
3000
ku ajo përshkruan se sa rëndë kriza kishte goditur meshkujt.
03:43
and I started to think about
90
208000
2000
Dhe fillova të mendoj
03:45
whether it had gotten worse this time around in this recession.
91
210000
3000
nëse tani kriza kishte goditur më rëndë këtë herë.
03:48
And I realized that two things were different this time around.
92
213000
3000
Dhe kuptova se dy gjëra ishin më ndryshe kësaj here.
03:51
The first was that
93
216000
2000
E para ishte se
03:53
these were no longer just temporary hits
94
218000
2000
këto më nuk ishin vetëm goditje të perkohshme
03:55
that the recession was giving men --
95
220000
2000
që recesioni po u bënte mashkujve --
03:57
that this was reflecting a deeper
96
222000
2000
por ishte një reflektim i një ndryshimi të thellë
03:59
underlying shift in our global economy.
97
224000
2000
e të vazhdueshëm në ekonominë tonë globale.
04:01
And second, that the story was no longer
98
226000
2000
Dhe e dyta, se kjo nuk kishte më të bëjë
04:03
just about the crisis of men,
99
228000
2000
me një krizë se çfarë u bëri meshkujve,
04:05
but it was also about what was happening to women.
100
230000
2000
por poashtu se çfarë po ndodhte me femrat.
04:07
And now look at this second set of slides.
101
232000
2000
Dhe tani shikoni grupin e dytë të sllajdeve.
04:09
These are headlines about what's been going on with women in the next few years.
102
234000
3000
Këta janë titujt që tregojnë se çfarë do ndodhë me femrën në vitet në vijim.
04:12
These are things we never could have imagined a few years ago.
103
237000
3000
Këto janë gjëra për të cilat vite më parë as që kemi imagjinuar.
04:15
Women, a majority of the workplace.
104
240000
2000
Femra, shumicë e fuqisë punëtore.
04:17
And labor statistics: women take up most managerial jobs.
105
242000
3000
Dhe statistikat e punës: femrat i marrin shumicën e pozitave menaxheriale.
04:20
This second set of headlines --
106
245000
2000
Ky grup i dytë i titutjve:
04:22
you can see that families and marriages are starting to shift.
107
247000
3000
mund të shihni se familjet dhe martesat po fillojnë të ndryshojnë.
04:25
And look at that last headline --
108
250000
2000
Dhe shikoni titullin e fundit:
04:27
young women earning more than young men.
109
252000
2000
femrat e reja fitojnë më shumë se meshkujt e rinj.
04:29
That particular headline comes to me from a market research firm.
110
254000
3000
Pikërisht ky titull vjen nga një firmë e hulumtimeve.
04:32
They were basically asked by one of their clients
111
257000
3000
Ata ishin pyetur nga njëri prej klientëve të tyre
04:35
who was going to buy houses in that neighborhood in the future.
112
260000
3000
se kush do të blente shtëpi në atë lagje në të ardhmen.
04:38
And they expected that it would be young families,
113
263000
2000
Dhe kishin pritur se do të ishin familjet e reja,
04:40
or young men, just like it had always been.
114
265000
2000
ose meshkujt e rinj, sikur që ka qenë gjithmonë.
04:42
But in fact, they found something very surprising.
115
267000
2000
Por në fakt, ata gjetën diçka shumë befasuese.
04:44
It was young, single women
116
269000
2000
Ishin femrat e reja beqare
04:46
who were the major purchasers of houses in the neighborhood.
117
271000
3000
ato që po blenin shtëpi në atë lagje.
04:49
And so they decided, because they were intrigued by this finding,
118
274000
3000
Dhe kështu ata vendosën, pasi ishin të intriguar nga ky rezultat,
04:52
to do a nationwide survey.
119
277000
2000
të bënin një studim mbarëkombëtar.
04:54
So they spread out all the census data,
120
279000
2000
Kështu ata shpërndanë gjithë hulumtimin,
04:56
and what they found, the guy described to me as a shocker,
121
281000
3000
dhe çfarë gjetën, njëri ma përshkroi si shokuese,
04:59
which is that in 1,997
122
284000
3000
që është se në 1,997
05:02
out of 2,000 communities,
123
287000
2000
prej 2,000 komuniteteve,
05:04
women, young women,
124
289000
2000
femrat, femrat e reja,
05:06
were making more money than young men.
125
291000
2000
kishin më shumë të ardhura se meshkujt e rinj.
05:08
So here you have a generation of young women
126
293000
2000
Dhe ja ku e keni një gjeneratë të femrave
05:10
who grow up thinking of themselves
127
295000
2000
të cilat rriten duke menduar për veten e tyre
05:12
as being more powerful earners
128
297000
2000
se janë gjeneruese më të mëdha të te ardhurave
05:14
than the young men around them.
129
299000
2000
se meshkujt e rinj,
05:16
Now, I've just laid out the picture for you,
130
301000
3000
Tani, unë vetëm u dhashë një pasqyrë,
05:19
but I still haven't explained to you why this is happening.
131
304000
3000
por ende nuk ua kam sqaurar përse po ndodh kjo.
05:22
And in a moment, I'm going to show you a graph,
132
307000
2000
Dhe tani do t’u tregoj një grafik,
05:24
and what you'll see on this graph --
133
309000
2000
dhe ajo që do të shihni në grafik --
05:26
it begins in 1973,
134
311000
2000
fillon në vitin 1973,
05:28
just before women start flooding the workforce,
135
313000
2000
vetëm pak para se femrat të vërshonin fuqinë punëtore,
05:30
and it brings us up to our current day.
136
315000
3000
dhe vazhdon deri të ditët e sotme.
05:33
And basically what you'll see
137
318000
2000
Dhe çfarë do të shihni
05:35
is what economists talk about
138
320000
2000
është ajo që ekonomistat e quajnë
05:37
as the polarization of the economy.
139
322000
2000
polarizim të ekonomisë.
05:39
Now what does that mean?
140
324000
2000
Tani, çfarë do të thotë kjo?
05:41
It means that the economy is dividing into high-skill, high-wage jobs
141
326000
3000
Do të thotë që ekonomia është duke u ndarë në punë më aftësi të lartë, rroga të larta,
05:44
and low-skill, low-wage jobs --
142
329000
2000
dhe punë më aftësi të vogla, rroga të vogla --
05:46
and that the middle, the middle-skill jobs,
143
331000
3000
dhe mesi, punët më aftësi mesatare,
05:49
and the middle-earning jobs, are starting to drop out of the economy.
144
334000
3000
dhe punët me rroga mesatare po fillojnë të largohen nga ekonomia.
05:52
This has been going on for 40 years now.
145
337000
2000
Kjo ka vazhduar të ndodhë për 40 vjet.
05:54
But this process is affecting men
146
339000
2000
Por ky proces është duke ndikuar ndryshe tek meshkujt
05:56
very differently than it's affecting women.
147
341000
2000
në krahasim me femrat.
05:58
You'll see the women in red, and you'll see the men in blue.
148
343000
3000
Do të shihni femra në të kuqe, dhe meshkujt në të kaltër.
06:01
You'll watch them both drop out of the middle class,
149
346000
3000
Do t’i shikoni të dy tek largohen nga klasa e mesme,
06:04
but see what happens to women and see what happens to men.
150
349000
2000
po shikoni çfarë u ndodh femrave e çfarë u ndodh meshkujve.
06:08
There we go.
151
353000
2000
Ja ku është.
06:10
So watch that. You see them both drop out of the middle class.
152
355000
3000
Pra shikoni atë. Ju e shihni se si të dy largohen nga klasa e mesme.
06:13
Watch what happens to the women. Watch what happens to the men.
153
358000
3000
Shikoni se çfarë ndodh me femra. Shikoni se çfarë ndodh më meshkuj.
06:16
The men sort of stagnate there,
154
361000
2000
Meshkujt disi rrijnë në ate pikë,
06:18
while the women zoom up in those high-skill jobs.
155
363000
2000
kurse femrat ngjiten drejt punëve më aftësi më të larta.
06:20
So what's that about?
156
365000
2000
Pra çfarë do të thotë kjo?
06:22
It looks like women got some power boost on a video game,
157
367000
3000
Duket sikur femrat kanë marrë fuqi nga ndonjë video lojë,
06:25
or like they snuck in some secret serum into their birth-control pills
158
370000
3000
apo kanë futur fshehtësisht ndonjë serum sekret në pilulat e tyre kundër shtatëzanisë
06:28
that lets them shoot up high.
159
373000
2000
që u jep fuqi të ngrihen lart.
06:30
But of course, it's not about that.
160
375000
2000
Por natyrisht, nuk është kjo.
06:32
What it's about is that the economy has changed a lot.
161
377000
3000
Ajo çfarë është, është se ekonomia ka ndryshuar shumë.
06:35
We used to have a manufacturing economy,
162
380000
2000
Më herët kemi pasur ekonomi prodhimi,
06:37
which was about building goods and products,
163
382000
2000
që ka pasur të bëjë më prodhimin e produkteve dhe mallrave,
06:39
and now we have a service economy
164
384000
3000
kurse sot kemi ekonomi të shërbimeve
06:42
and an information and creative economy.
165
387000
2000
dhe ekonomi informative dhe krijuese.
06:44
Those two economies require very different skills,
166
389000
3000
Këto dy ekonomi kërkojnë aftësi shumë të ndryshme.
06:47
and as it happens, women have been much better
167
392000
2000
Dhe siç ndodh, femrat janë treguar më të mira
06:49
at acquiring the new set of skills than men have been.
168
394000
3000
sesa meshkujt në përvetësimin e aftësive të reja.
06:52
It used to be that you were
169
397000
2000
Dikur nëse ishe mashkull
06:54
a guy who went to high school
170
399000
2000
dhe kishe përfunduar shkollën e mesme
06:56
who didn't have a college degree,
171
401000
2000
po jo universitetin,
06:58
but you had a specific set of skills,
172
403000
2000
dhe kishe aftësi të veçanta,
07:00
and with the help of a union,
173
405000
2000
atëherë me ndihmën e sindikatës,
07:02
you could make yourself a pretty good middle-class life.
174
407000
2000
shumë lehtë i siguroje vetes një jetë të mirë si klasë e mesme.
07:04
But that really isn't true anymore.
175
409000
2000
Por tani më nuk është ashtu.
07:06
This new economy is pretty indifferent
176
411000
2000
Ekonomia e re është mjaft indiferente
07:08
to size and strength,
177
413000
2000
ndaj forces dhe madhësisë,
07:10
which is what's helped men along all these years.
178
415000
2000
çka edhe i ka ndihmuar meshkujt gjatë gjithë këtyre viteve.
07:12
What the economy requires now
179
417000
2000
Çfarë ekonomia kërkon tani
07:14
is a whole different set of skills.
180
419000
2000
është një lloj krejt tjetër i aftësive të punës.
07:16
You basically need intelligence,
181
421000
2000
Parimisht duhet ta keni intelegjencën,
07:18
you need an ability to sit still and focus,
182
423000
3000
ju nevojitet aftësia për të qëndruar të qetë dhe të fokusuar,
07:21
to communicate openly,
183
426000
2000
të komunikoni lirshëm
07:23
to be able to listen to people
184
428000
2000
dhe të dëgjoni të tjerët,
07:25
and to operate in a workplace that is much more fluid than it used to be,
185
430000
3000
dhe të veproni në një vend pune që është shumë më dinamik se ç’ka qenë më parë.
07:28
and those are things that women do extremely well,
186
433000
2000
Dhe këto janë gjërat më të cilat femrat po tregohen shumë të sukseshme,
07:30
as we're seeing.
187
435000
2000
siç po e shohim.
07:32
If you look at management theory these days,
188
437000
2000
Nëse keni parasysh teorinë e menaxhmentit,
07:34
it used to be that our ideal leader
189
439000
2000
sipas saj udhëheqës ideal i yni
07:36
sounded something like General Patton, right?
190
441000
2000
ishte dikush si Gjeneral Patton.
07:38
You would be issuing orders from above.
191
443000
2000
Ju do të lëshonit urdhëra nga lartë.
07:40
You would be very hierarchical.
192
445000
2000
Do të ishit shumë hierarkik.
07:42
You would tell everyone below you what to do.
193
447000
2000
Ju do t’i tregonit çdokujt nën juve se çfarë të bënte.
07:44
But that's not what an ideal leader is like now.
194
449000
2000
Por një udheheqës i sotshëm nuk do të tingëllonte i tillë.
07:46
If you read management books now,
195
451000
2000
Nëse lexoni libra mbi menaxhmentin,
07:48
a leader is somebody who can foster creativity,
196
453000
3000
një udhehëqes i mirë është ai që nxit krijimtarine,
07:51
who can get his -- get the employees -- see, I still say "his" --
197
456000
3000
që mund të kuptojë – t’i kuptojë punëtorët e tij – a po e vëreni, ende them “tij” –
07:54
who can get the employees to talk to each other,
198
459000
2000
që mund të bëjë punëtorët të flasin me njëri tjetrin,
07:56
who can basically build teams and get them to be creative.
199
461000
3000
të krijojë ekipe, dhe t’i bëjë ata krijuesë.
07:59
And those are all things that women do very well.
200
464000
3000
Dhe të gjitha këto femrat i kryejnë me shumë sukses.
08:02
And then on top of that, that's created a kind of cascading effect.
201
467000
3000
Dhe në maje të kësaj, është krijuar një lloj efekti i proceseve të njëpasnjëshme.
08:05
Women enter the workplace at the top,
202
470000
2000
Femrat hyjnë në fuqinë punëtore në maje,
08:07
and then at the working class,
203
472000
2000
dhe pastaj tek klasa punëtore,
08:09
all the new jobs that are created
204
474000
2000
të gjitha punët e reja që krijohen
08:11
are the kinds of jobs that wives used to do for free at home.
205
476000
3000
janë punë që femrat i kanë bërë më herët pa kompensim në shtëpi.
08:14
So that's childcare,
206
479000
2000
Siç janë kujdesi për fëmijë,
08:16
elder care and food preparation.
207
481000
2000
kujdesi për të moshuarit dhe përgatitja e ushqimit.
08:18
So those are all the jobs that are growing,
208
483000
2000
Këto lloje pune janë në rritje të vazhdueshme,
08:20
and those are jobs that women tend to do.
209
485000
2000
dhe këto janë punët që femrat kanë tendencë t’i kryejnë.
08:22
Now one day it might be
210
487000
2000
Tani mund të vijë një ditë
08:24
that mothers will hire an out-of-work,
211
489000
3000
kur nënat do të punësojnë një të papunë,
08:27
middle-aged, former steelworker guy
212
492000
2000
mesatarisht të moshuar, ish-punëtor fabrike,
08:29
to watch their children at home,
213
494000
2000
për t’u kujdesur për fëmijët e tyre në shtëpi,
08:31
and that would be good for the men, but that hasn't quite happened yet.
214
496000
3000
dhe do të ishte e dobishme për meshkujt, por kjo ende nuk është duke ndodhur.
08:34
To see what's going to happen, you can't just look at the workforce that is now,
215
499000
3000
Për të kuptuar se çfarë do të ndodhë, nuk mund të shikoni vetëm fuqinë punëtorë të sotme,
08:37
you have to look at our future workforce.
216
502000
3000
por duhet të shikoni edhe atë të së ardhmes.
08:40
And here the story is fairly simple.
217
505000
3000
Dhe ja sa e thjeshtë është historia.
08:43
Women are getting college degrees
218
508000
2000
Femrat po diplomohen nga universitetet
08:45
at a faster rate than men.
219
510000
2000
më shpejtë se meshkujt.
08:47
Why? This is a real mystery.
220
512000
2000
Përse? Ky është një mister i vërtetë.
08:49
People have asked men, why don't they just go back to college,
221
514000
3000
I kanë pyetur meshkujt, pse nuk i kthehen studimeve,
08:52
to community college, say, and retool themselves,
222
517000
2000
ose të themi në kolegjet e komuniteteve, të rimarrin veten,
08:54
learn a new set of skills?
223
519000
2000
të mësojnë aftësi të reja pune.
08:56
Well it turns out that they're just very uncomfortable doing that.
224
521000
3000
Por del që ata nuk ndihen rehat ta bëjnë atë.
08:59
They're used to thinking of themselves as providers,
225
524000
2000
Ata janë mësuar të shohin veten si kryefamiljarë,
09:01
and they can't seem to build the social networks
226
526000
2000
dhe duket sikur nuk mund të krijojnë rrethe shoqërore
09:03
that allow them to get through college.
227
528000
2000
që u mundësojnë ta përfundojnë kolegjin.
09:05
So for some reason
228
530000
2000
Pra për çfarëdo arsye
09:07
men just don't end up going back to college.
229
532000
2000
meshkujt përfundojnë duke mos u kthyer në studime.
09:09
And what's even more disturbing
230
534000
2000
Dhe çfarë është edhe më shqetësuese
09:11
is what's happening with younger boys.
231
536000
2000
është se çfarë po ndodh më djemtë e rinj.
09:13
There's been about a decade of research
232
538000
2000
Pothuajse një dekade hulumtimesh janë bërë
09:15
about what people are calling the "boy crisis."
233
540000
2000
për atë që njerzit po e quajnë krizë e djemve.
09:17
Now the boy crisis is this idea
234
542000
2000
Tani kriza e djemve është ideja
09:19
that very young boys, for whatever reason,
235
544000
3000
që djem shumë të rinjë, për çfarëdo arsye,
09:22
are doing worse in school than very young girls,
236
547000
3000
po bëjnë më keq në shkollë se vajzat shumë të reja.
09:25
and people have theories about that.
237
550000
2000
Dhe njerëzit kanë teori për këtë.
09:27
Is it because we have an excessively verbal curriculum,
238
552000
2000
A është sepse kemi kurikulumin shumë verbal,
09:29
and little girls are better at that than little boys?
239
554000
2000
dhe për këtë vajzat janë shumë më të mira se djemtë?
09:31
Or that we require kids to sit still too much,
240
556000
3000
Apo ne kërkojmë nga fëmijët të qëndrojnë të ulur gjatë,
09:34
and so boys initially feel like failures?
241
559000
2000
dhe kjo fillimisht i bën djemtë të ndihen të dështuar?
09:36
And some people say it's because,
242
561000
2000
Dhe disa të tjerë thonë se arsyeja është
09:38
in 9th grade, boys start dropping out of school.
243
563000
2000
se në klasë të 9-të, djemtë fillojnë ta braktisin shkollën.
09:40
Because I'm writing a book about all this, I'm still looking into it,
244
565000
3000
Pasi unë po shkruaj një libër për gjithë këtë, ende jam duke kërkuar,
09:43
so I don't have the answer.
245
568000
2000
dhe nuk kam gjetur përgjigjen.
09:45
But in the mean time, I'm going to call on the worldwide education expert,
246
570000
3000
Por ndërkohë, do të ftoj eksperten mbarëbotërore për edukim,
09:48
who's my 10-year-old daughter, Noa,
247
573000
2000
që është vajza ime 10 vjeçare, Noah,
09:50
to talk to you about
248
575000
2000
t’u tregojë se përse
09:52
why the boys in her class do worse.
249
577000
3000
djemtë në klasë shkojnë më keq se vajzat.
09:55
(Video) Noa: The girls are obviously smarter.
250
580000
2000
(Video) Noah: Siç po shihet, vajzat janë më të mençura.
09:57
I mean they have much larger vocabulary.
251
582000
3000
Dua të them se ato kanë fjalor më të pasur.
10:00
They learn much faster.
252
585000
2000
Mësojnë shumë më shpejtë.
10:02
They are more controlled.
253
587000
2000
Janë më të kontrolluara.
10:04
On the board today for losing recess tomorrow, only boys.
254
589000
3000
Kurse djemtë bëhen problem sot dhe humbin pushimin nesër.
10:07
Hanna Rosin: And why is that?
255
592000
2000
Hanna Rosin: Dhe pse ndodh kështu?
10:09
Noa: Why? They were just not listening to the class
256
594000
2000
Noah: Pse? Ata thjeshtë nuk kanë qenë duke dëgjuar në klasë
10:11
while the girls sat there very nicely.
257
596000
2000
ndërsa vajzat kanë qëndruar shumë mirë.
10:13
HR: So there you go.
258
598000
2000
HR: Dhe ja pra.
10:15
This whole thesis really came home to me
259
600000
2000
E tërë kjo tezë më bëri të kuptoj
10:17
when I went to visit a college in Kansas City --
260
602000
3000
kur vizitova një kolegj në Kanzas City --
10:20
working-class college.
261
605000
2000
kolegj i klasës punëtore.
10:22
Certainly, when I was in college, I had certain expectations about my life --
262
607000
3000
Sigurisht kur unë isha në kolegj, kisha pritje të caktuara në lidhje me jetën time--
10:25
that my husband and I would both work,
263
610000
3000
ku burri im dhe unë do të punonim,
10:28
and that we would equally raise the children.
264
613000
2000
dhe që do t’i rrisnim fëmijët tanë së bashku.
10:30
But these college girls
265
615000
2000
Por këto vajza kolegji
10:32
had a completely different view of their future.
266
617000
2000
kishin krejt mendim krejt tjetër për të ardhmen e tyre.
10:34
Basically, the way they said it to me is
267
619000
3000
Siç ma thanë mua,
10:37
that they would be working 18 hours a day,
268
622000
2000
ato do të punojnë nga 18 orë në ditë,
10:39
that their husband would maybe have a job,
269
624000
2000
burrat e tyre ndoshta do të kenë një punë,
10:41
but that mostly he would be at home taking care of the kiddies.
270
626000
3000
por në shumicën e rasteve ai do të jetë në shtëpi duke u kujdesur për të vegjëlit.
10:44
And this was kind of a shocker to me.
271
629000
2000
Kjo ishte disi shokuese për mua.
10:46
And then here's my favorite quote from one of the girls:
272
631000
2000
Dhe ja citimi im preferues prej njërës nga vajzat:
10:48
"Men are the new ball and chain."
273
633000
3000
“Meshkujt janë “topi dhe zingjiri” i ri.
10:51
(Laughter)
274
636000
3000
(Të qeshura)
10:54
Now you laugh,
275
639000
2000
Ju po qesheni tani,
10:56
but that quote has kind of a sting to it, right?
276
641000
2000
por kjo shprehje ka një thumb.
10:58
And I think the reason it has a sting
277
643000
2000
Dhe unë mendoj se arsyeja që ka thumbin
11:00
is because thousands of years of history
278
645000
2000
është sepse mijëra vite histori
11:02
don't reverse themselves
279
647000
2000
nuk zhduken vetvetiu
11:04
without a lot of pain,
280
649000
2000
pa shumë dhimbje.
11:06
and that's why I talk about
281
651000
2000
Dhe ja pse unë them
11:08
us all going through this together.
282
653000
2000
që të gjithë duhet të kalojmë së bashku nëpër këtë.
11:11
The night after I talked to these college girls,
283
656000
2000
Një natë pasi bisedova me këto vajza kolegji,
11:13
I also went to a men's group in Kansas,
284
658000
2000
shkova poashtu tek një grup meshkujsh në Kanzas.
11:15
and these were exactly the kind of victims of the manufacturing economy
285
660000
3000
Dhe këta janë pikërisht ato viktima të ekonomisë së prodhimit,
11:18
which I spoke to you about earlier.
286
663000
2000
për të cilën ju tregova më herët.
11:20
They were men who had been contractors,
287
665000
2000
Ata ishin meshkuj që kanë qenë punëtorë të kontraktuar,
11:22
or they had been building houses
288
667000
2000
apo që kanë ndërtuar shtëpi
11:24
and they had lost their jobs after the housing boom,
289
669000
2000
dhe i kanë humbur vendet e tyre të punës pas ‘bumit’ të shtëpive,
11:26
and they were in this group because they were failing to pay their child support.
290
671000
3000
dhe ata ishin në këtë grup pasi nuk mund të paguanin për fëmijët e tyre.
11:29
And the instructor was up there in the class
291
674000
2000
Dhe në klasë ishte instruktori
11:31
explaining to them all the ways
292
676000
2000
që u shpjegonte të gjitha mënyrat
11:33
in which they had lost their identity in this new age.
293
678000
3000
se si meshkujt kishin humbur identitetin e tyre në këtë epokë të re.
11:36
He was telling them they no longer had any moral authority,
294
681000
3000
Ai po u thoshte se ata nuk kishin më një autoritet moral,
11:39
that nobody needed them for emotional support anymore,
295
684000
2000
se askush më nuk kishte nevojë për mbështetje emocionale nga ata,
11:41
and they were not really the providers.
296
686000
2000
dhe realisht ata nuk ishin kryefamiljarët.
11:43
So who were they?
297
688000
2000
Pra kush ishin ata?
11:45
And this was very disheartening for them.
298
690000
2000
Dhe kjo ishte shumë zemërthyese për ta.
11:47
And what he did was he wrote down on the board
299
692000
2000
Dhe ajo çfarë bëri ai është se në tabelë
11:49
"$85,000,"
300
694000
2000
$85,000
11:51
and he said, "That's her salary,"
301
696000
2000
dhe tha, “Kjo është pagesa e saj.”
11:53
and then he wrote down "$12,000."
302
698000
3000
Dhe pastaj shkroi $12,000.
11:56
"That's your salary.
303
701000
2000
“Kjo është pagesa juaj.
11:58
So who's the man now?" he asked them.
304
703000
2000
Pra kush është burri tani?” i pyeti ata.
12:00
"Who's the damn man?
305
705000
2000
“Kush është burri tani?
12:02
She's the man now."
306
707000
2000
Tani është ajo është burri.”
12:04
And that really sent a shudder through the room.
307
709000
2000
Dhe kjo më të vërtetë shkaktoi një rrënqethje në dhomë.
12:06
And that's part of the reason I like to talk about this,
308
711000
2000
Dhe kjo është një pjesë e arsyes pse unë kam dëshirë të flas për këtë,
12:08
because I think it can be pretty painful,
309
713000
2000
sepse mendoj që mund të jetë mjaft e dhimbshme,
12:10
and we really have to work through it.
310
715000
2000
dhe ne me të vërtetë duhet të kalojmë nëpër këtë.
12:12
And the other reason it's kind of urgent
311
717000
2000
Dhe arsyeja tjetër pse është urgjente
12:14
is because it's not just happening in the U.S.
312
719000
2000
është sepse nuk është duke ndodhur vetëm në SH.B.A.
12:16
It's happening all over the world.
313
721000
2000
Është duke ndodhur në gjithë botën.
12:18
In India, poor women are learning English
314
723000
2000
Në Indi, femrat e varfëra janë duke mësuar gjuhën angleze
12:20
faster than their male counterparts
315
725000
2000
më shpejt se meshkujt
12:22
in order to staff the new call centers
316
727000
2000
në mënyrë që të mbulojnë me staf qendrat e thirrjeve
12:24
that are growing in India.
317
729000
2000
që po shtohen vazhdimisht në Indi.
12:26
In China, a lot of the opening up of private entrepreneurship
318
731000
3000
Në Kinë, shume biznese private po hapen
12:29
is happening because women are starting businesses,
319
734000
2000
për shkak se femrat po hapin biznese,
12:31
small businesses, faster than men.
320
736000
2000
biznese të vogla më shpejt se meshkujt.
12:33
And here's my favorite example, which is in South Korea.
321
738000
3000
Dhe shembulli që më pëlqen më së shumti është Korea Jugore.
12:36
Over several decades,
322
741000
2000
Gjate disa dekadave me rradhë,
12:38
South Korea built one of the most patriarchal societies we know about.
323
743000
3000
Koreja Jugore ka ndërtuar një ndër shoqëritë më patriarkale në botë.
12:41
They basically enshrined the second-class status of women
324
746000
4000
Ata në fakt kanë përcaktuar statusin e klasës së dytë për femrat
12:45
in the civil code.
325
750000
2000
në kodin e tyre civil.
12:47
And if women failed to birth male children,
326
752000
2000
Dhe nëse femrat dështonin në lindjën e meshkujve,
12:49
they were basically treated like domestic servants.
327
754000
3000
ato faktikisht trajtoheshin si shërbëtore shtëpiake.
12:52
And sometimes family would pray to the spirits to kill off a girl child
328
757000
3000
Dhe ndonjëherë familja u lutej shpirtërave të mbysnin fëmijën vajzë
12:55
so they could have a male child.
329
760000
2000
që pastaj të kishin djalë.
12:57
But over the '70s and '80s,
330
762000
2000
Por gjatë viteve 70-ta dhe 80-ta,
12:59
the South Korea government decided they wanted to rapidly industrialize,
331
764000
3000
qeveria e Koresë vendosi se donte industrializim të shpejtë,
13:02
and so what they did was,
332
767000
2000
dhe ajo çfarë bënë ishte,
13:04
they started to push women into the workforce.
333
769000
2000
shtyrja e femrave drejt fuqisë punëtore.
13:06
Now they've been asking a question since 1985:
334
771000
3000
Dhe tani që nga viti 1985 ata kanë shtruar pyetjen:
13:09
"How strongly do you prefer a first-born son?"
335
774000
2000
“Sa preferoni që fëmija i parë të jetë djalë?”
13:11
And now look at the chart.
336
776000
2000
Dhe shikoni tek tabela.
13:13
That's from 1985 to 2003.
337
778000
3000
Kjo është prej 1985 deri në 2003.
13:16
How much do you prefer a first-born son?
338
781000
2000
Sa preferoni që femija i parë të jetë djalë?
13:18
So you can see that these economic changes
339
783000
2000
Pra mund të shihni që këto ndryshime ekonomike
13:20
really do have a strong effect on our culture.
340
785000
3000
faktikisht kanë ndikim të madh në kulturën tonë.
13:23
Now because we haven't fully processed this information,
341
788000
3000
Tani, pasi nuk i kemi procesuar shumë këto informata,
13:26
it's kind of coming back to us in our pop culture
342
791000
2000
është duke na u kthyer në kulturën tonë
13:28
in these kind of weird and exaggerated ways,
343
793000
3000
në mënyra të çuditshme dhe të ekzagjeruara,
13:31
where you can see that the stereotypes are changing.
344
796000
3000
ku ju mund të shihni se stereotipet janë duke ndryshuar.
13:34
And so we have on the male side
345
799000
2000
Dhe kështu në anën e gjinisë mashkullore,
13:36
what one of my colleagues likes to call the "omega males" popping up,
346
801000
3000
po dalin ata që një nga kolegët e mi do ti quante “mashkulli omega” ,
13:39
who are the males who are romantically challenged losers
347
804000
2000
që janë meshkuj që janë humbësa romantikë
13:41
who can't find a job.
348
806000
2000
që nuk mund të gjejnë punë.
13:43
And they come up in lots of different forms.
349
808000
3000
Dhe ata shfaqen në forma të ndryshme.
13:46
So we have the perpetual adolescent.
350
811000
3000
Kështu kemi një adoleshent të përhershëm.
13:49
We have the charmless misanthrope.
351
814000
3000
Kemi një mizantrop josharmant.
13:52
Then we have our Bud Light guy
352
817000
2000
Pastaj kemi djaloshin Bud Light
13:54
who's the happy couch potato.
353
819000
2000
i cili është një dembel i lumtur.
13:56
And then here's a shocker: even America's most sexiest man alive,
354
821000
3000
Dhe pastaj ja diçka shokuese: edhe mashkulli më seksi në Amerikë,
13:59
the sexiest man alive
355
824000
2000
mashkulli më seksi që jeton
14:01
gets romantically played these days in a movie.
356
826000
2000
aktualisht në filma tradhtohet.
14:03
And then on the female side, you have the opposite,
357
828000
3000
Dhe pastaj në anën e gjinisë femërore, e keni të kundërtën,
14:06
in which you have these crazy superhero women.
358
831000
3000
ku femrat janë superheroina të çmendura.
14:09
You've got Lady Gaga.
359
834000
3000
E keni Lady Gaga.
14:12
You've got our new James Bond, who's Angelina Jolie.
360
837000
3000
E keni James Bondin e ri, që është Angelina Jolie.
14:15
And it's not just for the young, right?
361
840000
3000
Dhe nuk është vetëm për të rinjtë.
14:18
Even Helen Mirren can hold a gun these days.
362
843000
3000
Edhe Helen Mirren mund të mbajë një revole këto ditë.
14:21
And so it feels like we have to move from this place
363
846000
3000
Dhe kështu mendoj se duhet të largohemi nga ky vend
14:24
where we've got these uber-exaggerated images
364
849000
3000
ku kemi këto imazhe të ekzagjeruara,
14:27
into something that feels a little more normal.
365
852000
3000
në diçka që të jep ndjenjën si diçka më normale.
14:30
So for a long time in the economic sphere,
366
855000
2000
Pra për një kohë shumë të gjatë në sferën ekonomike,
14:32
we've lived with the term "glass ceiling."
367
857000
2000
ne kemi jetuar me termin “tavani prej qelqi”.
14:34
Now I've never really liked this term.
368
859000
2000
Asnjëherë nuk më ka pëlqyer ky term.
14:36
For one thing, it puts men and women
369
861000
2000
Në një aspekt, i vendos meshkujt dhe femrat
14:38
in a really antagonistic relationship with one another,
370
863000
3000
në marrëdhënie kundërshtuese më njëra tjetrën,
14:41
because the men are these devious tricksters up there
371
866000
2000
sepse meshkujt janë ata mashtrues dinak
14:43
who've put up this glass ceiling.
372
868000
2000
që kanë krijuar këtë tavan prej qelqi.
14:45
And we're always below the glass ceiling, the women.
373
870000
3000
Dhe ne, femrat, gjithmonë jemi poshtë këtij tavani.
14:48
And we have a lot of skill and experience,
374
873000
3000
Dhe ne kemi shumë përvojë dhe aftësi,
14:51
but it's a trick, so how are you supposed to prepare
375
876000
2000
por është një mashtrim, pra si duhet të përgatitesh
14:53
to get through that glass ceiling?
376
878000
2000
të kalosh këtë tavan prej qelqi.
14:55
And also, "shattering the glass ceiling" is a terrible phrase.
377
880000
3000
Dhe poashtu, shkatërrimi i tavanit prej qelqi është një shprehje tmerrshme.
14:58
What crazy person
378
883000
2000
Cili njeri i çmendur
15:00
would pop their head through a glass ceiling?
379
885000
2000
do të nxirrte kokën nga një tavan nga qelqi?
15:02
So the image that I like to think of,
380
887000
2000
Pra imazhi për të cilin unë dëshiroj të mendoj,
15:04
instead of glass ceiling,
381
889000
2000
në vend të tavanit prej qelqi,
15:06
is the high bridge.
382
891000
2000
është një urë e lartë.
15:08
It's definitely terrifying to stand at the foot of a high bridge,
383
893000
3000
Definitivisht është tmerruese të qëndrosh në fund të një ure të lartë,
15:11
but it's also pretty exhilarating,
384
896000
2000
por në të njëjtën kohë është mjaft emocionuese,
15:13
because it's beautiful up there,
385
898000
2000
sepse është bukur atje lartë,
15:15
and you're looking out on a beautiful view.
386
900000
3000
dhe me një pamje të mrekullueshme.
15:18
And the great thing is there's no trick like with the glass ceiling.
387
903000
3000
Dhe gjëja më e bukur është se nuk ka mashtrime si me rastin e tavanit prej qelqi.
15:21
There's no man or woman standing in the middle
388
906000
2000
Nuk ka asnjë mashkull ose femër që qëndron në mes
15:23
about to cut the cables.
389
908000
2000
gati për t’i prerë kabllot.
15:25
There's no hole in the middle that you're going to fall through.
390
910000
2000
Nuk ka asnje vrimë në mes përmes së cilës mund të biesh.
15:27
And the great thing is that you can take anyone along with you.
391
912000
3000
Dhe gjeja më e bukur është se mund ta marrësh këdo me vete.
15:30
You can bring your husband along.
392
915000
2000
Mund ta marrësh burrin me vete.
15:32
You can bring your friends, or your colleagues,
393
917000
2000
Mund të marrësh shoqërinë, kolegët,
15:34
or your babysitter to walk along with you.
394
919000
2000
apo dadon për të ecur bashkë me ju.
15:36
And husbands can drag their wives across, if their wives don't feel ready.
395
921000
3000
Dhe burrat mund t’i tërheqin gratë e tyre përtej, nese ato nuk ndihen të gatshme.
15:39
But the point about the high bridge
396
924000
2000
Por qëllimi i urës së lartë
15:41
is that you have to have the confidence
397
926000
2000
është se duhet të kesh vetëbesimin
15:43
to know that you deserve to be on that bridge,
398
928000
2000
të dish që e meriton të jesh në atë urë,
15:45
that you have all the skills and experience you need
399
930000
3000
që ke të gjitiha aftësitë dhe përvojën e duhur
15:48
in order to walk across the high bridge,
400
933000
3000
për të ecur përgjatë asaj ure të lartë,
15:51
but you just have to make the decision
401
936000
2000
por vetëm duhet të marrësh vendimin
15:53
to take the first step and do it.
402
938000
2000
që të bësh hapin e parë dhe ta realizosh.
15:55
Thanks very much.
403
940000
2000
Faleminderit shumë.
15:57
(Applause)
404
942000
9000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Hanna Rosin - JournalistHanna Rosin isn’t afraid to shine a skeptical spotlight on people’s cherished ideals, whether it’s politically correct dogma or the conservative Christian agenda.
Why you should listen
Hanna Rosin is the sort of journalist who dares to articulate what people are thinking – only they hadn’t realized it yet. Born in Israel and raised in Queens, the co-founder of women’s site DoubleX (an offshoot of Slate) and contributing editor at the Atlantic Monthly is probably best known for the furor raised by her article titled (not by her) “The End of Men”—which asserts that the era of male dominance has come to an end as women gain power in the postindustrial economy. A similar furor greeted her well-researched piece “The Case Against Breastfeeding,” which questioned the degree to which scientific evidence supports breast-feeding’s touted benefits.
Rosin has covered religion and politics for the Washington Post and contributes to such publications as the New Yorker and the New Republic. Her book God’s Harvard: A Christian College on a Mission to Save America peers into the inner workings of Patrick Henry College, a seven-year school for evangelical Christians aspiring to political and cultural influence.
Hanna Rosin | Speaker | TED.com