TED-Ed
Jon Bergmann: Just how small is an atom?
Filmed:
Readability: 3.1
5,793,993 views
Just how small are atoms? Really, really, really small. This fast-paced animation from TED-Ed uses metaphors (imagine a blueberry the size of a football stadium!) to give a visceral sense of just how small atoms are. Lesson by Jon Bergmann, animation by Cognitive Media.
Jon Bergmann - Educator
Jon Bergmann co-wrote the book on the "flipped classroom" -- using video to help students master new ideas outside the traditional class setting. Full bio
Jon Bergmann co-wrote the book on the "flipped classroom" -- using video to help students master new ideas outside the traditional class setting. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
(Müzik)
Her şeyin atom gibi küçük şeylerden
00:26
You probably already know
0
13809
1200
oluştuğunu biliyorsundur.
00:28
everything is made up
of little tiny things called atoms
of little tiny things called atoms
1
15033
2690
Bir de her atomun proton, nötron ve elektron gibi
00:30
or even that each atom
is made up of even smaller particles
is made up of even smaller particles
2
17747
2961
daha da küçük parçacıklardan oluştuğunu biliyorsundur
00:33
called protons, neutrons and electrons.
3
20732
2122
ve atomların küçük olduğunu da duymuşsundur.
00:35
And you've probably heard
that atoms are small.
that atoms are small.
4
22878
2287
Ama eminim ki atomların ne kadar küçük olduğunu düşünmemişsindir.
00:38
But I bet you haven't ever thought
about how small atoms really are.
about how small atoms really are.
5
25189
4160
Doğrusu cevap çok, çok, çok küçük olduklarıdır.
00:42
Well, the answer is
that they are really, really small.
that they are really, really small.
6
29373
3716
Atomların ne kadar küçük olduklarını soruyorsundur.
00:46
So you ask, just how small are atoms?
7
33908
3039
Bunu anlamak için, bu soruyu soralım:
00:49
To understand this,
let's ask this question:
let's ask this question:
8
36971
3073
Bir greyfurtta kaç atom bulunur?
00:53
How many atoms are in a grapefruit?
9
40068
1908
Greyfurtun sadece nitrojen atomlarından oluştuğunu düşünelim,
00:55
Well, let's assume that the grapefruit
is made up of only nitrogen atoms,
is made up of only nitrogen atoms,
10
42721
3429
ki bu bütünüyle doğru değildir, ama greyfurtun içinde nitrojen atomları bulunur.
00:59
which isn't at all true, but there
are nitrogen atoms in a grapefruit.
are nitrogen atoms in a grapefruit.
11
46174
3658
Bunu aklında canlandırabilmek için her atomu
01:02
To help you visualize this,
let's blow up each of the atoms
let's blow up each of the atoms
12
49856
3031
bir yaban mersinin boyutuna şişirelim.
01:05
to the size of a blueberry.
13
52911
1813
O zaman greyfurtun büyüklüğü ne olur?
01:07
And then how big
would the grapefruit have to be?
would the grapefruit have to be?
14
54748
3148
Büyüklüğü yaklaşık, Dünya kadar olurdu.
01:10
It would have to be the same size of
-- well, actually, the Earth.
-- well, actually, the Earth.
15
57920
4029
Bu çılgınca! Yani dünyayı yaban mersinleri ile doldurursam,
01:14
That's crazy!
16
61973
1016
01:16
You mean to say that if I filled
the Earth with blueberries,
the Earth with blueberries,
17
63013
2821
bir greyfurtta bulunan nitrojen atomların sayısıyla aynı mı olur?
01:18
I would have the same number
of nitrogen atoms as a grapefruit?
of nitrogen atoms as a grapefruit?
18
65858
2977
Bu doğru! O zaman atom ne kadar büyüktür?
01:21
That's right!
19
68859
1000
01:23
So how big is the atom?
20
70258
1533
Çok, çok, çok, çok küçük.
01:25
Well, it's really, really small!
21
72761
1741
Ve ne biliyor musun?
01:28
And you know what?
It gets even more crazy.
It gets even more crazy.
22
75541
2435
Daha da çılgın bir hale gelir.
01:31
Let's now look inside of each atom
-- and thus the blueberry, right? --
-- and thus the blueberry, right? --
23
78000
3773
Her bir atomun içerisine bakalım -- yani yaban mersinine, değil mi? --
Orada ne görüyorsunuz?
01:34
What do you see there?
24
81797
1113
Atomun merkezinde protonlarla nötronları içeren
01:35
In the center of the atom
is something called the nucleus,
is something called the nucleus,
25
82934
2721
çekirdek denilen bir şey vardır
01:38
which contains protons and neutrons,
26
85679
1727
ve dışında elektronları görebilirsin.
01:40
and on the outside, you'd see electrons.
27
87430
2061
O zaman çekirdek ne kadar büyüktür?
01:42
So how big is the nucleus?
28
89515
1461
Atomlar Dünyanın içindeki yaban mersinleri gibiyse, çekirdek ne kadar büyük olurdu?
01:44
If atoms are like blueberries
in the Earth,
in the Earth,
29
91381
2135
01:46
how big would the nucleus be?
30
93540
1777
Fen dersinizde atomun eski çizimlerini hatırlıyorsundur
01:48
You might remember the old pictures
of the atom from science class,
of the atom from science class,
31
95341
3217
ve sayfada çekirdeği işaret eden küçük bir nokta görmüşsündür.
01:51
where you saw this tiny dot on the page
with an arrow pointing to the nucleus.
with an arrow pointing to the nucleus.
32
98582
3763
O resimler doğru ölçeklere göre çizilmemiştir,
01:55
Well, those pictures,
they're not drawn to scale,
they're not drawn to scale,
33
102369
2395
bu yüzden yanlıştırlar.
01:57
so they're kind of wrong.
34
104788
1615
O zaman çekirdek ne kadar büyüktür?
01:59
So how big is the nucleus?
35
106427
1556
Yaban mersinini patlatıp açarsak
02:01
So if you popped open the blueberry
and were searching for the nucleus ...
and were searching for the nucleus ...
36
108007
3969
ve çekirdeği ararsak,
ne biliyor musun? Görünmez olurdu.
02:06
You know what? It would be invisible.
37
113236
2246
Görülemeyecek kadar küçük!
02:08
It's too small to see!
38
115506
1642
Tamam. Atomu -- yani yaban mersini --
02:10
OK. Let's blow up the atom --
the blueberry --
the blueberry --
39
117944
2776
bir evin büyüklüğüne şişirelim.
02:13
to the size of a house.
40
120744
1232
02:15
So imagine a ball that is as tall
as a two-story house.
as a two-story house.
41
122000
3738
İki katlı bir ev kadar yüksek bir topu hayal et.
Atomun merkezinde çekirdeği arayalım.
02:18
Let's look for the nucleus
in the center of the atom.
in the center of the atom.
42
125762
2477
Ve ne biliyor musun? Ancak görülebilir bir haldedir.
02:21
And do you know what?
It would just barely be visible.
It would just barely be visible.
43
128263
3295
Çekirdeğin ne kadar büyük olduğunu kavrayabilmek için,
02:25
So to get our minds wrapped
around how big the nucleus is,
around how big the nucleus is,
44
132141
2821
yaban mersinini bir futbol stadyumun boyutuna şişirmemiz gerekiyor.
02:27
we need to blow up the blueberry,
up to the size of a football stadium.
up to the size of a football stadium.
45
134986
3990
02:32
So imagine a ball the size
of a football stadium,
of a football stadium,
46
139000
2976
Bir futbol stadyumu büyüklüğünde bir top hayal et
02:35
and right smack dab
in the center of the atom,
in the center of the atom,
47
142000
2976
ve atomun tam da ortasında
02:38
you would find the nucleus,
and you could see it!
and you could see it!
48
145000
2334
çekirdeği bulabilirsin, ve görebilirsin!
Ve boyutu küçük bir misket kadardır.
02:41
And it would be the size
of a small marble.
of a small marble.
49
148278
2624
Ve daha fazlası da var, eğer şu ana kadar beynini şişirmediysem.
02:45
And there's more, if I haven't
blown your mind by now.
blown your mind by now.
50
152121
2556
Atomu birazcık daha düşünelim. Proton, nötron ve elektronlara sahiptir.
02:47
Let's consider the atom some more.
51
154701
1620
02:49
It contains protons,
neutrons and electrons.
neutrons and electrons.
52
156345
2197
Protonlarla nötronlar çekirdeğin içinde bulunmaktadır
02:51
The protons and neutrons
live inside of the nucleus,
live inside of the nucleus,
53
158566
2429
ve atomun neredeyse tüm kütlesini oluşturmaktadırlar.
02:54
and contain almost
all of the mass of the atom.
all of the mass of the atom.
54
161019
2191
Ta kenarda elektronlar bulunur.
02:56
Way on the edge are the electrons.
55
163234
1742
02:58
So if an atom is like a ball
the size of a football stadium,
the size of a football stadium,
56
165000
2976
Atom futbol stadyumu büyüklüğünde bir top gibiyse
03:01
with the nucleus in the center,
and the electrons on the edge,
and the electrons on the edge,
57
168000
2905
ve ortasında çekirdek ile kenarlarında elektronları varsa,
çekirdek ile elektronların arasında ne bulunuyor?
03:03
what is in between the nucleus
and the electrons?
and the electrons?
58
170929
2286
Şaşırtıcı bir şekilde, cevap boşluktur.
03:07
Surprisingly, the answer is empty space.
59
174104
3007
(Rüzgar sesi)
03:10
(Wind noise)
60
177987
2570
Bu doğru. Boş!
03:13
That's right. Empty!
61
180581
1395
03:15
Between the nucleus and the electrons,
there are vast regions of empty space.
there are vast regions of empty space.
62
182000
4305
Çekirdek ile elektronların arasında geniş boş alanlar bulunmaktadır.
Şimdi, teknik olarak bazı elektromanyetik alanlar vardır,
03:19
Now, technically there are
some electromagnetic fields,
some electromagnetic fields,
63
186329
2572
ancak şey açısından, yani madde, boştur.
03:21
but in terms of stuff,
matter, it is empty.
matter, it is empty.
64
188925
2911
Hatırla ki bu boşluktan oluşan geniş alan
03:24
Remember this vast region of empty space
is inside the blueberry,
is inside the blueberry,
65
191860
3523
Dünya'nın içindeki yaban mersinin içindedir,
03:28
which is inside the Earth,
66
195407
1895
yani gerçekte greyfurtun içindeki atomlardır.
03:30
which really are the atoms
in the grapefruit.
in the grapefruit.
67
197326
2185
Tamam, bir şey daha, eğer daha da tuhaflaşırsam.
03:32
OK, one more thing,
if I can even get more bizarre.
if I can even get more bizarre.
68
199535
3441
Gerçekte atomun bütün kütlesi çekirdeğin içinde olduğundan --
03:36
Since virtually all the mass
of an atom is in the nucleus --
of an atom is in the nucleus --
69
203769
3586
şimdi, elektronlarda biraz kütle bulunmaktadır,
03:40
now, there is some amount
of mass in the electrons,
of mass in the electrons,
70
207379
2649
ancak çoğu çekirdektedir --
03:43
but most of it is in the nucleus --
71
210052
2021
çekirdek ne kadar yoğundur?
03:45
how dense is the nucleus?
72
212097
1772
Doğrusu cevap çılgıncadır.
03:46
Well, the answer is crazy.
73
213893
1919
Tipik bir çekirdeğin yoğunluğu
03:48
The density of a typical nucleus
74
215836
1890
metre küp başına 4 çarpı 10 üzeri 17 kilogramdır.
03:50
is four times 10 to the 17th
kilograms per meter cubed.
kilograms per meter cubed.
75
217750
3226
Ama bunu akılda canlandırmak zordur. Tamam, basit İngiliz birimleriyle anlatayım.
03:54
But that's hard to visualize.
OK, I'll put it in English units.
OK, I'll put it in English units.
76
221615
3329
fit küp başına 2.5 çarpı 10
03:57
2.5 times 10 to the 16th pounds
per cubic feet.
per cubic feet.
77
224968
4008
üzeri 16 pound.
Tamam, bu da anlaşılması biraz zor.
04:02
OK, that's still kind of hard to figure.
78
229864
1905
Tamam, senin bunu yapmanı istiyorum.
04:04
OK, here's what I want you to do.
79
231793
2101
Bir fite bir fite bir fit boyutunda bir kutu yap.
04:06
Make a box that is one foot
by one foot by one foot.
by one foot by one foot.
80
233918
3524
Şimdi gidip tipik bir arabadan tüm çekirdekleri alalım.
04:10
Now let's go and grab
all of the nuclei from a typical car.
all of the nuclei from a typical car.
81
237466
3687
Şimdi, arabalar ortalama olarak iki ton ağırlığındadır.
04:14
Now, cars on average weigh two tons.
82
241177
2334
Bir-fit-kutunun bir çekirdek ile aynı yoğunluğa sahip olabilmesi
04:16
How many cars' nuclei would you
have to put into the box
have to put into the box
83
243535
3536
için kaç tane arabanın çekirdeğini bu kutunun içine koyman gerekir?
04:20
to have your one-foot-box have
the same density of the nucleus?
the same density of the nucleus?
84
247095
2953
Bir araba mı? İki? Peki ya 100?
04:23
Is it one car? Two?
85
250072
1328
04:24
How about 100?
86
251424
1000
Hayır, hayır ve hayır.
04:26
Nope, nope and nope.
87
253025
2123
Cevap daha büyüktür.
04:28
The answer is much bigger.
88
255825
1239
6.2 milyardır.
04:30
It is 6.2 billion.
89
257702
2795
Dünyadaki insan nüfusuna neredeyse yakındır.
04:34
That is almost equal to the number
of people in the Earth.
of people in the Earth.
90
261303
2893
Dünyadaki herkes kendi arabasına sahip olsaydı --
04:37
So if everyone in the Earth
owned their own car --
owned their own car --
91
264220
2334
ki öyle değil --
04:39
and they don't --
92
266578
1331
04:40
(Cars honking)
93
267933
1215
ve o arabaların hepsini kutunun içine koysaydık,
04:42
and we put all of those
cars into your box ...
cars into your box ...
94
269172
2200
çekirdeğin yoğunluğuyla aynı olurdu.
04:46
That would be about
the density of a nucleus.
the density of a nucleus.
95
273148
2486
Yani diyorum ki dünyadaki tüm arabaları alıp bir-fit-kutunun içine koysaydın,
04:49
So I'm saying that if you took
every car in the world
every car in the world
96
276909
2544
04:52
and put it into your one-foot box,
97
279477
2331
bir çekirdekle aynı yoğunluğu elde etmiş olurdun.
04:54
you would have the density of one nucleus.
98
281832
2144
Tamam, gözden geçirelim.
04:57
OK, let's review.
99
284000
1212
Atom çok, çok, çok küçüktür.
04:58
The atom is really,
100
285236
1660
04:59
really, really small.
101
286920
2298
Greyfurtun içindeki atomların Dünyadaki yaban mersinleri gibi olduğunu düşün.
05:02
Think atoms in a grapefruit
like blueberries in the Earth.
like blueberries in the Earth.
102
289242
3366
Çekirdek inanılmaz derecede küçüktür.
05:06
The nucleus is crazy small.
103
293396
2628
Şimdi yaban mersinin içine bak, ve bir futbol stadyumu boyutuna şişir
05:09
Now look inside the blueberry,
104
296048
1669
05:10
and blow it up to the size
of a football stadium,
of a football stadium,
105
297741
2415
ve şimdi çekirdek ortasında bir miskettir.
05:13
and now the nucleus
is a marble in the middle.
is a marble in the middle.
106
300180
2143
Atom geniş boş alanlardan oluşur.
05:16
The atom is made up
of vast regions of empty space.
of vast regions of empty space.
107
303417
3580
Bu garip.
05:20
That's weird.
108
307608
1000
Çekirdeğin çok yüksek bir yoğunluğu vardır.
05:21
The nucleus has a crazy-high density.
109
308632
2220
Bütün o arabaları bir-fit-kutunun içine koyduğunu düşün.
05:23
Think of putting all those cars
in your one-foot box.
in your one-foot box.
110
310876
2477
Yoruldum sanırım.
05:27
I think I'm tired.
111
314821
1308
(Esneme)
ABOUT THE SPEAKER
Jon Bergmann - EducatorJon Bergmann co-wrote the book on the "flipped classroom" -- using video to help students master new ideas outside the traditional class setting.
Why you should listen
Jon Bergmann is considered one of the pioneers in the Flipped Class Movement -- in fact, he co-wrote the book on the Flipped Classroom, available from ISTE Press in June 2012. Bergmann believes educators should ask one guiding question: What is best for my students in my classroom? To the best of his abilities he has done this in his two-plus decades as a high school science teacher. He received the Presidential Award for Excellence for Math and Science Teaching in 2002 and was named Semi-Finalist for Colorado Teacher of the Year in 2010. He blogs at flipped-learning.com.
He is the Lead Technology Facilitator for the Joseph Sears School in Kenilworth, Illinois.
Read about the making of "How Small Is an Atom?" >>
Jon Bergmann | Speaker | TED.com