TED2012
Joshua Foer: Feats of memory anyone can do
Joshua Foer: Herkesin sahip olabileceği hafıza ustalığı
Filmed:
Readability: 3.9
5,663,855 views
Binlerce sayılık listeleri, bir iskambil destesinin (ya da onunun!) sıralamasını ve çok daha fazlasını ezberleyebilen insanlar var. Bilim yazarı Joshua Foer "hafıza sarayı" adlı tekniği anlatıyor ve tekniğin en fevkalade özelliğini gözler önüne seriyor: o dahil herkes, bu tekniği kullanmayı öğrenebilir.
Joshua Foer - Writer
Joshua Foer is a science writer who 'accidentally' won the U.S. Memory Championship. Full bio
Joshua Foer is a science writer who 'accidentally' won the U.S. Memory Championship. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'd like to invite you to close your eyes.
0
273
4406
Sizden gözlerinizi kapamanızı rica ediyorum.
00:20
Imagine yourself standing
1
4679
3317
Sokak kapınızın önünde duyduğunuzu hayal edin.
00:23
outside the front door of your home.
2
7996
3127
Sokak kapınızın önünde duyduğunuzu hayal edin.
00:27
I'd like you to notice the color of the door,
3
11123
3669
Kapının rengini ve hangi malzemeden yapılmış olduğunu algılamanızı istiyorum.
00:30
the material that it's made out of.
4
14792
3996
Kapının rengini ve hangi malzemeden yapılmış olduğunu algılamanızı istiyorum.
00:34
Now visualize a pack of overweight nudists on bicycles.
5
18788
6720
Şimdi gözünüzde bisikletleri üzerinde bir grup şişman nüdist canlandırın.
00:41
They are competing in a naked bicycle race,
6
25508
3200
Çıplak bir bisiklet yarışındalar
00:44
and they are headed straight for your front door.
7
28708
3750
ve direkt olarak sokak kapınıza yönelmiş vaziyetteler.
00:48
I need you to actually see this.
8
32458
1950
Bunu gerçekten görmenizi istiyorum.
00:50
They are pedaling really hard, they're sweaty,
9
34408
3092
Pedalları çok hızlı çeviriyorlar, terliler
00:53
they're bouncing around a lot.
10
37500
2904
hareket ettikçe yağları titriyor.
00:56
And they crash straight into the front door of your home.
11
40404
3804
Ve sokak kapınıza çarpıveriyorlar.
01:00
Bicycles fly everywhere, wheels roll past you,
12
44208
3919
Bisikletler etrafta uçuyor, yanınızdan tekerlekleri geçiyor,
01:04
spokes end up in awkward places.
13
48127
3831
jantlar alakasız yerlere gidiyor.
01:07
Step over the threshold of your door
14
51958
3225
Kapınızın eşiğinden antreye, koridorunuza,
01:11
into your foyer, your hallway, whatever's on the other side,
15
55183
2840
diğer tarafta ne varsa oraya geçin
01:13
and appreciate the quality of the light.
16
58023
3906
ve ışığın kalitesinı takdir edin.
01:17
The light is shining down on Cookie Monster.
17
61929
5677
Işık Kurabiye Canavarı'na vuruyor.
01:23
Cookie Monster is waving at you
18
67606
3186
Kurabiye Canavarı taba rengi bir atın eğerinde
01:26
from his perch on top of a tan horse.
19
70792
2704
oturmuş size el sallıyor.
01:29
It's a talking horse.
20
73496
1808
Bu konuşan bir at.
01:31
You can practically feel his blue fur tickling your nose.
21
75304
4533
Mavi tüylerinin burnunuzu gıdıkladığını cidden hissedebiliyorsunuz.
01:35
You can smell the oatmeal raisin cookie that he's about to shovel into his mouth.
22
79837
4277
Ağzına atmak üzere olduğu yulaf ezmeli üzümlü kurabiyenin kokusunu duyabiliyorsunuz.
01:40
Walk past him. Walk past him into your living room.
23
84114
3807
Kurabiye Canavarı'nı geçin. Geçin ve oturma odasına yönelin.
01:43
In your living room, in full imaginative broadband,
24
87921
3037
Oturma odanızda, tüm hayal gücünüzle,
01:46
picture Britney Spears.
25
90958
2812
Britney Spears'ı canlandırın.
01:49
She is scantily clad, she's dancing on your coffee table,
26
93770
5495
Açık giyinmiş, sehpanızın üstünde dans ediyor
01:55
and she's singing "Hit Me Baby One More Time."
27
99265
2544
ve "Hit Me Baby One More Time"ı söylüyor.
01:57
And then follow me into your kitchen.
28
101809
2922
Şimdi birlikte mutfağınıza gidiyoruz.
02:00
In your kitchen, the floor has been paved over with a yellow brick road
29
104731
4300
Yerde sarı tuğlalardan bir yol var
02:04
and out of your oven are coming towards you
30
109031
3694
ve fırınınızdan "Oz Büyücüsü"nden
02:08
Dorothy, the Tin Man,
31
112725
2067
Dorothy, Teneke Adam
02:10
the Scarecrow and the Lion from "The Wizard of Oz,"
32
114792
2381
Korkuluk ve Aslan Adam el ele ve seke seke
02:13
hand-in-hand skipping straight towards you.
33
117173
2827
size doğru geliyorlar.
02:15
Okay. Open your eyes.
34
120000
4333
Tamam. Gözlerinizi açın.
02:20
I want to tell you about a very bizarre contest
35
124333
3459
Size her bahar New York'ta yapılan
02:23
that is held every spring in New York City.
36
127792
3083
acayip bir yarışmadan bahsetmek istiyorum.
02:26
It's called the United States Memory Championship.
37
130875
3487
İsmi the United States Memory Championship (Amerika Birleşik Devletleri Hafıza Yarışması).
02:30
And I had gone to cover this contest a few years back
38
134362
2898
Birkaç sene önce bir bilim gazetecisi olarak nasıl bir şey olduğunu görmek için
02:33
as a science journalist
39
137260
2197
ve sanırım bunun bilgin insanların final maçları gibi bir şey olduğunu düşünerek
02:35
expecting, I guess, that this was going to be
40
139457
2335
ve sanırım bunun bilgin insanların final maçları gibi bir şey olduğunu düşünerek
02:37
like the Superbowl of savants.
41
141792
2829
bu yarışmayı ziyaret ettim.
02:40
This was a bunch of guys and a few ladies,
42
144621
3509
Yaş ve temizlik konusunda
02:44
widely varying in both age and hygienic upkeep.
43
148130
4739
çokça çeşitlilik gösteren bol miktarda erkek ve birkaç kadın vardı.
02:48
(Laughter)
44
152869
2281
(Gülüşmeler)
02:51
They were memorizing hundreds of random numbers,
45
155150
4209
Sadece bir bakışta yüzlerce
02:55
looking at them just once.
46
159359
1412
rakamı ezberliyorlardı.
02:56
They were memorizing the names of dozens and dozens and dozens of strangers.
47
160771
4362
Bir sürü ama bir sürü yabancının isimlerini ezberliyorlardı.
03:01
They were memorizing entire poems in just a few minutes.
48
165133
3438
Bütün bir şiiri ezberlemeleri yalnızca bir kaç dakika sürüyordu.
03:04
They were competing to see who could memorize
49
168571
2179
Karıştırılmış bir iskambil destesinde kağıtların sırasını
03:06
the order of a shuffled pack of playing cards the fastest.
50
170750
4000
kimin en çabuk ezberleyeceği konusunda yarışıyorlardı.
03:10
I was like, this is unbelievable.
51
174750
1844
Bu inanılmaz dedim.
03:12
These people must be freaks of nature.
52
176594
3156
Bu insanlar sıra dışı canlılar olmalıydılar.
03:15
And I started talking to a few of the competitors.
53
179750
3625
Yarışmacılardan bazılarıyla konuşmaya başladım.
03:19
This is a guy called Ed Cook
54
183375
1375
Bu Ed Cook diye bir adam.
03:20
who had come over from England
55
184750
1567
İngiltere'den geliyor ve oradaki
03:22
where he had one of the best trained memories.
56
186317
1966
en iyi eğitilmiş hafızalardan birine sahip.
03:24
And I said to him, "Ed, when did you realize
57
188283
3765
Ona dedim ki, "Ed, bir bilge olduğunu ne zaman farkettin?"
03:27
that you were a savant?"
58
192048
2508
Ona dedim ki, "Ed, bir bilge olduğunu ne zaman farkettin?"
03:30
And Ed was like, "I'm not a savant.
59
194556
2764
Ed, "Ben bilge değilim.
03:33
In fact, I have just an average memory.
60
197320
2576
Aslına bakarsan ortalama bir hafızaya sahibim.
03:35
Everybody who competes in this contest
61
199896
1672
Bu yarışmaya katılan herkes sana
03:37
will tell you that they have just an average memory.
62
201568
3261
ortalama bir hafızası olduğunu söyleyecektir.
03:40
We've all trained ourselves
63
204829
1879
Her birimiz hafızanın bu üstün başarısını sergilemek için
03:42
to perform these utterly miraculous feats of memory
64
206708
4221
bir takım çok eski teknikler kullanarak kendimizi eğittik.
03:46
using a set of ancient techniques,
65
210929
2058
Bu teknikler 2500 yıl önce
03:48
techniques invented 2,500 years ago in Greece,
66
212987
3548
Antik Yunan'da bulundu
03:52
the same techniques that Cicero had used
67
216535
3132
ve Cicero tarafından konuşmalarını,
03:55
to memorize his speeches,
68
219667
1860
ortaçağ alimleri tarafından da kitapları
03:57
that medieval scholars had used to memorize entire books."
69
221527
4194
baştan sona ezberlemek için kullanıldı."
04:01
And I was like, "Whoa. How come I never heard of this before?"
70
225721
3716
Ben de şaşırdım, "Nasıl yani? Nasıl daha önce bundan haberim olmadı?"
04:05
And we were standing outside the competition hall,
71
229437
2719
Yarışma salonunun dışında duruyorduk
04:08
and Ed, who is a wonderful, brilliant,
72
232156
3677
ve harika, zeki ama bir şekilde egzantrik olan ingiliz Ed
04:11
but somewhat eccentric English guy,
73
235833
3065
ve harika, zeki ama bir şekilde egzantrik olan ingiliz Ed
04:14
says to me, "Josh, you're an American journalist.
74
238898
4435
bana dedi ki: Josh, sen Amerika'lı bir gazetecisin.
04:19
Do you know Britney Spears?"
75
243333
2106
Britney Spears'ı bilir misin?
04:21
I'm like, "What? No. Why?"
76
245439
4813
Ben de, "Ne? Nasıl yani? Neden?" dedim.
04:26
"Because I really want to teach Britney Spears
77
250252
3081
"Çünkü Britney Spears'a gerçekten ulusal televizyonda
04:29
how to memorize the order of a shuffled pack of playing cards
78
253333
2629
karıştırılmış bir iskambil destesindeki kağıtları
04:31
on U.S. national television.
79
255962
2246
ezberlemeyi öğretmek istiyorum.
04:34
It will prove to the world that anybody can do this."
80
258208
3271
Bu bütün dünyaya herkesin bunu yapabileceğini kanıtlayacak."
04:37
(Laughter)
81
261479
4414
(Gülüşmeler)
04:41
I was like, "Well I'm not Britney Spears,
82
265893
3490
Ben de dedim ki "Yani ben Britney Spears değilim,
04:45
but maybe you could teach me.
83
269383
2765
ama belki bana öğretebilirsin.
04:48
I mean, you've got to start somewhere, right?"
84
272148
2435
Bir yerden başlamak gerekiyor, öyle değil mi?"
04:50
And that was the beginning of a very strange journey for me.
85
274583
3792
İşte bu benim için çok ilginç bir yolculuğun başlangıcıydı.
04:54
I ended up spending the better part of the next year
86
278375
2904
Bir sonraki senemin çoğunu sadece hafızamı eğiterek değil
04:57
not only training my memory,
87
281279
2096
ama aynı zamanda onu araştırarak,
04:59
but also investigating it,
88
283375
1750
nasıl çalıştığını
05:01
trying to understand how it works,
89
285125
2106
ve neden bazen çalışmadığını anlamaya çabalayarak
05:03
why it sometimes doesn't work
90
287231
2271
ve potansiyelinin ne olabileceğini düşünerek geçirdim.
05:05
and what its potential might be.
91
289502
2485
ve potansiyelinin ne olabileceğini düşünerek geçirdim.
05:07
I met a host of really interesting people.
92
291987
2306
Çok değişik insanlarla tanıştım.
05:10
This is a guy called E.P.
93
294293
1782
Bu E.P. adında bir adam.
05:11
He's an amnesic who had, very possibly,
94
296075
2508
Kendisi amnezik (bellek kaybı) ve çok büyük ihtimalle
05:14
the very worst memory in the world.
95
298583
2709
dünyadaki en zayıf hafızaya sahip.
05:17
His memory was so bad
96
301292
1660
Hafızası o kadar kötü ki,
05:18
that he didn't even remember he had a memory problem,
97
302952
2750
bir hafıza problemi olduğunu bile hatırlamıyor,
05:21
which is amazing.
98
305702
1887
bu inanılmaz.
05:23
And he was this incredibly tragic figure,
99
307589
1715
Çok trajik bir figür olmasına rağmen kendisi
05:25
but he was a window into the extent
100
309304
1988
hafızamızın bizi biz yaptığı
05:27
to which our memories make us who we are.
101
311292
3810
gerçeğine açılan bir pencere.
05:31
The other end of the spectrum: I met this guy.
102
315102
3038
Spektrumun diğer ucunda ise başka bir adam var.
05:34
This is Kim Peek.
103
318140
1737
Bu Kim Peek.
05:35
He was the basis for Dustin Hoffman's character in the movie "Rain Man."
104
319877
3487
Dustin Hoffman'ın Rain Man filminde oynadığı karakter bu adamdan esinlenerek yaratılmış.
05:39
We spent an afternoon together
105
323364
2682
Kendisiyle Salt Lake halk kütüphanesinde
05:41
in the Salt Lake City Public Library memorizing phone books,
106
326046
3637
telefon rehberlerini ezberleyerek bir gün geçirdik.
05:45
which was scintillating.
107
329683
3087
Oldukça enteresandı.
05:48
(Laughter)
108
332770
2957
(Gülüşmeler)
05:51
And I went back and I read a whole host of memory treatises,
109
335727
3430
Sonra geri döndüm ve hafızayla ilgili çokça tez okudum.
05:55
treatises written 2,000-plus years ago
110
339157
3833
2000 yıllık ve daha eski,
05:58
in Latin in Antiquity
111
342990
1906
latince, antik ve
06:00
and then later in the Middle Ages.
112
344896
2337
ortaçağlarda yazılmış tezler.
06:03
And I learned a whole bunch of really interesting stuff.
113
347233
2563
Ve bir çok ilgi çekici şey öğrendim.
06:05
One of the really interesting things that I learned
114
349796
3242
Öğrendiğim en ilginç şeylerden biri şuydu ki;
06:08
is that once upon a time,
115
353038
2476
bir zamanlar
06:11
this idea of having a trained, disciplined, cultivated memory
116
355514
5772
eğitilmiş, yetiştirilmiş, işlenmiş hafızaya sahip olma fikri
06:17
was not nearly so alien as it would seem to us to be today.
117
361286
5028
o kadar da yabancı bir fikir olarak görülmüyormuş.
06:22
Once upon a time, people invested in their memories,
118
366314
4757
Bir zamanlar insanlar hafızalarına yatırım yapıyor,
06:26
in laboriously furnishing their minds.
119
371071
5025
ve zorla akıllarını donatmaya uğraşıyorlarmış.
06:31
Over the last few millenia
120
376096
2123
Son birkaç milenyumda
06:34
we've invented a series of technologies --
121
378219
2746
çeşitli teknolojiler keşfettik:
06:36
from the alphabet to the scroll
122
380965
2410
Alfabeden perşömene,
06:39
to the codex, the printing press, photography,
123
383375
2319
yazılı eserlere, baskıya, fotoğrafa,
06:41
the computer, the smartphone --
124
385694
1914
bilgisayara ve akıllı telefonlara kadar.
06:43
that have made it progressively easier and easier
125
387608
2932
Bu teknolojiler hafızamızı haricileştirmeyi
06:46
for us to externalize our memories,
126
390540
2585
ve en nihayetinde bu temel insan kapasitesini
06:49
for us to essentially outsource
127
393125
2242
dışarıdan almayı
06:51
this fundamental human capacity.
128
395367
3713
adım adım kolaylaştırdılar.
06:54
These technologies have made our modern world possible,
129
399080
3599
Bu teknolojiler modern dünyayı mümkün kıldılar.
06:58
but they've also changed us.
130
402679
1798
Ama aynı zamanda bizi değiştirdiler.
07:00
They've changed us culturally,
131
404477
1750
Bizi kültürel olarak değiştirdiler.
07:02
and I would argue that they've changed us cognitively.
132
406227
3534
Ve bizi bilişsel olarak da değiştirdikleri konusunda da tartışırım.
07:05
Having little need to remember anymore,
133
409761
2566
Artık bir şeyleri nasıl hatırlayacağımızı unuttuk gibi görünüyor.
07:08
it sometimes seems like we've forgotten how.
134
412327
3117
Artık bir şeyleri nasıl hatırlayacağımızı unuttuk gibi görünüyor.
07:11
One of the last places on Earth
135
415444
1739
Dünya üzerinde
07:13
where you still find people passionate about this idea
136
417183
3104
hala eğitilmiş, yetiştirilmiş ve işlenmiş hafızaya tutkulu
07:16
of a trained, disciplined, cultivated memory
137
420287
3242
insanlar bulabileceğiniz son yerlerden biri
07:19
is at this totally singular memory contest.
138
423529
2759
kesinlikle bu tek hafıza yarışması.
07:22
It's actually not that singular,
139
426288
1316
Aslında tek demek doğru değil,
07:23
there are contests held all over the world.
140
427604
2325
bunun gibi yarışmalar dünyanın her yerinde var.
07:25
And I was fascinated, I wanted to know how do these guys do it.
141
429929
4158
Büyülenmiştim, bu insanların bunu nasıl yaptığını merak ediyordum.
07:29
A few years back a group of researchers at University College London
142
434087
4719
Birkaç yıl önce University College London'dan bir grup araştırmacı
07:34
brought a bunch of memory champions into the lab.
143
438806
2777
laboratuvara bir kaç hafıza şampiyonu getirmişlerdi.
07:37
They wanted to know:
144
441583
1506
Bilmek istedikleri şey şuydu:
07:38
Do these guys have brains
145
443089
1367
Bu insanlar anatomik ve yapısal olarak
07:40
that are somehow structurally, anatomically different from the rest of ours?
146
444456
4442
bizimkinden farklı beyinlere mi sahiplerdi?
07:44
The answer was no.
147
448898
3004
Cevap hayırdı.
07:47
Are they smarter than the rest of us?
148
451902
3104
Peki bizden daha mı zekilerdi?
07:50
They gave them a bunch of cognitive tests,
149
455006
1711
Onlara bir takım bilişsel testler verdiler,
07:52
and the answer was not really.
150
456717
2270
ve daha zeki oldukları sonucu da çıkmadı.
07:54
There was however one really interesting and telling difference
151
458987
3328
Ancak ortada bu hafıza şampiyonlarının
07:58
between the brains of the memory champions
152
462315
2108
ve kontrol gruplarının beyinleri arasında
08:00
and the control subjects that they were comparing them to.
153
464423
2567
ilgi çekici ve etkili bir farklılık vardı.
08:02
When they put these guys in an fMRI machine,
154
466990
2677
Deneklerı fMRI makinalarına koyduklarında (işlevsel manyetik rezonans)
08:05
scanned their brains
155
469667
2044
ve sayılar, insan yüzleri ve kar tanelerinin
08:07
while they were memorizing numbers and people's faces and pictures of snowflakes,
156
471711
5006
resimlerini ezberlerken beyinlerini taradıklarında
08:12
they found that the memory champions
157
476717
2316
buldular ki bu insanlar diğer insanlara göre
08:14
were lighting up different parts of the brain
158
479033
2244
beyinlerinin daha farklı bölümlerini çalıştırıyorlar.
08:17
than everyone else.
159
481277
2011
beyinlerinin daha farklı bölümlerini çalıştırıyorlar.
08:19
Of note, they were using, or they seemed to be using,
160
483288
3285
Bakın, yalnızca uzamsal belleklerini kullanıyorlardı
08:22
a part of the brain that's involved in spatial memory and navigation.
161
486573
4217
ya da öyle görünüyordu.
08:26
Why? And is there something the rest of us can learn from this?
162
490790
6243
Neden? Ve acaba geri kalanımızın bu durumdan öğrenebileceği bir şey var mı?
08:32
The sport of competitive memorizing
163
497033
4200
"Müsabaka tarzında ezberleme sporu"
08:37
is driven by a kind of arms race
164
501233
2848
bir tür silahlanma yarışına benziyor.
08:39
where every year somebody comes up
165
504081
3044
Her sene birileri daha çok şeyi
08:43
with a new way to remember more stuff more quickly,
166
507125
2688
daha hızlı öğrenmenin başka bir yolunu buluyor
08:45
and then the rest of the field has to play catchup.
167
509813
1839
ve geri kalanlar ona yetişmeye çalışıyor.
08:47
This is my friend Ben Pridmore,
168
511652
1848
Bu üç kere dünya hafıza şampiyonu
08:49
three-time world memory champion.
169
513500
1750
olan arkadaşım Ben Pridmore.
08:51
On his desk in front of him
170
515250
1833
Önündeki masada 36 tane karıştırılmış
08:52
are 36 shuffled packs of playing cards
171
517083
3694
iskambil destesi var ve bir saat içinde kendi geliştirdiği
08:56
that he is about to try to memorize in one hour,
172
520777
2748
ve uzmanlaştığı bir teknikle
08:59
using a technique that he invented and he alone has mastered.
173
523525
4356
kağıt sıralamasını ezberlemek üzere.
09:03
He used a similar technique
174
527881
1911
Benzer tekniği rastgele dizilmiş 4,140 rakamın sıralamasını
09:05
to memorize the precise order
175
529792
2442
yarım saat içinde
09:08
of 4,140 random binary digits
176
532234
5808
hatasız ezberlemek için kullanmıştı.
09:13
in half an hour.
177
538042
2902
hatasız ezberlemek için kullanmıştı.
09:16
Yeah.
178
540944
1931
Evet.
09:18
And while there are a whole host of ways
179
542875
3548
Ve böyle yarışmalarda bir şeyleri ezberlemek için onlarca yöntem varken,
09:22
of remembering stuff in these competitions,
180
546423
3577
her şey, bütün bu teknikler
09:25
everything, all of the techniques that are being used,
181
550000
2892
en nihayetinde psikologların
09:28
ultimately come down to a concept
182
552892
2608
detaylı kodlama diye adlandırdıkları
09:31
that psychologists refer to as elaborative encoding.
183
555500
3648
bir yöntem altında birleştirildi.
09:35
And it's well illustrated by a nifty paradox
184
559148
2681
Bu durum Baker/baker adlı şık bir paradoksla açıklanıyor.
09:37
known as the Baker/baker paradox,
185
561829
2046
(İlk Baker özel isim, ikincisi fırıncı anlamında)
09:39
which goes like this:
186
563875
1562
Paradoks şu:
09:41
If I tell two people to remember the same word,
187
565437
2896
İki kişiye aynı kelimeyi ezberlemelerini söylersem,
09:44
if I say to you,
188
568333
1567
size dersem ki,
09:45
"Remember that there is a guy named Baker."
189
569900
3627
"Baker (isim) diye bir adam olduğunu unutma."
09:49
That's his name.
190
573527
1506
Bu onun ismi.
09:50
And I say to you, "Remember that there is a guy who is a baker."
191
575033
5786
Ve size de "Fırıncı (meslek) bir adam var, bunu unutma" desem.
09:56
And I come back to you at some point later on,
192
580819
3242
Ve size eşit süre geçtikten sonra gelsem ve sorsam,
09:59
and I say, "Do you remember that word
193
584061
3039
"Az önce söylediğim kelimeyi
10:03
that I told you a while back?
194
587100
1377
hatırlıyor musunuz?
10:04
Do you remember what it was?"
195
588477
1798
Ne olduğu aklınızda mı?"
10:06
The person who was told his name is Baker
196
590275
3267
İsminin Baker olduğu söylenen kişi aynı kelimeyi
10:09
is less likely to remember the same word
197
593542
2319
mesleğinin fırıncı olduğu
10:11
than the person was told his job is that he is a baker.
198
595861
3851
söylenen kişiden daha nadir hatırlıyor.
10:15
Same word, different amount of remembering; that's weird.
199
599712
3079
Aynı kelime, ama hatırlanma miktarı farklı; bu garip.
10:18
What's going on here?
200
602791
1977
Peki burada n'oluyor?
10:20
Well the name Baker doesn't actually mean anything to you.
201
604768
5036
Şimdi, Baker ismi aslında size hiç bir şey ifade etmiyor.
10:25
It is entirely untethered
202
609804
2291
Kafatasınızda akmakta olan bütün hatıralardan bağımsız.
10:27
from all of the other memories floating around in your skull.
203
612095
3238
Kafatasınızda akmakta olan bütün hatıralardan bağımsız.
10:31
But the common noun baker,
204
615333
1890
Fakat yaygın olan isim "fırıncı",
10:33
we know bakers.
205
617223
1871
fırıncıları biliriz.
10:34
Bakers wear funny white hats.
206
619094
2029
Fırıncılar komik beyaz şapkalar takarlar.
10:37
Bakers have flour on their hands.
207
621123
1627
Fırıncıların ellerinde un vardır.
10:38
Bakers smell good when they come home from work.
208
622750
2075
Fırıncılar işten eve geldiklerinde güzel kokarlar.
10:40
Maybe we even know a baker.
209
624825
2127
Hatta bizzat bir fırıncı tanıyor bile olabiliriz.
10:42
And when we first hear that word,
210
626952
1411
Ve bu kelimeyi duymamızla birlikte,
10:44
we start putting these associational hooks into it
211
628363
2845
bu ilişkilendirmeleri ve çağrışımları kelimeye yapıştırıyoruz.
10:47
that make it easier to fish it back out at some later date.
212
631208
4071
Bu çağrışımlar kelimeyi sonradan hatırlamamızı kolaylaştırıyor.
10:51
The entire art of what is going on
213
635279
2958
Bütün bu hafıza yarışmalarında söz konusu olan
10:54
in these memory contests
214
638237
2115
Bütün bu hafıza yarışmalarında söz konusu olan
10:56
and the entire art of remembering stuff better in everyday life
215
640352
3227
ve günlük hayatta bir şeyleri daha kolay hatırlamamızı sağlayan şey
10:59
is figuring out ways to transform capital B Bakers
216
643579
3986
isim olan Baker'ı
11:03
into lower-case B bakers --
217
647565
1996
meslek olan fırıncıya çevirebilmek.
11:05
to take information that is lacking in context,
218
649561
3387
İçerik, anlam, önem yoksunu bilgiyi alıp
11:08
in significance, in meaning
219
652948
2306
onu öyle bir dönüştürmek ki
11:11
and transform it in some way
220
655254
1550
onu öyle bir dönüştürmek ki
11:12
so that it becomes meaningful
221
656804
2175
daha önceden aklımızda olan şeyler ışığında
11:14
in the light of all the other things that you have in your mind.
222
658979
4785
bir anlam kazanabilsin.
11:19
One of the more elaborate techniques for doing this
223
663764
3734
Bunu yapmanın en sofistike tekniklerinden biri
11:23
dates back 2,500 years to Ancient Greece.
224
667498
3919
2,500 yıl önce Antik Yunan'a kadar uzanıyor.
11:27
It came to be known as the memory palace.
225
671417
1978
Bu teknik hafıza sarayı olarak biliniyor.
11:29
The story behind its creation goes like this:
226
673395
3425
Bu eserin arkasında yatan hikaye şöyle:
11:32
There was a poet called Simonides
227
676820
2972
Simonides adlı bir şair
11:35
who was attending a banquet.
228
679792
1906
bir yemeğe katılıyormuş.
11:37
He was actually the hired entertainment,
229
681698
2248
Aslında eğlence için tutulmuş,
11:39
because back then if you wanted to throw a really slamming party,
230
683946
3012
çünkü o zamanlar gerçekten çarpıcı bir parti vermek istendiğinde
11:42
you didn't hire a D.J., you hired a poet.
231
686958
3212
bir D.J değil, bir şair tutulurmuş.
11:46
And he stands up, delivers his poem from memory, walks out the door,
232
690170
4870
Şair ayağa kalkar, şiirini ezbere okur, kapıdan çıkar,
11:50
and at the moment he does, the banquet hall collapses,
233
695040
5112
tam o anda ziyafet verilen salon çöker,
11:56
kills everybody inside.
234
700152
2681
içerideki herkes ölür.
11:58
It doesn't just kill everybody,
235
702833
2565
Ölmekle kalmazlar, bedenleri
12:01
it mangles the bodies beyond all recognition.
236
705398
3864
artık tanınacak vaziyette değildir.
12:05
Nobody can say who was inside,
237
709262
2321
Kimse içeride kimin olduğunu,
12:07
nobody can say where they were sitting.
238
711583
3171
içeridekilerin nerede oturduklarını söyleyemez.
12:10
The bodies can't be properly buried.
239
714754
2239
Cesetler düzgünce gömülemez.
12:12
It's one tragedy compounding another.
240
716993
3843
Bu bir araya gelmiş iki trajedi.
12:16
Simonides, standing outside,
241
720836
2704
Simonides, enkazın ortasında
12:19
the sole survivor amid the wreckage,
242
723540
2131
sağ kalan tek davetli
12:21
closes his eyes and has this realization,
243
725671
3636
gözlerini kapar, ve zihninin gözüyle
12:25
which is that in his mind's eye,
244
729307
2538
yemekte hangi misafirin
12:27
he can see where each of the guests at the banquet had been sitting.
245
731845
5145
nerede oturduğunu görür.
12:32
And he takes the relatives by the hand
246
736990
2343
Yemektekilerin akrabalarını ellerinden tutar,
12:35
and guides them each to their loved ones amid the wreckage.
247
739333
4058
ve her birini enkazın ortasındaki sevdiklerinin yanlarına götürür.
12:39
What Simonides figured out at that moment
248
743391
3264
Simonides'in o anda farkettiği,
12:42
is something that I think we all kind of intuitively know,
249
746655
3433
sanırım hepimizin sezgisel olarak bildiği bir şey.
12:45
which is that, as bad as we are
250
750088
2412
O da şu ki; isimleri, telefon numaralarını
12:48
at remembering names and phone numbers
251
752500
2894
ve çalışma arkadaşlarımızın talimatlarını
12:51
and word-for-word instructions from our colleagues,
252
755394
2658
kelimesi kelimesine ezberlemekte ne kadar kötü olursak olalım,
12:53
we have really exceptional visual and spatial memories.
253
758052
5490
gerçekten olağan üstü görsel ve uzamsal hafızalarımız var.
12:59
If I asked you to recount the first 10 words
254
763542
3596
Sizden az önce Simonides'le ilgili anlattığım hikayenin
13:03
of the story that I just told you about Simonides,
255
767138
2464
ilk on kelimesini saymanızı isteseydim,
13:05
chances are you would have a tough time with it.
256
769602
2488
çok büyük ihtimalle zorlanacaktınız.
13:07
But I would wager
257
772090
2314
Ama bahse girerim,
13:10
that if I asked you to recall
258
774404
2683
sizden konuşan taba rengi atın üstünde kimin oturduğunu,
13:12
who is sitting on top of a talking tan horse
259
777087
4556
ya da antrenizde şu anda kimin olduğunu sorsam
13:17
in your foyer right now,
260
781643
1998
cevabı gözünüzde canlandırabilirsiniz.
13:19
you would be able to see that.
261
783641
2325
cevabı gözünüzde canlandırabilirsiniz.
13:21
The idea behind the memory palace
262
785966
2530
Hafıza sarayının arkasındaki fikir
13:24
is to create this imagined edifice in your mind's eye
263
788496
4633
zihninizin gözünde bir yapı oluşturmak
13:29
and populate it with images
264
793129
1746
ve bu yapıyı hatırlamak istediğiniz
13:30
of the things that you want to remember --
265
794875
2208
şeylerle bayındırlaştırmak.
13:32
the crazier, weirder, more bizarre,
266
797083
3329
Gördüğünüz ne kadar çılgın, garip, acayip,
13:36
funnier, raunchier, stinkier the image is,
267
800412
3600
komik, dobra, kötü kokuluysa,
13:39
the more unforgettable it's likely to be.
268
804012
2875
hatırlamak da o kadar kolay olacaktır.
13:42
This is advice that goes back 2,000-plus years
269
806887
2834
Bu 2000 yıldan daha eski bir öneri
13:45
to the earliest Latin memory treatises.
270
809721
2785
ve en eski Latin hafıza tezlerinden biri.
13:48
So how does this work?
271
812506
1829
Peki bunu nasıl yapabiliriz?
13:50
Let's say that you've been invited
272
814335
2540
Diyelim ki TED'de bir konuşma yapmaya davet edildiniz
13:52
to TED center stage to give a speech
273
816875
3806
Diyelim ki TED'de bir konuşma yapmaya davet edildiniz
13:56
and you want to do it from memory,
274
820681
2534
ve bu konuşmayı ezbere yapmak istiyorsunuz.
13:59
and you want to do it the way that Cicero would have done it
275
823215
5045
Tıpkı Cicero'nun 2000 yıl önce
14:04
if he had been invited to TEDxRome 2,000 years ago.
276
828260
4659
TedxRome'a davet edilmiş olsa yapacağı gibi.
14:08
What you might do
277
832919
2258
Kendinizi sokak kapınızın önünde hayal edebilirsiniz.
14:11
is picture yourself at the front door of your house.
278
835177
5219
Kendinizi sokak kapınızın önünde hayal edebilirsiniz.
14:16
And you'd come up with some sort
279
840396
2042
Ve aklınızda bu garip hafıza yarışmasını
14:18
of an absolutely crazy, ridiculous, unforgettable image
280
842438
3508
hatırlatmanızı ve ilk iş ondan bahsetmenizi sağlayacak
14:21
to remind you that the first thing you want to talk about
281
845946
2983
oldukça çılgın, garip ve unutulmaz
14:24
is this totally bizarre contest.
282
848929
2792
bir görüntü canlandırırdınız.
14:27
And then you'd go inside your house,
283
851721
2833
Sonra evinize girerdiniz
14:30
and you would see an image of Cookie Monster
284
854554
2852
ve kurabiye canavarını görürdünüz;
14:33
on top of Mister Ed.
285
857406
1887
Bay Ed'in üzerinde.
14:35
And that would remind you
286
859293
1269
Ve bu da size arkadaşınız
14:36
that you would want to then introduce your friend Ed Cook.
287
860562
3174
Ed Cook'tan bahsetmek istediğinizi hatırlatırdı.
14:39
And then you'd see an image of Britney Spears
288
863736
2664
Daha sonra size bu komik anektdotu anlatmayı sağlayacak
14:42
to remind you of this funny anecdote you want to tell.
289
866400
2812
Britney Spears'ı görürdünüz.
14:45
And you go into your kitchen,
290
869212
1672
Sonra mutfağınıza giderdiniz,
14:46
and the fourth topic you were going to talk about
291
870884
1845
ve bahsetmek istediğiniz dördüncü konu
14:48
was this strange journey that you went on for a year,
292
872729
2938
o bir yıllık garip seyahatiniz ve bu seyahati
14:51
and you have some friends to help you remember that.
293
875667
4964
hatırlamanıza yardımcı olacak arkadaşlarınız olurdu.
14:56
This is how Roman orators memorized their speeches --
294
880631
4219
İşte Romalı konuşmacılar konuşmalarını bu şekilde ezberliyorlardı.
15:00
not word-for-word, which is just going to screw you up,
295
884850
3394
Kelimesi kelimesine değil - çünkü bu sizi sadece batırır-
15:04
but topic-for-topic.
296
888244
2412
onun yerine konu bazında.
15:06
In fact, the phrase "topic sentence,"
297
890656
2907
Aslında "ana fikir" deyimi
15:09
that comes from the Greek word "topos,"
298
893563
3300
Yunanca'nın "yer" anlamına gelen
15:12
which means "place."
299
896863
1720
"topos" kelimesinden geliyor.
15:14
That's a vestige
300
898583
1567
Bu insanların konuşma ve hitaplarında
15:16
of when people used to think about oratory and rhetoric
301
900150
2320
bu şekilde uzamsal terimler
15:18
in these sorts of spatial terms.
302
902470
2238
kullanmalarının bir izi.
15:20
The phrase "in the first place,"
303
904708
1937
"En başından" deyimi de
15:22
that's like in the first place of your memory palace.
304
906645
3423
sanki hafıza sarayınızın en başındaymış gibi görünüyor.
15:25
I thought this was just fascinating,
305
910068
1980
Bunun büyüleyici olduğunu düşündüm
15:27
and I got really into it.
306
912048
1900
ve bu gerçekten ilgimi çekti.
15:29
And I went to a few more of these memory contests.
307
913948
2748
Birkaç hafıza yarışmasına daha gittim.
15:32
And I had this notion that I might write something longer
308
916696
2561
Yarışmacıların alt kültürleriyle ilgili
15:35
about this subculture of competitive memorizers.
309
919257
3293
daha çok şey yazabileceğimi düşünüyordum.
15:38
But there was a problem.
310
922550
2027
Ama bir sorun vardı.
15:40
The problem was that a memory contest
311
924577
2748
O da şuydu ki: hafıza yarışları
15:43
is a pathologically boring event.
312
927325
3729
patolojik olarak sıkıcılar.
15:46
(Laughter)
313
931054
2606
(Gülüşmeler)
15:49
Truly, it is like a bunch of people sitting around taking the SATs.
314
933660
4550
Aslında, bir grup insanın oturmuş SAT'ye girmeleri gibi bir şey.
15:54
I mean, the most dramatic it gets
315
938210
1694
Biri şakaklarını ovuşturmaya başladığında
15:55
is when somebody starts massaging their temples.
316
939904
1379
ortam gerçekten çok dramatik oluyor.
15:57
And I'm a journalist, I need something to write about.
317
941283
3038
Ben bir gazeteciyim, hakkında yazacak bir şeylere ihtiyacım var.
16:00
I know that there's this incredible stuff happening in these people's minds,
318
944321
3777
Bu insanların zihinlerinde inanılmaz şeyler olduğunu biliyorum,
16:03
but I don't have access to it.
319
948098
2100
ama oraya geçişim yok.
16:06
And I realized, if I was going to tell this story,
320
950198
2719
Bu yüzden farkettim ki, eğer bu hikayeyi anlatacaksam
16:08
I needed to walk in their shoes a little bit.
321
952917
2750
onları biraz anlamam gerekiyor.
16:11
And so I started trying to spend 15 or 20 minutes
322
955667
3581
Ve böylece her sabah gazetemi okumaya başlamadan önce
16:15
every morning before I sat down with my New York Times
323
959248
2835
bir 15 20 dakika kadar bir şeyleri
16:17
just trying to remember something.
324
962083
2521
hatırlamaya çalışmaya başladım.
16:20
Maybe it was a poem.
325
964604
1669
Belki bir şiiri,
16:22
Maybe it was names from an old yearbook
326
966273
2039
belki bit pazarından aldığım
16:24
that I bought at a flea market.
327
968312
2259
eski bir yıllıktaki isimleri.
16:26
And I found that this was shockingly fun.
328
970571
5496
Ve bunun şaşırtıcı bir şekilde eğlenceli olduğunu farkettim.
16:31
I never would have expected that.
329
976067
2078
Bunu kesinlikle beklemiyordum.
16:34
It was fun because this is actually not about training your memory.
330
978145
3363
Eğlenceliydi, çünkü aslında hafızanızı eğitmekle ilgisi yoktu.
16:37
What you're doing is you're trying to get better and better and better
331
981508
3038
Yaptığınız şey bu çok gülünç, dobra, eğlenceli,
16:40
at creating, at dreaming up,
332
984546
2429
ve umarım unutulmaz olan resimleri
16:42
these utterly ludicrous, raunchy, hilarious
333
986975
2894
zihninizin gözünde canlandırmak için hep daha fazla
16:45
and hopefully unforgettable images in your mind's eye.
334
989869
4125
ve daha fazla uğraşmaktı.
16:49
And I got pretty into it.
335
993994
1583
Ve ben kendimi buna kaptırdım.
16:51
This is me wearing my standard competitive memorizer's training kit.
336
995577
6657
Bu yarışmacı kostümümle çekilmiş bir fotoğrafım.
16:58
It's a pair of earmuffs
337
1002234
1966
Bir çift kulaklık
17:00
and a set of safety goggles that have been masked over
338
1004200
3409
ve taktığınızda iki küçük delik dışında
17:03
except for two small pinholes,
339
1007609
2673
etrafı göremediğiniz bir gözlük takıyorum.
17:06
because distraction is the competitive memorizer's greatest enemy.
340
1010282
5326
Çünkü dikkat dağılması bir hafıza yarışmacısının en büyük düşmanıdır.
17:11
I ended up coming back to that same contest that I had covered a year earlier.
341
1015608
5767
Sonunda bir yıl önce keşfettiğim yarışmaya yarışmacı olarak katıldım.
17:17
And I had this notion that I might enter it,
342
1021375
2106
Bu deneyimimi bir tür katılımcı gazetecilik deneyi
17:19
sort of as an experiment in participatory journalism.
343
1023481
3302
olarak yazabileceğim fikrindeydim.
17:22
It'd make, I thought, maybe a nice epilogue to all my research.
344
1026783
4521
Bunun bütün araştırmalarımın güzel bir son sözü olabileceğini düşünüyordum.
17:27
Problem was the experiment went haywire.
345
1031304
3738
Fakat sorun şuydu: deneyim kontrolden çıktı.
17:30
I won the contest,
346
1035042
2737
Hiç olmaması gereken yerde
17:33
which really wasn't supposed to happen.
347
1037779
3103
yarışmayı kazandım.
17:36
(Applause)
348
1040882
5849
(Alkış)
17:42
Now it is nice
349
1046731
1705
Şimdi konuşmaları, telefon numaralarını
17:44
to be able to memorize speeches
350
1048436
2827
ve alışveriş listelerini ezberleyebilmek güzel bir şey.
17:47
and phone numbers and shopping lists,
351
1051263
3094
Ama bu biraz konumuzun dışında kalıyor.
17:50
but it's actually kind of beside the point.
352
1054357
2776
Ama bu biraz konumuzun dışında kalıyor.
17:53
These are just tricks.
353
1057133
2198
Bunlar sadece püf noktaları.
17:55
They are tricks that work
354
1059331
2002
Beynimizin nasıl çalıştığıyla ilgili
17:57
because they're based on some pretty basic principles
355
1061333
3183
oldukça temel prensiplere dayanan püf noktaları.
18:00
about how our brains work.
356
1064516
1776
oldukça temel prensiplere dayanan püf noktaları.
18:02
And you don't have to be building memory palaces
357
1066292
3952
Ve zihninizin çalışma şeklini anlayıp bundan faydalanmanız için
18:06
or memorizing packs of playing cards
358
1070244
2006
illa ki hafıza sarayları inşa etmenize ya da
18:08
to benefit from a little bit of insight
359
1072250
2013
iskambil kağıtlarının dizilişini
18:10
about how your mind works.
360
1074263
2644
ezberlemenize gerek yok.
18:12
We often talk about people with great memories
361
1076907
1793
Çoğu zaman hafızası kuvvetli olan insanların
18:14
as though it were some sort of an innate gift,
362
1078700
2300
doğuştan yetenekli olduklarını kabul ediyoruz,
18:16
but that is not the case.
363
1081000
1890
fakat gerçekte böyle değil.
18:18
Great memories are learned.
364
1082890
3768
Kuvvetli hafıza öğrenerek kazanılır.
18:22
At the most basic level, we remember when we pay attention.
365
1086658
3469
En basitinden, dikkat ettiğimiz şeyleri hatırlıyoruz.
18:26
We remember when we are deeply engaged.
366
1090127
3206
Gerçekten ilgili olduğumuz şeyleri hatırlıyoruz.
18:29
We remember when we are able
367
1093333
1521
Bir bilginin ya da deneyimin bizim için
18:30
to take a piece of information and experience
368
1094854
2771
neden bizim için anlamlı, kayda değer, renkli
18:33
and figure out why it is meaningful to us,
369
1097625
2106
olduğunu anladığımızda ve bu bilgiye
18:35
why it is significant, why it's colorful,
370
1099731
2423
bir şekilde daha önceden zihnimizde olanlar ışığında
18:38
when we're able to transform it in some way
371
1102169
2929
bir anlam kazandırdığımızda ve
18:40
that it makes sense
372
1105098
1494
kişi olan Baker'ları
18:42
in the light of all of the other things floating around in our minds,
373
1106592
2227
zihnimize hitap eden fırıncılara
18:44
when we're able to transform Bakers into bakers.
374
1108819
5260
dönüştürebildiğimizde hatırlayabiliyoruz.
18:49
The memory palace, these memory techniques,
375
1114079
2426
Hafıza sarayı, bu hafıza teknikleri,
18:52
they're just shortcuts.
376
1116505
1870
bunlar sadece kısayollar.
18:54
In fact, they're not even really shortcuts.
377
1118375
2565
Aslında gerçekten kısayol bile değiller.
18:56
They work because they make you work.
378
1120940
3403
İşe yarıyorlar çünkü sizin düşünmenizi sağlıyorlar.
19:00
They force a kind of depth of processing,
379
1124343
3940
Bu yöntemler farkındalığımızı ve
19:04
a kind of mindfulness,
380
1128283
1521
etrafımızı algılayışımızı geliştiriyorlar.
19:05
that most of us don't normally walk around exercising.
381
1129804
4228
Bir çoğumuz normalde bu iki nokta üzerinde çok durmaz.
19:09
But there actually are no shortcuts.
382
1134032
2562
Ama aslında kestirmeler yok.
19:12
This is how stuff is made memorable.
383
1136594
2856
Şeyler bu şekilde hatırlanabilir oluyor.
19:15
And I think if there's one thing that I want to leave you with,
384
1139450
4143
Ve konuşmamı özellikle sonlandırmak isteyeceğim bir konu varsa
19:19
it's what E.P.,
385
1143593
2734
o da E.P.'nin
19:22
the amnesic who couldn't even remember that he had a memory problem,
386
1146327
3798
biz hafıza sorunu olduğunu bile hatırlayamayan bir amneziğin bana öğrettiğidir.
19:26
left me with,
387
1150125
1490
O da şu ki:
19:27
which is the notion
388
1151615
2098
hayatlarımız anılarımızın toplamıdır.
19:29
that our lives are the sum of our memories.
389
1153713
5037
hayatlarımız anılarımızın toplamıdır.
19:34
How much are we willing to lose
390
1158750
5833
Zaten kısa olan hayatlarımızdan
19:40
from our already short lives
391
1164583
3667
kendimizi Blackberry'lerimizde, iPhone'larımızda kaybederek,
19:44
by losing ourselves in our Blackberries, our iPhones,
392
1168250
6960
kendimizi Blackberry'lerimizde, iPhone'larımızda kaybederek,
19:51
by not paying attention to the human being across from us
393
1175210
3798
yanı başımızda bizle konuşan insana dikkatimizi vermeyerek,
19:54
who is talking with us,
394
1179008
1575
etrafımızı algılamak dahi istemeyecek kadar tembel olarak,
19:56
by being so lazy that we're not willing
395
1180583
2071
etrafımızı algılamak dahi istemeyecek kadar tembel olarak,
19:58
to process deeply?
396
1182654
3690
ne kadar daha kaybetmek istiyoruz?
20:02
I learned firsthand
397
1186344
2444
İçimizde inanılmaz bir hafıza kapasitesinin
20:04
that there are incredible memory capacities
398
1188788
3397
gizli olduğunu birinci elden öğrendim.
20:08
latent in all of us.
399
1192185
2003
gizli olduğunu birinci elden öğrendim.
20:10
But if you want to live a memorable life,
400
1194188
3397
Ama eğer hatırlamaya değer
20:13
you have to be the kind of person
401
1197585
2386
bir hayat yaşamak istiyorsanız
20:15
who remembers to remember.
402
1199971
2966
"hatırlamayı" hatırlamanız gerekiyor.
20:18
Thank you.
403
1202937
1769
Teşekkür ederim.
20:20
(Applause)
404
1204706
3090
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Joshua Foer - WriterJoshua Foer is a science writer who 'accidentally' won the U.S. Memory Championship.
Why you should listen
In 2005 science writer Joshua Foer went to cover the U.S. Memory Championship. A year later he was back -- as contestant. A year of mental training with Europe's top memorizer turned into a book, Moonwalking with Einstein, which is both a chronicle of his immersion in the memory culture and wonderfully accessible and informative introduction to the science of memory. Much more surprisingly, that year of training also turned into a first-place victory at the national competition in New York and the chance to represent the U.S. at the World Memory Championship. Foer's writing has appeared in National Geographic, Slate, the New York Times, and other publications. He is the co-founder of the Atlas Obscura, an online guide to the world’s wonders and curiosities, and is also the co-founder of the design competition Sukkah City.
Joshua Foer | Speaker | TED.com