ABOUT THE SPEAKER
Rives - Performance poet, multimedia artist
Performance artist and storyteller Rives has been called "the first 2.0 poet," using images, video and technology to bring his words to life.

Why you should listen

Part poet, part storyteller, part philosopher, Rives is the co-host of TEDActive as well as a frequent TED speaker. On stage, his poems burst in many directions, exposing multiple layers and unexpected treats: childhood memories, grown-up humor, notions of love and lust, of what is lost forever and of what's still out there waiting to unfold. Chimborazo.

A regular on HBO's Def Poetry Jam, Rives also starred alongside model Bar Refaeli in the 2008 Bravo special Ironic Iconic America, touring the United States on a "roller coaster ride through the eye-popping panorama of American pop culture." Flat pages can't contain his storytelling, even when paper is his medium. The pop-up books he creates for children unfold with surprise: The Christmas Pop-Up Present expands to reveal moving parts, hidden areas and miniature booklets inside. 

His latest project—the Museum of Four in the Morning—is an ode to a time that may well be part of a global conspiracy. In a good way.  

More profile about the speaker
Rives | Speaker | TED.com
TEDxSummit

Rives: Reinventing the encyclopedia game

Rives: Ansiklopedi oyununu yeniden keşfetmek

Filmed:
770,668 views

Britannica ansiklopedisi yazılı basım hayatını sonlandırıyor, gösteri şairi Rives çocukluğundan bir oyunu diriltiyor. Doha'daki TEDxSummit'de, Rives bizi insanlığın rastgele (ya da daha az rastgele) bilgi parçaları vasıtasıyla çekici bir tura çıkarıyor: Dünya'nın merkezinden en uzak noktadaki Chimborazo'dan, uzaya ilk kez çıkan şempanze Ham Astro şempanzeye kadar.
- Performance poet, multimedia artist
Performance artist and storyteller Rives has been called "the first 2.0 poet," using images, video and technology to bring his words to life. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
So, last monthay, the EncyclopaediaAnsiklopedi BritannicaBritannica announcedaçıkladı
0
611
3386
Geçen ay, Britannica ansiklopedisi
00:19
that it is going out of printbaskı
1
3997
1749
244 yılın ardından basım hayatından
00:21
after 244 yearsyıl, whichhangi madeyapılmış me nostalgicnostaljik,
2
5746
3825
çıkacağını duyurdu, ki bu beni
biraz hüzünlendirdi,
00:25
because I rememberhatırlamak playingoynama a gameoyun with the colossaldevasa encyclopediaansiklopedi setset in my hometownMemleket librarykütüphane
3
9571
5647
çünkü çocukken, muhtemelen 12
yaşlarındayken, şehrimizin kütüphanesinde
devasa ansiklopedi seti ile oynadığım
00:31
back when I was a kidçocuk,
4
15218
1249
00:32
maybe 12 yearsyıl oldeski.
5
16467
1343
bir oyunu hatırladım.
00:33
And I wonderedmerak if I could updategüncelleştirme that gameoyun,
6
17810
2640
Bu oyunu güncelleyebilir miyim
diye düşündüm,
00:36
not just for modernmodern methodsyöntemleri,
7
20450
2016
sadece güncel metotlar
için değil, kendim için.
00:38
but for the modernmodern me.
8
22466
1704
00:40
So I trieddenenmiş.
9
24170
1136
Denedim.
Çevrimiçi bir ansiklopediyi,
00:41
I wentgitti to an onlineinternet üzerinden encyclopediaansiklopedi,
10
25306
1307
00:42
WikipediaWikipedia, and I enteredgirdi the termterim "EarthDünya."
11
26613
2758
Vikipedi'yi açtım,
"Dünya" kelimesini girdim.
00:45
You can startbaşlama anywhereherhangi bir yer, this time I choseseçti EarthDünya.
12
29371
2666
Herhangi bir yerden başlayabilirsiniz,
ben bu sefer dünya kelimesini seçtim.
00:47
And the first rulekural of the gameoyun is prettygüzel simplebasit.
13
32037
2478
Oyunun ilk kuralı oldukça basit.
00:50
You just have to readokumak the articlemakale
14
34515
1491
Sadece önceden bilmediğiniz bir şeyi
00:51
untila kadar you find something you don't know,
15
36006
2588
ve mümkünse babanızın dahi bilemeyeceği
00:54
and preferablytercihen something your dadbaba doesn't even know.
16
38594
3105
bir şeyi bulana kadar
makaleyi okumalısınız.
00:57
And in this casedurum, I quicklyhızlı bir şekilde foundbulunan this:
17
41699
2879
Bu durumda, hızlıca şunu buldum:
01:00
The furthesten uzak pointpuan from the centermerkez of the EarthDünya
18
44578
2296
Dünya'nın merkezine en uzak nokta,
01:02
is not the tipbahşiş of MountMount EverestEverest, like I mightbelki have thought,
19
46874
2473
düşündüğüm gibi Everest
dağının zirvesi değil
01:05
it's the tipbahşiş of this mountaindağ: MountMount ChimborazoChimborazo in EcuadorEkvador.
20
49347
3296
Ekvator'daki Chimborazo
dağının zirvesiymiş.
01:08
The EarthDünya spinsspin, of coursekurs, as it travelsNow around the sunGüneş,
21
52643
3520
Dünya kendi etrafında ve tabii ki
güneşin etrafında dönmektedir
ve dolayısıyla ortasından
biraz çıkıntılıdır,
01:12
so the EarthDünya bulgesçıkıntı a little bitbit around the middleorta,
22
56163
1984
01:14
like some EarthlingsDünyalılar.
23
58147
1127
tıpkı bazı dünyalılar gibi.
01:15
And even thoughgerçi MountMount ChimborazoChimborazo isn't the tallesten yüksek mountaindağ in the AndesAndes,
24
59274
4890
Chimborazo dağı Antlar'daki en
yüksek dağ olmamasına rağmen,
01:20
it's one degreederece away from the equatorEkvator,
25
64164
1671
Ekvator'dan bir derece uzakta
01:21
it's ridingbinme that bulgeçıkıntı, and so the summitzirve of ChimborazoChimborazo
26
65835
3000
bu çıkıntının üstünde kalmaktadır;
bu şekilde Chimborazo'nun zirvesi
01:24
is the farthesten uzak pointpuan on EarthDünya from the centermerkez of the EarthDünya.
27
68835
3400
dünya merkezinden en uzak noktadır.
01:28
And it is really funeğlence to say.
28
72235
2952
Ayrıca bunu söylemesi gerçekten eğlenceli.
01:31
So I immediatelyhemen decidedkarar,
29
75187
943
Hemen, yeni oyunun isminin
01:32
this is going to be the nameisim of the gameoyun,
30
76130
1897
ya da yeni fikrimin isminin
01:33
or my newyeni exclamationünlem işareti.
31
78027
1487
bu olmasına karar verdim.
Bunu TED'de de kullanabilirsiniz.
01:35
You can use it at TEDTED.
32
79514
970
01:36
ChimborazoChimborazo, right?
33
80484
1329
Chimborazo, tamam mı?
01:37
It's like "eurekaEureka" and "bingoBingo" had a babybebek.
34
81813
1702
"Evreka" ve "bingo"nun
bir çocuğu olması gibi.
01:39
I didn't know that;
35
83515
1729
Bunu bilmiyordum ve
01:41
that's prettygüzel coolgüzel.
36
85244
1630
bu çok havalı.
01:42
ChimborazoChimborazo!
37
86874
1665
Chimborazo!
01:44
So the nextSonraki rulekural of the gameoyun is alsoAyrıca prettygüzel simplebasit.
38
88539
3625
Oyunun bir sonraki
kuralı da oldukça basit.
01:48
You just have to find anotherbir diğeri termterim and look that up.
39
92164
2887
Araştırmak için sadece yeni
bir terim bulmanız gerekiyor.
01:50
Now in the oldeski daysgünler, that meantdemek gettingalma out a volumehacim
40
95051
2165
Şimdi eskiden bu, bir cilt alıp
01:53
and browsingTarama throughvasitasiyla it alphabeticallyalfabetik olarak,
41
97216
1635
alfabetik olarak gezinmek
ya da yeni bir konuya sapmaktı
01:54
maybe gettingalma sidetrackedertelediği,
42
98851
1039
01:55
that was funeğlence.
43
99890
705
ve eğlenceli bir şeydi.
01:56
NowadaysGünümüzde there are hundredsyüzlerce of linksbağlantılar to chooseseçmek from.
44
100595
2631
Günümüzde seçebileceğiniz
yüzlerce bağlantı var.
Dünyadaki herhangi bir yere gidebilirim.
01:59
I can go literallyharfi harfine anywhereherhangi bir yer in the worldDünya,
45
103226
1952
02:01
I think sincedan beri I was alreadyzaten in EcuadorEkvador,
46
105178
1729
Sanırım, zaten Ekvator'da olduğum için
02:02
I just decidedkarar to clicktık on the wordsözcük "tropicaltropikal."
47
106907
2711
"Tropikal" kelimesine
tıklamaya karar verdim.
02:05
That tookaldı me to this wetıslak and warmIlık, hafif sıcak bandgrup of the tropicstropik
48
109618
5241
Bu, beni dünyayı çevreyelen
nemli ve ılık dönence kuşaklarına götürdü.
02:10
that encirclesçevreleyen the EarthDünya.
49
114859
1185
02:11
Now that's the TropicTropic of CancerKanser in the northkuzeyinde
50
116044
2461
Şimdi bu kuzeydeki yengeç dönencesi
ve bu da güneydeki oğlak dönencesi ki
02:14
and the TropicTropic of CapricornOğlak in the southgüney,
51
118505
1513
bunları biliyordum;
02:15
that much I knewbiliyordum,
52
120018
808
02:16
but I was surprisedşaşırmış to learnöğrenmek this little factgerçek:
53
120826
2201
ama öğrenince şaşırdığım bu ufak gerçek
02:18
Those are not cartographers'Tarih lineshatlar,
54
123027
2266
onların, haritacıların çizgileri,
02:21
like latitudeEnlem or the borderssınırlar betweenarasında nationsmilletler,
55
125293
3605
enlemler ya da devlet sınırı olmadıkları,
dünyanın eğimi nedeni oluşan
astronomik fenomenler oldukları
02:24
they are astronomicalastronomik phenomenafenomenler causedneden oldu by the Earth'sDünya'nın tilteğim,
56
128898
2731
02:27
and they changedeğişiklik.
57
131629
1605
ve değişmekte olduklarıydı.
02:29
They movehareket; they go up, they go down.
58
133234
2650
Yukarı ve aşağı hareket ediyorlar.
02:31
In factgerçek, for yearsyıl, the TropicTropic of CancerKanser and the TropicTropic of CapricornOğlak
59
135884
3199
Aslında, yıllardır Yengeç
ve Oğlak dönenceleri
02:34
have been steadilysürekli driftingsürüklenen towardskarşı the equatorEkvator
60
139083
2640
düzenli şekilde 15 metre daha
02:37
at the rateoran of about 15 metersmetre perbaşına yearyıl,
61
141723
2497
ekvatora yaklaşmaktaydılar
ve kimse bana bunu söylememişti.
02:40
and nobodykimse told me that.
62
144220
1166
02:41
I didn't know it.
63
145386
824
Bunu bilmiyordum.
02:42
ChimborazoChimborazo!
64
146210
1418
Chimborazo!
02:43
So to keep the gameoyun going, I just have to find anotherbir diğeri termterim and look that one up.
65
147628
5776
Yani, oyunu devam ettirebilmek için
sadece yeni bir terim bulmam
ve ona bakmam gerekiyordu.
02:49
SinceBeri I'm alreadyzaten in the tropicstropik, I choseseçti "TropicalTropikal rainforestyağmur ormanı."
66
153404
3799
Hâlihazırda dönencelerde olduğum için
yağmur ormanlarını seçtim.
02:53
FamousÜnlü for its diversityçeşitlilik, humaninsan diversityçeşitlilik.
67
157203
2283
İnsan çeşitliliği ile meşhur olan.
02:55
There are still dozensonlarca and dozensonlarca of uncontacteduncontacted tribeskabileler livingyaşam on this planetgezegen.
68
159486
5526
Hâlâ bu dünyada iletişim kurulmamış
onlarca kabile yaşamakta.
03:00
They're all over the globeküre, but virtuallyfiilen all of them livecanlı in tropicaltropikal rainforestsyağmur ormanları.
69
165012
4478
Dünyanın her yerinde bulunabiliyorlar ama
hepsi yağmur ormanlarında yaşıyorlar.
03:05
This is the only placeyer you can go nowadaysşu günlerde and not get "friendedfriended."
70
169490
4977
Bu, bugünlerde gidip arkadaş
edinemeyeceğiniz tek yer.
03:10
The linkbağlantı that I clickedtıklandığında on here was exoticegzotik in the beginningbaşlangıç and then absolutelykesinlikle mysteriousgizemli at the very endson.
71
174467
8865
Tıkladığım bağlantı başta egzotik ve
sona doğru kesinlikle gizemliydi.
03:19
It mentionedadı geçen leopardsleopar and ring-tailedRing-Tailed coatiscoatis and poisonzehir dartDart frogskurbağalar and boaBoa constrictorskıskaçlar and then
72
183332
6760
Leoparlardan, halka kuyruklu koatiden,
zehirli kurbağalardan, boa yılanlarından,
03:25
coleopteraColeoptera,
73
190092
1935
koleopteradan
03:27
whichhangi turndönüş out to be beetlesböcekler.
74
192027
3239
ve sonrasında böceklerden bahsediyordu.
03:31
Now I clickedtıklandığında on this on purposeamaç,
75
195266
2224
Şimdi, bu amaçla buna tıkladım,
ama bir şekilde, hatayla buraya gelmiştim,
03:33
but if I'd somehowbir şekilde gottenkazanılmış here by mistakehata,
76
197490
1554
03:34
it does remindhatırlatmak me, for the bandgrup, see "The BeatlesBeatles,"
77
199044
2097
bu bana, müzik grubu için "Beatles"'a,
03:37
for the cararaba see "VolkswagonVolkswagen BeetleBöceği,"
78
201141
1606
araba için "Volkswagen Bettle"'a
bakın diyordu.
03:38
but I am here for beetleböcek beetlesböcekler.
79
202747
2737
Ama şu an böcek olan
böcekler için buradayım.
03:41
This is the mostçoğu successfulbaşarılı ordersipariş on the planetgezegen by faruzak.
80
205484
3870
Böcekler açık ara dünyadaki
en başarılı yaşam düzenidir.
03:45
Something betweenarasında 20 and 25 percentyüzde of all life formsformlar on the planetgezegen,
81
209354
4250
Bitkiler de dâhil olmak üzere dünyadaki
yaşam formlarının yaklaşık %20 ve %25'ini
03:49
includingdahil olmak üzere plantsbitkiler, are beetlesböcekler.
82
213604
1806
böcekler oluşturmaktadır.
03:51
That meansanlamına geliyor the nextSonraki time you are in the groceryBakkal storemağaza,
83
215410
2183
Yani, bir daha manava gittiğinizde
03:53
take a look at the fourdört people aheadönde of you in linehat.
84
217593
2202
önünüzdeki dört kişiye dikkatli bakın,
03:55
Statisticallyİstatistiksel olarak, one of you is a beetleböcek.
85
219795
3017
istatistiksel olarak
içinizden biri böcek olmalı.
03:58
And if it is you, you are astonishinglyşaşılacak derecede well adapteduyarlanmış.
86
222812
5598
Eğer bu sizseniz, gerçekten etkileyici
şekilde iyi adapte olmuşsunuz demektir.
04:04
There are scavengerçöpçü beetlesböcekler that pickalmak the skincilt and flesheti off of boneskemikler in museumsMüze.
87
228410
5033
Dünyamızda, müzelerde kemiklerden
deriyi yiyip temizleyen etobur böcekler,
04:09
There are predatoryırtıcı hayvan beetlesböcekler, that attacksaldırı other insectshaşarat
88
233443
3081
diğer böceklere saldırıp onları öldüren,
yine de bize çok tatlı
görünen böcekler vardır.
04:12
and still look prettygüzel cuteşirin to us.
89
236524
1783
04:14
There are beetlesböcekler that rollrulo little ballstaşaklar of dunggübre
90
238307
3504
Yuvalarını beslemek için çöl boyunca
gübreden yaptıkları küçüp topları
04:17
great distancesmesafeler acrosskarşısında the desertçöl floorzemin to feedbesleme to theironların hatchlingsyavru.
91
241811
3295
yuvarlayan böcekler, gibi farklı
böcekler vardır.
04:21
This remindedhatırlattı the ancienteski EgyptiansMısırlılar of theironların god KhepriKhepri,
92
245106
3784
Bu, hergün güneşi yenileyen
04:24
who renewsyeniler the balltop of the sunGüneş everyher morningsabah,
93
248890
3314
eski Mısır tanrısı Kepri'nin,
04:28
whichhangi is how that dung-rollinggübre inişli çıkışlı scarabbokböceği
94
252204
2023
nasıl gübre yuvarlayan bok böceğinden
04:30
becameoldu that sacredkutsal scarabbokböceği on the breastplatezırh of the PharaohFiravun TutankhamunTutankhamun.
95
254227
5368
Firavun Tutankamon'un zırhındaki kutsal
bok böceğine dönüştüğünü hatırlattı.
04:35
BeetlesBöcekler, I was remindedhatırlattı, have the mostçoğu romanticromantik flirtationflört in the animalhayvan kingdomkrallık.
96
259595
5928
Böceklerin, bana hayvanlar krallığındaki
en romantik kurlara
sahip olduğunu hatırlattı.
Ateş böcekleri sinek değil, böcektirler.
04:41
FirefliesAteş böcekleri are not fliessinekler, firefliesateş böcekleri are beetlesböcekler.
97
265523
2583
04:44
FirefliesAteş böcekleri are coleopteraColeoptera, and coleopteraColeoptera communicateiletişim kurmak in other waysyolları as well.
98
268106
5312
Ateş böcekleri kınkanatlı böceklerdir
ve başka yöntemlerle de iletişim kurarlar.
04:49
Like my nextSonraki linkbağlantı:
99
273418
1376
Sıradaki bağlantım gibi:
04:50
The chemicalkimyasal languagedil of pheromonesFeromonlar.
100
274794
2939
Feromonların kimyasal dili.
04:53
Now the pheromoneferomon pagesayfa tookaldı me to a videovideo of a seadeniz urchinUrchin havingsahip olan sexseks.
101
277733
6053
Feromon sayfası beni seks yapan bir
deniz kestanesinin videosuna götürdü.
04:59
Yeah.
102
283786
3680
Evet!
05:03
(LaughterKahkaha)
103
287466
3088
(Gülüşmeler)
05:06
And the linkbağlantı to aphrodisiacafrodizyak.
104
290554
2072
Afrodizyak bağlantısı.
05:08
Now that's something that increasesartışlar sexualcinsel desirearzu etmek,
105
292626
1664
Şimdi bu cinsel isteği arttıran bir şey,
05:10
possiblybelki chocolateçikolata.
106
294290
2201
muhtemelen çikolata gibi.
05:12
There is a compoundbileşik in chocolateçikolata calleddenilen phenethylaminefenetilamin
107
296491
3503
Çikolatanın içinde afrodizyak
sayılabilecek fenetilamin adında bir
05:15
that mightbelki be an aphrodisiacafrodizyak.
108
299994
1370
bileşik bulunmakta.
05:17
But as the articlemakale mentionsbahseder,
109
301364
2255
Ama aslında makalede
fenetilaminin ağız yoluyla
05:19
because of enzymeenzim breakdownarıza,
110
303619
1215
alınması durumunda,
05:20
it's unlikelyolası olmayan that phenethylaminefenetilamin will reachulaşmak your brainbeyin if takenalınmış orallysözlü olarak.
111
304834
4170
enzim kırılımdan dolayı beyninize
ulaşmasının mümkün olmadığı belirtiliyor.
05:24
So those of you who only eatyemek your chocolateçikolata, you mightbelki have to experimentdeney.
112
309004
3110
Yani sadece çikolatayı yiyenlerinizin
bunu test etmesi gerekiyor.
05:28
The linkbağlantı I clickedtıklandığında on here,
113
312114
3810
Burada tıkladığım bağlantı
"sempatik sihir"di;
05:31
"sympatheticsempatik magicsihirli," mostlyçoğunlukla because I understandanlama what bothher ikisi de of those wordskelimeler mean.
114
315924
5199
daha çok iki kelimeyi ayrı ayrı anladığım
05:37
But not when they're togetherbirlikte like that.
115
321123
2152
ama beraberlerken anlamadığım içindi.
05:39
I do like sympathysempati. I do like magicsihirli.
116
323275
2991
Sempatiyi seviyorum. Sihri seviyorum.
Böylece, "sempatik sihir"
terimine tıkladığımda
05:42
So when I clicktık on "sympatheticsempatik magicsihirli,"
117
326266
1345
05:43
I get sympatheticsempatik magicsihirli and voodoobüyü dollsBebek.
118
327611
4805
sempatik sihir ve vudu
bebeklerine ulaştım.
05:48
This is the boyoğlan in me gettingalma luckyşanslı again.
119
332416
2148
İçimdeki çocuğun şansı yaver gidiyor.
05:50
SympatheticSempatik magicsihirli is imitationimitasyon.
120
334564
2519
Sempatik sihir bir uydurma.
05:52
If you imitatetaklit etmek something, maybe you can have an effectEfekt on it.
121
337083
2407
Bir şeyi uydurursanız, belki onun
üstünde bir etkiniz olabiliyor.
05:55
That's the ideaFikir behindarkasında voodoobüyü dollsBebek, and possiblybelki alsoAyrıca caveMağara paintingsresimlerinde.
122
339490
4434
Vudu bebeklerinin ve muhtemelen
mağara çizimlerinin arkasındaki fikir bu.
05:59
The linkbağlantı to caveMağara paintingsresimlerinde takes me to some of the oldesten eski artSanat knownbilinen to humankindinsanlık.
123
343924
5080
Mağara resimleri bağlantısı
beni insanlığın
en eski sanat eserlerinden
bazısına götürdü.
Google Maps'i bu mağaralardan bazılarının
içinde görebilmeyi çok isterdim.
06:04
I would love to see GoogleGoogle mapsharitalar insideiçeride some of these cavesmağaralar.
124
349004
2007
06:06
We'veBiz ettik got tens-of-thousands-years-oldOn-of-binlerce-yıl-yaşlı artworksanat eseri.
125
351011
3496
On binlerce yıllık sanat
eserlerine sahibiz.
06:10
CommonOrtak themestemalar around the globeküre includeDahil etmek largegeniş wildvahşi animalshayvanlar and tracingstracings of humaninsan handseller,
126
354507
4999
Dünyadaki genel temalar, büyük vahşi
hayvanlar ve insan eli izleri içeriyor,
06:15
usuallygenellikle the left handel.
127
359506
2321
genellikle sol eli.
06:17
We have been a dominantlybaskın right-handedsağlak tribekabile for milleniaMillenia,
128
361827
4463
Binlerce yıllık dönemde
hep sağ elli bir kavim olduk.
06:22
so even thoughgerçi I don't know why a paleolithicPaleolitik personkişi would traceiz his handel
129
366290
5336
Her ne kadar yontmataş insanın
niçin elinin izini çıkardığını
ya da üstüne bir tüpten pigment
üflediğini bilmesem de,
06:27
or blowdarbe pigmentpigment on it from a tubetüp,
130
371626
1986
06:29
I can easilykolayca pictureresim how he did it.
131
373612
2592
nasıl çizdiğini kolaylıkla anlayabilirim.
06:32
And I really don't think it's that differentfarklı formform our ownkendi little dominantbaskın handel avataravatar
132
376204
4502
Aslında bunun, birazdan "el" terimine
tıklamak için kullanacağım
06:36
right there that I'm going to use now to clicktık on the termterim for "handel,"
133
380706
3332
dominant sağ elimizden çok da
farklı olmadığını düşünüyorum.
06:39
go to the pagesayfa for "handel," where I foundbulunan the mostçoğu funeğlence and possiblybelki embarrassingutanç verici bitbit of triviaönemsiz şeyler
134
384038
6292
Keyifli ve belki de utandırıcı ıvır zıvır
şeylerin olduğu "el" sayfasına gittiğimde
06:46
I've foundbulunan in a long time. It's simplybasitçe this:
135
390330
2034
uzun bir sürede basitçe şunu buldum:
06:48
The back of the handel is formallyresmen calleddenilen the opisthenaropisthenar.
136
392364
4182
Elin arka tarafı opisthenar (el sırtı)
olarak adlandırılır.
06:52
Now that's embarrassingutanç verici, because up untila kadar now,
137
396546
3673
Şimdi bu utandırıcı, çünkü bu zamana
06:56
everyher time I've said, "I know it like the back of my handel,"
138
400219
3200
"bunu elimin arkası gibi biliyorum"
06:59
I've really been sayingsöz, "I'm totallybütünüyle familiartanıdık with that,
139
403419
2359
yani "buna çok aşinayım dediğim zaman"
07:01
I just don't know it's freakinglanet nameisim, right?"
140
405778
2586
onun bu acayip ismini bilmiyordum.
07:04
And the linkbağlantı I clickedtıklandığında on here,
141
408364
3654
Şimdi burada tıkladığım bağlantı,
07:07
well, lemurslemurlar, monkeysmaymunlar and chimpanzeesşempanzelerin have the little opisthenaropisthenar.
142
412018
4152
küçük el sırtları olan lemurlar,
maymunlar ve şempanzeler.
07:12
I clicktık on chimpanzeeşempanze, and I get our closestEn yakın geneticgenetik relativebağıl.
143
416170
4250
Şempanzelere tıklıyorum ve genetik olarak
en yakın akrabamıza ulaşıyorum.
07:16
PanPan troglodytestroglodytes, the nameisim we give him, meansanlamına geliyor "caveMağara dwellersakini."
144
420420
3991
Bayağı şempanzeler, ona verdiğimiz isim
"mağara adamı" anlamına geliyor.
07:20
He doesn't.
145
424411
1504
Kendisi öyle değil.
07:21
He liveshayatları in rainforestsyağmur ormanları and savannassavannas.
146
425915
1824
Yağmur ormanında ve savanada yaşıyor.
07:23
It's just that we're always thinkingdüşünme of this guy as laggingahşap kaplama behindarkasında us,
147
427739
3207
Bu elemanın evrimsel
olarak bizim arkamızdan
geldiğini ya da gizemli bir şekilde
bize yaklaştığını düşünüyoruz
07:26
evolutionarilyevrimsel or somehowbir şekilde uncannilyesrarengiz creepingsürünen up on us,
148
430946
3064
07:29
and in some casesvakalar, he getsalır placesyerler before us.
149
434010
3674
ve bazı durumlarda ise o
bizden önce yeri kapıyor.
07:33
Like my nextSonraki linkbağlantı, the almostneredeyse irresistiblekarşı konulmaz linkbağlantı, HamJambon the AstrochimpAstrochimp.
150
437684
5222
Bir sonraki dayanılmaz bağlantım gibi,
Astro şempanze Ham.
07:38
I clicktık on him, and I really thought he was going to bringgetirmek me fulltam circledaire twiceiki defa, in factgerçek.
151
442906
4178
Tıklıyorum, aslında iki kez beni başlangıç
noktama getireceğini düşünmüştüm.
07:42
He's borndoğmuş in CameroonKamerun,
152
447084
1200
Tropik haritamin
07:44
whichhangi is smackşaplak in the middleorta of my tropicstropik mapharita,
153
448284
3760
tam ortasında olan Kamerun'da
doğmuş ve bundan daha özeli
07:47
and more specificallyözellikle his skeletoniskelet woundyara up in the SmithsonianSmithsonian museummüze gettingalma pickedseçilmiş cleantemiz by beetlesböcekler.
154
452044
6222
iskeleti Smithsonian müzesinde böcekler
tarafından temizlenmiş.
07:54
In betweenarasında those two landmarkssimge yapılar in Ham'sHam'ın life,
155
458266
2953
Ham'ın hayatındaki bu iki olay arasında,
07:57
he flewuçtu into spaceuzay.
156
461219
2536
kendisi uzaya gitti.
07:59
He experienceddeneyimli weightlessnesshafiflik and re-entryyeniden giriş
157
463755
3237
Yerçekimsiz ortamı ilk insandan,
Sovyet kozmonot Yuri Gagarin,
08:02
monthsay before the first humaninsan beingolmak to do it,
158
466992
2571
08:05
SovietSovyet cosmonautkozmonot YuriYuri GagarinGagarin.
159
469563
2864
aylarca önce tecrübe etti ve geri geldi.
08:08
When I clicktık on YuriYuri Gagarin'sGagarin'ın pagesayfa,
160
472427
2152
Yuri Gagarin'in sayfasını tıkladığımda
08:10
I get this guy who was surprisinglyşaşırtıcı biçimde shortkısa in statureBoy,
161
474579
2919
muhtemelen çocukken kötü
beslenmesinden dolayı
endam olarak şaşırtıcı derecede kısa,
08:13
hugeKocaman in heroismkahramanlık.
162
477498
1537
08:14
TopSayfanın Üstü estimatestahminler, SovietSovyet estimatestahminler, put this guy at 1.65 metersmetre,
163
479035
4343
kahramanlıkta ise çok büyük
bu adamı buluyorum.
08:19
that is lessaz than fivebeş and a halfyarım feetayaklar talluzun boylu maxmaksimum,
164
483378
3001
En iyi tahminler, bu adamın 1,65 metre,
08:22
possiblybelki because he was malnourishedyetersiz beslenen as a childçocuk.
165
486379
2806
yani 1,68 cm'den daha kısa
olduğunu söylüyor.
08:25
GermansAlmanlar occupiedmeşgul RussiaRusya.
166
489185
2545
Almanlar Rusya'yı işgal etmişti.
08:27
A NaziNazi officersubay tookaldı over the GagarinGagarin householdev halkı,
167
491730
3097
Bir Nazi subayı Gagarinlerin
evini ele geçirmiş,
08:30
and he and his familyaile builtinşa edilmiş and livedyaşamış in a mudçamur hutkulübe.
168
494827
2804
o ve ailesi çamurdan bir baraka
yapıp içinde yaşamışlardı.
08:33
YearsYıl latersonra, the boyoğlan from that crampedsıkışık mudçamur hutkulübe
169
497631
3547
Yıllar sonra, o çamur barakada
sıkışmış çocuk büyüyüp
08:37
would growbüyümek up to be the man in that crampedsıkışık capsulekapsül
170
501178
3506
roketin ucundaki dar bir kapsülde
08:40
on the tipbahşiş of a rocketroket
171
504684
1614
dış uzaya fırlatılan,
08:42
who volunteeredgönüllü to be launchedbaşlattı into outerdış spaceuzay,
172
506298
3488
içimizden bu gezegeni fiziken terk eden
08:45
the first one of any of us to really physicallyfiziksel olarak leaveayrılmak this planetgezegen.
173
509786
4352
ilk kişi olmak için gönüllü olacaktı.
Sadece yeryüzünden ayrılmadı,
08:50
And he didn't just leaveayrılmak it,
174
514138
1348
08:51
he circledçember it oncebir Zamanlar.
175
515486
2525
onun etrafını birkez döndü.
08:53
FiftyElli yearsyıl latersonra, as a tributeharaç,
176
518011
2226
50 yıl sonra, onun anısına,
08:56
the InternationalUluslararası SpaceUzay Stationİstasyonu, whichhangi is still up there tonightBu gece,
177
520237
3927
uluslararası uzay istasyonu,
ki bu gece hâlâ orada durmakta,
09:00
syncedsenkronize its orbityörünge with Gagarin'sGagarin'ın orbityörünge,
178
524164
4080
yörüngesini, tam olarak aynı gün ve saatte
Gagarin'in yörüngesi ile eşitledi
09:04
at the exactkesin sameaynı time of day,
179
528244
1166
09:05
and filmedfilme it,
180
529410
1560
ve bunu filme çekti.
09:06
so you can go onlineinternet üzerinden and you can watch over 100 minutesdakika
181
530970
3584
İnternete girip
bir insanın ilk kez gördüğü,
09:10
of what mustşart have been an absolutelykesinlikle mesmerizingbüyüleyici ridebinmek,
182
534554
3509
kesinlikle büyüleyici
ve muhtemelen yalnız geziyi
09:13
possiblybelki a lonelyyalnız one,
183
538063
1141
100 dakika boyunca izleyebilirsiniz.
09:15
the first personkişi to ever see suchböyle a thing.
184
539204
2280
09:17
And then when you've had your filldoldurmak of that,
185
541484
1423
Bununla işiniz bitince
09:18
you can clicktık on one more linkbağlantı.
186
542907
2617
bir bağlantıya daha tıklayabilirsiniz.
09:21
You can come back to EarthDünya.
187
545524
1342
Dünyaya geri gelebilirsiniz.
09:22
You returndönüş to where you startedbaşladı.
188
546866
2161
Başladığınız yere geleceksiniz.
09:24
You can finishbitiş your gameoyun.
189
549027
2217
Oyununuzu bitirebilirsiniz.
09:27
You just need to find one more factgerçek that you didn't know.
190
551244
3590
Sadece daha önceden bilmediğiniz
bir şey daha bulmanız gerekiyor.
09:30
And for me, I quicklyhızlı bir şekilde landedindi on this one:
191
554834
2480
Hızlıca şu konuya ulaştım:
09:33
The EarthDünya has a tolerancehata payı of about .17 percentyüzde from the referencereferans spheroidküresel,
192
557314
5016
Dünya, temel küreden yaklaşık
yüzde 0,17 derecelik bir sapmaya sahip ki
bu bilardo toplarında izin verilen
yüzde 0,22'den biraz daha az.
09:38
whichhangi is lessaz than the .22 percentyüzde allowedizin in billiardBilardo ballstaşaklar.
193
562330
3969
Bir çocuk olarak bayılabileceğim
tür bir bilgi bu.
09:42
This is the kindtür of factgerçek I would have lovedsevilen as a boyoğlan.
194
566299
2432
09:44
I foundbulunan it myselfkendim.
195
568731
1247
Bunu kendim buldum.
09:45
It's got some mathmatematik that I can do.
196
569978
2275
İçinde yapabileceğim
biraz hesap da mevcut
09:48
I'm prettygüzel sure my dadbaba doesn't know it.
197
572253
2125
ve eminim ki babam bunu bilmiyordur.
09:50
What this meansanlamına geliyor is that if you could shrinkküçültmek the EarthDünya to the sizeboyut of a billiardBilardo balltop,
198
574378
5489
Dünyayı sadece bir bilardo topu
boyutuna sıkıştırabilseydiniz,
09:55
if you could take planetgezegen EarthDünya, with all its mountaindağ topsEn fazla and cavesmağaralar
199
579867
6017
dünyayı, bütün dağ zirveleri
ve mağaraları, yağmur ormanları,
10:01
and rainforestsyağmur ormanları, astronautsastronotlar and uncontacteduncontacted tribeskabileler and chimpanzeesşempanzelerin, voodoobüyü dollsBebek,
200
585884
4676
astronotları ve erişilmemiş kabileleri
ve şempanzeleri, vudu bebekleri,
10:06
firefliesateş böcekleri, chocolateçikolata, seadeniz creaturesyaratıklar makingyapma love in the deepderin bluemavi seadeniz,
201
590560
5524
ateş böcekleri, çikolataları,
derin denizde
aşk yapan deniz yaratıkları ile alıp
10:11
you just shrinkküçültmek that to the sizeboyut of a billiardBilardo balltop,
202
596084
3201
sadece bir bilardo topu
boyutuna sıkıştırabilseydiniz,
10:15
it would be as smoothpürüzsüz as a billiardBilardo balltop,
203
599285
3893
muhtemelen ortasında hafif bir şişlik olan
10:19
presumablymuhtemelen a billiardBilardo balltop with a slighthafif bulgeçıkıntı around the middleorta.
204
603178
4617
bir bilardo topu kadar düz olacaktı.
10:23
That's prettygüzel coolgüzel.
205
607795
2791
Bu çok havalı.
10:26
I didn't know that.
206
610586
1944
Ben bunu bilmiyordum.
10:28
ChimborazoChimborazo!
207
612530
2225
Chimborazo!
10:30
Thank you.
208
614755
889
Teşekkürler.
10:31
(ApplauseAlkış)
209
615644
649
(Alkışlar)
Translated by Evren Erdin
Reviewed by Suleyman Cengiz

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Rives - Performance poet, multimedia artist
Performance artist and storyteller Rives has been called "the first 2.0 poet," using images, video and technology to bring his words to life.

Why you should listen

Part poet, part storyteller, part philosopher, Rives is the co-host of TEDActive as well as a frequent TED speaker. On stage, his poems burst in many directions, exposing multiple layers and unexpected treats: childhood memories, grown-up humor, notions of love and lust, of what is lost forever and of what's still out there waiting to unfold. Chimborazo.

A regular on HBO's Def Poetry Jam, Rives also starred alongside model Bar Refaeli in the 2008 Bravo special Ironic Iconic America, touring the United States on a "roller coaster ride through the eye-popping panorama of American pop culture." Flat pages can't contain his storytelling, even when paper is his medium. The pop-up books he creates for children unfold with surprise: The Christmas Pop-Up Present expands to reveal moving parts, hidden areas and miniature booklets inside. 

His latest project—the Museum of Four in the Morning—is an ode to a time that may well be part of a global conspiracy. In a good way.  

More profile about the speaker
Rives | Speaker | TED.com