TED2018
Karen J. Meech: The story of 'Oumuamua, the first visitor from another star system
Karen J. Meech: Başka bir güneş sisteminden gelen ilk ziyaretçi 'Oumuamua'nın hikayesi
Filmed:
Readability: 4.6
6,071,992 views
Ekim 2017'de astrobiyolog Karen J. Meech her astronomistin beklediği çağrıyı aldı: NASA başka bir güneş sisteminden gelen ilk ziyaretçiyi tespit etmişti. 700 metre uzunluğunda olan ve Hawai dilinde ''izci'' veya ''haberci'' anlamına gelen 'Oumuamua adı verilen yıldızlar arası cisim çok ilgi çeken soruları beraberinde getirdi: Yeni bir güneş sisteminden gelen taşlı enkaz parçası mıydı, süpernova patlamasından arta kalan bir materyal mi? Yoksa dünya dışı teknoloji kanıtı veya bambaşka bir şey mi? Bu heyecan verici konuşmada Meech, uzaklardan gelen bu beklenmedik hediyeye ilişkin yanıtlar bulmak için ekibiyle nasıl zamana karşı yarıştıklarını anlatıyor.
Karen J. Meech - Astronomer, astrobiologist
Karen J. Meech is an astronomer who investigates how habitable worlds form and explores the bigger picture of whether there is life elsewhere. Full bio
Karen J. Meech is an astronomer who investigates how habitable worlds form and explores the bigger picture of whether there is life elsewhere. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
NASA's always on the lookout
for possible asteroid collision hazards,
for possible asteroid collision hazards,
0
1142
5454
NASA muhtemel asteroit çarpışma
tehlikelerine karşı her zaman tetikte,
tehlikelerine karşı her zaman tetikte,
00:18
so the Pan-STARRS telescope
is scanning the sky every night.
is scanning the sky every night.
1
6620
4080
o yüzden Pan-STARRS teleskobu
gökyüzünü her gece tarıyor.
gökyüzünü her gece tarıyor.
00:23
Each morning, candidate objects
are examined by Pan-STARRS staff
are examined by Pan-STARRS staff
2
11231
4120
Aday cisimler her sabah Pan-STARSS
çalışanları tarafından inceleniyor
çalışanları tarafından inceleniyor
00:27
and usually discovered to be no big deal.
3
15375
3227
ve genellikle pek önemli
olmadıkları anlaşılıyor.
olmadıkları anlaşılıyor.
00:30
But on October 19, 2017,
4
18626
2739
Ancak 19 Ekim 2017'de,
00:33
Pan-STARRS spotted an object
moving rapidly between the stars,
moving rapidly between the stars,
5
21389
4652
Pan-STARRS yıldızların arasında
hızla hareket eden bir cisim fark etti
hızla hareket eden bir cisim fark etti
00:38
and this time the usual follow-up
measurements of position and speed
measurements of position and speed
6
26065
4318
ve bu sefer konum ve hızla ilgili
yapılan rutin inceleme
yapılan rutin inceleme
00:42
showed something completely different.
7
30407
2815
tamamen farklı bir sonuç gösterdi.
00:45
By October 22nd, we had enough data
8
33246
2505
22 Ekim itibarıyla da bu cismin
00:47
to realize that this object
wasn't from our solar system.
wasn't from our solar system.
9
35775
4170
bizim güneş sistemimize ait olmadığını
anlayacak kadar veri edinmiştik.
anlayacak kadar veri edinmiştik.
00:51
Holy cow.
10
39969
1341
Vay canına.
00:53
That's when I got the phone call,
11
41334
1747
İşte bu noktada beni aradılar,
00:55
the phone call that all solar system
astronomers are waiting for.
astronomers are waiting for.
12
43105
4006
tüm güneş sistemi astronomlarının
beklediği telefondu bu.
beklediği telefondu bu.
00:59
Let me tell you how exciting this was.
13
47135
2111
Ne kadar heyecanlı olduğunu anlatayım.
01:01
(Laughter)
14
49270
1007
(Kahkahalar)
01:02
NASA's been expecting to see
an interstellar comet
an interstellar comet
15
50301
3121
NASA, 1970'lerden bu yana
yıldızlararası bir cismin
yıldızlararası bir cismin
01:05
pass through the solar system
since the 1970s,
since the 1970s,
16
53446
3340
güneş sistemimizden geçeceğini bekliyordu,
01:08
but until now, we'd never seen anything.
17
56810
2858
ama şimdiye dek hiçbir şey görmemiştik.
01:11
Our own solar system is huge,
18
59692
2626
Kendi güneş sistemimiz devasa,
01:14
so even getting a package
from the nearest star system
from the nearest star system
19
62342
3309
4.4 ışık yılı uzaklıkta
en yakın yıldız sisteminden bile
Dünya'ya bir şey gelmesi
Dünya'ya bir şey gelmesi
01:17
4.4 light years away
20
65675
2103
01:19
would take over 50,000 years.
21
67802
2582
50.000 yıldan fazla sürer.
01:22
So this is a really big deal.
22
70408
2045
Yani oldukça önemli bir konu.
01:24
The interstellar visitor
entered our solar system
entered our solar system
23
72945
2502
Bu yıldızlararası misafir,
güneş sistemimize
diğer gezegenlerin ötesinden
diğer gezegenlerin ötesinden
01:27
from above the plane of the planets,
24
75471
1850
01:29
coming from the direction
of the constellation Lyra,
of the constellation Lyra,
25
77345
2833
Lyra yıldız kümesi yönünden geldi
01:32
and it passed closest to the Sun
on September 9th,
on September 9th,
26
80202
3436
ve Güneş'e en yakın olduğu
tarih 9 Eylül'de,
tarih 9 Eylül'de,
01:35
passing inside the orbit of Mercury.
27
83662
2405
Merkür'ün yörüngesinin içinden geçti.
01:38
Now this isn't a particularly
close approach or unusual distance.
close approach or unusual distance.
28
86709
4029
Bu özellikle yakın bir etkileşim
veya alışılmadık bir uzaklık değil.
veya alışılmadık bir uzaklık değil.
01:42
It's just much easier
to see objects close by.
to see objects close by.
29
90762
3709
Yakından geçen cisimleri
görmek çok daha kolay.
görmek çok daha kolay.
01:47
On October 14th,
30
95124
1676
14 Ekim'de
01:48
before we discovered it, it made
its closest approach to the Earth,
its closest approach to the Earth,
31
96824
4102
biz henüz onu fark etmeden önce,
cisim 14 milyon km mesafede
cisim 14 milyon km mesafede
01:52
within about 15 million miles.
32
100950
2690
Dünya'ya en yakın olduğu konumdaydı.
01:55
This is really close
by astronomical standards.
by astronomical standards.
33
103664
2757
Bu astronomik ölçümlere
göre gerçekten yakın.
göre gerçekten yakın.
01:59
Now rather than call this
by its unwieldy catalog name,
by its unwieldy catalog name,
34
107341
4476
O zaman, söylemesi zor olan
şu anki katalog ismi yerine
şu anki katalog ismi yerine
02:03
we briefly called it "Rama,"
35
111841
2643
ona kısaca ''Rama'' adını vermiştik,
02:06
after the cylindrical spacecraft
that passed through the solar system
that passed through the solar system
36
114508
3508
Arthur C. Clarke'ın 1973 yılı
klasik bilim kurgu romanında
klasik bilim kurgu romanında
02:10
in Arthur C. Clarke's classic
science fiction story in 1973.
science fiction story in 1973.
37
118040
5214
güneş sisteminin içinden geçen
silindir uzay aracının adı.
silindir uzay aracının adı.
02:15
But this wasn't quite right either,
38
123865
2077
Ancak bu da tam doğru olmadı,
02:17
so in honor of it being discovered
by a telescope in Hawaii,
by a telescope in Hawaii,
39
125966
3233
Havai'deki bir teleskopla
keşfedilmesinin onuruna,
keşfedilmesinin onuruna,
02:21
we consulted two experts
on Hawaiian culture --
on Hawaiian culture --
40
129223
3397
Havai kültürü hakkında
iki uzmana danıştık,
iki uzmana danıştık,
02:24
a Hawaiian navigator and a linguist --
41
132644
2453
biri Havaili bir navigatör,
diğeri dilbilimci,
diğeri dilbilimci,
02:27
to propose a name.
42
135121
1742
bize isim teklifinde bulundular.
02:28
And they suggested "'Oumuamua,"
43
136887
2984
''Oumuamua'' ismini önerdiler,
02:31
which means scout or messenger
from the distant past reaching out to us.
from the distant past reaching out to us.
44
139895
5055
uzak geçmişten bize ulaşan
bir izci veya haberci anlamına geliyordu.
bir izci veya haberci anlamına geliyordu.
02:37
Now this discovery
was important for many reasons,
was important for many reasons,
45
145972
3366
Bu keşif pek çok nedenle önemliydi,
02:41
but to me the most significant
is for what 'Oumuamua can tell us
is for what 'Oumuamua can tell us
46
149362
3836
ama benim için en önemli kısmı,
'Oumuamua'nın güneş sistemimizin
geçmişi hakkında vereceği bilgiler.
geçmişi hakkında vereceği bilgiler.
02:45
about the past of our solar system.
47
153222
2417
02:48
The process of the birth of a new solar
system and the growth of planets
system and the growth of planets
48
156369
4041
Yeni bir güneş sisteminin ortaya çıkışı
ve gezegenlerin gelişmesi
ve gezegenlerin gelişmesi
02:52
can be a violent and messy business.
49
160434
3082
çalkantılı bir süreç olabilir.
02:55
Leftover icy and rocky debris
gets ejected from the new solar system
gets ejected from the new solar system
50
163540
4223
Dev gezegenler oluştukları
tozlu disk içinde göç ederlerken
tozlu disk içinde göç ederlerken
02:59
as the giant planets migrate
through the dusty disk
through the dusty disk
51
167787
3349
Artık buz ve taşlı enkaz
03:03
out of which they're formed.
52
171160
1928
yeni güneş sisteminden dışarı atılıyor.
03:06
Now have you ever felt an emotional chill,
53
174175
3980
Duygusal bir irkilme
hissettiğiniz oldu mu?
hissettiğiniz oldu mu?
03:10
something that's so exciting
that a shiver runs up and down your spine?
that a shiver runs up and down your spine?
54
178179
4801
Öylesine heyecanlı bir şey ki
baştan aşağı bir titreme hissedersiniz.
baştan aşağı bir titreme hissedersiniz.
03:16
Or something that's
very emotionally moving?
very emotionally moving?
55
184115
2936
Veya duygusal olarak sizi
çok etkileyen bir şey?
çok etkileyen bir şey?
03:19
Well this was it for me.
56
187678
1747
İşte ben bu olayda bunu hissettim.
03:21
This was my wow moment.
57
189449
1825
Benim vay canına dediğim andı.
03:23
We actually had a piece of material
from another solar system
from another solar system
58
191298
3888
Gözlemleyebileceğimiz kadar yakında
03:27
coming close enough for us to observe.
59
195210
3659
başka bir güneş sisteminden
bir materyal vardı.
bir materyal vardı.
03:31
So what would you like to know
about 'Oumuamua,
about 'Oumuamua,
60
199793
2858
Başka bir yıldız sisteminden
gelen ilk misafirimiz
gelen ilk misafirimiz
03:34
the very first visitor
from another star system?
from another star system?
61
202675
3031
'Oumuamua hakkında ne bilmek istersiniz?
03:38
Well, I could think of a million things,
62
206454
2788
Benim aklıma milyonlarca şey geliyor,
03:41
but there's what you want
and what you can have,
and what you can have,
63
209266
3580
ama isteyebileceğiniz ve elde
edebileceğinz şeyler farklı,
edebileceğinz şeyler farklı,
03:44
and 'Oumuamua was moving away
and fading very rapidly.
and fading very rapidly.
64
212870
4334
diğer yandan 'Oumuamua
hızlı bir şekilde uzaklaşıyor.
hızlı bir şekilde uzaklaşıyor.
03:49
In the span of about a week,
65
217228
2201
Bir haftalık bir zaman diliminde,
03:51
it had dropped in brightness
by a factor of [10].
by a factor of [10].
66
219453
2671
parlaklığı onda bir azaldı.
03:54
So this is about all the time
we were going to have
we were going to have
67
222852
2416
Yani onu kolayca incelemek için
03:57
to study it easily.
68
225292
1887
var olan zamanımız bu kadardı.
03:59
So we had to distill the process
of getting telescope time --
of getting telescope time --
69
227690
4922
O yüzden teleskop zamanı sürecini
ayrıştırmamız gerekiyordu,
ayrıştırmamız gerekiyordu,
04:04
normally a very competitive,
peer-reviewed proposal process
peer-reviewed proposal process
70
232636
3540
normalde oldukça zor,
ikili değerlendirmeye tabi teklif süreci
ikili değerlendirmeye tabi teklif süreci
aylar da sürebiliyor,
04:08
that can take up to months --
71
236200
1848
birkaç günden daha kısa da.
04:10
down to less than a few days.
72
238072
2699
04:12
So began a "polite"
competition for resources.
competition for resources.
73
240795
3745
Böylelikle ''nazik'' bir
kaynak yarışına girdik.
kaynak yarışına girdik.
04:17
OK, let me not mince words.
It was a fierce battle.
It was a fierce battle.
74
245408
2794
Pekâlâ sözcüklerle oynamayacağım,
çok sert bir savaştı.
çok sert bir savaştı.
04:20
We dropped everything,
75
248226
1768
Her şeyi bir yana bıraktık,
04:22
working around the clock,
76
250018
1446
gece gündüz demeden
04:23
trying to craft
perfectly crafted proposal words
perfectly crafted proposal words
77
251488
3881
gözlem direktörlerine göndermek için
teklif edilen en iyi sözcükleri
tasarlamaya çalışıyorduk.
tasarlamaya çalışıyorduk.
04:27
to send to the observatory directors.
78
255393
2245
04:30
Well, good news. We got the time.
79
258527
2848
İyi haber şu ki biz kazandık.
04:34
Now, from a perfectly
selfish point of view,
selfish point of view,
80
262178
3563
Tamamen bencil bir bakış açısıyla
bilmek isteyeceğimiz ilk şeyin
bilmek isteyeceğimiz ilk şeyin
04:37
the first thing we might like to know
is how massive 'Oumuamua is.
is how massive 'Oumuamua is.
81
265765
4366
'Oumuamua'nın büyüklüğü
olduğunu söyleyebilirim.
olduğunu söyleyebilirim.
04:42
Because after all,
it passed very close to the Earth,
it passed very close to the Earth,
82
270155
2840
Çünkü Dünya'nın çok yakınından geçti
04:45
and we didn't know about it
until afterwards.
until afterwards.
83
273019
3015
ve geçip gidene kadar bunu fark etmedik.
04:48
How bad would this have been
had it not missed the Earth?
had it not missed the Earth?
84
276757
4301
Eğer Dünya'yı ıskalamasaydı
bu ne kadar kötü olurdu?
bu ne kadar kötü olurdu?
04:53
Well, the impact energy
85
281950
1802
Darbenin enerjisi
04:55
depends on the square
of the velocity times its mass,
of the velocity times its mass,
86
283776
3609
hızın karesinin kütleyle çarpımına bağlı,
04:59
and the mass depends
on how big it is and what it's made of.
on how big it is and what it's made of.
87
287409
3596
kütle de cismin büyüklüğüne
ve neden yapıldığına bağlı.
ve neden yapıldığına bağlı.
05:03
So how big is 'Oumuamua,
and what's its shape?
and what's its shape?
88
291647
3421
O hâlde Oumuamua
ne kadar büyük ve şekli nasıl?
ne kadar büyük ve şekli nasıl?
05:07
Well, we can get this from its brightness.
89
295765
2320
Parlaklığından bunu anlayabiliyoruz.
05:10
Now, if you don't believe me,
think of comparing the brightness
think of comparing the brightness
90
298109
2967
Bana inanmıyorsanız
bahçenizdeki ateşböceğinin parlaklığını
05:13
of a firefly in your backyard
91
301100
1382
05:14
to the navigation lights
on a distant airplane.
on a distant airplane.
92
302506
4420
uzaktaki bir uçağın navigasyon
ışıklarıyla karşılaştırın.
ışıklarıyla karşılaştırın.
05:18
You know the airplane is much brighter --
93
306950
1972
Uçak çok daha parlaktır,
05:20
it just appears faint
because it's so far away.
because it's so far away.
94
308946
2700
ama çok uzakta olduğu için soluk görünür.
05:24
We're also going to need to know
95
312775
1834
Oumuamua'nın yüzeyinin
05:26
how reflective
the surface of 'Oumuamua is,
the surface of 'Oumuamua is,
96
314633
3150
ne kadar yansıtıcı olduğunu da
bilmemiz gerekecekti
bilmemiz gerekecekti
05:29
and we don't have any clue,
97
317807
2110
ve bu konuda hiçbir fikrimiz yok,
05:31
but it's reasonable to assume
it's very similar to small asteroids
it's very similar to small asteroids
98
319941
3860
ama güneş sistemimizdeki
asteroit ve gök cisimleriyle
asteroit ve gök cisimleriyle
mantıksal olarak çok benzer
olduğunu düşündük
olduğunu düşündük
05:35
and comets in our solar system,
99
323825
1982
05:37
or in technical terms,
100
325831
1350
veya teknik terimlerle
05:39
something between the reflectivity
of charcoal and wet sand.
of charcoal and wet sand.
101
327205
4213
kömür yansıtabilirliği
ve ıslak kum arasında bir şey.
ve ıslak kum arasında bir şey.
05:44
Nowadays, most of the big telescopes
are used in what's called a service mode,
are used in what's called a service mode,
102
332381
5715
Şimdilerde büyük teleskopların çoğu,
servis modu için kullanılıyor,
servis modu için kullanılıyor,
05:50
meaning we have to carefully develop
all the instructions
all the instructions
103
338120
3856
yani önce tüm talimatları
dikkatli bir şekilde yerine getirmek,
dikkatli bir şekilde yerine getirmek,
05:54
and send them to the telescope operator,
104
342000
2549
teleskop operatörüne göndermek,
05:56
and then anxiously wait
for the data to come back,
for the data to come back,
105
344573
2929
sonra da endişeyle
hava tanrılarına dua ederek
hava tanrılarına dua ederek
05:59
praying to the weather gods.
106
347526
2223
verilerin geri gelmesini
beklemek zorundayız.
beklemek zorundayız.
06:01
Now I bet most of you don't have careers
107
349773
2301
Eminim çoğunuzun kariyeri
06:04
that critically depend on whether or not
it's cloudy last night.
it's cloudy last night.
108
352098
4811
geçen gece havanın bulutlu
olmasından etkilenmiyordur.
olmasından etkilenmiyordur.
06:08
Well, we weren't going to get
any second chances here.
any second chances here.
109
356933
3167
Bu olayda ikinci bir şansımız olmayacaktı.
06:12
Because the weather was great,
'Oumuamua decided not to be.
'Oumuamua decided not to be.
110
360124
4108
Çünkü hava harikaydı,
ama 'Oumuamua gidecekti.
ama 'Oumuamua gidecekti.
06:16
Its brightness wasn't constant.
111
364256
2000
Parlaklığı sabit değildi.
Burada 'Oumuamua'nın yıldızların
arasında hareket ettiğini görüyoruz.
arasında hareket ettiğini görüyoruz.
06:18
Now here we see 'Oumuamua
racing between the stars.
racing between the stars.
112
366732
3215
06:21
It's centered in the middle.
113
369971
1579
Tam ortada konumlanmış.
06:23
The stars are trailed out because
the telescope is following its motion.
the telescope is following its motion.
114
371574
3920
Yıldızlar sönük görünüyor çünkü
teleskop onun hareketine odaklanmış.
teleskop onun hareketine odaklanmış.
06:28
It started faint and then it got brighter,
fainter, brighter, and fainter again,
fainter, brighter, and fainter again,
115
376145
5452
Tekrar tekrar soluklaşmaya
ve sonra yeniden parlamaya başlıyor,
ve sonra yeniden parlamaya başlıyor,
06:33
as sunlight is reflected off
of four sides of an oblong object.
of four sides of an oblong object.
116
381621
4825
güneş ışığı oblong bir cismin dört
yanından yansıdığı sürece olduğu gibi.
yanından yansıdığı sürece olduğu gibi.
06:39
The extreme brightness change
117
387302
2430
Bu aşırı parlaklık değişikliği
06:41
led us to an unbelievable
conclusion about its shape.
conclusion about its shape.
118
389756
4305
şekliyle ilgili olarak bizi
akıl almaz bir sonuca ulaştırdı.
akıl almaz bir sonuca ulaştırdı.
06:46
As shown in this artist's impression,
119
394085
1993
Ekranda ressamın çalışmasında olduğu gibi
06:48
'Oumuamua is apparently
very long and narrow,
very long and narrow,
120
396102
3531
'Oumuamua belli ki
dar ve uzun bir şekle sahip
dar ve uzun bir şekle sahip
06:51
with an axis ratio of about 10 to one.
121
399657
3103
ve kendi eksen oranı yaklaşık 10'a bir.
06:55
Assuming it's dark,
this means it's about half a mile long.
this means it's about half a mile long.
122
403479
3913
Karanlık olduğunu varsayarsak
800 metre kadar demektir.
800 metre kadar demektir.
06:59
Nothing else in our
solar system looks like this.
solar system looks like this.
123
407987
3548
Güneş sistemimizde buna
benzeyen başka hiçbir şey yok.
benzeyen başka hiçbir şey yok.
07:03
We only have a handful of objects
that even have an axis ratio
that even have an axis ratio
124
411559
3438
kendi eksen oranı beşe birden büyük olan
07:07
bigger than five to one.
125
415021
1714
sadece birkaç cismimiz var.
07:09
So we don't know how this forms,
126
417286
1979
Bunun nasıl oluştuğunu bilmiyoruz,
07:11
but it may be part of its birth process
in its home solar system.
in its home solar system.
127
419289
5198
ama kendi güneş sistemindeki ortaya
çıkış sürecinin bir parçası olabilir.
çıkış sürecinin bir parçası olabilir.
07:17
'Oumuamua was varying in brightness
every 7.34 hours,
every 7.34 hours,
128
425549
5469
'Oumuamua'nın parlaklığı
her 7,34 saatte bir değişiyordu
her 7,34 saatte bir değişiyordu
07:23
or so we thought.
129
431042
1746
ya da biz öyle sandık.
07:24
As more data started
to come in from other teams,
to come in from other teams,
130
432812
2342
Diğer ekiplerden daha fazla veri geldikçe
07:27
they were reporting different numbers.
131
435178
2458
farklı rakamlar bildiriyorlardı.
07:29
Why is it the more
we learn about something,
we learn about something,
132
437660
1926
Nasıl oluyor da daha çok bilgi edindikçe
07:31
the harder it gets to interpret?
133
439606
1940
yorumlaması daha zor oluyor?
07:34
Well, it turns out that 'Oumuamua
is not rotating in a simple way.
is not rotating in a simple way.
134
442596
3389
Görünüşe bakılırsa 'Oumumua
basit bir şekilde dönmüyormuş.
basit bir şekilde dönmüyormuş.
07:38
It's wobbling like a top.
135
446009
2059
Bir top gibi yuvarlanıyormuş.
07:40
So while it is rotating
around its short axis,
around its short axis,
136
448092
3086
Yani kendi kısa ekseni etrafında dönerken
07:43
it's also rolling around the long axis
137
451202
2850
ayrıca uzun eksen
etrafında da yuvarlanıyor
etrafında da yuvarlanıyor
07:46
and nodding up and down.
138
454076
2070
ve aşağı yukarı sekiyor.
07:48
This very energetic, excited motion
139
456887
2826
Bu enerjik hareket
07:51
is almost certainly the result
of it being violently tossed
of it being violently tossed
140
459737
3460
neredeyse kesinlikle
kendi güneş sisteminden
kendi güneş sisteminden
şiddetli bir şekilde fırlatılmış
olmasının sonucu.
olmasının sonucu.
07:55
out of its home solar system.
141
463221
1922
07:58
Now how we interpret the shape
from its brightness
from its brightness
142
466363
2791
Parlaklığından şeklini yorumlayışımız
08:01
depends very critically
on how it's spinning,
on how it's spinning,
143
469178
2872
kendi ekseni etrafındaki dönüşüne
ciddi anlamda bağlı,
ciddi anlamda bağlı,
08:04
so now we have to rethink
what it may look like,
what it may look like,
144
472074
2970
yani görüntüsünü yeniden
düşünmemiz gerekebilir
düşünmemiz gerekebilir
08:07
and as shown in this beautiful painting
by space artist Bill Hartmann,
by space artist Bill Hartmann,
145
475068
3445
ve ressam Bill Hartmann'ın
bu harika resminde gördüğünüz gibi
bu harika resminde gördüğünüz gibi
08:10
we think that 'Oumuamua
may be more of a flattened oval.
may be more of a flattened oval.
146
478537
3959
biz 'Oumuamua'nın düzleşmiş bir oval
şeklinde olduğu kanısındayız.
şeklinde olduğu kanısındayız.
08:15
So let's get back to the energetics.
147
483822
1962
Enerji bilimine geri dönelim.
08:17
What is it made of?
148
485808
1911
Bu neden oluşuyor?
08:19
Well, ideally we would love
to have a piece of 'Oumuamua
to have a piece of 'Oumuamua
149
487743
3224
Tercihen ayrıntılı
bir şekilde incelemek için
bir şekilde incelemek için
08:22
into the laboratory,
so we could study it in detail.
so we could study it in detail.
150
490991
3198
'Oumuamua'nın bir parçasına
sahip olmayı çok isterdik.
sahip olmayı çok isterdik.
08:26
But since even private industry
can't manage to launch
can't manage to launch
151
494213
3667
Ancak özel endüstri bile
böyle bir şeye
böyle bir şeye
08:29
a spacecraft within a week
152
497904
1762
bir hafta içerisinde
bir uzay aracı göndermeyi başaramaz,
08:31
to something like this,
153
499690
1667
08:33
astronomers have to rely
on remote observations.
on remote observations.
154
501381
3161
astronomların uzaktan gözlem
yapmaları gerekiyor.
yapmaları gerekiyor.
08:36
So astronomers will look at how the light
interacts with the surface.
interacts with the surface.
155
504566
3945
O yüzden de astronomlar, ışığın yüzeyle
nasıl etkileşime girdiğine bakarlar.
nasıl etkileşime girdiğine bakarlar.
08:40
Some colors may get absorbed,
giving it a chemical fingerprint,
giving it a chemical fingerprint,
156
508535
4166
Bazı renkler absorbe edilip
kimyasal bir iz oluşturabilir,
kimyasal bir iz oluşturabilir,
08:44
whereas other colors may not.
157
512725
2247
bazı renklerde bu olmaz.
08:46
On the other hand, some substances
may just reflect more blue
may just reflect more blue
158
514996
4253
Diğer yandan bazı maddeler
daha fazla mavi veya kızıl ışığı
daha etkili şekilde yansıtabilirler.
daha etkili şekilde yansıtabilirler.
08:51
or red light efficiently.
159
519273
1818
08:53
In the case of 'Oumuamua,
it reflected more red light,
it reflected more red light,
160
521659
3723
'Oumuamua daha fazla
kızıl ışık yansıtıyordu,
kızıl ışık yansıtıyordu,
08:57
making it look very much like the organic
rich surface of the comet recently visited
rich surface of the comet recently visited
161
525406
5023
Rosetta uzay aracı tarafından
ziyaret edilen gök cisminin
ziyaret edilen gök cisminin
09:02
by the Rosetta spacecraft.
162
530453
1786
organik zengin yüzeyine
çok benziyordu.
çok benziyordu.
09:04
But not everything that looks reddish
has the same composition.
has the same composition.
163
532887
4731
Ancak kızıl görünümlü her şey
aynı bileşenlere sahip değil.
aynı bileşenlere sahip değil.
09:09
In fact, minerals that have
tiny little bits of iron in the surface
tiny little bits of iron in the surface
164
537642
3476
Hatta yüzeyinde çok küçük madde hâlinde
demir içeren mineraller bile
demir içeren mineraller bile
09:13
can also look red,
165
541142
1937
kızıl görünebilir,
09:15
as does the dark side
of Saturn's moon Iapetus,
of Saturn's moon Iapetus,
166
543103
2850
tıpkı Satürn'ün uydusu
Iapetus'un karanlık kısmı gibi,
Iapetus'un karanlık kısmı gibi,
09:17
shown in these images
from the Cassini spacecraft.
from the Cassini spacecraft.
167
545977
2785
Cassini uzay aracının
çektiği görsellerde görünüyor.
çektiği görsellerde görünüyor.
09:21
Nickel-iron meteorites,
in other words, metal,
in other words, metal,
168
549432
2191
Nikel demir meteroitler,
başka bir deyişle
metal de kızıl görünebilir.
metal de kızıl görünebilir.
09:23
can also look red.
169
551647
1729
09:26
So while we don't know
what's on the surface,
what's on the surface,
170
554032
2670
Yani zaten yüzeyde ne olduğunu bilmezken
09:28
we know even less
about what's on the inside.
about what's on the inside.
171
556726
3146
içinde ne olduğu hakkında
daha da az bilgi sahibiyiz.
daha da az bilgi sahibiyiz.
09:32
However, we do know
that it must at least be strong enough
that it must at least be strong enough
172
560435
3088
Yine de dönerken
parçalara ayrılmamasından
parçalara ayrılmamasından
09:35
to not fly apart as it rotates,
173
563547
2372
güçlü bir yapısı olduğunu çıkarıyoruz,
09:37
so it probably has a density
similar to that of rocky asteroids;
similar to that of rocky asteroids;
174
565943
3960
muhtemelen kayalıklı asteroitlere
benzer bir yoğunluğu var;
benzer bir yoğunluğu var;
09:41
perhaps even denser, like metal.
175
569927
2492
hatta daha bile yoğun, metal gibi.
09:45
Well, at the very least,
I want to show you
I want to show you
176
573305
2071
Sabit teleskoplarımızdan biriyle çekilmiş
09:47
one of the beautiful
color images that we got
color images that we got
177
575400
2142
çok güzel renkli görsellerimizden birini
09:49
from one of the ground-based telescopes.
178
577566
2140
sizinle paylaşmak istiyorum.
09:52
All right, I admit,
it's not all that spectacular.
it's not all that spectacular.
179
580145
2999
Pekâlâ, kabul ediyorum,
o kadar da harika değil.
o kadar da harika değil.
09:55
(Laughter)
180
583168
1012
(Kahkahalar)
09:56
We just don't have the resolution.
181
584204
2959
Yeterli çözünürlüğe sahip değiliz.
09:59
Even Hubble Space Telescope
182
587187
1929
Hubble Uzay Teleskobu bile
10:01
doesn't present a much better view.
183
589140
2049
daha iyi bir görüntü alamıyor.
10:04
But the importance of the Hubble data
was not because of the images,
was not because of the images,
184
592220
3413
Ancak Hubble verisinin önemi
görsellerden kaynaklanmıyor,
görsellerden kaynaklanmıyor,
10:07
but because it extended
our observations out
our observations out
185
595657
2492
keşif zamanından itibaren
10:10
to two and a half months
from the discovery,
from the discovery,
186
598173
2683
gözlemlerimizi 2,5 ay uzatmamızı sağladı,
10:12
meaning we get more positions
along the orbit,
along the orbit,
187
600880
2704
yani yörüngede daha fazla
konum gözlemleyebiliriz,
konum gözlemleyebiliriz,
10:15
which will hopefully let us figure out
where 'Oumuamua came from.
where 'Oumuamua came from.
188
603608
4476
bu da 'Oumuamua'nın nereden geldiğini
anlamamıza yardımcı olacaktır.
anlamamıza yardımcı olacaktır.
10:21
So what exactly is 'Oumuamua?
189
609667
2753
Peki 'Oumuamua tam olarak ne?
10:25
We firmly believe it's likely to be
a leftover archaeological remnant
a leftover archaeological remnant
190
613150
5523
Başka bir gezegen sisteminin
oluşum sürecinden çıkmış
oluşum sürecinden çıkmış
10:30
from the process of the birth
of another planetary system,
of another planetary system,
191
618697
3588
arkeolojik bir kalıntı
olduğu yönünde hemfikiriz,
olduğu yönünde hemfikiriz,
10:34
some celestial driftwood.
192
622309
1848
kıyıya vurmuş bir dal parçası gibi.
10:36
Some scientists think
that maybe 'Oumuamua formed
that maybe 'Oumuamua formed
193
624593
3383
Bazı bilim insanlarına göre
belki de 'Oumuamua
belki de 'Oumuamua
10:40
very close to a star
that was much denser than our own,
that was much denser than our own,
194
628000
3595
bizimkinden çok daha yoğun
bir yıldıza çok yakın oluştu
bir yıldıza çok yakın oluştu
10:43
and the star's tidal forces
shredded planetary material
shredded planetary material
195
631619
3413
ve yıldızın gelgit kuvveti
güneş sisteminin ilk zamanlarında
güneş sisteminin ilk zamanlarında
10:47
early in the solar system's history.
196
635056
1850
gezegen materyalini parçalara ayırdı.
10:49
Still others suggest that maybe
this is something that formed
this is something that formed
197
637565
3961
Başkalarına göre
bir yıldızın yok oluş
döneminde oluşmuş olabilir,
döneminde oluşmuş olabilir,
10:53
during the death throes of a star,
198
641550
2166
10:55
perhaps during a supernova explosion,
199
643740
2792
muhtemelen gezegen
materyalinin parçalandığı
materyalinin parçalandığı
10:58
as planetary material got shredded.
200
646556
2612
bir süpernova patlaması esnasında.
11:02
Whatever it is, we believe
it's a natural object,
it's a natural object,
201
650345
3508
Ne olursa olsun, biz onun
doğal bir cisim olduğuna inanıyoruz,
doğal bir cisim olduğuna inanıyoruz,
11:05
but we can't actually prove
that it's not something artificial.
that it's not something artificial.
202
653877
4261
ama yapay olmadığını da kanıtlayamıyoruz.
11:10
The color, the strange shape,
the tumbling motion
the tumbling motion
203
658710
3357
Rengi, garip şekli, hareketi...
11:14
could all have other explanations.
204
662091
2111
farklı açıklamalar getirebilir.
11:16
Now while we don't believe
this is alien technology,
this is alien technology,
205
664825
3620
Bunun dünya dışı teknoloji
olduğuna inanmasak da
olduğuna inanmasak da
11:20
why not do the obvious experiment
and search for a radio signal?
and search for a radio signal?
206
668469
4642
neden gerekli deneyi yapıp
radyo sinyalleri aramayalım ki?
radyo sinyalleri aramayalım ki?
11:25
That's exactly what
the Breakthrough Listen project did,
the Breakthrough Listen project did,
207
673640
2940
İşte Breakthrough Listen
projesi bunu yaptı,
projesi bunu yaptı,
11:28
but so far, 'Oumuamua
has remained completely quiet.
has remained completely quiet.
208
676604
3702
ancak şimdiye dek 'Oumuamua
tamamen sessizliğe bürünmüş hâlde.
tamamen sessizliğe bürünmüş hâlde.
11:33
Now could we send
a spacecraft to 'Oumuamua
a spacecraft to 'Oumuamua
209
681091
2779
'Oumuamua'ya bir uzay aracı göndererek
11:35
and answer this question once and for all?
210
683894
2344
tüm sorularımızın yanıtını alabilir miyiz?
11:38
Yes, we do actually have the technology,
211
686262
2251
Evet, bunu yapacak teknolojimiz var,
11:40
but it would be a long
and expensive voyage,
and expensive voyage,
212
688537
2389
ama uzun ve pahalı bir yolculuk olur
11:42
and we would get there so far from the Sun
213
690950
2278
ve Güneş'ten o kadar uzaklaşırız ki
11:45
that the final approach trajectory
would be very difficult.
would be very difficult.
214
693252
3293
son yaklaşma gidişatı çok zor olur.
11:49
So I think 'Oumuamua probably
has many more things to teach us,
has many more things to teach us,
215
697790
5071
Bence 'Oumuamua'nın
bize öğreteceği çok şey var
bize öğreteceği çok şey var
11:54
and in fact there might be
more surprises in store
more surprises in store
216
702885
2413
ve benim gibi bilim insanları
veriler üzerinde çalışmayı sürdürürken
veriler üzerinde çalışmayı sürdürürken
11:57
as scientists such as myself
continue to work with the data.
continue to work with the data.
217
705322
4055
bizi bekleyen sürprizler ortaya çıkabilir.
12:02
More importantly,
I think this visitor from afar
I think this visitor from afar
218
710138
3531
Daha da önemlisi,
uzaktan gelen bu misafir
uzaktan gelen bu misafir
12:05
has really brought home the point
that our solar system isn't isolated.
that our solar system isn't isolated.
219
713693
4762
güneş sistemimizin yalnız olmadığı
konusuna dikkatimizi çekti.
konusuna dikkatimizi çekti.
12:10
We're part of a much larger environment,
220
718852
2414
Çok daha büyük bir ortamın parçasıyız
12:13
and in fact, we may even
be surrounded by interstellar visitors
be surrounded by interstellar visitors
221
721290
4864
ve aslında yıldızlararası
misafirlerle çevrili olup
misafirlerle çevrili olup
12:18
and not even know it.
222
726178
2033
farkında bile olmayabiliriz.
12:20
This unexpected gift
223
728235
2112
Bu beklenmedik hediye,
12:22
has perhaps raised more questions
than its provided answers,
than its provided answers,
224
730371
4587
muhtemelen beraberinde
yanıt yerine daha fazla soru getirdi,
yanıt yerine daha fazla soru getirdi,
12:26
but we were the first to say hello
to a visitor from another solar system.
to a visitor from another solar system.
225
734982
5325
ama başka bir güneş sistemiyle
ilk irtibat kuran biz olduk.
ilk irtibat kuran biz olduk.
12:32
Thank you.
226
740712
1182
Teşekkürler.
12:33
(Applause)
227
741918
6984
(Alkışlar)
12:42
Jedidah Isler: Thanks, Karen.
228
750946
1455
Jedidah Isler: Teşekkürler, Karen.
12:44
I of course enjoyed
that talk very much. Thank you.
that talk very much. Thank you.
229
752425
2382
Bu konuşmadan
çok keyif aldım, teşekkürler.
çok keyif aldım, teşekkürler.
12:46
As I recall, we found it
pretty late in its journey towards us.
pretty late in its journey towards us.
230
754831
3553
Hatırladığım kadarıyla biz bunu
yolculuğunun ileri aşamasında bulduk.
yolculuğunun ileri aşamasında bulduk.
12:50
Will future technologies like
the Large Synoptic Survey Telescope
the Large Synoptic Survey Telescope
231
758408
3612
Large Synoptic Survey
Teleskobu gibi gelecek teknolojiler
Teleskobu gibi gelecek teknolojiler
12:54
help us detect these things sooner?
232
762044
1713
daha erken tespit etmemizi sağlar mı?
12:56
Karen Meech: Yeah. We're hoping that
we'll start to see a lot of these things,
we'll start to see a lot of these things,
233
764353
3745
Karen Meech: Evet. Bunlardan
çok daha fazla görmeyi umuyoruz,
çok daha fazla görmeyi umuyoruz,
13:00
and ideally, you'd love to find one
as it's approaching the Sun,
as it's approaching the Sun,
234
768122
3819
tercihen Güneş'e yaklaşan
bir tane bulmayı çok istiyoruz
bir tane bulmayı çok istiyoruz
13:03
because you want to have time
to do all the science,
to do all the science,
235
771965
3016
çünkü gerekli bilimsel inceleme için
zamanımız olsun istiyoruz,
zamanımız olsun istiyoruz,
13:07
or even more ideal,
236
775005
1197
bundan daha da iyisi,
13:08
you'd get a spacecraft ready to go,
237
776226
2065
bir uzay aracı hazırlayabiliriz,
13:10
parked somewhere in the L4 or L5 position,
238
778315
3150
L4 veya L5 konumunda bir yerde bekletiriz,
13:13
somewhere near Earth,
239
781489
1334
Dünya'ya yakın bir yerde,
13:14
so that when something comes by,
you can chase it.
you can chase it.
240
782847
2991
böylece yakına bir şey geldiğinde
arkasından gidebiliriz.
arkasından gidebiliriz.
13:17
JI: Awesome, thanks so much.
Let's thank Karen again.
Let's thank Karen again.
241
785862
2549
JI: Müthiş, çok teşekkürler.
Karen'a yeniden teşekkürler.
Karen'a yeniden teşekkürler.
13:20
(Applause)
242
788435
2664
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Karen J. Meech - Astronomer, astrobiologistKaren J. Meech is an astronomer who investigates how habitable worlds form and explores the bigger picture of whether there is life elsewhere.
Why you should listen
Astrobiologist Karen J. Meech uses the leftover pieces from our solar system's formation to understand how habitable planets are made. Her curiosity about life beyond earth was inspired as a child watching Star Trek. From this, her path led to a career in physics and astronomy, with a PhD in planetary physics from MIT. She is now an astronomer at the University of Hawaii, where she leads the astrobiology group, and she is a passionate scientific educator.
Meech started her astronomical career investigating comets, the icy leftovers from the birth of our solar system. Her work led to an understanding of many of the processes that cause the beautiful tails to develop far from our Sun. She was co-investigator on three comet missions. Her discoveries provide information to test our understanding of how planetary systems are assembled. Now her work has embraced the power of interdisciplinary science, and she is combining geological field work, geochemistry, astronomical observations, theory and space mission concepts to address fundamental questions about how earth got its water.
Karen J. Meech | Speaker | TED.com