TED2007
Paul Ewald: Can we domesticate germs?
Paul Ewald soruyor, mikropları ehlileştirebilir miyiz?
Filmed:
Readability: 4.7
583,626 views
Evrim Biyoloğu Paul Ewald mikropları tartışmak için bizleri kanalizasyon sisteminin derinliklerine çekiyor. Neden bazı mikroplar diğerlerinden daha zararlı? Zararlı olanları daha iyi huylu hale getirebilir miyiz? Bu cevapları ararken tiksinç olduğu kadar da ilginç bir örneği inceliyor: ishal.
Paul Ewald - Evolutionary biologist
After years of studying illness from the germs' point of view, microbiologist Paul Ewald believes that Big Pharma is wrong about some very big issues. What's right? The leader in evolutionary medicine posits radical new approaches. Full bio
After years of studying illness from the germs' point of view, microbiologist Paul Ewald believes that Big Pharma is wrong about some very big issues. What's right? The leader in evolutionary medicine posits radical new approaches. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
What I'd like to do is just drag us all down into the gutter,
0
0
3000
Yapmak istediğim şey hepimizi pis suyun,
00:21
and actually all the way down into the sewer
1
3000
2000
hatta kanalizasyonun içine çekmek
00:23
because I want to talk about diarrhea.
2
5000
2000
çünkü sizlere ishalden bahsetmek istiyorum.
00:25
And in particular, I want to talk about
3
7000
4000
Özellikle de ishalin tasarımından
00:29
the design of diarrhea.
4
11000
2000
bahsetmek istiyorum.
00:31
And when evolutionary biologists talk about design,
5
13000
2000
Evrim biyologları bir şeyin tasarımından bahsederlerken aslında
00:33
they really mean design by natural selection.
6
15000
4000
demek istedikleri "doğal seleksiyon" aracılığıyla oluşan tasarımdır.
00:37
And that brings me to the title of the talk,
7
19000
2000
Bu tanım beni bu konuşmanın başlığına yönlendiriyor,
00:39
"Using Evolution to Design Disease Organisms Intelligently."
8
21000
4000
"Evrim Yolu ile Hastalık Hapan Organizmaları Akıllıca Tasarlamak"
00:43
And I also have a little bit of a sort of smartass subtitle to this.
9
25000
4000
Ayrıca bu sunuma hınzır bir alt başlık da ekledim.
00:47
But I'm not just doing this to be cute.
10
29000
2000
Ama bunu şirinlik olsun diye yapmıyorum.
00:49
I really think that this subtitle explains
11
31000
3000
Çünkü inanıyorum ki bu alt başlık
00:52
what somebody like me, who's sort of a Darwin wannabe,
12
34000
3000
benim gibi Darwin'den ilham alan birinin
00:55
how they actually look at one's role in
13
37000
3000
sağlık bilimleri ve tıp alanında çalışırken
00:58
sort of coming into this field of health sciences and medicine.
14
40000
4000
üstlendiği görevi de açıklıyor.
01:02
It's really not a very friendly field for evolutionary biologists.
15
44000
3000
Bu alan aslında bir evrim biyoloğu için çok da dostane
01:05
You actually see a great potential,
16
47000
2000
bir alan sayılmaz. İnanılmaz potansiyeli olan bir alan.
01:07
but you see a lot of people who are sort of defending their turf,
17
49000
3000
Ancak içindeki pek çok kişi kendi alanını korumakla meşgul
01:10
and may actually be very resistant, when one tries
18
52000
4000
ve birisi yeni bir fikir önerdiğinde inanılmaz derecede
01:14
to introduce ideas.
19
56000
2000
dirençle karşılaşabiliyor.
01:16
So, all of the talk today is going to deal with two general questions.
20
58000
5000
Bugünkü konuşma iki soru ile ilintili.
01:21
One is that, why are some disease organisms more harmful?
21
63000
3000
Birincisi, neden bazı hastalık yapıcı organizmalar daha zararlı,
01:24
And a very closely related question, which is,
22
66000
2000
ikinci soru ise ilki ile çok ilintili:
01:26
how can we take control of this situation once we understand
23
68000
4000
ilk sorunun cevabını anladıktan sonra bu durumu
01:30
the answer to the first question?
24
72000
1000
nasıl kontrol altına alabiliriz?
01:31
How can we make the harmful organisms more mild?
25
73000
2000
Zararlı organizmaları nasıl daha az zararlı hale getirebiliriz?
01:34
And I'm going to be talking, to begin with, as I said,
26
76000
2000
Başlangıçta da belirttiğim gibi konuşmaya
01:36
about diarrheal disease organisms.
27
78000
2000
ishale neden olan organizmalar ile başlayacağım.
01:38
And the focus when I'm talking about the diarrheal organisms,
28
80000
3000
İshale neden olan organizmalardan bahsederken,
01:41
as well as the focus when I'm talking about any organisms
29
83000
3000
aslında akut enfeksiyon hastalıklarına neden olan
01:44
that cause acute infectious disease,
30
86000
2000
tüm organizmalardan bahsederken
01:46
is to think about the problem from a germ's point of view,
31
88000
3000
sorunu mikrobun bakış açısından değerlendirmekte fayda var.
01:49
germ's-eye view.
32
91000
2000
Mikrobun bakış açısı.
01:51
And in particular, to think about a fundamental idea
33
93000
4000
Bu bakış açısı özellikle de hastalık yapan organizmaların
01:55
which I think makes sense out of a tremendous amount of variation
34
97000
3000
zararlılıklarındaki inanılmaz çeşitliliği düşünecek olursak
01:58
in the harmfulness of disease organisms.
35
100000
3000
en akla yakın olanı.
02:01
And that idea is that from the germ's-eye point of view,
36
103000
4000
Mikrobun bakış açısına göre hastalık yapan organizmalar
02:05
disease organisms have to get from one host to another,
37
107000
3000
bir konaktan diğerine geçmek zorundadır,
02:08
and often they have to rely on the well-being of the host
38
110000
4000
konağın bu mikropları bir diğer konağa aktarabilmesi için
02:12
to move them to another host.
39
114000
2000
genelde sağlık durumunun iyi olması gerekir.
02:14
But not always.
40
116000
2000
Ancak bu her zaman doğru değil.
02:16
Sometimes, you get disease organisms
41
118000
2000
Bazen hastalık yapan organizmalar
02:18
that don't rely on host mobility at all for transmission.
42
120000
2000
konağın hareketliliğine ihtiyaç duymazlar.
02:20
And when you have that, then evolutionary theory tells us
43
122000
3000
Durum bu olduğunda, evrim teorisine göre
02:23
that natural selection will favor the more exploitative,
44
125000
4000
doğal seleksiyon daha sömürücü, daha saldırgan
02:27
more predator-like organisms.
45
129000
2000
organizmaların lehine çalışır.
02:29
So, natural selection will favor organisms
46
131000
2000
Yani doğal seleksiyon zarar verme ihtimali
02:31
that are more likely to cause damage.
47
133000
2000
daha yüksek olan canlıları destekleyecektir.
02:33
If instead transmission to another host requires host mobility,
48
135000
4000
Aksine, eğer bir başka konağa geçiş konağin hareketli olmasına bağlı ise
02:37
then we expect that the winners of the competition
49
139000
3000
o zaman yarışmanın galipleri
02:40
will be the milder organisms.
50
142000
2000
daha hafif hastalık yapan organizmalar olacaktır.
02:42
So, if the pathogen doesn't need the host to be healthy and active,
51
144000
3000
Yani, eğer patojen konağın sağlıklı ve aktif olmasına ihtiyaç duymazsa
02:45
and actual selection favors pathogens
52
147000
3000
ve seleksiyon bu konakları kullanan patojenleri
02:48
that take advantage of those hosts,
53
150000
2000
desteklerse, yarışmanın galipleri kendi üreme başarıları
02:50
the winners in the competition are those that exploit the hosts
54
152000
2000
için konaklarını sömüren
02:52
for their own reproductive success.
55
154000
2000
organizmalar olacaktır.
02:54
But if the host needs to be mobile in order to transmit the pathogen,
56
156000
5000
Aksine, konağın patojeni diğer konaklara iletmesi için hareketli olması gerekiyorsa
02:59
then it's the benign ones that tend to be the winners.
57
161000
2000
bu defa kazanan organizmalar iyi huylular olacaktır.
03:01
So, I'm going to begin by applying this idea to diarrheal diseases.
58
163000
4000
Şimdi bu fikri ishal yapan hastalıklara uygulayalım.
03:05
Diarrheal disease organisms get transmitted in basically three ways.
59
167000
3000
İshal yapan hastalık etmenleri üç yolla bulaşır.
03:08
They can be transmitted from person-to-person contact,
60
170000
3000
İnsandan-insana doğrudan temas ile bulaşabilir,
03:11
person-to-food-then-to-person contact,
61
173000
2000
insandan-besinlere-tekrar insana,
03:13
when somebody eats contaminated food,
62
175000
2000
yani kirlenmiş besin maddelerinin yenmesi yoluyla bulaşabilir,
03:15
or they can be transmitted through the water.
63
177000
2000
veya su aracılığı ile bulaşabilir.
03:17
And when they're transmitted through the water,
64
179000
2000
Su aracılığı ile olan bulaşta
03:19
unlike the first two modes of transmission,
65
181000
2000
ilk iki bulaşma yolunun aksine
03:21
these pathogens don't rely on a healthy host for transmission.
66
183000
4000
organizmalar yeni konaklara geçmek için sağlıklı bir konağa ihtiyaç duymazlar.
03:25
A person can be sick in bed and still infect tens, even hundreds
67
187000
2000
Hasta yatağında yatan bir kişi bulunduğu yerden onlarca, yüzlerce
03:27
of other individuals.
68
189000
1000
yeni kişiye hastalık bulaştırabilir.
03:29
To sort of illustrate that, this diagram emphasizes that
69
191000
3000
Bu durumu şu şekil özetliyor:
03:32
if you've got a sick person in bed,
70
194000
2000
Eğer yatakta yatan bir hasta varsa
03:34
somebody's going to be taking out the contaminated materials.
71
196000
3000
bir başka kişi hastanın kullandığı mikroplu malzemeleri alacak
03:37
They're going to wash those contaminated materials,
72
199000
1000
ve bunları yıkayacaktır
03:38
and then the water may move into sources of drinking water.
73
200000
4000
daha sonra bu yıkama suyu içme suyu kaynaklarına karışabilir.
03:42
People will come in to those places where you've got
74
204000
3000
Mikroplu içme suyu kaynaklarına gelen insanlar
03:45
contaminated drinking water,
75
207000
1000
buradaki suyu hemen orada içebilir
03:46
bring things back to the family,
76
208000
1000
veya ailelerinin kullanımı için
03:47
may drink right at that point.
77
209000
1000
taşıyabilirler.
03:48
The whole point is that a person who can't move
78
210000
3000
Esas nokta şu: hareket edemeyecek kadar hasta birisi
03:51
can still infect many other individuals.
79
213000
2000
bu yolla diğer kimselere hastalık bulaşmasına neden olabilir.
03:53
And so, the theory tells us that
80
215000
3000
Teoriye göre ishal yapan organizmaların
03:56
when diarrheal disease organisms are transported by water,
81
218000
5000
su aracılığı ile taşınması halinde, bu organizmaların
04:01
we expect them to be more predator-like, more harmful.
82
223000
2000
daha zararlı, hatta öldürücü olması gerekir.
04:03
And you can test these ideas.
83
225000
2000
Bu fikirleri sınayabilirsiniz.
04:05
So, one way you can test is just look at all diarrheal bacteria,
84
227000
2000
Sınamanızın bir yolu ishal yapan tüm bakterilere bakmak
04:07
and see whether or not the ones that tend to be
85
229000
2000
ve su aracılığı ile geçenlerin daha zararlı
04:09
more transmitted by water, tend to be more harmful.
86
231000
2000
olup olmadığını incelemektir.
04:11
And the answer is -- yep, they are.
87
233000
2000
Bu sorunun cevabı-- evet, daha zararlılar.
04:13
Now I put those names in there just for the bacteria buffs,
88
235000
3000
Bu isimleri sadece bakteri meraklıları için koydum,
04:16
but the main point here is that --
89
238000
3000
ama esas nokta şu ki--
04:19
(Laughter)
90
241000
1000
(Gülüşme)
04:20
there's a lot of them here, I can tell --
91
242000
1000
burada epey fazla sayıdalar anlaşılan --
04:21
the main point here is that those data points
92
243000
4000
esas konu, buradaki veri noktaları
04:25
all show a very strong, positive association between
93
247000
2000
bir organizmanın su ile bulaşma derecesi ile
04:27
the degree to which a disease organism is transmitted by water,
94
249000
4000
ne kadar hastalık yapıcı olduğu arasında
04:31
and how harmful they are,
95
253000
1000
çok güçlü, pozitif bir bağlantı olduğunu gösteriyor.
04:32
how much death they cause per untreated infection.
96
254000
3000
tedavi edilmeyen vakalardan kaçı ölümle sonuçlanıyor.
04:35
So this suggests we're on the right track.
97
257000
2000
Bu grafik, doğru yolda olduğumuzun göstergesi.
04:37
But this, to me, suggests that we really need
98
259000
5000
Ancak, bu veriler bize bazı ilave
04:42
to ask some additional questions.
99
264000
1000
sorular sormamız gerektiğini söylüyor.
04:43
Remember the second question that I raised at the outset was,
100
265000
3000
Hatırlayın, en başta yönelttiğim sorulardan biri
04:46
how can we use this knowledge
101
268000
2000
organizmaların daha az zararlı hale evrimleşmesini sağlamak için
04:48
to make disease organisms evolve to be mild?
102
270000
3000
bu bilgiyi nasıl kullanabiliriz idi.
04:51
Now, this suggests that if you could just block waterborne transmission,
103
273000
2000
Bu veriler, su aracılığı ile bulaşı engelleyebilirseniz
04:53
you could cause disease organisms to shift from
104
275000
3000
hastalık yapan organizmaların grafiğin sağ tarafından
04:56
the right-hand side of that graph to the left-hand side of the graph.
105
278000
3000
sol tarafına geçebileceğini gösteriyor.
04:59
But it doesn't tell you how long.
106
281000
2000
Ama bunun ne kadar zaman süreceğini göstermiyor.
05:01
I mean, if this would require thousands of years,
107
283000
2000
Yani, eğer bu değişim binlerce yıl alacaksa,
05:03
then it's worthless in terms of controlling of these pathogens.
108
285000
2000
bu, patojenleri kontrol etmek için oldukça anlamsız bir yöntem.
05:05
But if it could occur in just a few years,
109
287000
2000
Ama eğer birkaç yılda bu değişim ortaya çıkarsa
05:07
then it might be a very important way to control
110
289000
4000
o zaman şimdiye dek kontrol etmeyi başaramadığımız
05:11
some of the nasty problems that we haven't been able to control.
111
293000
3000
sorunların önüne geçme konusunda çok önemli bir yol olabilir.
05:14
In other words, this suggests that we could
112
296000
2000
Bir diğer deyişle, bu veriler
05:16
domesticate these organisms.
113
298000
2000
bu organizmaları evcilleştirebileceğimizi gösteriyor.
05:18
We could make them evolve to be not so harmful to us.
114
300000
3000
Onların bize çok zararlı olmayacak bir forma evrilmelerini sağlayabiliriz.
05:21
And so, as I was thinking about this, I focused on this organism,
115
303000
3000
Bu konuyu değerlendirirken Vibrio choleri denen El Tor
05:24
which is the El Tor biotype of the organism called Vibrio cholerae.
116
306000
4000
biyotipindeki bir ogranizmaya odaklandım,
05:28
And that is the species of organism that is responsible
117
310000
4000
ki bu organizma koleraya neden olan
05:32
for causing cholera.
118
314000
2000
mikroptur.
05:34
And the reason I thought this is a really great organism to look at
119
316000
2000
Bu organizma, incelemek için gerçekten de ideal
05:36
is that we understand why it's so harmful.
120
318000
3000
böylece neden bu kadar zararlı olduğunu anlayabiliriz.
05:39
It's harmful because it produces a toxin,
121
321000
3000
Bu mikrop bir toksin üretir,
05:42
and that toxin is released when the organism
122
324000
2000
ve ürettiği bu toksin organizma sindirim sistemimize
05:44
gets into our intestinal tract.
123
326000
1000
ulaştığında salgılanır.
05:45
It causes fluid to flow from the cells that line our intestine
124
327000
4000
Toksin, barsak hücrelerimizin içindeki sıvının
05:49
into the lumen, the internal chamber of our intestine,
125
331000
3000
barsak içindeki kanala sızmasına neden olur,
05:52
and then that fluid goes the only way it can, which is out the other end.
126
334000
3000
biriken bu sıvı da mevcut olan tek yoldan, barsağın diğer ucundan dışarı çıkar.
05:55
And it flushes out thousands of different other competitors
127
337000
3000
Çıkarken de normalde barsak içindeki vibrioların üremesini
05:58
that would otherwise make life difficult for the Vibrios.
128
340000
3000
zorlaştıracak binlerce başka rakip organizmayı da dışarı atar.
06:01
So what happens, if you've got an organism,
129
343000
2000
Öyleyse, bu şekilde fazla miktarda
06:03
it produces a lot of toxin.
130
345000
1000
toksin üreten bir mikropla karşılaştıysanız ne olur?
06:04
After a few days of infection you end up having --
131
346000
3000
Hastalandıktan birkaç gün sonra dışkınız artık
06:07
the fecal material really isn't so disgusting as we might imagine.
132
349000
2000
tahmin ettiğimiz kadar iğrenç bir görünüme sahip değildir,
06:09
It's sort of cloudy water.
133
351000
2000
daha çok bulanık bir suya benzer.
06:11
And if you took a drop of that water,
134
353000
2000
Eğer bu sudan bir damla alır ve incelerseniz
06:13
you might find a million diarrheal organisms.
135
355000
3000
içinde ishale neden olan organizmalardan milyonlarca bulabilirsiniz.
06:16
If the organism produced a lot of toxin,
136
358000
2000
Eğer organizma fazla miktarda toksin ürettiyse bu sayı
06:18
you might find 10 million, or 100 million.
137
360000
2000
10 veya 100 milyon adet mikrop bulabilirsiniz.
06:20
If it didn't produce a lot of this toxin,
138
362000
2000
Eğer çok fazla toksin üretmedi ise
06:22
then you might find a smaller number.
139
364000
2000
o zaman daha az sayıda mikrop bulursunuz.
06:24
So the task is to try to figure out
140
366000
4000
Şimdi esas yapmamız gereken,
06:28
how to determine whether or not you could get an organism like this
141
370000
4000
suyla geçiş yolunu bloke etmek yolu ile tip bir organizmanın daha hafif bir forma
06:32
to evolve towards mildness by blocking waterborne transmission,
142
374000
3000
evrimleşip evrimleşmeyeceğini anlamaya çalışmak.
06:35
thereby allowing the organism only to be transmitted
143
377000
2000
ve bunun için bu organizmayı sadece
06:37
by person-to-person contact,
144
379000
3000
insandan-insana temas veya
06:40
or person-food-person contact --
145
382000
1000
insan-yiyecek-insan teması ile bulaşmaya zorlamak.
06:41
both of which would really require that people be
146
383000
2000
Ki bu yöntemlerin ikisi de hastalık kapan kişilerin
06:43
mobile and fairly healthy for transmission.
147
385000
2000
geçişi sağlamak için hareketli ve olarak sağlıklı olmasını gerektiriyor.
06:45
Now, I can think of some possible experiments.
148
387000
3000
Şimdi, benim aklıma olası birkaç deney geliyor.
06:48
One would be to take a lot of different strains of this organism --
149
390000
3000
Birincisi; bu organizmanın pek çok farklı alt türlerini
06:51
some that produce a lot of toxins, some that produce a little --
150
393000
2000
--bazıları yüksek miktarda toksin üreten, bazıları az miktarda üreten--
06:53
and take those strains and spew them out in different countries.
151
395000
5000
almak ve bu alt türleri farklı ülkelere yaymak
06:58
Some countries that might have clean water supplies,
152
400000
3000
Bazı ülkelerde su kaynakları temiz olduğundan
07:01
so that you can't get waterborne transmission:
153
403000
1000
buralarda su aracılığı ile geçiş olmayacaktır.
07:02
you expect the organism to evolve to mildness there.
154
404000
3000
Böyle bir ülkede organizmanın daha hafif forma evrimleşmesini beklersiniz.
07:05
Other countries, in which you've got a lot of waterborne transmission,
155
407000
3000
Başka ülkelerde, su aracılığı ile bulaşın çok olduğu yerlerde ise
07:08
there you expect these organisms to evolve
156
410000
2000
organizmaların daha zararlı olan forma
07:10
towards a high level of harmfulness, right?
157
412000
4000
evrimleşmesini beklersiniz, değil mi?
07:14
There's a little ethical problem in this experiment.
158
416000
2000
Tabi bu deneyde ufak bi etik sorun var.
07:16
I was hoping to hear a few gasps at least.
159
418000
3000
En azından birkaç kişinin hayret nidasını duymayı umuyordum,
07:19
That makes me worry a little bit.
160
421000
2000
Bu durum beni biraz endişelendirdi.
07:21
(Laughter)
161
423000
1000
(Gülüşme)
07:22
But anyhow, the laughter makes me feel a little bit better.
162
424000
3000
Neyse ki bu gülme sesleri biraz daha iyi hissetmemi sağladı.
07:25
And this ethical problem's a big problem.
163
427000
3000
Ve bu etik problem oldukça büyük bir sorun.
07:28
Just to emphasize this, this is what we're really talking about.
164
430000
3000
Bir kez daha üzerine basarak söylüyorum, işte bahsettğimiz şey bu.
07:31
Here's a girl who's almost dead.
165
433000
2000
Bu gördüğünü ölmek üzere olan bir kız.
07:33
She got rehydration therapy, she perked up,
166
435000
2000
Sıvı tedavisi ile kendine geldi,
07:35
within a few days she was looking like a completely different person.
167
437000
3000
birkaç gün içinde ise bambaşka bir insan oldu.
07:38
So, we don't want to run an experiment like that.
168
440000
2000
Bu nedenle, bahsettiğim gibi bir deney yapmak istemiyoruz.
07:40
But interestingly, just that thing happened in 1991.
169
442000
4000
Ama ilginçtir ki, bahsettiğim örnek aslında 1991 yılında kendiliğinden oldu.
07:44
In 1991, this cholera organism got into Lima, Peru,
170
446000
4000
1991 yılında, bu kolera mikrobu Lima, Peru'ya geldi
07:48
and within two months it had spread to the neighboring areas.
171
450000
3000
ve izleyen iki ay içinde tüm komşu bölgelere yayıldı.
07:51
Now, I don't know how that happened,
172
453000
3000
Tam olarak nasıl olduğunu bilmiyorum,
07:54
and I didn't have anything to do with it, I promise you.
173
456000
4000
ve sizi temin ederim ki bu salgın ile hiç bir ilgim yok.
07:58
I don't think anybody knows,
174
460000
2000
Kimsenin de nasıl olduğunu bildiğini sanmıyorum.
08:00
but I'm not averse to, once that's happened,
175
462000
3000
Ancak böyle bir olay bir defa meydana geldikten sonra
08:03
to see whether or not the prediction that we would make,
176
465000
2000
daha önce ortaya koyduğumuz öngörünün doğruluğunu sınamamızda
08:05
that I did make before, actually holds up.
177
467000
3000
bence bir sakınca yok.
08:08
Did the organism evolve to mildness in a place like Chile,
178
470000
3000
Bu organizma Latin Amerika'nın en korunaklı su kaynaklarının
08:11
which has some of the most well protected water supplies
179
473000
3000
olduğu Şili'de daha az zararlı bir forma
08:14
in Latin America?
180
476000
1000
evrimleşti mi?
08:15
And did it evolve to be more harmful in a place like Ecuador,
181
477000
4000
Ve en az korunaklı su kaynaklarından birine sahip olan Ekvador'da
08:19
which has some of the least well protected?
182
481000
2000
daha zararlı bir hale evrimleşti mi?
08:21
And Peru's got something sort of in between.
183
483000
2000
Peru'daki su kaynakları ise bu ikisinin arasında bir yerde.
08:23
And so, with funding from the Bosack-Kruger Foundation,
184
485000
4000
Böylece, Bozack-Kruger Vakfı'nın sağladığı maddi destek ile
08:27
I got a lot of strains from these different countries
185
489000
3000
bu ülkelerin her birindeki farklı suşlardan pek çok örnek topladım ve
08:30
and we measured their toxin production in the lab.
186
492000
2000
bu örneklerin toksin üretimini labarotuvarda ölçtük.
08:33
And we found that in Chile -- within two months of the invasion of Peru
187
495000
4000
Ve Peru'daki salgından iki ay sonra suşların
08:37
you had strains entering Chile --
188
499000
2000
Şili'ye vardığını tespit ettik.
08:39
and when you look at those strains,
189
501000
2000
Ama bu grafiğin en sol tarafındaki
08:41
in the very far left-hand side of this graph,
190
503000
2000
bu suşlara bakarsınız, toksin üretiminde
08:43
you see a lot of variation in the toxin production.
191
505000
3000
yüksek bir çeşitlilik olduğunu görebilirsiniz.
08:46
Each dot corresponds to an islet from a different person --
192
508000
3000
Her bir nokta farklı bir kişiden alınan örneği gösteriyor.
08:49
a lot of variation on which natural selection can act.
193
511000
2000
Doğal seleksiyonun etkileyebileceği yüksek bir çeşitlilik var.
08:51
But the interesting point is, if you look over the 1990s,
194
513000
3000
Ama ilginç olan şu ki, eğer 1990'lara bakarsanız
08:54
within a few years the organisms evolved to be more mild.
195
516000
4000
birkaç yıl içinde organizmalar daha zararsız hale evrimleşmişler.
08:58
They evolved to produce less toxin.
196
520000
1000
Daha az toksin üretecek şekilde evrimleşmişler.
09:00
And to just give you a sense of how important this might be,
197
522000
2000
Bunun ne kadar önemli bir şey olduğunu anlamak için,
09:02
if we look in 1995, we find that there's only one case of cholera,
198
524000
5000
eğer 1995 yılına bakarsak, Şili'nden iki yılda bir
09:07
on average, reported from Chile every two years.
199
529000
2000
ortalama bir vaka rapor edildiğini görebiliriz.
09:09
So, it's controlled.
200
531000
2000
Yani kontrol altında.
09:11
That's how much we have in America,
201
533000
2000
Bu rakam, bizim Amerika'da gördüğümüz
09:13
cholera that's acquired endemically,
202
535000
2000
salgın yolu ile geçen vaka sayısı kadar.
09:15
and we don't think we've got a problem here.
203
537000
2000
Burada bir sorun olmadığını düşünüyoruz.
09:17
They didn't -- they solved the problem in Chile.
204
539000
2000
Bir sorun yok, Şili'deki sorun çözülmüş durumda.
09:19
But, before we get too confident, we'd better look at some of those other countries,
205
541000
3000
Ama çok emin olmadan önce diğer ülkelere de bakmakta ve
09:22
and make sure that this organism doesn't just always evolve toward mildness.
206
544000
3000
bu organizmanın her zaman daha zararsız hale evrimleşmediğine emin olmakta fayda var.
09:25
Well, in Peru it didn't.
207
547000
2000
Bakın, Peru'da böyle olmadı.
09:27
And in Ecuador -- remember, this is the place where it has
208
549000
3000
Ve öyle görünüyor ki Ekvador'da -- ki hatırlayın burası su-yolu ile
09:30
the highest potential waterborne transmission --
209
552000
2000
bulaş potansiyeli en yüksek olan yer idi --
09:32
it looked like it got more harmful.
210
554000
1000
daha zararlı hale gelmiş.
09:33
In every case there's a lot of variation,
211
555000
2000
Her bir vakada çok fazla çeşitlilik var,
09:35
but something about the environment the people are living in,
212
557000
3000
ama insanların yaşadığı çevre ile ilgili bir şey,
09:38
and I think the only realistic explanation is that it's
213
560000
3000
ki bence tek olası açıklama
09:41
the degree of waterborne transmission,
214
563000
2000
su aracılığı ile bulaş miktarı
09:43
favored the harmful strains in one place, and mild strains in another.
215
565000
4000
bir yerde zararlı suşları desteklerken, diğer yerde zayıfları desteklemiş durumda.
09:47
So, this is very encouraging,
216
569000
2000
Bu bulgular çok çok yüreklendirici,
09:49
it suggests that something that we might want to do anyhow,
217
571000
2000
veriler eğer yeterince paramız olsa zaten yapmak isteyeceğimiz
09:51
if we had enough money, could actually give us a much bigger bang for the buck.
218
573000
3000
bir şeyin, paranın meydana getireceği etkiyi daha da artıracağını gösteriyor.
09:54
It would make these organisms evolve to mildness,
219
576000
2000
Eğer bu, bu organizmaların daha zayıf hale evrimleşmesini sağlarsa
09:56
so that even though people might be getting infected,
220
578000
2000
insanlar hastalansa bile
09:58
they'd be infected with mild strains.
221
580000
2000
daha zayıf suşlarla enfekte olacaklar.
10:00
It wouldn't be causing severe disease.
222
582000
2000
Ölümcül şekilde hastalanmayacaklar.
10:02
But there's another really interesting aspect of this,
223
584000
2000
Bu durumun gerçekten çok ilginç bir başka yönü ise
10:04
and this is that if you could control the evolution of virulence,
224
586000
3000
eğer hastalık yapıcılığın, zararlılığın
10:07
evolution of harmfulness,
225
589000
2000
evrimleşmesini kontrol edebilirseniz
10:09
then you should be able to control antibiotic resistance.
226
591000
2000
antibiyotik direncini de kontrol edebilirsiniz.
10:11
And the idea is very simple.
227
593000
1000
Altındaki mantık çok basit.
10:12
If you've got a harmful organism,
228
594000
2000
Eğer zararlı bir organizmanız varsa,
10:14
a high proportion of the people are going to be symptomatic,
229
596000
2000
pekçok insan semptomatik olacaktır ve
10:16
a high proportion of the people are going to be going to get antibiotics.
230
598000
2000
bu kişilerin büyük çoğunluğu antibiyotik alacaklardır.
10:18
You've got a lot of pressure favoring antibiotic resistance,
231
600000
3000
Böylece antibiyotik direncini destekleyen bir baskı oluşur
10:21
so you get increased virulence leading to
232
603000
2000
ve antibiyotik direncinin artıracak bir evrimleşmeye neden olan
10:23
the evolution of increased antibiotic resistance.
233
605000
2000
yüksek virulans elde edersiniz.
10:25
And once you get increased antibiotic resistance,
234
607000
3000
Bir kez artmış antibiyotik direnci ortaya çıktığında
10:28
the antibiotics aren't knocking out the harmful strains anymore.
235
610000
2000
artık antibiyotikler zararlı suşlara etkisiz hale gelir.
10:30
So, you've got a higher level of virulence.
236
612000
2000
Böylece daha yüksek bir seviyede virulans oluşur.
10:32
So, you get this vicious cycle.
237
614000
2000
Böylece zararlı bir kısırdöngü ortaya çıkar.
10:34
The goal is to turn this around.
238
616000
2000
Amaç bunu geri döndürmektir.
10:36
If you could cause an evolutionary decrease in virulence
239
618000
2000
Eğer su kaynaklarını temizleyerek
10:38
by cleaning up the water supply,
240
620000
2000
virulansı azaltmaya yönelik evrimleşmeye neden olursanız
10:40
you should be able to get an evolutionary decrease
241
622000
2000
antibiyotik direncinde de evrimsel bir azalma
10:42
in antibiotic resistance.
242
624000
2000
elde etmeniz mümkün olur.
10:44
So, we can go to the same countries and look and see.
243
626000
2000
Şimdi tekrar aynı ülkelere bakalım.
10:46
Did Chile avoid the problem of antibiotic resistance,
244
628000
3000
Şili antibiyotik direnci sorununun üstesinden gelmiş mi?
10:49
whereas did Ecuador actually have the beginnings of the problem?
245
631000
3000
Bu arada Ekvador'da bu sorun yeni yeni mi ortaya çıkmış?
10:52
If we look in the beginning of the 1990s,
246
634000
2000
Eğer 1990'ların başına bakarsak
10:54
we see, again, a lot of variation.
247
636000
2000
tekrar pek çok çeşitlilik görüyoruz.
10:56
In this case, on the Y-axis, we've just got a measure of antibiotic sensitivity --
248
638000
4000
Bu grafikte, Y ekseninde antibiyotik direnci miktarı mevcut.
11:00
and I won't go into that.
249
642000
2000
Detaya girmeyeceğim.
11:02
But we've got a lot of variation in antibiotic sensitivity in Chile,
250
644000
3000
Ama Şili, Peru ve Ekvador'da de antibiyotik dirençlerinde
11:05
Peru and Ecuador, and no trend across the years.
251
647000
2000
yüksek bir çeşitlilik görüyoruz.
11:07
But if we look at the end of the 1990s, just half a decade later,
252
649000
4000
Ama 1990'ların sonunda, beş yıl kadar sonraya bakarsak
11:11
we see that in Ecuador they started having a resistance problem.
253
653000
3000
Ekvador'da antibiyotik direnci sorununun başladığını görebiliriz.
11:14
Antibiotic sensitivity was going down.
254
656000
2000
Antibiyotiklerin etkinliği azalıyordu.
11:16
And in Chile, you still had antibiotic sensitivity.
255
658000
3000
Ve Şili'de antibiyotikler hala etkindi.
11:19
So, it looks like Chile dodged two bullets.
256
661000
2000
Görünen o ki, Şili iki badire atlatmış.
11:21
They got the organism to evolve to mildness,
257
663000
2000
Hem bulunan organizma daha az zararlı hale evrimleşmiş,
11:23
and they got no development of antibiotic resistance.
258
665000
3000
hem de antibiyotik direnci gelişimi görülmemiş.
11:26
Now, these ideas should apply across the board,
259
668000
3000
Şimdi bu fikirleri bazı organizmaların neden daha zararlı hale
11:29
as long as you can figure out why some organisms evolved to virulence.
260
671000
3000
geldiğini anlamak kaydıyla pek çok yere uyarlayabiliriz.
11:32
And I want to give you just one more example,
261
674000
2000
Size bir örnek daha vermek istiyorum,
11:34
because we've talked a little bit about malaria.
262
676000
2000
çünkü az da olsa sıtma'dan bahsettik.
11:36
And the example I want to deal with is,
263
678000
2000
Bahsetmek istediğim örnek
11:38
or the idea I want to deal with, the question is,
264
680000
4000
ya da sormak istediğim soru şu:
11:42
what can we do to try to get the malarial organism to evolve to mildness?
265
684000
3000
sıtma nedeni olan organizmayı daha zararsız hale evrimleştirmek için ne yapmalıyız?
11:45
Now, malaria's transmitted by a mosquito,
266
687000
2000
Şimdi, sıtma hastalığı sivrisinekler yoluyla bulaşır,
11:47
and normally if you're infected with malaria, and you're feeling sick,
267
689000
4000
ve eğer sıtma mikrobu ile enfekte olduysanız kendinizi hasta hissedersiniz,
11:51
it makes it even easier for the mosquito to bite you.
268
693000
2000
bu da sivrisineklerin sizi ısırmasını kolaylaştırır.
11:53
And you can show, just by looking at data from literature,
269
695000
3000
Eğer literatürdeki verilere bakacak olursanız
11:56
that vector-borne diseases are more harmful
270
698000
2000
taşıyıcı araclığıyla bulaşan hastalıkların, taşıyıcı olmadan bulaşanlara
11:58
than non-vector-borne diseases.
271
700000
2000
göre daha zararlı olduğunu görürsünüz.
12:01
But I think there's a really fascinating example
272
703000
3000
Ancak bence bunu ispat etmek için
12:04
of what one can do experimentally to try to actually demonstrate this.
273
706000
4000
deneysel olarak da yapılabilecek müthiş bir örnek var.
12:08
In the case of waterborne transmission,
274
710000
2000
Su-yolu ile bulaş sırasında
12:10
we'd like to clean up the water supplies,
275
712000
2000
su kaynaklarını temizlersek
12:12
see whether or not we can get those organisms to evolve towards mildness.
276
714000
3000
bu organizmaların daha az zararlı hale evrimleşip evrimleşmediklerini görebiliriz.
12:15
In the case of malaria, what we'd like to do is mosquito-proof houses.
277
717000
5000
Sıtma örneğinde ise, istedğimiz şey sivrisineklerin giremediği evler yapmak.
12:20
And the logic's a little more subtle here.
278
722000
2000
Buradaki mantık daha üstü kapalı.
12:22
If you mosquito-proof houses,
279
724000
2000
Eğer hastaların evlerini
12:24
when people get sick, they're sitting in bed --
280
726000
2000
veya hasta kişilerin yattığı hastaneleri sivrisinek giremeyecek
12:26
or in mosquito-proof hospitals, they're sitting in a hospital bed --
281
728000
2000
hale getirirseniz
12:28
and the mosquitoes can't get to them.
282
730000
2000
sivrisinekler bu hastalara ulaşamazlar.
12:30
So, if you're a harmful variant
283
732000
2000
Yani eğer zaralılığı yüksek bir organizma iseniz
12:32
in a place where you've got mosquito-proof housing, then you're a loser.
284
734000
4000
ve sivrisinek geçirmez evlerin olduğu bir yerde iseniz oyunu kaybettiniz demektir.
12:36
The only pathogens that get transmitted
285
738000
3000
Başka insanlara geçebilen hastalık etkenleri ancak
12:39
are the ones that are infecting people that feel healthy enough
286
741000
2000
hasta kişilerin göreceli olarak sağlıklı hissetmesine ve dışarıda dolaşarak
12:41
to walk outside and get mosquito bites.
287
743000
3000
sivrisinekler tarafından ısırılabilmesine olanak veren hastalık etkenleri olacaktır.
12:44
So, if you were to mosquito proof houses,
288
746000
2000
Yani eğer evleri sivrisinek geçirmez hale getirirseniz
12:46
you should be able to get these organisms to evolve to mildness.
289
748000
2000
bu organizmaların daha az zararlı hale evrimleşmelerini sağlayabilirsiniz.
12:48
And there's a really wonderful experiment that was done
290
750000
3000
Ve bunu hiç tereddüt etmeden yapmamız gerektiğini ispat eden
12:51
that suggests that we really should go ahead and do this.
291
753000
3000
yapılmış bir deney mevcut.
12:54
And that experiment was done in Northern Alabama.
292
756000
3000
Bu deney Kuzey Alabama'da yapıldı.
12:57
Just to give you a little perspective on this,
293
759000
2000
Size bu konuda bir fikir vermek için
12:59
I've given you a star at the intellectual center of the United States,
294
761000
4000
Amerika Birleşik Devletleri'nin fikir merkezi olan
13:03
which is right there in Louisville, Kentucky.
295
765000
3000
Louisville, Kentucky'ye bir yıldız koydum.
13:07
And this really cool experiment was done
296
769000
2000
Bu müthiş deney, buradan 320 km güneyde,
13:09
about 200 miles south of there, in Northern Alabama,
297
771000
3000
Kuzey Alabama'daki
13:12
by the Tennessee Valley Authority.
298
774000
1000
Tennessee Vadisi Yetkililerince yapıldı.
13:13
They had dammed up the Tennessee River.
299
775000
3000
Tennessee nehrine baraj kurdular ve
13:16
They'd caused the water to back up,
300
778000
2000
suyun birikmesine neden oldular
13:18
they needed electric, hydroelectric power.
301
780000
3000
çünkü elektrik ve hidroelektrik güce ihtiyaçları vardı.
13:21
And when you get stagnant water, you get mosquitoes.
302
783000
2000
Durgun su olan yerde sivrisinek de olur.
13:23
They found in the late '30s -- 10 years after they'd made these dams --
303
785000
4000
30'lu yılların sonunda, bu barajları yaptıktan 10 yıl sonra fark ettiler ki
13:27
that the people in Northern Alabama were infected with malaria,
304
789000
6000
Kuzey Alabama halkı sıtmaya yakalanmış.
13:33
about a third to half of them were infected with malaria.
305
795000
3000
Halkın üçte biri sıtma idi.
13:36
This shows you the positions of some of these dams.
306
798000
3000
Bu, kurulan barajların yerini gösteriyor.
13:39
OK, so the Tennessee Valley Authority was in a little bit of a bind.
307
801000
4000
Tamam, Tennessee Vadisi Yetkilileri bir ikileme düştü.
13:43
There wasn't DDT, there wasn't chloroquines: what do they do?
308
805000
4000
DDT yoktu, klorokinler yoktu, ne yapmaları lazımdı?
13:47
Well, they decided to mosquito proof every house in Northern Alabama.
309
809000
3000
Sonunda, Kuzey Alabama'daki tüm evleri sivrisinek geçirmez hale getirmeye karar verdiler.
13:50
So they did. They divided Northern Alabama into 11 zones,
310
812000
3000
Ve bunu yaptılar da. Kuzey Alabama'yı 11 bölgeye ayırdılar.
13:53
and within three years, about 100 dollars per house,
311
815000
2000
Üç yıl içinde, ev başına yaklaşık 100 dolar harcayarak,
13:55
they mosquito proofed every house.
312
817000
2000
her bir evi sivrisinek-geçirmez hale getirdiler.
13:57
And these are the data.
313
819000
2000
İşte bu gördükleriniz de veriler.
13:59
Every row across here represents one of those 11 zones.
314
821000
4000
Buradaki her bir sütun bu 11 bölgeden birini işaret ediyor.
14:03
And the asterisks represent the time at which
315
825000
2000
Yıldız işaretleri ve sivrisinek-geçirmezliğin
14:05
the mosquito proofing was complete.
316
827000
2000
tamamlandığı zamanı gösteriyor.
14:07
And so what you can see is that
317
829000
2000
Buradan görebilirsiniz ki
14:09
just the mosquito-proofed housing, and nothing else,
318
831000
3000
başka hiçbir şey olmadan, sadece evleri sivrisinek geçirmez hale getirmek
14:12
caused the eradication of malaria.
319
834000
2000
sıtmanın kökünü kurutmayı sağladı.
14:14
And this was, incidentally, published in 1949,
320
836000
2000
Bu çalışma, tesadüfen, 1949 yılında
14:16
in the leading textbook of malaria, called "Boyd's Malariology."
321
838000
3000
sıtma hakkındaki ileri gelen bir kitap olan Boyd's Malariology kitabında yayınlandı.
14:19
But almost no malaria experts even know it exists.
322
841000
3000
Ama neredeyse hiç bir sıtma uzmanı varlığını bilmiyor.
14:22
This is important,
323
844000
2000
Bu çok önemli,
14:24
because it tells us that if you have moderate biting densities,
324
846000
2000
çünkü bize ısırılma orannın düşük olduğu yerlerde sıtmanın kökünü
14:26
you can eradicate malaria by mosquito proofing houses.
325
848000
2000
evleri sivrisinek-geçirmez hale getirerek ortadan kaldırabileceğinizi gösteriyor.
14:28
Now, I would suggest that you could do this in a lot of places.
326
850000
3000
Şimdi, bu yöntemi pek çok yerde uygulamanızı öneririm.
14:31
Like, you know, just as you get into the malaria zone,
327
853000
4000
Örneğin, sıtmanın yaygın olduğu
14:35
sub-Saharan Africa.
328
857000
2000
Sub-Sahara Afrika'sında.
14:37
But as you move to really intense biting rate areas, like Nigeria,
329
859000
3000
Ancak ısırılma oranının yüksek olduğu yerlerde, örneğin Nijerya'da
14:40
you're certainly not going to eradicate.
330
862000
2000
bu yolla sıtmanın kökünü kurutamazsınız.
14:42
But that's when you should be favoring evolution towards mildness.
331
864000
4000
Ancak işte bu tip durumlarda, daha az zararlı hale evrimleşmeyi destekleyebilirsiniz.
14:46
So to me, it's an experiment that's waiting to happen,
332
868000
3000
Bence bu yapılmayı bekleyen bir deney,
14:49
and if it confirms the prediction, then
333
871000
2000
ve elimizde çok güçlü bir yöntem olduğunu
14:51
we should have a very powerful tool.
334
873000
2000
teyid etmemizi sağlayacaktır.
14:53
In a way, much more powerful than the kind of tools we're looking at,
335
875000
3000
Bir başka açıdan, elimizdeki diğer yöntemlerden daha üstün.
14:56
because most of what's being done today is
336
878000
2000
Çünkü günümüzde esas yapılan
14:58
to rely on things like anti-malarial drugs.
337
880000
2000
anti-malaryal (sıtma karşıtı) ilaçlara bel bağlamak.
15:00
And we know that, although it's great to make those
338
882000
3000
Bu ilaçları düşük maliyetlerle, fazla miktarda
15:03
anti-malarial drugs available at really low cost and high frequency,
339
885000
5000
üretebiliyor olmamız gerçekten de çok iyi, ancak
15:08
we know that when you make them highly available
340
890000
3000
biliyoruz ki ilaçlar çok yaygın ve ulaşılabilir olduğunda
15:11
you're going to get resistance to those drugs.
341
893000
2000
bu ilaçlara karşı direnç gelişecektir.
15:13
And so it's a short-term solution.
342
895000
2000
Bu nedenle, ancak kısa vadeli çözüm olabilirler.
15:15
This is a long-term solution.
343
897000
2000
Bu ise uzun vadeli bir çözüm.
15:17
What I'm suggesting here is that we could get evolution
344
899000
2000
Benim önerdiğim şey şu: Evrimi
15:19
working in the direction we want it to go,
345
901000
2000
kendi istediğimiz yöne sevkedebiliriz.
15:21
rather than always having to battle evolution as a problem
346
903000
3000
Bu, hastalık yapan organizmaları sıtma ilaçları ile kontrol etmek isterken
15:24
that stymies our efforts to control the pathogen,
347
906000
3000
hastalığı alt etmeye çalışma çabalarımızı baltalayan
15:27
for example with anti-malarial drugs.
348
909000
2000
evrimle savaşmaktan çok daha iyi bi yöntem.
15:29
So, this table I've given just to emphasize
349
911000
3000
Gördüğünüz bu tabloda konunun önemini göstermek için
15:32
that I've only talked about two examples.
350
914000
3000
sadece iki örnek üzerinde konuştum.
15:35
But as I said earlier, this kind of logic applies across the board
351
917000
3000
Ancak daha önce söylediğim gibi, aynı mantık
15:38
for infectious diseases, and it ought to.
352
920000
2000
bulaşıcı hastalıklar ile ilgili pek çok alana uygulanabilir, uygulanmalı da.
15:40
Because when we're dealing with infectious diseases, we're dealing with living systems.
353
922000
4000
Çünkü bulaşıcı hastalıklarla uğraşırken, yaşayan sistemlerle uğraşıyoruz.
15:44
We're dealing with living systems;
354
926000
2000
Yaşayan sistemlerle,
15:46
we're dealing with systems that evolve.
355
928000
2000
evrimleşen sistemlerle uğraşıyoruz.
15:48
And so if you do something with those systems,
356
930000
2000
Ve bu sistemlere herhangi bir şey yaparsanız
15:50
they're going to evolve one way or another.
357
932000
2000
bir yana ya da öbür yana doğru evrimleşeceklerdir.
15:52
And all I'm saying is that we need to figure out how they'll evolve,
358
934000
3000
Anlatmaya çalıştığım, nasıl evrimleştiklerini anlamaya çalışmak,
15:55
so that -- we need to adjust our interventions
359
937000
2000
böylece müdahalelerimizi
15:57
to get the most bang for the intervention buck,
360
939000
3000
en etkin şekilde yapabiliriz,
16:00
so that we can get these organisms to evolve in the direction we want them to go.
361
942000
3000
böylece bu organizmaları istediğim yöne doğru evrimleşmeye zorlayabiliriz.
16:03
So, I don't really have time to talk about those things,
362
945000
2000
Bunların hepsine değinecek vaktim yok,
16:05
but I did want to put them up there,
363
947000
2000
ama bunları size
16:07
just to give you a sense that there really are solutions
364
949000
3000
gerçekten de karşılaştığımız bazı kötü patojenlerin
16:10
to controlling the evolution of harmfulness
365
952000
3000
daha kötü bir hale evrimleşmesini engelleyecek
16:13
of some of the nasty pathogens that we're confronted with.
366
955000
4000
çözümler olduğunu göstermek için buraya koydum.
16:19
And this links up with a lot of the other ideas that have been talked about.
367
961000
4000
Ve bu, daha önce bahsettiğimiz fikirlerle de uyumlu.
16:23
So, for example, earlier today there was discussion of,
368
965000
5000
Örneğin, bugün daha erken saatlerde
16:28
how do you really lower sexual transmission of HIV?
369
970000
6000
'HIV'nin cinsel yolla geçmesini nasıl engelleriz?' konulu bir tartışma vardı.
16:34
What this emphasizes is that we need to figure out how it will work.
370
976000
3000
Buna göre, mekanizmanın nasıl işlediğini bulmalıyız.
16:37
Will it maybe get lowered if we alter the economy of the area?
371
979000
3000
Eğer bölgede ekonomisini geliştirirsek daha düşük hale gelir mi?
16:40
It may get lowered if we intervene in ways that
372
982000
2000
Eğer insanların partnerlerine sadık olmalarını özendirecek
16:42
encourage people to stay more faithful to partners, and so on.
373
984000
4000
yollar bulur ve müdahale edersek daha düşük hale gelebilir, veya benzer şeyler.
16:46
But the key thing is to figure out how to lower it,
374
988000
2000
Ama anahtar konu, bu oranı nasıl düşüreceğimizi bulmak,
16:48
because if we lower it, we'll get an evolutionary change in the virus.
375
990000
3000
Çünkü eğer geçişi düşürebilirsek virüste evrimsel bir değişiklik yaratma şansımız var.
16:51
And the data really do support this:
376
993000
2000
Elimizdeki veriler de bunu destekliyor:
16:53
that you actually do get the virus evolving towards mildness.
377
995000
3000
gerçekten de virüsü daha az zararlı hale dönecek şekilde evrimleştirebiliriz.
16:56
And that will just add to the effectiveness of our control efforts.
378
998000
5000
Ve bu durum hastalığı kontrol etme çabalarımızın etkinliğini artıracaktır.
17:01
So the other thing I really like about this,
379
1003000
2000
Bu konu hakkında hoşuma giden bir başka husus da,
17:03
besides the fact that it brings a whole new dimension
380
1005000
2000
hastalık kontrolü ile ilgili çalışmalara
17:05
into the study of control of disease,
381
1007000
4000
yepyeni bir boyut getirmesi dışında
17:09
is that often the kinds of interventions that you want,
382
1011000
3000
içerdiği müdahalelerin aslında
17:12
that it indicates should be done,
383
1014000
2000
yapılması gereken müdahaleler olması,
17:14
are the kinds of interventions that people want anyhow.
384
1016000
2000
yani insanların zaten olmasını istediği müdahaleler.
17:16
But people just haven't been able to justify the cost.
385
1018000
3000
Bazı insanlar maliyetleri değerlendiremiyor.
17:19
So, this is the kind of thing I'm talking about.
386
1021000
3000
Anlatmaya çalıştığım şöyle bir şey,
17:22
If we know that we're going to get extra bang for the buck from providing clean water,
387
1024000
3000
eğer temiz su sağlamanın ilave olumlu etkileri olacağını biliyorsak
17:25
then I think that we can say,
388
1027000
2000
rahatlıkla söyleyebiliriz ki,
17:27
let's push the effort into that aspect of the control,
389
1029000
4000
kontrol konusunda verdiğimiz çabaları artırırsak
17:31
so that we can actually solve the problem,
390
1033000
3000
asıl sorunu çözebiliriz.
17:34
even though, if you just look at the frequency of infection,
391
1036000
3000
her ne kadar, hastlığın sıklığına bakarak
17:37
you would suggest that you can't solve the problem well enough
392
1039000
4000
sadece su kaynaklarını temizleyerek bu sorunu çözemeyeceğimizi
17:41
just by cleaning up water supply.
393
1043000
2000
zannetseniz de.
17:43
Anyhow, I'll end that there, and thank you very much.
394
1045000
2000
Burada bitiriyorum, çok teşekkür ederim.
17:45
(Applause)
395
1047000
2000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Paul Ewald - Evolutionary biologistAfter years of studying illness from the germs' point of view, microbiologist Paul Ewald believes that Big Pharma is wrong about some very big issues. What's right? The leader in evolutionary medicine posits radical new approaches.
Why you should listen
Paul Ewald has a problem with modern medicine: It ignores the fact that many diseases of unknown origin can be linked to slow-growing infections caused by viruses, bacteria and other microorganisms.
Ewald -- whose theory stems from both a formal education in biological sciences, ecology, and evolution, and a personal bout with diarrhea in the 1970s -- aims to change this thinking. To that end, he has written popular news articles, academic papers, and two books (Evolution of Infectious Disease and Plague Time) that explain and expand his idea. Ewald is regarded as the leading expert in the emerging field of evolutionary medicine. He directs the evolutionary medicine program in the Biology department at the University of Louisville, Kentucky, and lectures worldwide.
Among other honors, Ewald was the first recipient of the Smithsonian Institution's George E. Burch Fellowship in Theoretic Medicine and Affiliated Sciences, which was established to foster pioneering work in health sciences.
Paul Ewald | Speaker | TED.com