TEDWomen 2018
Farida Nabourema: Is your country at risk of becoming a dictatorship? Here's how to know
Farida Nabourema: Ülkenizin diktatörlük riski altında olup olmadığını bilmenin yolları
Filmed:
Readability: 3.6
1,694,962 views
Farida Nabourema hayatını Afrika'daki en köklü otokrasi rejimiyle yönetilen Togo'daki askeri yönetimle savaşmaya adadı. Bu süreçte iki şey öğrendi: hiçbir ülkenin kaderi bastırılmak değildir ve hiçbir ülkenin diktatörlüğe karşı koruması yoktur. Peki, risk altında olduğunuzu bu meydana gelmeden önce nasıl anlayabilirsiniz? Nabourema bu cesur konuşmasında diktatörlüğe işaret dört anahtar şeyi, baskıcı sistem altında yaşayanlar için savunma hileleri ile birlikte paylaşıyor.
Farida Nabourema - Activist, writer
Farida Nabourema is a key voice in Togo’s pro-democracy movement. Full bio
Farida Nabourema is a key voice in Togo’s pro-democracy movement. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
A few weeks ago,
0
1753
1167
Birkaç hafta önce,
00:14
somebody tweeted during the midterm
elections in the United States
elections in the United States
1
2944
4715
ABD ara seçimleri sırasında atılmış
bir tweet gördüm.
bir tweet gördüm.
00:19
that Election Day
should be made a holiday.
should be made a holiday.
2
7683
2919
Seçim gününün
tatil olması gerektiği yazıyordu.
tatil olması gerektiği yazıyordu.
00:22
And I retweeted, saying,
3
10626
1552
Tweet'i alıntılayarak,
00:24
"Well, you're welcome to come
to my country and vote.
to my country and vote.
4
12202
2596
"İstiyorsan benim ülkeme gelip
oy verebilirsin.
oy verebilirsin.
00:26
You'll get the whole week off
to allow the military to count it."
to allow the military to count it."
5
14822
3338
Ordunun oyları sayması için
bir hafta tatilimiz var" dedim.
bir hafta tatilimiz var" dedim.
00:30
I come from Togo, by the way.
6
18742
1469
Togoluyum bu arada.
00:32
It is a beautiful country
located in West Africa.
located in West Africa.
7
20235
3272
Batı Afrika'da, güzel bir ülke.
00:35
There are some cool,
interesting facts about my country.
interesting facts about my country.
8
23531
3532
Yalnız ülkemle ilgili farklı olan
bazı şeyler var.
bazı şeyler var.
00:39
Togo has been ruled
by the same family for 51 years,
by the same family for 51 years,
9
27446
3164
Togo son 51 yıldır, aynı ailenin üyeleri
tarafından yönetiliyor,
tarafından yönetiliyor,
00:42
making us the oldest autocracy in Africa.
10
30634
3491
bu da bizi Afrika'da otokrasi ile
yönetilen en eski ülke yaptı.
yönetilen en eski ülke yaptı.
00:46
That's a record.
11
34149
1174
Bu bir rekor.
00:47
We have a second-coolest record:
12
35347
1594
Farklı olan bir başka şey de
00:48
we have been ranked three times
as the unhappiest country on earth.
as the unhappiest country on earth.
13
36965
4205
üç kez dünya üzerindeki
en mutsuz ülke olarak seçilmemiz.
en mutsuz ülke olarak seçilmemiz.
00:53
You are all invited.
14
41194
1497
Ülkemize hepiniz davetlisiniz.
00:54
(Laughter)
15
42715
1747
(Gülüşmeler)
00:56
So just to let you know,
16
44486
1385
Yani bilin diye söylüyorum,
00:57
it's not very cool
to live under an autocracy.
to live under an autocracy.
17
45895
3364
otokrasi ile yönetilmek
pek de iyi sayılmaz.
pek de iyi sayılmaz.
01:01
But the interesting thing is that I have
met, throughout the course of my activism,
met, throughout the course of my activism,
18
49283
3996
Şaşırtıcı ama aktivist yaşamım
boyunca karşılaştığım,
boyunca karşılaştığım,
01:05
so many people from different countries,
19
53303
1943
farklı ülkelerden birçok insan,
01:07
and when I tell them about Togo,
their reaction is always,
their reaction is always,
20
55270
2778
Togo'yu anlattığımda bana
ne diyorlar biliyor musunuz?
ne diyorlar biliyor musunuz?
01:10
"How can you guys allow the same people
to terrorize you for 51 years?
to terrorize you for 51 years?
21
58072
4023
"Nasıl 51 yıl boyunca aynı insanların
sizi sindirmesine izin verebilirsiniz?
sizi sindirmesine izin verebilirsiniz?
01:14
You know, like, you Togolese,
you must be very patient."
you must be very patient."
22
62119
2786
Siz Togo halkı
çok sabırlı insanlar olmalısınız."
çok sabırlı insanlar olmalısınız."
01:16
That's their diplomatic way
of saying "stupid."
of saying "stupid."
23
64929
2651
Bu birisine "aptal" demenin
daha kibar hâli sadece.
daha kibar hâli sadece.
01:19
(Laughter)
24
67604
1634
(Gülüşmeler)
01:21
And when you live in a free country,
25
69262
3191
Özgür bir ülkede yaşayanların,
01:24
there's this tendency of assuming
that those who are oppressed
that those who are oppressed
26
72477
3399
demokrasinin ilerici bir yönetim şekli
olarak ortaya çıktığını,
olarak ortaya çıktığını,
01:27
tolerate their oppression
or are comfortable with it,
or are comfortable with it,
27
75900
3089
onunla yönetilmeyen,
yani baskıcı rejimle yönetilen
yani baskıcı rejimle yönetilen
01:31
and democracy is projected
as a progressive form of governance
as a progressive form of governance
28
79013
4544
ve buna karşı çıkmayan
ya da bununla mutlu olan insanların
ya da bununla mutlu olan insanların
01:35
in such a way that those people
who don't live under democratic countries
who don't live under democratic countries
29
83581
4280
eğitimsel ve ahlaki olarak
01:39
are seen as people who are not
intellectually or maybe morally
intellectually or maybe morally
30
87885
4151
diğerleri kadar iyi olamayacağına
01:44
as advanced as others.
31
92060
1652
inanma eğilimi var.
01:46
But it's not the case.
32
94140
1591
Ancak böyle bir durum yok.
01:47
The reason why people have that perception
33
95755
2135
İnsanlarda bu eğilimin olması
01:49
has to do with the way stories
are covered about dictatorships.
are covered about dictatorships.
34
97914
4022
diktatörlükle ilgili olayların
anlatılma şekliyle alakalı.
anlatılma şekliyle alakalı.
01:53
In the course of my activism,
35
101960
1392
Aktivist yaşamım boyunca,
01:55
I have had to interview
with so many news outlets out there,
with so many news outlets out there,
36
103376
4402
birçok basın mensubuyla röportaj yaptım
01:59
and usually it would always start with,
"What got you started?
"What got you started?
37
107802
3012
ve genelde röportajlar şöyle başlıyor,
"Nasıl başladın?
"Nasıl başladın?
02:02
What inspired you?"
38
110838
1928
Nereden ilham aldın?"
02:04
And I reply, "I wasn't inspired.
I was triggered."
I was triggered."
39
112790
3283
Bense şöyle cevaplıyorum,
"İlham almadım, tetiklendim."
"İlham almadım, tetiklendim."
02:08
And it goes on.
"Well, what triggered you?"
"Well, what triggered you?"
40
116521
3161
Sonra şöyle devam ediyoruz,
"Madem öyle, seni ne tetikledi?"
"Madem öyle, seni ne tetikledi?"
02:11
And I go on about how my father
was arrested when I was 13, and tortured,
was arrested when I was 13, and tortured,
41
119706
4673
Ben de babamın ben 13 yaşındayken
tutuklandığını, işkence gördüğünü
tutuklandığını, işkence gördüğünü
02:16
all the history ... I don't want
to get into details now,
to get into details now,
42
124403
2693
ve geri kalan her şeyi anlatıyorum--
detaya girmek istemem,
detaya girmek istemem,
02:19
because you'll start sleeping.
43
127120
1484
eminim bu uykunuzu getirecektir.
02:20
But the thing is, at the end of the day,
what interests them the most is:
what interests them the most is:
44
128628
3444
Sorun şu ki, konuşmanın sonunda
en çok merak ettikleri şey
en çok merak ettikleri şey
ona nasıl işkence ettikleriydi.
02:24
How was he tortured?
45
132096
1170
02:25
For how many days? How many people died?
46
133290
2503
Kaç gün sürdüğü,
toplamda kaç kişinin öldüğü.
toplamda kaç kişinin öldüğü.
02:27
They are interested
in the abuse, in the killing,
in the abuse, in the killing,
47
135817
4617
İlgilerini çeken şey acı ve ölüm
02:32
because they believe that
will gain attention and sympathy.
will gain attention and sympathy.
48
140458
4114
çünkü bunun ilgi ve empati
getireceğini düşünüyorlar.
getireceğini düşünüyorlar.
02:36
But in reality, it serves
the purpose of the dictator.
the purpose of the dictator.
49
144596
3332
Fakat gerçekte, bu zaten
diktatörlerin istedikleri şey.
diktatörlerin istedikleri şey.
02:39
It helps them advertise their cruelty.
50
147952
3104
Çünkü bu, onlara zalimliklerinin
reklamını yapma fırsatı tanıyor.
reklamını yapma fırsatı tanıyor.
02:43
In 2011, I cofounded a movement
I call "Faure Must Go,"
I call "Faure Must Go,"
51
151489
4375
2011'de "Faure Gitsin!" diye adlandırdığım
bir hareketin kurucu ortağı oldum.
bir hareketin kurucu ortağı oldum.
02:47
because Faure is
the first name of our president.
the first name of our president.
52
155888
2520
Faure başkanımızın asıl adı.
02:50
Togo is a French-speaking
country, by the way,
country, by the way,
53
158432
2192
Togo'da Fransızca konuşuluyor bu arada
02:52
but I chose English because
I had my issues with France as well.
I had my issues with France as well.
54
160648
3449
ama ben ismi İngilizce düşündüm
çünkü Fransayla da sorunlarım var.
çünkü Fransayla da sorunlarım var.
02:56
But then --
55
164121
1280
Daha sonra--
02:57
(Laughter)
56
165425
2592
(Gülüşmeler)
03:00
But then, when I started Faure Must Go,
57
168041
2990
Daha sonra, kampanyayı başlattığımda
03:03
I made a video, and I came on camera,
58
171055
2216
kameranın önüne geçip bir video çektim.
03:05
and I said, "Well, Faure Gnassingbé,
I give you 60 days to resign as president,
I give you 60 days to resign as president,
59
173295
3881
Dedim ki: "Hey, Faure Gnassingbé,
görevden istifa etmek için 60 günün var.
görevden istifa etmek için 60 günün var.
03:09
because if you don't,
60
177200
1279
Eğer istifa etmezsen
03:10
we the youth in Togo will organize
and we will bring you down,
and we will bring you down,
61
178503
3043
biz Togo gençleri birleşip
seni indireceğiz.
seni indireceğiz.
03:13
because you have killed
over 500 of our countrymen
over 500 of our countrymen
62
181570
3348
Çünkü baban öldüğünde
iktidarı ele geçirebilmek için
iktidarı ele geçirebilmek için
03:16
to seize power when your father died.
63
184942
1800
500'den fazla vatandaşını öldürdün.
03:18
We have not chosen you.
64
186766
1265
Seni biz seçmedik.
03:20
You are an imposter,
and we will remove you."
and we will remove you."
65
188055
2453
Sen bir sahtekârsın ve seni indireceğiz."
03:22
But I was the only known face
of the movement.
of the movement.
66
190532
2251
Hareketin bilinen tek yüzüydüm.
03:24
Why? Because I was the only stupid one.
67
192807
2296
Neden mi? Ben aptal olandım da ondan.
03:27
(Laughter)
68
195127
1648
(Gülüşmeler)
03:29
And the backlashes followed.
69
197174
2281
Sonuç olarak oklar bana çevrildi.
03:31
My family started receiving threats.
70
199479
2195
Ailem tehditler almaya başladı.
03:33
My siblings called me one morning.
71
201698
2476
Kardeşlerim bir gün aradılar
ve dediler ki:
ve dediler ki:
03:36
They said, "You know what?
72
204198
1296
"Mesele ne, biliyor musun?
03:37
When they come here to kill you,
we don't want to die with you,
we don't want to die with you,
73
205518
2988
Seni öldürmeye geldiklerinde
seninle birlikte ölmek istemiyoruz
seninle birlikte ölmek istemiyoruz
03:40
so move out."
74
208530
1169
bu yüzden taşınsan iyi olur."
03:41
So yes, I moved out.
75
209723
1900
Ben de taşındım.
03:43
And I'm so angry at them,
so I haven't talked to them in five years.
so I haven't talked to them in five years.
76
211647
3565
Onlara o kadar kızdım ki,
beş senedir onlarla konuşmuyorum.
beş senedir onlarla konuşmuyorum.
03:47
Anyway, moving forward ...
77
215236
2873
Neyse, devam edecek olursak
03:50
For the past nine years,
I have been working with countries
I have been working with countries
78
218133
6130
geçtiğimiz dokuz sene boyunca Togo
konusunda farkındalığı arttırmak için
konusunda farkındalığı arttırmak için
03:56
to raise awareness of Togo,
79
224287
2371
Togo'daki insanların
korkularını yenmeleri
korkularını yenmeleri
03:58
to help the people of Togo
overcome their fear
overcome their fear
80
226682
2165
ve bir gün onların da öne çıkıp
04:00
so they, too, can come and say
they want change.
they want change.
81
228871
3057
istediklerini söyleyebilmeleri için
bir sürü ülkeyle çalıştım.
bir sürü ülkeyle çalıştım.
04:04
I have received a lot of persecution
82
232476
3259
Ortaya dökemeyeceğim kadar fazla
04:07
that I cannot disclose,
83
235759
1476
zulüm gördüm,
04:09
a lot of threats, a lot of abuse,
84
237259
2227
bir sürü tehdit,
04:11
psychologically.
85
239510
1486
psikolojik taciz.
04:13
But I don't like talking about them,
86
241020
1816
Bunun hakkında konuşmayı sevmiyorum
04:14
because I know that my job
as an activist is to mobilize,
as an activist is to mobilize,
87
242860
3931
çünkü biliyorum ki bir aktivist olarak
benim işim harekete geçmek,
benim işim harekete geçmek,
04:18
is to organize,
88
246815
1254
birleşmek,
04:20
is to help every single Togolese citizen
understand that, as citizens,
understand that, as citizens,
89
248093
5402
her bir Togo vatandaşının şunu anlamasına
yardımcı olmak; vatandaşlar olarak
yardımcı olmak; vatandaşlar olarak
04:25
we hold the power,
90
253519
1190
gücü elinde tutan biziz,
04:26
we are the boss and we decide.
91
254733
1749
patron biziz ve kararı biz veririz.
04:28
And the punishment that the dictators
are using to intimidate them
are using to intimidate them
92
256506
4788
Diktatörlerin bizi korkutmak için
kullandığı o cezalar
kullandığı o cezalar
04:33
must not prevent us
from getting what we want.
from getting what we want.
93
261318
3264
istediğimizi almak konusunda
bize engel olmamalı.
bize engel olmamalı.
04:37
That is why I said it is very important
to cover the stories of activists
to cover the stories of activists
94
265439
5630
İşte bu yüzden aktivistlerin hikâyelerinin
insanları harekete geçirmek üzere
insanları harekete geçirmek üzere
04:43
in the way that it helps mobilize people,
95
271093
2435
dikkatle işlenmesi taraftarıyım.
04:45
not in the way that it helps
deter their action
deter their action
96
273552
3174
İnsanları hareketlerinden
vazgeçirecek şekilde değil,
vazgeçirecek şekilde değil,
04:48
and force even more their subjugation
to the oppressive system.
to the oppressive system.
97
276750
4887
baskıcı sisteme karşı mücadele güçlerini
destekleyecek şekilde.
destekleyecek şekilde.
04:54
During these years
that I've been an activist,
that I've been an activist,
98
282808
2171
Aktivist olduğum bu yıllar boyunca,
04:57
there are days that I felt like quitting
because I couldn't take it.
because I couldn't take it.
99
285003
3247
daha fazla katlanamadığım için
bırakmak istediğim günler oldu.
bırakmak istediğim günler oldu.
05:00
Well then, what kept me going?
100
288274
1620
Madem öyle, ne için devam ettim?
05:01
The one thing that kept me going:
101
289918
2034
Ne için biliyor musunuz?
05:03
I remember the story of my grandfather,
102
291976
1872
Dedemin,
05:05
and how he used to walk
465 miles from his village to the city,
465 miles from his village to the city,
103
293872
5567
bağımsızlık gösterisi için nasıl kasabadan
şehre kadar 748 kilometre yürüyüşünün
şehre kadar 748 kilometre yürüyüşünün
05:11
just to protest for independence.
104
299463
2018
hikâyesini hatırladım.
05:13
Then I remember
the sacrifice of my father,
the sacrifice of my father,
105
301505
2308
Sonra da babamın fedakârlığını,
05:15
who was tortured so many times
106
303837
2135
yönetim şekline karşı çıkmaya
05:17
for daring to protest against the regime.
107
305996
3696
cesaret ettiği için
birçok kez işkence gördüğünü.
birçok kez işkence gördüğünü.
05:21
Back in the '70s,
they would write pamphlets
they would write pamphlets
108
309716
2531
1970'lerde, diktatörlük konusundaki
05:24
to raise awareness on the dictatorship,
109
312271
2797
farkındalığı arttırmak için
broşür yazarlarmış.
broşür yazarlarmış.
05:27
and because they couldn't
afford to make copies,
afford to make copies,
110
315092
2556
Kopyasını çıkaracak paraları
olmadığı için
olmadığı için
05:29
they would reproduce
the same pamphlet 500 times each
the same pamphlet 500 times each
111
317672
3752
her şeyi 500 kere yeniden yazıp
05:33
and distribute them.
112
321448
1470
onları dağıtırlarmış.
05:34
It got to a point where the military
knew their handwriting,
knew their handwriting,
113
322942
2893
İş öyle bir noktaya gelmiş ki
ordu, el yazısından tanıdıkları
ordu, el yazısından tanıdıkları
05:37
so as soon as they stumbled upon one,
they'd go and get them.
they'd go and get them.
114
325859
2936
bir broşür görürlerse gelir
ve yazanları götürürlermiş.
ve yazanları götürürlermiş.
05:40
But I look at that and I'm like,
you know, today you have a blog.
you know, today you have a blog.
115
328819
4139
Şimdi bakıyorum da
benim bir blogum var.
benim bir blogum var.
05:44
I don't have to copy
the same thing 500 times.
the same thing 500 times.
116
332982
3053
Bir şeyi 500 kere
yeniden yazmam gerekmiyor.
yeniden yazmam gerekmiyor.
05:48
I blog and thousands of people read it.
117
336059
2669
Bir kere yazıyorum
ve binlerce insan bunu okuyabiliyor.
ve binlerce insan bunu okuyabiliyor.
05:50
By the way, in Togo, they like
calling me the WhatsApp girl,
calling me the WhatsApp girl,
118
338752
2912
Bu arada Togo'da bana
"WhatsApp kızı" diyorlar
"WhatsApp kızı" diyorlar
05:53
because I am always on WhatsApp
attacking the government.
attacking the government.
119
341688
2751
çünkü sürekli WhatsApp'tan
hükûmete giydiriyorum.
hükûmete giydiriyorum.
05:56
(Laughter)
120
344463
1150
(Gülüşmeler)
05:57
So it's much easier.
121
345637
1176
Yani işim daha kolay.
05:58
When I'm angry at the government,
I just make an angry note,
I just make an angry note,
122
346837
3191
Yönetime kızgınsam
kızgın bir şeyler karalayıp
kızgın bir şeyler karalayıp
06:02
and I send it out
and thousands of people share it.
and thousands of people share it.
123
350052
3008
bloguma gönderiyorum
ve binlerce kişi paylaşıyor.
ve binlerce kişi paylaşıyor.
06:05
I'm rarely this composed.
I'm always angry, by the way.
I'm always angry, by the way.
124
353084
3499
Nadiren böyle sakinimdir
yoksa hep öfkeliyim yani.
yoksa hep öfkeliyim yani.
06:08
(Laughter)
125
356607
3046
(Gülüşmeler)
06:11
(Applause)
126
359677
4372
(Alkışlar)
06:20
So I was talking about the necessity
to showcase our stories,
to showcase our stories,
127
368247
4539
Hikâyemizi vitrine çıkarmanın
gerekliliğinden bahsediyordum
gerekliliğinden bahsediyordum
06:24
because when I think about
the sacrifices that were made for us,
the sacrifices that were made for us,
128
372810
3174
çünkü bizim için yapılan
fedakârlıkları düşünmek
fedakârlıkları düşünmek
06:28
it helped me keep going.
129
376008
1647
devam etmeme yardımcı oldu.
06:29
One of the very first actions
of our Faure Must Go movement
of our Faure Must Go movement
130
377679
2821
Kampanyamızın ilk hareketlerinden
bir tanesi de
bir tanesi de
06:32
was to come up with a petition,
asking citizens to sign
asking citizens to sign
131
380524
3387
vatandaşların imzalaması için
bir dilekçe yazmak oldu.
bir dilekçe yazmak oldu.
06:35
so that we can demand new elections,
as the constitution allows.
as the constitution allows.
132
383935
4106
Böylece anayasa çerçevesinde
yeni bir seçim talep edebilecektik.
yeni bir seçim talep edebilecektik.
06:40
People were scared to put their names
133
388065
1820
İnsanlar isimlerini yazmak istemediler
06:41
because, they said,
they don't want to get in trouble.
they don't want to get in trouble.
134
389909
2586
çünkü başlarının
belaya girmesini istemediler.
belaya girmesini istemediler.
06:44
Even in the diaspora, people were scared.
135
392519
2006
Diaspora içinde bile insanlar korkuyordu.
06:46
They were like, "We have family at home."
136
394549
1992
"Evde bir ailemiz var" diyorlardı.
06:48
But there was this woman
who was in her 60s.
who was in her 60s.
137
396565
2390
Bir tek 60'lı yaşlarda bir kadın vardı.
06:50
When she heard about it,
she took the petition,
she took the petition,
138
398979
3658
Olayı duyduğunda, dilekçeyi aldı,
06:54
and she went home,
139
402661
1865
evden eve gezerek
06:56
and by herself she collected
over 1,000 [signatures].
over 1,000 [signatures].
140
404550
3590
kendi başına binden
fazla imza toplayıp getirdi.
fazla imza toplayıp getirdi.
07:00
That inspired me so much, and I was like,
141
408164
2574
Bu bana çok ilham verdi, düşündüm ki;
07:02
if a 60-year-old that has
nothing more to gain in this regime
nothing more to gain in this regime
142
410762
4463
eğer bu yönetimden daha alacak bir şeyi
kalmamış 60 yaşındaki birisi bile
kalmamış 60 yaşındaki birisi bile
07:07
can do this for us, the young ones,
143
415249
1821
bizim için, gençler için
07:09
then why should I quit?
144
417094
1568
bunu yapıyorsa
ben niye vazgeçeyim ki?
ben niye vazgeçeyim ki?
07:10
It is the stories of resistance,
the stories of defiance,
the stories of defiance,
145
418686
4024
Bu karşı çıkmaların hikâyeleri,
savunmaların hikâyeleri,
savunmaların hikâyeleri,
07:14
the stories of resilience,
146
422734
2061
dirençlerin hikâyeleri,
07:16
that inspire people to get involved,
147
424819
2100
insanlara konuşmaları için ilham olanlar.
07:18
not the stories of abuse
and killings and hurt,
and killings and hurt,
148
426943
3489
Tacizlerin, ölümlerin ve yaraların
hikâyeleri değil.
hikâyeleri değil.
07:22
because as humans, it's only natural
for us to be scared.
for us to be scared.
149
430456
3352
Çünkü insanlar olarak
doğamız gereği korkuyoruz.
doğamız gereği korkuyoruz.
07:26
I would like to share with you
a few characteristics of dictatorships
a few characteristics of dictatorships
150
434268
3535
Ülkenizi değerlendirip
bizim gibi olma riskiniz var mı diye
bizim gibi olma riskiniz var mı diye
07:29
so that you can assess your own country
151
437827
2634
kontrol edebilmeniz için,
07:32
and see if you are also
at risk of joining us.
at risk of joining us.
152
440485
3052
sizinle diktatörlüklerin birkaç
özelliğini paylaşmak istiyorum.
özelliğini paylaşmak istiyorum.
07:35
(Laughter and cheers)
153
443561
2338
(Gülüşmeler ve tezahürat)
07:37
(Applause)
154
445923
4754
(Alkışlar)
07:43
Number one thing to look at:
concentration of power.
concentration of power.
155
451141
2526
Bakılacak ilk şey, gücün
nerede yoğunlaştığı.
nerede yoğunlaştığı.
07:45
Is the power in your country concentrated
in the hands of a few, an elite?
in the hands of a few, an elite?
156
453691
3477
Ülkenizde güç belirli bir azınlığın,
ayrıcalıklı bir grubun elinde mi?
ayrıcalıklı bir grubun elinde mi?
07:49
It can be a political elite,
ideological elite.
ideological elite.
157
457192
2632
Siyasi ya da ideolojik bir grup olabilir.
07:51
And you have a strongman,
158
459848
1562
Ek olarak güçlü bir adam vardır
07:53
because we always have one guy
who is presented as the messiah
who is presented as the messiah
159
461434
3593
çünkü bizi tüm dünyadan kurtaracak olan
bir kurtarıcı olarak
bir kurtarıcı olarak
07:57
who will save us from the world.
160
465051
1962
ortaya çıkan birisi olmalı.
07:59
The second point is propaganda.
161
467037
2477
Bakılacak ikinci şey, propaganda.
08:01
Dictators feed on propaganda.
162
469538
2113
Diktatörler propaganda ile beslenir.
08:03
They like giving the impression
that they are the saviors,
that they are the saviors,
163
471675
2744
Kahraman olduklarını söyler
ve onlar olmadan
ve onlar olmadan
08:06
and without them,
the country will fall apart.
the country will fall apart.
164
474443
2179
ülkenin dağılacağı imajını
vermeyi severler.
vermeyi severler.
08:08
And they are always fighting
some foreign forces, you know?
some foreign forces, you know?
165
476646
3155
Sürekli de dış güçlerle savaşırlar.
08:11
The Christians, the Jewish, the Muslims,
166
479825
2127
Hristiyanlar, Yahudiler, Müslümanlar
08:13
the voodoo priests are coming for you.
167
481976
2233
ya da voodoo büyücüleri
sizin için geliyordur.
sizin için geliyordur.
08:16
The Communists, when they get here,
we'll all be broke.
we'll all be broke.
168
484233
2627
Komünistler gelince
hepiniz aç kalacaksınızdır.
hepiniz aç kalacaksınızdır.
08:18
These kinds of things.
169
486884
1185
Bu gibi şeyler.
08:20
And our president, in particular,
he fights pirates.
he fights pirates.
170
488093
3203
Bizim başkanımıza gelince
o da korsanlarla savaşırdı.
o da korsanlarla savaşırdı.
08:23
(Laughter)
171
491732
1179
(Gülüşmeler)
08:24
I am very serious.
172
492935
1173
Çok ciddiyim.
08:26
Last year, he bought a boat that's
13 million dollars to fight pirates,
13 million dollars to fight pirates,
173
494132
3813
Geçen sene 13 milyon dolara
korsanlarla savaşmak için bir bot aldı
korsanlarla savaşmak için bir bot aldı
08:29
and 60 percent of our people are starving.
174
497969
2420
ve o sırada insanlarımızın %60'ı
açlıktan ölüyordu.
açlıktan ölüyordu.
08:32
So they are always protecting us
from some foreign forces.
from some foreign forces.
175
500413
2761
Yani onlar hep bizi
dışarıya karşı koruyor gibiler.
dışarıya karşı koruyor gibiler.
08:35
And this leads to point three:
militarization.
militarization.
176
503198
2767
Buradan da üçüncü noktamıza geliyoruz,
askerileşme.
askerileşme.
08:37
Dictators survive by instigating fear,
177
505989
2940
Diktatörler korkuyu tetikleyerek
koltuklarını korurlar.
koltuklarını korurlar.
08:40
and they use the military
to suppress dissident voices,
to suppress dissident voices,
178
508953
2880
Ordunun ulusu korumak için var olduğu
izlenimini vermeye çalışsalar bile
izlenimini vermeye çalışsalar bile
08:43
even though they try
to give the impression
to give the impression
179
511857
2034
onlara karşı gelenleri
susturmak için orduyu kullanırlar.
susturmak için orduyu kullanırlar.
08:45
that the military
is to protect the nation.
is to protect the nation.
180
513915
2031
08:47
And they suppress institutions
and destroy them
and destroy them
181
515970
2404
Kimse onları bir şeylerden
sorumlu tutamasın diye
sorumlu tutamasın diye
08:50
so that they don't have to be
held accountable.
held accountable.
182
518398
2670
kurumları baskılar veya yok ederler.
08:53
So do you have a heavily
militarized country?
militarized country?
183
521092
2775
Ağır askeri gücü olan bir ülke misiniz
buna bakın.
buna bakın.
08:55
And this leads to point four,
what I call human cruelty.
what I call human cruelty.
184
523891
3533
Bu da bizi, benim insana zulüm
dediğim dördüncü noktaya getiriyor.
dediğim dördüncü noktaya getiriyor.
08:59
You know when we talk about animals,
185
527448
2031
Hayvanlar hakkında konuşuyorken
09:01
we say animal cruelty
when animals are abused,
when animals are abused,
186
529503
2641
hayvanlar suistimal ediliyorsa
buna hayvan zulmü deriz
buna hayvan zulmü deriz
09:04
because there's no charter
acknowledged by the UN
acknowledged by the UN
187
532168
2982
çünkü Birleşmiş Milletler'in
kabul ettiği bir sözleşme yok,
kabul ettiği bir sözleşme yok,
09:07
saying animal rights charter.
188
535174
2330
hayvan hakları sözleşmesi
diyelim, olur mu?
diyelim, olur mu?
09:09
Point one: all animals are created equal.
So you don't have that.
So you don't have that.
189
537989
3324
İlk madde, bütün hayvanlar eşittir.
Böyle bir şey yok.
Böyle bir şey yok.
09:13
So whenever animals are abused,
we say animal cruelty.
we say animal cruelty.
190
541337
3109
Kısaca bir hayvan suistimal edilince
buna hayvan zulmü diyoruz.
buna hayvan zulmü diyoruz.
09:16
But when it comes to humans,
we say human rights abuses,
we say human rights abuses,
191
544470
3421
Eğer insanlardan bahsediyorsak
insan hakları suistimal edildi diyoruz
insan hakları suistimal edildi diyoruz
09:19
because we assume
that all humans have rights.
that all humans have rights.
192
547915
2466
çünkü tüm insanların hakları
olduğunu varsayıyoruz.
olduğunu varsayıyoruz.
09:22
But some of us are actually still fighting
for our right to have rights.
for our right to have rights.
193
550405
3617
Şu var ki bazılarımız hâlâ haklarının
olması için mücadele veriyor.
olması için mücadele veriyor.
09:26
So in that condition, I don't talk about
human rights abuse or violation.
human rights abuse or violation.
194
554046
4274
Bu mücadelede ben insan haklarının ihlali
ya da suistimalinden bahsedemezdim.
ya da suistimalinden bahsedemezdim.
09:30
When you live in a country
and you have an issue with the president
and you have an issue with the president
195
558344
3224
Eğer yaşadığınız ülkede
başkanla bir sorununuz olduğunda
başkanla bir sorununuz olduğunda
09:33
and the worst thing that can happen
is he bans you from the presidency,
is he bans you from the presidency,
196
561592
3414
yaşayacağınız en kötü şey
başkan olamamanızsa
başkan olamamanızsa
şanslısınız.
09:37
you are lucky.
197
565030
1151
Benim ülkeme geldiğinizde
başkanla aranızda bir sorun olduğunda
başkanla aranızda bir sorun olduğunda
09:38
When you come to my country
and have an issue with the president,
and have an issue with the president,
198
566205
3071
sadece kaçın, yok olun;
yeryüzünden silinin
yeryüzünden silinin
09:41
you just run, disappear;
you vanish from the universe,
you vanish from the universe,
199
569300
2538
çünkü sizi Türkiye'de bile bulabilirler.
09:43
because they can still find you in Turkey.
200
571862
2048
Benim gibi insanlar,
artık Togo'da yaşamak istemiyor.
artık Togo'da yaşamak istemiyor.
09:45
So people like myself,
we don't get to live in Togo anymore.
we don't get to live in Togo anymore.
201
573934
2855
Benim gibiler
09:48
And people like myself,
202
576813
1156
09:49
we don't get to live in the same place
for more than a month,
for more than a month,
203
577993
2906
aynı yerde bir aydan fazla yaşayamıyorlar
çünkü izimizin sürülmesini istemiyoruz.
09:52
because we don't want to be traced.
204
580923
1685
09:54
The way they abuse people,
205
582632
1278
İnsanları taciz etme biçimleri,
09:55
the type of cruelty that happens
in all impunity under dictatorships
in all impunity under dictatorships
206
583934
3896
diktatörlük altında yaptıkları
cezasız kalan zalimlikleri
cezasız kalan zalimlikleri
09:59
are beyond human imagination.
207
587854
2598
tahmin edebileceğinizin de ötesinde.
10:02
The stories of some
of the activists that were killed,
of the activists that were killed,
208
590476
2627
Öldürülen bazı aktivistlerin hikâyeleri,
10:05
their bodies dumped in the sea,
209
593127
2425
bedenleri denize atılmış,
10:07
that were tortured
210
595576
1438
işkence görmüşler,
10:09
to the point where they lost
their hearing or their sight --
their hearing or their sight --
211
597038
3275
konuşma ve düşünme özgürlükleri
ellerinden alınmış--
ellerinden alınmış--
10:12
those stories still haunt me.
212
600337
1548
bu hikâyeler aklımdan çıkmıyor.
10:13
And sometimes, as an activist,
213
601909
2004
Aktivist olarak bazen ölmekten ziyade
10:15
I am less concerned about dying
than how it will happen.
than how it will happen.
214
603937
3068
nasıl öleceğimden endişe ediyorum.
10:19
Sometimes I just sit down
and I imagine all scenarios.
and I imagine all scenarios.
215
607029
2658
Bazen sadece oturuyorum
ve olası bütün senaryoları düşünüyorum.
ve olası bütün senaryoları düşünüyorum.
10:21
What are they going to do?
Are they going to cut my ears first?
Are they going to cut my ears first?
216
609711
2998
Ne yapacaklar?
Önce kulağımı mı kesecekler?
Önce kulağımı mı kesecekler?
10:24
Or are they going to cut my tongue
because I'm always insulting them?
because I'm always insulting them?
217
612733
3382
Ya da onları her zaman suçladığım için
dilimi mi kesecekler?
dilimi mi kesecekler?
10:28
It sounds cruel, but it is the reality.
218
616139
2031
Kulağa zalimce geliyor
ancak bunlar gerçekler.
ancak bunlar gerçekler.
10:30
We live in a very cruel world.
219
618194
2424
Zalim bir dünyada yaşıyoruz.
10:32
Dictators are cruel monsters,
220
620642
2707
Diktatörler zalim canavarlardır,
10:35
and I am not saying it to be nice.
221
623373
2598
bunu iyi biri olmak için söylemiyorum.
10:39
So yes, that is the final characteristic.
222
627081
3396
Yani evet, bu son özellik.
10:42
The list goes on,
223
630501
1305
Liste devam ediyor
10:43
but that's the final thing that I want
to share about autocracies,
to share about autocracies,
224
631830
3172
ancak bu benim otokrasi hakkında
söyleyeceğim son şey,
söyleyeceğim son şey,
böylece kendi ülkenize bakıp
risk var mı anlayabilirsiniz.
risk var mı anlayabilirsiniz.
10:47
so that you look at your country
and see if there are risks there.
and see if there are risks there.
225
635026
3134
Bu gün sahip olduğunuz
özgürlüğün farkındasınız
özgürlüğün farkındasınız
10:50
It is important that you acknowledge
the gains of freedom that you have today,
the gains of freedom that you have today,
226
638184
3916
çünkü siz buna sahip olun diye
bazı insanlar hayatlarını verdiler.
bazı insanlar hayatlarını verdiler.
10:54
because some people had
to give their lives for you to have it.
to give their lives for you to have it.
227
642124
2996
Yani bunu sorgusuz sualsiz kabul etmeyin.
10:57
So don't take this for granted.
228
645144
1861
10:59
But then at the same time,
you also need to know
you also need to know
229
647029
2815
Aynı zamanda bilmelisiniz ki
11:01
that no country is actually
destined to be oppressed,
destined to be oppressed,
230
649868
3887
hiçbir ülkenin kaderinde
ezilmek yoktur,
ezilmek yoktur,
11:05
while at the same time,
231
653779
1378
diğer yandan da
11:07
no country or no people are immune
to oppression and dictatorship.
to oppression and dictatorship.
232
655181
4620
hiçbir ülke ya da insan baskı ya da
diktatörlük karşısında güvende değildir.
diktatörlük karşısında güvende değildir.
11:11
Thank you.
233
659825
1213
Teşekkür ederim.
11:13
(Applause)
234
661062
4427
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Farida Nabourema - Activist, writerFarida Nabourema is a key voice in Togo’s pro-democracy movement.
Why you should listen
A political activist and writer, Farida Nabourema has been a fearless advocate for democracy and human rights in Togo since she was a teenager. Through more than 400 articles on her blog and other sites, she denounces corruption and dictatorship and promotes a form of progressive pan-Africanism. In 2014, she published La Pression de l'Oppression (The Pressure of Oppression), in which she discussed the different forms of oppression that people face throughout Africa and highlighted the need for oppressed people to fight back.
Nabourema is also the engagement and collaboration coordinator of Africans Rising, a pan-African movement that fights for justice, peace and dignity through grassroots organizing, civic education and advocacy. She cofounded and is the executive director of the Togolese Civil League, an NGO that promotes democracy through civil resistance. In 2001, at age 20, Nabourema founded the "Faure Must Go" movement, where she supported and organized with Togolese youths to stand against the dictatorial regime of Faure Gnassingbé. "Faure Must Go" has become the slogan for the civil resistance movement in Togo, of which Nabourema is one of the most well-known leaders.
Nabourema was awarded the "Young Advocate of the Year" and the "Female African Youth of the Year" in 2018 by Africa Youth Award for her contribution to raising awareness on the oldest military regime in Africa.
Farida Nabourema | Speaker | TED.com