TEDxDU 2010
Kim Gorgens: Protecting the brain against concussion
Kim Gorgens: Bảo vệ não khỏi chấn động.
Filmed:
Readability: 3.9
525,269 views
Nhà tâm lý - thần kinh học Kim Gordens miêu tả tình huống giúp chúng ta bảo vệ bộ não khỏi nguy cơ chấn động tốt hơn- từ đó nêu lên sự bắt buộc của việc đội nón bảo hiểm cho trẻ em.
Kim Gorgens - Neuropsychologist
Kim Gorgens studies the brain's response to injury -- and advocates that we mind our (gray) matter. Full bio
Kim Gorgens studies the brain's response to injury -- and advocates that we mind our (gray) matter. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
So, a funny thing happened
0
1000
2000
Sự thật là, có một điều rất vui đã diễn ra
00:18
on my way to becoming a brilliant,
1
3000
2000
trong quá trình tôi trở thành một nhà tâm lý thần kinh học
00:20
world-class neuropsychologist:
2
5000
2000
nổi tiếng tầm cỡ thế giới.
00:22
I had a baby.
3
7000
2000
Tôi có em bé!
00:24
And that's not to say
4
9000
2000
Điều đó không có nghĩa là
00:26
I ever went on to become
5
11000
2000
tôi từng trở thành
00:28
a brilliant, world-class neuropsychologist.
6
13000
2000
một nhà tâm lý thần kinh học nổi tiếng sáng lạng đến mức đó.
00:30
Sorry, TED.
7
15000
2000
(Xin lỗi TED nhé!)
00:33
But I did go on to be a reasonably astute,
8
18000
3000
Nhưng tôi đã thực sự trở thành
00:36
arguably world-class worrier.
9
21000
3000
một người hay lo nghĩ tầm cỡ thế giới khá sắc sảo.
00:39
One of my girlfriends in graduate school, Marie,
10
24000
3000
Một người bạn gái cùng cùng trường học nghiên cứu sinh, tên là Marie,
00:42
said, "Kim, I figured it out.
11
27000
2000
nói với tôi rằng, "Kim, mình hiểu rồi.
00:44
It's not that you're more neurotic than everyone else;
12
29000
3000
Không phải là bạn bất thường hơn những người khác
00:47
it's just that you're more honest
13
32000
2000
mà chính là bạn thành thật hơn họ
00:49
about how neurotic you are."
14
34000
2000
về sự bất thường của bạn mà thôi."
00:51
So in the spirit of full disclosure,
15
36000
2000
Như vậy, trên tinh thần hoàn toàn cởi mở
00:53
I brought some pictures to share.
16
38000
3000
Tôi mang tới vài bức ảnh cho các bạn xem đây.
00:56
Awwww.
17
41000
2000
Ôi!
00:58
I'll just say, July.
18
43000
3000
Tôi chỉ muốn nói là, đang Tháng Bảy.
01:01
(Laughter)
19
46000
5000
(Cười)
01:06
Zzzzzzip
20
51000
2000
Kéo khóa lại
01:08
for safety.
21
53000
2000
vì lý do an toàn.
01:12
Water wings --
22
57000
2000
Những cái phao tập bơi --
01:14
an inch of water.
23
59000
3000
Một mực nước.
01:17
And then, finally, all suited up
24
62000
2000
Và sau đó, cuối cùng thì tất cả đã sẵn sàng
01:19
for the 90-minute drive to Copper Mountain.
25
64000
3000
cho một chuyến đi dài 90 phút tới núi Copper.
01:22
So you can get kind of a feel for this.
26
67000
3000
Giờ bạn có thể phần nào cảm nhận được điều đó rồi nhỉ.
01:26
So my baby, Vander,
27
71000
2000
Và con tôi, Vander,
01:28
is eight years old now.
28
73000
2000
năm nay đã 8 tuổi rồi.
01:30
And, despite being cursed
29
75000
2000
Và mặc dù khổ sở vì
01:32
with my athletic inability,
30
77000
2000
việc mù thể thao của bà mẹ như tôi
01:34
he plays soccer.
31
79000
2000
nó chơi bóng đá.
01:36
He's interested in playing football.
32
81000
2000
Thằng bé thích chơi đá banh lắm.
01:38
He wants to learn how to ride a unicycle.
33
83000
2000
Nó còn muốn học đi xe đạp 1 bánh nữa cơ.
01:40
So why would I worry?
34
85000
2000
Vậy thì tại sao tôi còn lo lắng?
01:42
Because this is what I do. This is what I teach.
35
87000
3000
Bởi vì đây là việc tôi làm. Đây là điều mà tôi dạy.
01:45
It's what I study. It's what I treat.
36
90000
2000
Là thứ tôi học. Là thứ mà tôi chữa trị.
01:47
And I know that kids get concussed every year.
37
92000
3000
Và tôi biết rằng trẻ em bị chấn động não rất nhiều mỗi năm.
01:51
In fact, more than four million people sustain a concussion every year,
38
96000
3000
Trên thực tế, hơn bốn triệu người bị chấn động não hàng năm
01:54
and these data are just among kids under 14
39
99000
3000
và những con số này rơi vào trẻ em dưới 14 tuổi
01:57
who were seen in emergency rooms.
40
102000
3000
- những đứa mà ta thấy trong phòng cấp cứu.
02:00
And so when kids sustain a concussion,
41
105000
2000
Khi một đứa trẻ bị chấn động não,
02:02
we talk about them getting dinged or getting their bell rung,
42
107000
3000
chúng ta thường thấy các em la làng lên hay rung chuông,
02:05
but what is it that we're really talking about?
43
110000
3000
nhưng thực ra là chúng ta đang nói về chuyện gì?
02:08
Let's take a look.
44
113000
2000
Hãy xem thử.
02:13
All right. "Starsky and Hutch," arguably, yes.
45
118000
3000
Được rồi. Có lẽ giống phim "Starsky và Hutch". Vâng.
02:16
So a car accident.
46
121000
2000
Vậy một tai nạn xe cộ.
02:18
Forty miles an hour into a fixed barrier --
47
123000
2000
Chạy với vận tốc 40 dặm một giờ đâm vào một rào chắn cố định.
02:20
35 Gs.
48
125000
2000
35 G's
02:25
A heavy weight boxer
49
130000
2000
Một võ sĩ quyền anh hạng nặng
02:27
punches you straight in the face --
50
132000
2000
đấm thẳng vô mặt bạn
02:29
58 Gs.
51
134000
2000
sẽ là 58 G's.
02:37
In case you missed it, we'll look again.
52
142000
2000
Trong trường hợp bạn bỏ lỡ, chúng ta hãy cùng xem lại nhé.
02:39
So look to the right-hand side of the screen.
53
144000
3000
Nhìn vào phía tay phải của màn hình kìa.
02:48
What would you say?
54
153000
2000
Bạn sẽ nói gì nào?
02:50
How many Gs?
55
155000
2000
Bao nhiêu G's?
02:53
Close.
56
158000
2000
Hãy tắt nó giúp tôi.
02:55
Seventy-two.
57
160000
2000
72.
02:57
Would it be crazy to know,
58
162000
2000
Chắc bạn sẽ phát điên đó nếu biết được con số là,
02:59
103 Gs.
59
164000
3000
103 G's.
03:02
The average concussive impact
60
167000
2000
Ảnh hưởng chấn động trung bình
03:04
is 95 Gs.
61
169000
2000
là 95 G's.
03:07
Now, when the kid on the right doesn't get up,
62
172000
3000
Nếu như cậu bé ở phía bên phải không tỉnh dậy,
03:10
we know they've had a concussion.
63
175000
2000
chắc chắn là no đã bị chấn động rồi!
03:12
But how about the kid on the left,
64
177000
2000
Còn cậu bé ở phía bên trái,
03:14
or the athlete that leaves the field of play?
65
179000
2000
hay cậu vận động viên rời khỏi sân đấu thì sao?
03:16
How do we know
66
181000
2000
Làm sao chúng ta biết
03:18
if he or she has sustained a concussion?
67
183000
3000
liệu họ có bị chấn động hay không?
03:21
How do we know
68
186000
2000
Làm cách nào chúng ta biết được
03:23
that legislation that would require that they be pulled from play,
69
188000
3000
những điều luật yêu cầu họ ngừng thi đấu
03:26
cleared for return to play,
70
191000
2000
và chỉ quay trở lại khi đã lành lặn
03:28
applies to them?
71
193000
2000
có được áp dụng cho họ không?
03:30
The definition of concussion
72
195000
2000
ĐỊnh nghĩ của sự chấn động
03:32
doesn't actually require a loss of consciousness.
73
197000
2000
thực ra không hàm chứa việc mất ý thức.
03:34
It requires only a change in consciousness,
74
199000
3000
Nó chỉ cần một sự thay đổi trong ý thức,
03:37
and that can be any one of a number of symptoms,
75
202000
3000
và có thể là bất kỳ hay hay một số những triệu trứng,
03:40
including feeling foggy, feeling dizzy,
76
205000
3000
như cảm thấy lờ mờ, cảm thấy choáng váng,
03:43
hearing a ringing in your ear,
77
208000
2000
nghe những tiếng chuông trong tai,
03:45
being more impulsive or hostile than usual.
78
210000
3000
trở nên bốc đồng hay hằn học hơn bình thường.
03:48
So given all of that and given how darn neurotic I am,
79
213000
3000
Với tất cả những điều ở trên, và sự thật là tôi hơi bất thường,
03:51
how do I get any sleep at all?
80
216000
3000
sao tôi có thể ngủ ngon được cơ chứ?
03:54
Because I know
81
219000
2000
Bởi vì tôi biết
03:56
our brains are resilient.
82
221000
2000
bộ não của chúng ta kiên cường
03:58
They're designed to recover
83
223000
2000
Chúng được thiết kế để phục hồi
04:00
from an injury.
84
225000
3000
từ các chấn thương.
04:03
If, God forbid,
85
228000
2000
Nếu như, lạy trời đừng xảy ra thật,
04:05
any of us left here tonight and sustained a concussion,
86
230000
3000
nếu bất kì người nào trong chúng ta rời khỏi đây tối nay và bị một cơn chấn động
04:08
most of us would go on to fully recover
87
233000
2000
hầu hết chúng ta sẽ hồi phục hoàn toàn
04:10
inside of a couple hours
88
235000
2000
trong vòng vài giờ
04:12
to a couple of weeks.
89
237000
2000
cho tới vài tuần.
04:14
But kids are more vulnerable to brain injury.
90
239000
2000
Nhưng trẻ con thì dễ tổn thương ở não bộ hơn.
04:16
In fact, high school athletes are three times more likely
91
241000
3000
Trên thực tế, các vận động viên ở trường trung học có nguy cơ
04:19
to sustain catastrophic injuries
92
244000
2000
bị tổn thương trầm trọng gấp 3 lần
04:21
relative even to their college-age peers,
93
246000
3000
so với ngay cả các vận động viên đồng trang lứa ở bậc cao đẳng hay đại học,
04:24
and it takes them longer
94
249000
2000
và chúng cần nhiều thời gian hơn
04:26
to return to a symptom-free baseline.
95
251000
2000
để trở về trạng thái hồi phục cơ bản.
04:29
After that first injury,
96
254000
2000
Sau thương tổn đầu tiên đó,
04:31
their risk for second injury
97
256000
2000
thì nguy cơ chấn động lần thứ hai
04:33
is exponentially greater.
98
258000
2000
cao gấp nhiều lần hơn nữa!
04:35
From there, their risk for a third injury,
99
260000
3000
Từ đó, nguy cơ thương tổn lần thứ ba
04:38
greater still, and so on.
100
263000
3000
còn cao hơn, và cứ tiếp tục như thế .
04:41
And here's the really alarming part:
101
266000
3000
Và điều đáng lo ngại nhất là đây:
04:45
we don't fully understand
102
270000
2000
chúng ta chưa thực sự hiểu rõ
04:47
the long-term impact of multiple injuries.
103
272000
3000
ảnh hưởng lâu dài của việc bị tổn thương nhiều lần.
04:50
You guys may be familiar with this research
104
275000
2000
Các bạn có lẽ cũng đã quen thuộc với nghiên cứu loại này
04:52
that's coming out of the NFL.
105
277000
2000
của các Liên đoàn Bóng đá Quốc gia
04:54
In a nutshell,
106
279000
2000
Trong một bản tóm tắt,
04:56
this research suggests
107
281000
2000
nghiên cứu này cho rằng
04:58
that among retired NFL players
108
283000
2000
trong số những tuyển thủ quốc gia đã giải nghệ
05:00
with three or more career concussions,
109
285000
3000
từng bị chấn động nhiều hơn ba lần
05:03
the incidents of early-onset dementing disease
110
288000
3000
thì việc mắc phải chứng bệnh loạn trí sớm
05:06
is much greater than it is for the general population.
111
291000
3000
cao hơn nhiều lần so với đại đa số mọi người.
05:09
So you've all seen that -- New York Times, you've seen it.
112
294000
3000
Bạn thấy rồi đó - trên tờ New York Times..
05:12
What you may not be familiar with
113
297000
2000
Điều mà có thể chưa quen thuộc với các bạn
05:14
is that this research was spearheaded
114
299000
2000
đó là việc nghiên cứu này được khởi xướng
05:16
by NFL wives who said,
115
301000
3000
bởi vợ của các tuyển thủ quốc gia, các cô này nói rằng:
05:19
"Isn't it weird that my 46-year-old husband
116
304000
3000
"Không phải là lạ lắm sao khi mà ông xã tôi mới 46 tuổi
05:22
is forever losing his keys?
117
307000
2000
cứ suốt ngày làm mất chìa khóa?
05:24
Isn't it weird that my 47-year-old husband
118
309000
3000
Không phải là lạ lắm sao khi mà chông tôi chỉ vừa 47 tuổi
05:27
is forever losing the car?
119
312000
3000
cứ làm mất xe hơi hoài?
05:30
Isn't it weird that my 48-year-old husband
120
315000
2000
Chẳng phải rất lạ sao khi chồng tôi 48 tuổi
05:32
is forever losing his way home
121
317000
2000
chẳng bao giờ nhớ đường về nhà
05:34
in the car, from the driveway?"
122
319000
3000
khi đang đi trên xe ô tô, trên lối đi vô nhà?
05:37
So I may have forgotten to mention
123
322000
3000
À, có lẽ tôi quên nói với bạn rằng
05:40
that my son is an only child.
124
325000
3000
con trai tôi là con một đó.
05:43
So it's going to be really important
125
328000
3000
Và như vậy thì rất quan trọng
05:46
that he be able to drive me around some day.
126
331000
4000
là thằng bé phải có thể chở tôi đi đâu đó sau này.
05:54
So how do we guarantee the safety of our kids?
127
339000
3000
Vậy bằng cách nào chúng ta đảm bảo an toàn cho những đứa trẻ?
05:57
How can we 100 percent
128
342000
3000
Làm cách nào mà đảm bảo
06:00
guarantee the safety of our kids?
129
345000
2000
an toàn 100% cho những đứa con của chúng ta?
06:02
Let me tell you what I've come up with.
130
347000
3000
Nào, để tôi nói cho bạn nghe phát kiến của tôi nhé!
06:05
(Laughter)
131
350000
5000
(Cười)
06:10
If only.
132
355000
2000
Chỉ khi.
06:12
My little boy's right there, and he's like, "She's not kidding.
133
357000
2000
Thằng nhóc nhà tôi ngồi ở ngay đó kìa, và thằng nhóc có vẻ muốn nói là, "Mẹ tôi không đùa đâu.
06:14
She's totally not kidding."
134
359000
3000
Bà ấy chắc chắn là không đùa đâu."
06:17
So in all seriousness,
135
362000
2000
Và với tất cả sự nghiêm túc,
06:19
should my kid play football?
136
364000
2000
Con tôi có nên chơi đá banh không?
06:21
Should your kid play football? I don't know.
137
366000
3000
Con bạn có nên chơi đá banh không? Tôi không biết.
06:24
But I do know there are three things you can do.
138
369000
3000
Nhưng tôi biết có ít nhất 3 việc chúng ta làm được.
06:28
The first: study up.
139
373000
3000
Đầu tiên là hiểu rõ sự việc.
06:31
You have to be familiar with the issues we're talking about today.
140
376000
3000
Bạn cần phải làm quen với những vấn đề chúng ta vừa nói ngày hôm nay.
06:34
There are some great resources out there.
141
379000
3000
Có khá nhiều nguồn thông tin hữu ích cho bạn đấy.
06:37
The CDC has a program, Heads Up.
142
382000
2000
CDC có một chương trình tên Heads Up.
06:39
It's at CDC.gov.
143
384000
2000
Bạn có thể tìm trên trang CDC.gov
06:41
Heads Up is specific to concussion in kids.
144
386000
3000
Heads Up là chương trình đặc biệt về chủ đề chấn động ở trẻ em.
06:44
The second is a resource I'm personally really proud of.
145
389000
3000
Tiếp tới là một nguồn thông tin mà tôi rất tự hào khi nhắc tới.
06:47
We've just rolled this out in the last couple months --
146
392000
2000
Chúng tôi mới thiết lập được vài tháng thôi.
06:49
CO Kids With Brain Injury.
147
394000
3000
Trang CO Kids with Brain Injury (Những đứa trẻ bị tổn thương não Colorado)
06:52
This is a great resource for student athletes,
148
397000
2000
Đây là một nguồn tài nguyên tuyệt vời cho các vận động viên học đường,
06:54
teachers, parents, professionals,
149
399000
3000
giáo viên, cha mẹ hay các chuyên gia,
06:57
athletic and coaching staff.
150
402000
2000
những vận động viên hay ban huấn luyện.
06:59
It's a great place to start
151
404000
2000
Đây là một nguồn hay cho việc bắt đầu nghiên cứu
07:01
if you have questions.
152
406000
2000
nếu như bạn đang có một thắc mắc nào đấy.
07:03
The second thing is: speak up.
153
408000
3000
Điều thứ hai là hãy lên tiếng.
07:06
Just two weeks ago,
154
411000
2000
Chỉ vừa hai tuần trước
07:08
a bill introduced by Senator Kefalas
155
413000
2000
một dự luật do Thượng nghĩ sĩ Kafalas đưa ra
07:10
that would have required
156
415000
2000
yêu cầu rằng
07:12
athletes, kids under 18,
157
417000
2000
các vận động viên thiếu niên dưới 18 tuổi
07:14
to wear a helmet when they're riding their bike
158
419000
2000
phải đội nói bảo hiểm khi lái xe đạp.
07:16
died in committee.
159
421000
2000
thất bại khi đưa ra hội đồng.
07:19
It died in large part
160
424000
2000
Thật bại phần lớn là do
07:21
because it lacked constituent buy-in;
161
426000
4000
điều luật này thiếu sự vận động các cử tri,
07:25
it lacked stakeholder traction.
162
430000
2000
nó thiếu sự lôi cuốn đối với các nhà đóng góp.
07:27
Now I'm not here to tell you what kind of legislation
163
432000
2000
Tôi không đến đây để nói với bạn rằng
07:29
you should or shouldn't support,
164
434000
2000
bạn nên hay không nên ủng hộ một điều luật nào
07:31
but I am going to tell you that, if it matters to you,
165
436000
3000
nhưng tôi sẽ nói với bạn rằng, nếu điều luật đó làm bạn quan tâm,
07:34
your legislators need to know that.
166
439000
3000
thì người làm ra điều luật cần được biết điều đó.
07:37
Speak up also with coaching staff.
167
442000
2000
Hãy nói với những ban huấn luyện thể thao của con bạn.
07:39
Ask about what kind of protective equipment is available.
168
444000
3000
Hỏi họ xem có dụng cụ bảo hộ nào không.
07:42
What's the budget for protective equipment?
169
447000
2000
Nguồn tiền nào để mua những thiết bị bảo hộ?
07:44
How old it is?
170
449000
2000
Chúng đã được dùng bao lâu rồi?
07:46
Maybe offer to spearhead a fundraiser
171
451000
2000
Bạn có thể khởi xướng một nhà gây quỹ
07:48
to buy new gear --
172
453000
2000
mua những thiết bị mới.
07:50
which brings us to suit up.
173
455000
2000
Điều gì làm chúng ta trang bị đầy đủ,
07:52
Wear a helmet.
174
457000
2000
hãy đội nón bảo hiểm.
07:55
The only way to prevent a bad outcome
175
460000
3000
Cách duy nhất để tránh hậu quả xấu
07:58
is to prevent that first injury from happening.
176
463000
3000
là ngăn ngừa không cho tổn thương đầu tiên xảy ra.
08:02
Recently, one of my graduate students,
177
467000
3000
Gần đây, một trong những nghiên cứu sinh của tôi, tên là Tom
08:05
Tom said,
178
470000
2000
đã nói rằng
08:07
"Kim, I've decided to wear a bike helmet
179
472000
2000
Cô Kim, em quyết định đội chiếc nón bảo hiểm xe đạp
08:09
on my way to class."
180
474000
2000
trên đường tới lớp.
08:12
And Tom knows that that little bit of foam in a bike helmet
181
477000
3000
Và Tom hiểu rằng chỉ một chút bọt trong chiếc nón bảo hiểm xe đạp kia
08:15
can reduce the G-force of impact by half.
182
480000
3000
có thể giảm tác động của lực G xuống còn một nửa.
08:19
Now I thought that it was
183
484000
2000
Giờ đây tôi nghĩ rằng đó là do
08:21
because I have this totally compelling helmet crusade,
184
486000
3000
tôi có một cuộc vận động quyết liệt cho nón bảo hiểm
08:24
right, this epiphany of Tom's.
185
489000
3000
phải, sự hiểu ra vấn đề này của Tom.
08:27
As it turns out, it occurred to Tom that a $20 helmet
186
492000
3000
Và vậy hóa ra, có vẻ như với Tom thì chiếc nón 20 đô la
08:30
is a good way to protect a $100,000 graduate education.
187
495000
4000
là một cách rất tốt để bảo đảm cho chương trình nghiên trị giá tới 100000 đô la.
08:34
(Laughter)
188
499000
3000
(Cười!)
08:39
So, should Vander play football?
189
504000
3000
Vậy Vander có nên chơi bóng đá không?
08:42
I can't say no,
190
507000
2000
Dĩ nhiên là tôi không ngăn cản được,
08:44
but I can guarantee
191
509000
2000
nhưng tôi có thể đảm bảo rằng
08:46
that every time he leaves the house
192
511000
2000
mỗi lần thằng bé rời khỏi nhà
08:48
that kid's wearing a helmet --
193
513000
3000
nó đều đội nón bảo hiểm.
08:51
like to the car,
194
516000
2000
hay khi đi trên xe hơi
08:53
or at school.
195
518000
3000
hoặc đang ở trường học.
08:56
So whether athlete, scholar,
196
521000
2000
Cuối cùng, dù là vận động viên, nhà khoa học,
08:58
over-protected kid, neurotic mom,
197
523000
3000
một đứa trẻ được bảo vệ kĩ càng, một bà mẹ lo lắng quá mức,
09:01
or otherwise,
198
526000
2000
hay cách khác,
09:03
here's my baby, Vander,
199
528000
2000
đây là con tôi - Vander
09:05
reminding you
200
530000
2000
sẽ nhắc các bạn
09:07
to mind your matter.
201
532000
2000
lưu ý đến điều mà bạn quan tâm.
09:09
Thank you.
202
534000
2000
Xin cảm ơn!
09:11
(Applause)
203
536000
4000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Kim Gorgens - NeuropsychologistKim Gorgens studies the brain's response to injury -- and advocates that we mind our (gray) matter.
Why you should listen
As a neuropsychologist working in the field of brain injuries, Kim Gorgens has seen firsthand the damage sports-related impacts can do. And as chair of the State of Colorado Traumatic Brain Injury Trust Fund Board and a member of the Brain Injury Legislative Collaborative, she’s working to shape Colorado law around youth sports injuries.
Gorgens, an assistant clinical professor in the University of Denver Graduate School of Professional Psychology, also is the president-elect of the Colorado Neuropsychological Society and has an appointment to the American Psychological Association’s Council on Disability in Psychology.
Kim Gorgens | Speaker | TED.com