TED2014
Yoruba Richen: What the gay rights movement learned from the civil rights movement
Filmed:
Readability: 4.7
778,145 views
As a member of both the African American and LGBT communities, filmmaker Yoruba Richen is fascinated with the overlaps and tensions between the gay rights and the civil rights movements. She explores how the two struggles intertwine and propel each other forward — and, in an unmissable argument, she dispels a myth about their points of conflict. A powerful reminder that we all have a stake in equality.
Yoruba Richen - Documentary filmmaker
In her documentary films, Yoruba Richen unites African-American, feminist and LGBTQ voices in a renewed cry for civil rights for all. Full bio
In her documentary films, Yoruba Richen unites African-American, feminist and LGBTQ voices in a renewed cry for civil rights for all. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Election night 2008
0
671
2941
Đêm bầu cử 2008
00:15
was a night that tore me in half.
1
3612
3359
là một đêm đã xé tôi ra làm hai nửa.
00:18
It was the night that Barack Obama was elected.
2
6971
4389
Đó là đêm mà Barack Obama đắc cử.
00:23
[One hundred and forty-three]
years after the end of slavery,
years after the end of slavery,
3
11360
4373
143 năm sau khi kết thúc chế độ nô lệ,
00:27
and [43] years after the passage
4
15733
2277
và 43 năm sau khi thông qua
00:30
of the Voting Rights Act,
5
18010
1740
đạo luật về quyền bầu cử,
00:31
an African-American was elected president.
6
19750
4040
1 người Mỹ gốc Phi được bầu làm tổng thống
00:35
Many of us never thought that this was possible
7
23790
3747
Nhiều người trong chúng ta không bao giờ
nghĩ rằng điều này có thể
nghĩ rằng điều này có thể
00:39
until the moment that it happened.
8
27537
2772
cho đến khoảnh khắc nó xảy ra.
00:42
And in many ways, it was the climax
9
30309
3215
Và bằng nhiều cách, nó là đỉnh điểm
00:45
of the black civil rights movement
10
33524
1806
của phong trào dân quyền da đen
00:47
in the United States.
11
35330
2058
ở Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.
00:49
I was in California that night,
12
37388
1849
Tôi đã ở California vào cái đêm,
00:51
which was ground zero at the time
13
39237
1886
mà là xuất phát điểm
00:53
for another movement:
14
41123
1824
cho một phong trào khác:
00:54
the marriage equality movement.
15
42947
2993
phong trào bình đẳng hôn nhân.
00:57
Gay marriage was on the ballot
16
45940
1806
Hôn nhân đồng tính được đưa ra
bỏ phiếu
bỏ phiếu
00:59
in the form of Proposition 8,
17
47746
3084
trong Dự luật 8,
01:02
and as the election returns started to come in,
18
50830
3705
và khi có kết quả
01:06
it became clear that the right
19
54535
2116
nó trở nên rõ ràng rằng quyền
01:08
for same sex couples to marry,
20
56651
2373
cho các cặp đôi đồng giới được kết hôn,
01:11
which had recently been granted
by the California courts,
by the California courts,
21
59024
3052
mà gần đây đã được toà án California chấp thuận
01:14
was going to be taken away.
22
62076
2289
bị tước đi.
01:16
So on the same night
23
64365
2183
Vì vậy trong cùng một đêm
01:18
that Barack Obama won his historic presidency,
24
66548
4282
mà Barack Obama chiến thắng nhiệm kì tổng
thống lịch sử của mình,
thống lịch sử của mình,
01:22
the lesbian and gay community suffered
25
70830
2492
thì cộng đồng đồng tính đã phải chịu đựng
01:25
one of our most painful defeats.
26
73322
3278
một trong những thất bại đau đớn nhất
01:28
And then it got even worse.
27
76600
3527
Và thậm chí nó còn tồi tệ hơn.
01:32
Pretty much immediately,
28
80127
1994
Gần như ngay lập tức,
01:34
African-Americans started to be blamed
29
82121
2446
người Mỹ gốc Phi bắt đầu bị đổ lỗi
01:36
for the passage of Proposition 8.
30
84567
2332
cho việc thông qua Dự luật số 8.
01:38
This was largely due to an incorrect poll that said
31
86899
3597
Điều này đa phần do cuộc thăm dò
không chính xác nói rằng
không chính xác nói rằng
01:42
that blacks had voted for the measure
32
90496
1759
Người da đen đã bỏ phiếu
01:44
by something like 70 percent.
33
92255
2485
được cho là khoảng 70%.
01:46
This turned out not to be true,
34
94740
1715
Điều này không phải là sự thật,
01:48
but this idea of pervasive black homophobia set in,
35
96455
5574
nhưng quan niệm người da đen bảo thủ
kì thị đồng tính hình thành
kì thị đồng tính hình thành
01:54
and was grabbed on by the media.
36
102029
3257
và bị giới truyền thông vồ vập tới.
01:57
I couldn't tear myself away from the coverage.
37
105286
2686
Tôi không thể kìm nén trước
thông tin được đưa ra.
thông tin được đưa ra.
01:59
I listened to some gay commentator say
38
107972
3027
Tôi đã lắng nghe vài người đồng tính nói rằng
02:02
that the African-American community
39
110999
2389
cộng đồng người Mỹ gốc Phi
02:05
was notoriously homophobic,
40
113388
2015
nổi tiếng kì thị đồng tính
02:07
and now that civil rights had been achieved for us,
41
115403
3274
và rằng bây giờ các quyền dân sự
đã thiết lập cho chúng tôi
đã thiết lập cho chúng tôi
02:10
we wanted to take away other people's rights.
42
118677
2133
chúng tôi lại muốn tước quyền
của người khác
của người khác
02:12
There were even reports of racist epithets
43
120810
2807
Thậm chí có báo cáo về những từ ngữ phân biệt chủng tộc
02:15
being thrown at some of the participants
44
123617
1917
nhằm vào những người tham gia
02:17
of the gay rights rallies
45
125534
1666
cuộc biểu tình cho quyền đồng tính
02:19
that took place after the election.
46
127200
2619
diễn ra sau cuộc bầu cử.
02:21
And on the other side,
47
129819
1991
Và mặt khác,
02:23
some African-Americans dismissed or ignored
48
131810
3821
vài người Mỹ gốc Phi đã bác bỏ hoặc bỏ qua
02:27
homophobia that was indeed real in our community.
49
135631
3519
Kì thị đồng tính quả thực có
trong cộng đồng của chúng tôi.
trong cộng đồng của chúng tôi.
02:31
And others resented this comparison
50
139150
2650
Và những người khác bực bội sự so sánh
02:33
between gay rights and civil rights,
51
141800
2330
giữa quyền người đồng tính và quyền
công dân,
công dân,
02:36
and once again, the sinking feeling
52
144130
3545
và một lần nữa, cảm giác đuối sức,
02:39
that two minority groups
53
147675
2019
rằng hai nhóm thiểu số
02:41
of which I'm both a part of
54
149694
2450
mà tôi đều là một phần
02:44
were competing with each other
55
152144
2942
đang đấu tranh với nhau
02:47
instead of supporting each other
56
155086
2691
thay vì hỗ trợ lẫn nhau
02:49
overwhelmed and, frankly, pissed me off.
57
157777
4526
lấn át và làm tôi nổi điên.
02:54
Now, I'm a documentary filmmaker,
58
162303
3133
Hiện tại, tôi là nhà làm phim tài liệu,
02:57
so after going through my pissed off stage
59
165436
3043
vì vậy sau giai đoạn tức giận
03:00
and yelling at the television and radio,
60
168479
3080
la hét trên truyền hình và đài phát thanh,
03:03
my next instinct was
61
171559
2290
bản năng tiếp theo của tôi là
03:05
to make a movie.
62
173849
2079
làm một bộ phim.
03:07
And what guided me in making this film was,
63
175928
4352
Và điều dẫn dắt tôi làm
bộ phim này chính là,
bộ phim này chính là,
03:12
how was this happening?
64
180280
1798
điều này xảy ra như thế nào?
03:14
How was it that the gay rights movement
65
182078
3200
Làm thế nào mà phong trào đòi
quyền cho người đồng tính
quyền cho người đồng tính
03:17
was being pitted against the civil rights movement?
66
185278
3311
đã đọ sức với phong trào dân quyền?
03:20
And this wasn't just an abstract question.
67
188589
3245
Đây không chỉ là một câu hỏi trừu tượng.
03:23
I'm a beneficiary of both movements,
68
191834
2355
Tôi là một người hưởng lợi
từ cả hai phong trào,
từ cả hai phong trào,
03:26
so this was actually personal.
69
194189
3084
vì vậy điều này thực sự là cá nhân.
03:29
But then something else happened
70
197273
1595
Nhưng 1 vài điều khác xảy ra
03:30
after that election in 2008.
71
198868
2961
sau cuộc bầu cử năm 2008.
03:33
The march towards gay equality
72
201829
2388
Sự tiến triển về bình đẳng giới
03:36
accelerated at a pace
73
204217
2049
tăng tốc với một tốc độ
03:38
that surprised and shocked everyone,
74
206266
3022
làm tất cả mọi người ngạc nhiên và bị sốc,
03:41
and is still reshaping our laws and our policies,
75
209288
4622
và vẫn đang định hình lại luật pháp và chính sách của chúng ta,
03:45
our institutions and our entire country.
76
213910
3053
cùng với các cơ quan và toàn bộ đất nước.
03:48
And so it started to become increasingly clear to me
77
216963
3865
Và nó bắt đầu trở nên rõ ràng với tôi
03:52
that this pitting of the two movements
78
220828
2098
rằng sự đọ sức giữa 2 phong trào này
03:54
against each other actually didn't make sense,
79
222926
3582
chống lại nhau thực ra
không có ý nghĩa gì,
không có ý nghĩa gì,
03:58
and that they were in fact
80
226508
1232
và rằng chúng thực sự
03:59
much, much more interconnected,
81
227740
3321
có rất nhiều kết nối với nhau,
04:03
and that, in fact, some of the way
82
231061
2190
và rằng, trên thực tế, một vài cách
04:05
that the gay rights movement has been able
83
233251
2319
mà phong trào quyền đồng tính
có khả năng
có khả năng
04:07
to make such incredible gains so quickly
84
235570
3575
giành những thắng lợi không tưởng
nhanh chóng
nhanh chóng
04:11
is that it's used some of the same tactics
85
239145
2048
đó là dùng những chiến thuật và
04:13
and strategies that were first laid down
86
241193
3687
sách lược quen thuộc được sử dụng
04:16
by the civil rights movement.
87
244880
1860
trong phong trào quyền dân chủ
04:18
Let's just look at a few of these strategies.
88
246740
3753
Hãy cùng nhìn vào 1 số chiến thuật này
04:22
First off, it's really interesting to see,
89
250493
2279
Đầu tiên, rất là thú vị khi thấy
04:24
to actually visually see, how quick
90
252772
1968
bằng mắt, các cuộc vận động quyền lợi cho
04:26
the gay rights movement has made its gains,
91
254740
2070
gay tiến triển rất nhanh.
04:28
if you look at a few of the major events
92
256810
3186
Nếu bạn nhìn vào 1 vài sự kiện chính
04:31
on a timeline of both freedom movements.
93
259996
3724
trong dòng thời gian của cả hai
cuộc vận động tự do.
cuộc vận động tự do.
04:35
Now, there are tons of milestones
94
263720
3582
Có rất nhiều cột mốc trong
04:39
in the civil rights movement,
95
267302
1221
vận động quyền dân chủ
04:40
but the first one we're going to start with
96
268523
1893
nhưng chúng ta bắt đầu với
04:42
is the 1955 Montgomery bus boycott.
97
270416
3896
cuộc tẩy chay xe buýt ở Montgomery
năm 1955
năm 1955
04:46
This was a protest campaign
98
274312
2588
Đây là 1 chiến dịch phản đối
04:48
against Montgomery, Alabama's segregation
99
276900
2945
chống lại Montgomery, sự cô lập
của Alabama
của Alabama
04:51
on their public transit system,
100
279845
2007
với hệ thống phương tiện giao thông
công cộng
công cộng
04:53
and it began when a woman named Rosa Parks
101
281852
2859
và nó bắt đầu khi 1 người phụ nữ
tên là Rosa Parks
tên là Rosa Parks
04:56
refused to give up her seat to a white person.
102
284711
3128
từ chối nhường ghế cho 1 người da trắng.
04:59
The campaign lasted a year,
103
287839
2278
Chiến dịch kéo dài 1 nằm,
05:02
and it galvanized the civil rights movement
104
290117
2099
và góp phần khích động vận động
quyền dân chủ
quyền dân chủ
05:04
like nothing had before it.
105
292216
2967
trước giờ chưa từng có.
05:07
And I call this strategy the
106
295183
2852
Và tôi gọi chiến thuật này là
05:10
"I'm tired of your foot on my neck" strategy.
107
298035
4927
"Tôi mệt mỏi khi chân bạn gác lên cổ tôi"
05:14
So gays and lesbians have been in society
108
302962
4341
Đồng tính tồn tại trong xã hội
05:19
since societies began,
109
307303
2467
kể từ khi xã hội bắt đầu
05:21
but up until the mid-20th century,
110
309770
2607
nhưng cho tới tận giữa thế kỉ 20
05:24
homosexual acts were still illegal in most states.
111
312377
4385
những hành động đồng tính vẫn
là bất hợp pháp ở hầu hết các bang
là bất hợp pháp ở hầu hết các bang
05:28
So just 14 years after the Montgomery bus boycott,
112
316762
4110
Chỉ 14 năm sau cuộc tẩy chay xe buýt ở
Montogomery
Montogomery
05:32
a group of LGBT folks took that same strategy.
113
320872
4404
1 nhóm LGBT đã dùng chiến thuật đó.
05:37
It's known as Stonewall, in 1969,
114
325276
3219
Stonewall, năm 1969
05:40
and it's where a group of LGBT patrons
115
328495
3215
1 nhóm khách quen LGBT
05:43
fought back against police beatings
116
331710
2682
đánh lại cảnh sát đang đánh đập họ
05:46
at a Greenwich Village bar that sparked
117
334392
1956
tại quán bar Greenwich Village đã
05:48
three days of rioting.
118
336348
2192
tạo ra 3 ngày bạo động.
05:50
Incidentally, black and latino LGBT folks
119
338540
2726
Thật tình cờ, LGBT người da đen và
la tinh
la tinh
05:53
were at the forefront of this rebellion,
120
341266
1931
là những người đầu tiên trong cuộc
nổi loạn này,
nổi loạn này,
05:55
and it's a really interesting example
121
343197
2269
đó là 1 ví dụ thú vị
05:57
of the intersection of our struggles against racism,
122
345466
3211
về sự giao nhau về sự đấu tranh của
chúng tôi chống lại
chúng tôi chống lại
06:00
homophobia, gender identity and police brutality.
123
348677
4693
phân biệt đối xử, giới tính, sự bạo lực
của cảnh sát.
của cảnh sát.
06:05
After Stonewall happened, gay liberation groups
124
353370
3562
Sau vụ Stonewall, các nhóm tự do gay
06:08
sprang up all over the country,
125
356932
2339
dấy lên trên khắp cả nước,
06:11
and the modern gay rights
movement as we know it took off.
movement as we know it took off.
126
359271
4620
và cuộc vận động quyền cho gay bắt đầu
nổ ra, như chúng ta đã biết.
nổ ra, như chúng ta đã biết.
06:15
So the next moment to look at on the timeline
127
363891
3194
Thời điểm tiếp theo của dòng thời gian
06:19
is the 1963 March on Washington.
128
367085
3145
là tháng 3 năm 1963 tại Washington
06:22
This was a seminal event
in the civil rights movement
in the civil rights movement
129
370230
3135
Đây là 1 sự kiện có ảnh hưởng to lớn
tới vận động quyền dân chủ
tới vận động quyền dân chủ
06:25
and it's where African-Americans called for both
130
373365
2748
và đó là nơi những người Mỹ gốc Phi
đứng lên cho cả
đứng lên cho cả
06:28
civil and economic justice.
131
376113
2983
sự công bằng về dân quyền cũng như kinh tế
06:31
And it's of course where Martin Luther King
132
379096
2179
Và đó cũng là nơi mà Martin Luther King
06:33
delivered his famous "I have a dream" speech,
133
381275
2263
truyền đạt bài diễn thuyết nổi tiếng
"Tôi có 1 giấc mơ"
"Tôi có 1 giấc mơ"
06:35
but what's actually less known
134
383538
1995
nhưng ít người biết
06:37
is that this march was organized
135
385533
2335
là cuộc diễu hành được tổ chức
06:39
by a man named Bayard Rustin.
136
387868
3310
bởi Bayard Rustin.
06:43
Bayard was an out gay man,
137
391178
2723
Bayard là 1 người đồng tính công khai;
06:45
and he's considered one of the most brilliant
138
393901
2632
Ông được xem là 1 nhà chiến thuật xuất sắc
06:48
strategists of the civil rights movement.
139
396533
2917
trong cuộc vận động quyền dân chủ.
06:51
He later in his life became a fierce advocate
140
399450
2746
Sau đó, ông trờ thành 1 người ủng hộ
mạnh mẽ
mạnh mẽ
06:54
of LGBT rights as well, and his life
141
402196
2877
cho quyền LGBT và cuộc đời ông
06:57
is testament to the intersection of the struggles.
142
405073
5077
là 1 minh chứng cho sự giao nhau giữa
các cuộc đấu tranh.
các cuộc đấu tranh.
07:02
The March on Washington
143
410150
1317
Cuộc diễu hành ở Washington
07:03
is one of the high points of the movement,
144
411467
2383
là 1 trong những đỉnh điểm của
cuộc vận động
cuộc vận động
07:05
and it's where there was a fervent belief
145
413850
3170
và đó cũng là nơi mà 1 niềm tin mãnh liệt
07:09
that African-Americans too
146
417020
2195
rằng người Mỹ gốc Phi
07:11
could be a part of American democracy.
147
419215
2805
có thể là 1 phần của dân chủ Mỹ.
07:14
I call this strategy the
148
422020
1860
Tôi gọi chiến thuật này là
07:15
"We are visible and many in numbers" strategy.
149
423880
5010
"Chúng ta hiện diện và đông đảo"
07:20
Some early gay activists were actually
150
428890
2463
Vài nhà vận động gay thế hệ đầu
07:23
directly inspired by the march,
151
431353
2080
được truyền cảm hứng từ cuộc diễu hành này
07:25
and some had taken part.
152
433433
3206
và vài người đã tham gia
07:28
Gay pioneer Jack Nichols said,
153
436639
3021
Jack Nochols - một gay tiên phong nói
07:31
"We marched with Martin Luther King,
154
439660
2027
" Chúng tôi diễu hành với Martin Luther King,
07:33
seven of us from the Mattachine Society" --
155
441687
2602
7 người tới từ Mattachine Society"--
07:36
which was an early gay rights organization —
156
444289
2451
là 1 tổ chức quyền của gay thời gian đầu
07:38
"and from that moment on, we had our own dream
157
446740
3551
"và từ giây phút đó, chúng ta nuôi giấc mơ
07:42
about a gay rights march of similar proportions."
158
450291
3149
vè cuộc diễu hành quyền của gay với
tỉ lệ tương ứng"
tỉ lệ tương ứng"
07:45
Several years later, a series of marches took place,
159
453440
3690
Vài năm sau, 1 loạt các cuộc diễu hành
tiến ra,
tiến ra,
07:49
each one gaining the momentum
160
457130
2345
mỗi cuộc diễu hành lại tạo đà cho
07:51
of the gay freedom struggle.
161
459475
1806
cuộc đấu tranh tự do cho gay.
07:53
The first one was in 1979,
162
461281
2437
Cuộc diễu hành đầu tiên năm 1979
07:55
and the second one took place in 1987.
163
463718
4549
lần thứ 2 năm 1987
08:00
The third one was held in 1993.
164
468267
3726
lần thứ 3 năm 1993
08:03
Almost a million people showed up,
165
471993
3265
Gần 1 triệu người tham gia,
08:07
and people were so energized and excited
166
475258
3541
và mọi người tràn đầy năng lượng
và phấn khởi
và phấn khởi
08:10
by what had taken place,
167
478799
1100
bởi những gì diễn ra
08:11
they went back to their own communities
168
479899
2399
họ trở lại cộng đồng của họ
08:14
and started their own political
169
482298
1633
và bắt đầu tổ chức chính trị
08:15
and social organizations,
170
483931
1690
và xã hội của riêng họ,
08:17
further increasing the visibility of the movement.
171
485621
3891
góp phần tăng thêm sức mạnh cho cuộc
vận động.
vận động.
08:21
The day of that march, October 11,
172
489512
1917
11 tháng 10, ngày của cuộc diễu hành,
08:23
was then declared National Coming Out Day,
173
491429
2661
được chọn làm ngày công khai giới tính,
08:26
and is still celebrated all over the world.
174
494090
2894
và vẫn được tổ chức kỉ niệm
khắp nơi trên thế giới.
khắp nơi trên thế giới.
08:28
These marches set the groundwork
175
496984
2521
Những cuộc diễu hành tạo nền tảng cho
08:31
for the historic changes that we see happening
176
499505
2720
sự thay đổi lịch sử và chúng ta đang
chứng kiến
chứng kiến
08:34
today in the United States.
177
502225
2848
ngày nay tại Mỹ.
08:37
And lastly, the "Loving" strategy.
178
505073
3541
Và cuối cùng là chiến thuật "Yêu thương".
08:40
The name speaks for itself.
179
508614
2176
Cái tên nói lên chiến thuật.
08:42
In 1967, the Supreme Court ruled
180
510790
2813
Năm 1967, tòa án tối cao quyết định
08:45
in Loving v. Virginia,
181
513603
1889
tại Loving v.Virgina,
08:47
and invalidated all laws
182
515492
2120
và vô hiệu lực tất cả các luật
08:49
that prohibited interracial marriage.
183
517612
3233
ngăn cản hôn nhân giữa các chủng tộc
08:52
This is considered one of the Supreme Court's
184
520845
1915
Đây được xem là 1 cột mốc trong
quyền
quyền
08:54
landmark civil rights cases.
185
522760
3337
dân chủ của tòa án tối cao
08:58
In 1996, President Clinton signed
186
526097
2913
Năm 1996, tổng thống Clinton kí
09:01
the Defense of Marriage Act, known as DOMA,
187
529010
3571
đạo luật bảo vệ hôn nhân (DOMA)
09:04
and that made the federal government
188
532581
2339
và điều đó làm cho chính quyền liên bang
09:06
only have to recognize marriages
189
534920
2387
chỉ công nhận hôn nhân
09:09
between a man and a woman.
190
537307
3969
giữa 1 người đàn ông và 1 người phụ nữ
09:13
In United States v. Windsor,
191
541276
2414
Trong cuộc chiến giữa Mỹ và Windsor
09:15
a 79-year-old lesbian named Edith Windsor
192
543690
3147
Edith Windsor, 1 người đồng tính nữ
79 tuổi
79 tuổi
09:18
sued the federal government
193
546837
1963
đã kiện chính quyền liên bang
09:20
when she was forced to pay estate taxes
194
548800
2746
khi bà bị ép phải trả thuế bất động sản
09:23
on her deceased wife's property,
195
551546
1502
cho tài sản của người vợ quá cố
09:25
something that heterosexual
couples don't have to do.
couples don't have to do.
196
553048
3317
điều mà các cặp đôi dị tính không
phải làm.
phải làm.
09:28
And as the case wound its way
197
556365
2309
Và khi vụ kiện gây tổn thương
09:30
through the lower courts,
198
558674
1756
thông qua các tòa án thấp hơn,
09:32
the Loving case was repeatedly cited as precedent.
199
560430
3837
trường hợp "Tình yêu" được trích lại
như tiền lệ.
như tiền lệ.
09:36
When it got to the Supreme Court in 2013,
200
564267
2294
Khi nó tới tòa án tối cao 2013,
09:38
the Supreme Court agreed,
201
566561
1723
tòa án tối cao đồng ý,
09:40
and DOMA was thrown out.
202
568284
2453
và DOMA bị bãi bỏ.
09:42
It was incredible.
203
570737
2394
Điều đó thật không tưởng.
09:45
But the gay marriage movement
204
573131
1647
Nhưng cuộc vận động cho đám cưới gay
09:46
has been making gains for years now.
205
574778
3587
đã giành được những tiến triển .
09:50
To date, 17 states
206
578365
2565
Tới hôm nay, 17 bang
09:52
have passed laws allowing marriage equality.
207
580930
2579
đã thông qua bình đẳng hôn nhân.
09:55
It's become the de facto battle
208
583509
2678
Điều đó trở thành chiến trường thực sự
09:58
for gay equality,
209
586187
2523
cho bình đẳng gay.
10:00
and it seems like daily,
210
588710
1650
và có vẻ như mỗi ngày
10:02
laws prohibiting it are being challenged in the courts,
211
590360
2880
các luật chống lại điều đó bị phản đối
tại tòa
tại tòa
10:05
even in places like Texas and Utah,
212
593240
2587
ngay cả những nơi như Texas và Utah,
10:07
which no one saw coming.
213
595827
3318
nơi mà không ai thấy sự hiện diện của nó.
10:11
So a lot has changed
214
599145
1995
Có nhiều thay đổi diễn ra
10:13
since that night in 2008
215
601140
2262
kể từ đêm hôm đó năm 2008
10:15
when I felt torn in half.
216
603402
2458
khi tôi cảm thấy như bị xé toạc làm 2
10:17
I did go on to make that film.
217
605860
2350
Tôi vẫn tiếp tục thực hiện bộ phim đó.
10:20
It's a documentary film,
218
608210
1677
Đó là 1 bộ phim tài liệu,
10:21
and it's called "The New Black,"
219
609887
2063
tên là "Màu đen mới"
10:23
and it looks at how the African-American community
220
611950
2955
nó cho thấy cộng đồng Mỹ gốc Phi đang
10:26
is grappling with the gay rights issue
221
614905
2013
vật lộn với vấn đề quyền của gay
10:28
in light of the gay marriage movement
222
616918
2446
trong ánh sáng của cuộc vận động
đám cưới gay
đám cưới gay
10:31
and this fight over the meaning of civil rights.
223
619364
3561
và điều này đấu lại ý nghĩa của của quyền
dân chủ
dân chủ
10:34
And I wanted to capture
224
622925
1792
Và tôi muốn nói rằng
10:36
some of this incredible change that was happening,
225
624717
3081
1 trong số những sự thay đổi đáng kinh
ngạc
ngạc
10:39
and as luck or politics would have it,
226
627798
3092
và như là may mắn hoặc chính trị sẽ có.
10:42
another marriage battle started gearing up,
227
630890
2996
1 đấu trường hôn nhân đã bắt đầu tăng tốc,
10:45
this time in Maryland,
228
633886
1624
lần này tại Maryland,
10:47
where African-Americans make up 30 percent
229
635510
2487
nơi người Mỹ gốc Phi chiếm 30%
10:49
of the electorate.
230
637997
1202
cử tri.
10:51
So this tension between gay rights
231
639199
3066
và sự căng thẳng giữa quyền gay
10:54
and civil rights started to bubble up once again,
232
642265
3964
và quyền dân chủ bắt đầu nổi lên 1 lần nữa
10:58
and I was lucky enough to capture
233
646229
2063
và tôi thật may mắn chứng kiến
11:00
how some people were making the connection
234
648292
3410
cách mà 1 số người kết nối
11:03
between the movements this time.
235
651702
3078
giữa các cuộc vận động lần này
11:06
This is a clip of Karess Taylor-Hughes
236
654780
2598
Đây là clip của Karess Taylor-Hughes
11:09
and Samantha Masters, two characters in the film,
237
657378
3254
và Samantha Masters, 2 nhân vật trong phim,
11:12
as they hit the streets of Baltimore
238
660632
2588
và họ ra đường phố Baltimore
11:15
and try to convince potential voters.
239
663220
2337
và cố gắng thuyết phục
các cử tri tiềm năng.
các cử tri tiềm năng.
11:17
(Video) Samantha Masters: That's what's up,
man, this is a righteous man over here.
man, this is a righteous man over here.
240
665557
4068
(Video) Samantha Masters: Đấy là những gì
đang diễn ra, đây là 1 người đáng kính.
đang diễn ra, đây là 1 người đáng kính.
11:21
Okay, are you registered to vote?
241
669625
2285
Ok, anh đã đăng kí bầu cử chưa?
11:23
Man: No.
Karess Taylor-Hughes: Okay. How old are you?
Karess Taylor-Hughes: Okay. How old are you?
242
671910
1180
Man: Chưa.
KTH: Anh bao nhiêu tuổi?
KTH: Anh bao nhiêu tuổi?
11:25
Man: 21.
KTH: 21? You gotta get registered to vote.
KTH: 21? You gotta get registered to vote.
243
673090
1811
Man: 21
KTH: Bạn nên đăng kí bầu cử
KTH: Bạn nên đăng kí bầu cử
11:26
We got to get you registered to vote.
244
674901
1790
Chúng tôi sẽ giúp bạn đăng kí.
11:28
Man: I ain't voting on no gay shit.
245
676691
2316
Man: Tôi không bầu cho bọn gay.
11:31
SM: Okay, why? What's up?
Man: I ain't with that.
Man: I ain't with that.
246
679007
3034
SM: Tại sao vậy?
Man: Tôi không thích.
Man: Tôi không thích.
11:34
SM: That's not cool.
247
682041
1309
Điều đó không hay ho gì.
11:35
Man: What made you be gay?
SM: So what made you be straight?
SM: So what made you be straight?
248
683350
5012
Man: Điều gì làm cô bị gay?
SM: Thế điều gì làm anh "thẳng"?
SM: Thế điều gì làm anh "thẳng"?
11:40
So what made you be straight?
249
688362
4813
Thế điều gì làm anh "thẳng"?
11:45
Man 2: You can't answer that question. (Laughter)
250
693175
4147
Man 2: Không thể trả lời câu hỏi đó (Cười)
11:49
KSM: I used to not have the same rights as you,
251
697322
1728
KSM: Tôi từng không có quyền lợi như anh,
11:51
but I know that because a black man like yourself
252
699050
2254
nhưng tôi biết 1 người da đen như anh
11:53
stood up for a woman like me,
253
701304
1419
đã đứng lên cho phụ nữ như tôi.
11:54
I know that I've got the same opportunities.
254
702723
1809
Tôi biết tôi có cơ hội tương tự.
11:56
So you, as a black man, have the opportunity
255
704532
1876
Thế nên , là 1 người da đen, anh có cơ hội
11:58
to stand up for somebody else.
256
706408
1312
đứng lên ủng hộ người khác.
11:59
Whether you're gay or not,
257
707720
1199
Cho dù gay hay không,
12:00
these are your brothers and sisters out here,
258
708919
1481
Đây là những anh chị em ngoài kia
12:02
and they need you to represent.
259
710400
1208
và họ cần anh đại diện
12:03
Man 2: Who is you to tell somebody
260
711608
1772
Man 2: Cô là ai mà nói người này
12:05
who they can't have sex with,
261
713380
1620
không thể quan hệ với người kia
12:07
who they can't be with?
262
715000
1325
không thể yêu người khác?
12:08
They ain't got that power.
263
716325
1899
Họ không có quyền.
12:10
Nobody has that power to say,
you can't marry that young lady.
you can't marry that young lady.
264
718224
2668
Không ai có quyền nói, cô không thể
kết hôn cô gái trẻ kia.
kết hôn cô gái trẻ kia.
12:12
Who has that power? Nobody.
265
720892
1804
Ai có quyền? không ai.
12:14
SM: But you know what?
266
722696
1047
SM: Nhưng anh có biết?
12:15
Our state has put the power in your hands,
267
723743
2110
Đất nước ta đặt quyền lực vào anh
12:17
and so what we need you to do
268
725853
1577
vì thế chúng tôi cần anh
12:19
is vote for, you gonna vote for 6.
269
727430
2480
đi bầu cử cho số 6.
12:21
Man 2: I got you.
270
729910
1585
Man 2: Tôi hiểu rồi.
12:23
SM: Vote for 6, okay?
Man 2: I got you.
Man 2: I got you.
271
731495
1914
SM: bầu cho số 6, ok?
Man 2: Tôi biết.
Man 2: Tôi biết.
12:25
KSM: All right, do y'all need
community service hours?
community service hours?
272
733409
2154
KSM: Được rồi, các anh đều cần
giờ tình nguyện?
giờ tình nguyện?
12:27
You do? All right, you can always volunteer with us
273
735563
1924
Anh cần? được, các anh luôn có thể đi tình
nguyện với chúng tôi
nguyện với chúng tôi
12:29
to get community service hours.
274
737487
1431
để có giờ tình nguyện
12:30
Y'all want to do that?
275
738918
1326
các anh đều muốn?
12:32
We feed you. We bring you pizza.
276
740244
2738
Chúng tôi cho các anh. và pizza.
12:34
(Laughter) (Applause)
277
742982
2690
(cười) (vỗ tay)
12:37
Yoruba Richen: Thank you.
278
745672
3268
Yoruba Richen: Cám ơn.
12:40
What's amazing to me about that clip
279
748940
2058
Clip này thật tuyệt
12:42
that we just captured as we were filming
280
750998
3394
khi chúng tôi lưu lại những gì chúng tôi
đang làm phim
đang làm phim
12:46
is, it really shows how Karess
281
754392
2768
nó cho thấy Karess
12:49
understands the history
of the civil rights movement,
of the civil rights movement,
282
757160
3168
hiểu về lịch sử vận động quyền dân chủ
như thế nào
như thế nào
12:52
but she's not restricted by it.
283
760328
2166
nhưng cô ấy không bị giới hạn
12:54
She doesn't just limit it to black people.
284
762494
2303
cô không giới hạn với người da đen
12:56
She sees it as a blueprint
285
764797
2060
Cô xem nó như 1 kế hoạch chi tiết
12:58
for expanding rights to gays and lesbians.
286
766857
3604
để mở rộng quyền gay và les
13:02
Maybe because she's younger, she's like 25,
287
770461
2929
Có thể vì còn trẻ, khoảng 25
13:05
she's able to do this a little bit more easily,
288
773390
2258
Cô ấy làm điều đó dẽ dàng hơn
13:07
but the fact is that Maryland voters
289
775648
3139
nhưng sự thật cử tri Maryland
13:10
did pass that marriage equality amendment,
290
778787
3126
đã thông qua sửa đổi bình đẳng hôn nhân
13:13
and in fact it was the first time
291
781913
2420
và lần đầu tiên
13:16
that marriage equality was directly voted on
292
784333
2879
bình đẳng hôn nhân được trực tiếp bầu
13:19
and passed by the voters.
293
787212
2369
và thông qua bởi cử tri.
13:21
African-Americans supported it at a higher level
294
789581
2964
người Mỹ gốc phi ủng hộ nó ở
13:24
than had ever been recorded.
295
792545
1186
mức cao chưa từng thấy.
13:25
It was a complete turnaround from that night
296
793731
2989
Đêm đó là 1 bước ngoặt
13:28
in 2008 when Proposition 8 was passed.
297
796720
4354
năm 2008 khi Dự thảo 8 được thông qua.
13:33
It was, and feels, monumental.
298
801074
3800
Như thể là 1 đòn bẩy.
13:36
We in the LGBT community have gone
299
804874
3234
Chúng tôi trong cộng đồng LGBT đi từ
13:40
from being a pathologized and reviled
300
808108
3947
bị xem là bệnh tật , nguyền rủa,
13:44
and criminalized group
301
812055
1804
tôi phạm
13:45
to being seen as part of the great human quest
302
813859
4307
tới được xem như một phần của
nhiệm vụ nhân loại
nhiệm vụ nhân loại
13:50
for dignity and equality.
303
818166
2724
cho phẩm giá và bình đẳng.
13:52
We've gone from having to hide our sexuality
304
820890
3877
Chúng tôi từ phải giấu đi giới tính
13:56
in order to maintain our jobs and our families
305
824767
2614
để duy trì công việc và gia đình
13:59
to literally getting a place at the table
306
827381
2855
tới 1 nơi ngồi cùng bàn với
14:02
with the president
307
830236
1284
tổng thống
14:03
and a shout out at his second inauguration.
308
831520
3126
và kêu gọi tại nhiệm kì 2
14:06
I just want to read what he said
309
834646
1561
Tôi chỉ muốn đọc lại những gì ông
14:08
at that inauguration:
310
836207
1962
ấy nói tại lễ nhận chức nhiệm kì 2
14:10
"We the people declare today
311
838169
2320
"Chúng tôi tuyên bố hôm nay
14:12
that the most evident of truths,
312
840489
3036
Bằng chứng thật nhất
14:15
that all of us are created equal.
313
843525
3054
đó là mọi chúng tôi đều sinh ra bình đẳng
14:18
It is the star that guides us still,
314
846579
2480
Đó là ngôi sao dẫn dắt chúng ta
14:21
just as it guided our forebears
315
849059
2226
như là đã dẫn dắt tổ tiên ta
14:23
through Seneca Falls
316
851285
1514
vượt qua Seneca Falls
14:24
and Selma and Stonewall."
317
852799
4421
và Selma và Stonewall
14:29
Now we know that everything is not perfect,
318
857220
3837
Bây giờ chúng tôi biết mọi thứ không
hoàn hảo,
hoàn hảo,
14:33
especially when you look at what's happening
319
861057
1913
nhất là khi bạn nhìn vào những gì
đang diễn ra
đang diễn ra
14:34
with the LGBT rights issue internationally,
320
862970
2983
với vấn đề quyền LGBT toàn cầu
14:37
but it says something about how far we've come
321
865953
3551
nhưng nó nói lên chúng ta đã đi xa thế nào
14:41
when our president puts the gay freedom struggle
322
869504
3404
khi ngài tổng thống đặt cuộc đấu tranh
tự do gay
tự do gay
14:44
in the context of the other great freedom struggles
323
872908
1985
trong hoàn cảnh của cuộc đấu tranh tự do
lớn hơn
lớn hơn
14:46
of our time: the women's rights movement
324
874893
2367
của thời đại chúng ta: vận động quyền
phụ nữ
phụ nữ
14:49
and the civil rights movement.
325
877260
2296
và vận động quyền dân chủ
14:51
His statement demonstrates not only
326
879556
2343
Phát biểu của ông không chỉ chứng minh
14:53
the interconnectedness of those movements,
327
881899
2672
sự liên đới giữa những cuộc vận động
14:56
but how each one borrowed
328
884571
2248
mà còn là sự vay mượn và
14:58
and was inspired by the other.
329
886819
3265
truyền cảm hứng lẫn nhau giữa chúng
15:02
So just as Martin Luther King
330
890084
2748
Nên như Martin Luther King
15:04
learned from and borrowed from Gandhi's tactics
331
892832
3060
học hỏi và vay mượn từ chiến thuật của
Gandhi
Gandhi
15:07
of civil disobedience and nonviolence,
332
895892
2239
về sự bất phục tùng và không bạo lực
1 cách văn minh
1 cách văn minh
15:10
which became a bedrock of
the civil rights movement,
the civil rights movement,
333
898131
3099
mà trở thành nền tảng của
vận động quyền dân chủ
vận động quyền dân chủ
15:13
the gay rights movement saw what worked
334
901230
3008
vận động quyền gay chứng kiến những gì
hiệu quả
hiệu quả
15:16
in the civil rights movement,
335
904238
1492
trong vận động quyền dân chủ,
15:17
and they used some of those same strategies
336
905730
2229
và họ sử dụng vài chiến thuật tương tự
15:19
and tactics to make gains
337
907959
1916
để đạt được kết quả
15:21
at an even quicker pace.
338
909875
3035
nhanh hơn.
15:24
Maybe one more other reason
339
912910
2087
Có thể 1 lý do khác
15:26
for the relative quick progress
340
914997
1795
cho sự tiến triển nhanh chóng
15:28
of the gay rights movement.
341
916792
2175
của vận động quyền gay
15:30
Whereas a lot of us continue to still live
342
918967
2880
Khi rất nhiều trong số chúng ta
tiếp tục sống
tiếp tục sống
15:33
in racially segregated spaces,
343
921847
2669
trong môi trường chủng tốc tách biệt
15:36
LGBT folks, we are everywhere.
344
924516
2810
những người LGBT ở khắp nơi.
15:39
We are in urban communities
345
927326
2263
Chúng tôi ở cộng đồng đô thị
15:41
and rural communities,
346
929589
1483
và nông thôn
15:43
communities of color, immigrant communities,
347
931072
2461
cộng đồng của sắc màu, dân nhập cư
15:45
churches and mosques and synagogues.
348
933533
3564
nhà thờ, đền thờ và giáo đường do thái
15:49
We are your mothers and brothers
349
937097
3151
Chúng tôi là mẹ và anh
15:52
and sisters and sons.
350
940248
2808
và chị và con trai.
15:55
And when someone that you love
351
943056
2626
Và khi người mà bạn yêu quý
15:57
or a family member comes out,
352
945682
1880
hoặc 1 thành viên gia đình công khai
15:59
it may be easier to support their quest for equality.
353
947562
4504
thì bạn sẽ dễ dàng ủng hộ họ với sự tìm kiếm
cho bình đẳng
cho bình đẳng
16:04
And in fact, the gay rights movement
354
952066
2179
Và thực tế, vận động gay quyền
16:06
asks us to support justice and equality
355
954245
2675
đòi hỏi chúng tôi phải ủng hộ công bằng
và bình đẳng
và bình đẳng
16:08
from a space of love.
356
956920
2503
với một không gian tình yêu
16:11
That may be the biggest, greatest gift
357
959423
2460
Đó là món quà lớn nhất, vĩ đại nhất
16:13
that the movement has given us.
358
961883
1855
mà cuộc vận động cho ta
16:15
It calls on us to access that which is most universal
359
963738
5083
Nó đòi hỏi chúng tôi phải sử dụng những gì
16:20
and most intimate:
360
968821
1912
phổ thông và thân mật nhất:
16:22
a love of our brother and our sister
361
970733
2737
tình cảm anh chị em
16:25
and our neighbor.
362
973470
1925
và hàng xóm
16:27
I just want to end with a quote
363
975395
2803
Tôi chỉ muốn kết với 1 trích đoạn
16:30
by one of our greatest freedom fighters
364
978198
2134
bới 1 trong những chiến binh cho sự tự do
vĩ đại nhất
vĩ đại nhất
16:32
who's no longer with us, Nelson Mandela
365
980332
2768
người mà đã khuất, Nelson Mandela
16:35
of South Africa.
366
983100
1303
của Nam Phi
16:36
Nelson Mandela led South Africa
367
984403
2901
Nelson Mandela đã dẫn dắt Nam Phi
16:39
after the dark and brutal days of Apartheid,
368
987304
3360
sau bóng đen và tàn tàn bạo của chuỗi ngày
Apartheid
Apartheid
16:42
and out of the ashes of that
legalized racial discrimination,
legalized racial discrimination,
369
990664
4735
và ra khỏi tro tàn của sự hợp pháp
phân biệt chủng tộc,
phân biệt chủng tộc,
16:47
he led South Africa to become the first country
370
995399
2964
Ông đã dẫn dắt Nam Phi trở thành
quốc gia đầu tiên
quốc gia đầu tiên
16:50
in the world to ban discrimination
371
998363
3109
trên thế giới cấm phân biệt
16:53
based on sexual orientation within its constitution.
372
1001472
4154
xu hướng tính dục trong hiến pháp
16:57
Mandela said,
373
1005626
2655
Madela nói
17:00
"For to be free is not merely to cast off one's chains,
374
1008281
4926
"Để tự do, không chỉ đơn giản là tháo
bỏ xiềng xích,
bỏ xiềng xích,
17:05
but to live in a way that respects
375
1013207
2943
mà là sống 1 cách tôn trọng
17:08
and enhances the freedom of others."
376
1016150
3249
và đảm bảo sự tự do của người khác"
17:11
So as these movements continue on,
377
1019399
4678
Thế nên khi những cuộc vận động này
tiếp tục
tiếp tục
17:16
and as freedom struggles
around the world continue on,
around the world continue on,
378
1024077
2961
và khi sự đấu tranh tự do trên
thế giới tiếp diễn
thế giới tiếp diễn
17:19
let's remember that not only are they interconnected,
379
1027038
3660
hãy ghi nhớ chúng không chỉ kết nối
17:22
but they must support and enhance each other
380
1030698
3891
mà còn hỗ trợ và tăng cường lẫn nhau
17:26
for us to be truly victorious.
381
1034589
3284
cho chúng ta chiến thắng thật sự
17:29
Thank you.
382
1037873
1975
Cám ơn.
17:31
(Applause)
383
1039848
5560
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Yoruba Richen - Documentary filmmakerIn her documentary films, Yoruba Richen unites African-American, feminist and LGBTQ voices in a renewed cry for civil rights for all.
Why you should listen
With her documentary film The New Black, Yoruba Richen celebrates the successes of the struggle for LGBTQ rights, while seeking to find common ground in all corners of the African-American community on this complex and contentious issue.
Raised in Harlem, Richen developed an early fascination with the disconnect between the worlds of poverty and wealth, and an awareness of how voices outside of the mainstream are often marginalized -- or excised completely -- from the democratic discourse.
More profile about the speakerRaised in Harlem, Richen developed an early fascination with the disconnect between the worlds of poverty and wealth, and an awareness of how voices outside of the mainstream are often marginalized -- or excised completely -- from the democratic discourse.
Yoruba Richen | Speaker | TED.com