TED2007
Alan Kay: A powerful idea about ideas
Alan Kay chia sẻ một tư tưởng mạnh mẽ về các ý tưởng
Filmed:
Readability: 3.4
851,991 views
Nổi tiếng vì trí thông minh xuất chúng và tính cách mạnh bạo, Alan Kay mô tả các kỹ thuật tốt hơn cho công tác dạy trẻ bằng cách sử dụng máy tính để mô phỏng trải nghiệm theo toán học và khoa học mà chỉ máy tính mới có thể thực hiện.
Alan Kay - Educator and computing pioneer
One of the true luminaries of personal computing, Alan Kay conceived of laptops and graphical interfaces years before they were realized. At XeroxPARC, Apple, HP and Disney, he has developed tools for improving the mind. Full bio
One of the true luminaries of personal computing, Alan Kay conceived of laptops and graphical interfaces years before they were realized. At XeroxPARC, Apple, HP and Disney, he has developed tools for improving the mind. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
A great way to start, I think, with my view of simplicity
0
0
4000
1 cách đơn giản để bắt đầu
00:22
is to take a look at TED. Here you are, understanding why we're here,
1
4000
7000
la cùng nhìn vào TED. Và bạn đang ở website này, biết được vì sao chúng ta ở đây,
00:29
what's going on with no difficulty at all.
2
11000
5000
những gì đang diễn ra mà không có bất cứ sự khó khăn nào cả.
00:34
The best A.I. in the planet would find it complex and confusing,
3
16000
4000
Trí tuệ nhân tạo tốt nhất trên thế giới có lẽ cũng thấy nó thật phức tạp và rối rắm,
00:38
and my little dog Watson would find it simple and understandable
4
20000
5000
nhưng chú chỏ nhỏ Watson của tôi sẽ thấy nó thật đơn giản và dễ hiểu,
00:43
but would miss the point.
5
25000
2000
nhưng nó thực ra không hiểu gì cả.
00:45
(Laughter)
6
27000
3000
(khán giả cười)
00:48
He would have a great time.
7
30000
3000
Nó sẽ có một thời gian vui vẻ
00:51
And of course, if you're a speaker here, like Hans Rosling,
8
33000
5000
Và tất nhiên, nếu bạn là diễn giả, giống như Hans Rosling ở đây
00:56
a speaker finds this complex, tricky. But in Hans Rosling's case,
9
38000
5000
người diễn giả sẽ thấy việc này thật sự khó. Nhưng trong trường hợp của Hans Rosling,
01:01
he had a secret weapon yesterday,
10
43000
2000
Ngày hôm qua, anh ta có một vũ khí bí mật
01:03
literally, in his sword swallowing act.
11
45000
4000
trong màn biểu diễn nuốt kiếm của anh ấy theo nghĩa đen.
01:07
And I must say, I thought of quite a few objects
12
49000
2000
Và tôi phải nói rằng tôi đã nghĩ đến một vài vật
01:09
that I might try to swallow today and finally gave up on,
13
51000
5000
mà tôi có thể cố gắng nuốt ngày hôm nay và cuối cùng đã phải chịu thua
01:14
but he just did it and that was a wonderful thing.
14
56000
4000
nhưng anh ấy đã làm được và điều đó thật tuyệt vời
01:18
So Puck meant not only are we fools in the pejorative sense,
15
60000
5000
Puck không chỉ cõ nghĩa là chúng ta bị lừa về mặt từ ngữ
01:23
but that we're easily fooled. In fact, what Shakespeare
16
65000
4000
mà nói chung chúng ta cũng dễ dàng bị lừa. Shakespeare
01:27
was pointing out is we go to the theater in order to be fooled,
17
69000
3000
đã chỉ ra rằng chúng ta chúng ta đi xem kịch chỉ để bị lừa
01:30
so we're actually looking forward to it.
18
72000
4000
cho nên chúng ta thật sự mong chờ nó
01:34
We go to magic shows in order to be fooled.
19
76000
2000
chúng ta đi xem ảo thuật chỉ để bị lừa
01:36
And this makes many things fun, but it makes it difficult to actually
20
78000
8000
Và điều này làm cho nhiều thứ trở nên thú vị, nhưng cũng gây khó khăn
01:44
get any kind of picture on the world we live in or on ourselves.
21
86000
4000
khi chúng ta muốn hiểu về thế giới của chúng ta, hay chính bản thân chúng ta.
01:48
And our friend, Betty Edwards,
22
90000
2000
và bà bạn của chúng ta, Betty Edwards,
01:50
the "Drawing on the Right Side of the Brain" lady, shows these two tables
23
92000
3000
người ở trên bức hình bên phải của ..., cho lớp học vẽ
01:53
to her drawing class and says,
24
95000
5000
xem hai cái bàn này và nói
01:58
"The problem you have with learning to draw
25
100000
4000
vấn đề của các em với việc học vẽ
02:02
is not that you can't move your hand,
26
104000
2000
không phải là các em không thể điều khiển tay
02:04
but that the way your brain perceives images is faulty.
27
106000
6000
mà là cách bộ não của các em cảm nhận hình ảnh là sai
02:10
It's trying to perceive images into objects
28
112000
2000
Các em cố gắng cảm nhận hình ảnh thành các vật thể
02:12
rather than seeing what's there."
29
114000
2000
hơn là xem có gì thật sự ở đó
02:14
And to prove it, she says, "The exact size and shape of these tabletops
30
116000
5000
Và để chứng minh điều đó, bà ấy nói, kích thước và hình dáng chính xác của những cái bàn này
02:19
is the same, and I'm going to prove it to you."
31
121000
3000
là như nhau, và tôi sẽ chứng minh cho các bạn thấy
02:22
She does this with cardboard, but since I have
32
124000
3000
Bà ấy chứng minh bằng giấy bìa cứng, nhưng bởi vì tôi có ở đây
02:25
an expensive computer here
33
127000
3000
một cái máy vi tính rất đắt tiền
02:28
I'll just rotate this little guy around and ...
34
130000
3000
Tôi sẽ xoay cái bàn này và..
02:34
Now having seen that -- and I've seen it hundreds of times,
35
136000
3000
Và tôi đã thấy điều này, như hàng trăm lần trước,
02:37
because I use this in every talk I give -- I still can't see
36
139000
4000
Bởi vì tôi dùng cái này cho tất cả mọi bài nói chuyện của tôi-- Tôi vẫn không thể
02:41
that they're the same size and shape, and I doubt that you can either.
37
143000
5000
thấy rằng hai cái bàn này có cùng kích thước và hình dáng, và tôi nghi ngờ là bạn cũng giống như tôi thôi.
02:46
So what do artists do? Well, what artists do is to measure.
38
148000
5000
Vậy nghệ sĩ làm gì? Nghệ sĩ đo đạc
02:51
They measure very, very carefully.
39
153000
2000
Họ đo đạc rất, rất cẩn thận
02:53
And if you measure very, very carefully with a stiff arm and a straight edge,
40
155000
4000
Và nếu các bạn đo rất cẩn thận với một bàn tay cứng ngắc và một cái thước thẳng
02:57
you'll see that those two shapes are
41
159000
2000
bạn sẽ thấy rằng hai hình này
02:59
exactly the same size.
42
161000
3000
có kích thước y hệt nhau
03:02
And the Talmud saw this a long time ago, saying,
43
164000
5000
và người Talmud đã nhận thấy điều này từ rất lâu rồi, họ nói rằng
03:07
"We see things not as they are, but as we are."
44
169000
3000
chúng ta nhìn mọi vật không phải như chúng vốn có, mà chính là chúng ta như thế nào
03:10
I certainly would like to know what happened to the person
45
172000
2000
Chắc chắn là tôi muốn biết chuyện gì đã xảy ra với người
03:12
who had that insight back then,
46
174000
3000
có ý tưởng này
03:15
if they actually followed it to its ultimate conclusion.
47
177000
4000
nếu họ thật sự theo nó đến kết luận cuối cùng
03:21
So if the world is not as it seems and we see things as we are,
48
183000
2000
Cho nên nếu thế giới không như nó vẫn như thế, và chúng ta nhìn mọi vật như chính chúng ta
03:23
then what we call reality is a kind of hallucination
49
185000
6000
thì cái mà chúng ta gọi là thực tế, chi là một dạng ảo giác
03:29
happening inside here. It's a waking dream,
50
191000
3000
diễn ra bên trong bộ não. Nó chỉ như một giấc mơ lúc chúng ta đang thức
03:32
and understanding that that is what we actually exist in
51
194000
5000
Và việc hiểu rằng đó là nơi chúng ta tồn tại
03:37
is one of the biggest epistemological barriers in human history.
52
199000
5000
là một trong những trở ngại lớn nhật trong lịch sử loài người
03:42
And what that means: "simple and understandable"
53
204000
2000
Và những gì đơn giản và dễ hiểu
03:44
might not be actually simple or understandable,
54
206000
3000
thật ra lại không đơn giản và dễ hiểu
03:47
and things we think are "complex" might be made simple and understandable.
55
209000
6000
và những thứ gì chúng ta nghĩ là phức tạp lại đơn giản và dễ hiểu
03:53
Somehow we have to understand ourselves to get around our flaws.
56
215000
4000
Bằng cách nào đó chúng ta phải hiểu bản thân để vượt qua những sai lầm của chúng ta
03:57
We can think of ourselves as kind of a noisy channel.
57
219000
2000
Chúng ta nghĩ bản thân như một loại kênh ồn ào
03:59
The way I think of it is, we can't learn to see
58
221000
5000
Cách tôi nghĩ là, chúng ta không thể học nhìn
04:04
until we admit we're blind.
59
226000
2000
cho đến khi chúng ta thú nhận là chúng ta mù
04:06
Once you start down at this very humble level,
60
228000
4000
Một khi bạn bắt đầu một cách khiêm tốn
04:10
then you can start finding ways to see things.
61
232000
3000
bạn có thể bắt đầu tìm ra cách xem xét mọi vật
04:13
And what's happened, over the last 400 years in particular,
62
235000
5000
Và những gì đã xảy ra trong bốn trong năm vừa qua
04:18
is that human beings have invented "brainlets" --
63
240000
3000
là con người đã sáng tạo ra những "tư tưởng"
04:21
little additional parts for our brain --
64
243000
4000
như những phần nhỏ của bộ não,
04:25
made out of powerful ideas that help us
65
247000
2000
tạo nên từ nhữn ý tưởng lớn lao, giúp chúng ta
04:27
see the world in different ways.
66
249000
2000
nhìn nhận thế giới theo nhiều cách khác nhau
04:29
And these are in the form of sensory apparatus --
67
251000
3000
Và những thứ này trong dạng thiết bị cảm ứng
04:32
telescopes, microscopes -- reasoning apparatus --
68
254000
5000
kính thiên văn, kính hiển vi- bộ máy lí luận
04:37
various ways of thinking -- and, most importantly,
69
259000
4000
những cách suy nghĩ khác nhau, và quan trọng nhất,
04:41
in the ability to change perspective on things.
70
263000
4000
trong khả năng thay đổi ý kiến về mọi vật
04:45
I'll talk about that a little bit.
71
267000
1000
Tôi sẽ nói thêm về vấn đề này
04:46
It's this change in perspective
72
268000
2000
Chính sự thay đổi trong ý kiến này
04:48
on what it is we think we're perceiving
73
270000
3000
và những gì chúng ta nghĩ là chúng ta cảm nhận được
04:51
that has helped us make more progress in the last 400 years
74
273000
5000
là những thứ giúp chúng ta phát triển trong bốn trăm năm qua
04:56
than we have in the rest of human history.
75
278000
2000
hơn tất cả những phát triển trong phần lịch sử còn lại của loài người
04:58
And yet, it is not taught in any K through 12 curriculum in America that I'm aware of.
76
280000
8000
Nhưng tôi biết những thứ đó lại không được dạy trong chương trình từ mẫu giáo đến lớp 12 ở Mỹ
05:11
So one of the things that goes from simple to complex
77
293000
2000
Vì vậy một trong những thứ đi từ đơn giản đế phức tạp
05:13
is when we do more. We like more.
78
295000
3000
đó là khi chúng ta làm gì nhiều hơn, chúng ta thích thứ đó nhiều hơn.
05:16
If we do more in a kind of a stupid way,
79
298000
3000
Nếu chúng ta làm được nhiều thứ hơn một cách ngu ngốc
05:19
the simplicity gets complex
80
301000
3000
điều đơn giản trở nên phức tạp
05:22
and, in fact, we can keep on doing it for a very long time.
81
304000
5000
Và sự thật là chúng ta có thể tiếp tục làm như vậy rất lâu
05:27
But Murray Gell-Mann yesterday talked about emergent properties;
82
309000
3000
Nhưng Murray Gell-Mann đã bàn về "các vật ứng biến" ngày hôm qua
05:30
another name for them could be "architecture"
83
312000
4000
hay còn có tên gọi khác là "kiến trúc"
05:34
as a metaphor for taking the same old material
84
316000
4000
như là một phép ẩn dụ cho việc lấy những vật liệu bình thường
05:38
and thinking about non-obvious, non-simple ways of combining it.
85
320000
7000
và nghĩ ra những cách không hiển nhiên, không đơn giản để kết hợp những vật liệu đó.
05:45
And in fact, what Murray was talking about yesterday in the fractal beauty of nature --
86
327000
8000
Và những gì Murray nói hôm qua về vấn đề vẻ đẹp tự nhiên,
05:53
of having the descriptions
87
335000
2000
lại có những đặc điểm
05:55
at various levels be rather similar --
88
337000
4000
giống nhau ở các cấp khác nhau,
05:59
all goes down to the idea that the elementary particles
89
341000
5000
tất cả chỉ có nghĩa là các phần tử nhỏ
06:04
are both sticky and standoffish,
90
346000
3000
rất xa nhau
06:07
and they're in violent motion.
91
349000
4000
và chúng di chuyển hỗn loạn
06:11
Those three things give rise to all the different levels
92
353000
3000
3 điều này dẫn đến những cấp độ khác nhau
06:14
of what seem to be complexity in our world.
93
356000
4000
trong thế giới phức tạp của chúng ta.
06:20
But how simple?
94
362000
2000
Nhưng đơn giản như thế nào?
06:22
So, when I saw Roslings' Gapminder stuff a few years ago,
95
364000
5000
Khi tôi thấy những thứ "Gapminder" của Rosling vài năm trước
06:27
I just thought it was the greatest thing I'd seen
96
369000
2000
Tôi nghĩ rằng đó là thứ tuyệt vời nhất mà tôi từng thấy
06:29
in conveying complex ideas simply.
97
371000
5000
trong việc thể hiện những ý tưởng phức tạp một cách đơn giản
06:34
But then I had a thought of, "Boy, maybe it's too simple."
98
376000
3000
Nhưng sau đó tôi nghĩ rằng có thể nó quá đơn giản
06:37
And I put some effort in to try and check
99
379000
5000
Và tôi đã cố gắng thử và kiểm tra
06:42
to see how well these simple portrayals of trends over time
100
384000
4000
xem những xu hướng đơn giản này
06:46
actually matched up with some ideas and investigations from the side,
101
388000
5000
có thật sự đúng với những ý tưởng và nghiên cứu khác không,
06:51
and I found that they matched up very well.
102
393000
2000
Và tôi thấy rằng chúng rất hợp với nhau
06:53
So the Roslings have been able to do simplicity
103
395000
5000
Vì vậy Roslings đã có thể đạt được sự đơn giản
06:58
without removing what's important about the data.
104
400000
4000
mà không phải lấy đi những dữ liệu quan trọng
07:02
Whereas the film yesterday that we saw
105
404000
4000
Trong khi bộ phim chúng ta xem hôm qua
07:06
of the simulation of the inside of a cell,
106
408000
2000
về sự mô phỏng phần bên trong một tế bào
07:08
as a former molecular biologist, I didn't like that at all.
107
410000
6000
Là một nhà cựu sinh vật học phân tử, tôi không thích bộ phim đấy một chút nào
07:14
Not because it wasn't beautiful or anything,
108
416000
2000
Không phải bởi vì nó không đẹp hay gì đấy
07:16
but because it misses the thing that most students fail to understand
109
418000
5000
Mà nó thiếu đi kiến thức mà hầu hết sinh viên không hiểu
07:21
about molecular biology, and that is:
110
423000
3000
vè sinh vật học phân tử, và đó là,
07:24
why is there any probability at all of two complex shapes
111
426000
5000
tại sao hai vật thể phức tạp lại có khả năng
07:29
finding each other just the right way
112
431000
2000
tìm đến nhau một cách chính xác
07:31
so they combine together and be catalyzed?
113
433000
3000
và kết hợp với nhau và tạo nên phản ứng?
07:34
And what we saw yesterday was
114
436000
2000
Và những gì chúng ta thấy hôm qua đó là
07:36
every reaction was fortuitous;
115
438000
3000
mọi phản ứng đều là ngẫu nhiên
07:39
they just swooped in the air and bound, and something happened.
116
441000
4000
Chúng chỉ bay trong không khí, va đập vào nhau và mọi thứ xảy ra
07:43
But in fact, those molecules are spinning at the rate of
117
445000
4000
Nhưng sự thật là những phân tử này xoay với tốc độ
07:47
about a million revolutions per second;
118
449000
3000
khoảng một triệu vòng một giây
07:50
they're agitating back and forth their size every two nanoseconds;
119
452000
6000
Kích thước của chúng thay đổi mỗi 2 phần tỉ giây
07:56
they're completely crowded together, they're jammed,
120
458000
3000
Chúng tập trung lại với nhau, ép chặt vào nhau
07:59
they're bashing up against each other.
121
461000
3000
va chạm với nhau
08:02
And if you don't understand that in your mental model of this stuff,
122
464000
3000
Và nếu các bạn không hình dung được trong đầu về mô hình này,
08:05
what happens inside of a cell seems completely mysterious and fortuitous,
123
467000
5000
thì những gì xảy ra bên trong một tế bào hoàn toàn bí hiểm và ngẫu nhiên
08:10
and I think that's exactly the wrong image
124
472000
2000
Và tôi nghĩ rằng đó là một điều sai lầm
08:12
for when you're trying to teach science.
125
474000
3000
khi bạn cố gắng dạy môn khoa học.
08:18
So, another thing that we do is to confuse adult sophistication
126
480000
5000
Vì vậy một điều khác chúng ta làm là nhầm lẫn giữa sự phức tạp của người lớn
08:23
with the actual understanding of some principle.
127
485000
5000
với việc hiểu rõ bản chất của một số nguyên tắc.
08:28
So a kid who's 14 in high school
128
490000
2000
Vì vậy một cậu bé 14 tuổi
08:30
gets this version of the Pythagorean theorem,
129
492000
6000
hiểu được phiên bản này của định lý Pythago,
08:36
which is a truly subtle and interesting proof,
130
498000
3000
phiên bản này thật sự là một cách chứng minh tinh vi và thú vị
08:39
but in fact it's not a good way to start learning about mathematics.
131
501000
7000
nhưng thật sự đó không phải là cách tốt để bắt đầu học toán.
08:46
So a more direct one, one that gives you more of the feeling of math,
132
508000
5000
Vì vậy cách trực tiếp hơn, cho nhiều cảm xúc về toán học hơn
08:51
is something closer to Pythagoras' own proof, which goes like this:
133
513000
4000
là cách gần giống với cách chứng minh của Pythago như thế này.
08:55
so here we have this triangle, and if we surround that C square with
134
517000
6000
Chúng ta có tam giác này, nếu chúng ta vẽ thêm xung quanh hình vuông C
09:01
three more triangles and we copy that,
135
523000
3000
ba tam giác nữa, chúng ta vẽ lại toàn bộ hình này
09:04
notice that we can move those triangles down like this.
136
526000
5000
chúng ta nhận thấy rằng có thể di chuyển những tam giác này xuống dưới như thế này
09:09
And that leaves two open areas that are kind of suspicious ...
137
531000
3000
và còn lại 2 vùng có vẻ khả nghi
09:12
and bingo. That is all you have to do.
138
534000
7000
Và thế là chúng ta đã chứng minh xong
09:19
And this kind of proof is the kind of proof
139
541000
2000
Và cách chứng minh này là cách
09:21
that you need to learn when you're learning mathematics
140
543000
3000
mà các bạn cần học khi bạn học toán
09:24
in order to get an idea of what it means
141
546000
3000
để hiểu được ý nghĩa của nó
09:27
before you look into the, literally, 1,200 or 1,500 proofs
142
549000
4000
trước khi bạn học 12 hay 1500 cách chứng minh
09:31
of Pythagoras' theorem that have been discovered.
143
553000
3000
của định lý Pythago đã được phát hiện.
09:37
Now let's go to young children.
144
559000
3000
Nào bây giờ chúng ta sẽ bàn về những đứa trẻ.
09:40
This is a very unusual teacher
145
562000
2000
Đây là một giáo viên rất khác thường
09:42
who was a kindergarten and first-grade teacher,
146
564000
4000
cô ấy là giáo viên mẫu giáo và lớp một
09:46
but was a natural mathematician.
147
568000
2000
nhưng thật sự là một nhà toán học bẩm sinh
09:48
So she was like that jazz musician friend you have who never studied music
148
570000
5000
Cô ấy giống như bạn nhạc sĩ jazz của bạn, tuy cô ấy chưa từng học về âm nhạc
09:53
but is a terrific musician;
149
575000
2000
nhưng lại là một nhạc sĩ tuyệt vời.
09:55
she just had a feeling for math.
150
577000
2000
Cô ấy có cảm nhận về toán học
09:57
And here are her six-year-olds,
151
579000
3000
Và đây là những cô cậu bé sáu tuổi,
10:00
and she's got them making shapes out of a shape.
152
582000
5000
cô giáo bảo những cô cậu bé này làm ra những hình khác nhau từ một hình ban đầu
10:05
So they pick a shape they like -- like a diamond, or a square,
153
587000
2000
Các học sinh chọn hình chúng thích, hình kim cương, hay hình vuông,
10:07
or a triangle, or a trapezoid -- and then they try and make
154
589000
3000
hình tam giác, hay hình thang-- và chúng cố gắng
10:10
the next larger shape of that same shape, and the next larger shape.
155
592000
4000
làm những hình ban đầu thành những hình to hơn và giống hình ban đầu.
10:14
You can see the trapezoids are a little challenging there.
156
596000
4000
Bạn có thể thấy rằng những hình thang rất khó làm.
10:18
And what this teacher did on every project
157
600000
3000
Và cô giáo viên này
10:21
was to have the children act like first it was a creative arts project,
158
603000
5000
cho các học sinh làm một thứ ban đầu như là những tác phẩm nghệ thuật
10:26
and then something like science.
159
608000
2000
và sau đấy là khoa học.
10:28
So they had created these artifacts.
160
610000
2000
Bọn trẻ sẽ tạo nên những tác phẩm này.
10:30
Now she had them look at them and do this ... laborious,
161
612000
4000
Bây giờ cô ấy cho học sinh nhìn và làm nhũng công việc tưởng như là nhàm chán này,
10:34
which I thought for a long time, until she explained to me was
162
616000
4000
Tôi đã suy nghĩ không hiểu vì sao, cho đến khi cô ấy giải thích
10:38
to slow them down so they'll think.
163
620000
3000
là để làm chậm học sinh lại để chúng suy nghĩ
10:41
So they're cutting out the little pieces of cardboard here
164
623000
3000
Học sinh cắt những miếng bìa cứng thành từng miếng nhỏ
10:44
and pasting them up.
165
626000
2000
và dán chúng lại với nhau
10:46
But the whole point of this thing is
166
628000
4000
Nhưng ý nghĩa của những việc này là
10:50
for them to look at this chart and fill it out.
167
632000
3000
để cho học sinh điền vào bảng
10:53
"What have you noticed about what you did?"
168
635000
4000
"Các em có nhận thấy các em vừa làm gì không?"
10:57
And so six-year-old Lauren there noticed that the first one took one,
169
639000
4000
Lauren 6 tuổi nhận thấy rằng cái đầu tiên cần một miếng
11:01
and the second one took three more
170
643000
5000
và cái thứ hai cần 3
11:06
and the total was four on that one,
171
648000
2000
tổng cộng cần đến 4 miếng cho cái đó
11:08
the third one took five more and the total was nine on that one,
172
650000
4000
Cái thứ 3 cần 5, và tổng cộng là 9 miếng cho cái đó
11:12
and then the next one.
173
654000
1000
Và đến cái tiếp theo.
11:13
She saw right away that the additional tiles that you had to add
174
655000
5000
Và em ấy thấy ngay rằng những miêng gạch cần thêm vào
11:18
around the edges was always going to grow by two,
175
660000
4000
xung quanh cạnh này sẽ gấp đôi lên
11:22
so she was very confident about how she made those numbers there.
176
664000
3000
Em ấy rất tự tin để làm những số này
11:25
And she could see that these were the square numbers up until about six,
177
667000
5000
Và em ấy biết rằng phải bình phương những con số này lên, cho đến con số 6.
11:30
where she wasn't sure what six times six was
178
672000
3000
Em ấy không biết 6 nhân 6 là bao nhiêu
11:33
and what seven times seven was,
179
675000
2000
và 7 nhân 7 là bao nhiêu
11:35
but then she was confident again.
180
677000
3000
Nhưng sau đó em ấy tự tin trở laị
11:38
So that's what Lauren did.
181
680000
2000
Đó là những gì Lauren làm.
11:40
And then the teacher, Gillian Ishijima, had the kids
182
682000
4000
Và sau đấy cô giáo Gilian Ishijima cho các em học sinh
11:44
bring all of their projects up to the front of the room and put them on the floor,
183
686000
3000
mang tất cả những tác phẩm đến trước phòng, và để chúng lên sàn
11:47
and everybody went batshit: "Holy shit! They're the same!"
184
689000
8000
Và mọi người ồ lên. Ôi trời ơi! Tất cả mọi thứ đều giống nhau!
11:55
No matter what the shapes were, the growth law is the same.
185
697000
4000
Quy luật nhân lên là không thay đổi với tất cả mọi hình.
11:59
And the mathematicians and scientists in the crowd
186
701000
3000
Và những nhà toán học và khoa học trong các bạn
12:02
will recognize these two progressions
187
704000
2000
sẽ nhận ra rằng hai quá trình này
12:04
as a first-order discrete differential equation
188
706000
3000
là phương trình đạo hàm bậc nhất
12:07
and a second-order discrete differential equation,
189
709000
5000
và phương trình đạo hàm bậc hai
12:12
derived by six-year-olds.
190
714000
4000
được tìm ra bởi một em học sinh 6 tuổi.
12:16
Well, that's pretty amazing.
191
718000
1000
Điều đấy thật tuyệt vời.
12:17
That isn't what we usually try to teach six-year-olds.
192
719000
3000
Đây không phải là điều chúng ta hay dạy những em học sinh 6 tuổi
12:20
So, let's take a look now at how we might use the computer for some of this.
193
722000
7000
Hãy xem bằng cách nào chúng ta có thể dùng máy vi tính để giải những bài toán này.
12:27
And so the first idea here is
194
729000
4000
Ý tưởng đầu tiên
12:31
just to show you the kind of things that children do.
195
733000
4000
chỉ để chỉ cho các bạn thấy cách trẻ con hay làm
12:35
I'm using the software that we're putting on the $100 laptop.
196
737000
5000
Tôi sẽ dùng phần mềm trên chiếc máy tính 100 đô Mỹ này
12:40
So I'd like to draw a little car here --
197
742000
6000
Tôi vẽ một cái xe ô tô nhỏ ở đây
12:46
I'll just do this very quickly -- and put a big tire on him.
198
748000
7000
Tôi sẽ vẽ rất nhanh, vẽ thêm một cái bánh xe to
12:59
And I get a little object here and I can look inside this object,
199
761000
4000
Tôi đã có vật thể xe ô tô, tôi có thể tùy biến vật thể này
13:03
I'll call it a car. And here's a little behavior: car forward.
200
765000
5000
Tôi sẽ gọi đây là xe ô tô.
13:08
Each time I click it, car turn.
201
770000
3000
Mỗi lần tôi ấn nút, cái xe xoay.
13:11
If I want to make a little script to do this over and over again,
202
773000
2000
Nếu tôi muốn làm một đoạn mã để làm đi làm lại hành vi này
13:13
I just drag these guys out and set them going.
203
775000
5000
Tôi chỉ việc kéo thả những dòng lệnh này .
13:20
And I can try steering the car here by ...
204
782000
3000
Tôi có thể lái chiếc xe này
13:23
See the car turn by five here?
205
785000
2000
bạn có thể thấy chiếc xe xoay bởi con số 5 trong dòng lệnh này không?
13:25
So what if I click this down to zero?
206
787000
3000
Chuyện gì sẽ xảy ra nếu tôi chuyển xuống 0?
13:28
It goes straight. That's a big revelation for nine-year-olds.
207
790000
5000
Cái xe đi thẳng. Đó là cả một khám phá lớn cho một đứa trẻ 9 tuổi
13:33
Make it go in the other direction.
208
795000
2000
Cho cái xe đi theo hường khác
13:35
But of course, that's a little bit like kissing your sister
209
797000
2000
nhưng tất nhiên đấy giống như hôn em gái bạn
13:37
as far as driving a car,
210
799000
3000
cũng như là lái xe.
13:40
so the kids want to do a steering wheel;
211
802000
3000
Bọn trẻ muốn có một cái vô lăng
13:43
so they draw a steering wheel.
212
805000
3000
chúng ta sẽ vẽ một cái vô lăng
13:46
And we'll call this a wheel.
213
808000
5000
Chúng ta sẽ gọi đây là cái bánh lái
13:51
See this wheel's heading here?
214
813000
4000
Xem cái bánh lái này đang hướng về đâu
13:55
If I turn this wheel, you can see that number over there going minus and positive.
215
817000
5000
Nếu tôi xoay cái bánh xe, bạn có thể thấy rằng các con số chuyển từ âm sang dương
14:00
That's kind of an invitation to pick up this name of
216
822000
2000
Đó giống như một lời mời để
14:02
those numbers coming out there
217
824000
3000
lấy những con số này
14:05
and to just drop it into the script here,
218
827000
2000
và thả vào dòng lệnh ở đây.
14:07
and now I can steer the car with the steering wheel.
219
829000
5000
Và bây giờ tôi có thể điều khiển cái xe này với cái bánh lái.
14:12
And it's interesting.
220
834000
2000
Thật thú vị.
14:14
You know how much trouble the children have with variables,
221
836000
3000
Bạn đã biết trẻ em gặp khó khăn thế nào với các ẩn số
14:17
but by learning it this way, in a situated fashion,
222
839000
2000
Nhưng nếu học bằng cách này, trong một tình huống giả định
14:19
they never forget from this single trial
223
841000
3000
chúng sẽ không bao giờ quên
14:22
what a variable is and how to use it.
224
844000
3000
ẩn số là gì và làm cách nào để dùng nó.
14:25
And we can reflect here the way Gillian Ishijima did.
225
847000
2000
Chúng ta có thể làm lại theo cách Gilian Ishijima đã làm
14:27
So if you look at the little script here,
226
849000
2000
Nếu bạn nhìn đoạn mã này
14:29
the speed is always going to be 30.
227
851000
2000
tốc độ sẽ luôn là 30.
14:31
We're going to move the car according to that over and over again.
228
853000
5000
Chúng ta sẽ di chuyển cái xe với tốc độ như thế
14:36
And I'm dropping a little dot for each one of these things;
229
858000
4000
Tôi sẽ vẽ những cái chấm nhỏ cho từng cái
14:40
they're evenly spaced because they're 30 apart.
230
862000
3000
Chúng cách đều nhau vì chúng đều cách xa 30
14:43
And what if I do this progression that the six-year-olds did
231
865000
3000
Và nều tôi làm cách này như một đứa trẻ 6 tuổi làm
14:46
of saying, "OK, I'm going to increase the speed by two each time,
232
868000
5000
bằng cách tăng tốc độ gấp đôi mỗi lần,
14:51
and then I'm going to increase the distance by the speed each time?
233
873000
3000
và sau đó tôi tăng khoảng cách theo tốc độ mỗi lần
14:54
What do I get there?"
234
876000
4000
Tôi sẽ được gì?
14:58
We get a visual pattern of what these nine-year-olds called acceleration.
235
880000
7000
Chúng ta sẽ có hình ảnh mà một đứa trẻ 9 tuổi sẽ gọi là sự tăng tốc.
15:05
So how do the children do science?
236
887000
2000
Như vậy thì trẻ con học khoa học như thế nào?
15:08
(Video) Teacher: [Choose] objects that you think will fall to the Earth at the same time.
237
890000
3000
Giáo viên: Những vật thể các em nghĩ sẽ rơi xuống đất cùng lúc--
15:11
Student 1: Ooh, this is nice.
238
893000
3000
Học sinh: Thật tuyệt
15:18
Teacher: Do not pay any attention
239
900000
2000
Giáo viên: Đừng để ý
15:20
to what anybody else is doing.
240
902000
3000
đến những gì người khác đang làm.
15:35
Who's got the apple?
241
917000
2000
Ai có quả táo?
15:37
Alan Kay: They've got little stopwatches.
242
919000
2000
Alan Kay: Họ có những cái đồng hồ bấm giờ nhỏ
15:44
Student 2: What did you get? What did you get?
243
926000
2000
Giáo viên: Bây giờ các em có những gì? Lúc trước các em có những gì?
15:46
AK: Stopwatches aren't accurate enough.
244
928000
3000
Alan Kay: Đồng hồ bấm giờ không đủ chính xác.
15:49
Student 3: 0.99 seconds.
245
931000
2000
Một cô học sinh: 0.99 giây
15:52
Teacher: So put "sponge ball" ...
246
934000
3000
Giáo viên: Lấy quả bóng cao su--
15:56
Student 4l: [I decided to] do the shot put and the sponge ball
247
938000
3000
Cô học sinh: Ta có một quả tạ và một quả bóng cao su,
15:59
because they're two totally different weights,
248
941000
3000
Bởi vì chúng có khối lượng hoàn toàn khác nhau.
16:02
and if you drop them at the same time,
249
944000
2000
Và nếu các em thả các quả bóng cùng lúc,
16:04
maybe they'll drop at the same speed.
250
946000
2000
Chúng có lẽ sẽ rơi cùng tốc độ
16:06
Teacher: Drop. Class: Whoa!
251
948000
2000
Giáo viên: Thả đi nào.
16:10
AK: So obviously, Aristotle never asked a child
252
952000
3000
Alan Kay: Chắc chắn là Aristotle không bao giờ hỏi một đứa trẻ
16:13
about this particular point
253
955000
3000
về thí nghiệm thả quả bóng này cả,
16:16
because, of course, he didn't bother doing the experiment,
254
958000
2000
Bởi vì chắc chắn là Aristotle không bao giờ làm thí nghiệm này cả
16:18
and neither did St. Thomas Aquinas.
255
960000
2000
Và St. Thomas Aquinas cũng vậy.
16:20
And it was not until Galileo actually did it
256
962000
2000
Cho đến khi Galileo thật sự làm thí nghiệm này
16:22
that an adult thought like a child,
257
964000
3000
thì một người lớn mới suy nghĩ như một đứa trẻ
16:25
only 400 years ago.
258
967000
3000
Chỉ mới 400 năm trước.
16:28
We get one child like that about every classroom of 30 kids
259
970000
4000
Trong mỗi lớp học 30 học sinh
16:32
who will actually cut straight to the chase.
260
974000
3000
ta lại có một học sinh hiểu các vấn đề ngay lập tức.
16:35
Now, what if we want to look at this more closely?
261
977000
3000
Nếu chúng ta muốn xem một cách gần hơn
16:38
We can take a movie of what's going on,
262
980000
3000
Chúng ta hãy xem một đoạn phim về những gì xảy ra,
16:41
but even if we single stepped this movie,
263
983000
2000
cho dù chúng ta xem chậm lại những đoạn phim này,
16:43
it's tricky to see what's going on.
264
985000
2000
cũng thật khó để thấy điều gì đang xảy ra.
16:45
And so what we can do is we can lay out the frames side by side
265
987000
3000
Chúng ta có thể đặt các khung hình cạnh nhau.
16:48
or stack them up.
266
990000
2000
hoặc đặt chúng chồng lên nhau.
16:50
So when the children see this, they say, "Ah! Acceleration,"
267
992000
5000
Khi những đứa trẻ nhìn thấy điều này, chúng sẽ nhận ra: "À, sự tăng tốc"
16:55
remembering back four months when they did their cars sideways,
268
997000
3000
nhớ lại bốn tháng trước khi chúng di chuyển những chiếc xe.
16:58
and they start measuring to find out what kind of acceleration it is.
269
1000000
6000
và khi chúng bắt đầu đo đạc để tìm ra sự tăng tốc làm gì
17:04
So what I'm doing is measuring from the bottom of one image
270
1006000
6000
Và tôi đang đo từ đáy của một hình
17:10
to the bottom of the next image, about a fifth of a second later,
271
1012000
5000
đến đáy của hình tiếp theo, và khoảng 1/5 giây sau
17:15
like that. And they're getting faster and faster each time,
272
1017000
2000
chúng càng lúc càng nhanh
17:17
and if I stack these guys up, then we see the differences; the increase
273
1019000
10000
Và nếu tôi dồn những thứ này lại với nhau, chúng ta sẽ thấy sự khác nhau giữa chúng, sự tăng tốc
17:27
in the speed is constant.
274
1029000
3000
là không đổi
17:30
And they say, "Oh, yeah. Constant acceleration.
275
1032000
2000
Và bọn trẻ nói, ồ phải, sự tăng tốc ổn định
17:32
We've done that already."
276
1034000
2000
Chúng ta đã làm thứ này rồi
17:34
And how shall we look and verify that we actually have it?
277
1036000
8000
Bằng cách nào chúng ta có thể kiểm chứng đó là sự tăng tốc ổn định?
17:42
So you can't tell much from just making the ball drop there,
278
1044000
5000
Chúng ta không thể biết gì nhiều nếu chỉ thả trái bóng xuống
17:47
but if we drop the ball and run the movie at the same time,
279
1049000
4000
Nhưng nếu chúng ta thả trái bóng xuống và cho đoạn phim chạy cùng lúc
17:53
we can see that we have come up with an accurate physical model.
280
1055000
5000
Ta có thể thấy ta đã tìm ra một mô hình vật lý chính xác.
18:00
Galileo, by the way, did this very cleverly
281
1062000
4000
Galileo đã làm điều này rất thông minh
18:04
by running a ball backwards down the strings of his lute.
282
1066000
3000
bằng các cho một trái bóng chạy xuống dưới những dây đàn.
18:07
I pulled out those apples to remind myself to tell you that
283
1069000
5000
Tôi lấy những quả táo này ra chỉ để nhắc tôi nói với các bạn rằng
18:12
this is actually probably a Newton and the apple type story,
284
1074000
5000
đay thật sự là một loại câu chuyện kiểu như Newton và trái táo
18:17
but it's a great story.
285
1079000
2000
Nhưng đấy là một câu chuyện hay.
18:19
And I thought I would do just one thing
286
1081000
2000
Và tôi nghĩ là tôi sẽ làm một thứ
18:21
on the $100 laptop here just to prove that this stuff works here.
287
1083000
10000
trên chiếc máy vi tính 100 đô này chỉ để chứng minh là những vấn đề này là thật.
18:31
So once you have gravity, here's this --
288
1093000
3000
Một khi bạn có trọng lực
18:34
increase the speed by something,
289
1096000
2000
tăng tốc độ chừng này
18:36
increase the ship's speed.
290
1098000
3000
tăng tốc độ con tàu.
18:39
If I start the little game here that the kids have done,
291
1101000
3000
Nếu tôi bắt đầu trò chơi này
18:42
it'll crash the space ship.
292
1104000
2000
Chiếc phi thuyền sẽ bị rơi.
18:44
But if I oppose gravity, here we go ... Oops!
293
1106000
4000
Nhưng nếu tôi chống lại trọng lực, và đây-- Ối
18:48
(Laughter)
294
1110000
2000
(Khán giả cười)
18:50
One more.
295
1112000
1000
Một lần nữa
18:54
Yeah, there we go. Yeah, OK?
296
1116000
5000
Được không?
18:59
I guess the best way to end this is with two quotes:
297
1121000
7000
Tôi nghĩ cách tốt nhất để kết thúc là hai câu nói này
19:06
Marshall McLuhan said,
298
1128000
2000
Marshall McLuhan nói
19:08
"Children are the messages that we send to the future,"
299
1130000
4000
"Trẻ con là thông điệp chúng ta gửi vào tương lai"
19:12
but in fact, if you think of it,
300
1134000
2000
Nhưng nếu bạn nghĩ lại
19:14
children are the future we send to the future.
301
1136000
2000
trẻ con thật sự là tương lai mà chúng ta gửi vào tương lai
19:16
Forget about messages;
302
1138000
3000
Hãy quên những thông điệp đi.
19:19
children are the future,
303
1141000
3000
Trẻ con là tương lai
19:22
and children in the first and second world
304
1144000
2000
Và trẻ con ở các nước thế giới thứ nhất và thứ 2
19:24
and, most especially, in the third world
305
1146000
3000
và đặc biệt là trẻ em ở các nước thế giới thứ ba
19:27
need mentors.
306
1149000
2000
cần những người thầy
19:29
And this summer, we're going to build five million of these $100 laptops,
307
1151000
5000
Và mùa hè này chúng ta sẽ hoàn thành 5 triệu chiếc máy vi tính giá 100 đô mỗi chiếc
19:34
and maybe 50 million next year.
308
1156000
2000
và có thể là 50 triệu chiếc năm sau
19:36
But we couldn't create 1,000 new teachers this summer to save our life.
309
1158000
7000
Nhưng chúng ta không thể tạo nên một nghìn giáo viên mới trong mùa hè này
19:43
That means that we, once again, have a thing where we can put technology out,
310
1165000
6000
Có nghĩa là một lần nữa chúng ta có thứ mà chúng ta có thể
19:49
but the mentoring that is required to go
311
1171000
3000
nhưng vấn đề truyền đạt kiến thức
19:52
from a simple new iChat instant messaging system
312
1174000
5000
từ một hệ thống truyền tải thông điệp iChat đơn giản
19:57
to something with depth is missing.
313
1179000
2000
đến những thứ sâu xa hơn đang thực sự thiếu.
19:59
I believe this has to be done with a new kind of user interface,
314
1181000
3000
Tôi tin rằng điều này phải được thưc hiện trong một loại giao diện mới
20:02
and this new kind of user interface could be done
315
1184000
4000
và loại giao diện mới này có thể được thực hiện
20:06
with an expenditure of about 100 million dollars.
316
1188000
5000
với chi phí khoảng 100 triệu đô
20:11
It sounds like a lot, but it is literally 18 minutes of what we're spending in Iraq --
317
1193000
7000
Nghe có vẻ nhiều nhưng khoảng chi phí đó chỉ bằng những gì chúng ta tiêu ở Iraq trong vòng 18 phút
20:18
we're spending 8 billion dollars a month; 18 minutes is 100 million dollars --
318
1200000
5000
Chúng ta tiêu tốn 8 tỉ đô một tháng. 18 phút là 100 triệu đô
20:23
so this is actually cheap.
319
1205000
2000
Vì vậy số tiền này thật sự rất rẻ
20:25
And Einstein said,
320
1207000
4000
Và như Einstein đã nói
20:29
"Things should be as simple as possible, but not simpler."
321
1211000
3000
"Mọi thứ nên đơn giản hết mức có thể, nhưng không thể đơn giản hơn được nữa"
20:32
Thank you.
322
1214000
1000
Cảm ơn các bạn
ABOUT THE SPEAKER
Alan Kay - Educator and computing pioneerOne of the true luminaries of personal computing, Alan Kay conceived of laptops and graphical interfaces years before they were realized. At XeroxPARC, Apple, HP and Disney, he has developed tools for improving the mind.
Why you should listen
"The best way to predict the future is to invent it." Alan Kay not only coined this favorite tech-world adage, but has proven its truth several times. A true polymath, as well as inventor, he has combined engineering brilliance with knowledge of child development, epistemology, molecular biology and more.
In the 1960s, Kay joined the computer team at XeroxPARC, where he worked on world-changing inventions like the graphical interface, object-oriented programming, and the personal computer itself. Later, at Apple, Atari, HP, Disney, and now at his own nonprofits, he has helped refine the tools he anticipated long before they were realized.
As the industry has blossomed, however, Kay continues to grapple with the deeper purpose of computing, struggling to create the machine that won't only recapitulate patterns in the world as we know it but will teach both children and adults to think, to see what otherwise is beyond them.
Alan Kay | Speaker | TED.com