ABOUT THE SPEAKER
Ken Kamler - Adventure physician
Ken Kamler has served as doctor on some of the world’s most daring expeditions, but also performs delicate microsurgery when at home in New York.

Why you should listen

Ken Kamler has practiced medicine in some of the most extreme conditions on Earth -- from the Andes mountains to the Antarctic ice to the Amazon rainforest. Many of his expeditions have been in concert with National Geographic, helping teams to carry out geological research and precision mapping less traveled areas of the world. He has also served as the chief high altitude physician in research by NASA, helping examine the human body’s response to high altitudes.

When not on expedition to a remote corner of the globe, Kamler practices microsurgery, specializing in hand reconstruction and finger reattachment. He has also chronicled his adventures in the books Doctor on Everest and Surviving the Extremes: A Doctor's Journey to the Limits of Human Endurance. His treatment of the climbers in the largest disaster to happen on Mount Everest was portrayed in the book Into Thin Air and in the IMAX film documentary, Everest. He has been active in promoting the Boy Scouts of America and currently serves as their Founders District Chairman in Queens, NY.

More profile about the speaker
Ken Kamler | Speaker | TED.com
TEDMED 2009

Ken Kamler: Medical miracle on Everest

Filmed:
829,174 views

The second deadliest day in the history of Mount Everest climbs happened in 1996 -- and Ken Kamler was the only doctor on the mountain that day. He shares the incredible story of the climbers' battle to save lives in extreme conditions, and uses brain imaging technology to map the medical miracle of one man who survived roughly 36 hours buried in the snow.
- Adventure physician
Ken Kamler has served as doctor on some of the world’s most daring expeditions, but also performs delicate microsurgery when at home in New York. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
OK. We'veChúng tôi đã heardnghe a lot of people
0
0
3000
Chúng ta đã từng nghe nhiều người
00:18
speaknói at this conferencehội nghị
1
3000
2000
trong cuộc hội thảo này nói về
00:20
about the powerquyền lực of the humanNhân loại mindlí trí.
2
5000
3000
sức mạnh ý chí của con người.
00:23
And what I'd like to do todayhôm nay
3
8000
2000
Điều tôi muốn làm hôm nay
00:25
is give you a vividsinh động examplethí dụ
4
10000
2000
chính là cho bạn một ví dụ sống động
00:27
of how that powerquyền lực can be unleashedtung
5
12000
2000
về việc sức mạnh được phát huy mạnh mẽ
00:29
when someonengười nào is in a survivalSự sống còn situationtình hình,
6
14000
3000
khi một ai đó lâm vào tình cảnh sống còn,
00:32
how the will to survivetồn tại can bringmang đến that out in people.
7
17000
3000
ý chí sinh tồn đã được bộc lộ như thế nào.
00:36
This is an incidentbiến cố which occurredxảy ra on MountMount EverestEverest;
8
21000
3000
Sự việc xảy ra trên đỉnh Everest,
00:39
it was the worsttệ nhất disasterthảm họa in the historylịch sử of EverestEverest.
9
24000
4000
đó là thảm họa tồi tệ nhất trong lịch sử.
00:43
And when it occurredxảy ra, I was the only doctorBác sĩ on the mountainnúi.
10
28000
3000
Lúc này,tôi là bác sĩ duy nhất nơi đó.
00:46
So I'll take you throughxuyên qua that
11
31000
2000
Tôi kể các bạn câu chuyện này
00:48
and we'lltốt see what it's like
12
33000
3000
để các bạn thấy rằng
00:51
when someonengười nào really
13
36000
2000
khi ai đó lâm vào khó khăn
00:53
summonstriệu hồi the will to survivetồn tại.
14
38000
2000
ý chí sinh tồn thúc giục họ như thế nào.
00:55
OK, this is MountMount EverestEverest.
15
40000
2000
Đỉnh Everest
00:57
It's 29,035 feetđôi chân highcao.
16
42000
2000
cao 29.035 feet (8.850m)
00:59
I've been there sixsáu timeslần: FourBốn timeslần I did work with NationalQuốc gia GeographicĐịa lý,
17
44000
3000
Tôi từng đến đó 6 lần
4 lần làm cho tạp chí National Graphic
01:02
makingchế tạo tectonicmảng kiến tạo plateđĩa measurementsđo;
18
47000
2000
để đo mảng kiến tạo;
01:04
twicehai lần, I wentđã đi with NASANASA
19
49000
2000
2 lần còn lại làm việc với NASA
01:06
doing remotexa sensingcảm nhận devicesthiết bị.
20
51000
3000
để nghiên cứu các thiết bị viễn thám.
01:09
It was on my fourththứ tư tripchuyến đi to EverestEverest
21
54000
2000
Chuyện xảy ra trong chuyến đi thứ 4
01:11
that a cometsao chổi passedthông qua over the mountainnúi. HyakutakeHyakutake.
22
56000
3000
khi sao chổi Hyakutake lướt qua núi.
01:14
And the SherpasNhững người Sherpa told us then
23
59000
2000
Người Sherpa nói với chúng tôi rằng
01:16
that was a very badxấu omenđiềm,
24
61000
2000
đó là một điềm báo rất xấu,
01:18
and we should have listenedlắng nghe to them.
25
63000
2000
và chúng tôi phải tin họ.
01:20
EverestEverest is an extremecực environmentmôi trường.
26
65000
3000
Everest là một môi trường khắc nghiệt.
01:23
There's only one-thirdmột phần ba as much oxygenôxy at the summithội nghị thượng đỉnh as there is at seabiển levelcấp độ.
27
68000
3000
Nồng độ ôxy trên đỉnh chỉ bằng
1/3 ở mực nước biển
01:26
NearGần the summithội nghị thượng đỉnh, temperaturesnhiệt độ
28
71000
2000
Ở gần đỉnh, nhiệt độ là
01:28
can be 40 degreesđộ belowphía dưới zerokhông.
29
73000
2000
-40°C.
01:30
You can have windsgió 20 to 40 milesdặm an hourgiờ.
30
75000
2000
Tốc độ gió từ 20 đến 40 dặm/ giờ.
01:32
It's actuallythực ra a wind-chillGió lạnh factorhệ số
31
77000
2000
Nhiệt độ còn thấp hơn
01:34
which is lowerthấp hơn than a summermùa hè day on MarsSao Hỏa.
32
79000
3000
mùa hè trên sao Hỏa.
01:38
I remembernhớ lại one time beingđang up nearở gần the summithội nghị thượng đỉnh,
33
83000
2000
Tôi còn nhớ một lần ở gần đỉnh,
01:40
I reachedđạt được into my down jacketÁo khoác
34
85000
2000
tôi lấy
01:42
for a drinkuống from my waterNước bottlechai,
35
87000
2000
chai nước uống
01:44
insidephía trong my down jacketÁo khoác,
36
89000
2000
đặt sâu trong túi áo khoác
01:46
only to discoverkhám phá that the waterNước was alreadyđã frozenđông lạnh solidchất rắn.
37
91000
3000
và nhận ra rằng nó hoàn toàn
đã bị đông cứng.
01:49
That givesđưa ra you an ideaý kiến of just how severenghiêm trọng
38
94000
2000
Các bạn đã thấy sự khắc nghiệt ở khu vực
01:51
things are nearở gần the summithội nghị thượng đỉnh.
39
96000
3000
gần đỉnh như thế nào rồi đó.
01:55
OK, this is the routelộ trình up EverestEverest.
40
100000
2000
Và đây là hành trình leo núi Everest.
01:57
It startsbắt đầu at basecăn cứ camptrại, at 17,500 feetđôi chân.
41
102000
4000
Trạm đầu tiên cao 17.500 feet (5.334m)
02:01
CampCamp One, 2,000 feetđôi chân highercao hơn.
42
106000
3000
Trại 1, cao hơn 2.000 feet (610m).
02:04
CampCamp Two, anotherkhác 2,000 feetđôi chân highercao hơn up,
43
109000
2000
Trại 2, cao hơn trại 1 2.000 feet (610m),
02:06
what's calledgọi là the WesternTây CwmCwm.
44
111000
2000
còn được gọi là Western Cwm.
02:08
CampThreeCampThree is at the basecăn cứ of LhotseLhotse,
45
113000
2000
Trại 3 ở tại chân núi Lhotse,
02:10
which is the fourththứ tư highestcao nhất mountainnúi in the worldthế giới, but it's dwarfeddwarfed by EverestEverest.
46
115000
3000
ngọn núi cao thứ 4 trên thế giới.
02:13
And then CampCamp FourBốn is the highestcao nhất camptrại;
47
118000
3000
Trại 4 là nơi cao nhất,
02:16
that's 3,000 feetđôi chân shortngắn of the summithội nghị thượng đỉnh.
48
121000
3000
trại cách đỉnh núi 3.000 feet (914m).
02:20
This is a viewlượt xem of basecăn cứ camptrại.
49
125000
2000
Đây là quang cảnh trại ngay chân núi.
02:22
This is pitchedpitched on a glaciersông băng at 17,500 feetđôi chân.
50
127000
3000
Trên triền dốc một sông băng ở
độ cao 17.500 feet (5334m)
02:25
It's the highestcao nhất pointđiểm you can bringmang đến your yaks
51
130000
2000
Đây là điểm cuối cùng mà bò
Tây Tạng có thể đến được.
02:27
before you have to unloaddỡ bỏ.
52
132000
2000
Sau đó bạn phải dỡ hành lý xuống.
02:29
And this is what they unloadedbốc dỡ for me:
53
134000
2000
Đây là hành lý của tôi:
02:31
I had fourbốn yakyak loadstải of medicalY khoa suppliesnguồn cung cấp,
54
136000
2000
4 con bò mang theo thuốc men lên đây,
02:33
which are dumpedđổ in a tentlều,
55
138000
2000
và giờ số thuốc này đang ở trong lều.
02:35
and here I am tryingcố gắng to arrangesắp xếp things.
56
140000
3000
Tôi đang cố gắng sắp xếp lại mọi thứ.
02:38
This was our expeditionthám hiểm.
57
143000
2000
Đây là đoàn thám hiểm của chúng tôi.
02:40
It was a NationalQuốc gia GeographicĐịa lý expeditionthám hiểm,
58
145000
2000
Đoàn thám hiểm này của National Graphic
02:42
but it was organizedtổ chức by The ExplorersThám hiểm ClubCâu lạc bộ.
59
147000
2000
được tổ chức bởi Câu lạc bộ Thám hiểm.
02:44
There were threesố ba other expeditionscuộc thám hiểm on the mountainnúi,
60
149000
2000
Có 3 đoàn thám hiểm khác lúc này,
02:46
an AmericanNgười Mỹ teamđội, a NewMới ZealandZealand teamđội
61
151000
2000
1 nhóm người Mỹ, một nhóm New Zealand
02:48
and an IMAXIMAX teamđội.
62
153000
2000
và một nhóm IMAX.
02:52
And, after actuallythực ra two monthstháng of preparationchuẩn bị,
63
157000
3000
Cuối cùng, sau 2 tháng chuẩn bị,
02:55
we builtđược xây dựng our campstrại all the way up the mountainnúi.
64
160000
3000
chúng tôi đã sẵn sàng leo núi.
02:58
This is a viewlượt xem looking up the icefallicefall,
65
163000
2000
Đây là ảnh chụp hướng lên thác băng
03:00
the first 2,000 feetđôi chân of the climbleo
66
165000
2000
cao 2.000 feet (610) m
03:02
up from basecăn cứ camptrại.
67
167000
2000
tính từ trại đầu tiên.
03:05
And here'sđây là a picturehình ảnh in the icefallicefall;
68
170000
2000
Còn đây là hình ảnh của thác băng.
03:07
it's a waterfallthác nước, but it's frozenđông lạnh, but it movesdi chuyển very slowlychậm rãi,
69
172000
3000
Đây vốn là thác nước đóng băng,
tốc độ chảy cực chậm,
03:10
and it actuallythực ra changesthay đổi everymỗi day.
70
175000
2000
và nó thay đổi mỗi ngày.
03:12
When you're in it, you're like a ratcon chuột in a mazemê cung;
71
177000
2000
Bạn sẽ giống như bị lạc vào mê cung,
03:14
you can't even see over the tophàng đầu.
72
179000
2000
không thấy được lối đi.
03:17
This is nearở gần the tophàng đầu of the icefallicefall.
73
182000
2000
Đây là gần đỉnh thác nước.
03:19
You want to climbleo throughxuyên qua at night when the iceNước đá is frozenđông lạnh.
74
184000
3000
Bạn sẽ muốn leo qua vào
buổi tối khi nó đóng băng,
03:22
That way, it's lessít hơn likelycó khả năng to tumbletumble down on you.
75
187000
2000
để hạn chế tai nạn do bị rơi xuống.
03:24
These are some climbersnhững nhà leo núi reachingđạt the tophàng đầu of the icefallicefall just at sun-upSun-up.
76
189000
3000
Vài người leo núi đã lên đến đỉnh
thác băng khi mặt trời lên.
03:30
This is me crossingbăng qua a crevassecrevasse.
77
195000
2000
Đây là lúc tôi bước qua một khe nứt.
03:32
We crossvượt qua on aluminumnhôm ladderscầu thang with safetyan toàn ropesdây thừng attachedđính kèm.
78
197000
3000
Chúng tôi thắt dây an toàn
và băng qua trên thang nhôm.
03:37
That's anotherkhác crevassecrevasse.
79
202000
2000
Đây là một khe nứt khác.
03:39
Some of these things are 10 storiesnhững câu chuyện deepsâu or more,
80
204000
2000
Một số khe nứt sâu 10 tầng hoặc hơn,
03:41
and one of my climbingleo friendsbạn bè saysnói that
81
206000
2000
một người bạn cùng leo núi đã nói rằng
03:43
the reasonlý do we actuallythực ra climbleo at night
82
208000
2000
lý do chúng tôi thường đi vào buổi tối
03:45
is because if we ever saw the bottomđáy
83
210000
2000
là vì nếu chúng tôi nhìn thấy dưới chân
03:47
of what we're climbingleo over,
84
212000
2000
cảnh vật mình đang trèo qua,
03:49
we would never do it.
85
214000
3000
chúng tôi sẽ không dám đi nữa.
03:52
Okay. This is CampCamp One.
86
217000
2000
Và đây là trại 1.
03:54
It's the first flatbằng phẳng spotnơi you can reachchạm tới
87
219000
2000
Đó là chỗ bằng phẳng đầu tiên bạn đặt chân
03:56
after you get up to the tophàng đầu of the icefallicefall.
88
221000
3000
sau khi đã trèo qua thác băng.
03:59
And from there we climbleo up to CampCamp Two,
89
224000
3000
Từ đây, chúng tôi leo lên trại 2,
04:02
which is sortsắp xếp of the foregroundvấn đề xung quanh.
90
227000
2000
nơi trước mặt.
04:04
These are climbersnhững nhà leo núi movingdi chuyển up the LhotseLhotse faceđối mặt,
91
229000
2000
Những người này đang leo núi Lhotse
04:06
that mountainnúi towardđối với CampCamp ThreeBa.
92
231000
2000
hướng về trại 3.
04:08
They're on fixedđã sửa ropesdây thừng here.
93
233000
2000
Họ bám theo sợi dây đã có sẵn.
04:10
A fallngã here, if you weren'tkhông phải ropedroped in,
94
235000
2000
Nếu bạn không đi theo dây, bạn sẽ té xuống
04:12
would be 5,000 feetđôi chân down.
95
237000
3000
từ độ cao 5.000 feet (1.524m).
04:16
This is a viewlượt xem takenLấy from camptrại threesố ba.
96
241000
2000
Đây là hình ảnh trại 3.
04:18
You can see the LhotseLhotse faceđối mặt is in profileHồ sơ,
97
243000
2000
Bạn có thể thấy núi Lhotse trong hình,
04:20
it's about a 45 degreetrình độ anglegóc. It takes two daysngày to climbleo it,
98
245000
3000
Nó dốc 45° và mất 2 ngày để leo tới đỉnh,
04:23
so you put the camptrại halfwaynửa chừng throughxuyên qua.
99
248000
2000
vì vậy bạn cần hạ trại ở lưng chừng núi.
04:25
If you noticeđể ý, the summithội nghị thượng đỉnh of EverestEverest is blackđen.
100
250000
2000
Nếu bạn để ý, đỉnh Everest có màu đen.
04:27
There's no iceNước đá over it.
101
252000
2000
Ở đây không có tuyết.
04:29
And that's because EverestEverest is so highcao,
102
254000
2000
Bởi vì Everest quá cao,
04:31
it's in the jetmáy bay phản lực streamsuối,
103
256000
2000
nơi này lại trong dòng gió xoáy,
04:33
and windsgió are constantlyliên tục scouringcọ rửa the faceđối mặt,
104
258000
2000
gió liên tục bào mòn địa hình,
04:35
so no snowtuyết getsđược to accumulatetích trữ.
105
260000
2000
nên tuyết không thể đọng lại.
04:37
What looksnhìn like a cloudđám mây behindphía sau the summithội nghị thượng đỉnh ridgeRidge
106
262000
2000
Cái giống đám mây phía sau sườn núi
04:39
is actuallythực ra snowtuyết beingđang blownthổi off the summithội nghị thượng đỉnh.
107
264000
3000
chính là tuyết bị thổi bay khỏi đỉnh núi.
04:45
This is on the way up from CampCamp ThreeBa to CampCamp FourBốn,
108
270000
2000
Đây là con đường từ trại 3 lên trại 4,
04:47
movingdi chuyển in, up throughxuyên qua the cloudsđám mây.
109
272000
3000
chúng tôi phải băng qua đám mây tuyết đó.
04:52
And this is at CampCamp FourBốn.
110
277000
2000
Đây là trại 4.
04:54
OnceMột lần you get to CampCamp FourBốn, you have maybe 24 hoursgiờ
111
279000
3000
Khi đã tới đây, bạn có 24 tiếng
04:57
to decidequyết định if you're going to go for the summithội nghị thượng đỉnh or not.
112
282000
2000
để quyết định leo lên đỉnh hay không.
04:59
Everybody'sCủa tất cả mọi người on oxygenôxy, your suppliesnguồn cung cấp are limitedgiới hạn,
113
284000
3000
Mọi người đều phải mang bình oxy,
trang thiết bị hạn chế,
05:02
and you eitherhoặc have to go up or go down,
114
287000
2000
đi lên tiếp hay đi xuống,
05:04
make that decisionphán quyết very quicklyMau.
115
289000
3000
bạn sẽ phải quyết định nhanh.
05:07
This is a picturehình ảnh of RobRob HallHall.
116
292000
2000
Đây là Rob Hall,
05:09
He was the leaderlãnh đạo of the NewMới ZealandZealand teamđội.
117
294000
2000
Ông dẫn đầu nhóm New Zealand.
05:11
This is a radioradio he used latermột lát sau to call his wifengười vợ
118
296000
2000
Đây là radio ông đã dùng để gọi vợ mình.
05:13
that I'll tell you about.
119
298000
3000
Tôi sẽ kể với các bạn sau.
05:17
These are some climbersnhững nhà leo núi waitingđang chờ đợi to go to the summithội nghị thượng đỉnh.
120
302000
2000
Vài người muốn tiếp tục leo lên đỉnh.
05:19
They're up at CampCamp FourBốn, and you can see that there's windgió blowingthổi off the summithội nghị thượng đỉnh.
121
304000
3000
Họ đều ở trại 4. Bạn có thể thấy gió
đang thổi xuống từ đỉnh.
05:22
This is not good weatherthời tiết to climbleo in,
122
307000
2000
Thời tiết này không thích hợp để leo núi,
05:24
so the climbersnhững nhà leo núi are just waitingđang chờ đợi, hopinghi vọng that the wind'scủa Gió going to diechết down.
123
309000
3000
vì vậy mọi người đành đợi gió lặng.
05:29
And, in factthực tế, the windgió does diechết down at night.
124
314000
2000
Thực tế thì gió đã ngừng vào ban đêm.
05:31
It becomestrở thành very calmđiềm tĩnh, there's no windgió at all.
125
316000
2000
Thời tiết trở nên tĩnh lặng hoàn toàn.
05:33
This looksnhìn like a good chancecơ hội to go for the summithội nghị thượng đỉnh.
126
318000
3000
Đây là cơ hội tốt để leo tới đỉnh.
05:36
So here are some climbersnhững nhà leo núi startingbắt đầu out for the summithội nghị thượng đỉnh
127
321000
2000
Vì vậy một số người đã bắt đầu đi đến nơi
05:38
on what's calledgọi là the TriangularHình tam giác FaceKhuôn mặt.
128
323000
2000
gọi là Triangular Face (Mặt Tam Giác).
05:40
It's the first partphần of climbleo.
129
325000
2000
Đây là giai đoạn đầu.
05:42
It's donelàm xong in the darktối, because it's actuallythực ra lessít hơn steepdốc than what comesđến nextkế tiếp,
130
327000
2000
Mọi người leo núi ban đêm
vì nơi này ít dốc hơn
05:44
and you can gainthu được daylightánh sáng ban ngày hoursgiờ if you do this in the darktối.
131
329000
3000
và có thể tiết kiệm thời gian ban ngày.
05:48
So that's what happenedđã xảy ra.
132
333000
2000
Chuyện là như vậy.
05:50
The climbersnhững nhà leo núi got on the southeastĐông Nam ridgeRidge.
133
335000
2000
Các nhà leo núi đến được sườn đông nam.
05:52
This is the viewlượt xem looking at the southeastĐông Nam ridgeRidge.
134
337000
2000
Đây là hình ảnh của nó.
05:54
The summithội nghị thượng đỉnh would be in the foregroundvấn đề xung quanh.
135
339000
2000
Đỉnh núi ở phía trước.
05:56
From here, it's about 1,500 feetđôi chân
136
341000
3000
Từ vị trí này, nó cao khoảng
1.500 feet (457m)
05:59
up at a 30-degree-văn bằng anglegóc to the summithội nghị thượng đỉnh.
137
344000
3000
và dốc 30°.
06:04
But what happenedđã xảy ra that yearnăm was
138
349000
2000
Năm xảy ra tai nạn thảm khốc,
06:06
the windgió suddenlyđột ngột and unexpectedlybất ngờ pickedđã chọn up.
139
351000
2000
gió thổi bất ngờ và ngày càng mạnh.
06:08
A stormbão táp blewthổi in that no one was anticipatingdự đoán.
140
353000
3000
Cơn bão đến không ai ngờ trước được.
06:11
You can see here some ferociousda man windsgió
141
356000
2000
Bạn có thể thấy ở đây gió rất dữ dội
06:13
blowingthổi snowtuyết way highcao off the summithội nghị thượng đỉnh.
142
358000
3000
thổi bay cả tuyết trên đỉnh núi.
06:16
And there were climbersnhững nhà leo núi on that summithội nghị thượng đỉnh ridgeRidge.
143
361000
3000
Có những nhà leo núi đang trên đỉnh.
06:20
This is a picturehình ảnh of me in that areakhu vực
144
365000
2000
Đây là tôi tại khu vực đó,
06:22
takenLấy a yearnăm before,
145
367000
2000
chụp 1 năm trước,
06:24
and you can see I've got an oxygenôxy maskmặt nạ on
146
369000
3000
bạn có thể thấy tôi mang mặt nạ dưỡng khí
06:27
with a rebreatherrebreather.
147
372000
2000
cùng với bình thở.
06:29
I have an oxygenôxy hoseHOSE connectedkết nối here.
148
374000
2000
Ống nối oxy nằm ở đây.
06:31
You can see on this climbernhà leo núi, we have two oxygenôxy tanksxe tăng in the backpackba lô --
149
376000
3000
Chúng tôi có 2 bình oxy trong ba lô
06:34
little titaniumTitan tanksxe tăng, very lightweightnhẹ --
150
379000
2000
làm từ titanium, cực nhẹ.
06:36
and we're not carryingchở much elsekhác.
151
381000
2000
Chúng tôi không mang theo nhiều đồ.
06:38
This is all you've got. You're very exposedlộ ra on the summithội nghị thượng đỉnh ridgeRidge.
152
383000
3000
Và đây. Các bạn đang thấy đỉnh núi.
06:41
OK, this is a viewlượt xem takenLấy on the summithội nghị thượng đỉnh ridgeRidge itselfchinh no.
153
386000
3000
Hình ảnh này chụp tại đỉnh núi.
06:44
This is on the way towardđối với the summithội nghị thượng đỉnh,
154
389000
2000
Đây là đường lên đỉnh núi
06:46
on that 1,500-foot-chân bridgecầu.
155
391000
3000
cao 1.500 feet (457m)
06:49
All the climbersnhững nhà leo núi here are climbingleo unropedunroped,
156
394000
2000
Mọi người đều leo núi không dùng dây,
06:51
and the reasonlý do is because
157
396000
2000
lý do là vì
06:53
the droprơi vãi off is so sheertuyệt on eitherhoặc sidebên
158
398000
2000
dốc hai bên hầu như thẳng đứng
06:55
that if you were ropedroped to somebodycó ai,
159
400000
2000
nên nếu bạn nối với ai khác bằng dây,
06:57
you'dbạn muốn windgió up just pullingkéo them off with you.
160
402000
2000
khi bị thổi bay, cả hai sẽ cùng rơi xuống.
06:59
So eachmỗi personngười climbstrèo lên individuallycá nhân.
161
404000
2000
Vì vậy mỗi người tự leo núi.
07:01
And it's not a straightthẳng pathcon đường at all,
162
406000
3000
Con đường này không hề bằng phẳng
07:04
it's very difficultkhó khăn climbingleo,
163
409000
3000
rất khó đi.
07:07
and there's always the riskrủi ro
164
412000
2000
Nguy hiểm luôn chực chờ
07:09
of fallingrơi xuống on eitherhoặc sidebên.
165
414000
2000
bạn có thể rơi xuống bất cứ lúc nào.
07:11
If you fallngã to your left, you're going to fallngã
166
416000
2000
Bên dốc trái, bạn có thể rơi xuống Nepal
07:13
8,000 feetđôi chân into NepalNepal;
167
418000
2000
ở độ cao 8.000 feet (2.438 m)
07:15
if you fallngã to your right,
168
420000
2000
Bên dốc phải, bạn sẽ rơi xuống Tây Tạng
07:17
you're going to fallngã 12,000 feetđôi chân into TibetTibet.
169
422000
3000
từ độ cao 12.000 feet (3.658 m)
07:20
So it's probablycó lẽ better to fallngã into TibetTibet
170
425000
2000
Có lẽ nên chọn rơi xuống Tây Tạng
07:22
because you'llbạn sẽ livetrực tiếp longerlâu hơn.
171
427000
2000
vì bạn có thể sống lâu hơn chút.
07:24
(LaughterTiếng cười)
172
429000
5000
(cười)
07:29
But, eitherhoặc way, you fallngã for the restnghỉ ngơi of your life.
173
434000
3000
Dù rơi bên nào chăng nữa,
bạn cũng sẽ chết.
07:33
OK. Those climbersnhững nhà leo núi were up nearở gần the summithội nghị thượng đỉnh,
174
438000
2000
Những nhà leo núi đang leo lên đỉnh,
07:35
alongdọc theo that summithội nghị thượng đỉnh ridgeRidge that you see up there,
175
440000
4000
bạn có thể thấy trong hình,
07:39
and I was down here in CampCamp ThreeBa.
176
444000
2000
tôi đang trở vể trại 3.
07:41
My expeditionthám hiểm was down in CampCamp ThreeBa,
177
446000
3000
Đoàn chúng tôi ở lại trại 3,
07:44
while these guys were up there in the stormbão táp.
178
449000
2000
khi những người khác tiến vào cơn bão.
07:46
The stormbão táp was so fiercekhốc liệt that we had to layđặt nằm,
179
451000
3000
Cơn bão quá khắc nghiệt, chúng tôi phải
07:49
fullyđầy đủ dressedmặc quần áo, fullyđầy đủ equippedtrang bị,
180
454000
2000
mặc quần áo đầy đủ, trang bị đủ thiết bị,
07:51
laidđặt out on the tentlều floorsàn nhà
181
456000
2000
nằm trong lều
07:53
to stop the tentlều from blowingthổi off the mountainnúi.
182
458000
2000
để ngăn lều bị thổi bay khỏi núi.
07:55
It was the worsttệ nhất windsgió I've ever seenđã xem.
183
460000
2000
Đây là những cơn gió tồi
tệ nhất tôi từng chứng kiến.
07:57
And the climbersnhững nhà leo núi up on the ridgeRidge
184
462000
3000
Những người đang tiến lên đỉnh núi
08:00
were that much highercao hơn, 2,000 feetđôi chân highercao hơn,
185
465000
2000
ở độ cao hơn 2.000 feet (610 m)
08:02
and completelyhoàn toàn exposedlộ ra to the elementscác yếu tố.
186
467000
3000
hứng chịu toàn bộ sự khắc nghiệt.
08:06
We were in radioradio contacttiếp xúc with some of them.
187
471000
2000
Chúng tôi giữ liên lạc
với vài người qua radio.
08:08
This is a viewlượt xem takenLấy alongdọc theo the summithội nghị thượng đỉnh ridgeRidge.
188
473000
3000
Đây là hình ảnh đỉnh núi lúc đó.
08:11
RobRob HallHall, we heardnghe by radioradio,
189
476000
2000
Rob Hall, chúng tôi nghe trong radio
08:13
was up here, at this pointđiểm in the stormbão táp
190
478000
3000
đang trong vùng bão tại điểm này
08:16
with DougDoug HansenHansen.
191
481000
2000
với Doug Hansen.
08:18
And we heardnghe that RobRob was OK,
192
483000
2000
Rob vẫn ổn,
08:20
but DougDoug was too weakYếu to come down.
193
485000
2000
nhưng Doug quá yếu để có thể leo xuống.
08:22
He was exhaustedkiệt sức, and RobRob was stayingở lại with him.
194
487000
3000
Anh đã đuối sức, và Rob đang ở với anh ấy.
08:26
We alsocũng thế got some badxấu newsTin tức in the stormbão táp
195
491000
2000
Chúng tôi cũng nhận được
những tin xấu khác.
08:28
that BeckBeck WeathersThời tiết, anotherkhác climbernhà leo núi,
196
493000
3000
Beck Weathers, một nhà leo núi khác,
08:31
had collapsedsụp đổ in the snowtuyết and was deadđã chết.
197
496000
3000
bị tuyết chôn vùi và đã chết.
08:34
There were still 18 other climbersnhững nhà leo núi
198
499000
2000
Còn có 18 nhà leo núi khác
08:36
that we weren'tkhông phải awareý thức of theirhọ conditionđiều kiện.
199
501000
4000
mà chúng tôi không biết được tình hình.
08:40
They were lostmất đi. There was totaltoàn bộ confusionsự nhầm lẫn on the mountainnúi;
200
505000
4000
Họ đã mất tích. Không ai biết vì sao.
08:44
all the storiesnhững câu chuyện were confusinggây nhầm lẫn, mostphần lớn of them were conflictingxung đột.
201
509000
3000
Mọi câu chuyện đều mơ hồ,
thậm chí còn mâu thuẫn.
08:47
We really had no ideaý kiến what was going on duringsuốt trong that stormbão táp.
202
512000
3000
Chúng tôi thật sự không biết chuyện gì
đã diễn ra trong cơn bão.
08:50
We were just hunkeredhunkered down
203
515000
2000
Chúng tôi chỉ ngồi khom
08:52
in our tentslều at CampCamp ThreeBa.
204
517000
2000
trong lều tại trại 3.
08:54
Our two strongestmạnh nhất climbersnhững nhà leo núi, ToddTodd BurlesonBurleson and PetePete AthansAthans,
205
519000
3000
2 nhà leo núi khỏe nhất,
Todd Burleson và Pete Athans,
08:57
decidedquyết định to go up to try to rescuecứu hộ who they could
206
522000
3000
quyết định leo lên
để cứu người còn sống sót
09:00
even thoughTuy nhiên there was a ferociousda man stormbão táp going.
207
525000
3000
mặc dù cơn bão vẫn đang gào thét.
09:03
They triedđã thử to radioradio a messagethông điệp to RobRob HallHall,
208
528000
3000
Họ cố gắng liên lạc với Rob Hall qua radio
09:06
who was a superbTuyệt hảo climbernhà leo núi
209
531000
3000
nhà leo núi dày dặn kinh nghiệm
09:09
stuckbị mắc kẹt, sortsắp xếp of, with a weakYếu climbernhà leo núi
210
534000
2000
đang bị mắc kẹt với một người đang yếu sức
09:11
up nearở gần the summithội nghị thượng đỉnh.
211
536000
2000
gần đỉnh núi.
09:13
I expectedkỳ vọng them to say to RobRob,
212
538000
2000
Tôi trông chờ họ sẽ nói với Rob,
09:15
"HoldTổ chức on. We're comingđang đến."
213
540000
3000
"Chờ ở đó. Chúng tôi đang leo lên."
09:18
But in factthực tế, what they said was,
214
543000
3000
Nhưng thực tế, những gì họ nói với Rob là
09:21
"LeaveĐể lại DougDoug and come down yourselfbản thân bạn.
215
546000
2000
"Bỏ Doug ở đó rồi trèo xuống đi,
09:23
There's no chancecơ hội of savingtiết kiệm him,
216
548000
2000
anh không thể cứu Doug đâu,
09:25
and just try to savetiết kiệm yourselfbản thân bạn at this pointđiểm."
217
550000
4000
hãy tự cứu mình thì hơn."
09:29
And RobRob got that messagethông điệp,
218
554000
2000
Rob nhận được tin nhắn đó,
09:31
but his answercâu trả lời was,
219
556000
3000
câu trả lời của anh ấy là
09:34
"We're bothcả hai listeningnghe."
220
559000
3000
"Chúng tôi đều đang lắng nghe."
09:40
ToddTodd and PetePete got up to the summithội nghị thượng đỉnh ridgeRidge, up in here,
221
565000
3000
Todd và Pete leo lên đỉnh, ngay tại đây,
09:43
and it was a scenebối cảnh of completehoàn thành chaoshỗn loạn up there.
222
568000
4000
mọi thứ hoàn toàn hỗn loạn.
09:47
But they did what they could to stabilizeổn định the people.
223
572000
3000
Họ đã cố gắng trấn an mọi người.
09:50
I gaveđưa ra them radioradio advicekhuyên bảo from CampCamp ThreeBa,
224
575000
3000
Tôi cho họ lời khuyên qua radio từ trại 3,
09:53
and we sentgởi down the climbersnhững nhà leo núi that could make it down
225
578000
3000
và để những nhà leo núi còn đủ sức
09:56
underDưới theirhọ ownsở hữu powerquyền lực.
226
581000
2000
tự trèo xuống.
09:58
The onesnhững người that couldn'tkhông thể we just sortsắp xếp of decidedquyết định to leaverời khỏi up at CampCamp FourBốn.
227
583000
3000
Còn những người yếu sức sẽ ở lại trại 4.
10:01
So the climbersnhững nhà leo núi were comingđang đến down alongdọc theo this routelộ trình.
228
586000
2000
Những nhà leo núi đang trèo
xuống theo con đường này.
10:03
This is takenLấy from CampCamp ThreeBa, where I was.
229
588000
3000
Bức hình này chụp tại trại 3,
tôi đang ở đó.
10:06
And they all cameđã đến by me
230
591000
2000
Họ đến gặp tôi,
10:08
so I could take a look at them and see what I could do for them,
231
593000
3000
và tôi cố gắng hết sức để giúp họ,
10:12
which is really not much, because CampCamp ThreeBa
232
597000
2000
nhưng mọi thứ thật bất tiện vì trại 3
10:14
is a little notchnotch cutcắt tỉa in the iceNước đá
233
599000
2000
nằm ở khu vực hẹp
10:16
in the middleở giữa of a 45-degree-văn bằng anglegóc.
234
601000
2000
giữa dốc 45°.
10:18
You can barelyvừa đủ standđứng outsideở ngoài the tentlều.
235
603000
2000
Rất khó để đứng ngoài lều.
10:20
It's really coldlạnh; it's 24,000 feetđôi chân.
236
605000
2000
Nhiệt độ rất lạnh tại độ
cao 24.000 feet (7315 m).
10:22
The only suppliesnguồn cung cấp I had at that altitudeđộ cao
237
607000
2000
Mọi thứ tôi có trong tay lúc đó
10:24
were two plasticnhựa bagstúi
238
609000
2000
là 2 túi nhựa
10:26
with preloadedcài đặt sẵn syringesXi-lanh tiêm
239
611000
2000
chứa các ống tiêm có sẵn thuốc
10:28
of painkillerthuốc giảm đau and steroidssteroid.
240
613000
3000
giảm đau và steroid.
10:31
So, as the climbersnhững nhà leo núi cameđã đến by me,
241
616000
2000
Vì vậy, khi các nhà leo núi tìm đến tôi,
10:33
I sortsắp xếp of assessedđánh giá whetherliệu or not they were in conditionđiều kiện
242
618000
2000
Tôi sẽ đánh giá xem liệu họ
còn đủ sức
10:35
to continuetiếp tục on furtherthêm nữa down.
243
620000
2000
để tiếp tục leo xuống.
10:37
The onesnhững người that weren'tkhông phải that lucidMân or were not that well coordinatedphối hợp,
244
622000
3000
Đối với những người có
sức khỏe không ổn định,
10:40
I would give an injectiontiêm of steroidssteroid
245
625000
3000
tôi đã tiêm steroid cho họ
10:43
to try to give them some periodgiai đoạn
246
628000
2000
để giúp họ
10:45
of luciditytính minh mân and coordinationphối hợp
247
630000
2000
thêm tỉnh táo và cơ thể ổn định hơn
10:47
where they could then work theirhọ way furtherthêm nữa down the mountainnúi.
248
632000
3000
giúp họ tự xuống núi được.
10:50
It's so awkwardvụng về to work up there that sometimesđôi khi
249
635000
2000
Thật sự rất khó khăn để
làm những điều này
10:52
I even gaveđưa ra the injectionstiêm right throughxuyên qua theirhọ clothesquần áo.
250
637000
2000
tôi phải tiêm qua lớp quần áo.
10:54
It was just too hardcứng to maneuvercơ động
251
639000
3000
rất khó để thực hiện
10:57
any other way up there.
252
642000
2000
khi trong tình trạng đó.
10:59
While I was takinglấy carequan tâm of them,
253
644000
2000
Trong lúc tôi chăm sóc cho họ,
11:01
we got more newsTin tức about RobRob HallHall.
254
646000
2000
chúng tôi nhận thêm tin từ Rob Hall.
11:03
There was no way we could get up highcao enoughđủ to rescuecứu hộ him.
255
648000
3000
Chúng tôi không thể lên tới độ cao
nơi anh ấy đang gặp nạn.
11:07
He calledgọi là in to say that he was alonemột mình now.
256
652000
3000
Rob nói anh đang ở một mình.
11:10
ApparentlyRõ ràng, DougDoug had diedchết highercao hơn up on the mountainnúi.
257
655000
3000
Rõ ràng, Doug đã chết.
11:13
But RobRob was now too weakYếu to come down himselfbản thân anh ấy,
258
658000
3000
Nhưng Rob giờ đây quá yếu để tự leo xuống,
11:16
and with the fiercekhốc liệt windsgió and up at that altitudeđộ cao,
259
661000
3000
với những cơn gió khốc liệt lúc đó,
11:19
he was just beyondvượt ra ngoài rescuecứu hộ
260
664000
2000
anh biết rằng
11:21
and he knewbiết it.
261
666000
2000
mọi người không thể cứu mình.
11:23
At that pointđiểm, he askedyêu cầu
262
668000
2000
Lúc đó, Rob muốn
11:25
to be pagedphần chung phân into his wifengười vợ.
263
670000
2000
được nói chuyện với vợ mình.
11:27
He was carryingchở a radioradio.
264
672000
2000
Anh ấy đang cầm radio.
11:29
His wifengười vợ was home in NewMới ZealandZealand,
265
674000
2000
Vợ Rob ở nhà tại New Zealand,
11:31
sevenbảy monthstháng pregnantcó thai with theirhọ first childđứa trẻ,
266
676000
3000
cô ấy đang mang thai đứa con
đầu lòng được 7 tháng.
11:34
and RobRob askedyêu cầu to be patched into her. That was donelàm xong,
267
679000
3000
Rob muốn nói chuyện với vợ.
11:37
and RobRob and his wifengười vợ
268
682000
2000
Và rồi 2 người họ
11:39
had theirhọ last conversationcuộc hội thoại.
269
684000
2000
đã có cuộc nói chuyện cuối cùng.
11:41
They pickedđã chọn the nameTên for theirhọ babyđứa bé.
270
686000
2000
Họ đã đặt tên cho con.
11:43
RobRob then signedký kết off,
271
688000
2000
Rob mất liên lạc ngay sau đó.
11:45
and that was the last we ever heardnghe of him.
272
690000
3000
Đó là lần cuối cùng chúng tôi
liên lạc được với anh ấy.
11:50
I was facedphải đối mặt with treatingđiều trị a lot of criticallyphê bình illbệnh patientsbệnh nhân
273
695000
3000
Tôi phải chữa trị rất nhiều
người bị kiệt quệ
11:53
at 24,000 feetđôi chân,
274
698000
2000
ở độ cao 24.000 feet (7315 m)
11:55
which was an impossibilityimpossibility.
275
700000
2000
Điều này thật sự không tưởng.
11:57
So what we did was, we got the victimsnạn nhân
276
702000
2000
Chúng tôi chuyển bệnh nhân
11:59
down to 21,000 feetđôi chân, where it was easierdễ dàng hơn for me to treatđãi them.
277
704000
3000
xuống độ cao 21.000 feet (6.401 m) để
dễ chữa trị.
12:02
This was my medicalY khoa kitKit.
278
707000
2000
Đây là thùng dụng cụ của tôi.
12:04
It's a tacklegiải quyết boxcái hộp filledđầy with medicalY khoa suppliesnguồn cung cấp.
279
709000
3000
Một chiếc hộp chứa đầy thiết bị y tế.
12:07
This is what I carriedmang up the mountainnúi.
280
712000
3000
Đây là thứ tôi đã mang lên núi.
12:10
I had more suppliesnguồn cung cấp lowerthấp hơn down,
281
715000
2000
Tôi còn để lại nhiều thứ khác phía dưới,
12:12
which I askedyêu cầu to be broughtđưa up to meetgặp me at the lowerthấp hơn camptrại.
282
717000
3000
tôi có thể nhờ người mang
lên trại ở độ cao thấp hơn.
12:15
And this was scenebối cảnh at the lowerthấp hơn camptrại.
283
720000
2000
Trại này đây.
12:17
The survivorsngười sống sót cameđã đến in one by one.
284
722000
3000
Những nhà leo núi còn sống sót sẽ
vào từng người một.
12:20
Some of them were hypothermichypothermic,
285
725000
2000
Một số bị hạ thân nhiệt,
12:22
some of them were frostbittenfrostbitten, some were bothcả hai.
286
727000
3000
một số bị tê cóng vì lạnh, số khác
bị cả 2 tình trạng này.
12:25
What we did was try to warmấm áp them up as besttốt we could,
287
730000
3000
Chúng tôi cố gắng hết sức để
sưởi ấm cho họ,
12:28
put oxygenôxy on them and try to revivehồi sinh them,
288
733000
3000
cho họ thở oxy và giúp họ
phục hồi lại thể lực.
12:31
which is difficultkhó khăn to do at 21,000 feetđôi chân,
289
736000
3000
Ở độ cao 21.000 feet (6.401 m), việc
sơ cứu rất khó khăn
12:34
when the tentlều is freezingđóng băng.
290
739000
3000
khi trong căn lều cũng lạnh buốt.
12:38
This is some severenghiêm trọng frostbitesự tê cóng on the feetđôi chân,
291
743000
3000
Một số người bị tê cóng bàn chân,
12:41
severenghiêm trọng frostbitesự tê cóng on the nosemũi.
292
746000
3000
số khác bị tình trạng này ở mũi.
12:47
This climbernhà leo núi was snowtuyết blindmù quáng.
293
752000
2000
Nhà leo núi này bị chói tuyết.
12:49
As I was takinglấy carequan tâm of these climbersnhững nhà leo núi,
294
754000
2000
Khi tôi đang chăm sóc những nhà
leo núi này,
12:51
we got a startlingstartling experiencekinh nghiệm.
295
756000
5000
một việc bất thường xảy đến.
12:56
Out of nowherehư không, BeckBeck WeathersThời tiết,
296
761000
2000
Beck Weathers,
12:58
who we had alreadyđã been told was deadđã chết,
297
763000
3000
người bị cho là đã chết
13:01
stumbledvấp ngã into the tentlều,
298
766000
3000
đột nhiên loạng choạng vào lều.
13:04
just like a mummyxác ướp, he walkedđi bộ into the tentlều.
299
769000
3000
Anh trông giống như xác ướp khi
vào trong lều.
13:07
I expectedkỳ vọng him to be incoherentkhông liên lạc,
300
772000
2000
Tôi đang nghĩ anh sẽ
khó nói mạch lạc,
13:09
but, in factthực tế, he walkedđi bộ into the tentlều and said to me,
301
774000
2000
nhưng thực tế, anh bước vào lều và
hỏi tôi
13:11
"HiChào bạn, KenKen. Where should I sitngồi?"
302
776000
3000
"Chào Ken, tôi ngồi ở đâu đây?"
13:14
And then he said,
303
779000
2000
Sau đó anh còn nói
13:16
"Do you acceptChấp nhận my healthSức khỏe insurancebảo hiểm?"
304
781000
2000
"Anh có nhận bảo hiểm sức khỏe
của tôi không?"
13:18
(LaughterTiếng cười)
305
783000
2000
(Cười vang)
13:20
He really said that.
306
785000
2000
Anh ấy thực sự đã nói như vậy.
13:22
(LaughterTiếng cười)
307
787000
2000
(Cười vang)
13:24
So he was completelyhoàn toàn lucidMân, but he was very severelynghiêm trọng frostbittenfrostbitten.
308
789000
3000
Beck hoàn toàn minh mẫn nhưng
bị tê cóng nghiêm trọng.
13:27
You can see his handtay is completelyhoàn toàn whitetrắng;
309
792000
2000
Tay anh ấy trắng toát,
13:29
his faceđối mặt, his nosemũi, is burnedđốt.
310
794000
2000
mặt và mũi bị bỏng lạnh.
13:31
First, it turnslượt whitetrắng, and then when it's completedhoàn thành necrosishoại tử,
311
796000
3000
Đầu tiên, nó sẽ thành màu trắng,
sau khi hoàn toàn bị hoại tử,
13:34
it turnslượt blackđen, and then it fallsngã off.
312
799000
3000
nó chuyển sang màu đen, và rơi xuống.
13:37
It's the last stagesân khấu, just like a scarvết sẹo.
313
802000
2000
Cuối cùng để lại vết sẹo.
13:39
So, as I was takinglấy carequan tâm of BeckBeck,
314
804000
2000
Khi tôi đang chăm sóc cho Beck,
13:41
he relatedliên quan what had been going on up there.
315
806000
2000
anh nói đến chuyện đã xảy ra trên đó.
13:43
He said he had gottennhận lostmất đi in the stormbão táp,
316
808000
3000
Anh ấy bị lạc hoàn toàn trong cơn bão,
13:46
collapsedsụp đổ in the snowtuyết,
317
811000
2000
bị tuyết chôn vùi,
13:48
and just laidđặt there, unablekhông thể to movedi chuyển.
318
813000
2000
không thể cử động được.
13:50
Some climbersnhững nhà leo núi had come by and lookednhìn at him,
319
815000
3000
Vài nhà leo núi tiến lại gần, nhìn Beck.
13:53
and he heardnghe them say, "He's deadđã chết."
320
818000
3000
Anh nghe họ nói: "Anh ta chết rồi."
13:57
But BeckBeck wasn'tkhông phải là deadđã chết; he heardnghe that,
321
822000
3000
Nhưng Beck không chết, anh có thể
lắng nghe được,
14:00
but he was completelyhoàn toàn unablekhông thể to movedi chuyển.
322
825000
2000
nhưng không thể cử động.
14:02
He was in some sortsắp xếp of catatoniccái statetiểu bang
323
827000
2000
Anh như đang bị chứng căng trương lực
14:04
where he could be awareý thức of his surroundingsvùng lân cận,
324
829000
2000
vì anh có thể ý thức được xung quanh
14:06
but couldn'tkhông thể even blinkchớp mắt to indicatebiểu thị that he was alivesống sót.
325
831000
3000
nhưng không thể cử động để
chứng tỏ mình còn sống.
14:09
So the climbersnhững nhà leo núi passedthông qua him by,
326
834000
3000
Những người đó đã bỏ đi.
14:12
and BeckBeck layđặt nằm there for a day, a night
327
837000
3000
Beck nằm đó 1 ngày, 1 đêm
14:15
and anotherkhác day,
328
840000
2000
và 1 ngày khác trôi qua
14:17
in the snowtuyết.
329
842000
2000
trong tuyết.
14:19
And then he said to himselfbản thân anh ấy,
330
844000
2000
Anh đã tự nhủ rằng
14:21
"I don't want to diechết.
331
846000
2000
"Tôi không muốn chết.
14:23
I have a familygia đình to come back to."
332
848000
2000
Gia đình đang chờ tôi."
14:25
And the thoughtssuy nghĩ of his familygia đình,
333
850000
2000
Những suy nghĩ về gia đình anh,
14:27
his kidstrẻ em and his wifengười vợ,
334
852000
2000
về người vợ và những đứa trẻ,
14:29
generatedtạo ra enoughđủ energynăng lượng,
335
854000
3000
đã tiếp thêm sức mạnh cho Beck,
14:32
enoughđủ motivationđộng lực in him,
336
857000
2000
cho anh thêm động lực,
14:34
so that he actuallythực ra got up.
337
859000
2000
để đứng lên.
14:36
After layinglắp đặt in the snowtuyết that long a time,
338
861000
2000
Sau khoảng thời gian dài nằm trong tuyết,
14:38
he got up and foundtìm his way back to the camptrại.
339
863000
4000
anh đứng lên và tìm đường về trại.
14:42
And BeckBeck told me that storycâu chuyện very quietlylặng lẽ,
340
867000
2000
Beck kể câu chuyện rất nhẹ nhàng,
14:44
but I was absolutelychắc chắn rồi stunnedchoáng váng by it.
341
869000
3000
nhưng đã làm tôi hoàn toàn choáng váng.
14:47
I couldn'tkhông thể imaginetưởng tượng anybodybất kỳ ai layinglắp đặt in the snowtuyết
342
872000
2000
Tôi không thể tưởng tượng được
một người nằm trong tuyết
14:49
that long a time
343
874000
2000
một khoảng thời gian dài
14:51
and then gettingnhận được up.
344
876000
2000
rồi tự thức tỉnh.
14:53
He apparentlydường như reversedđảo ngược
345
878000
2000
Anh đã vượt qua
14:55
an irreversiblekhông thể thay đổi hypothermiahạ nhiệt.
346
880000
3000
tình trạng hạ thân nhiệt ngoạn mục.
14:58
And I can only try to speculatesuy đoán
347
883000
3000
Và tôi chỉ có thể cố gắng suy đoán
15:01
on how he did it.
348
886000
2000
anh ấy đã làm điều đó như thế nào.
15:03
So, what if we had BeckBeck
349
888000
2000
Nếu chúng tôi đưa cho Beck
15:05
hookedmóc nối up to a SPECTSPECT scanquét,
350
890000
2000
làm SPECT scan,
15:07
something that could actuallythực ra measuređo brainóc functionchức năng?
351
892000
3000
biết đâu sẽ thấy một cái gì đó
ảnh hưởng đến chức năng của não.
15:12
Just very simplyđơn giản, the threesố ba partscác bộ phận of the brainóc:
352
897000
3000
Đơn giản là như thế này,
3 phần của não:
15:15
the frontalmặt trước lobeThùy, where you focustiêu điểm
353
900000
2000
thùy trán, nơi điều khiển
15:17
your attentionchú ý and concentrationsự tập trung;
354
902000
2000
sự chú ý và tập trung của bạn;
15:19
you have the temporaltạm thời lobeThùy,
355
904000
2000
thùy thái dương,
15:21
where you formhình thức imageshình ảnh and keep memorieskỷ niệm;
356
906000
2000
nơi bạn tạo ra hình ảnh và
lưu giữ những kỷ niệm;
15:23
and the posteriorsau partphần of your brainóc,
357
908000
2000
phần não sau
15:25
which containschứa đựng the cerebellumtiểu cầu, which controlskiểm soát motionchuyển động;
358
910000
2000
chứa tiểu não, điều khiển chuyển động;
15:27
and the brainóc stemthân cây,
359
912000
2000
và cuống não
15:29
where you have your basiccăn bản maintenancebảo trì functionschức năng,
360
914000
2000
kiểm soát các chức năng tự động
15:31
like heartbeatnhịp tim and respirationhô hấp.
361
916000
2000
như nhịp tim và hô hấp.
15:33
So let's take a cutcắt tỉa throughxuyên qua the brainóc here,
362
918000
3000
Vì vậy hãy cắt lớp não bộ ở đây,
15:36
and imaginetưởng tượng that BeckBeck
363
921000
2000
và tưởng tượng rằng Beck
15:38
was hookedmóc nối up to a SPECTSPECT scanquét.
364
923000
2000
đang được SPECT scan.
15:40
This measurescác biện pháp dynamicnăng động bloodmáu flowlưu lượng
365
925000
2000
Đây là đo lưu lượng máu
15:42
and thereforevì thế energynăng lượng flowlưu lượng withinbên trong the brainóc.
366
927000
2000
và dòng năng lượng trong não.
15:44
So you have the prefrontalvùng trên trán cortexvỏ não here,
367
929000
2000
Vỏ não ở đây,
15:46
lightingthắp sáng up in redđỏ.
368
931000
2000
được tô màu đỏ.
15:48
This is a prettyđẹp evenlyđồng đều distributedphân phối scanquét.
369
933000
2000
Đây là loại chụp quét phân bố đều.
15:50
You have the middleở giữa areakhu vực,
370
935000
2000
Khu vực giữa,
15:52
where the temporaltạm thời lobeThùy mightcó thể be, in here,
371
937000
2000
nơi có sự hiện diện
của thùy thái dương
15:54
and the posteriorsau portionphần, where the maintenancebảo trì functionschức năng are in the back.
372
939000
3000
và phần não sau, nơi kiểm soát
các chức năng tự động.
15:57
This is a roughlygần normalbình thường scanquét,
373
942000
2000
Quét bình thường
15:59
showinghiển thị equalcông bằng distributionphân phối of energynăng lượng.
374
944000
3000
cho thấy sự phân phối năng lượng.
16:03
Now, you go to this one and you see how much more
375
948000
3000
Bạn sẽ thấy nhiều hơn tại đây
16:06
the frontalmặt trước lobesthùy are lightingthắp sáng up.
376
951000
2000
thùy trước được làm nổi bật lên.
16:08
This mightcó thể be what BeckBeck would be experiencingtrải nghiệm
377
953000
2000
Đây có thể là những gì
Beck trải nghiệm
16:10
when he realizesnhận ra he's in dangernguy hiểm.
378
955000
2000
khi anh ấy nhận thấy bản thân
đang gặp nguy hiểm.
16:12
He's focusingtập trung all his attentionchú ý
379
957000
2000
Anh đang tập trung mọi sự chú ý của mình
16:14
on gettingnhận được himselfbản thân anh ấy out of troublerắc rối.
380
959000
2000
vào việc thoát khỏi nguy hiểm.
16:16
These partscác bộ phận of the brainóc are quietingQuieting down.
381
961000
3000
Những bộ phận này của não
tạm thời lắng hoạt động xuống.
16:19
He's not thinkingSuy nghĩ about his familygia đình or anybodybất kỳ ai elsekhác at this pointđiểm,
382
964000
3000
Lúc này Beck không nghĩ về gia đình
hay ai khác nữa
16:22
and he's workingđang làm việc prettyđẹp hardcứng.
383
967000
2000
và anh đang cố gắng hết sức.
16:24
He's tryingcố gắng to get his musclescơ bắp going and get out of this.
384
969000
3000
Anh cố cử động cơ để
thoát khỏi tình trạng này.
16:30
OK, but he's losingmất groundđất here.
385
975000
3000
Nhưng không thể.
16:33
He's runningđang chạy out of energynăng lượng.
386
978000
2000
Anh đang cạn dần năng lượng.
16:35
It's too coldlạnh; he can't keep his metabolictrao đổi chất fireslửa going,
387
980000
3000
Thời tiết quá lạnh, quá trình trao đổi
chất chậm dần,
16:38
and, you see, there's no more redđỏ here;
388
983000
2000
Bạn có thể thấy, không còn
màu đỏ nữa.
16:40
his brainóc is quietingQuieting down.
389
985000
2000
Bộ não đang dần ngưng hoạt động.
16:42
He's collapsedsụp đổ in the snowtuyết here. Everything is quietYên tĩnh,
390
987000
2000
Anh bị vùi trong tuyết. Mọi thứ
trở nên tĩnh lặng,
16:44
there's very little redđỏ anywhereở đâu.
391
989000
2000
dường như không còn nơi nào
hiện màu đỏ lên nữa.
16:47
BeckBeck is poweringcung cấp năng lượng down.
392
992000
2000
Beck đang dần mất đi sự sống.
16:49
He's dyingchết.
393
994000
2000
Anh đang dần chết đi.
16:53
You go on to the nextkế tiếp scanquét,
394
998000
2000
Lần scan tiếp theo,
16:55
but, in Beck'sBeck's casetrường hợp,
395
1000000
2000
trong trường hợp của Beck,
16:57
you can see that the middleở giữa partphần of his brainóc
396
1002000
2000
phần giữa của não
16:59
is beginningbắt đầu to lightánh sáng up again.
397
1004000
3000
bắt đầu hoạt động trở lại.
17:02
He's beginningbắt đầu to think about his familygia đình.
398
1007000
2000
Anh bắt đầu nghĩ về gia đình mình.
17:04
He's beginningbắt đầu to have imageshình ảnh
399
1009000
2000
Anh bắt đầu tưởng tượng ra
những hình ảnh
17:06
that are motivatingđộng lực him to get up.
400
1011000
2000
làm động lực để thức tỉnh.
17:08
He's developingphát triển energynăng lượng in this areakhu vực
401
1013000
2000
Năng lượng ở vùng này đang
được phát triển
17:10
throughxuyên qua thought.
402
1015000
2000
bằng ý nghĩ.
17:12
And this is how he's going to turnxoay thought
403
1017000
3000
Đây là cách Beck biến suy nghĩ
17:15
back into actionhoạt động.
404
1020000
3000
thành hành động.
17:18
This partphần of the brainóc is calledgọi là the anteriortrước cingulatecingulate gyrusGyrus.
405
1023000
2000
Vùng não này được gọi là hồi đai trước.
17:20
It's an areakhu vực in which
406
1025000
2000
Đây là khu vực
17:22
a lot of neuroscientistsneuroscientists believe
407
1027000
3000
mà rất nhiều nhà thần kinh học tin rằng
17:25
the seatghế of will existstồn tại.
408
1030000
2000
là nơi tồn tại ý chí của con người.
17:27
This is where people make decisionsquyết định, where they developphát triển, xây dựng willpowerwillpower.
409
1032000
3000
Đây là nơi mọi người đưa ra quyết định,
nơi họ phát triển sức mạnh ý chí.
17:30
And, you can see, there's an energynăng lượng flowlưu lượng
410
1035000
2000
Và, bạn thấy dòng năng lượng
17:32
going from the midgiữa portionphần of his brainóc,
411
1037000
2000
đi từ phần giữa của não,
17:34
where he's got imageshình ảnh of his familygia đình,
412
1039000
2000
nơi chứa hình ảnh gia đình
17:36
into this areakhu vực, which is poweringcung cấp năng lượng his will.
413
1041000
3000
vào khu vực này, nơi chức sức mạnh ý chí.
17:41
Okay. This is gettingnhận được strongermạnh mẽ hơn and strongermạnh mẽ hơn
414
1046000
2000
Được rồi. Năng lượng ngày càng mạnh hơn
17:43
to the pointđiểm where it's actuallythực ra
415
1048000
2000
và sắp biến thành
17:45
going to be a motivatingđộng lực factorhệ số.
416
1050000
2000
động cơ thúc đẩy.
17:47
He's going to developphát triển, xây dựng enoughđủ energynăng lượng in that areakhu vực --
417
1052000
2000
Beck sắp phát triển đủ năng lượng
trong khu vực đó
17:49
after a day, a night and a day --
418
1054000
2000
sau 1 ngày, 1 đêm
17:51
to actuallythực ra motivateđộng viên himselfbản thân anh ấy to get up.
419
1056000
3000
tự giúp bản thân thức tỉnh.
17:57
And you can see here,
420
1062000
2000
Bạn có thể thấy ở đây,
17:59
he's startingbắt đầu to get more energynăng lượng into the frontalmặt trước lobeThùy.
421
1064000
2000
thùy trán đang nhận nhiều năng lượng hơn.
18:01
He's beginningbắt đầu to focustiêu điểm, he can concentratetập trung now.
422
1066000
3000
Beck đang dần tập trung hơn.
18:04
He's thinkingSuy nghĩ about what he's got to do to savetiết kiệm himselfbản thân anh ấy.
423
1069000
2000
Anh nghĩ về cách để tự cứu bản thân.
18:06
So this energynăng lượng has been transmittedtruyền
424
1071000
2000
Năng lượng này đã được truyền đến
18:08
up towardđối với the fronttrước mặt of his brainóc,
425
1073000
2000
khu vực trước não,
18:10
and it's gettingnhận được quieteryên tĩnh hơn down here,
426
1075000
2000
khu vực này đang ngưng hoạt động
18:12
but he's usingsử dụng this energynăng lượng
427
1077000
2000
nhưng Beck đã sử dụng năng lượng này
18:14
to think about what he has to do to get himselfbản thân anh ấy going.
428
1079000
3000
để nghĩ về cách tự cứu bản thân.
18:17
And then, that energynăng lượng is sortsắp xếp of spreadingtruyền bá
429
1082000
3000
Và rồi sau đó, năng lượng này lan ra
18:20
throughoutkhắp his thought areaskhu vực.
430
1085000
2000
qua những khu vực chứa suy nghĩ.
18:22
He's not thinkingSuy nghĩ about his familygia đình now, and he's gettingnhận được himselfbản thân anh ấy motivatedđộng cơ.
431
1087000
3000
Lúc nãy anh không nghĩ về gia đình nữa,
và anh bắt đầu cảm thấy có động lực.
18:25
This is the posteriorsau partphần, where his musclescơ bắp are going to be movingdi chuyển,
432
1090000
3000
Đây là phần sau, nơi
cơ bắp được điều khiển,
18:28
and he's going to be pacingpacing himselfbản thân anh ấy.
433
1093000
2000
để giúp cơ thể thức tỉnh.
18:30
His hearttim and lungsphổi are going to pickchọn up speedtốc độ.
434
1095000
3000
Tim và phổi đang tăng tốc độ.
18:33
So this is what I can speculatesuy đoán mightcó thể have been going on
435
1098000
3000
Đây là những gì có thể đã diễn
ra theo suy đoán của tôi
18:36
had we been ablecó thể to do a SPECTSPECT scanquét on BeckBeck
436
1101000
3000
nếu chúng tôi có thể SPECT scan Beck
18:39
duringsuốt trong this survivalSự sống còn epicsử thi.
437
1104000
3000
vào thời điểm đó.
18:43
So here I am takinglấy carequan tâm of BeckBeck at 21,000 feetđôi chân,
438
1108000
3000
Khi chăm sóc Beck ở độ cao 21.000 feet,
18:46
and I feltcảm thấy what I was doing was completelyhoàn toàn trivialkhông đáng kể
439
1111000
3000
tôi cảm thấy những gì mình đã làm
là hoàn toàn tầm thường
18:49
comparedso to what he had donelàm xong for himselfbản thân anh ấy.
440
1114000
2000
so với những gì anh ấy
đã làm được cho bản thân.
18:51
It just showstrình diễn you what the powerquyền lực of the mindlí trí can do.
441
1116000
3000
Điều đó đã chứng minh được sức mạnh
của ý thức.
18:56
He was criticallyphê bình illbệnh, there were other criticallyphê bình illbệnh patientsbệnh nhân;
442
1121000
2000
Sức khỏe anh ấy kiệt quệ, những
người khác cũng vậy;
18:58
luckilymay mắn thay, we were ablecó thể to get a helicoptermáy bay trực thăng
443
1123000
2000
chúng tôi may mắn tìm được trực thăng
19:00
in to rescuecứu hộ these guys.
444
1125000
3000
để cứu những nhà leo núi này.
19:03
A helicoptermáy bay trực thăng cameđã đến in at 21,000 feetđôi chân
445
1128000
3000
Một chiếc trực thăng bay
đến độ cao 21.000 feet (6.401 m)
19:06
and carriedmang out the highestcao nhất helicoptermáy bay trực thăng rescuecứu hộ in historylịch sử.
446
1131000
3000
trở thành chuyến cứu hộ cao nhất
trên thế giới.
19:10
It was ablecó thể to landđất đai on the iceNước đá, take away BeckBeck
447
1135000
2000
Trực thăng đáp được trên tuyết,
mang theo Beck
19:12
and the other survivorsngười sống sót, one by one,
448
1137000
3000
và những người sống sót khác,
từng người một
19:15
and get them off to KathmanduKathmandu in a clinicphòng khám bệnh
449
1140000
3000
đến phòng khám ở Kathmandu
19:18
before we even got back to basecăn cứ camptrại.
450
1143000
3000
trước khi chúng tôi về đến trại đầu tiên.
19:21
This is a scenebối cảnh at basecăn cứ camptrại,
451
1146000
2000
Đây là hình ảnh tại trại lúc đó,
19:23
at one of the campstrại
452
1148000
2000
tại một trong những cái trại
19:25
where some of the climbersnhững nhà leo núi were lostmất đi.
453
1150000
2000
đã có vài người mất tích trong cơn bão.
19:27
And we had a memorialĐài kỷ niệm servicedịch vụ there
454
1152000
2000
Chúng tôi đã có một lễ tưởng niệm
19:29
a fewvài daysngày latermột lát sau.
455
1154000
2000
vài ngày sau ở đó.
19:31
These are SerphasSerphas lightingthắp sáng junipercây bách xù brancheschi nhánh.
456
1156000
3000
Những người Serpha đang thắp những
nhánh cây bách xù.
19:34
They believe junipercây bách xù smokehút thuốc lá is holyThánh.
457
1159000
3000
Họ tin rằng khói bách xù rất linh thiêng.
19:37
And the climbersnhững nhà leo núi stoodđứng around on the highcao rocksđá
458
1162000
4000
Các nhà leo núi đứng xung quanh
trên những tảng đá cao
19:41
and spokenói of the climbersnhững nhà leo núi who were lostmất đi
459
1166000
3000
và nói về người đã khuất
19:44
up nearở gần the summithội nghị thượng đỉnh,
460
1169000
2000
do tai nạn gần đỉnh núi,
19:46
turningquay to the mountainnúi, actuallythực ra, to talk to them directlytrực tiếp.
461
1171000
3000
hay đúng hơn là hướng về đỉnh núi
và nói chuyện trực tiếp với họ.
19:51
There were fivesố năm climbersnhững nhà leo núi lostmất đi here.
462
1176000
2000
Có 5 nhà leo núi đã mất tích ở đây.
19:53
This was ScottScott FischerFischer,
463
1178000
3000
Scott Fischer,
19:58
RobRob HallHall,
464
1183000
2000
Rob Hall,
20:00
AndyAndy HarrisHarris,
465
1185000
2000
Andy Harris,
20:02
DougDoug HansenHansen
466
1187000
2000
Doug Hansen
20:04
and YasukoYasuko NambaNamba.
467
1189000
2000
và Yasuko Namba.
20:06
And one more climbernhà leo núi
468
1191000
2000
1 người nữa
20:08
should have diedchết that day, but didn't,
469
1193000
3000
vốn tưởng đã chết nhưng lại không,
20:11
and that's BeckBeck WeathersThời tiết.
470
1196000
3000
đó chính là Beck Weathers.
20:14
He was ablecó thể to survivetồn tại
471
1199000
2000
Anh ấy đã sống sót
20:16
because he was ablecó thể to generatetạo ra that incredibleđáng kinh ngạc willpowerwillpower,
472
1201000
3000
bởi vì anh đã tạo ra được sức mạnh
ý chí đáng kinh ngạc,
20:19
he was ablecó thể to use all the powerquyền lực of his mindlí trí
473
1204000
3000
anh có thể sử dụng sức mạnh đó
20:22
to savetiết kiệm himselfbản thân anh ấy.
474
1207000
3000
để tự cứu bản thân.
20:25
These are TibetanTây Tạng prayercầu nguyện flagslá cờ.
475
1210000
2000
Đây là những lá cờ cầu nguyện
của người Tây Tạng.
20:27
These SherpasNhững người Sherpa believe that
476
1212000
2000
Người Sherpa tin rằng
20:29
if you writeviết prayerscầu nguyện on these flagslá cờ,
477
1214000
2000
nếu bạn viết lời cầu nguyện lên
những lá cờ này,
20:31
the messagethông điệp will be carriedmang up to the godsthần,
478
1216000
3000
thông điệp sẽ được chuyển đến Thượng Đế.
20:34
and that yearnăm, Beck'sBeck's messagethông điệp was answeredđã trả lời.
479
1219000
3000
Năm đó, lời cầu nguyện
của Beck đã được đáp lại.
20:38
Thank you.
480
1223000
2000
Cảm ơn vì đã lắng nghe.
20:40
(ApplauseVỗ tay)
481
1225000
2000
(Vỗ tay)
Translated by Tien Lam
Reviewed by Linh Ha

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Ken Kamler - Adventure physician
Ken Kamler has served as doctor on some of the world’s most daring expeditions, but also performs delicate microsurgery when at home in New York.

Why you should listen

Ken Kamler has practiced medicine in some of the most extreme conditions on Earth -- from the Andes mountains to the Antarctic ice to the Amazon rainforest. Many of his expeditions have been in concert with National Geographic, helping teams to carry out geological research and precision mapping less traveled areas of the world. He has also served as the chief high altitude physician in research by NASA, helping examine the human body’s response to high altitudes.

When not on expedition to a remote corner of the globe, Kamler practices microsurgery, specializing in hand reconstruction and finger reattachment. He has also chronicled his adventures in the books Doctor on Everest and Surviving the Extremes: A Doctor's Journey to the Limits of Human Endurance. His treatment of the climbers in the largest disaster to happen on Mount Everest was portrayed in the book Into Thin Air and in the IMAX film documentary, Everest. He has been active in promoting the Boy Scouts of America and currently serves as their Founders District Chairman in Queens, NY.

More profile about the speaker
Ken Kamler | Speaker | TED.com