ABOUT THE SPEAKERS
Lauren Hodge - Science fair winner
Lauren Hodge won the 2011 Google Science Fair in the age 13-14 category.

Why you should listen

Lauren Hodge has been competing in science fair projects since she was 7 years old. For her latest project, she investigated the formation of carcinogens in different methods of preparing chicken -- and found a surprising result. That work won first prize in the Google Science Fair's age 13-14 category.

More profile about the speaker
Lauren Hodge | Speaker | TED.com
Shree Bose - Science fair winner
Shree Bose was the grand prize winner at the 2011 Google Science Fair.

Why you should listen

Shree Bose's school system doesn't officially participate in science fairs, so for ten years she entered herself in as many fairs as she could. In 2011 she presented her latest project: determining the mechanism of chemotherapy resistance in ovarian cancer -- a breakthrough that could improve future treatments. That project earned her the grand prize at the inaugural Google Science Fair.

More profile about the speaker
Shree Bose | Speaker | TED.com
Naomi Shah - Science fair winner
Naomi Shah won the 2011 Google Science Fair in the age 15-16 category.

Why you should listen

Naomi Shah's first word was "why." She went from pestering her parents with questions about organic chemistry and nuclear energy, to a resarch project that developed a novel mathematical model for the effects of air polution on asthmatics. That work won her first place in the Google Science Fair age 15-16 category.

More profile about the speaker
Naomi Shah | Speaker | TED.com
TEDxWomen 2011

Lauren Hodge, Shree Bose + Naomi Shah: Award-winning teenage science in action

Ödüllü gençler bilim için çalışıyor

Filmed:
1,029,643 views

2011'de üç genç bayan, bu yıl ilki düzenlenen Google Bilim Fuarı'nın en büyük ödüllerini topladı. TEDxWomen'de Lauren Hodge, Shree Bose ve Naomi Shah olağanüstü projelerini ve bilim tutkusuna dönüşen süreçlerini anlattı.
- Science fair winner
Lauren Hodge won the 2011 Google Science Fair in the age 13-14 category. Full bio - Science fair winner
Shree Bose was the grand prize winner at the 2011 Google Science Fair. Full bio - Science fair winner
Naomi Shah won the 2011 Google Science Fair in the age 15-16 category. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
LaurenLauren HodgeHodge: If you were going to a restaurantrestoran and wanted a healthierdaha sağlıklı optionseçenek,
0
0
3000
Lauren Hodge: Eğer bir restorana gitseydiniz ve daha sağlıklı bir şeyler yemek isteseydiniz,
00:18
whichhangi would you chooseseçmek, grilledızgara or friedKızarmış chickentavuk?
1
3000
2000
tavuğunuzu ızgarada mı yoksa yağda kızartılmış olarak mı tercih ederdiniz?
00:20
Now mostçoğu people would answerCevap grilledızgara,
2
5000
2000
Birçok insan bu soruya "ızgara" diye cevap veriyor
00:22
and it's truedoğru that grilledızgara chickentavuk does containiçermek lessaz fatşişman and fewerDaha az calorieskalori.
3
7000
3000
ve bu doğru çünkü gerçekten de ızgara edilmiş tavuk daha az yağ ve kalori içerir.
00:25
HoweverAncak, grilledızgara chickentavuk posespozlar a hiddengizli dangerTehlike.
4
10000
2000
Ne var ki, ızgara tavuk içinde gizli bir tehdidi barındırıyor.
00:27
The hiddengizli dangerTehlike is heterocyclicoluşur aminesaminler --
5
12000
2000
Bu gizli tehdidin adı heterosiklik aminolar --
00:29
specificallyözellikle phenomethylimidazopyridinephenomethylimidazopyridine,
6
14000
2000
başka bir ifadeyle phenomethylimidazopyridine,
00:31
or PhIPPhIP --
7
16000
2000
ya da PhIP --
00:33
(laughterkahkaha)
8
18000
2000
(Kahkahalar)
00:35
whichhangi is the immunogenicimmunojenik or carcinogenickanserojen compoundbileşik.
9
20000
3000
ki bunlar immünojen veya kanserojen bir bileşiktir.
00:38
A carcinogenkanserojen is any substancemadde or agentAjan
10
23000
2000
Bir kanserojen,
00:40
that causesnedenleri abnormalanormal growthbüyüme of cellshücreler,
11
25000
2000
vücudun diğer organlarına da sıçrayabilen ve yayılabilen
00:42
whichhangi can alsoAyrıca causesebeb olmak them to metastasizemetastaz or spreadYAYILMIŞ.
12
27000
3000
ve hücrelerde olağan dışı büyümeye yol açan bir çeşit bileşik ya da etkendir.
00:45
They are alsoAyrıca organicorganik compoundsBileşikler
13
30000
2000
Bu yapılar ayrıca
00:47
in whichhangi one or more of the hydrogensHidrojen in ammoniaAmonyak
14
32000
3000
amonyaktaki bir veya daha fazla sayıdaki hidrojenin
00:50
is replaceddeğiştirilir with a more complexkarmaşık groupgrup.
15
35000
2000
daha kompleks bir grupla yer değiştirmesi ile oluşan organik bileşiklerdir.
00:52
StudiesÇalışmalar showgöstermek that antioxidantsantioksidanlar
16
37000
2000
Çalışmalar, antioksidanların bu heterosiklik aminoları
00:54
are knownbilinen to decreaseazaltmak these heterocyclicoluşur aminesaminler.
17
39000
2000
azaltabildiğini gösteriyor
00:56
HoweverAncak, no studiesçalışmalar existvar olmak yethenüz
18
41000
2000
Fakat bunun nasıl ve neden
00:58
that showgöstermek how or why.
19
43000
2000
olduğunu açıklayabilen bir çalışma henüz yok.
01:00
These here are fivebeş differentfarklı organizationsorganizasyonlar that classifysınıflandırmak carcinogenskarsinojenler.
20
45000
3000
Burada kanserojenleri gruplandıran beş ayrı organizasyon var.
01:03
And as you can see, noneYok of the organizationsorganizasyonlar considerdüşünmek the compoundsBileşikler to be safekasa,
21
48000
3000
Buradan da görebileceğiniz gibi hiçbir organizasyon
01:06
whichhangi justifiesiki yana yaslar the need to decreaseazaltmak them in our dietdiyet.
22
51000
3000
diyetimizde azaltmamız gereken bileşikleri güvenli bulmuyor.
01:09
Now you mightbelki wondermerak etmek how a 13 year-oldyaş girlkız could come up with this ideaFikir.
23
54000
3000
Şu an belki 13 yaşında bir kızın bu fikirleri nasıl ileri sürdüğünü merak ediyorsunuz.
01:12
And I was led to it throughvasitasiyla a seriesdizi of eventsolaylar.
24
57000
2000
Buna beni bir dizi olay sürükledi.
01:14
I first learnedbilgili about it throughvasitasiyla a lawsuitdava I readokumak about in my doctor'sdoktorda officeofis --
25
59000
3000
İlk olarak öğrendiklerim doktorumun ofisinde
01:17
(LaughterKahkaha)
26
62000
3000
(Kahkahalar)
01:20
whichhangi was betweenarasında the Physician'sHekimin CommitteeKomitesi for ResponsibleSorumlu MedicineTıp
27
65000
3000
yedi farklı fast-food restoranıyla Sorumlu Tıp Hekimleri Komitesi arasında geçen
01:23
and sevenYedi differentfarklı fasthızlı foodGıda restaurantsrestoranlar.
28
68000
2000
bir dava hakkında okuduklarımdandı.
01:25
They weren'tdeğildi sueddava because there was carcinogenskarsinojenler in the chickentavuk,
29
70000
3000
Bu restoranlar, tavuklarının içinde kanserojen madde olduğundan değil
01:28
but they were sueddava because of California'sKaliforniya'nın PropositionTeklif 65,
30
73000
4000
65 nolu California yasasına göre dava edilmişti -ki bu yasaya göre
01:32
whichhangi statedbelirtilen that if there's anything dangeroustehlikeli in the productsÜrünler
31
77000
3000
eğer bir ürünün içinde tehlikeli madde varsa
01:35
then the companiesşirketler had to give a clearaçık warninguyarı.
32
80000
2000
üretici firma bunu açık bir şekilde ifade etmek zorundadır.-
01:37
So I was very surprisedşaşırmış about this.
33
82000
2000
Bu beni çok şaşırttı.
01:39
And I was wonderingmerak ediyor why nobodykimse knewbiliyordum more
34
84000
2000
Ve bu pek de zararlı görünmeyen
01:41
about this dangeroustehlikeli grilledızgara chickentavuk,
35
86000
2000
tehlikeli ızgara tavuk hakkında
01:43
whichhangi doesn't seemgörünmek very harmfulzararlı.
36
88000
2000
neden hiçkimsenin yeterli bilgiye sahip olmadığını merak ettim.
01:45
But then one night, my momanne was cookingyemek pişirme grilledızgara chickentavuk for dinnerakşam yemegi,
37
90000
3000
Sonra bir akşam, annem akşam yemeği için tavuk ızgara yaparken
01:48
and I noticedfark that the edgeskenarları of the chickentavuk,
38
93000
2000
limon suyunda terbiye edilmiş tavuğun
01:50
whichhangi had been marinatedMarine in lemonlimon juiceMeyve suyu, turneddönük whitebeyaz.
39
95000
3000
kenarlarının beyaza döndüğünü farkettim.
01:53
And latersonra in biologyBiyoloji classsınıf, I learnedbilgili that it's duenedeniyle to a processsüreç calleddenilen denaturingdenaturing,
40
98000
3000
Sonrasında bir biyoloji dersinde bunun denatürasyon denen bir süreçten kaynaklandığını öğrendim.
01:56
whichhangi is where the proteinsproteinler will changedeğişiklik shapeşekil
41
101000
2000
Bu süreçte proteinlerin şekli değişiyor
01:58
and losekaybetmek theironların abilitykabiliyet to chemicallykimyasal olarak functionfonksiyon.
42
103000
3000
ve kimyasal fonksiyonlarını kaybediyorlar.
02:01
So I combinedkombine these two ideasfikirler and I formulatedformüle a hypothesishipotez,
43
106000
3000
Bu iki bilgiyi birleştirip bir hipotez formüle ettim
02:04
sayingsöz that, could possiblybelki
44
109000
2000
belki de kanserojenler,
02:06
the carcinogenskarsinojenler be decreasedazalma duenedeniyle to a marinadeMarine
45
111000
3000
tavuk terbiye edildiğinden ötürü azaldı
02:09
and could it be duenedeniyle to the differencesfarklar in PHPH?
46
114000
2000
ve bu durum PH dengesinin değişiminden kaynaklandı.
02:11
So my ideaFikir was borndoğmuş,
47
116000
2000
Böylece benim fikrim doğmuş oldu
02:13
and I had the projectproje setset up and a hypothesishipotez,
48
118000
2000
ve bir proje oluşturup hipotez geliştirdim.
02:15
so what was my nextSonraki stepadım?
49
120000
2000
Bir sonraki adımım ne oldu?
02:17
Well obviouslybelli ki I had to find a lablaboratuvar to work at
50
122000
2000
Açıkçası çalışmak için bir laboratuvara ihtiyacım vardı
02:19
because I didn't have the equipmentekipman in my schoolokul.
51
124000
3000
çünkü okuduğum okulda yeterli ekipman yoktu.
02:22
I thought this would be easykolay,
52
127000
2000
Bunun kolay olduğunu düşünmüştüm,
02:24
but I emailedpostayla about 200 differentfarklı people
53
129000
2000
fakat beş saat içinde yaşadığım civarda bulunan
02:26
withiniçinde a five-hour5 saat radiusRADIUS of where I livedyaşamış,
54
131000
2000
yaklaşık 200 kişiye mail attığım halde
02:28
and I got one positivepozitif responsetepki that said that they could work with me.
55
133000
3000
benimle çalışabileceğini ifade eden yalnızca bir cevap alabildim.
02:31
MostÇoğu of the othersdiğerleri eitherya never respondedcevap back,
56
136000
2000
Geri kalanların çoğu,
02:33
said they didn't have the time
57
138000
2000
vakitlerinin olmadığını veya ekipmanlarının olmaması sebebiyle
02:35
or didn't have the equipmentekipman and couldn'tcould help me.
58
140000
2000
bana yardım edemeyeceklerini ifade etmek için bile geri dönmediler.
02:37
So it was a bigbüyük commitmenttaahhüt
59
142000
2000
O yüzden aldığım cevap laboratuvarı
02:39
to drivesürücü to the lablaboratuvar to work multipleçoklu timeszamanlar.
60
144000
3000
kullanarak çalışmam için büyük bir fırsattı.
02:42
HoweverAncak, it was a great opportunityfırsat to work in a realgerçek lablaboratuvar --
61
147000
2000
Gerçek bir laboratuvarda çalışmak harika bir imkandı,
02:44
so I could finallyen sonunda startbaşlama my projectproje.
62
149000
2000
nihayet projeme başlayabilmiştim.
02:46
The first stageevre was completedtamamlanan at home,
63
151000
2000
İlk aşama,
02:48
whichhangi consistedoluşuyordu of marinatingMarine the chickentavuk,
64
153000
2000
tavukları terbiye edip
02:50
grillingızgara the chickentavuk, amassingerişip it
65
155000
2000
labaratuvara götürmek üzere
02:52
and preparinghazırlamak it to be transportedtaşınan to the lablaboratuvar.
66
157000
3000
paketleyip hazır hale getirmek suretiyle tamamlandı.
02:55
The secondikinci stageevre was completedtamamlanan
67
160000
2000
İkinci aşama,
02:57
at the PennPenn StateDevlet UniversityÜniversitesi mainana campuskampus lablaboratuvar,
68
162000
2000
Penn State Üniversitesi'nin ana kampüsündeki labaratuvarda
02:59
whichhangi is where I extractedçıkarılan the chemicalskimyasallar,
69
164000
2000
tavukta PH değeri değişmiş bölgeyi ayıklayıp
03:01
changeddeğişmiş the PHPH so I could runkoş it throughvasitasiyla the equipmentekipman
70
166000
2000
oradaki ekipmanların yardımıyla
03:03
and separatedayrıldı the compoundsBileşikler I neededgerekli
71
168000
2000
ihtiyacım olan
03:05
from the restdinlenme of the chickentavuk.
72
170000
2000
bileşikleri elde etmemle tamamlandı.
03:07
The finalnihai stagesaşamaları, when I ranran the samplesörnekler
73
172000
2000
Son aşamada ise,
03:09
throughvasitasiyla a high-pressureyüksek basınç
74
174000
2000
yüksek başınçlı
03:11
liquidsıvı chromatographyKromatografi masskitle spectrometerSpektrometre,
75
176000
3000
likit kromatografi kütle spektrometre vasıtasıyla
03:14
whichhangi separatedayrıldı the compoundsBileşikler and analyzedanaliz the chemicalskimyasallar
76
179000
3000
bileşikleri ayırdım ve kimyasalları analiz ettim.
03:17
and told me exactlykesinlikle how much carcinogenskarsinojenler I had
77
182000
2000
Bu sayede hazırladığım tavukta
03:19
in my chickentavuk.
78
184000
2000
ne miktarda kanserojen madde bulunduğunu tespit ettim
03:21
So when I wentgitti throughvasitasiyla the dataveri, I had very surprisingşaşırtıcı resultsSonuçlar,
79
186000
3000
Elde ettiğim bilgileri gözden geçirirken şaşırtıcı bir sonuçla karşılaştım,
03:24
because I foundbulunan that fourdört out of the fivebeş marinatingMarine ingredientsmalzemeler
80
189000
3000
çünkü terbiye karışımında bulunan beş malzemeden dördü
03:27
actuallyaslında inhibitedinhibe the carcinogenkanserojen formationformasyon.
81
192000
2000
aslında kanserojen maddelerin olumsuz etkilerini engelliyordu.
03:29
When comparedkarşılaştırıldığında with the unmarinatedunmarinated chickentavuk,
82
194000
2000
Kontrol grubu olan
03:31
whichhangi is what I used as my controlkontrol,
83
196000
3000
terbiye edilmemiş tavuk ile karşılaştırdığımda
03:34
I foundbulunan that lemonlimon juiceMeyve suyu workedişlenmiş by faruzak the besten iyi,
84
199000
2000
limon suyunun kanserojen etkiyi önlemede
03:36
whichhangi decreasedazalma the carcinogenskarsinojenler
85
201000
2000
% 98'lik bir oranda etkili olduğunu ve bu sayede
03:38
by about 98 percentyüzde.
86
203000
2000
diğer malzemelerden açık ara önde olduğunu keşfettim.
03:40
The saltwatertuzlu su marinadeMarine and the brownkahverengi sugarşeker marinadeMarine
87
205000
3000
Tuzlu su terbiyesi ve esmer şeker terbiyesi de
03:43
alsoAyrıca workedişlenmiş very well,
88
208000
2000
% 60 oranda kanserojen etkiyi önleyerek
03:45
decreasingazalan the carcinogenskarsinojenler by about 60 percentyüzde.
89
210000
2000
ciddi düzeyde etkili oluyordu.
03:47
OliveZeytin oilsıvı yağ slightlyhafifçe decreasedazalma the PhIPPhIP formationformasyon,
90
212000
3000
Zeytin yağı PhIP oluşumunu azaltıyordu
03:50
but it was nearlyneredeyse negligibleihmal edilebilir.
91
215000
2000
fakat bu neredeyse ihmal edilebilir düzeydeydi.
03:52
And the soysoya sauceSos resultsSonuçlar were inconclusivesonuçsuz
92
217000
2000
Soya sosunun etkisinin sonuçları çok yeterli değildi
03:54
because of the largegeniş dataveri rangemenzil,
93
219000
2000
çünkü bu konuda birbirinden çok farklı bilgiler edindik.
03:56
but it seemsgörünüyor like soysoya sauceSos
94
221000
2000
Fakat soya sosunun tavuktaki etkisi
03:58
actuallyaslında increasedartmış the potentialpotansiyel carcinogenskarsinojenler.
95
223000
2000
potansiyel kanserojen maddeleri artırır yönde gibiydi.
04:00
AnotherBaşka bir importantönemli factorfaktör that I didn't take into accounthesap initiallybaşlangıçta
96
225000
2000
Başta hesaba katmadığım çok önemli
04:02
was the time cookedpişmiş.
97
227000
2000
bir faktör de pişirme süresiydi.
04:04
And I foundbulunan that if you increaseartırmak the time cookedpişmiş,
98
229000
2000
Şunu farkettim ki pişirme süresini uzattığınızda
04:06
the amounttutar of carcinogenskarsinojenler rapidlyhızla increasesartışlar.
99
231000
3000
kanserojen madde miktarı da hızla artıyor.
04:09
So the besten iyi way to marinateMarine chickentavuk, basedmerkezli on this,
100
234000
3000
Yani tavukları pişirmeden önce terbiye etmenin en iyi yolu
04:12
is to, not under-cookaltında aşçı,
101
237000
2000
onları ne az pişirmek,
04:14
but definitelykesinlikle don't over-cookaşırı aşçı and charchar the chickentavuk,
102
239000
2000
ne de çok pişirip karbonlaşmasına sebebiyet vermek
04:16
and marinateMarine in eitherya lemonlimon juiceMeyve suyu, brownkahverengi sugarşeker or saltwatertuzlu su.
103
241000
4000
ve tavukları pişirmeden önce limon suyu, esmer şeker ya da tuzlu suda terbiye etmekten geçiyor.
04:21
(ApplauseAlkış)
104
246000
5000
(Alkışlar)
04:26
BasedDayalı on these findingsbulgular, I have a questionsoru for you.
105
251000
3000
Bu bulgulara dayanarak size bir soru yönelteyim.
04:29
Would you be willingistekli to make a simplebasit changedeğişiklik in your dietdiyet
106
254000
3000
Uyguladığınız diyette hayatınızı koruyabilecek
04:32
that could potentiallypotansiyel savekayıt etmek your life?
107
257000
2000
ufak çaplı bir değişiklik yapmak ister misiniz?
04:34
Now I'm not sayingsöz that if you eatyemek grilledızgara chickentavuk that's not marinatedMarine,
108
259000
2000
Şu an size terbiye edilmemiş ızgara tavuk yerseniz
04:36
you're definitelykesinlikle going to catchyakalamak cancerkanser and dieölmek.
109
261000
2000
kesinlikle kansere yakalanır ve ölürsünüz demiyorum.
04:38
HoweverAncak, anything you can do
110
263000
2000
Fakat potansiyel kanserojen maddelerinin risklerini
04:40
to decreaseazaltmak the riskrisk of potentialpotansiyel carcinogenskarsinojenler
111
265000
2000
azaltmak için yapacağınız herşey
04:42
can definitelykesinlikle increaseartırmak the qualitykalite of lifestyleyaşam tarzı.
112
267000
3000
kesinlikle hayat kalitenizi artırır.
04:45
Is it worthdeğer it to you?
113
270000
2000
Bu size birşey ifade ediyor mu?
04:47
How will you cookpişirmek your chickentavuk now?
114
272000
2000
Peki bundan sonra tavuğunuzu nasıl pişireceksiniz?
04:49
(ApplauseAlkış)
115
274000
16000
(Alkışlar)
05:05
ShreeShree BoseBose: HiMerhaba everyoneherkes. I'm ShreeShree BoseBose.
116
290000
2000
Shree Bose: Herkese merhaba. Ben Shree Bose.
05:07
I was the 17-18 year-oldyaş ageyaş categorykategori winnerkazanan
117
292000
2000
Kategori ödülünü ve sonrasında
05:09
and then the grandbüyük prizeödül winnerkazanan.
118
294000
3000
büyük ödülü aldığımda 17-18 yaşındaydım.
05:12
And I want all of you
119
297000
2000
Sizden, ölü mavi bir ıspanak bitkisini
05:14
to imaginehayal etmek a little girlkız
120
299000
2000
elinde tutmakta olan
05:16
holdingtutma a deadölü bluemavi spinachıspanak plantbitki.
121
301000
3000
küçük bir kız hayal etmenizi istiyorum.
05:19
And she's standingayakta in frontön of you and she's explainingaçıklayan to you
122
304000
3000
Bu kız sizin önünüzde duruyor ve
05:22
that little kidsçocuklar will eatyemek theironların vegetablessebzeler
123
307000
2000
eğer bitkiler farklı renklerde olurlarsa
05:24
if they're differentfarklı colorsrenkler.
124
309000
2000
onları yiyeceğini söylüyor.
05:26
SoundsSesler ridiculousgülünç, right.
125
311000
2000
Kulağa saçma geliyor değil mi?
05:28
But that was me yearsyıl agoönce.
126
313000
2000
Fakat bu benim yıllar önceki halimi ifade ediyor.
05:30
And that was my first scienceBilim fairadil projectproje.
127
315000
3000
Ve bu benim ilk bilim fuarı projemdi.
05:33
It got a bitbit more complicatedkarmaşık from there.
128
318000
3000
Durum yıllar öncesinden bugüne biraz daha karmaşık bir hal aldı.
05:36
My olderdaha eski brothererkek kardeş PanakiPanaki BoseBose
129
321000
2000
Abim Panaki Bose
05:38
spentharcanmış hourssaatler of his time explainingaçıklayan atomsatomları to me
130
323000
3000
matematiği bile zar zor anladığım halde
05:41
when I barelyzar zor understoodanladım basictemel algebracebir.
131
326000
3000
bana atomları anlatmak için saatlerini harcardı.
05:44
My parentsebeveyn sufferedacı throughvasitasiyla manyçok more of my scienceBilim fairadil projectsprojeler,
132
329000
3000
Annem ve babam, için de uzaktan kumandalı çöp kovası da olan
05:47
includingdahil olmak üzere a remoteuzak controlledkontrollü garbageçöp can.
133
332000
2000
katıldığım çok sayıdaki bilim etkinliği projelerimden ötürü hayli acı çekti.
05:49
(LaughterKahkaha)
134
334000
2000
(Kahkahalar)
05:51
And then camegeldi the summeryaz after my freshmanBirinci sınıf öğrencisi yearyıl,
135
336000
3000
Lise 1'i bitirdiğim yılın yazında
05:54
when my grandfatherBüyük baba passedgeçti away duenedeniyle to cancerkanser.
136
339000
3000
büyük babam kanser sebebiyle aramızdan ayrıldı.
05:57
And I rememberhatırlamak watchingseyretme my familyaile go throughvasitasiyla that
137
342000
2000
Bu olayla ilgili ailemin ne denli acı çektiğini
05:59
and thinkingdüşünme that I never wanted anotherbir diğeri familyaile
138
344000
3000
ve bu sebeple bir başka ailenin asla böyle bir kaybın
06:02
to feel that kindtür of losskayıp.
139
347000
3000
acısını yaşamamasını dilediğimi anımsıyorum.
06:05
So, armedSilahlı with all the wisdombilgelik
140
350000
2000
Lise 1'de edindiğim bütün biyoloji
06:07
of freshmanBirinci sınıf öğrencisi yearyıl biologyBiyoloji,
141
352000
2000
birikimimi kuşanarak 15 yaşımdayken
06:09
I decidedkarar I wanted to do cancerkanser researchAraştırma
142
354000
3000
kanser üzerinde bir araştırma
06:12
at 15.
143
357000
2000
yapmam gerektiğine karar verdim.
06:14
Good planplan.
144
359000
2000
İyi plandı.
06:16
So I startedbaşladı emailinge-posta gönderme all of these professorsprofesörler in my areaalan
145
361000
2000
İşe mail yoluyla alanımdaki bütün profesörlere
06:18
askingsormak to work underaltında theironların supervisiongözetim in a lablaboratuvar.
146
363000
4000
onların gözetimi altında çalışmayı talep ettiğimi ifade ederek başladım.
06:22
Got rejectedreddedilen by all exceptdışında one.
147
367000
2000
Biri hariç hepsi reddedildi.
06:24
And then wentgitti on, my nextSonraki summeryaz,
148
369000
2000
Sonraki yaz
06:26
to work underaltında DrDr. BasuBasu
149
371000
2000
Dr. Basu'nun altında çalışmak üzere
06:28
at the UNTUNT HealthSağlık CenterMerkezi at FortFort WorthDeğer, TexasTexas.
150
373000
3000
Texas Fort Worth'te bulunan UNT Sağlık Merkezi'ne gittim.
06:31
And that is where the researchAraştırma beganbaşladı.
151
376000
3000
Burası araştırmanın başladığı yerdi.
06:34
So ovarianYumurtalık cancerkanser
152
379000
2000
Yumurtalık kanseri de
06:36
is one of those cancerskanserler that mostçoğu people don't know about,
153
381000
3000
bu kanserlerden biri fakat pek çok insan bu konuda bilgi sahibi değil
06:39
or at leasten az don't payödeme that much attentionDikkat to.
154
384000
3000
veya en azından buna pek aldırmıyor.
06:42
But yethenüz, it's the fifthbeşinci leadingönemli causesebeb olmak of cancerkanser deathsölümler
155
387000
3000
Ne var ki bu kanser türü, Amerika'da kadınlar arasında
06:45
amongarasında womenkadınlar in the UnitedAmerika StatesBirleşik.
156
390000
3000
kanser kaynaklı ölümlerde beşinci sırada yer alıyor.
06:48
In factgerçek, one in 70 womenkadınlar
157
393000
2000
Aslında her 70 kadından birine
06:50
will be diagnosedtanısı with ovarianYumurtalık cancerkanser.
158
395000
2000
yumurtalık kanseri teşhisi konuyor.
06:52
One in 100
159
397000
2000
Her yüz kadından biri
06:54
will dieölmek from it.
160
399000
2000
aynı sebeple ölüyor.
06:56
ChemotherapyKemoterapi, one of the mostçoğu effectiveetkili waysyolları
161
401000
2000
Günümüzde kanser tedavisinde
06:58
used to treattedavi etmek cancerkanser todaybugün,
162
403000
2000
kullanılan en etkili yollardan biri olan kemoterapi,
07:00
involvesgerektirir givingvererek patientshastalar really highyüksek dosesdoz of chemicalskimyasallar
163
405000
2000
kanser hücrelerini öldürmek için
07:02
to try and killöldürmek off cancerkanser cellshücreler.
164
407000
3000
hastayı yüksek dozlu kimyasallara maruz bırakıyor.
07:05
CisplatinSisplatin is a relativelyNispeten commonortak
165
410000
2000
Cisplatin, laboratuvar ortamında üretilen,
07:07
ovarianYumurtalık cancerkanser chemotherapykemoterapi drugilaç --
166
412000
3000
kanser hücrelerinin DNA yapısını bozarak
07:10
a relativelyNispeten simplebasit moleculemolekül madeyapılmış in the lablaboratuvar
167
415000
3000
onları öldüren yaygın bir
07:13
that messesMesses with the DNADNA of cancerkanser cellshücreler
168
418000
2000
yumurtalık kanseri kemoterapi ilacı
07:15
and causesnedenleri them to killöldürmek themselveskendilerini.
169
420000
2000
ve basit bir molekül.
07:17
SoundsSesler great, right?
170
422000
2000
Kulağa harika geliyor, değil mi?
07:19
But here'sburada the problemsorun:
171
424000
2000
Fakat burada bir problem var:
07:21
sometimesara sıra patientshastalar becomeolmak resistantdayanıklı to the drugilaç,
172
426000
3000
Bazen hastalar ilaçlara karşı direnişli hale gelebiliyorlar
07:24
and then yearsyıl after they'veonlar ettik been declaredbeyan to be cancerkanser freeücretsiz,
173
429000
3000
ve yıllar sonra kanserden kurtuldukları
07:27
they come back.
174
432000
2000
ve geri döndükleri bildiriliyor.
07:29
And this time, they no longeruzun respondyanıtlamak to the drugilaç.
175
434000
2000
Fakat bu sefer de ilaçlara cevap veremez hale geliyorlar.
07:31
It's a hugeKocaman problemsorun.
176
436000
2000
Bu büyük bir problem.
07:33
In factgerçek, it's one of the biggesten büyük problemssorunlar
177
438000
2000
Aslında bu kemoterapinin
07:35
with chemotherapykemoterapi todaybugün.
178
440000
2000
bugünkü en önemli problemi.
07:37
So we wanted to figureşekil out
179
442000
2000
Yumurtalik kanseri hücrelerinin
07:39
how these ovarianYumurtalık cancerkanser cellshücreler are becomingolma resistantdayanıklı
180
444000
3000
Cisplatin adı verilen ilaca karşı nasıl direnç kazandığını
07:42
to this drugilaç calleddenilen CisplatinSisplatin.
181
447000
2000
çözmek istedik.
07:44
And we wanted to figureşekil this out,
182
449000
2000
Bunu çözmek istedik,
07:46
because if we could figureşekil that out,
183
451000
2000
çünkü eğer bunu çözebilirsek
07:48
then we mightbelki be ableyapabilmek to preventönlemek that resistancedirenç from ever happeningolay.
184
453000
3000
hücrelerin direnç kazanmasının önüne geçebilecektik.
07:51
So that's what we setset out to do.
185
456000
2000
Biz de tam bunu uyguladık.
07:53
And we thought it had something to do with this proteinprotein calleddenilen AMPAMP kinasekinaz,
186
458000
3000
Ve buna sebebiyet veren unsurun AMP kinaz adı verilen
07:56
an energyenerji proteinprotein.
187
461000
2000
bir enerji proteini olabileceğini düşündük.
07:58
So we ranran all of these teststestler blockingengelleme the proteinprotein,
188
463000
3000
Bu proteini bloke etmek için bütün bu testleri uyguladık
08:01
and we saw this hugeKocaman shiftvardiya.
189
466000
2000
ve yansıda görebileceğiniz bu büyük değişimi gözlemledik.
08:03
I mean, on the slidekaymak, you can see
190
468000
2000
Burada görebileceğiniz gibi
08:05
that on our sensitivehassas sideyan,
191
470000
2000
ilaç hassasiyetimiz açısından
08:07
these cellshücreler that are respondingtepki vermek to the drugilaç,
192
472000
2000
bu proteini bloke etmeye başladığımızda
08:09
when we startbaşlama blockingengelleme the proteinprotein,
193
474000
2000
ilaca tepki veren hücrelerden
08:11
the numbernumara of dyingölen cellshücreler -- those coloredrenkli dotsnoktalar --
194
476000
3000
ölenlerin sayısı --şu renkli noktalar--
08:14
they're going down.
195
479000
2000
gitgide azalıyor.
08:16
But then on this sideyan, with the sameaynı treatmenttedavi,
196
481000
3000
Fakat direnç açısından, aynı işleme verilen tepki
08:19
they're going up -- interestingilginç.
197
484000
3000
artış şeklinde oluyor --ilginç.
08:22
But those are dotsnoktalar on a screenekran for you;
198
487000
2000
Ekranda gördüğünüz bu noktalar
08:24
what exactlykesinlikle does that mean?
199
489000
2000
tam olarak ne anlama geliyor?
08:26
Well basicallytemel olarak that meansanlamına geliyor
200
491000
2000
Temelde şu anlama geliyor:
08:28
that this proteinprotein is changingdeğiştirme
201
493000
2000
Bu protein hassasiyet hücresinde
08:30
from the sensitivehassas cellhücre to the resistantdayanıklı cellhücre.
202
495000
2000
direnç hücresine göre farklılık gösteriyor.
08:32
And in factgerçek, it mightbelki be changingdeğiştirme the cellshücreler themselveskendilerini
203
497000
4000
Aslında protein, hücrenin kendisini
08:36
to make the cellshücreler resistantdayanıklı.
204
501000
3000
hücreyi daha dirençli kılmak için değiştiriyor olabilir.
08:39
And that's hugeKocaman.
205
504000
2000
Bu olağanüstü.
08:41
In factgerçek, it meansanlamına geliyor that if a patienthasta comesgeliyor in
206
506000
2000
Şöyle ki, eğer bir hasta ilaç alır
08:43
and they're resistantdayanıklı to this drugilaç,
207
508000
2000
ve hücreler ilaca direnç kazanırsa
08:45
then if we give them a chemicalkimyasal to blockblok this proteinprotein,
208
510000
3000
ve biz de bu proteini bloke eden kimyasalı verirsek
08:48
then we can treattedavi etmek them again
209
513000
2000
sonuçta hücreleri aynı ilaçla
08:50
with the sameaynı drugilaç.
210
515000
2000
tedavi etmiş oluruz.
08:52
And that's hugeKocaman for chemotherapykemoterapi effectivenessetki --
211
517000
3000
Bu kemoterapinin pek çok muhtemel kanser tipi üzerindeki
08:55
possiblybelki for manyçok differentfarklı typestürleri of cancerkanser.
212
520000
4000
verimliliği için olağanüstü bir imkan.
08:59
So that was my work,
213
524000
2000
Evet, benim çalışmam bu şekilde,
09:01
and it was my way of reimaginingreimagining the futuregelecek
214
526000
3000
Bu çalışma geleceği yeniden tasarlamak ve
09:04
for futuregelecek researchAraştırma, with figuringendam out exactlykesinlikle what this proteinprotein does,
215
529000
4000
sonraki araştırmalara yol açmak için, bu proteinin tam olarak ne yaptığını anlamak için,
09:08
but alsoAyrıca for the futuregelecek of chemotherapykemoterapi effectivenessetki --
216
533000
3000
ayrıca kemoterapinin verimliliğinin geleceği için
09:11
so maybe all grandfathersDede with cancerkanser
217
536000
3000
belki bütün kanser hastası dedelerin
09:14
have a little bitbit more time to spendharcamak with theironların grandchildrentorunlar.
218
539000
3000
torunlarıyla biraz daha fazla zaman geçirebilmesi için kendime açtığım bir yoldu.
09:17
But my work wasn'tdeğildi just about the researchAraştırma.
219
542000
4000
Çalışmam asla sadece bir araştırma değildi.
09:21
It was about findingbulgu my passiontutku.
220
546000
3000
Bu ayrıca benim tutkumu bulma maceramdı.
09:24
That's why beingolmak the grandbüyük prizeödül winnerkazanan
221
549000
2000
Bu sebeple Google Küresel Bilim Fuarı'nın
09:26
of the GoogleGoogle GlobalKüresel ScienceBilim FairAdil --
222
551000
2000
büyük ödülünün sahibi olmak
09:28
cuteşirin pictureresim, right --
223
553000
2000
--sevimli bir kare, değil mi?--
09:30
it was so excitingheyecan verici to me and it was suchböyle an amazingşaşırtıcı honorOnur.
224
555000
3000
bu benim için çok heyecan ve onur verici bir olaydı.
09:33
And ever sincedan beri then,
225
558000
2000
Çalışmam bunun yanında,
09:35
I've gottenkazanılmış to do some prettygüzel coolgüzel stuffşey --
226
560000
2000
bana Başkan'la görüşmek
09:37
from gettingalma to meetkarşılamak the presidentDevlet Başkanı
227
562000
2000
ve burada sizlere hitap etmek
09:39
to gettingalma to be on this stageevre
228
564000
2000
gibi oldukça prestijli olayları
09:41
to talk to all of you guys.
229
566000
2000
yaşama imkanı verdi.
09:43
But like I said, my journeyseyahat wasn'tdeğildi just about the researchAraştırma,
230
568000
3000
Fakat az önce de dediğim gibi yolculuğum sadece bir araştırma değildi,
09:46
it was about findingbulgu my passiontutku,
231
571000
2000
tutkumu bulma maceramdı,
09:48
and it was about makingyapma my ownkendi opportunitiesfırsatlar
232
573000
2000
ve benim ne yaptığımı bile bilmeden
09:50
when I didn't even know what I was doing.
233
575000
3000
kendi imkanlarımı oluşturma sürecimdi.
09:53
It was about inspirationilham
234
578000
2000
Bu benim ilhamım
09:55
and determinationbelirleme
235
580000
2000
kararlılığım
09:57
and never givingvererek up on my interestfaiz
236
582000
2000
bilime, öğrenmeye ve gelişmeye karşı
09:59
for scienceBilim and learningöğrenme and growingbüyüyen.
237
584000
3000
bitmeyen alakamdı.
10:02
After all, my storyÖykü beginsbaşlar
238
587000
3000
Hikayem kurutulmuş
10:05
with a driedkurutulmuş, witheredsolmuş spinachıspanak plantbitki
239
590000
2000
solmuş ıspanak bitkisiyle başladı
10:07
and it's only gettingalma better from there.
240
592000
2000
ve oradan çok iyi bir yere gitti.
10:09
Thank you.
241
594000
2000
Teşekkürler.
10:11
(ApplauseAlkış)
242
596000
10000
(Alkışlar)
10:23
NaomiNaomi ShahŞah: HiMerhaba everyoneherkes. I'm NaomiNaomi ShahŞah,
243
608000
3000
Naomi Shah: Herkese selam. Ben Naomi Shah,
10:26
and todaybugün I'll be talkingkonuşma to you about my researchAraştırma
244
611000
2000
bugün sizlere kapalı mekan hava kalitesi
10:28
involvingiçeren indoorkapalı airhava qualitykalite
245
613000
2000
ve astım hastaları hakkındaki
10:30
and asthmaticastımlı patientshastalar.
246
615000
2000
araştırmam üzerine konuşacağım.
10:32
1.6 millionmilyon deathsölümler worldwideDünya çapında.
247
617000
3000
Yılda 1.6 milyon ölüm vakası.
10:35
One deathölüm everyher 20 secondssaniye.
248
620000
3000
Her 20 saniyede bir ölüm.
10:38
People spendharcamak over 90 percentyüzde of theironların liveshayatları indoorskapalı.
249
623000
4000
İnsanlar zamanlarının yüzde 90'ından fazlasını kapalı mekanlarda geçiriyor.
10:42
And the economicekonomik burdenyük of asthmaastım
250
627000
2000
Astım hastalığının ekonomik yükü
10:44
exceedsaşıyor that of HIVHIV and tuberculosisTüberküloz combinedkombine.
251
629000
3000
HIV ve tüberküloz hastalıklarının toplamından daha fazla.
10:47
Now these statisticsistatistik had a hugeKocaman impactdarbe on me,
252
632000
3000
Bu istatistiklerin üzerimde büyük etkisi oldu,
10:50
but what really sparkedyol açtı my interestfaiz in my researchAraştırma
253
635000
3000
fakat beni araştırma için harekete geçiren asıl sebep
10:53
was watchingseyretme bothher ikisi de my dadbaba and my brothererkek kardeş
254
638000
2000
babam ve erkek kardeşimin yıl boyunca
10:55
sufferacı çekmek from chronicKronik allergiesAlerji year-roundyıl boyunca.
255
640000
2000
kronik alerjilerden acı çekişini izlemek oldu.
10:57
It confusedŞaşkın me;
256
642000
2000
Şu şey kafamı kurcaladı:
10:59
why did these allergyAnti symptomssemptomlar persistinat
257
644000
2000
Neden polen mevsimi geçtiği halde
11:01
well pastgeçmiş the pollenpolen seasonsezon?
258
646000
2000
alerji belirtileri devam ediyordu?
11:03
With this questionsoru in mindus, I startedbaşladı researchingaraştırma,
259
648000
3000
Zihnimdeki bu soruyla araştırmaya başladım,
11:06
and I soonyakında foundbulunan that indoorkapalı airhava pollutantskirleticiler were the culpritsuçlu.
260
651000
3000
ve kısa bir zaman sonra, bundan kapalı alan hava kirliliğinin sorumlu olduğunu buldum.
11:09
As soonyakında as I realizedgerçekleştirilen this,
261
654000
2000
Bunu farkettikten hemen sonra,
11:11
I investigatedaraştırılmıştır the underlyingtemel relationshipilişki
262
656000
2000
hava kirliliğine yol açan dört yaygın madde
11:13
betweenarasında fourdört prevalentyaygın airhava pollutantskirleticiler
263
658000
2000
ve bunların astım hastalarının akciğer sağlığı üzerindeki
11:15
and theironların affectetkilemek on the lungakciğer healthsağlık of asthmaticastımlı patientshastalar.
264
660000
3000
etkilerinin altında yatan ilişkiyi inceledim.
11:18
At first, I just wanted to figureşekil out
265
663000
3000
İlk olarak, bu dört maddeden hangisinin
11:21
whichhangi of these fourdört pollutantskirleticiler have the largesten büyük negativenegatif healthsağlık impactdarbe
266
666000
3000
astım hastalarının akciğer sağlığı üzerinde en fazla etkiye
11:24
on the lungakciğer healthsağlık of asthmaticastımlı patientshastalar.
267
669000
3000
sahip olduğunu çözmek istedim.
11:27
But soonyakında after, I developedgelişmiş a novelyeni mathematicalmatematiksel modelmodel
268
672000
3000
Sonrasında, hava kirliliğine sebebiyet veren bu çevresel maddelerin
11:30
that essentiallyesasen quantifiesquantifies the effectEfekt
269
675000
2000
astım hastalarının akciğer sağlığı üzerindeki
11:32
of these environmentalçevre pollutantskirleticiler
270
677000
3000
etkilerini sayısallaştıran
11:35
on the lungakciğer healthsağlık of asthmaticastımlı patientshastalar.
271
680000
2000
özgün bir matematiksel model oluşturdum.
11:37
And it surprisessürprizler me
272
682000
2000
çevresel faktörlerin insan akciğerinin sağlığı üzerindeki
11:39
that no modelmodel currentlyşu anda existsvar
273
684000
2000
etkilerini ölçen herhangi bir matematiksel modelin
11:41
that quantifiesquantifies the effectEfekt of environmentalçevre factorsfaktörler
274
686000
2000
--çok önemli olmasına rağmen--
11:43
on humaninsan lungakciğer healthsağlık,
275
688000
2000
bugüne kadar oluşturulmamış
11:45
because that relationshipilişki seemsgörünüyor so importantönemli.
276
690000
3000
olması beni şaşırttı.
11:48
So with that in mindus,
277
693000
2000
Bunu da zihnime atarak
11:50
I startedbaşladı researchingaraştırma more, I startedbaşladı investigatingsoruşturma more,
278
695000
2000
daha fazla araştırmaya ve tetkik etmeye başladım
11:52
and I becameoldu very passionatetutkulu.
279
697000
2000
ve bu bir tutkuya dönüştü.
11:54
Because I realizedgerçekleştirilen
280
699000
2000
Eğer hedefi iyileştirmenin bir yolunu bulabilirsek,
11:56
that if we could find a way to targethedef remediationiyileştirme,
281
701000
2000
astım hastalarını daha etkili
11:58
we could alsoAyrıca find a way
282
703000
2000
bir şekilde tedavi etmenin de
12:00
to treattedavi etmek asthmaticastımlı patientshastalar more effectivelyetkili bir şekilde.
283
705000
4000
bir yolunu bulmuş olacaktık.
12:04
For exampleörnek, volatileuçucu organicorganik compoundsBileşikler
284
709000
2000
Örneğin, uçucu organik bileşikler
12:06
are chemicalkimyasal pollutantskirleticiler
285
711000
2000
okullarımızda, evlerimizde ve işyerlerimizde
12:08
that are foundbulunan in our schoolsokullar, homesevler and workplacesişyerleri.
286
713000
2000
bulunan kimyasal kirleticilerdir.
12:10
They're everywhereher yerde.
287
715000
2000
Onlar her yerdeler.
12:12
These chemicalkimyasal pollutantskirleticiler
288
717000
2000
Bu kimyasal kirleticiler
12:14
are currentlyşu anda not a criteriakriterleri airhava pollutantkirletici,
289
719000
2000
Amerikan Temiz Hava Hareketi'nin tanımladığı
12:16
as definedtanımlanmış by the U.S. CleanTemiz AirHava ActYasası.
290
721000
2000
hava kirletici kriterlerine uymuyor.
12:18
WhichHangi is surprisingşaşırtıcı to me,
291
723000
2000
Bu beni çok şaşırttı,
12:20
because these chemicalkimyasal pollutantskirleticiler, throughvasitasiyla my researchAraştırma,
292
725000
2000
çünkü araştırmama göre bu kirleticiler
12:22
I showgöstermek that they had a very largegeniş negativenegatif impactdarbe
293
727000
3000
astım hastalarının akciğer sağlıkları üzerinde
12:25
on the lungakciğer healthsağlık of asthmaticastımlı patientshastalar
294
730000
2000
çok geniş kapsamlı olumsuz etkilere sahipler ve bu sebeple de
12:27
and thusBöylece should be regulatedDüzenlenmiş.
295
732000
2000
düzeltici işleme maruz tutulmalılar.
12:29
So todaybugün I want to showgöstermek you
296
734000
2000
Bugün size kendi oluşturduğum
12:31
my interactiveinteraktif softwareyazılım modelmodel that I createdoluşturulan.
297
736000
3000
interaktif yazılım modelini göstermek istiyorum.
12:34
I'm going to showgöstermek it to you on my laptopdizüstü.
298
739000
2000
Bunu size dizüstü bilgisayarımdan göstereceğim.
12:36
And I have a volunteergönüllü subjectkonu in the audienceseyirci todaybugün,
299
741000
2000
Ve bir de seyircilerimiz arasından bir gönüllümüz var
12:38
JulieJulie.
300
743000
2000
Julie.
12:40
And all of Julie'sJulie'nin dataveri has been pre-enteredönceden girilen
301
745000
3000
Julie'nin bütün bilgileri
12:43
into my interactiveinteraktif softwareyazılım modelmodel.
302
748000
2000
interaktif yazılımıma önceden girildi.
12:45
And this can be used by anyonekimse.
303
750000
2000
Ve bu herkes için de kullanılabilir.
12:47
So I want you to imaginehayal etmek that you're in Julie'sJulie'nin shoesayakkabı,
304
752000
2000
Sizden kendinizi Julie'nin yerine
12:49
or someonebirisi who'skim really closekapat to you
305
754000
2000
veya astım hastası veya bir başka akciğer bozukluğu çeken
12:51
who suffersuğrar from asthmaastım or anotherbir diğeri lungakciğer disorderdüzensizlik.
306
756000
3000
bir yakınınızın yerine koymanızı istiyorum.
12:54
So Julie'sJulie'nin going to her doctor'sdoktorda officeofis
307
759000
2000
Julie astım tedavisi olmak üzere
12:56
to get treatedişlenmiş for her asthmaastım.
308
761000
2000
doktorunun muayenehanesine gidiyor.
12:58
And the doctordoktor has her sitoturmak down,
309
763000
2000
Doktor onu sandalyesine oturtuyor
13:00
and he takes her peakzirve expiratoryEkspiratuar flowakış rateoran --
310
765000
3000
ve onun nefes verişindeki en yüksek akış oranını ölçüyor
13:03
whichhangi is essentiallyesasen her exhalationSoluk verme rateoran,
311
768000
2000
ya da basit bir ifadeyle
13:05
or the amounttutar of airhava that she can breathenefes almak out in one breathnefes.
312
770000
3000
bir nefeste dışarı atabildiği hava miktarını ölçüyor.
13:08
So that peakzirve expiratoryEkspiratuar flowakış rateoran,
313
773000
2000
Ben bu değeri
13:10
I've enteredgirdi it up into the interactiveinteraktif softwareyazılım modelmodel.
314
775000
2000
oluşturduğum interaktif yazılım modelinin içine girdim.
13:12
I've alsoAyrıca enteredgirdi in her ageyaş, her genderCinsiyet and her heightyükseklik.
315
777000
3000
Ayrıca Julie'nin yaş, cinsiyet ve boy bilgilerini de modelime yerleştirdim.
13:15
I've assumedkabul that she liveshayatları in an averageortalama householdev halkı
316
780000
2000
Onun ortalama sayıda kişi ile ortalama hava kirliliğine
13:17
with averageortalama airhava pollutantkirletici levelsseviyeleri.
317
782000
2000
sahip bir evde yaşadığını varsaydım.
13:19
So any userkullanıcı can come in here
318
784000
2000
Bu yazılımı kullanarak her kullanıcı bu bilgileri girebilir
13:21
and clicktık on "lungakciğer functionfonksiyon reportrapor"
319
786000
2000
ve "Akciğer Fonksiyon Raporu" düğmesine tıklayarak
13:23
and it'llolacak take them to this reportrapor that I createdoluşturulan.
320
788000
2000
oluşturduğum bu raporu elde edebilir.
13:25
And this reportrapor really drivessürücüler home the cruxdönüm noktası of my researchAraştırma.
321
790000
4000
Bu rapor, araştırmamın düğüm noktasını açıklığa kavuşturuyor.
13:29
So what it showsgösterileri -- if you want to focusodak on that topüst graphgrafik in the right-handsağ el cornerköşe --
322
794000
4000
Peki rapor ne gösteriyor? --Sağ üst köşedeki grafiğe bakacak olursanız--
13:33
it showsgösterileri Julie'sJulie'nin actualgerçek peakzirve expiratoryEkspiratuar flowakış rateoran
323
798000
2000
sarı renk ile gösterilen bölgede Julie'nin gerçek
13:35
in the yellowSarı barbar.
324
800000
2000
nefes verme gücü gösteriliyor.
13:37
This is the measurementÖlçüm that she tookaldı in her doctor'sdoktorda officeofis.
325
802000
3000
Bu ölçüm, Julie'nin doktorundan aldığı değerdir.
13:40
In the bluemavi barbar at the bottomalt of the graphgrafik,
326
805000
2000
Aynı grafiğin alt kısmında mavi renk ile gösterilen bölge,
13:42
it showsgösterileri what her peakzirve expiratoryEkspiratuar flowakış rateoran,
327
807000
3000
Julie'nin yaşı, cinsiyeti ve boyu baz alınarak
13:45
what her exhalationSoluk verme rateoran or lungakciğer healthsağlık, should be
328
810000
2000
değerlendirilen ve normalde olması gerekli
13:47
basedmerkezli on her ageyaş, genderCinsiyet and heightyükseklik.
329
812000
3000
olan nefes gücü değerini ifade ediyor.
13:50
So the doctordoktor seesgörür this differencefark betweenarasında the yellowSarı barbar and the bluemavi barbar,
330
815000
3000
Doktor sarı ve mavi bar arasındaki farkı görüyor ve
13:53
and he saysdiyor, "WowVay canına, we need to give her steroidssteroidler,
331
818000
3000
"Vay canına, Julie'ye steroid,
13:56
medicationilaç and inhalersspreyler."
332
821000
3000
ilaç ve sprey vermeliyiz." diyor.
13:59
But I want everyoneherkes here to reimaginereimagine a worldDünya
333
824000
3000
Sizden bir anlık doktorun
14:02
where insteadyerine of prescribingreçete steroidssteroidler,
334
827000
2000
steroid, ilaç ve sprey yazmak yerine
14:04
inhalersspreyler and medicationilaç,
335
829000
2000
Julie'ye dönüp şöyle dediğini
14:06
the doctordoktor turnsdönüşler to JulieJulie and saysdiyor,
336
831000
2000
hayal etmenizi istiyorum:
14:08
"Why don't you go home and cleantemiz out your airhava filtersfiltreler.
337
833000
2000
"Eve gidip ve hava filtrelerini değiştirmeye,
14:10
CleanTemiz out the airhava ductskanalları in your home,
338
835000
2000
evindeki, işyerindeki ve okulundaki
14:12
in your workplaceiş yeri, in your schoolokul.
339
837000
2000
hava kanallarını temizlemeye,
14:14
Stop the use of incensetütsü and candlesmumlar.
340
839000
3000
tütsü ve mum kullanmayı kesmeye ne dersin?
14:17
And if you're remodelingremodeling your houseev,
341
842000
2000
Eğer evini değiştiriyorsan
14:19
take out all the carpetingHalı and put in hardwoodParke flooringdöşeme."
342
844000
3000
bütün halılarını kaldır ve onun yerine ahşap parke yaptır."
14:22
Because these solutionsçözeltiler are naturaldoğal,
343
847000
2000
Çünkü bu çözümler,
14:24
these solutionsçözeltiler are sustainablesürdürülebilir,
344
849000
2000
kendi geleceğimizi ve
14:26
and these solutionsçözeltiler are long-termuzun vadeli investmentsyatırımlar --
345
851000
3000
gelecek nesilleri etkileyen,
14:29
long-termuzun vadeli investmentsyatırımlar that we're makingyapma
346
854000
2000
doğal, sürdürülebilir ve
14:31
for our generationnesil and for futuregelecek generationsnesiller.
347
856000
2000
uzun ömürlü yatırımlardır.
14:33
Because these environmentalçevre solutionsçözeltiler
348
858000
3000
Julie, evinde, işyerinde ve okulunda
14:36
that JulieJulie can make in her home, her workplaceiş yeri and her schoolokul
349
861000
3000
bu çevresel çözümleri uygulayabileceği için,
14:39
are impactingetkileyen everyoneherkes that liveshayatları around her.
350
864000
3000
bu çözümler onun etrafında yaşayan herkesi etkileyecektir.
14:42
So I'm very passionatetutkulu about this researchAraştırma
351
867000
2000
Bu araştırma üzerinde oldukça hırslıyım
14:44
and I really want to continuedevam et it
352
869000
2000
ve buna astım dışındaki akciğer ve solunum bozukluklarını da
14:46
and expandgenişletmek it to more disordersbozukluklar besidesdışında asthmaastım,
353
871000
3000
katarak devam etmek ve hava kirleticileri
14:49
more respiratorysolunum disordersbozukluklar, as well as more pollutantskirleticiler.
354
874000
3000
daha detaylı inceleyerek çalışmamı genişletmek istiyorum.
14:52
But before I endson my talk todaybugün,
355
877000
2000
Konuşmamı bitirmeden önce
14:54
I want to leaveayrılmak you with one sayingsöz.
356
879000
2000
bir söz söyleyerek aranızdan ayrılmak istiyorum.
14:56
And that sayingsöz is that geneticsgenetik loadsyükler the guntabanca,
357
881000
3000
"Genler silahı doldurur,
14:59
but the environmentçevre pullsçeker the triggertetik.
358
884000
2000
çevre ise tetiği çeker."
15:01
And that madeyapılmış a hugeKocaman impactdarbe on me
359
886000
2000
Bu söz, araştırma yaptığım süre boyunca
15:03
when I was doing this researchAraştırma.
360
888000
2000
üzerimde çok etkili oldu.
15:05
Because what I feel, is a lot of us think
361
890000
2000
Pek çoğumuz
15:07
that the environmentçevre is at a macroMakro levelseviye,
362
892000
3000
çevremizin hava kalitesini, iklimsel özelliklerini
15:10
that we can't do anything to changedeğişiklik our airhava qualitykalite
363
895000
2000
veya diğer yönlerini değiştiremeyeceğimiz kadar
15:12
or to changedeğişiklik the climateiklim or anything.
364
897000
3000
büyük olduğunu düşünüyoruz.
15:15
But if eachher one of us takes initiativegirişim in our ownkendi home,
365
900000
3000
Fakat her birimiz kendi evimizde,
15:18
in our ownkendi schoolokul and in our ownkendi workplaceiş yeri,
366
903000
3000
okulumuzda ve iş yerlerimizde ilk adımımızı atarsak
15:21
we can make a hugeKocaman differencefark in airhava qualitykalite.
367
906000
2000
hava kalitemizde büyük değişimler meydana getirebiliriz.
15:23
Because rememberhatırlamak, we spendharcamak 90 percentyüzde of our liveshayatları indoorskapalı.
368
908000
4000
Çünkü hatırlayın, hayatımızın yüzde 90'ını kapalı ortamda geçiriyoruz.
15:27
And airhava qualitykalite and airhava pollutantskirleticiler
369
912000
3000
Hava kalitesi ve hava kirleticileri
15:30
have a hugeKocaman impactdarbe on the lungakciğer healthsağlık of asthmaticastımlı patientshastalar,
370
915000
3000
astım hastalarının,
15:33
anyonekimse with a respiratorysolunum disorderdüzensizlik
371
918000
2000
solunum bozukluğu çeken hastaların
15:35
and really all of us in generalgenel.
372
920000
2000
ve hepimizin akciğer sağlığı üzerinde büyük etkiye sahip.
15:37
So I want you to reimaginereimagine a worldDünya
373
922000
2000
Sizden
15:39
with better airhava qualitykalite,
374
924000
2000
hava kalitesi daha yüksek
15:41
better qualitykalite of life
375
926000
2000
hayat kalitesi daha iyi
15:43
and better qualitykalite of livingyaşam for everyoneherkes
376
928000
2000
ve geleceğimizi de içine alacak şekilde
15:45
includingdahil olmak üzere our futuregelecek generationsnesiller.
377
930000
2000
daha iyi şekilde yaşayebileceğimiz bir dünyayı yeniden tasarlamanızı istiyorum.
15:47
Thank you.
378
932000
2000
Teşekkür ederim
15:49
(ApplauseAlkış)
379
934000
7000
(Alkışlar)
15:56
LisaLisa LingLing: Right.
380
941000
2000
Lisa Ling: Evet.
15:58
Can I have ShreeShree and LaurenLauren come up really quicklyhızlı bir şekilde?
381
943000
5000
Shree ve Lauren'i de sahneye hızlı bir şekilde alabilir miyiz?
16:03
Your GoogleGoogle ScienceBilim FairAdil championsŞampiyonlar.
382
948000
2000
Karşınızda Google Bilim Fuarı şampiyonları.
16:05
Your winnerskazananlar.
383
950000
2000
Kazananlar.
16:07
(ApplauseAlkış)
384
952000
3000
(Alkışlar)
Translated by Mehmet Emin Yildiz
Reviewed by Sancak Gülgen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKERS
Lauren Hodge - Science fair winner
Lauren Hodge won the 2011 Google Science Fair in the age 13-14 category.

Why you should listen

Lauren Hodge has been competing in science fair projects since she was 7 years old. For her latest project, she investigated the formation of carcinogens in different methods of preparing chicken -- and found a surprising result. That work won first prize in the Google Science Fair's age 13-14 category.

More profile about the speaker
Lauren Hodge | Speaker | TED.com
Shree Bose - Science fair winner
Shree Bose was the grand prize winner at the 2011 Google Science Fair.

Why you should listen

Shree Bose's school system doesn't officially participate in science fairs, so for ten years she entered herself in as many fairs as she could. In 2011 she presented her latest project: determining the mechanism of chemotherapy resistance in ovarian cancer -- a breakthrough that could improve future treatments. That project earned her the grand prize at the inaugural Google Science Fair.

More profile about the speaker
Shree Bose | Speaker | TED.com
Naomi Shah - Science fair winner
Naomi Shah won the 2011 Google Science Fair in the age 15-16 category.

Why you should listen

Naomi Shah's first word was "why." She went from pestering her parents with questions about organic chemistry and nuclear energy, to a resarch project that developed a novel mathematical model for the effects of air polution on asthmatics. That work won her first place in the Google Science Fair age 15-16 category.

More profile about the speaker
Naomi Shah | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee