TEDSalon NY2012
Clay Shirky: Why SOPA is a bad idea
Clay Shirky: Nə üçün SOPA pis fikirdir?
Filmed:
Readability: 4.6
1,582,800 views
SOPA(Onlayn Piratlığının Dayandırılması)/PİPA(izahı nitqdə) kimi qanun layihələri azad netə nə edə bilər? TED ofisindən yayımlanan qısa nitqində Clay Shirky internetdən onlayn nəyisə almaqdan daha mühüm olan yaratmaq , bölüşmək və müzakirə etmək azadlıqlarımızı müdafiə edir.
Clay Shirky - Social Media Theorist
Clay Shirky argues that the history of the modern world could be rendered as the history of ways of arguing, where changes in media change what sort of arguments are possible -- with deep social and political implications. Full bio
Clay Shirky argues that the history of the modern world could be rendered as the history of ways of arguing, where changes in media change what sort of arguments are possible -- with deep social and political implications. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'm going to start here.
0
0
2000
Bu yazıdan başlayım.
00:17
This is a hand-lettered sign
1
2000
2000
Bu əl yazısı bildiriş bir neçə il
00:19
that appeared in a mom and pop bakery
2
4000
2000
əvvəl yaşadığım Broooklyn-dəki evimin
00:21
in my old neighborhood in Brooklyn a few years ago.
3
6000
3000
yaxınlığındakı şirniyyat mağazasından asılmışdı.
00:24
The store owned one of those machines
4
9000
2000
Mağazada şəkərlə şəkilləri kopyalayan
00:26
that can print on plates of sugar.
5
11000
2000
cihaz var idi.
00:28
And kids could bring in drawings
6
13000
2000
Uşaqlar da xoşladıqları
00:30
and have the store print a sugar plate
7
15000
3000
şəkilləri gətirib, bu mağazada
00:33
for the top of their birthday cake.
8
18000
2000
ad günü tortlarının üstünü bəzədirdilər.
00:35
But unfortunately, one of the things kids liked to draw
9
20000
3000
Uşaqların sevdiyi şəkillərdən biri də cizgi filmlərdəki
00:38
was cartoon characters.
10
23000
2000
personajlar idi.
00:40
They liked to draw the Little Mermaid,
11
25000
2000
Balaca dəniz qızı, smurf(şirinlər), Micky Mouse
00:42
they'd like to draw a smurf, they'd like to draw Micky Mouse.
12
27000
3000
kimi şəkilləri sevirdilər.
00:45
But it turns out to be illegal
13
30000
2000
Ancaq Micky Mouse-un şəklini
00:47
to print a child's drawing of Micky Mouse
14
32000
3000
tortun üstündə çəkmək
00:50
onto a plate of sugar.
15
35000
3000
qeyri-leqaldır.
00:53
And it's a copyright violation.
16
38000
2000
Müəlliflik hüququna ziddir.
00:55
And policing copyright violations
17
40000
2000
Tortların üstündəki şəkillərin
00:57
for children's birthday cakes
18
42000
2000
qanuna uyğunluğuna o qədər
00:59
was such a hassle
19
44000
2000
fikir verilirdi ki,
01:01
that the College Bakery said,
20
46000
2000
şirniyyat mağazası,
01:03
"You know what, we're getting out of that business.
21
48000
2000
müəllif hüquqlarını pozan şəkillərin
01:05
If you're an amateur,
22
50000
2000
heç birini qəbul etməyib,
01:07
you don't have access to our machine anymore.
23
52000
2000
ancaq əvvəlcədən mağazada hazırlanmış və
01:09
If you want a printed sugar birthday cake,
24
54000
2000
müəllif huquqları qorunan şəkillərin
01:11
you have to use one of our prefab images --
25
56000
4000
kopyları ilə tortları bəzəyəcəklərini
01:15
only for professionals."
26
60000
2000
bildirdilər.
01:17
So there's two bills in Congress right now.
27
62000
3000
Konqresdə də indi iki qanun layihəsi müzakirə olunur.
01:20
One is called SOPA, the other is called PIPA.
28
65000
2000
Biri SOPA, digəri PİPA
01:22
SOPA stands for the Stop Online Piracy Act.
29
67000
2000
SOPA-nın açılışı Onlayn Piratlığın Dayandırılmasıdır.
01:24
It's from the Senate.
30
69000
2000
Senatda müzəkirə edilir.
01:26
PIPA is short for PROTECTIP,
31
71000
3000
PİPA isə PROTECTİP-in
01:29
which is itself short for
32
74000
2000
qısaltmasıdır,
01:31
Preventing Real Online Threats
33
76000
2000
açılışı İqtisadi Yaradıcılığa Qarşı
01:33
to Economic Creativity
34
78000
2000
Mövcud Onlayn Təhlükənin və Müəlliflik
01:35
and Theft of Intellectual Property --
35
80000
2000
Hüquqlarının Oğurlanmasının Dayandırılmasıdır.
01:37
because the congressional aides who name these things
36
82000
2000
Konqresmen müavinlərinin vaxtı çoxdu belə
01:39
have a lot of time on their hands.
37
84000
2000
uzun akronimlər yaratmağa.
01:41
And what SOPA and PIPA want to do
38
86000
2000
Qanun lahiyələrinin
01:43
is they want to do this.
39
88000
2000
məğzi isə budur.
01:45
They want to raise the cost
40
90000
2000
Müəlliflik hüquqlarının qorunmasını
01:47
of copyright compliance
41
92000
3000
o dərəcəyə çatdırmaq istəyirlər
01:50
to the point where people simply get out of the business
42
95000
3000
ki, insanlar professional olmadığından asanlıqla nə isə
01:53
of offering it as a capability to amateurs.
43
98000
3000
yarada bilməyəcəklər.
01:56
Now the way they propose to do this
44
101000
3000
Bunu müəllif hüquqlarını ciddi şəkildə
01:59
is to identify sites
45
104000
2000
pozan vebsaytları
02:01
that are substantially infringing on copyright --
46
106000
2000
müəyyənləşdirmək-- ki bu səhifələrin
02:03
although how those sites are identified
47
108000
2000
nəyə əsasən müəyyənləşdirildiyi
02:05
is never fully specified in the bills --
48
110000
2000
qanunda aydın yazılmayıb--
02:07
and then they want to remove them from the domain name system.
49
112000
3000
və adlarının domen sistemindən çıxarılması ilə gerçəkləşdirəcəklər.
02:10
They want to take them out of the domain name system.
50
115000
2000
Demen ad sistemdə bu adlar mövcud olmayacaq.
02:12
Now the domain name system
51
117000
2000
Vebsaytların adlarını
02:14
is the thing that turns human-readable names, like Google.com,
52
119000
3000
götürdüyü bu sistem insanların oxuya biləcəyi səhifələri-- məsələn
02:17
into the kinds of addresses
53
122000
2000
google.com-u maşınların oxuya bildiyi
02:19
machines expect --
54
124000
2000
rəqəmlərə-74.125.226.212-
02:21
74.125.226.212.
55
126000
5000
çevirir.
02:26
Now the problem with this model of censorship,
56
131000
3000
Vebsaytların bu cür məyyənləşdirilib
02:29
of identifying a site
57
134000
2000
domen sistemdən
02:31
and then trying to remove it from the domain name system,
58
136000
2000
adının silinməsi isə səhifənin silinməsi
02:33
is that it won't work.
59
138000
2000
demək deyil.
02:35
And you'd think that would be a pretty big problem for a law,
60
140000
3000
Qanuni cəhətdən böyük boşluq olsa da,
02:38
but Congress seems not to have let that bother them too much.
61
143000
2000
görünür, Konqres elə də narahat deyil.
02:40
Now the reason it won't work
62
145000
2000
Bu qanunun işləməmə səbəbi
02:42
is that you can still type 74.125.226.212 into the browser
63
147000
4000
isə budur ki, insanlar 74.125.226.212-i yazmaq
02:46
or you can make it a clickable link
64
151000
2000
və ya bu link-ə girməklə Google
02:48
and you'll still go to Google.
65
153000
3000
səhifəsinə girə bilərlər.
02:51
So the policing layer
66
156000
2000
Yəni qanunun
02:53
around the problem
67
158000
2000
həyata keçirilməsi proseri
02:55
becomes the real threat of the act.
68
160000
4000
əsas təhlükədir.
02:59
Now to understand how Congress came to write a bill
69
164000
3000
Qanunun həyata keçirilməsindən çox
03:02
that won't accomplish its stated goals,
70
167000
3000
yan təsirinin əsas problem olacağı bir qanunu
03:05
but will produce a lot of pernicious side effects,
71
170000
2000
Konqresin nə üçün hazırladığını başa düşmək üçün
03:07
you have to understand a little bit about the back story.
72
172000
2000
hekayənin əvvəlinə də bir az nəzər salaq.
03:09
And the back story is this:
73
174000
2000
Hekayə belə başlayır:
03:11
SOPA and PIPA, as legislation,
74
176000
2000
SOPA və PİPA qanun layihəsi kimi
03:13
were drafted largely by media companies
75
178000
3000
20-ci əsrdə yaradılmış mediya şirkətləri
03:16
that were founded in the 20th century.
76
181000
2000
tərəfindən irəli sürülüb.
03:18
The 20th century was a great time to be a media company,
77
183000
2000
20-ci əsr media şirkətlərinin əsri idi,
03:20
because the thing you really had on your side was scarcity.
78
185000
3000
çünki sayca az idilər.
03:23
If you were making a TV show,
79
188000
2000
Televiziya proqramı yaradırdınızsa,
03:25
it didn't have to be better than all other TV shows ever made;
80
190000
4000
bütün proqramlardan yaxşı olmağı lazım deyildi;
03:29
it only had to be better
81
194000
2000
həmin vaxtda yayımlanan
03:31
than the two other shows
82
196000
2000
iki proqramdan daha
03:33
that were on at the same time --
83
198000
2000
yaxşı olmağı bəs idi,
03:35
which is a very low threshold
84
200000
2000
rəqabət elə də güclü
03:37
of competitive difficulty.
85
202000
3000
deyildi.
03:40
Which meant
86
205000
2000
Çox da pis olmayan,
03:42
that if you fielded average content,
87
207000
2000
baxılası bir proqram hazırlamaqla
03:44
you got a third of the U.S. public for free --
88
209000
3000
izləyici kütləsinin 3-də 1-ini-- yəni
03:47
tens of millions of users
89
212000
3000
on milyonları
03:50
for simply doing something
90
215000
2000
cəlb edə
03:52
that wasn't too terrible.
91
217000
2000
bilirdilər.
03:54
This is like having a license to print money
92
219000
2000
Pul çap etmək huququ və tükənməz(?)
03:56
and a barrel of free ink.
93
221000
2000
mürəkkəbi olmaq kimidir.
03:58
But technology moved on, as technology is wont to do.
94
223000
3000
Texnologiya həmişəki kimi inkişaf etdi.
04:01
And slowly, slowly, at the end of the 20th century,
95
226000
3000
XX əsrin sonlarına doğru, dijital(rəqəmsal) texnologiyadan
04:04
that scarcity started to get eroded --
96
229000
2000
da əvvəl analoji texnologiya inkişaf edir,
04:06
and I don't mean by digital technology;
97
231000
2000
mediyada rəqabət güclənməyə
04:08
I mean by analog technology.
98
233000
2000
başlayırdı.
04:10
Cassette tapes, video cassette recorders,
99
235000
2000
Kaset, video kaset maqnitofonları,
04:12
even the humble Xerox machine
100
237000
2000
hətta kiçik fotokopiya cihazları
04:14
created new opportunities
101
239000
2000
media biznesini əl-qolunu bağlayacaq
04:16
for us to behave in ways
102
241000
2000
qədər insanların
04:18
that astonished the media business.
103
243000
2000
münasibətlərini dəyişdirdi.
04:20
Because it turned out
104
245000
2000
Texnoligiya göstərdi ki
04:22
we're not really couch potatoes.
105
247000
2000
insanlar qutudakı kartof deyillər.
04:24
We don't really like to only consume.
106
249000
3000
İnsanlar sadəcə istehlak etmirlər.
04:27
We do like to consume,
107
252000
2000
İnsanlar sitehlak etməyi sevir,
04:29
but every time one of these new tools came along,
108
254000
3000
ancaq yeni texnologiya ilə biz yaratmağı və
04:32
it turned out we also like to produce
109
257000
2000
bölüşməyi də sevdiyimizi
04:34
and we like to share.
110
259000
2000
öyrəndik.
04:36
And this freaked the media businesses out --
111
261000
2000
Bu da medianın heç vaxt sevmədiyi
04:38
it freaked them out every time.
112
263000
2000
irəliləyiş idi.
04:40
Jack Valenti, who was the head lobbyist
113
265000
2000
Amerika Kinomotoqrafiya Assosiasiyasının
04:42
for the Motion Picture Association of America,
114
267000
2000
əsas lobbisti Jack Valenti bir dəfə
04:44
once likened the ferocious video cassette recorder
115
269000
4000
video maqnitofonu Jack the Ripper-ə (ingilis kriminal)
04:48
to Jack the Ripper
116
273000
2000
yazıq(?) Hollivudu isə
04:50
and poor, helpless Hollywood
117
275000
2000
evdə tək qalan
04:52
to a woman at home alone.
118
277000
3000
qadına oxşatmışdı.
04:55
That was the level of rhetoric.
119
280000
2000
Ritorika qabiliyyəti olan biridir.
04:57
And so the media industries
120
282000
2000
Media şirkətləri
04:59
begged, insisted, demanded
121
284000
2000
daimi olaraq Konqresin nə isə
05:01
that Congress do something.
122
286000
2000
etməsini tələb edirdilər.
05:03
And Congress did something.
123
288000
2000
Konqres də onların sözlərinə əməl edirdi.
05:05
By the early 90s, Congress passed the law
124
290000
2000
90-cı illərdə Konqres hər şeyi dəyişəcək
05:07
that changed everything.
125
292000
3000
bir qanun qəbul etdi.
05:10
And that law was called the Audio Home Recording Act
126
295000
2000
Evdə Səs Yazılması Qanunu adlanan bu layihə 1992-ci ildə
05:12
of 1992.
127
297000
2000
qəbul edildi.
05:14
What the Audio Home Recording Act of 1992 said was,
128
299000
3000
Qanuna əsasən insanların radiodan mahnıları
05:17
look, if people are taping stuff off the radio
129
302000
2000
yazıb özləri və dostları üçün kaset
05:19
and then making mixtapes for their friends,
130
304000
3000
hazırlaması qeyri-qanuni
05:22
that is not a crime. That's okay.
131
307000
3000
deyildi. Cinayət sayılmırdı.
05:25
Taping and remixing
132
310000
2000
Səs yazıb, remix edib
05:27
and sharing with your friends is okay.
133
312000
3000
dostlarla bölüşmək qanuni idi.
05:30
If you make lots and lots of high quality copies and you sell them,
134
315000
2000
Ancaq bu kasetləri yüksək keyfiyyətlə stehsal edib satırsınızsa,
05:32
that's not okay.
135
317000
2000
bu qeyri-qanunidir
05:34
But this taping business,
136
319000
2000
Kaset biznesi üçün
05:36
fine, let it go.
137
321000
2000
problem deyildi.
05:38
And they thought that they clarified the issue,
138
323000
3000
Çünki qanuni və qeyri-qanuni kopyalamaq arasındakı
05:41
because they'd set out a clear distinction
139
326000
2000
fərq qanunda aydın şəkildə
05:43
between legal and illegal copying.
140
328000
2000
izah edilmişdi.
05:45
But that wasn't what the media businesses wanted.
141
330000
3000
Media biznesinin istədiyi isə tam bu deyildi.
05:48
They had wanted Congress
142
333000
2000
Onlar səs yazılmasını tam
05:50
to outlaw copying full-stop.
143
335000
3000
dayandırılmasını istəyirdilər.
05:53
So when the Audio Home Recording Act of 1992 was passed,
144
338000
3000
1992-ci il Evdə Səs Yazılması Qanununun qəbulundan sonra,
05:56
the media businesses gave up on the idea
145
341000
4000
media biznesi leqal və qeyri-leqal arasındakı fərqə
06:00
of legal versus illegal distinctions for copying
146
345000
2000
o qədər əməl etmədilər, əsas bu idi ki,
06:02
because it was clear
147
347000
2000
Konqres mediyanın irəli sürdüyü
06:04
that if Congress was acting in their framework,
148
349000
2000
bu qanunu əsaslı saydığı müddətcə
06:06
they might actually increase the rights of citizens
149
351000
4000
insanlar öz media mühitlərində daha çox
06:10
to participate in our own media environment.
150
355000
2000
iştirak edirdilər.
06:12
So they went for plan B.
151
357000
2000
Bununla media B planına keçdi.
06:14
It took them a while to formulate plan B.
152
359000
2000
B planının yaranması bir az vaxt apardı.
06:16
Plan B appeared in its first full-blown form
153
361000
2000
Tam qanun layihəsi olaraq B planı 1998-ci ildə
06:18
in 1998 --
154
363000
2000
reallaşdı;
06:20
something called the Digital Millennium Copyright Act.
155
365000
3000
Dijital Millenium Müəllif Hüquqları Aktı(DMCA) adlanırdı.
06:23
It was a complicated piece of legislation, a lot of moving parts.
156
368000
2000
Qarışıq həm də dəyişməkdə olan bir layihə idi.
06:25
But the main thrust of the DMCA
157
370000
3000
Qanuna görə
06:28
was that it was legal to sell you
158
373000
2000
kopyananmayan dijital(rəqəmsal?)
06:30
uncopyable digital material --
159
375000
2000
materialın satışı qadağan idi;
06:32
except that there's no such things as uncopyable digital material.
160
377000
3000
qanunun boşluğu kopyalanmayan dijitak materialın mövcud olmaması idi.
06:35
It would be, as Ed Felton once famously said,
161
380000
2000
Ed Feltonun məşhur ifadəsi, " Yaş olmayan
06:37
"Like handing out water
162
382000
2000
suyu kiməsə ötürmək"
06:39
that wasn't wet."
163
384000
2000
kimi bir şey idi.
06:41
Bits are copyable. That's what computers do.
164
386000
3000
Bitləri kopyalamaq olur. Kompyuder bunun üçün yaranıb.
06:44
That is a side effect of their ordinary operation.
165
389000
3000
Bu qanunun tətbiqi zamanı yaranan yan effekt idi.
06:47
So in order to fake the ability
166
392000
2000
Hətta kopyalanmyan bitlərin
06:49
to sell uncopyable bits,
167
394000
2000
satışı üçün, qanun layihəsi
06:51
the DMCA also made it legal
168
396000
2000
koputerin kopyalama funksiyasını
06:53
to force you to use systems
169
398000
3000
yox edən sistemlərin istifadəsini
06:56
that broke the copying function of your devices.
170
401000
3000
tək qanuna uyğun istəfadə kimi qəbul etdi.
06:59
Every DVD player and game player
171
404000
2000
Almaq məqsədinizdən asılı olmayaraq
07:01
and television and computer you brought home --
172
406000
3000
evinizə aldığınız hər kompyuter və televizor
07:04
no matter what you thought you were getting when you bought it --
173
409000
3000
informasiya yayan sənayelər tərəfindən informasiyanı sataraq qanunu
07:07
could be broken by the content industries,
174
412000
3000
pozduğunuz bəhanəsi ilə
07:10
if they wanted to set that as a condition of selling you the content.
175
415000
3000
məhv edilə bilər.
07:13
And to make sure you didn't realize,
176
418000
3000
Kompyuterlərin əsas funksiyası olan
07:16
or didn't enact their capabilities
177
421000
3000
kopyalamaq haqda bilməməmiz,
07:19
as general purpose computing devices,
178
424000
2000
bilsək də işlədə bilməməmiz üçün
07:21
they also made it illegal
179
426000
2000
kompyuterin kopyalama
07:23
for you to try to reset
180
428000
2000
funskiyasının yenidən
07:25
the copyability of that content.
181
430000
2000
qurulmasını da qeyri-qanuniləşdirdilər.
07:27
The DMCA marks the moment
182
432000
2000
DMCA-in qəbul olunması ilə
07:29
when the media industries
183
434000
2000
media sənayesi leqal və
07:31
gave up on the legal system
184
436000
2000
qeyri-leqal kompyalamaq arasındakı
07:33
of distinguishing between legal and illegal copying
185
438000
3000
fərqdən asılı olmayaraq ümumilikdə texniki olaraq
07:36
and simply tried to prevent copying
186
441000
3000
kopyalamağın qarşısını almağa
07:39
through technical means.
187
444000
2000
çalışdı.
07:41
Now the DMCA had, and is continuing to have, a lot of complicated effects,
188
446000
3000
DMCA-nin təsiri davam etsə də, internet domen sistemi, paylaşma limiti
07:44
but in this one domain, limiting sharing,
189
449000
3000
kimi sahələrdə güclü təsiri
07:47
it has mostly not worked.
190
452000
2000
yoxdur.
07:49
And the main reason it hasn't worked
191
454000
2000
Buna səbəb İnternetin insanlar
07:51
is the Internet has turned out to be far more popular and far more powerful
192
456000
3000
fikirləşdiklərindən də güclü və populyar
07:54
than anyone imagined.
193
459000
3000
olmasıdır.
07:57
The mixtape, the fanzine,
194
462000
2000
Kopya kasetlər, fanzinlər(fan jurnal)
07:59
that was nothing compared to what we're seeing now
195
464000
2000
internetdə yayılan informasiya ilə müqayisədə
08:01
with the Internet.
196
466000
2000
heçnədir.
08:03
We are in a world
197
468000
2000
Yaşadığımız indiki
08:05
where most American citizens
198
470000
2000
dövrdə 12 yaşdan yuxarı Amerika
08:07
over the age of 12
199
472000
2000
vətəndaşlarının çoxu
08:09
share things with each other online.
200
474000
2000
bir-biri ilə onlayn nə isə paylaşır.
08:11
We share written things, we share images,
201
476000
2000
Yazı, şəkil, audio və videolar
08:13
we share audio, we share video.
202
478000
2000
paylaşılır.
08:15
Some of the stuff we share is stuff we've made.
203
480000
2000
Paylaşdığımızın bəzilərini özümüz hazırayırıq.
08:17
Some of the stuff we share is stuff we've found.
204
482000
2000
Bəzən tapdığımız şeyləri paylaşırıq.
08:19
Some of the stuff we share
205
484000
2000
Tapdığımız informasiyadan
08:21
is stuff we've made out of what we've found,
206
486000
2000
başqasını yaratmağımız isə media
08:23
and all of it horrifies those industries.
207
488000
3000
sənayesinin istəmədiyidir.
08:26
So PIPA and SOPA
208
491000
2000
Yəni PİPA və SOPA döyüşün
08:28
are round two.
209
493000
2000
2-ci raundudur.
08:30
But where the DMCA was surgical --
210
495000
2000
DMCA texniki qanundur--
08:32
we want to go down into your computer,
211
497000
3000
mağazadan müəyyən funksiyalarına görə
08:35
we want to go down into your television set, down into your game machine,
212
500000
3000
aldığınız kopyüter, kompüter oyunu və televizorun həmin funksiyalarından
08:38
and prevent it from doing
213
503000
2000
istifadə edərkən sizi
08:40
what they said it would do at the store --
214
505000
2000
cinayətkar sayır--
08:42
PIPA and SOPA are nuclear
215
507000
2000
PİPA və SOPA isə daha dərinə gedir,
08:44
and they're saying, we want to go anywhere in the world
216
509000
4000
dünyanın istənilən yerində yayılan informasiyaya
08:48
and censor content.
217
513000
2000
nəzarət etmək istəyirlər.
08:50
Now the mechanism, as I said, for doing this,
218
515000
3000
Əvvəl də dediim kimi, piratlığın qarşısını almaq üçün
08:53
is you need to take out anybody
219
518000
3000
domen adı yox edilmiş səhifələrin İP
08:56
pointing to those IP addresses.
220
521000
2000
adreslərini də yox etmək,yaxud gizlətmək lazım olacaq.
08:58
You need to take them out of search engines,
221
523000
2000
Bu adreslər axtarış saytlarından,
09:00
you need to take them out of online directories,
222
525000
2000
onlayn sorğulardan. istifadəçi siyahısından
09:02
you need to take them out of user lists.
223
527000
3000
çıxarmaq lazım olacaq.
09:05
And because the biggest producers of content on the Internet
224
530000
4000
İnternetdəki informasiyanın böyük əksəriyyəti də Yahoo və Google-da
09:09
are not Google and Yahoo,
225
534000
3000
olduğundan, bununla bütün
09:12
they're us,
226
537000
2000
bu səhifənin istifadəçiləri
09:14
we're the people getting policed.
227
539000
2000
nəzarətdə saxlanılmış olur.
09:16
Because in the end,
228
541000
2000
Çünki PİPA və SOPA-nın
09:18
the real threat
229
543000
3000
qanun kimi qəbul olunması
09:21
to the enactment of PIPA and SOPA
230
546000
3000
bizi internetdə paylaşmaq hüququndan
09:24
is our ability to share things with one another.
231
549000
3000
məhrum edə bilər.
09:27
So what PIPA and SOPA risk doing
232
552000
3000
Əsrlərin hüquq sisteminə görə
09:30
is taking a centuries-old legal concept,
233
555000
3000
günahı sübut olunana qədər şəxs təqsirsiz
09:33
innocent until proven guilty,
234
558000
2000
sayılırdısa, PİPA və SOPA-nın
09:35
and reversing it --
235
560000
2000
qəbulu ilə əksinə--təqsirsizlik sübut edilənə qədər
09:37
guilty until proven innocent.
236
562000
2000
günahkarlıq prinsipi qəbul ediləcək.
09:39
You can't share
237
564000
2000
Qanuna uyğun
09:41
until you show us
238
566000
3000
olan informasiya paylaşdığımız
09:44
that you're not sharing something
239
569000
2000
sübut edilənə qədər heç nə paylaşa
09:46
we don't like.
240
571000
2000
bilməyəcəyik.
09:48
Suddenly, the burden of proof for legal versus illegal
241
573000
3000
Qanunun qəbulu ilə leqal və qeyri-leqal arasındakı
09:51
falls affirmatively on us
242
576000
2000
fərqi fərdlər və ya
09:53
and on the services
243
578000
2000
xidmət təklif edən
09:55
that might be offering us any new capabilities.
244
580000
3000
şirkətlət müəyyən edir.
09:58
And if it costs even a dime
245
583000
3000
Bir istifadəçini nəzarətdə saxlamaq
10:01
to police a user,
246
586000
2000
çox baha başa gəlməsə də
10:03
that will crush a service
247
588000
2000
istifadəçilərini sayı 100 milyonlarla
10:05
with a hundred million users.
248
590000
2000
olan səhifələrdə bu çox baha başa gələcək.
10:07
So this is the Internet they have in mind.
249
592000
2000
Qanunun yaratmaq istədiyi internet budur.
10:09
Imagine this sign everywhere --
250
594000
3000
Bu göstərişi hər yerdə təsəvvür edin,
10:12
except imagine it doesn't say College Bakery,
251
597000
3000
ancaq şirniyyat magazası deyil YouTube,
10:15
imagine it says YouTube
252
600000
2000
Facebook, Twitter-ə aid
10:17
and Facebook and Twitter.
253
602000
2000
olduğunu təsəvvür edin.
10:19
Imagine it says TED,
254
604000
2000
Kommentlərin nəzarəti adı altında
10:21
because the comments can't be policed
255
606000
3000
işarənin TED-ə aid olduğunu
10:24
at any acceptable cost.
256
609000
3000
təsəvvür edin.
10:27
The real effects of SOPA and PIPA
257
612000
3000
SOPA və PİPA-nın real təsiri
10:30
are going to be different than the proposed effects.
258
615000
3000
qanun layihəsində nəzərdə tutulandan ağır olacaq.
10:33
The threat, in fact,
259
618000
2000
Əsas təhlükə budur ki,
10:35
is this inversion of the burden of proof,
260
620000
3000
yaratmaq, istehsal etmək və
10:38
where we suddenly
261
623000
2000
paylaşmaq azadlığımızdan istifadə
10:40
are all treated like thieves
262
625000
2000
etməyə çalışdığımız anda
10:42
at every moment we're given the freedom to create,
263
627000
3000
qanuna uymamaqla, oğurluqla günahlandırıla
10:45
to produce or to share.
264
630000
3000
bilərik.
10:48
And the people who provide those capabilities to us --
265
633000
3000
Ən əsası da, bizi nəzarət və ya əksinə,
10:51
the YouTubes, the Facebooks, the Twitters and TEDs --
266
636000
3000
qanunsuzluğa köməklə təqsirləndiriləcəklər-
10:54
are in the business
267
639000
2000
bu azadlıqları bizə təklif edən
10:56
of having to police us,
268
641000
2000
olacaq.
10:58
or being on the hook for contributory infringement.
269
643000
3000
yaradıcıları olacaq.
11:01
There's two things you can do
270
646000
2000
Qanunun qəbul edilməməsi üçün isə
11:03
to help stop this --
271
648000
2000
edə biləcəyimiz
11:05
a simple thing and a complicated thing,
272
650000
3000
iki iş var, biri asan digəri
11:08
an easy thing and a hard thing.
273
653000
2000
bir az çətin, qarışıqdır.
11:10
The simple thing, the easy thing, is this:
274
655000
2000
Asanı budur ki, ABŞ vətəndaşısınızsa,
11:12
if you're an American citizen,
275
657000
2000
nümayəndənizə, senatorunuza
11:14
call your representative, call your senator.
276
659000
3000
müraciət edin.
11:17
When you look at
277
662000
3000
SOPA və PİPA-nı
11:20
the people who co-signed on the SOPA bill,
278
665000
3000
qanun layihəsi kimi təklifinə imza atan insanlara
11:23
people who've co-signed on PIPA,
279
668000
2000
nəzər salsaq, bilinən media
11:25
what you see is that they have cumulatively received
280
670000
3000
şirkətlərindən ümumiyyətlə(?)
11:28
millions and millions of dollars
281
673000
3000
milyonlarla pul aldıqlarını
11:31
from the traditional media industries.
282
676000
2000
aşkar edərik.
11:33
You don't have millions and millions of dollars,
283
678000
2000
Adi vətəndaşların isə milyonları yoxdur,
11:35
but you can call your representatives,
284
680000
2000
seçki yolu ilə seçdikləri təmsilçiləri var,
11:37
and you can remind them that you vote,
285
682000
3000
hər bir vətəndaş da bu təmsilçiyə
11:40
and you can ask not to be treated like a thief,
286
685000
3000
müraciət edə, İnternet azadlıqlarının
11:43
and you can suggest that you would prefer
287
688000
2000
Senatda müdafiə edilməsini
11:45
that the Internet not be broken.
288
690000
3000
tələb edə bilər.
11:48
And if you're not an American citizen,
289
693000
2000
ABŞ vətəndaşı olmadığınız halda isə
11:50
you can contact American citizens that you know
290
695000
2000
ABŞ vətəndaşları tanışlarınızla əlaqə səxlayıb
11:52
and encourage them to do the same.
291
697000
2000
onları bu cür etməyə ruhlandıra bilərsiniz.
11:54
Because this seems like a national issue,
292
699000
2000
Bu ölkə-daxili siyasət kimi görünə bilər,
11:56
but it is not.
293
701000
2000
ancaq belə deyil.
11:58
These industries will not be content
294
703000
2000
Media sənayesi təkcə Amerika
12:00
with breaking our Internet.
295
705000
2000
vətəndaşlarının deyil bütün dünyanın
12:02
If they break it, they will break it for everybody.
296
707000
3000
internetinə nəzarət edəcək.
12:05
That's the easy thing.
297
710000
2000
Bu edə biləcəyimiz asan iş idi.
12:07
That's the simple thing.
298
712000
2000
Elə də qarışıq deyil.
12:09
The hard thing is this:
299
714000
2000
Çətini isə hazırlıqlı olmaqdır:
12:11
get ready, because more is coming.
300
716000
3000
çünki bu qanun layihələrinin davamı gəlir.
12:14
SOPA is simply a reversion of COICA,
301
719000
3000
SOPA keçən il təklif edilmiş COİCA-nın
12:17
which was purposed last year, which did not pass.
302
722000
2000
bir az dəyişilmiş formasıdır.
12:19
And all of this goes back
303
724000
2000
Bu qanunların ən birincisi isə
12:21
to the failure of the DMCA
304
726000
2000
paylaşmanın texniki olaraq
12:23
to disallow sharing as a technical means.
305
728000
2000
qadağan olunduğu DMCA idi.
12:25
And the DMCA goes back to the Audio Home Recording Act,
306
730000
3000
DMCA isə Evdə Səs Yazılması Qanununun davamı idi,
12:28
which horrified those industries.
307
733000
2000
bu qanun media sənayesinin işini bir az çətinləşdirirdi.
12:30
Because the whole business
308
735000
2000
Bu qanunda deyildiyi kimi
12:32
of actually suggesting that someone is breaking the law
309
737000
3000
leqal və qeyr-leqal köçürmə və paylaşma insidentlərini
12:35
and then gathering evidence and proving that,
310
740000
2000
bir-bir müəyyən edib, qeyri-leqalın qarşısını almaq
12:37
that turns out to be really inconvenient.
311
742000
3000
çətin işdir.
12:40
"We'd prefer not to do that,"
312
745000
2000
İnformasiya sənayesi bunu
12:42
says the content industries.
313
747000
2000
etməməyi üstün tutur.
12:44
And what they want is not to have to do that.
314
749000
3000
Bu seçim etməli olmamağı seçirlər.
12:47
They don't want legal distinctions
315
752000
2000
Qanunu və qeyri-qanuni bölüşmə
12:49
between legal and illegal sharing.
316
754000
2000
arasında fərq qoymaq istəmirlər.
12:51
They just want the sharing to go away.
317
756000
2000
Ümumilikdə bölüşmənin qeyri-qanuni olmasını istəyirlər.
12:53
PIPA and SOPA are not oddities, they're not anomalies,
318
758000
3000
PİPA və SOPA qeyri-adilik, məntiqsizlik deyil,
12:56
they're not events.
319
761000
2000
qeyri-adi hadisə də deyil.
12:58
They're the next turn of this particular screw,
320
763000
3000
Bu layihələr 20 illik tarixin
13:01
which has been going on 20 years now.
321
766000
2000
növbəti mərhələsidirlər.
13:03
And if we defeat these, as I hope we do,
322
768000
2000
Bu mərhələni qazansaq, ki qazanacağımıza
13:05
more is coming.
323
770000
2000
inanıram, çətin mərhələlər gəlir.
13:07
Because until we convince Congress
324
772000
5000
Konqresi inandırmalıyıq ki, demokratik cəmiyyətlərdə
13:12
that the way to deal with copyright violation
325
777000
3000
müəllif hüquqları pozulması probleminin həlli
13:15
is the way copyright violation was dealt with with Napster, with YouTube,
326
780000
4000
Napster və YouTube-da edildiyi kimi mövcud faktların sübutunun
13:19
which is to have a trial with all the presentation of evidence
327
784000
3000
təqdim edilməsi və informasiyanın yaradılma yolunun
13:22
and the hashing out of facts and the assessment of remedies
328
787000
3000
aydın göstərilməsi ilə
13:25
that goes on in democratic societies.
329
790000
2000
mümkündür.
13:27
That's the way to handle this.
330
792000
2000
Bu məsələnin tək həll yoludur.
13:29
In the meantime,
331
794000
2000
İndi isə edəcəyimiz
13:31
the hard thing to do is to be ready.
332
796000
2000
çətin iş hazırlıqlı olmaqdır.
13:33
Because that's the real message of PIPA and SOPA.
333
798000
2000
PİPA və SOPA-nın həqiqətən etmək istədiyi budur.
13:35
Time Warner has called
334
800000
2000
Time Warner hücuma keçib artıq,
13:37
and they want us all back on the couch,
335
802000
2000
biz də səsimizi çıxarmalı
13:39
just consuming --
336
804000
2000
yalnız istehlak etmək deyil,
13:41
not producing, not sharing --
337
806000
2000
istehsal etmək, yaratmaq
13:43
and we should say, "No."
338
808000
2000
hüququmuzu qorumalıyıq.
13:45
Thank you.
339
810000
2000
Sağ olun.
13:47
(Applause)
340
812000
6000
(Alqış)
ABOUT THE SPEAKER
Clay Shirky - Social Media TheoristClay Shirky argues that the history of the modern world could be rendered as the history of ways of arguing, where changes in media change what sort of arguments are possible -- with deep social and political implications.
Why you should listen
Clay Shirky's work focuses on the rising usefulness of networks -- using decentralized technologies such as peer-to-peer sharing, wireless, software for social creation, and open-source development. New technologies are enabling new kinds of cooperative structures to flourish as a way of getting things done in business, science, the arts and elsewhere, as an alternative to centralized and institutional structures, which he sees as self-limiting. In his writings and speeches he has argued that "a group is its own worst enemy."
Shirky is an adjunct professor in New York Universityʼs graduate Interactive Telecommunications Program, where he teaches a course named “Social Weather.” Heʼs the author of several books. This spring at the TED headquarters in New York, he gave an impassioned talk against SOPA/PIPA that saw 1 million views in 48 hours.
Clay Shirky | Speaker | TED.com