TEDxWomen 2011
Tan Le: My immigration story
Տան Լե. Իմ ներգաղթի պատմությունը
Filmed:
Readability: 3.5
1,296,505 views
2010թ.-ին տեխնոլոգ Տան Լեն TEDGlobal-ի բեմից ցույց տվեց մի նոր, հզոր ինտերֆեյս: Բայց այժմ TEDxWomen –բեմից նա պատմում է շատ անձնական մի պատմություն. իր ընտանիքի, իր մոր, տատիկի և քրոջ պատմությունը, ովքեր փախել են Վիետնամից և նոր կյանք են սկսել:
Tan Le - Entrepreneur
Tan Le is the founder & CEO of Emotiv, a bioinformatics company that's working on identifying biomarkers for mental and other neurological conditions using electroencephalography (EEG). Full bio
Tan Le is the founder & CEO of Emotiv, a bioinformatics company that's working on identifying biomarkers for mental and other neurological conditions using electroencephalography (EEG). Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
How can I speak in 10 minutes
0
0
3000
Ինչպե՞ս կարող եմ 10 րոպպեում խոսել
00:18
about the bonds of women over three generations,
1
3000
3000
սերունդների կանանց սերտ կապերի մասին:
00:21
about how the astonishing strength of those bonds
2
6000
3000
Թե ինչպես այդ զարմանալի ուժը
00:24
took hold in the life
3
9000
2000
ազդեց
00:26
of a four-year-old girl
4
11000
2000
4 ամյա աղջնակի կյանքի վրա,
00:28
huddled with her young sister,
5
13000
2000
ով 5օր ու գիշեր կուչ էր եկել իր քրոջ,
00:30
her mother and her grandmother
6
15000
2000
տատիկի ու մոր
00:32
for five days and nights
7
17000
2000
կողքին`
00:34
in a small boat in the China Sea
8
19000
2000
մի փոքրիկ նավակի մեջ`Չինական ծովում
00:36
more than 30 years ago,
9
21000
3000
ավելի քան 30 տարի առաջ:
00:39
bonds that took hold in the life of that small girl
10
24000
2000
Այդ կապը հայտնվեց աղջնակի կյանքում
00:41
and never let go --
11
26000
3000
ու էլ երբեք չլքեց նրան:
00:44
that small girl now living in San Francisco
12
29000
2000
Այդ փոքրիկ աղջիկը հիմա Սան Ֆրանցիսկոյում է ապրում
00:46
and speaking to you today?
13
31000
3000
և հիմա ձեզ հետ է խոսում:
00:49
This is not a finished story.
14
34000
3000
Սա ավարտված պատմություն չէ,
00:52
It is a jigsaw puzzle still being put together.
15
37000
3000
սա գլուխկոտրուկ է, որի մասնիկները դեռ պետք է իրար գլուխ հավաքել:
00:55
Let me tell you about some of the pieces.
16
40000
4000
Թույլ տվեք պատմեմ այդ մասնիկներից մի քանիսի մասին:
00:59
Imagine the first piece:
17
44000
2000
Ահա առաջին մասը:
01:01
a man burning his life's work.
18
46000
3000
Պատկերացրեք մի մարդ, ով կորցրել է իր կյանքի աշխատանքը:
01:04
He is a poet, a playwright,
19
49000
3000
Նա պոետ է` դրամատուրգ,
01:07
a man whose whole life
20
52000
2000
մի մարդ, ում ամբողջ կյանքի
01:09
had been balanced on the single hope
21
54000
2000
միակ հույսը
01:11
of his country's unity and freedom.
22
56000
3000
իր երկիրը միացյալ և անկախ տեսնելն է եղել:
01:14
Imagine him as the communists enter Saigon,
23
59000
3000
Հանկարծ կոմունիստները գրավում են Սայգոնը:
01:17
confronting the fact
24
62000
2000
Մարդը բախվում է իրականության հետ:
01:19
that his life had been a complete waste.
25
64000
2000
Նա հասկանում է, որ իր ողջ կյանքը ապարդյուն է անցել:
01:21
Words, for so long his friends, now mocked him.
26
66000
3000
Հիմա իր ընկերները ծաղրում են իրեն:
01:24
He retreated into silence.
27
69000
3000
Նա փակվեց լռության մեջ:
01:27
He died broken by history.
28
72000
4000
Պատմությունը կործանեց նրան:
01:31
He is my grandfather.
29
76000
2000
Նա իմ պապիկն էր:
01:33
I never knew him in real life.
30
78000
4000
Իրական կյանքում ես նրան երբեք չեմ տեսել:
01:37
But our lives are much more than our memories.
31
82000
4000
Բայց մեր կյանքն ավելի ուժեղ է, քան մեր հիշողությունները:
01:41
My grandmother never let me forget his life.
32
86000
3000
Տատիկս երբեք չթողեց, որ մոռանանք նրան:
01:44
My duty was not to allow it to have been in vain,
33
89000
3000
Պարտքս է` թույլ չտալ, որ իր կյանքը անիմաստ անցնի:
01:47
and my lesson was to learn
34
92000
2000
Նրա կյանքը ինձ դաս է եղել: Այո, պատմությունը փորձել է մեզ ջախջախել, բայց մենք կարողացանք դիմակայել:
01:49
that, yes, history tried to crush us,
35
94000
3000
Այո, պատմությունը փորձել է մեզ ջախջախել,
01:52
but we endured.
36
97000
2000
բայց մենք կարողացանք դիմակայել:
01:54
The next piece of the jigsaw
37
99000
2000
Գլուխկոտրուկի հաջորդ հատվածը
01:56
is of a boat in the early dawn
38
101000
2000
նավի մասին է, երբ վաղ լուսաբացին
01:58
slipping silently out to sea.
39
103000
3000
ճողոպրեցինք դեպի ծով:
02:01
My mother, Mai, was 18
40
106000
2000
Մայրս` Մայը, 18 տարեկան էր,
02:03
when her father died --
41
108000
2000
երբ իր հայրը մահացավ:
02:05
already in an arranged marriage,
42
110000
2000
Նրան արդեն ամուսնացրել էին պայմանագրով:
02:07
already with two small girls.
43
112000
3000
Նա ուներ երկու փոքր աղջիկներ:
02:10
For her, life had distilled itself into one task:
44
115000
3000
Նա իր կյանքում արդեն միայն մի նպատակ ուներ`
02:13
the escape of her family
45
118000
2000
փախուստ իր ընտանիքի հետ միասին
02:15
and a new life in Australia.
46
120000
3000
և նոր կյանք Ավստրալիայում:
02:18
It was inconceivable to her
47
123000
2000
Նա նույնիսկ չէր էլ մտածում այն մասին,
02:20
that she would not succeed.
48
125000
2000
որ դա նրան կարող էր չհաջողվել:
02:22
So after a four-year saga that defies fiction,
49
127000
3000
Այսպիսով, վեպերին բնորոշ չորս տարվա սագայից հետո,
02:25
a boat slipped out to sea
50
130000
2000
նավակը, ծպտված որպես ձկնորսական առագաստանավ,
02:27
disguised as a fishing vessel.
51
132000
3000
դուրս եկավ ծով:
02:30
All the adults knew the risks.
52
135000
3000
Մեծերը գիտեին սպասվող վտանգի մասին:
02:33
The greatest fear was of pirates,
53
138000
2000
Ամենաշատը վախենում էինք ծովահեններից,
02:35
rape and death.
54
140000
2000
բռնաբարությունից և մահից:
02:37
Like most adults on the boat,
55
142000
2000
Նավում մեծերից շատերրի նման
02:39
my mother carried a small bottle of poison.
56
144000
4000
մայրս նույնպես մի փոքր բաժակ թույն էր իր մոտ պահում:
02:43
If we were captured, first my sister and I,
57
148000
3000
Եթե հանկարծ գերի ընկնեինք, սկզբում կխմեր քույրս և ես,
02:46
then she and my grandmother would drink.
58
151000
4000
ապա` մայրս և տատիկս:
02:50
My first memories are from the boat --
59
155000
2000
Նավի հետ կապված Իմ առաջին հիշողությունները
02:52
the steady beat of the engine,
60
157000
2000
շարժիչի կայուն թափքն էր,
02:54
the bow dipping into each wave,
61
159000
3000
յուրաքանչյուր ալիքի մեջ ընկղմվելը,
02:57
the vast and empty horizon.
62
162000
3000
անսահման և դատարկ հորիզոնը:
03:00
I don't remember the pirates who came many times,
63
165000
3000
Ես չեմ հիշում ծովահեններին, որոնք բազմիցս հարձակվում էին մեզ վրա,
03:03
but were bluffed by the bravado
64
168000
2000
բայց հիշում եմ` մեզ պաշտպանում էին
03:05
of the men on our boat,
65
170000
2000
մեր նավակի խիզախ տղամարդիկ,
03:07
or the engine dying
66
172000
2000
հիշում եմ, թէ ինչպես էր փչանում նավի շարժիչը,
03:09
and failing to start for six hours.
67
174000
3000
որը վեց ժամ չէին կարողանում շարժի գցել:
03:12
But I do remember the lights on the oil rig
68
177000
2000
Բայց շատ լավ եմ հիշում Մալազիայի ափերի
03:14
off the Malaysian coast
69
179000
2000
նավթի հորատման աշտարակի լույսերը,
03:16
and the young man who collapsed and died,
70
181000
3000
երիտասարդ մարդուն, ով ուժասպառությունից մահացավ:
03:19
the journey's end too much for him,
71
184000
3000
Նա չդիմացավ ճամփորդության փորձություններին:
03:22
and the first apple I tasted,
72
187000
2000
Հիշում են առաջին իմ ճաշակած խնձորը,
03:24
given to me by the men on the rig.
73
189000
3000
որն ինձ հորատման աշտարակի վրայի մարդն էր տվել:
03:27
No apple has ever tasted the same.
74
192000
3000
Այլևս ոչ մի խնձոր նույն համը չի ունեցել ինձ համար:
03:32
After three months in a refugee camp,
75
197000
2000
Երեք ամիս փախստականների ճամբարում մնալուց հետո,
03:34
we landed in Melbourne.
76
199000
2000
մենք հայտնվեցինք Մելբուրնում:
03:36
And the next piece of the jigsaw
77
201000
2000
Գլուխկոտրուկի հաջորդ մասը
03:38
is about four women across three generations
78
203000
3000
չորս` տարբեր սերունդների կանանց մասին է,
03:41
shaping a new life together.
79
206000
3000
ովքեր միասին նոր կյանք են ստեղծում:
03:44
We settled in Footscray,
80
209000
2000
Մենք բնակություն հաստատեցինք Ֆուտսքրեյում,
03:46
a working-class suburb
81
211000
2000
որը բանվոր դասակարգին պատկանող մի արվարձան է,
03:48
whose demographic is layers of immigrants.
82
213000
3000
որտեղ բնակիչների մեծ մասը ներգաղթյալներ էին:
03:51
Unlike the settled middle-class suburbs,
83
216000
2000
Ի տարբերություն միջին դասի արվարձանների,
03:53
whose existence I was oblivious of,
84
218000
2000
որի գոյության մասին ես մոռացել էի,
03:55
there was no sense of entitlement in Footscray.
85
220000
3000
այստեղ ոչ մի իրավունք չկար:
03:58
The smells from shop doors were from the rest of the world.
86
223000
3000
Խանութներից եկող հոտը ինձ համար ամբողջ աշխարհի հոտն էր:
04:01
And the snippets of halting English
87
226000
2000
Մարդիկ միմյանց հետ շփվում էին
04:03
were exchanged between people
88
228000
2000
կմկմացող անգլերենով,
04:05
who had one thing in common,
89
230000
2000
որը ցույց էր տալիս որ նրանք միայն մի ընդհանուր բան ունեն.
04:07
they were starting again.
90
232000
3000
նրանք նորից են սկսում ապրել:
04:10
My mother worked on farms,
91
235000
2000
Մայրս աշխատում էր ֆերմաներում,
04:12
then on a car assembly line,
92
237000
2000
հետո տեղափոխվեց ավտոմեքենաների մասերի հավաքման տեղը,
04:14
working six days, double shifts.
93
239000
2000
որտեղ աշխատում էր վեց օր` երկու հերթափոխովով:
04:16
Somehow she found time to study English
94
241000
3000
Ինչ-որ ձևով նա ժամանակ էր գտնում անգլերեն սովորելու համար
04:19
and gain IT qualifications.
95
244000
2000
և ստացավ IT որակավորում:
04:21
We were poor.
96
246000
2000
Մենք աղքատ էինք:
04:23
All the dollars were allocated
97
248000
2000
Յուրաքանչյուր դոլար հաշված էր:
04:25
and extra tuition in English and mathematics
98
250000
2000
Անկախ նրանից, թէ ինչի կարիք ունեինք,
04:27
was budgeted for
99
252000
2000
լրացուցիչ գումարը նախատեսված էր
04:29
regardless of what missed out,
100
254000
3000
անգլերենի և մաթեմատիկայի դասերի համար:
04:32
which was usually new clothes;
101
257000
2000
Հագուստի կարիք ուենինք,
04:34
they were always secondhand.
102
259000
2000
և այն միշտ օգտործված էր:
04:36
Two pairs of stockings for school,
103
261000
3000
Ունեի երկու զույգ գուլպա դպրոցի համար,
04:39
each to hide the holes in the other.
104
264000
2000
որոնցից յուրաքանչյուրը փակում էր մյուսի անցքերը:
04:41
A school uniform down to the ankles,
105
266000
2000
Դպրոցական համազգեստը մինչև ծնկներս էր,
04:43
because it had to last for six years.
106
268000
4000
քանի որ այն պետք է մեզ վեց տարի յոլա տաներ:
04:47
And there were rare but searing chants
107
272000
2000
Ինձ երբեմն ձեռք էին առնում`
04:49
of "slit-eye"
108
274000
2000
անվանելով «նեղ աչքանի»:
04:51
and the occasional graffiti:
109
276000
2000
Երբեմն պատի վրա տեսնում էի պատահական գրաֆիտիներ`
04:53
"Asian, go home."
110
278000
2000
“Ասիացինե ՛ր, փախեք տուն”:
04:55
Go home to where?
111
280000
2000
Իսկ որտե՞ղ է իմ տունը:
04:57
Something stiffened inside me.
112
282000
3000
Հարց, որը ներսից ինձ տանջել է:
05:00
There was a gathering of resolve
113
285000
2000
Հավաքույթներից մեկում
05:02
and a quiet voice saying, "I will bypass you."
114
287000
4000
ես ցածրաձայն ասեցի. - Ես կշրջանցեմ այն:
05:06
My mother, my sister and I
115
291000
2000
Քույրս , մայրս և ես
05:08
slept in the same bed.
116
293000
3000
նույն մահճակալին էինք քնում:
05:11
My mother was exhausted each night,
117
296000
2000
Չնայած նրան, որ մայրս սպառված գալիս էր տուն,
05:13
but we told one another about our day
118
298000
2000
մենք պատմում էինք, թե ինչպես ենք անցկացրել մեր օրը
05:15
and listened to the movements
119
300000
2000
և լսում էինք
05:17
of my grandmother around the house.
120
302000
2000
տատիկի ոտնաձայները տնով մեկ:
05:19
My mother suffered from nightmares
121
304000
2000
Մայրս ողջ գիշեր նավի մասին
05:21
all about the boat.
122
306000
3000
մղձավանջներ էր տեսնում:
05:24
And my job was to stay awake until her nightmares came
123
309000
3000
Իսկ իմ գործն էր` արթուն մնալ մինչ այն պահը, երբ նրա մղձավանջները կսկսվեին,
05:27
so I could wake her.
124
312000
3000
որպեսզի արթնացնեի նրան:
05:30
She opened a computer store
125
315000
2000
Նա բացեց համակարգիչների խանութ,
05:32
then studied to be a beautician
126
317000
2000
հետո կոսմետոլոգիա սովորեց,
05:34
and opened another business.
127
319000
2000
և մեկ այլ բիզնես սկսեց:
05:36
And the women came with their stories
128
321000
2000
Մեզ մոտ գալիս էին զայրացած և համառ կանայք
05:38
about men who could not make the transition,
129
323000
2000
տղամարդկանց մասին իրենց պատմություններով,
05:40
angry and inflexible,
130
325000
2000
ովքեր չէին կարողանում ադապտացվել, ինչպես նաև խոսում էին
05:42
and troubled children caught between two worlds.
131
327000
3000
խնդիրներ ունեցող երեխաների մասին, որոնք երկու տարբեր աշխարհների մեջ էին հայտնվել:
05:45
Grants and sponsors were sought.
132
330000
3000
Մենք դրամաշնորհներշ և հովանավորներ էինք փնտրում:
05:48
Centers were established.
133
333000
2000
Տարբեր կենտրոններ էին ստեղծվում:
05:50
I lived in parallel worlds.
134
335000
2000
Ես ապրում էի զուգահեռ աշխարհներում:
05:52
In one, I was the classic Asian student,
135
337000
4000
Նրանցից մեկում ես դասական ասիացի ուսանող էի,
05:56
relentless in the demands that I made on myself.
136
341000
3000
ով անընդհատ իրենցից ավելին էր պահանջում:
05:59
In the other, I was enmeshed in lives that were precarious,
137
344000
3000
Մյուս կողմից կյանքի դժվարություններ էին.
06:02
tragically scarred by violence,
138
347000
2000
կյանքի անկայունությունը, բռնությունը,
06:04
drug abuse and isolation.
139
349000
3000
թմրանյութերի չարաշահումը և մեկուսացումը, որոնք հոգումս ողբերգական հետքեր են թողել:
06:07
But so many over the years were helped.
140
352000
2000
Տարիների ընթացքում դրանց մեծ մասը հաղթահարել եմ:
06:09
And for that work, when I was a final year law student,
141
354000
3000
Երբ ես իրավաբանական ֆակուլտետի շրջանավարտ էի,
06:12
I was chosen as the young Australian of the year.
142
357000
3000
“տարվա երիտասարդ ավստրալիացի” մրցույթում առաջին տեղը զբաղեցրեցի :
06:15
And I was catapulted
143
360000
2000
ինձ ասես
06:17
from one piece of the jigsaw to another,
144
362000
2000
մեկը մյուսից ավելի խրթին գլուխկոտրուկներ էին տալիս,
06:19
and their edges didn't fit.
145
364000
2000
իսկ ես չէի կարողանում դրանք լուծել:
06:21
Tan Le, anonymous Footscray resident,
146
366000
2000
Տան Լեն , ով անանուն Ֆուտսքրեյի բնակիչ էր
06:23
was now Tan Le, refugee and social activist,
147
368000
4000
հիմա հայտնի է որպես մեկ այլ Տան Լե, ով փախստական և սոցիալական ակտիվիստ է:
06:27
invited to speak in venues she had never heard of
148
372000
3000
Ինձ հրավիրել են ելույթ ունենալ ինձ անհայտ վայրերում,
06:30
and into homes whose existence
149
375000
2000
խոսելու այնպիսի օջախների մասին,
06:32
she could never have imagined.
150
377000
2000
որոնց մասին ես նունիսկ չէի կարող ենթադրել:
06:34
I didn't know the protocols.
151
379000
2000
Ես էթիկետի մասին տեղյակ էլ չէի:
06:36
I didn't know how to use the cutlery.
152
381000
3000
Ես չգիտեի, թէ ինչպես են օգտագործում դանակ-պատառաքաղը:
06:39
I didn't know how to talk about wine.
153
384000
3000
Ես չգիտեի, թէ ինչ խոսել գինու մասին:
06:42
I didn't know how to talk about anything.
154
387000
4000
Ես ոչ մի բանի մասին խոսել չգիտեի:
06:46
I wanted to retreat to the routines and comfort
155
391000
3000
Ինչպե՞ս կարող է առօրիայի և կյանքի հարմարավետության մասին
06:49
of life in an unsung suburb --
156
394000
3000
խոսել մի մարդ, ում
06:52
a grandmother, a mother and two daughters
157
397000
3000
տատիկի, մոր և երկու աղջինկերի օրը
06:55
ending each day as they had for almost 20 years,
158
400000
3000
քսան տարի շարունակ անցել է իրենց օրվա մասին
06:58
telling one another the story of their day
159
403000
2000
մեկը մյուսին պատմելով
07:00
and falling asleep,
160
405000
2000
և քնելով,
07:02
the three of us still in the same bed.
161
407000
4000
մի մարդ, ով դեռ շարունակում է երեք հոգու հետ նույն անկողնում քնել:
07:06
I told my mother I couldn't do it.
162
411000
4000
Մայրիկիս ասացի, որ էլ չեմ կարող դիմանալ:
07:10
She reminded me that I was now the same age she had been
163
415000
3000
Նա ինձ հիշեցրեց, որ, երբ նստեցինք այն նավը,
07:13
when we boarded the boat.
164
418000
3000
նա իմ տարիքին էր:
07:16
No had never been an option.
165
421000
3000
Վերադարձի ճանապարհ չկար:
07:19
"Just do it," she said,
166
424000
2000
-Հանդուրժիր.- ասաց նա,
07:21
"and don't be what you're not."
167
426000
3000
-և պարզապես եղի ՛ր այնպիսին , ինչպիսին, որ կաս:
07:24
So I spoke out on youth unemployment and education
168
429000
3000
Այսպիսով, ես բարձրաձայնեցի երիտասարդների գործազրկության և կրթության,
07:27
and the neglect of the marginalized and the disenfranchised.
169
432000
3000
ինչպես նաև թույլերի ու տկարների անտեսման մասին:
07:30
And the more candidly I spoke,
170
435000
2000
Եվ, որքան անկեղծ էի խոսում,
07:32
the more I was asked to speak.
171
437000
3000
այնքան ավելի շատ էին խնդրում ինձ խոսել:
07:35
I met people from all walks of life,
172
440000
3000
Ես շատ տարբեր մարդկանց եմ հանդիպել,
07:38
so many of them doing the thing they loved,
173
443000
2000
նրանցից շատերը զբաղվում էին իրենց սիրած աշխատանքով,
07:40
living on the frontiers of possibility.
174
445000
3000
շատերն էլ հազիվ ծերը ծերին էին հասցնում:
07:43
And even though I finished my degree,
175
448000
3000
Եվ, չնայած նրան, որ ավարտել էի համալսարանը`
07:46
I realized I could not settle into a career in law.
176
451000
3000
գիտակցում էի, որ իմ կարիերան իրավաբանության ոլորտում չէր լինի:
07:49
There had to be another piece of the jigsaw.
177
454000
3000
գլուխկոտրուկի մեկ այլ մասնիկ պետք լինի:
07:52
And I realized at the same time
178
457000
3000
Հենց այդ ժամանակ հասկացա,
07:55
that it is okay to be an outsider,
179
460000
2000
որ օտար լինելը այդքան էլ վատ բան չէ:
07:57
a recent arrival,
180
462000
2000
Նորից
07:59
new on the scene --
181
464000
2000
նոր բեմի վրա կանգնելը
08:01
and not just okay,
182
466000
2000
ոչ միայն լավ է ,
08:03
but something to be thankful for,
183
468000
2000
այլ դրա համար պետք է շնորհակալ լինել:
08:05
perhaps a gift from the boat.
184
470000
3000
Դա յուրահատուկ նվեր է նավից:
08:08
Because being an insider
185
473000
2000
Հասարակության մեջ քո “ես”- ի պահպանւմը
08:10
can so easily mean collapsing the horizons,
186
475000
2000
նշանակում է քանդել հորիզոնները,
08:12
can so easily mean
187
477000
2000
նշանակում է
08:14
accepting the presumptions of your province.
188
479000
3000
ընդունել գյուղական ծագումդ:
08:17
I have stepped outside my comfort zone enough now
189
482000
3000
Ես բավականաչափ դուրս եմ եկել հարմատավետության սահմաններից,
08:20
to know that, yes, the world does fall apart,
190
485000
2000
որպեսզի հասկանամ, որ, այո՛, աշխարհը կործանվում է,
08:22
but not in the way that you fear.
191
487000
3000
սակայն ոչ այնպես, ինչպես դուք եք պատկերացնում:
08:25
Possibilities that would not have been allowed
192
490000
2000
Մոլեգին ձևով խրախուսվում էր այն,
08:27
were outrageously encouraged.
193
492000
2000
ինչ անթույլատրելի էր:
08:29
There was an energy there,
194
494000
2000
Ես ունեի էներգիա,
08:31
an implacable optimism,
195
496000
2000
հակասական լավատեսություն,
08:33
a strange mixture of humility and daring.
196
498000
3000
միարժամանակ համեստ էի և քաջ:
08:36
So I followed my hunches.
197
501000
2000
Ես վստահեցի իմ ինտուիցիային:
08:38
I gathered around me a small team of people
198
503000
3000
Իմ շուրջ հավաքեցի մարդկանց մի փոքր խումբ,
08:41
for whom the label "It can't be done"
199
506000
2000
որոնց համար “դա հնարավոր չէ անել” պիտակը
08:43
was an irresistible challenge.
200
508000
3000
անհաղթահարելի մարտահրավեր է, որի դեմը պետք է առնել:
08:46
For a year we were penniless.
201
511000
2000
Մի տարի շարունակ մենք ոչ մի միջոց չունեինք:
08:48
At the end of each day, I made a huge pot of soup
202
513000
2000
Յուրաքանչյուր օրվա վերջում ես մի մեծ աման ապուր էի պատրաստում,
08:50
which we all shared.
203
515000
2000
որը մենք բոլորս կիսում էինք:
08:52
We worked well into each night.
204
517000
3000
Մենք երեկոններն էինք աշխատում:
08:55
Most of our ideas were crazy,
205
520000
2000
Մեր գաղափարներից շատերը գժոտ էին,
08:57
but a few were brilliant,
206
522000
2000
սակայն կային նաև այնպիսի փայլուն մտքեր,
08:59
and we broke through.
207
524000
3000
որոնք մենք կյանքի կոչեցինք:
09:02
I made the decision to move to the U.S.
208
527000
2000
Առագին անգամ Ա.Մ.Ն գնալուց հետո,
09:04
after only one trip.
209
529000
2000
ես որոշեցի այնտեղ տեղափոխվել:
09:06
My hunches again.
210
531000
2000
Միայն մի ուղևորություն, և կրկին ես տեղի տվեցի իմ ինտուիցիային:
09:08
Three months later I had relocated,
211
533000
2000
Երեք ամիս հետո մտքերս հավաքեցի
09:10
and the adventure has continued.
212
535000
3000
և շարունակեցի արկածը:
09:13
Before I close though,
213
538000
2000
Վերջաբանում
09:15
let me tell you about my grandmother.
214
540000
3000
թույլ տվե ՛ք ձեզ իմ տատիկի մասին պատմել:
09:18
She grew up at a time
215
543000
2000
Նա մեծացել է այն ժամանակաշրջանում,
09:20
when Confucianism was the social norm
216
545000
2000
երբ կոնֆուցիոնիզմը հասարակական նորմ էր,
09:22
and the local Mandarin was the person who mattered.
217
547000
3000
և միայն նշանակություն ունեին տեղական չինական պաշտոնյաները:
09:25
Life hadn't changed for centuries.
218
550000
3000
Դարերի ընթացքում կյանքը չի փոխվել:
09:28
Her father died soon after she was born.
219
553000
4000
Նրա ծնվելուց շատ չանցած մահացավ նրա հայրը:
09:32
Her mother raised her alone.
220
557000
3000
Նրա մայրը նրան մենակ է մեծացրել:
09:35
At 17 she became the second wife
221
560000
3000
17 տարեկանում տատիկս դարձավ չինական պաշտոնիայի երկրորդ կինը,
09:38
of a Mandarin whose mother beat her.
222
563000
3000
ում մայրը ծեծում էր նրան:
09:41
With no support from her husband,
223
566000
2000
Քանի որ ամուսինը չէր պաշտպանում նրան,
09:43
she caused a sensation by taking him to court
224
568000
3000
նա սենսացիա դարձավ, երբ ամուսնուն դատարան տարավ
09:46
and prosecuting her own case,
225
571000
2000
և իր մեղադրանքը ներկայացրեց:
09:48
and a far greater sensation when she won.
226
573000
3000
Պակերացրե՛ք նրա զարմանքը, երբ տատիկս շահեց դատը:
09:51
(Laughter)
227
576000
2000
(ծիծաղ)
09:53
(Applause)
228
578000
4000
(ծափահարություններ)
09:57
"It can't be done" was shown to be wrong.
229
582000
4000
“Դա հնարավոր չէ անել” արտահայտությունը սխալ դուրս եկավ:
10:03
I was taking a shower in a hotel room in Sydney
230
588000
3000
Ես Սիդնեյի հյուրանոցային համարում լոգանք էի ընդունում,
10:06
the moment she died
231
591000
2000
երբ տատիկս մահացավ
10:08
600 miles away in Melbourne.
232
593000
3000
600 մղոն հեռավորության վրա` Մելբոռնում:
10:11
I looked through the shower screen
233
596000
2000
Ես լոգարանի ապակու միջից տեսա
10:13
and saw her standing on the other side.
234
598000
3000
իմ տատիկին` մյուս կողմում կանգնած:
10:16
I knew she had come to say goodbye.
235
601000
2000
Ես հասկացա, որ նա եկել է ինձ հրաժեշտ տալու:
10:18
My mother phoned minutes later.
236
603000
3000
Մայրս րոպպեներ անց զանգեց:
10:21
A few days later,
237
606000
2000
Մի քանի օր անց
10:23
we went to a Buddhist temple in Footscray
238
608000
2000
մենք գնացինք Ֆութսքրեյում գտնվող մի բուդդայական տաճար
10:25
and sat around her casket.
239
610000
2000
և նստեցինք նրա դագաղի շուրջ:
10:27
We told her stories
240
612000
2000
Մենք նրան պատմություններ պատմեցինք
10:29
and assured her that we were still with her.
241
614000
3000
և վստահեցրինք նրան, որ դեռ նրա կողքին ենք:
10:32
At midnight the monk came
242
617000
3000
Կեսգիշերին վանականը եկավ
10:35
and told us he had to close the casket.
243
620000
3000
և մեզ ասաց, որ ստիպված է փակել դագաղը:
10:38
My mother asked us to feel her hand.
244
623000
3000
Մայրս ասաց մեզ, որ բռնենք նրա ձեռքը:
10:41
She asked the monk,
245
626000
2000
Եվ հարցրեց վանականին,
10:43
"Why is it that her hand is so warm
246
628000
2000
թէ ինչու են տատիկի ձեռքերը տաք,
10:45
and the rest of her is so cold?"
247
630000
3000
բայց մարմնի մնացած մասերը` սառը:
10:48
"Because you have been holding it since this morning," he said.
248
633000
4000
Պատասխանը հետևյալն էր. -Քանի որ դուք դա առավոտից բռնել եք.
10:52
"You have not let it go."
249
637000
3000
Դուք այն բաց չեք թողել: Թույլ չեք տվել, որ նա գնա:
10:57
If there is a sinew in our family,
250
642000
2000
Մեր ընտանիքում մի ուժ կա,
10:59
it runs through the women.
251
644000
2000
որ կանանց է փոխանցվում:
11:01
Given who we were and how life had shaped us,
252
646000
3000
Հաշվի առնելով, թէ ով ենք մենք եղել և ով ենք մենք հիմա,
11:04
we can now see
253
649000
2000
գիտակցում ենք,
11:06
that the men who might have come into our lives
254
651000
2000
որ այն տղամարդիկ,, ովքեր հնարավոր է, որ ներխուժեն մեր կյանք
11:08
would have thwarted us.
255
653000
2000
կխափանեն մեր կյանքը:
11:10
Defeat would have come too easily.
256
655000
3000
Նրանք կստիպեին մեզ նահանջել:
11:13
Now I would like to have my own children,
257
658000
2000
Հիմա ես երազում եմ իմ սեփական երեխաները ունենալ
11:15
and I wonder about the boat.
258
660000
3000
և ինձ հետաքրքիր է, թէ ինչ պատահեց նավի հետ:
11:18
Who could ever wish it on their own?
259
663000
3000
Ո՞վ կցանկանա որ իր հետ նման բան պատահի:
11:21
Yet I am afraid of privilege,
260
666000
2000
Սակայն ես հիմա վախենում եմ արտոնությունից,
11:23
of ease,
261
668000
2000
հեշտությունից,
11:25
of entitlement.
262
670000
2000
իրավունքից:
11:27
Can I give them a bow in their lives,
263
672000
2000
Կվստահեմ արդյոք երեխաներիս կյանքը մի նավակի,
11:29
dipping bravely into each wave,
264
674000
3000
որը համարձակորեն ճեղքում անցնում է ալիքների միջով,
11:32
the unperturbed and steady beat of the engine,
265
677000
3000
սակայն որից լսվում է միաձայն ու անվերջանալի շարժիչի ձայնը
11:35
the vast horizon
266
680000
2000
և որը սլանում է դեպի անհայտ հորիզոններ,
11:37
that guarantees nothing?
267
682000
2000
որը ոչ մի բան չի երաշխավորում:
11:39
I don't know.
268
684000
2000
Նույնիսկ չգիտեմ էլ,
11:41
But if I could give it
269
686000
2000
սակայն եթե համոզված լինեմ,
11:43
and still see them safely through,
270
688000
2000
որ նրանք կհաղթահարեն այդ ամենը,
11:45
I would.
271
690000
3000
կվստահեի:
11:48
(Applause)
272
693000
12000
(ծափահարություններ)
12:00
Trevor Neilson: And also, Tan's mother is here today
273
705000
3000
Թրևոր Նեյլսոնը , նաև Թենի մայրը այսօր,
12:03
in the fourth or fifth row.
274
708000
3000
հիմա չորորդ կամ հինգերորդ շարքերում է:
12:06
(Applause)
275
711000
4000
(ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Tan Le - EntrepreneurTan Le is the founder & CEO of Emotiv, a bioinformatics company that's working on identifying biomarkers for mental and other neurological conditions using electroencephalography (EEG).
Why you should listen
Tan Le is the co-founder and president of Emotiv. Before this, she headed a firm that worked on a new form of remote control that uses brainwaves to control digital devices and digital media. It's long been a dream to bypass the mechanical (mouse, keyboard, clicker) and have our digital devices respond directly to what we think. Emotiv's EPOC headset uses 16 sensors to listen to activity across the entire brain. Software "learns" what each user's brain activity looks like when one, for instance, imagines a left turn or a jump.
Le herself has an extraordinary story -- a refugee from Vietnam at age 4, she entered college at 16 and has since become a vital young leader in her home country of Australia.
Tan Le | Speaker | TED.com