ABOUT THE SPEAKERS
Jonathan Haidt - Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures.

Why you should listen

By understanding more about our moral psychology and its biases, Jonathan Haidt says we can design better institutions (including companies, universities and democracy itself), and we can learn to be more civil and open-minded toward those who are not on our team.

Haidt is a social psychologist whose research on morality across cultures led to his 2008 TED Talk on the psychological roots of the American culture war, and his 2013 TED Talk on how "common threats can make common ground." In both of those talks he asks, "Can't we all disagree more constructively?" Haidt's 2012 TED Talk explored the intersection of his work on morality with his work on happiness to talk about "hive psychology" -- the ability that humans have to lose themselves in groups pursuing larger projects, almost like bees in a hive. This hivish ability is crucial, he argues, for understanding the origins of morality, politics, and religion. These are ideas that Haidt develops at greater length in his book, The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion.

Haidt joined New York University Stern School of Business in July 2011. He is the Thomas Cooley Professor of Ethical Leadership, based in the Business and Society Program. Before coming to Stern, Professor Haidt taught for 16 years at the University of Virginia in the department of psychology.

Haidt's writings appear frequently in the New York Times and The Wall Street Journal. He was named one of the top global thinkers by Foreign Policy magazine and by Prospect magazine. Haidt received a B.A. in Philosophy from Yale University, and an M.A. and Ph.D. in Psychology from the University of Pennsylvania.

More profile about the speaker
Jonathan Haidt | Speaker | TED.com
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com
TEDNYC

Jonathan Haidt: Can a divided America heal?

Ջոնաթան Հաիդթ: Կարո՞ղ է պառակտված Ամերիկան վերականգնվել :

Filmed:
2,005,570 views

Ինչպե՞ս կարող է ԱՄՆ-ն վերականգնվել 2016 թվականի բացասական պարտիզանական ընտրություններից հետո: Սոցիալական հոգեբան Ջոնաթան Հաիդթը ուսումնասիրում է էթիկան, որը մեր քաղաքական ընտրության հիմքն է: TED-Ի կուրատոր Քրիս Անդերսոնի հետ զրույցում նա բացատրում է մտածելակերպի տրամաբանական և պատմական կապերը, որոնք ուղղորդեցին Ամերիկայում այսպիսի սուր պառակտումների, և տալիս է տեսակետ, թե ինպես պետությունը պետք է շարժվի առաջ:
- Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures. Full bio - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

Այսպես Ջոն, սա սարսափելի է:
00:12
Chris Anderson: So, Jon, this feels scary.
0
936
2200
00:15
Jonathan Haidt: Yeah.
1
3160
1165
Այո:
Կարծես աշխարհը գտնվում է
այնպիսի իրավիճակում,
00:16
CA: It feels like the world is in a place
2
4349
1990
00:18
that we haven't seen for a long time.
3
6363
1837
որ երկար տարիներ չէր եղել:
00:20
People don't just disagree
in the way that we're familiar with,
4
8224
4561
Մարդիկ քաղաքական աջ և
ձախ կողմերում տարակարծիք են,
և մեզ համար խորթ է այն,
00:24
on the left-right political divide.
5
12809
1900
00:26
There are much deeper differences afoot.
6
14733
3001
որ դա բերում է ավելի խորը պառակտումների:
00:29
What on earth is going on,
and how did we get here?
7
17758
3266
Ի՞նչ է կատարվում աշխարհում և
ինչպե՞ս հասանք այս օրվան:
00:33
JH: This is different.
8
21048
3003
Սա այլ հարց է:
00:36
There's a much more
apocalyptic sort of feeling.
9
24075
3227
Չափազանց մեծ, կործանարար
զգացողություններ կան:
00:39
Survey research by Pew Research shows
10
27326
2326
Փյու Ռիսերչ-ի կատարած
սոցիալական հարցումը
00:41
that the degree to which we feel
that the other side is not just --
11
29676
3709
ցույց տվեց, որ մենք ոչ թե
չենք սիրում հակառակ քաղաքական կողմին,
00:45
we don't just dislike them;
we strongly dislike them,
12
33409
2974
դեռ ավելին՝ մենք ատում ենք նրանց՝
00:48
and we think that they are
a threat to the nation.
13
36407
3476
կարծելով, որ նրանք ազգի համար
սպառնալիք են ներկայացնում:
00:51
Those numbers have been going up and up,
14
39907
1964
Այդ ցուցանիշներն անընդհատ աճում են:
00:53
and those are over 50 percent
now on both sides.
15
41895
2737
Այժմ դրանք երկու
կողմերում անցնում են 50%-ը:
00:56
People are scared,
16
44656
1151
Մարդիկ վախեցած են՝
00:57
because it feels like this is different
than before; it's much more intense.
17
45831
3627
մտածելով, որ սա նախորդից
տարբերվում է և սկսում են լարվել:
01:01
Whenever I look
at any sort of social puzzle,
18
49482
2520
Երբ ես տեսնում եմ ցանկացած
տեսակի հասարակական խնդիր
01:04
I always apply the three basic
principles of moral psychology,
19
52026
3117
ես միշտ դիմում եմ բարոյահոգեբանական
երեք հիմնական գաղափարների:
01:07
and I think they'll help us here.
20
55167
1894
Իմ կարծիքով դրանք մեզ այստեղ կօգնեն:
01:09
So the first thing that you
have to always keep in mind
21
57085
2733
Առաջինը պետք է մտապահել, որ երբ
01:11
when you're thinking about politics
22
59842
1736
մտածում ենք քաղաքականության մասին
01:13
is that we're tribal.
23
61602
1380
դառնում ենք ցեղապաշտ:
01:15
We evolved for tribalism.
24
63006
1523
Մենք առաջացել ենք ցեղերից:
01:16
One of the simplest and greatest
insights into human social nature
25
64553
3169
Մարդու սոցիալական էության ամենապարզ
և ամենամեծ ըմբռնումներից մեկը
01:19
is the Bedouin proverb:
26
67746
1173
բեդուիների առածներից է.
01:20
"Me against my brother;
27
68943
1392
«Ես ընդդեմ իմ եղբոր,
01:22
me and my brother against our cousin;
28
70359
1927
ես ու եղբայրս ըդդեմ մեր զարմիկի,
01:24
me and my brother and cousins
against the stranger."
29
72310
2502
ես, եղբայրս և զարմիկներս ընդդեմ օտարականի»
01:26
And that tribalism allowed us
to create large societies
30
74836
4724
Այդ ցեղապաշտությունը մեզ թույլ է
տալիս ստեղծել մեծ հասարակություններ,
01:31
and to come together
in order to compete with others.
31
79584
3032
որպեսզի հավաքվենք ու պայքարենք այլոց դեմ:
01:34
That brought us out of the jungle
and out of small groups,
32
82640
3681
Դա մեզ դուրս բերեց ջունգլիներից և
փոքր խմբավորումներից,
01:38
but it means that we have
eternal conflict.
33
86345
2023
բայց և այնպես մենք
ունենք անվերջ կոնֆլիկտ:
01:40
The question you have to look at is:
34
88392
1741
Հարցը, որին պետք է ուշադրություն դարձնեք
01:42
What aspects of our society
are making that more bitter,
35
90157
2664
այն է, թե ի՞նչն է մեր հասարակությանը
դարձնում ավելի դաժան
01:44
and what are calming them down?
36
92845
1530
և ընդհակառակը՝
ինչն է խաղաղեցնում նրան:
01:46
CA: That's a very dark proverb.
37
94399
1561
Շատ մռայլ առած է:
01:47
You're saying that that's actually
baked into most people's mental wiring
38
95984
4173
Դուք ասում եք, որ դա իսկապես
մարդկանց հոգեկան աշխարհի
ինչ-որ մակարդակի վրա իր հե՞տքն է թողել:
01:52
at some level?
39
100181
1151
01:53
JH: Oh, absolutely. This is just
a basic aspect of human social cognition.
40
101356
3804
Միանշանակ դա մարդկային
սոցիալական ճանաչման հիմնահարցն է:
01:57
But we can also live together
really peacefully,
41
105184
2323
Բայց մենք կարող ենք միասին
ապրել խաղաղության մեջ:
01:59
and we've invented all kinds
of fun ways of, like, playing war.
42
107531
3395
Մենք պատերազմելը դարձրել ենք
զվարճանք, ինչպես օրինակ սպորտում,
02:02
I mean, sports, politics --
43
110950
1382
քաղաքականության մեջ...
02:04
these are all ways that we get
to exercise this tribal nature
44
112356
3695
Դրանք այն միջոցներն են, որոնցով
վարժեցնում ենք այդ ցեղային բնազդը՝
02:08
without actually hurting anyone.
45
116075
1583
առանց լուրջ վնաս
պատճառելու այլոց:
02:09
We're also really good at trade
and exploration and meeting new people.
46
117682
4345
Մեզ մոտ լավ է ստացվում առևտուրը,
հետազոտությունները, նոր մարդկանց
02:14
So you have to see our tribalism
as something that goes up or down --
47
122051
3299
հետ շփվելը, որոնք մեզ վեր կամ վար
շարժվող ցեղականության արդյունք են:
02:17
it's not like we're doomed
to always be fighting each other,
48
125374
2852
Դա նշանակում է, որ մենք դատապարտված չենք
02:20
but we'll never have world peace.
49
128250
1850
միշտ կռվել կամ ապրել խաղաղության մեջ:
02:22
CA: The size of that tribe
can shrink or expand.
50
130980
3222
Ցեղատարածքը կարող է կրճատվել կամ տարածվել:
02:26
JH: Right.
51
134226
1151
Ճիշտ է:
02:27
CA: The size of what we consider "us"
52
135401
1987
Այն տարածքը, որը մենք համարում ենք «մերը»
02:29
and what we consider "other" or "them"
53
137412
2421
կամ «ուրիշինը» կամ «նրանցը»
02:31
can change.
54
139857
2130
կարող է փոխվել:
02:34
And some people believed that process
could continue indefinitely.
55
142610
5590
Եվ որոշները հավատում են, որ
այդ գործընթացն անվերջ է:
02:40
JH: That's right.
56
148224
1192
Ճիշտ է:
02:41
CA: And we were indeed expanding
the sense of tribe for a while.
57
149440
3206
Իսկապես, կար ժամանակ, որ մենք
կիսում էինք ցեղախմբի գաղափարը:
02:44
JH: So this is, I think,
58
152670
1161
Ես կարծում եմ,
02:45
where we're getting at what's possibly
the new left-right distinction.
59
153855
3355
որ դա այն տեղն է, որտեղ նոր աջ-ձախ
տարբերություններն են ընկալվում:
02:49
I mean, the left-right
as we've all inherited it,
60
157234
2323
Այդ «աջ-ձախ»-ը մենք
ժառանգել ենք և դա գալիս է
02:51
comes out of the labor
versus capital distinction,
61
159581
2839
աշխատանք-ունեցվածք
հակամարտության տարբերությունից:
02:54
and the working class, and Marx.
62
162444
2375
Այսինքն աշխատավորներ և մարքսիզմ:
02:56
But I think what we're seeing
now, increasingly,
63
164843
2249
Բայց իմ կարծիքով ակնառու է,
02:59
is a divide in all the Western democracies
64
167116
2854
որ Արևմտյան դեմոկրատական պետություններում
ապրող մարդկանց միջև բաժանում կա,
03:01
between the people
who want to stop at nation,
65
169994
3707
նրանք ովքեր ազգանվեր են,
կամ ավելի պահպանողական,
03:05
the people who are more parochial --
66
173725
1750
03:07
and I don't mean that in a bad way --
67
175499
1797
և ես դա վատ իմաստով չեմ ասում,
03:09
people who have much more
of a sense of being rooted,
68
177320
2800
մարդիկ ովքեր ունեն իրենց
ծագման մասին զգացում,
03:12
they care about their town,
their community and their nation.
69
180144
3193
նրանք ովքեր մտածում են իրենց
քաղաքի, համայնքի և ազգի մասին:
03:15
And then those who are
anti-parochial and who --
70
183824
4037
Եվ մյուս կողմից, նրանք ովքեր
հակապահպանողական են՝
03:19
whenever I get confused, I just think
of the John Lennon song "Imagine."
71
187885
3400
այնպես ինչպես գրված է
Ջոն Լենոնի «Imagine» երգում
03:23
"Imagine there's no countries,
nothing to kill or die for."
72
191309
2829
«Չկա ոչ մի պետություն, ոչինչ՝
մեռնելու կամ սպանելու համար»:
03:26
And so these are the people
who want more global governance,
73
194162
3213
Այսինքն, մարդիկ, ովքեր ուզում
են համաշխարհային կառավարություն
03:29
they don't like nation states,
they don't like borders.
74
197399
2674
նրանք չեն սիրում «ազգականություն» կամ
«սահման» բառերը:
03:32
You see this all over Europe as well.
75
200097
1825
Սա Եվրոպայում նույնպես կա:
03:33
There's a great metaphor guy --
actually, his name is Shakespeare --
76
201946
3226
Օրինակ Շեքսպիրը՝
բրիտանացի հայտնի թատերագիրը,
03:37
writing ten years ago in Britain.
77
205196
1581
03:38
He had a metaphor:
78
206801
1167
այսպիսի խոսք ունի.
03:39
"Are we drawbridge-uppers
or drawbridge-downers?"
79
207992
3273
«Մենք կամուրջ իջեցնող ենք թե՞ բարձրացնող»:
03:43
And Britain is divided
52-48 on that point.
80
211289
2905
Այդ հարցում հիմա Անգլիան բաժանված է
2 մասի՝ 52-48 հարաբերակցությամբ :
03:46
And America is divided on that point, too.
81
214218
2120
Եվ նույն իրավիճակը ԱՄՆ-ում է:
03:49
CA: And so, those of us
who grew up with The Beatles
82
217379
3577
Այսինքն, Բիթլզի երգերի
ներքո մեծացած սերունդը
03:52
and that sort of hippie philosophy
of dreaming of a more connected world --
83
220980
3574
և հիպիական փիլիսոփայությունը՝
աշխարհի ավելի փոխկապակցված լինելու մասին
03:56
it felt so idealistic and "how could
anyone think badly about that?"
84
224578
3841
այնքան իդեալական է, որ կարելի է մտածել
«Կա՞ մեկը, ով դա վատ իմաստով է ընկալում»:
04:00
And what you're saying is that, actually,
85
228736
2011
Իսկ մենք այսօր տեսնում ենք, որ իրականում
04:02
millions of people today
feel that that isn't just silly;
86
230771
4302
միլիոնավոր մարդիկ կարծում են,
որ դա ոչ միայն հիմարություն է
04:07
it's actually dangerous and wrong,
and they're scared of it.
87
235097
2861
այլ վտանգավոր է և սխալ,
իսկ դա նրանց վախեցնում է:
04:09
JH: I think the big issue, especially
in Europe but also here,
88
237982
3026
Իմ կարծիքով գլխավոր
խնդիրը Եվրոպայում և այստեղ՝
04:13
is the issue of immigration.
89
241032
1367
ներգաղթի խնդիրն է:
04:14
And I think this is where
we have to look very carefully
90
242423
3069
Եվ սոցիալական գիտություններում
այդ խնդրին մեծ ուշադրություն
04:17
at the social science
about diversity and immigration.
91
245516
3631
պետք է հատկացնել, մասնավորապես
բազմազանության և ներգաղթի հարցերում:
04:21
Once something becomes politicized,
92
249171
1714
Երբ ինչ-որ բան քաղաքականացվում է,
04:22
once it becomes something
that the left loves and the right --
93
250909
3024
կամ աջ և ձախ մասերի միջև բաժանում կա,
04:25
then even the social scientists
can't think straight about it.
94
253957
3101
անգամ սոցիլոգները չեն կարողանում
այդ հարցերին ճիշտ լուծումներ տալ:
04:29
Now, diversity is good in a lot of ways.
95
257082
1957
Տարաբնույթ լինելը
շատ դեպքերում լավ է:
04:31
It clearly creates more innovation.
96
259063
2207
Դա նորը ստեղծելու միջոց է,
04:33
The American economy
has grown enormously from it.
97
261294
2477
իսկ Ամերիկայի տնտեսությունը դրանով է աճել:
04:35
Diversity and immigration
do a lot of good things.
98
263795
2382
Ներգաղթը և բազմազանությունը
իհարկե օգտակար են,
04:38
But what the globalists,
I think, don't see,
99
266201
2628
որը գլոբալիստները չեն տեսնում:
04:40
what they don't want to see,
100
268853
1507
Իսկ նրանք չեն ուզում տեսնել,
04:42
is that ethnic diversity
cuts social capital and trust.
101
270384
6278
որ էթնիկ բազմազանությունը քանդում է
սոցիալական վստահությունը և կապիտալը:
Գիտեք, Ռոբերտ Պութնամը
04:48
There's a very important
study by Robert Putnam,
102
276686
2336
«Միայնակ բոուլինգ խաղալիս »
աշխատության հեղինակն է՝
04:51
the author of "Bowling Alone,"
103
279046
1856
04:52
looking at social capital databases.
104
280926
1855
սոցիալական կապիտալի
տվյալների բազաները
04:54
And basically, the more people
feel that they are the same,
105
282805
2947
նայելով հասկացավ, որ ինչքան
մարդիկ զգում են, որ իրար նման են,
04:57
the more they trust each other,
106
285776
1507
այնքան ավելի շատ են հավատում
04:59
the more they can have
a redistributionist welfare state.
107
287307
2740
միմյանց և զգում են, որ
սոցիալապես ավելի ապահով են:
05:02
Scandinavian countries are so wonderful
108
290071
1971
Սկանդինավյան երկրները հիանալի օրինակ են,
05:04
because they have this legacy
of being small, homogenous countries.
109
292066
3349
քանի որ նրանք ժառանգել են
փոքր և միատար երկրներ:
05:07
And that leads to
a progressive welfare state,
110
295439
3717
Իսկ դա տանում է դեպի
սոցիալական ապահովություն:
05:11
a set of progressive
left-leaning values, which says,
111
299180
2803
Ձախ թեքված առաջադեմ դիրքորոշում,
05:14
"Drawbridge down!
The world is a great place.
112
302007
3001
ըստ որի «Կամուրջները իջեցրեք
մեծ աշխարհի առջև:
05:17
People in Syria are suffering --
we must welcome them in."
113
305032
3032
Սիրիայում մարդիկ տառապում են,
պետք է նրանց գրկաբաց ընդունել»:
05:20
And it's a beautiful thing.
114
308088
1377
Եվ դա շատ գեղեցիկ բան է:
05:21
But if, and I was in Sweden
this summer,
115
309934
2583
Ես այս ամառ Շվեդիայում էի,
05:24
if the discourse in Sweden
is fairly politically correct
116
312541
3183
եթե Շվեդիայում խոսքը
քաղաքականապես ճիշտ է,
05:27
and they can't talk about the downsides,
117
315748
2237
ապա նրանք չեն կարող խոսել հակառակը,
05:30
you end up bringing a lot of people in.
118
318009
1987
իսկ նոր մարդկանց բերելը կործանարար է:
05:32
That's going to cut social capital,
119
320020
1692
Դա սոցիալական կապիտալը կքանդի,
05:33
it makes it hard to have a welfare state
120
321736
1945
դա դժվարացնում է լինել սոցիալապես ապահով
05:35
and they might end up,
as we have in America,
121
323705
2556
և հավանական է դա վերջանա,
ինչպես Ամերիկայում եղավ,
05:38
with a racially divided, visibly
racially divided, society.
122
326285
3613
հասարակության տեսանելի
ռասայական բաժանումներով:
05:41
So this is all very
uncomfortable to talk about.
123
329922
2260
Իհարկե, սրա մասին խոսելը տհաճ է,
05:44
But I think this is the thing,
especially in Europe and for us, too,
124
332206
3245
բայց կարծում եմ, ինչպես մեզ
մոտ այնպես էլ Եվրոպայում
05:47
we need to be looking at.
125
335475
1193
պետք է սա աչքի տակ պահել:
05:48
CA: You're saying that people of reason,
126
336692
2086
Դուք ասում եք, որ դատող մարդիկ,
05:50
people who would consider
themselves not racists,
127
338802
2488
մարդիկ ովքեր իրենց ռասիստ չեն համարում,
05:53
but moral, upstanding people,
128
341314
1727
բայց համարում են էթնիկ և ազնիվ,
05:55
have a rationale that says
humans are just too different;
129
343065
2946
ունեն խելամիտ բացատրություն, ըստ
որի մարդիկ այնքան տարբեր են,
05:58
that we're in danger of overloading
our sense of what humans are capable of,
130
346035
5439
որ մենք վտանգում ենք մեզ,
մեր գիտակցությունը ծանրաբեռնելով
06:03
by mixing in people who are too different.
131
351498
2490
մարդկանց մեջ տարբերություններ գտնելով:
06:06
JH: Yes, but I can make it
much more palatable
132
354012
3540
Այո, բայց ես կուզենայի ավելի մեղմ ասել,
06:09
by saying it's not necessarily about race.
133
357576
2798
որ դա միայն ռասային չի վերաբերվում,
այլ նաև մշակույթին:
06:12
It's about culture.
134
360819
1267
06:14
There's wonderful work by a political
scientist named Karen Stenner,
135
362110
4173
Հիանալի աշխատություն կա գրված
քաղաքագետ Կարեն Ստենների
06:18
who shows that when people have a sense
136
366307
3227
կողմից, ըստ որի մարդիկ գիտակցում են,
06:21
that we are all united,
we're all the same,
137
369558
2235
որ բոլորս միավորված ենք ու նույնն ենք,
06:23
there are many people who have
a predisposition to authoritarianism.
138
371817
3250
այդ կերպ շատ մարդիկ
հակված են ավտորիտարիզմի:
06:27
Those people aren't particularly racist
139
375091
2042
Այդ մարդիկ ռասիստներ չեն,
06:29
when they feel as through
there's not a threat
140
377157
2167
երբ զգում են, որ սպառնալիք չկա
06:31
to our social and moral order.
141
379348
1699
մեր էթնիկ և
սոցիալական կարգերին:
06:33
But if you prime them experimentally
142
381071
2033
Բայց , եթե փորձնական նրանց զգուշացնենք,
06:35
by thinking we're coming apart,
people are getting more different,
143
383128
3132
որ մենք բաժանվում ենք և
միմյանցից ավելի են տարբերվում`
06:38
then they get more racist, homophobic,
they want to kick out the deviants.
144
386284
3523
նրանք դառնում են ռասիստներ,հոմոֆոբներ,
ուզում են դուրս քշել օտարներին:
06:41
So it's in part that you get
an authoritarian reaction.
145
389831
2907
Այսինքն սա ավտորիտարիզմի
արձագանքներից մեկն է:
06:44
The left, following through
the Lennonist line --
146
392762
2337
Մնացածը հետևում են Լենոնի խոսքերին
06:47
the John Lennon line --
147
395123
1286
Լենոնի խոսքերն են
06:48
does things that create
an authoritarian reaction.
148
396433
2409
ստեղծում այդ ավտորիտարիզմի արձագանքը:
06:50
We're certainly seeing that
in America with the alt-right.
149
398866
2795
Մենք հիմա դա հստակ
տեսնում ենք Ամերիկայում:
06:53
We saw it in Britain,
we've seen it all over Europe.
150
401685
2582
Տեսել ենք Անգլիայում և ամբողջ աշխարհում:
06:56
But the more positive part of that
151
404291
2582
Բայց այս ամենի ամենադրական մասն այն է,
06:58
is that I think the localists,
or the nationalists, are actually right --
152
406897
4297
որ ազգայնականները ճիշտ են,
07:03
that, if you emphasize
our cultural similarity,
153
411218
3787
եթե շեշտադրում ենք ազգային նմանությունը,
07:07
then race doesn't actually
matter very much.
154
415029
2227
ապա ազգը, որպես այդպիսին այլևս կարևոր չի:
07:09
So an assimilationist
approach to immigration
155
417280
2708
ԵՎ մասնագետները
ներգաղթին մոտենում են որպես
07:12
removes a lot of these problems.
156
420012
1557
այս տեսակ խնդիրների լուծում:
07:13
And if you value having
a generous welfare state,
157
421593
2387
Եթե ուզում ենք շահույթաբեր երկիր ունենալ
07:16
you've got to emphasize
that we're all the same.
158
424004
2473
պետք է ընդունենք, որ բոլորս նման ենք:
07:18
CA: OK, so rising immigration
and fears about that
159
426840
3094
Շատ լավ, մեծացող ներգաղթը
և դրա հետ կապված վախերը
07:21
are one of the causes
of the current divide.
160
429958
3167
ներկայիս պառակտման պատճառն են:
07:25
What are other causes?
161
433149
1713
Որո՞նք են մնացած պատճառները:
07:26
JH: The next principle of moral psychology
162
434886
2021
Մահկանացուի հաջորդ հոգեբանական սկզբունքը
07:28
is that intuitions come first,
strategic reasoning second.
163
436931
3803
այն է, որ իր ներքին ձայնը առաջինն է,
ռազմավարական մտածելակերպը երկրորդը:
07:32
You've probably heard
the term "motivated reasoning"
164
440758
2480
Լսած կլինեք «մոտիվացված
մտածելակերպ» կամ «վավերական
07:35
or "confirmation bias."
165
443262
1607
կողմնապահություն» տերմինները:
07:36
There's some really interesting work
166
444893
1917
Շատ հետաքրքիր աշխատություն կա նրա մասին,
07:38
on how our high intelligence
and our verbal abilities
167
446834
3077
թե ինչպես մեր գիտակցությունը
և խոսքային ունակությունները
07:41
might have evolved
not to help us find out the truth,
168
449935
3202
զարգացել են ոչ թե մեզ
օգնելու, որ ճշմարիտը գտնենք,
07:45
but to help us manipulate each other,
defend our reputation ...
169
453161
2972
այլ մեզ օգնելու, որ մեկս
մյուսին շահարկենք..
07:48
We're really, really good
at justifying ourselves.
170
456157
2966
Մենք շատ լավ կարողանում
ենք արդարացնել ինքներս մեզ:
07:51
And when you bring
group interests into account,
171
459147
2367
Եթե դա դիտարկենք շահերի բախման օրինակով,
07:53
so it's not just me,
it's my team versus your team,
172
461538
2737
ապա դա միայն ես չեմ, այլ իմ
թիմը ընդդեմ քո թիմին է
07:56
whereas if you're evaluating evidence
that your side is wrong,
173
464299
2913
մինչդեռ, երբ գիտակցում ենք այն
փաստը, որ մեր կողմը սխալ է,
07:59
we just can't accept that.
174
467236
1757
դեռ շարունակում ենք այն չընդունել:
08:01
So this is why you can't win
a political argument.
175
469017
2717
Ահա թե ինչու մենք քաղաքական
վեճերում չենք կարող հաղթել:
08:03
If you're debating something,
176
471758
1493
Եթե բանավիճում ենք
08:05
you can't persuade the person
with reasons and evidence,
177
473275
3047
չենք կարող մարդուն համոզել
պատճառով կամ փաստով,
08:08
because that's not
the way reasoning works.
178
476346
2345
քանի որ պատճառաբանությամբ
դա չի աշխատում:
08:10
So now, give us the internet,
give us Google:
179
478715
3115
Մեզ տվեք ինտերնետ, Google.
08:14
"I heard that Barack Obama
was born in Kenya.
180
482522
2730
- Ես լսել եմ Բարաք
Օբաման Քենիայում է ծնվել:
08:17
Let me Google that -- oh my God!
10 million hits! Look, he was!"
181
485276
3948
Եկեք Google-եմ: Աստված իմ,
10 մլն արդյունք: Դա ճիշտ է:
08:21
CA: So this has come as an unpleasant
surprise to a lot of people.
182
489248
3140
Այսինքն, սա անցանկալի
անակնկալ էր շատերի համար :
08:24
Social media has often been framed
by techno-optimists
183
492412
2848
Սոցիալական մեդիան հաճախ է
տեխնիկական լավատեսների կողմից
08:27
as this great connecting force
that would bring people together.
184
495284
5247
դիտարկվում որպես մարդկանց
միավորող ամենալավ միջոցը:
08:32
And there have been some
unexpected counter-effects to that.
185
500555
3922
Եվ անսպասելիորեն եղավ
դրա հակառակ արդյունքը:
08:36
JH: That's right.
186
504922
1151
Իրավացի եք:
08:38
That's why I'm very enamored
of yin-yang views
187
506097
2381
Դրա համար եմ սիրում Ին-Յան-ի տեսությունը
08:40
of human nature and left-right --
188
508502
1618
մարդկանց բնության, աջ-ձախի մասին:
08:42
that each side is right
about certain things,
189
510144
2466
Ամեն կողմ ճիշտ է կոնկրետ բանի մեջ,
08:44
but then it goes blind to other things.
190
512634
2121
բայց մնացած մասը նրանք չեն տեսնում :
08:46
And so the left generally believes
that human nature is good:
191
514779
2978
Ձախ կողմը հավատում է, որ
մարդու էությունը բարի է.
08:49
bring people together, knock down
the walls and all will be well.
192
517781
3165
հավաքել մարդկանց, ջարդել սահմանները
և ամեն ինչ լավ կլինի:
08:52
The right -- social conservatives,
not libertarians --
193
520970
2558
Աջ կողմը` պահպանողականները, ոչ լիբերալները
08:55
social conservatives generally
believe people can be greedy
194
523552
4253
հավատում են, որ մարդիկ
կարող են լինել ժլատ
08:59
and sexual and selfish,
195
527829
1382
եսասեր, սեռական,
09:01
and we need regulation,
and we need restrictions.
196
529235
2420
և մեզ պետք է կանոնակարգ, սահմանափակումներ:
09:04
So, yeah, if you knock down all the walls,
197
532214
2402
Այսինքն, այո, եթե ջարդենք բոլոր սահմանները
09:06
allow people to communicate
all over the world,
198
534640
2229
մարդկանց թողնենք շփվել ամբողջ աշխարհի հետ,
09:08
you get a lot of porn and a lot of racism.
199
536893
2058
կունենանք ավելի շատ
ռասիզմ և խուժանություն:
09:10
CA: So help us understand.
200
538975
1261
Օգնեք հասկանալ:
09:12
These principles of human nature
have been with us forever.
201
540260
5552
Մարդու էության մեջ այդ
սկզբունքները մնացել են:
09:18
What's changed that's deepened
this feeling of division?
202
546918
4774
Ի՞նչը փոխվեց, որ ավելի
խորացավ պառակտվածության զգացումը:
09:24
JH: You have to see six to ten
different threads all coming together.
203
552360
4656
Պետք է տեսնենք 6-ից 10 տարբեր
սպառնալիքներ, որոնք գալիս են միանգամից:
09:29
I'll just list a couple of them.
204
557373
1693
Ես մի քանիսը կթվարկեմ:
09:31
So in America, one of the big --
actually, America and Europe --
205
559398
4478
Հիշենք, որ Եվրոպան և
Ամերիկան հանդիսացել են որպես
09:35
one of the biggest ones is World War II.
206
563900
1913
2-րդ համաշխարհային
պատերազմի մասնակիցներ:
09:37
There's interesting research
from Joe Henrich and others
207
565837
2643
Ջո Հենրիխի և այլոց հետազոտությունները
09:40
that says if your country was at war,
208
568504
2403
ցույց են տալիս, որ եթե
պետությունը պատերազմի մեջ է,
09:42
especially when you were young,
209
570931
1557
մանավանդ, երբ երիտասարդ է,
09:44
then we test you 30 years later
in a commons dilemma
210
572512
3114
և 30 տարի հետո
ստուգենք ընդհանուր խնդիրները
09:47
or a prisoner's dilemma,
211
575650
1329
կամ բանտարկյալների հարցերը,
09:49
you're more cooperative.
212
577003
1291
կլինեք ավելի համատեղված
09:50
Because of our tribal nature, if you're --
213
578983
2873
մեր ցեղային բնությունից ելնելով:
Օրինակ:
09:53
my parents were teenagers
during World War II,
214
581880
2917
Իմ ծնողները պատերազմի
ժամանակ պատանիներ են եղել,
09:56
and they would go out
looking for scraps of aluminum
215
584821
2561
և ալյումինի կտորներ հավաքելով
09:59
to help the war effort.
216
587406
1189
օգնել են պատերազմի ելքին:
10:00
I mean, everybody pulled together.
217
588619
2178
Նկատի ունեմ բոլորը համախմբված են եղել:
10:02
And so then these people go on,
218
590821
1529
Հետո այս մարդիկ
10:04
they rise up through business
and government,
219
592374
2398
ձեռք են բերում աշխատանք
կամ կառավարություն,
10:06
they take leadership positions.
220
594796
1631
զբաղեցնելով առաջնորդների դիրքեր:
10:08
They're really good
at compromise and cooperation.
221
596451
3251
Նրանք հեշտ են գնացել
զիջումների և համագործակցությունների:
10:11
They all retire by the '90s.
222
599726
1935
Նրանք 90ականներին գնացել են թոշակի:
10:13
So we're left with baby boomers
by the end of the '90s.
223
601685
3301
Այսինքն 90ականների վերջում
մնացինք 1945-55թթ. ծնվածների հետ:
10:17
And their youth was spent fighting
each other within each country,
224
605010
3967
Իսկ ամեն երկրում երիտասարդները
իրար դեմ էին պատերազմում՝
10:21
in 1968 and afterwards.
225
609001
1647
1968 թվից սկսած:
10:22
The loss of the World War II generation,
"The Greatest Generation,"
226
610672
3994
Եվ "Սերուծքային Սերնդի" կորուստը
2-րդ համաշխարհայինի ժամանակ
10:26
is huge.
227
614690
1284
մեծ էր:
10:28
So that's one.
228
616567
1175
Սա մեկ:
10:30
Another, in America,
is the purification of the two parties.
229
618440
3123
Երկրորդ, Ամերիկայում 2 կուսակցություն կա:
10:33
There used to be liberal Republicans
and conservative Democrats.
230
621949
3047
Լիբերալ հանրապետականներ և
պահպանողական դեմոկրատներ:
10:37
So America had a mid-20th century
that was really bipartisan.
231
625020
3167
20-րդ դարի կեսին Ամերիկան իսկապես
երկու կուսակցություններ ուներ:
10:40
But because of a variety of factors
that started things moving,
232
628211
4367
Բայց, տարբեր գործոններից ելնելով
որոշ բաներ սկսվեցին տեղից շարժվել,
10:44
by the 90's, we had a purified
liberal party and conservative party.
233
632602
3398
90 ականներին մենք ունեցանք մաքուր
լիբերալներ ու պահպանողականներ:
10:48
So now, the people in either party
really are different,
234
636024
2645
Եվ հիմա այդ կուսակցություններում
մարդիկ լրիվ տարբեր են,
10:50
and we really don't want
our children to marry them,
235
638693
2483
մենք մեր երեխաներին չենք
ամուսնացնում նրանց հետ,
10:53
which, in the '60s,
didn't matter very much.
236
641200
2068
որը 60-ականներին այդքան էլ այդպես չեր:
10:55
So, the purification of the parties.
237
643292
1797
Այսինքն կուսակցությունների զտում կա:
10:57
Third is the internet and, as I said,
238
645113
2472
Երրորդը ինտերնետն է, որը ինչպես ասեցի
10:59
it's just the most amazing stimulant
for post-hoc reasoning and demonization.
239
647609
4683
հաջորդող պատճառագիտության
մեջ անենավատ խթանը եղավ:
11:04
CA: The tone of what's happening
on the internet now is quite troubling.
240
652316
4792
Ինչ կատարվում է հիմա
ինտերնետում բավականին մտահոգիչ է:
11:09
I just did a quick search
on Twitter about the election
241
657132
2847
Ես Twitter-ում ընտրությունների
վերաբերյալ որոնում արեցի
11:12
and saw two tweets next to each other.
242
660003
2920
և իրար կողքի գրված հայտարարություն տեսա:
11:15
One, against a picture of racist graffiti:
243
663335
4212
Առաջինը` ռասիստի պատկերի առջև գրված է.
11:20
"This is disgusting!
244
668007
1633
«Նողկալի է»:
11:21
Ugliness in this country,
brought to us by #Trump."
245
669664
3170
Այս պետության մեջ գարշանքը
կապվում է #Trump-ի հետ:
11:25
And then the next one is:
246
673424
1382
Երկրոդի դիմաց էլ գրված էր.
11:27
"Crooked Hillary
dedication page. Disgusting!"
247
675339
3303
«Կեղծ Հիլարիին նվիրված էջ: Զզվելի է»:
11:31
So this idea of "disgust"
is troubling to me.
248
679176
4207
Ահա այս «զզվելի» բառը ինձ շատ է վախեցնում,
11:35
Because you can have an argument
or a disagreement about something,
249
683407
3235
քանի որ կարող է վեճ կամ անհամաձայնություն
ունենաս, ինչ որ բանի շուրջ
11:38
you can get angry at someone.
250
686666
1561
մեկի հետ, և դրանից ջղայնանաս:
11:41
Disgust, I've heard you say,
takes things to a much deeper level.
251
689094
3593
Նողկանքը, ինչպես դուք եք ասում,
ավելի խորքային մակարդակ է:
11:44
JH: That's right. Disgust is different.
252
692711
1887
Ճիշտ է:
Նողկանքը այլ բան է:
11:46
Anger -- you know, I have kids.
253
694622
1963
Գիտեք ես երեխաներ ունեմ:
11:48
They fight 10 times a day,
254
696609
1750
Նրանք օրվա մեջ 10 անգամ կռվում են,
11:50
and they love each other 30 times a day.
255
698383
1967
և 30 անգամ էլ սիրում :
11:52
You just go back and forth:
you get angry, you're not angry;
256
700374
2910
Քայլ առաջ և հետ` ջղայն ես, ջղայն չես,
11:55
you're angry, you're not angry.
257
703308
1523
ջղայն ես, ջղայն չես:
11:56
But disgust is different.
258
704855
1310
Բայց նողկանքը այլ բան է:
11:58
Disgust paints the person
as subhuman, monstrous,
259
706189
4473
Դա մարդուն հրեշ է դարձնում,
12:02
deformed, morally deformed.
260
710686
1809
բարոյապես խեղաթյուրում է:
12:04
Disgust is like indelible ink.
261
712519
2424
Զզվանքը, ոնց որ չմաքրվող բիծ լինի:
12:07
There's research from John Gottman
on marital therapy.
262
715768
3515
Բժիշկ Ջոն Գոթմանը հետազոտություն
է արել ամուսնական բժշկությունում:
12:11
If you look at the faces -- if one
of the couple shows disgust or contempt,
263
719307
5125
Ըստ որի, եթե զույգերից մեկի դեմքի
մեջ զզվանք կամ արհամարհանք է երևում,
12:16
that's a predictor that they're going
to get divorced soon,
264
724456
3096
դա խոսում է շուտափույթ բաժանվելու մասին,
12:19
whereas if they show anger,
that doesn't predict anything,
265
727576
2899
երբ զայրույթ ես տեսնում,
դա ոչինչ չի կանխատեսում,
12:22
because if you deal with anger well,
it actually is good.
266
730499
2709
քանի որ զայրույթը կարելի է հաղթահարել:
12:25
So this election is different.
267
733232
1452
Այսինքն, ընտրություը տարբեր է:
12:26
Donald Trump personally
uses the word "disgust" a lot.
268
734708
3654
Դոնալդ Թրամփը շատ է
օգտագործում «զզվանք» բառը:
12:30
He's very germ-sensitive,
so disgust does matter a lot --
269
738386
2857
Դա շատ բանի մասին է խոսում իր մասին,
12:33
more for him, that's something
unique to him --
270
741267
3910
մի բան, որ եզակի է իր համար,
12:37
but as we demonize each other more,
271
745201
2903
բայց քանի որ մենք միմյանց
ավելի ենք հրեշացնում,
12:40
and again, through
the Manichaean worldview,
272
748128
3409
և նորից, ըստ մանիքեական տեսության
12:43
the idea that the world
is a battle between good and evil
273
751561
2730
երկիրը չարի և բարու մարտադաշտն է,
12:46
as this has been ramping up,
274
754315
1347
որը անընդհատ մեծանում է,
12:47
we're more likely not just to say
they're wrong or I don't like them,
275
755686
3326
լավ կլինի ուղղակի նրանց չարքեր
չանվանել կամ ասել չեմ համակրում նրանց,
12:51
but we say they're evil, they're satanic,
276
759036
2536
այլ ոչ թե ասենք, որ սատանա են
12:53
they're disgusting, they're revolting.
277
761596
1921
զզվելի ու բունտարար են:
12:55
And then we want nothing to do with them.
278
763541
2866
Այդպիսով ոչինչ չենք
ուզենա նրանց հետ անել:
12:58
And that's why I think we're seeing it,
for example, on campus now.
279
766806
3487
Եվ ես կարծում եմ, որ մենք դրա
վկաներն ենք դառնում, օրինակ`
13:02
We're seeing more the urge
to keep people off campus,
280
770317
2640
համալսարաններում մենք հեռացնում,
13:04
silence them, keep them away.
281
772981
1945
լռեցնում և վանում ենք
մարդկանց մեզանից:
13:06
I'm afraid that this whole
generation of young people,
282
774950
2595
Ես վախենում եմ, որ այս երիտասարդ սերունդը,
13:09
if their introduction to politics
involves a lot of disgust,
283
777569
3793
եթե զզվի քաղաքական քարոզարշավներից,
13:13
they're not going to want to be involved
in politics as they get older.
284
781386
3705
մեծանալուն պես էլ չեն ուզենա
ներգրավված լինեն քաղաքականության մեջ:
13:17
CA: So how do we deal with that?
285
785506
1840
Իսկ ինչպե՞ս դա հաղթահարենք :
13:19
Disgust. How do you defuse disgust?
286
787370
4480
Ինչպե՞ս հանենք նողկանքը:
13:24
JH: You can't do it with reasons.
287
792874
1948
Դա առանց պատճառի չենք կարող անել:
13:27
I think ...
288
795312
1191
Կարծում եմ. ..
13:30
I studied disgust for many years,
and I think about emotions a lot.
289
798257
3217
Երկար տարիներ դիզայնով եմ զբաղվել
և էմոցիաների մասին շատ եմ մտածել:
13:33
And I think that the opposite
of disgust is actually love.
290
801498
3525
Եվ կարծում եմ, որ
ատելության հականիշը դա սերն է:
13:37
Love is all about, like ...
291
805764
3091
Սերը ամեն ինչ է:
13:41
Disgust is closing off, borders.
292
809239
2571
Ատելությունը դա սահման է:
13:43
Love is about dissolving walls.
293
811834
2545
Սերը այդ սահմանները քանդում է:
13:47
So personal relationships, I think,
294
815074
2480
Այսինքն` անձնային
հարաբերությունները իմ կարծիքով
13:49
are probably the most
powerful means we have.
295
817578
2759
մեր ունեցած ամենահզոր միջոցներից են:
13:53
You can be disgusted by a group of people,
296
821291
2697
Քեզ կարող է մի խումբ մարդ ատել,
13:56
but then you meet a particular person
297
824012
1918
բայց երբ դու հանդիպում ես կոնկրետ մարդու
13:57
and you genuinely discover
that they're lovely.
298
825954
2776
սովորաբար հայտնաբերում ես,
որ նրանք լավն են:
14:00
And then gradually that chips away
or changes your category as well.
299
828754
4296
Եվ աստիճանաբար քո տեսակը փոխվում է:
14:06
The tragedy is, Americans used to be
much more mixed up in the their towns
300
834016
5977
Ողբերգականն այն է, որ առաջ ամերիկացիները
իրենց քաղաքներում խառնված էին
14:12
by left-right or politics.
301
840017
2134
աջ -ձախ կամ քաղաքական տեսանկյունից:
14:14
And now that it's become
this great moral divide,
302
842175
2331
Իսկ հիմա էթիկայի բաժանման պատճառով
14:16
there's a lot of evidence
that we're moving to be near people
303
844530
3143
մեծ փաստարկներ կան, որ սկսել ենք
ապրել այն մարդկանց հարևանությամբ,
14:19
who are like us politically.
304
847697
1512
ովքեր քաղաքականապես
մեզ նման են:
14:21
It's harder to find somebody
who's on the other side.
305
849233
2530
Շատ դժվար է գտնել ինչ-որ
մեկի, ով այլ կողմում է:
14:23
So they're over there, they're far away.
306
851787
2290
Այսինքն նրանք ուղղակի հեռու են:
14:26
It's harder to get to know them.
307
854101
1570
Հետևապես դժվար է նրանց ճանաչել:
14:27
CA: What would you say to someone
or say to Americans,
308
855695
4224
Ի՞նչ խորհուրդ կտաք ամերիկացիներին,
14:31
people generally,
309
859943
1158
մարդկանց ընդհանրապես,
14:33
about what we should understand
about each other
310
861125
2609
թե ի՞նչ պետք է հասկանանք
միմյանց վերաբերյալ,
14:35
that might help us rethink for a minute
311
863758
3475
որը մեզ կօգնի ևս մեկ անգամ մտածել
14:39
this "disgust" instinct?
312
867257
2203
այս «նողկանք» բնազդի շուրջ :
14:42
JH: Yes.
313
870086
1152
Այո:
14:43
A really important
thing to keep in mind --
314
871262
2153
Իսկապես մի բան պետք է մտապահենք..
14:45
there's research by political
scientist Alan Abramowitz,
315
873439
4716
քաղաքագետ Ալեն Աբրամովիչի
կողմից մի հետազոտություն կա,
14:50
showing that American democracy
is increasingly governed
316
878179
3993
ըստ որի ամերիկյան
դեմոկրատիան ավելի շատ է ղեկավարվում
14:54
by what's called "negative partisanship."
317
882196
2243
այսպես ասված
«բացասական կողմնակալությամբ»:
14:56
That means you think,
OK there's a candidate,
318
884875
3111
Դա նշանակում է, որ
մտածում ենք, որ կա թեկնածու,
15:00
you like the candidate,
you vote for the candidate.
319
888010
2406
որին հավակնում ենք,
քվեարկում ենք նրա օգտին:
15:02
But with the rise of negative advertising
320
890440
2059
Բայց բացասական
հայտարարություններով ու
15:04
and social media
and all sorts of other trends,
321
892523
2224
սոցիալական մեդիայի և նմանատիպ գործիքներով,
15:06
increasingly, the way elections are done
322
894771
2041
ինչպես բոլոր
ընտրություններն են ընթանում,
15:08
is that each side tries to make
the other side so horrible, so awful,
323
896836
3981
ամեն կողմը մյուս կողմին փորձում
է խեղաթյուրել ու վատաբանել այնքան
15:12
that you'll vote for my guy by default.
324
900841
2041
մինչև սխալմամբ ձայնը կտա մեկ ուրիշին:
15:15
And so as we more and more vote
against the other side
325
903319
2970
Եվ այդպես ավելի շատ
հակառակ կողմին ենք ձայն տալիս
15:18
and not for our side,
326
906313
1331
քան մեր կողմին,
15:19
you have to keep in mind
that if people are on the left,
327
907668
5507
պետք է հիշել, որ ձախ կողմում գտնվողները
15:25
they think, "Well, I used to think
that Republicans were bad,
328
913199
2910
կարծում են. -Ես մտածում էի, որ
հանրապետականները վատն էին,
15:28
but now Donald Trump proves it.
329
916133
1483
իսկ Դ. Թրամփը
ապացուցեց դա:
15:29
And now every Republican,
I can paint with all the things
330
917640
2851
Եվ հիմա, բոլոր հանրապետականները
15:32
that I think about Trump."
331
920515
1382
այնպիսին են
ինչպիսին Թրամփն է:
15:33
And that's not necessarily true.
332
921921
1593
Դա պարտադիր չէ,
որ այդպես լինի:
15:35
They're generally not very happy
with their candidate.
333
923538
2692
Նրանք մեծամասամբ այդքան էլ
ուրախ չեն իրենց թեկնածուով:
15:38
This is the most negative partisanship
election in American history.
334
926254
4716
Սա Ամերիկայի պատմության մեջ բացասական
կողմնապահությամբ ընտրություններն էին:
15:43
So you have to first separate
your feelings about the candidate
335
931860
3363
Ուրեմն, առաջինը պետք է զտել
թեկնածուի նկատմամբ զգացողությունները
15:47
from your feelings about the people
who are given a choice.
336
935247
2937
այն մարդկանցից, ովքեր ընտրելու
հնարավորություն ունեն:
15:50
And then you have to realize that,
337
938208
2483
Հետո պետք է հասկանալ,
15:53
because we all live
in a separate moral world --
338
941246
2420
որ բոլորս ապրում ենք
առանձին աշխարհներում..
15:55
the metaphor I use in the book
is that we're all trapped in "The Matrix,"
339
943690
3451
Ես գրքում օգտագործել եմ մի խոսք.
բոլորս «Մատրիքս» ծուղակում ենք,
15:59
or each moral community is a matrix,
a consensual hallucination.
340
947165
3524
կամ յուրաքանչյուր համայնք մատրիքս է`
համաձայնեցված հալյուցինացիա:
16:02
And so if you're within the blue matrix,
341
950713
2243
Եթե դու կապույտ մատրիքսում ես,
16:04
everything's completely compelling
that the other side --
342
952980
3194
ամեն ինչ հարկադրում է քեզ
մտածել, որ հակառակ կողմը
16:08
they're troglodytes, they're racists,
they're the worst people in the world,
343
956198
3631
ռասիստներ, քարանձավաբնակ,
աշխարհի ամենավատ մարդիկն են
16:11
and you have all the facts
to back that up.
344
959853
2104
և ունենք բոլոր փաստերը
դրան աջակցելու համար:
16:13
But somebody in the next house from yours
345
961981
2275
Բայց քո հարևանը
16:16
is living in a different moral matrix.
346
964280
2033
այլ բարոյական մատրիքսում է ապրում :
16:18
They live in a different video game,
347
966337
1947
Նրանք այլ խաղի մեջ են,
16:20
and they see a completely
different set of facts.
348
968308
2378
և տեսնում են բացարձակ
այլ փաստերի դասավորություն:
16:22
And each one sees
different threats to the country.
349
970710
2676
Յուրաքանչյուրը այլ սպառնալիք
է տեսնում պետության համար:
16:25
And what I've found
from being in the middle
350
973410
2090
Ես նրանց մեջտեղում լինելով
16:27
and trying to understand both sides
is: both sides are right.
351
975524
2927
և երկու կողմերին լսելով
հասկացա, որ երկուսն էլ ճիշտ են:
16:30
There are a lot of threats
to this country,
352
978475
2120
Շատ սպառնալիքներ կան երկրի համար
16:32
and each side is constitutionally
incapable of seeing them all.
353
980619
3485
և ամեն կողմ սահմանադրորեն
անկարող է դրանք բոլորը տեսնել:
16:36
CA: So, are you saying
that we almost need a new type of empathy?
354
984963
6519
Այսինքն Դուք ասում եք , որ մենք
փոխըմբռնման նոր տեսակի կարի՞ք ունենք:
16:43
Empathy is traditionally framed as:
355
991506
2170
Այսինքն`.
16:45
"Oh, I feel your pain.
I can put myself in your shoes."
356
993700
2691
- Ես գիտեմ և հասկանում
եմ դու ինչ ես զգում:
16:48
And we apply it to the poor,
the needy, the suffering.
357
996415
2929
Եվ դա կիրառում ենք աղքատների,
կարիքավորների հանդեպ:
16:52
We don't usually apply it
to people who we feel as other,
358
1000023
3823
Մենք դա սովորաբար չենք
կիրառում այլոց հանդեպ, կամ ովքեր
16:55
or we're disgusted by.
359
1003870
1465
մեզանից են զզվում:
16:57
JH: No. That's right.
360
1005359
1151
Ոչ: Ճիշտ եք:
16:58
CA: What would it look like
to build that type of empathy?
361
1006534
4830
Ինչի՞ կնմանվի, եթե Ձեր
ասած փոխըմբռնումը կառուցենք:
17:04
JH: Actually, I think ...
362
1012268
1238
Կարծում եմ...
17:06
Empathy is a very, very
hot topic in psychology,
363
1014145
2305
հոգեբանությունում
փոխըմբռնումը շատ բարդ թեմա է,
17:08
and it's a very popular word
on the left in particular.
364
1016474
2658
և որը շատ հայտնի բառ է:
17:11
Empathy is a good thing, and empathy
for the preferred classes of victims.
365
1019156
4000
Փոխըմբռնումը լավ իմաստ ունի`
ըմբռնել նախընտրած զոհի տեսակը:
17:15
So it's important to empathize
366
1023180
1453
Այսինքն` փոխըմբռնելը կարևոր է
17:16
with the groups that we on the left
think are so important.
367
1024657
2824
հատկապես ձախ կողմում
կանգնած մարդկանց համար:
17:19
That's easy to do,
because you get points for that.
368
1027505
2531
Դա հեշտ է անել, քանի որ
դուք արդեն գիտեք դա:
17:22
But empathy really should get you points
if you do it when it's hard to do.
369
1030442
3649
Բայց փոխըմբռնումը պետք է մատնանշի,
որ դա անում եք, երբ դժվար է ձեզ համար:
17:26
And, I think ...
370
1034513
1754
Եվ ես կարծում եմ...
17:28
You know, we had a long 50-year period
of dealing with our race problems
371
1036291
5088
Գիտեք, մենք 50-ականներին
հաղթահարում էինք ռասայական խնդիրները,
17:33
and legal discrimination,
372
1041403
2255
լեգալ խտրականությունը,
17:35
and that was our top priority
for a long time
373
1043682
2187
որը մեր թիվ մեկ նախապատվությունն էր
17:37
and it still is important.
374
1045893
1250
և դա դեռ կարևոր է:
17:39
But I think this year,
375
1047167
1529
Բայց իմ կարծիքով այս տարի
17:40
I'm hoping it will make people see
376
1048720
2404
մարդիկ կտեսնեն,
17:43
that we have an existential
threat on our hands.
377
1051148
2795
որ մենք գոյության սպառնալիք ունենք:
17:45
Our left-right divide, I believe,
378
1053967
2667
Աջ-Ձախ բաժանումը
17:48
is by far the most important
divide we face.
379
1056658
2160
ամենակարևոր
բաժանումն է, որ տեսնում ենք:
17:50
We still have issues about race
and gender and LGBT,
380
1058842
3031
Մենք դեռ խնդիրներ ունենք կապված
սեռի, համասեռամոլների հետ,
17:53
but this is the urgent need
of the next 50 years,
381
1061897
3371
բայց սա մեր հետագա 50
տարիների անհրաժեշտությունն է,
17:57
and things aren't going
to get better on their own.
382
1065292
2861
իսկ խնդիրները ինքնուրույն չեն լուծվում :
18:01
So we're going to need to do
a lot of institutional reforms,
383
1069021
2835
Այսպես` մեզ պետք են առանցքային ռեֆորմներ,
18:03
and we could talk about that,
384
1071880
1409
որոնք կարողանանք
բարձրաձայնել,
18:05
but that's like a whole long,
wonky conversation.
385
1073313
2330
բայց դրա մասին դեռ վաղ է խոսել:
18:07
But I think it starts with people
realizing that this is a turning point.
386
1075667
3846
Բայց ամեն ինչ սկսում է մարդկանցից,
ովքեր հասկանում են, որ սա աշխատող պահ է:
18:11
And yes, we need a new kind of empathy.
387
1079537
2809
Եվ այո, մենք նոր փոխըմբռնման կարիք ունենք:
18:14
We need to realize:
388
1082370
1505
Պետք է հասկանանք.
18:15
this is what our country needs,
389
1083899
1542
սա պետությանն է պետք,
18:17
and this is what you need
if you don't want to --
390
1085465
2354
սա այն է ինչ ձեզ է պետք,
եթե անգամ չեք ուզում..
18:19
Raise your hand if you want
to spend the next four years
391
1087843
2695
Բարձրացրեք ձեռքերը, ովքեր
ուզում եք հաջորդ 4 տարին ապրել
18:22
as angry and worried as you've been
for the last year -- raise your hand.
392
1090562
3486
այնքան դաժան ու անհանգիստ ինչքան
անցած տարի-- ձեռք բարձրացրեք:
18:26
So if you want to escape from this,
393
1094072
1705
Ահա, եթե ուզում եք խուսափել դրանից
18:27
read Buddha, read Jesus,
read Marcus Aurelius.
394
1095801
2151
կարդացեք Բուդդա,
Քրիստոս, Մարկոս Աուրելիոս:
18:29
They have all kinds of great advice
for how to drop the fear,
395
1097976
5062
Նրանք բոլորն էլ խորհուրդ են տալիս,
թե ինչպես ազատվեք վախից,
18:35
reframe things,
396
1103062
1178
վերակարգեք ամեն ինչ,
18:36
stop seeing other people as your enemy.
397
1104264
2083
վերջացրեք դիմացինին թշնամի տեսնել:
18:38
There's a lot of guidance in ancient
wisdom for this kind of empathy.
398
1106371
3307
Շատ հին ուղեցույցեր կան այս
տեսակ փոխըմբռնումը հասկանալու համար:
18:41
CA: Here's my last question:
399
1109702
1377
Իմ վերջին հարցը`
18:43
Personally, what can
people do to help heal?
400
1111103
4335
Մարդիկ անձամբ, ի՞նչ կարող են
անել վերականգնվելու համար:
18:47
JH: Yeah, it's very hard to just decide
to overcome your deepest prejudices.
401
1115462
4083
Շատ դժվար է հաղթահարել
արմատացած նախապաշարումները:
18:51
And there's research showing
402
1119569
1461
Ըստ հետազոտությունների
18:53
that political prejudices are deeper
and stronger than race prejudices
403
1121054
4349
քաղաքական նախապաշարումները
ավելի խորքային են քան ազգային
18:57
in the country now.
404
1125427
1260
նախապաշարումները`այստեղ:
18:59
So I think you have to make an effort --
that's the main thing.
405
1127395
3432
Եվ միակ բանը, որ մնում է
դա ջանք գործադրելն է:
19:02
Make an effort to actually meet somebody.
406
1130851
2004
Փորձեք ինչ-որ մեկի հանդիպել:
19:04
Everybody has a cousin, a brother-in-law,
407
1132879
2210
Յուրաքանչյուրը ունի զարմիկ, փեսա,
19:07
somebody who's on the other side.
408
1135113
1869
հարազատ, ով հակառակ կողմում է:
19:09
So, after this election --
409
1137006
1816
Ուրեմն այս ընտրություններից հետո
19:11
wait a week or two,
410
1139252
1351
սպասեք մեկ, երկու շաբաթ,
19:12
because it's probably going to feel
awful for one of you --
411
1140627
2836
քանի որ ձեզանից մեկի
համար դժվար է լինելու,
19:15
but wait a couple weeks, and then
reach out and say you want to talk.
412
1143487
4152
բայց մի քանի շաբաթ սպասեք և հետո
կապնվեք իրեն ու ասեք, որ ուզում եք խոսել:
19:19
And before you do it,
413
1147663
1424
Մինչ դա անելը,
19:21
read Dale Carnegie, "How to Win
Friends and Influence People" --
414
1149111
3145
կարդացեք Դեյլ Կարնեգի «Ինչպես
հաղթել ընկերներին և ազդել
19:24
(Laughter)
415
1152280
1039
մարդկանց վրա»
(Ծիծաղ)
19:25
I'm totally serious.
416
1153343
1167
Ես լուրջ եմ ասում :
19:26
You'll learn techniques
if you start by acknowledging,
417
1154534
2590
Դուք մեթոդներ կսովորեք,
եթե սկսեք ընդունելով,
19:29
if you start by saying,
418
1157148
1161
եթե սկսեք ասելով.
19:30
"You know, we don't agree on a lot,
419
1158333
1670
- Գիտես, շատ բաներում
համաձայն չենք,
19:32
but one thing I really respect
about you, Uncle Bob,"
420
1160027
2538
բայց ես քեզ հարգում եմ քեռի Բոբ,
19:34
or "... about you conservatives, is ... "
421
1162589
2059
կամ -..հարգում եմ
պահպանողականների
19:36
And you can find something.
422
1164672
1334
մեջ այն.., կամ ուրիշ բան:
19:38
If you start with some
appreciation, it's like magic.
423
1166030
2763
Եթե սկսեք գնահատանքով,
ապա դա, ոնց որ հրաշք լինի:
19:40
This is one of the main
things I've learned
424
1168817
2114
Սա այն հիմնական բանն է, որը սովորել եմ
19:42
that I take into my human relationships.
425
1170955
1913
օգտագործել մարդկային
հարաբերություններում
19:44
I still make lots of stupid mistakes,
426
1172892
1920
և դեռ շատ հիմար սխալներ եմ անում,
19:46
but I'm incredibly good
at apologizing now,
427
1174836
2016
բայց հիմա ներողամիտ եմ դարձել
19:48
and at acknowledging what
somebody was right about.
428
1176876
2417
ու ընդունում եմ, թե ով ինչում է ճիշտ:
19:51
And if you do that,
429
1179317
1154
Եվ եթե այդպես անեք,
19:52
then the conversation goes really well,
and it's actually really fun.
430
1180495
3494
հետագա խոսակցությունը շատ
լավ կընթանա, իսկ դա շատ հաճելի է:
19:56
CA: Jon, it's absolutely fascinating
speaking with you.
431
1184717
2645
Ջոն, շատ հաճելի է Ձեզ հետ խոսել:
19:59
It's really does feel like
the ground that we're on
432
1187386
3758
Թվում է թե այն հողը, որի վրա կանգնած ենք
20:03
is a ground populated by deep questions
of morality and human nature.
433
1191168
4867
հագեցված է խորը հարցերով,
բարոյական և մարդկային բնությամբ:
20:08
Your wisdom couldn't be more relevant.
434
1196366
2424
Ձեր իմաստությունը հարիր է :
20:10
Thank you so much for sharing
this time with us.
435
1198814
2295
Շնորհակալություն ժամանակի
համար, որ տրամադրեցիք:
20:13
JH: Thanks, Chris.
436
1201133
1152
Շնորհակալություն Քրիս:
20:14
JH: Thanks, everyone.
437
1202309
1161
Շնորհակալություն:
20:15
(Applause)
438
1203494
2000
(Ծափահարություններ):
Translated by Titan Asatryan

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKERS
Jonathan Haidt - Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures.

Why you should listen

By understanding more about our moral psychology and its biases, Jonathan Haidt says we can design better institutions (including companies, universities and democracy itself), and we can learn to be more civil and open-minded toward those who are not on our team.

Haidt is a social psychologist whose research on morality across cultures led to his 2008 TED Talk on the psychological roots of the American culture war, and his 2013 TED Talk on how "common threats can make common ground." In both of those talks he asks, "Can't we all disagree more constructively?" Haidt's 2012 TED Talk explored the intersection of his work on morality with his work on happiness to talk about "hive psychology" -- the ability that humans have to lose themselves in groups pursuing larger projects, almost like bees in a hive. This hivish ability is crucial, he argues, for understanding the origins of morality, politics, and religion. These are ideas that Haidt develops at greater length in his book, The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion.

Haidt joined New York University Stern School of Business in July 2011. He is the Thomas Cooley Professor of Ethical Leadership, based in the Business and Society Program. Before coming to Stern, Professor Haidt taught for 16 years at the University of Virginia in the department of psychology.

Haidt's writings appear frequently in the New York Times and The Wall Street Journal. He was named one of the top global thinkers by Foreign Policy magazine and by Prospect magazine. Haidt received a B.A. in Philosophy from Yale University, and an M.A. and Ph.D. in Psychology from the University of Pennsylvania.

More profile about the speaker
Jonathan Haidt | Speaker | TED.com
Chris Anderson - TED Curator
After a long career in journalism and publishing, Chris Anderson became the curator of the TED Conference in 2002 and has developed it as a platform for identifying and disseminating ideas worth spreading.

Why you should listen

Chris Anderson is the Curator of TED, a nonprofit devoted to sharing valuable ideas, primarily through the medium of 'TED Talks' -- short talks that are offered free online to a global audience.

Chris was born in a remote village in Pakistan in 1957. He spent his early years in India, Pakistan and Afghanistan, where his parents worked as medical missionaries, and he attended an American school in the Himalayas for his early education. After boarding school in Bath, England, he went on to Oxford University, graduating in 1978 with a degree in philosophy, politics and economics.

Chris then trained as a journalist, working in newspapers and radio, including two years producing a world news service in the Seychelles Islands.

Back in the UK in 1984, Chris was captivated by the personal computer revolution and became an editor at one of the UK's early computer magazines. A year later he founded Future Publishing with a $25,000 bank loan. The new company initially focused on specialist computer publications but eventually expanded into other areas such as cycling, music, video games, technology and design, doubling in size every year for seven years. In 1994, Chris moved to the United States where he built Imagine Media, publisher of Business 2.0 magazine and creator of the popular video game users website IGN. Chris eventually merged Imagine and Future, taking the combined entity public in London in 1999, under the Future name. At its peak, it published 150 magazines and websites and employed 2,000 people.

This success allowed Chris to create a private nonprofit organization, the Sapling Foundation, with the hope of finding new ways to tackle tough global issues through media, technology, entrepreneurship and, most of all, ideas. In 2001, the foundation acquired the TED Conference, then an annual meeting of luminaries in the fields of Technology, Entertainment and Design held in Monterey, California, and Chris left Future to work full time on TED.

He expanded the conference's remit to cover all topics, including science, business and key global issues, while adding a Fellows program, which now has some 300 alumni, and the TED Prize, which grants its recipients "one wish to change the world." The TED stage has become a place for thinkers and doers from all fields to share their ideas and their work, capturing imaginations, sparking conversation and encouraging discovery along the way.

In 2006, TED experimented with posting some of its talks on the Internet. Their viral success encouraged Chris to begin positioning the organization as a global media initiative devoted to 'ideas worth spreading,' part of a new era of information dissemination using the power of online video. In June 2015, the organization posted its 2,000th talk online. The talks are free to view, and they have been translated into more than 100 languages with the help of volunteers from around the world. Viewership has grown to approximately one billion views per year.

Continuing a strategy of 'radical openness,' in 2009 Chris introduced the TEDx initiative, allowing free licenses to local organizers who wished to organize their own TED-like events. More than 8,000 such events have been held, generating an archive of 60,000 TEDx talks. And three years later, the TED-Ed program was launched, offering free educational videos and tools to students and teachers.

More profile about the speaker
Chris Anderson | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee