TED2014
David Chalmers: How do you explain consciousness?
დევიდ ჩალმერსი: როგორ ახსნით ცნობიერებას?
Filmed:
Readability: 4.6
2,876,790 views
ცნობიერება ჩვენი არსებობის ფუნდამენტური ასპექტია, ამბობს ფილოსოფოსი დევიდ ჩალმერსი: "სხვა არაფერთან გვაქვს ამაზე უშუალო შეხება, მაგრამ ამავე დროს ეს ყველაზე იდუმალი მოვლენაა სამყაროში." ის გვიზიარებს ჩვენს თავებში გაშვებული ფილმის გააზრების ზოგიერთ ხერხს.
David Chalmers - Philosopher
In his work, David Chalmers explores the “hard problem of consciousness" -- the quest to explain our subjective experience. Full bio
In his work, David Chalmers explores the “hard problem of consciousness" -- the quest to explain our subjective experience. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Right now
0
774
1741
ამ წამს
00:14
you have a movie playing inside your head.
1
2515
3474
თქვენ თავში ფილმია გაშვებული.
00:17
It's an amazing multi-track movie.
2
5989
2527
ეს საოცარი მრავალნაკადიანი ფილმია.
00:20
It has 3D vision and surround sound
3
8516
3324
ის სამგანზომილებიანია, სივრცული ხმით,
00:23
for what you're seeing and hearing right now,
4
11840
2636
იმაზე რასაც ხედავთ და გესმით ამჟამად.
00:26
but that's just the start of it.
5
14476
2319
მაგრამ ეს მხოლოდ დასაწყისია.
00:28
Your movie has smell and taste and touch.
6
16795
5183
თქვენს ფილმს აქვს სუნი, გემო და შეხება.
00:33
It has a sense of your body,
7
21978
2552
მას აქვს თქვენი სხეულის შეგრძნება,
00:36
pain, hunger, orgasms.
8
24530
4319
ტკივილი, შიმშილი, ორგაზმი.
00:40
It has emotions,
9
28849
2041
მას აქვს ემოციები,
00:42
anger and happiness.
10
30890
3536
სიბრაზე და ბედნიერება.
00:46
It has memories, like scenes from your childhood
11
34426
3794
მას აქვს მეხსიერება.
მაგალითად თქვენი ბავშვობის მოგონებები,
მაგალითად თქვენი ბავშვობის მოგონებები,
00:50
playing before you.
12
38220
2700
რომელიც გახსენდებათ.
00:52
And it has this constant voiceover narrative
13
40920
4455
და მას ახლავს მუდმივი ხმა,
00:57
in your stream of conscious thinking.
14
45375
4376
ცნობიერების თქვენ ნაკადში.
01:01
At the heart of this movie is you
15
49751
5073
ამ ფილმის შუაგულში თქვენ ხართ,
01:06
experiencing all this directly.
16
54824
4365
რომელიც ამ ყველაფერს უშუალოდ გამოცდით.
01:11
This movie is your stream of consciousness,
17
59189
5692
ეს ფილმი თქვენი ცნობიერების ნაკადია.
01:16
the subject of experience
18
64881
1307
სუბიექტი,
01:18
of the mind and the world.
19
66188
5138
რომელიც გონებას და მსოფლიოს შეიგრძნობს.
01:23
Consciousness is one of the fundamental facts
20
71326
2305
ცნობიერება ადამიანის არსებობის,
01:25
of human existence.
21
73631
2017
ერთ-ერთი ფუნდამენტური ფაქტია.
01:27
Each of us is conscious.
22
75648
2932
ყოველი ჩვენგანი ცნობიერია.
01:30
We all have our own inner movie,
23
78580
2729
ჩვენ ყველას გვაქვს საკუთარი შიდა ფილმი.
01:33
you and you and you.
24
81309
2731
თქვენც, თქვენც და თქვენც,
01:36
There's nothing we know about more directly.
25
84040
3720
სხვა არაფერთან გვაქვს ამაზე უშუალო შეხება.
01:39
At least, I know about my consciousness directly.
26
87760
3472
სულ ცოტა საკუთარ ცნობიერებასთან
უშუალო შეხებაში ვარ,
უშუალო შეხებაში ვარ,
01:43
I can't be certain that you guys are conscious.
27
91232
3998
დარწმუნებული არ ვარ თქვენ ცნობიერებაზე.
01:47
Consciousness also is what makes life worth living.
28
95230
3428
ცნობიერება ასევე ისაა,
რაც ღირებულს ხდის ცხოვრებას.
რაც ღირებულს ხდის ცხოვრებას.
01:50
If we weren't conscious, nothing in our lives
29
98658
3700
ცნობიერები რომ არ ვიყოთ,
არაფერს ექნებოდა აზრი და ფასი
არაფერს ექნებოდა აზრი და ფასი
01:54
would have meaning or value.
30
102358
3365
ჩვენ ცხოვრებაში.
01:57
But at the same time, it's the most
31
105723
1166
მაგრამ ამავე დროს,
01:58
mysterious phenomenon in the universe.
32
106889
4170
ცნობიერება
ყველაზე იდუმალი მოვლენაა სამყაროში.
ყველაზე იდუმალი მოვლენაა სამყაროში.
02:03
Why are we conscious?
33
111059
3373
რატომ ვართ ცნობიერები?
02:06
Why do we have these inner movies?
34
114432
1541
რატომ გვაქვს ეს შიდა ფილმი?
02:07
Why aren't we just robots
35
115973
2253
რატომ არ ვართ უბრალოდ რობოტები,
02:10
who process all this input,
36
118226
2243
რომლებიც ყველა შემავალ სიგნალს ამუშავებენ
02:12
produce all that output,
37
120469
2017
და საპასუხო რეაქციას აბრუნებენ,
02:14
without experiencing the inner movie at all?
38
122486
3855
რამე შიდა ფილმის შეგრძნების გარეშე?
02:18
Right now, nobody knows the answers
39
126341
2509
ამჟამად ამ კითხვებზე პასუხი
02:20
to those questions.
40
128850
1746
არავინ იცის.
02:22
I'm going to suggest that to integrate consciousness
41
130596
3709
მინდა გითხრათ, რომ ცნობიერების
მეცნიერებაში ინტეგრირებისთვის,
მეცნიერებაში ინტეგრირებისთვის,
02:26
into science, some radical ideas may be needed.
42
134305
4695
გარკვეული რადიკალური იდეები
შეიძლება იყოს საჭირო.
შეიძლება იყოს საჭირო.
02:31
Some people say a science of consciousness
43
139000
2966
ზოგი ამბობს,
რომ ცნობიერების მეცნიერული შესწავლა
რომ ცნობიერების მეცნიერული შესწავლა
02:33
is impossible.
44
141966
1952
შეუძლებელია.
02:35
Science, by its nature, is objective.
45
143918
3768
მეცნიერება თავისი არსით ობიექტურია.
02:39
Consciousness, by its nature, is subjective.
46
147686
3425
ცნობიერება კი, თავისი არსით - სუბიექტური.
02:43
So there can never be a science of consciousness.
47
151111
4449
ამიტომ შეუძლებელია არსებობდეს
ცნობიერების მეცნიერება.
ცნობიერების მეცნიერება.
02:47
For much of the 20th century, that view held sway.
48
155560
3220
მე-20 საუკუნეში უმეტესად
ეს მოსაზრება დომინირებდა.
ეს მოსაზრება დომინირებდა.
02:50
Psychologists studied behavior objectively,
49
158780
3818
ფსიქოლოგები ქცევებს ობიექტურად იკვლევდნენ,
02:54
neuroscientists studied the brain objectively,
50
162598
4062
ნეირომეცნერები ტვინს ობიექტურად იკვლევდნენ
02:58
and nobody even mentioned consciousness.
51
166660
3550
და ცნობიერებას არავინ არც კი ახსენებდა.
03:02
Even 30 years ago, when TED got started,
52
170210
2756
30 წლის წინაც კი, როცა TED შეიქმნა,
03:04
there was very little scientific work
53
172966
2382
ძალიან ცოტა სამეცნიერო მასალა
03:07
on consciousness.
54
175348
2552
არსებობდა ცნობიერებაზე.
03:09
Now, about 20 years ago,
55
177900
1705
დაახლოებით 20 წლის წინ,
03:11
all that began to change.
56
179605
2973
ამ ყველაფრის ცვლილება დაიწყო.
03:14
Neuroscientists like Francis Crick
57
182578
2777
ფრანსის კრიკისნაირმა ნეირომეცნიერებმა
03:17
and physicists like Roger Penrose
58
185355
2756
როჯერ პენროუზისნაირმა ფიზიკოსებმა თქვეს,
03:20
said now is the time for science
59
188111
2240
რომ დროა მეცნიერებამ
03:22
to attack consciousness.
60
190351
2776
ცნობიერებას შეუტიოს.
03:25
And since then, there's been a real explosion,
61
193127
2320
მას შემდეგ, ცნობიერებაზე
03:27
a flowering of scientific work
62
195447
2337
სამეცნიერო მუშაობის
03:29
on consciousness.
63
197784
1264
ნამდვილი ბუმი დაიწყო.
03:31
And this work has been wonderful. It's been great.
64
199048
2039
ეს მუშაობა შესანიშნავი და დიდებულია,
03:33
But it also has some fundamental
65
201087
2088
მაგრამ მას ასევე ზოგიერთი ფუნდამენტური
03:35
limitations so far.
66
203175
3825
შეზღუდვა ახასიათებს ჯერ-ჯერობით.
03:39
The centerpiece
67
207000
1658
ბოლო წლებში
03:40
of the science of consciousness in recent years
68
208658
2820
ცნობიერების მეცნიერებაში
მთავარი მიმართულება
მთავარი მიმართულება
03:43
has been the search for correlations,
69
211478
2495
არის კორელაციების ძიება.
03:45
correlations between certain areas of the brain
70
213973
3129
კორელაციების ძიება
ტვინის გარკვეულ უბნებს
ტვინის გარკვეულ უბნებს
03:49
and certain states of consciousness.
71
217102
4018
და ცნობიერების
გარკვეულ მდგომარეობებს შორის.
გარკვეულ მდგომარეობებს შორის.
03:53
We saw some of this kind of work
72
221120
1090
ჩვენ ეს ვნახეთ,
03:54
from Nancy Kanwisher and the wonderful work
73
222210
1760
ნენსი კენვიშერის შესანიშნავ ნაშრომში,
03:55
she presented just a few minutes ago.
74
223970
3276
რომელიც მან
რამდენიმე წუთის წინ წარმოადგინა.
რამდენიმე წუთის წინ წარმოადგინა.
03:59
Now we understand much better, for example,
75
227246
3563
ამჟამად ჩვენ ბევრად უკეთ ვიცით, მაგალითად,
04:02
the kinds of brain areas that go along with
76
230809
2317
ტვინის ის ნაწილები,
რომლებიც სახეების დანახვის
რომლებიც სახეების დანახვის
04:05
the conscious experience of seeing faces
77
233126
3371
ცნობიერ შეგრძნებებს შეესბამება,
04:08
or of feeling pain
78
236497
3120
ან ტკივილის შეგრძნებებს,
04:11
or of feeling happy.
79
239617
2489
ან ბედნიერების განცდებს.
04:14
But this is still a science of correlations.
80
242106
2816
მაგრამ ეს ისევ კორელაციების მეცნიერებაა.
04:16
It's not a science of explanations.
81
244922
3356
ეს არაა ახსნების მეცნიერება.
04:20
We know that these brain areas
82
248278
2623
ჩვენ ვიცით, რომ ტვინის ეს ნაწილები
04:22
go along with certain kinds of conscious experience,
83
250901
3924
გარკვეულ ცნობიერ გამოცდილებას შეესაბამება,
04:26
but we don't know why they do.
84
254825
3636
მაგრამ არ ვიცით რატომაა ასე.
04:30
I like to put this by saying
85
258461
2325
ამაზე ვამბობ ხოლმე,
04:32
that this kind of work from neuroscience
86
260786
3397
რომ ასეთი ნეირომეცნიერება
04:36
is answering some of the questions
87
264183
1746
პასუხსობს ზოგიერთ კითხვებს,
04:37
we want answered about consciousness,
88
265929
1805
რომლებიც გაგვაჩნია ცნობიერებაზე.
04:39
the questions about what certain brain areas do
89
267734
3773
კითხვებს იმაზე,
თუ რას აკეთებენ ტვინის გარკვეული უბნები
თუ რას აკეთებენ ტვინის გარკვეული უბნები
04:43
and what they correlate with.
90
271507
2109
და რასთან არიან კორელაციაში,
04:45
But in a certain sense, those are the easy problems.
91
273616
3156
მაგრამ გარკვეული აზრით,
ეს მარტივი პრობლემებია.
ეს მარტივი პრობლემებია.
04:48
No knock on the neuroscientists.
92
276772
2441
ნეირომეცნიერებს არ ვაკნინებ.
04:51
There are no truly easy
problems with consciousness.
problems with consciousness.
93
279213
2621
სინამდვილეში ცნობიერებაში
არ არსებობს მარტივი პრობლემები,
არ არსებობს მარტივი პრობლემები,
04:53
But it doesn't address the real mystery
94
281834
4591
მაგრამ ეს კვლევები არ ეხმიანება
რეალურ იდუმალებას,
რეალურ იდუმალებას,
04:58
at the core of this subject:
95
286425
1930
რომელიც მთავარია ამ საკითხში:
05:00
why is it that all that physical processing in a brain
96
288355
4220
რატომ უნდა ახლავდეს ტვინში
05:04
should be accompanied by consciousness at all?
97
292575
2925
ყველა ფიზიკური პროცესს
საერთოდ ცნობიერება?
საერთოდ ცნობიერება?
05:07
Why is there this inner subjective movie?
98
295500
3206
რატომ არსებობს ეს შიდა სუბიექტური ფილმი?
05:10
Right now, we don't really have a bead on that.
99
298706
3254
ამჟამად ჩვენ
ნამდვილად არ გვაქვს წარმოდგენა ამაზე.
ნამდვილად არ გვაქვს წარმოდგენა ამაზე.
05:13
And you might say,
100
301960
2033
თქვენ შეიძლება თქვათ,
05:15
let's just give neuroscience a few years.
101
303993
3555
მივცეთ ნეირომეცნიერებას რამდენიმე წელი
და აღმოჩნდება,
და აღმოჩნდება,
05:19
It'll turn out to be another emergent phenomenon
102
307548
3780
რომ ეს ელემენტებისგან წარმოქმნილი
მორიგი გაუთვალისწინებელი მოვლენაა,
მორიგი გაუთვალისწინებელი მოვლენაა,
05:23
like traffic jams, like hurricanes,
103
311328
4882
როგორც საცობები, ან ქარიშხალი,
05:28
like life, and we'll figure it out.
104
316210
2621
როგორც სიცოცხლე და ასე გავარკვევთ.
05:30
The classical cases of emergence
105
318831
2071
ასეთი გაუთვალისწინებელი
მოვლენის კლასიკური შემთხვევები
მოვლენის კლასიკური შემთხვევები
05:32
are all cases of emergent behavior,
106
320902
3378
ყველა ქცევითია,
05:36
how a traffic jam behaves,
107
324280
2347
როგორ იქცევა საცობი,
05:38
how a hurricane functions,
108
326627
1496
როგორ ფუნქციონირებს ქარიშხალი,
05:40
how a living organism reproduces
109
328123
2193
როგორ მრავლდებიან ცოცხალი ორგანიზმები,
05:42
and adapts and metabolizes,
110
330316
3589
როგორ განიცდიან ადაპტაციას
და მეტაბოლიზმს.
და მეტაბოლიზმს.
05:45
all questions about objective functioning.
111
333905
2283
ყველა კითხვა ობიექტურ ფუნქციონირებაზეა.
05:48
You could apply that to the human brain
112
336188
2822
შეიძლება ეს ადამიანის ტვინზე გამოიყენო,
05:51
in explaining some of the behaviors
113
339010
1509
რაღაც ქცევების
და ადამიანის ტვინის ფუნქციების,
05:52
and the functions of the human brain
114
340519
2273
როგორც გაუთვალისწინებელი
მოვლენის ასახსნელად:
მოვლენის ასახსნელად:
05:54
as emergent phenomena:
115
342792
1159
05:55
how we walk, how we talk, how we play chess,
116
343951
4398
როგორ დავდივართ, როგორ ვლაპარაკობთ,
როგორ ვთამაშობთ ჭადრაკს,
როგორ ვთამაშობთ ჭადრაკს,
06:00
all these questions about behavior.
117
348349
1890
ქცევების შესახებ
ყველა ამ კითხვის საპასუხოდ.
ყველა ამ კითხვის საპასუხოდ.
06:02
But when it comes to consciousness,
118
350239
2127
მაგრამ როცა საქმე ცნობიერებაზე მიდგება,
06:04
questions about behavior
119
352366
1889
კითხვები ქცევაზე,
06:06
are among the easy problems.
120
354255
2925
მარტივ პრობლემებს ეკუთვნის.
06:09
When it comes to the hard problem,
121
357180
1597
როცა საქმე რთულ პრობლემაზე მიდგება,
06:10
that's the question of why is it
122
358777
2377
ანუ კითხვაზე თუ რატომ ახლავს
06:13
that all this behavior
123
361154
1811
ყველა ამ ქცევას
06:14
is accompanied by subjective experience?
124
362965
2845
სუბიექტური გამოცდილება?
06:17
And here, the standard paradigm
125
365810
1755
და აქ უკვე გაუთვალისწინებელი მოვლენის
06:19
of emergence,
126
367565
1846
სტანდარტული პარადიგმა,
06:21
even the standard paradigms of neuroscience,
127
369411
2947
ასევე ნეირომეცნიერების
სტანდარტული პარადიგმებიც,
სტანდარტული პარადიგმებიც,
06:24
don't really, so far, have that much to say.
128
372358
4443
ხელშესახებს ვერაფერს გვეუბნება.
06:28
Now, I'm a scientific materialist at heart.
129
376801
3645
მე სულით მეცნიერ-მატერიალისტი ვარ.
06:32
I want a scientific theory of consciousness
130
380446
4027
მსურს არსებობდეს
ცნობიერების მეცნიერული თეორია,
ცნობიერების მეცნიერული თეორია,
06:36
that works,
131
384473
2329
რომელიც მუშაობს
06:38
and for a long time, I banged my head
132
386802
2407
და დიდი ხნის მანძილზე
06:41
against the wall
133
389209
1441
კედელს ვურტყამდი თავს,
06:42
looking for a theory of consciousness
134
390650
2137
რომ ცნობიერების თეორია შემექმნა,
06:44
in purely physical terms
135
392787
1756
წმინდა ფიზკურ ტერმინებში,
06:46
that would work.
136
394543
1327
რომელიც იმუშავებდა.
06:47
But I eventually came to the conclusion
137
395870
1743
მაგრამ საბოლოოდ იმ დასკვნამდე მივედი,
06:49
that that just didn't work for systematic reasons.
138
397613
4185
რომ ეს
სისტემატური პრობლემების გამო არ გამოდის.
სისტემატური პრობლემების გამო არ გამოდის.
06:53
It's a long story,
139
401798
1935
ეს გრძელი ისტორიაა,
06:55
but the core idea is just that what you get
140
403733
2717
მაგრამ ძირითადი აზრი ისაა,
06:58
from purely reductionist explanations
141
406450
2340
რომ გამამარტივებელი ახსნები
07:00
in physical terms, in brain-based terms,
142
408790
2644
ფიზკიკურ ტერმინებში,
ტვინის ტერმინებში,
ტვინის ტერმინებში,
07:03
is stories about the functioning of a system,
143
411434
2115
არის სისტემის ფუნქციონირებაზე,
07:05
its structure, its dynamics,
144
413549
2126
მის სტრუქტურაზე და დინამიკაზე,
07:07
the behavior it produces,
145
415675
1992
ქცევაზე რომელსაც ის წარმოშობს,
07:09
great for solving the easy problems —
146
417667
2080
მშევნიერია
მარტივი პრობლემების გადასაჭრელად...
მარტივი პრობლემების გადასაჭრელად...
07:11
how we behave, how we function —
147
419747
2498
როგორ ვიქცევით, როგორ ვფუნქციონირებთ,
07:14
but when it comes to subjective experience —
148
422245
3453
მაგრამ როცა
საქმე სუბიექტურ გამოცდილებას ეხება...
საქმე სუბიექტურ გამოცდილებას ეხება...
07:17
why does all this feel like
something from the inside? —
something from the inside? —
149
425698
3561
რატომ ვგრძნობთ ამას,
როგორც რაღაცას შიგნიდან?
როგორც რაღაცას შიგნიდან?
07:21
that's something fundamentally new,
150
429259
2075
ეს რაღაც ფუნდამენტურად ახალია
07:23
and it's always a further question.
151
431334
3893
და ყოველთვის ჩნდება ახალი კითხვა.
07:27
So I think we're at a kind of impasse here.
152
435227
5413
ამიტომ ვფიქრობ გარკვეულ ჩიხში ვართ.
07:32
We've got this wonderful, great chain of explanation,
153
440640
3215
ჩვენ მიჩვეული ვართ
ახსნების შესანიშნავ ჯაჭვს,
ახსნების შესანიშნავ ჯაჭვს,
07:35
we're used to it, where physics explains chemistry,
154
443855
3600
როცა ფიზიკა ხსნის ქიმიას,
07:39
chemistry explains biology,
155
447455
3240
ქიმია ხსნის ბიოლოგიას,
07:42
biology explains parts of psychology.
156
450695
3847
ბიოლოგია ხსნის ფსიქოლოგიის ნაწილებს,
07:46
But consciousness
157
454542
1458
მაგრამ ცნობიერება
07:48
doesn't seem to fit into this picture.
158
456000
2771
ამ სურათში ვერ თავსდება.
07:50
On the one hand, it's a datum
159
458771
1890
ერთის მხრივ, მოცემულობაა,
07:52
that we're conscious.
160
460661
1969
რომ ჩვენ ცნობიერები ვართ.
07:54
On the other hand, we don't know how
161
462630
1286
მეორეს მხრივ, ჩვენ არ ვიცით
07:55
to accommodate it into our
scientific view of the world.
scientific view of the world.
162
463916
3978
როგორ ჩავსვათ ის
მსოფლიოს ჩვენ მეცნიერულ წარმოდგენაში.
მსოფლიოს ჩვენ მეცნიერულ წარმოდგენაში.
07:59
So I think consciousness right now
163
467894
1947
ვფიქრობ, რომ ამჟამად ცნობიერება
08:01
is a kind of anomaly,
164
469841
2463
გარკვეული ანომალიაა.
08:04
one that we need to integrate
165
472304
2036
ისეთი, რომლის ინტერგაციაც
08:06
into our view of the world, but we don't yet see how.
166
474340
3900
მსოფლიოს ჩვენეულ წარმოდგენაში
უნდა მოვახდინოთ მაგრამ ჯერ არ ვიცით როგორ.
უნდა მოვახდინოთ მაგრამ ჯერ არ ვიცით როგორ.
08:10
Faced with an anomaly like this,
167
478240
1928
როცა ასეთ ანომალიას ვეჯახებით,
08:12
radical ideas may be needed,
168
480168
3239
რადიკალური იდეები შეიძლება გახდეს საჭირო.
08:15
and I think that we may need one or two ideas
169
483407
3005
და მგონი გვჭირდება ერთი-ორი ისეთი იდეა,
08:18
that initially seem crazy
170
486412
2440
რომელიც თავიდან გიჟური ჩანს
08:20
before we can come to grips with consciousness
171
488852
2936
სანამ ცნობიერებას
08:23
scientifically.
172
491788
2092
მეცნიერულად ავხსნით.
08:25
Now, there are a few candidates
173
493880
1599
არსებობს ამ გიჟური აზრების
08:27
for what those crazy ideas might be.
174
495479
2496
რამდენიმე კანდიდატი.
08:29
My friend Dan Dennett, who's here today, has one.
175
497975
4342
ჩემს მეგობარს დენ დენეტს,
რომელიც აქ არის, აქვს ასეთი იდეა.
რომელიც აქ არის, აქვს ასეთი იდეა.
08:34
His crazy idea is that there is no hard problem
176
502317
2397
მისი გიჟური იდეაა, რომ არ არსებობს
08:36
of consciousness.
177
504714
1743
ცნობიერების რთული პრობლემა.
08:38
The whole idea of the inner subjective movie
178
506457
3363
შიდა სუბიექტური ფილმის მთელი იდეა
08:41
involves a kind of illusion or confusion.
179
509820
4612
რაღაც ტიპის ილუზიით,
ან გაუგებრობითაა განპირობებული.
ან გაუგებრობითაა განპირობებული.
08:46
Actually, all we've got to do is explain
180
514432
1898
რისი ახსნაც ჩვენ სინამდვილეში გვჭირდება
08:48
the objective functions, the behaviors of the brain,
181
516330
3007
არის ობიექტური ფუნქციონალობა
და ტვინის ქცევა
და ტვინის ქცევა
08:51
and then we've explained everything
182
519337
2025
და ყველაფერი ახსნილი იქნება,
08:53
that needs to be explained.
183
521362
2475
რისი ახსნაცაა საჭირო.
08:55
Well I say, more power to him.
184
523837
2609
მე მას წარმატებას ვუსურვებდი.
08:58
That's the kind of radical idea
185
526446
2014
ეს ისეთი რადიკალური იდეაა,
09:00
that we need to explore
186
528460
1924
რომელიც უნდა გამოვიკვლიოთ,
09:02
if you want to have a purely reductionist
187
530384
2339
თუ გვინდა, რომ ტვინის დონეზე დაყვანილი
09:04
brain-based theory of consciousness.
188
532723
3550
ცნობიერების თეორია გვქონდეს.
09:08
At the same time, for me and for many other people,
189
536273
2071
ამავდროულად, ჩემთვის და სხვა ბევრისთვის,
09:10
that view is a bit too close to simply
190
538344
1827
ეს წარმოდგენა ზემდეტად ახლოსაა
09:12
denying the datum of consciousness
191
540171
2021
ცნობიერების მოცემულობის უარყოფასთან,
09:14
to be satisfactory.
192
542192
1503
იმისთვის რომ ამით დავკმაყოფილდეთ.
09:15
So I go in a different direction.
193
543695
3068
ამიტომ მე სხვა მიმართულებით მივდივარ.
09:18
In the time remaining,
194
546763
1186
დარჩენილ დროში,
09:19
I want to explore two crazy ideas
195
547949
2999
მინდა ორი გიჟური იდეა განვიხილო,
09:22
that I think may have some promise.
196
550948
3717
რომლებიც ვფიქრობ
გარკვეული იმედის მომცემია.
გარკვეული იმედის მომცემია.
09:26
The first crazy idea
197
554665
1620
პირველი გიჟური იდეაა,
09:28
is that consciousness is fundamental.
198
556285
4625
რომ ცნობიერება ფუნდამენტური მოვლენაა.
09:32
Physicists sometimes take
some aspects of the universe
some aspects of the universe
199
560910
2841
ფიზიკოსები ზოგჯერ
სამყაროს ზოგიერთ ასპექტს,
სამყაროს ზოგიერთ ასპექტს,
09:35
as fundamental building blocks:
200
563751
2160
მის ფუნდამენტურ შემადგენელ ნაწილად იღებენ:
09:37
space and time and mass.
201
565911
3749
სივრცე, დრო და მასა.
09:41
They postulate fundamental laws governing them,
202
569660
3610
ისინი აყალიბებენ ფუნდამენტურ კანონებს,
რომელიც მათ მართავს,
რომელიც მათ მართავს,
09:45
like the laws of gravity or of quantum mechanics.
203
573270
3890
როგორც გრავიტაციის კანონი,
ან ქვანტური მექანიკა.
ან ქვანტური მექანიკა.
09:49
These fundamental properties and laws
204
577160
2310
ეს ფუნდამენტური თვისებები და კანონები,
09:51
aren't explained in terms of anything more basic.
205
579470
3217
არ აიხსნება რამე უფრო საბაზისო დონეზე,
09:54
Rather, they're taken as primitive,
206
582687
2740
არამედ ისინი მიღებულია, როგორც პირიმიტიული
09:57
and you build up the world from there.
207
585427
3379
და შემდეგ მასზე აგებ სამყაროს სურათს.
10:00
Now sometimes, the list of fundamentals expands.
208
588806
5099
პერიოდულად, ამ ფუნდამენტური სიდიდეების
რაიდენობა იზრდება.
რაიდენობა იზრდება.
10:05
In the 19th century, Maxwell figured out
209
593905
2457
მე-19 საუკუნეში მაქსველმა აღმოაჩინა,
10:08
that you can't explain electromagnetic phenomena
210
596362
3168
რომ ელექტრომაგნიტური მოვლენის ახსნა
10:11
in terms of the existing fundamentals —
211
599530
2351
არსებული ფუნდამენტური სიდიდეებით,
10:13
space, time, mass, Newton's laws —
212
601881
3069
სივრცით, დროით, მასით, ნიუტონის კანონებით,
შეუძლებელია.
შეუძლებელია.
10:16
so he postulated fundamental laws
213
604950
2571
ამიტომ მან ჩამოაყალიბა ელექტრომაგნიტურობის
10:19
of electromagnetism
214
607521
1814
ფუნდამენტური კანონები
10:21
and postulated electric charge
215
609335
2411
და ელექტრული მუხტი,
10:23
as a fundamental element
216
611746
1768
როგორც ფუნდამენტური ელემენტი,
10:25
that those laws govern.
217
613514
2959
რომელსაც ეს კანონები მართავენ.
10:28
I think that's the situation we're in
218
616473
3283
ვფიქრობ, ეს მდგომარეობა გვაქვს
10:31
with consciousness.
219
619756
1610
ცნობიერებასთან მიმართებაშიც.
10:33
If you can't explain consciousness
220
621366
2485
თუ ცნობერებას ვერ ვხსნით
10:35
in terms of the existing fundamentals —
221
623851
2418
არსებული ფუნდამენტური სიდიდეებით
10:38
space, time, mass, charge —
222
626269
2671
სივრცე, დრო, მასა, მუხტი...
10:40
then as a matter of logic,
you need to expand the list.
you need to expand the list.
223
628940
3430
მაშინ ლოგიკის ძალით,
ეს სია უნდა გავაფართოვოთ.
ეს სია უნდა გავაფართოვოთ.
10:44
The natural thing to do is to postulate
224
632370
2476
ბუნებრივი იქნებოდა ცნობიერება,
10:46
consciousness itself as something fundamental,
225
634846
3256
თავად მიგვეღო,
როგორც ფუნდამენტური მოვლენა.
როგორც ფუნდამენტური მოვლენა.
10:50
a fundamental building block of nature.
226
638102
3032
ბუნების ფუნდამენტური სტრუქტურის ნაწილი.
10:53
This doesn't mean you suddenly
can't do science with it.
can't do science with it.
227
641134
2968
ეს არ ნიშნავს,
რომ მას მეცნიერებაში ვეღარ გამოიყენებ.
რომ მას მეცნიერებაში ვეღარ გამოიყენებ.
10:56
This opens up the way for you to do science with it.
228
644102
3598
ეს მისი მეცნიერულად შესწავლის გზას ხსნის.
10:59
What we then need is to study
229
647700
1904
ამის შემდეგ ჩვენ გვჭირდება
11:01
the fundamental laws governing consciousness,
230
649604
2953
ცნობიერების მმართავი
ფუნდამენტური კანონების შესწავლა.
ფუნდამენტური კანონების შესწავლა.
11:04
the laws that connect consciousness
231
652557
2380
კანონების, რომელიც ცნობიერებას აკავშირებს
11:06
to other fundamentals: space, time, mass,
232
654937
2801
სხვა ფუნდამენტურ სიდიდეებთან:
სივრცე, დრო, მასა,
სივრცე, დრო, მასა,
11:09
physical processes.
233
657738
2936
ფიზიკურ პროცესებთან.
11:12
Physicists sometimes say
234
660674
2182
ფიზიკოსები ზოგჯერ ამბობენ,
11:14
that we want fundamental laws so simple
235
662856
2880
რომ ფუნდამენტური კანონები
ისეთი მარტივი უნდა იყოს,
ისეთი მარტივი უნდა იყოს,
11:17
that we could write them on the front of a t-shirt.
236
665736
3802
რომ მათი დაწერა მაისურზე შეიძლებოდეს.
11:21
Well I think something like that is the situation
237
669538
1721
ვფიქრობ, დაახლოებით ეს მდგომარეობა გვაქვს
11:23
we're in with consciousness.
238
671259
1868
ცნობიერებასთან მიმართებაში.
11:25
We want to find fundamental laws so simple
239
673127
2750
ისეთი მარტივი
ფუნდამენტური კანონები უნდა აღმოვაჩინოთ,
ფუნდამენტური კანონები უნდა აღმოვაჩინოთ,
11:27
we could write them on the front of a t-shirt.
240
675877
2087
რომ მათი დაწერა მაისურზე შეიძლებოდეს.
11:29
We don't know what those laws are yet,
241
677964
1575
ჩვენ ჯერ არ ვიცით ეს კანონები,
11:31
but that's what we're after.
242
679539
4027
მაგრამ ესაა, რასაც ვეძებთ.
11:35
The second crazy idea
243
683566
2417
შემდეგი გიჟური იდეაა,
11:37
is that consciousness might be universal.
244
685983
3478
რომ ცნობიერება შეიძლება უნივესრალური იყოს.
11:41
Every system might have some degree
245
689461
3061
ყველა სისტემას შეიძლება ჰქონდეს
11:44
of consciousness.
246
692522
3725
ცნობიერება რაღაც დოზით.
ამ წარმოდგენას
ზოგჯერ პანფსიქიზმს უწოდებენ:
ზოგჯერ პანფსიქიზმს უწოდებენ:
11:48
This view is sometimes called panpsychism:
247
696247
2961
11:51
pan for all, psych for mind,
248
699208
3002
"პან" - ყველა და "ფსიქ" - გონება,
11:54
every system is conscious,
249
702210
1771
ყველა სისტემა ცნობიერია,
11:55
not just humans, dogs, mice, flies,
250
703981
4247
არა მხოლოდ ადამიანები, ძაღლები, თაგვები,
ბუზები,
ბუზები,
12:00
but even Rob Knight's microbes,
251
708228
2577
არამედ რობ ნაითის მიკრობებიც კი,
12:02
elementary particles.
252
710805
2187
ელემენტარული ნაწილაკები.
12:04
Even a photon has some degree of consciousness.
253
712992
2713
ფოტონებსაც კი აქვთ რაღაც დოზით ცნობიერება.
12:07
The idea is not that photons are intelligent
254
715705
3779
ეს იმას არ ნიშნავს,
რომ ფოტონებს ინტელექტი აქვთ,
რომ ფოტონებს ინტელექტი აქვთ,
12:11
or thinking.
255
719484
1077
ან აზროვნებენ.
12:12
It's not that a photon
256
720561
1430
ისე არ არის, რომ ფოტონი
12:13
is wracked with angst
257
721991
1445
მღელვარებისგან განადგურებულია,
12:15
because it's thinking, "Aww, I'm always
buzzing around near the speed of light.
buzzing around near the speed of light.
258
723436
3292
რადგან ფიქრობს: "აჰ, მე ყოველთვის
სინათლის სიჩქარით დავფრინავ.
სინათლის სიჩქარით დავფრინავ.
12:18
I never get to slow down and smell the roses."
259
726728
2992
ვერასდროს ვანელებ, რომ ვარდები დავყნოსო."
12:21
No, not like that.
260
729720
2144
არა, ასე არ არის.
12:23
But the thought is maybe photons might have
261
731864
3048
მაგრამ აზრი ისაა, რომ ფოტონებს
12:26
some element of raw, subjective feeling,
262
734912
2623
შეიძლება რაღაც დოზით ჰქონდეთ
სუბიქეტური გრძნობები.
სუბიქეტური გრძნობები.
12:29
some primitive precursor to consciousness.
263
737535
4152
რაღაც პრიმიტიული წინაცნობიერების მაგვარი.
12:33
This may sound a bit kooky to you.
264
741687
2854
ეს შეიძლება ცოტა სულელურად ჟღერდეს.
12:36
I mean, why would anyone think such a crazy thing?
265
744541
2783
რატომ უნდა ფიქრობდეს ვიღაც
ასეთ გიჟურ რამეს?
ასეთ გიჟურ რამეს?
12:39
Some motivation comes from the first crazy idea,
266
747324
3560
ამის ნაწილობრივი მიზეზია
პირველი გიჟური იდეა,
პირველი გიჟური იდეა,
12:42
that consciousness is fundamental.
267
750884
2146
რომ ცნობიერება ფუნდამენტურია.
12:45
If it's fundamental, like space and time and mass,
268
753030
4375
თუ ფუნდამენტურია,
როგორც სივრცე, დრო და მასა,
როგორც სივრცე, დრო და მასა,
12:49
it's natural to suppose that it might be universal too,
269
757405
2665
ბუნებრივია ვივარაუდოთ,
რომ შეიძლება უნივერსალურიც იყოს,
რომ შეიძლება უნივერსალურიც იყოს,
12:52
the way they are.
270
760070
1900
როგორც ისინი.
12:53
It's also worth noting that although the idea
271
761970
1949
ასევე უნდა აღვნიშნოთ,
რომ მართალია ეს იდეა
რომ მართალია ეს იდეა
12:55
seems counterintuitive to us,
272
763919
2024
არაინტუიციურად გვეჩვენება,
12:57
it's much less counterintuitive to people
273
765943
2744
მაგრამ ის ნაკლებად არაინტუიციურია
13:00
from different cultures,
274
768687
1731
სხვა კულტურების ხალხისთვის,
13:02
where the human mind is seen as much more
275
770418
1520
სადაც ადამიანის ტვინი
13:03
continuous with nature.
276
771938
3072
გაცილებით უფრო შერწყმულია ბუნებასთან.
13:07
A deeper motivation comes from the idea that
277
775010
3734
ამ იდეის უფრო სიღრისეული მიზეზია,
რომ ალბათ ცნობიერების
ფიზიკურ პროცესებთან დამაკავშირებელი
ფიზიკურ პროცესებთან დამაკავშირებელი
13:10
perhaps the most simple and powerful way
278
778744
2009
13:12
to find fundamental laws connecting consciousness
279
780753
2234
ფუნდამენტური კანონების აღმოჩენის
13:14
to physical processing
280
782987
1980
ყველაზე მარტივი და ქმედითი გზა,
13:16
is to link consciousness to information.
281
784967
3095
ცნობიერების ინფორმაციასთან დაკავშირებაა.
13:20
Wherever there's information processing,
282
788062
2011
სადაც ინფორმაციის დამუშავება ხდება,
13:22
there's consciousness.
283
790073
1065
იქაა ცნობიერებაც.
13:23
Complex information processing, like in a human,
284
791138
2540
ინფორმაციის რთული დამუშავება,
როგორც ადამიანში,
როგორც ადამიანში,
13:25
complex consciousness.
285
793688
1532
რთულ ცნობიერებას შეესაბამება.
13:27
Simple information processing,
286
795220
2129
მარტივი ინფორმაციის დამუშავება,
13:29
simple consciousness.
287
797349
1958
მარტივ ცნობიერებას.
13:31
A really exciting thing is in recent years
288
799307
2331
განსაკუთრებით სასიხარულოა,
რომ ბოლო წლებში
რომ ბოლო წლებში
13:33
a neuroscientist, Giulio Tononi,
289
801638
3265
ნეირომეცნიერმა, ჯულიო ტონონიმ,
13:36
has taken this kind of theory
290
804903
1243
მსგავსი თეორია აიტაცა
13:38
and developed it rigorously
291
806146
2075
და მათემატიკურ თეორიასთან
13:40
with a mathematical theory.
292
808221
1849
მისი დეტალური შერწყმა განახორციელა.
13:42
He has a mathematical measure
293
810070
1517
მან ინფორმაციის ინტეგრაციის
13:43
of information integration
294
811587
1730
მათემატიკური ზომა შემოიღო,
13:45
which he calls phi,
295
813317
1919
რომელსაც "ფი" დაარქვა,
13:47
measuring the amount of information
296
815236
1607
რომელიც სისტემაში ინტეგრირებულ
13:48
integrated in a system.
297
816843
1620
ინფორმაციის რაოდენობას ზომავს.
13:50
And he supposes that phi goes along
298
818463
2369
ტონონი ვარაუდობს რომ "ფი"
13:52
with consciousness.
299
820832
1438
ცნობიერების დონეებს შეესაბამება.
13:54
So in a human brain,
300
822270
1321
მაგალითად, ადამიანის ტვინი,
13:55
incredibly large amount of information integration,
301
823591
2519
არის წარმოუდგენლად დიდი
ინფორმაციის ინტეგრაცია
ინფორმაციის ინტეგრაცია
13:58
high degree of phi,
302
826110
2034
და "ფი"-ს სიდიდეც მაღალია,
14:00
a whole lot of consciousness.
303
828144
1549
უმაღალესი დონის ცნობიერებით.
14:01
In a mouse, medium degree
of information integration,
of information integration,
304
829693
3693
თაგვში, საშუალო ინფორმაციის ინტეგრაციაა,
14:05
still pretty significant,
305
833386
1019
მაინც მნიშვნელოვანია,
14:06
pretty serious amount of consciousness.
306
834405
2025
საკმაო ცნობიერებით.
14:08
But as you go down to worms,
307
836430
2265
მაგრამ როცა ქვედა დონეზე ჩადიხართ,
ჭიების,
ჭიების,
14:10
microbes, particles,
308
838695
3477
ან მიკრობების, ნაწილაკების დონეზე,
14:14
the amount of phi falls off.
309
842172
1534
"ფი"-ს სიდიდე ეცემა.
14:15
The amount of information integration falls off,
310
843706
2433
ინფორმაციის ინტეგრაცია ეცემა,
14:18
but it's still non-zero.
311
846139
1448
მაგრამ ნოლი მაინც არ არის.
14:19
On Tononi's theory,
312
847587
1939
ტონონის თეორიის თანამხად,
14:21
there's still going to be a non-zero degree
313
849526
2207
ცნობიერების დონე,
14:23
of consciousness.
314
851733
1829
მაინც არანულოვანი იქნება.
14:25
In effect, he's proposing a fundamental law
315
853562
2539
პრაქტიკულად ის გვთავაზობს
14:28
of consciousness: high phi, high consciousness.
316
856101
3384
ცნობიერების ფუნდამენტურ კანონს:
მაღალი "ფი" - მაღალი ცნობიერება.
მაღალი "ფი" - მაღალი ცნობიერება.
14:31
Now, I don't know if this theory is right,
317
859485
2622
არ ვიცი ეს თეორია სწორია თუ არა,
14:34
but it's actually perhaps the leading theory right now
318
862107
3211
მაგრამ ეს ალბათ ცნობიერების მეცნიერებაში
14:37
in the science of consciousness,
319
865318
1386
წამყვანი თეორიაა ამჟამად
14:38
and it's been used to integrate a whole range
320
866704
2231
და ის მთელი რიგი მეცნიერული მონაცემების
14:40
of scientific data,
321
868935
2387
ინტეგრირებისთვის გამოიყენება
14:43
and it does have a nice property
that it is in fact simple enough
that it is in fact simple enough
322
871322
2243
და მაისურზე დასაწერადაც
14:45
you can write it on the front of a t-shirt.
323
873565
3495
საკმარისად მარტივია.
14:49
Another final motivation is that
324
877060
2625
კიდევ ერთი საბოლოო მიზეზი იმისა,
14:51
panpsychism might help us to integrate
325
879685
2051
რომ პანფსიქიმზი შეიძლება დაგვეხმაროს
14:53
consciousness into the physical world.
326
881736
3214
ცნობიერების ფიზიკურ სამყაროში
ინტეგრირებისთვის.
ინტეგრირებისთვის.
14:56
Physicists and philosophers have often observed
327
884950
3177
ფიზიკოსები და ფილოსოფოსები
ხშირად ამჩნევენ,
ხშირად ამჩნევენ,
15:00
that physics is curiously abstract.
328
888127
2441
რომ ფიზიკა საოცრად აბსტრაქტულია.
15:02
It describes the structure of reality
329
890568
2148
ის ფორმულების გროვით
15:04
using a bunch of equations,
330
892716
2084
აღწერს რეალობას,
15:06
but it doesn't tell us about the reality
331
894800
3024
თუმცა არაფერს გვეუბნება იმაზე,
15:09
that underlies it.
332
897824
1568
თუ რა უდევს საფუძვლად.
15:11
As Stephen Hawking puts it,
333
899392
1897
როგორც სტივენ ჰოკინდი ამბობს:
15:13
what puts the fire into the equations?
334
901289
4054
"რა აცოცხლებს ამ ფორმულებს?"
15:17
Well, on the panpsychist view,
335
905343
2618
პანფსიქიზმის გადმოსახედიდან,
15:19
you can leave the equations of physics as they are,
336
907961
2639
ფიზიკის ფორმულები
შეგვიძლია დავტოვოთ როგორც არის
შეგვიძლია დავტოვოთ როგორც არის
15:22
but you can take them to be describing
337
910600
1564
და გამოვიყენოთ ისინი
15:24
the flux of consciousness.
338
912164
1674
ცნობიერების ნაკადის აღსაწერად.
15:25
That's what physics really is ultimately doing,
339
913838
2038
ესაა რასაც ფიზიკა საბოლოო ჯამში აკეთებს.
15:27
describing the flux of consciousness.
340
915876
2329
აღწერს ცნობიერების ნაკადს.
15:30
On this view, it's consciousness
341
918205
1653
ამ წარმოდგენით,
15:31
that puts the fire into the equations.
342
919858
4246
ცნობიერება აცოცხლებს ფორმულებს.
15:36
On that view, consciousness doesn't dangle
343
924104
1660
ამ წარმოდგენით ცნობიერება არ გადის
15:37
outside the physical world
344
925764
1676
ფიზიკური სამყაროს გარეთ,
15:39
as some kind of extra.
345
927440
1418
როგორც რაღაც გარეშე მოვლენა.
15:40
It's there right at its heart.
346
928858
3456
ის იქვეა მის შუაგულში.
15:44
This view, I think, the panpsychist view,
347
932314
2874
ვფიქრობ პანფსიქიზმს
15:47
has the potential to transfigure our relationship
348
935188
3301
აქვს პოტენციალი შეცვალოს
ბუნების მიმართ
ბუნების მიმართ
15:50
to nature,
349
938489
1495
ჩვენი დამოკიდებულება.
15:51
and it may have some pretty serious social
350
939984
2235
მას შეიძლება საკმაოდ სერიოზული სოციალური
15:54
and ethical consequences.
351
942219
3693
და ეთიკური შედეგებიც მოყვეს.
15:57
Some of these may be counterintuitive.
352
945912
2159
ზოგიერთი მათგანი
შეიძლება არაინტუიციური იყოს.
შეიძლება არაინტუიციური იყოს.
16:00
I used to think I shouldn't eat anything
353
948071
3071
მე ვფიქრობდი,
რომ არ უნდა მეჭამა ისეთი რამ,
რომ არ უნდა მეჭამა ისეთი რამ,
16:03
which is conscious,
354
951142
2462
რასაც ცნობიერება გააჩნია.
16:05
so therefore I should be vegetarian.
355
953604
2604
შესაბამისად ვეგეტარიანელი უნდა ვიყო.
16:08
Now, if you're a panpsychist and you take that view,
356
956208
2567
მაგრამ თუ პანფსიქისტი ხართ
და იგივე წარმოდგენა გაქვთ,
და იგივე წარმოდგენა გაქვთ,
16:10
you're going to go very hungry.
357
958775
2730
ძალიან მშიერი დარჩებით.
16:13
So I think when you think about it,
358
961505
1288
ამიტომ, რომ დავფიქრეთ,
16:14
this tends to transfigure your views,
359
962793
2167
ეს ჩვენს წარმოდგენებს შეცვლის,
16:16
whereas what matters for ethical purposes
360
964960
2243
ეთიკური და მორალური მსჯელობისას,
16:19
and moral considerations,
361
967203
1274
მნიშვნელობა ექნება
16:20
not so much the fact of consciousness,
362
968477
3077
არა იმდენად ცნობიერების ფაქტს,
16:23
but the degree and the complexity of consciousness.
363
971554
3956
არამედ მის ხარისხს და სირთულეს.
16:27
It's also natural to ask about consciousness
364
975510
1938
ასევე ბუნებრივია
დავინტერესდეთ ცნობიერებით
დავინტერესდეთ ცნობიერებით
16:29
in other systems, like computers.
365
977448
3050
სხვა სისტემებშიც, მაგალითად კომპიუტერში.
16:32
What about the artificially intelligent system
366
980498
1789
ხელოვნური ინტელექტის სისტემებში
16:34
in the movie "Her," Samantha?
367
982287
3442
ფილმში "ის", სამანტა
16:37
Is she conscious?
368
985729
1400
ცნობიერია?
16:39
Well, if you take the informational,
369
987129
1431
თუ ინფორმაციულ,
პანფსიქიკურ ხედვას იზიარებთ,
16:40
panpsychist view,
370
988560
1180
16:41
she certainly has complicated information processing
371
989740
3471
მას ნამდვილად აქვს
რთული ინფორმაციის დამუშავება
რთული ინფორმაციის დამუშავება
16:45
and integration,
372
993211
1421
და ინტეგრაცია,
16:46
so the answer is very likely yes, she is conscious.
373
994632
2667
პასუხიც დიდი ალბათობით იქნება,
რომ დიახ, ის ცნობიერია.
რომ დიახ, ის ცნობიერია.
16:49
If that's right, it raises pretty serious
374
997299
2938
თუ ეს მართალია,
16:52
ethical issues about both the ethics
375
1000237
2365
ეს სერიოზულ ეთიკურ პრობლემებს აღძრავს
16:54
of developing intelligent computer systems
376
1002602
3521
როგორც ინტელექტის მქონე
კომპიუტერების შექმნის
კომპიუტერების შექმნის
16:58
and the ethics of turning them off.
377
1006123
2736
ისე მათი გამორთვის საქმეში.
17:00
Finally, you might ask about the consciousness
378
1008859
2500
ბოლოს, შეიძლება ვიკითხოთ
17:03
of whole groups,
379
1011359
1882
მთელი ჯგუფების ცნობიერებაზე,
17:05
the planet.
380
1013241
1837
პლანეტის ცნობიერებაზე.
17:07
Does Canada have its own consciousness?
381
1015078
2923
აქვს თუ არა კანადას
მისი საკუთარი ცნობიერება?
მისი საკუთარი ცნობიერება?
17:10
Or at a more local level,
382
1018001
2099
ან უფრო ლოკალურ დონეზე,
17:12
does an integrated group
383
1020100
1208
ურთიერთქმედ ჯგუფს,
17:13
like the audience at a TED conference,
384
1021308
2263
როგორც TED კონფერეცნიის მაყურებლებს.
17:15
are we right now having a
collective TED consciousness,
collective TED consciousness,
385
1023571
3449
გვაქვს ამ წამს
კოლექტიური TED ცნობიერება,
კოლექტიური TED ცნობიერება,
17:19
an inner movie
386
1027020
1493
შიდა ფილმი
17:20
for this collective TED group
387
1028513
2806
კოლექტიური TED ჯგუფისთვის,
რომელიც განსხვავდება თითოეული ჩვენგანის
17:23
which is distinct from the inner movies
388
1031319
1680
17:24
of each of our parts?
389
1032999
1089
შიდა ფილმისგან?
17:26
I don't know the answer to that question,
390
1034088
2155
მე არ ვიცი პასუხი ამ კითხვაზე,
17:28
but I think it's at least one
391
1036253
1371
მაგრამ ვფიქრობ ღირს მაინც,
17:29
worth taking seriously.
392
1037624
2474
ის სერიოზულად მივიღოთ.
17:32
Okay, so this panpsychist vision,
393
1040098
2337
მაშ, ეს პანფსიქიკური ხედვა
17:34
it is a radical one,
394
1042435
1813
რადიკალურია
17:36
and I don't know that it's correct.
395
1044248
2214
და არ ვიცი სწორია თუ არა.
17:38
I'm actually more confident about
396
1046462
1853
მე პრინციპში დარწმუნებული
17:40
the first crazy idea,
397
1048315
1633
უფრო პირველ გიჟურ იდეაში ვარ,
17:41
that consciousness is fundamental,
398
1049948
2169
რომ ცნობიერება ფუნდამენტურია,
17:44
than about the second one,
399
1052117
1803
ვიდრე მეორეში,
17:45
that it's universal.
400
1053920
2221
რომ ის უნივერსალურია.
17:48
I mean, the view raises any number of questions,
401
1056141
2078
ეს ხედვა უამრავ კითხვას
17:50
has any number of challenges,
402
1058219
1541
და უამრავ გამოწვევას აღძრავს,
17:51
like how do those little bits
403
1059760
1360
როგორც მაგალითად, როგორ ერთიანდებიან
17:53
of consciousness add up
404
1061120
1740
ეს თითოეული პატარა ცნობიერებები
17:54
to the kind of complex consciousness
405
1062860
2297
დიდ რთულ ცნობიერებაში,
17:57
we know and love.
406
1065157
2323
რომელიც ჩვენ ვიცით და გვიყვარს.
17:59
If we can answer those questions,
407
1067480
1460
თუ ჩვენ ამ კითხვებს ვუპასუხებთ,
18:00
then I think we're going to be well on our way
408
1068940
1505
მაშინ ვფიქრობ
18:02
to a serious theory of consciousness.
409
1070445
3087
ცნობიერების
სერიოზული თეორიის შექმნის გზაზე ვიქნებით,
სერიოზული თეორიის შექმნის გზაზე ვიქნებით,
18:05
If not, well, this is the hardest problem perhaps
410
1073532
3388
თუ არა და ეს ალბათ ყველაზე რთული პრობლემაა
18:08
in science and philosophy.
411
1076920
1844
მეცნიერებასა და ფილოსოფიაში.
18:10
We can't expect to solve it overnight.
412
1078764
3445
შეუძლებელია მისი ერთ ღამეში გადაწყვეტა,
18:14
But I do think we're going to figure it out eventually.
413
1082209
3540
მაგრამ ვფიქრობ საბოლოოდ მას გადავწყევტთ.
18:17
Understanding consciousness is a real key, I think,
414
1085749
2987
ცნობიერების ახსნა,
ვფიქრობ, საკვანძო საკითხია,
ვფიქრობ, საკვანძო საკითხია,
18:20
both to understanding the universe
415
1088736
2452
როგორც სამყაროს,
18:23
and to understanding ourselves.
416
1091188
2530
ისე საკუთარი თავის შეცნობისთვის.
18:25
It may just take the right crazy idea.
417
1093718
2903
შეიძლება ამისთვის
მხოლოდ ერთი სწორი გიჟური იდეა დაგვჭირდეს.
მხოლოდ ერთი სწორი გიჟური იდეა დაგვჭირდეს.
18:28
Thank you.
418
1096621
1991
მადლობა
18:30
(Applause)
419
1098612
1688
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
David Chalmers - PhilosopherIn his work, David Chalmers explores the “hard problem of consciousness" -- the quest to explain our subjective experience.
Why you should listen
David Chalmers is a philosopher at the Australian National University and New York University. He works in philosophy of mind and in related areas of philosophy and cognitive science. While he's especially known for his theories on consciousness, he's also interested (and has extensively published) in all sorts of other issues in the foundations of cognitive science, the philosophy of language, metaphysics and epistemology.
Chalmers placed the "hard problem" of consciousness firmly on the philosophical map. He famously challenges materialist conceptions of mind, arguing for an "explanatory gap" between our brains’ physical properties and our minds’ qualia. Elsewhere he has championed the notion of the "extended mind," which argues that the mind is not confined to skin or skull, but plausibly may extend beyond them.
David Chalmers | Speaker | TED.com