Allan Adams: What the discovery of gravitational waves means
ალან ადამსი: რას ნიშნავს გრავიტაციული ტალღების აღმოჩენა
Allan Adams is a theoretical physicist working at the intersection of fluid dynamics, quantum field theory and string theory. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
ვიდრე ყველა ვარსკვლავი
their energy in light.
სინათლეში არ გამოასხივეს.
into the fabric of space and time itself,
დრო-სივრცის ქსოვილში გაიტყორცნა,
in gravitational waves.
ნაკადის აფეთქება გამოიწვია.
of the timescale at work here.
წარმოდგენა შეგიქმნათ.
multicellular life.
მრავალუჯრედიანი სიცოცხლე განვითარდა.
მარჯნები, თევზები, მცენარეები,
and even -- God save us -- the Internet.
ღმერთო გვივშელე, ინტერნეტიც კი განვითარდა.
ადამიანების ჯგუფმა,
and Ronald Drever at Caltech --
და რონალდ დრევერმა Caltech-დან,
რომ შესანიშნავი იქნებოდა,
დეტექტორს ააგებდნენ,
for the gravitational waves
შეჯახებისმაგვარი მოვლენების შედეგად შექნილ
that they were brilliant nuts
რომ ისინი შესანიშნავი გიჟები იყვნენ.
decided to fund their crazy idea.
მათი გიჟური იდეის დაფინანსება გადაწყვიტა.
მათ ააშენეს
Gravitational-Wave Observatory
Gravitational-Wave Observatory.
გრავიტაციულ-ტალღური ობსერვატორია)
a huge expansion in its accuracy,
in its detection ability.
საფუძვლიანი სრულყოფა მოხდა.
a few lingering details.
had gone live,
სულ რამდენიმე დღის ამუშავებული იყო,
from those colliding black holes
წარმოქმნილმა გრავიტაციულმა ტალღებმა
There's two moments in my life
ჩემ ცხოვრებაში
to my father when he was terminally ill.
მამას ვემშვიდობებოდი.
of my career, basically.
it's no longer science fiction! (Laughs)
ეს სამეცნიერო ფანტასტიკა აღარაა! (იცინის)
and collaborator, Scott Hughes,
და თანამშრომელი, სკოტ ჰიუზია
gravitational waves from black holes
შავი ხვრელებისგან წარმოქმნილ
on observatories like LIGO,
და სიგნალებს,
შეიძლება დაიჭირონ.
what I mean by a gravitational wave.
რას ვგულისხმობ გრავიტაციულ ტალღებში.
of general relativity
უამრავი ლექტორი
in their classes on general relativity.
ფარდობითობის თეორიის ლექციებზე.
it stretches and expands."
ის იწელება და იჭიმება"
they're preposterously weak.
წარმოუდგენლად სუსტი.
on September 14 --
14 სექტემბერს დაგვეჯახა
stretched and compressed
ყოველი თქვენგანი გაიწელა და შეიკუმშა
the average person
მათ საშუალო ადამიანი
10 ხარისხად 21-თან ნაწილით გაწელეს.
the LIGO people were nuts.
რომ LIGO-ს ხალხი გიჟები იყვნენ.
long -- and that's already crazy --
რაც თავისთავად სიგიჟეა,
the length of those detectors
of the radius of the nucleus
მეათასედზე ნაკლები სიზუსტით
of his classic text on gravity,
კიპ თორნმა,
მისი კლასიკური ტექსტის ბოლოს
for gravitational waves as follows:
შემდეგნაირად აღწერა:
to be surmounted
რომელიც უნდა დავძლიოთ
of a broad lay public,
acts like an ear
რომ LIGO უფრო ყურივით მუშაობს
than the things around you,
ვიდრე საგნები თქვენ გარშემო,
or a map of the things around you,
შეიქმნათ სურათი გარშემო არსებულ ნივთებზე
coming from different spots
that can be up to 50 feet long.
შეიძლება 15 მ-მდე სირგძის იყოს
impossible -- to make an image
შეიქმნათ იმის სურათი,
to listen for features like pitch
ისეთი რამეების მოსასმენად,
ტონი, რიტმი და სიმაღლე,
მიმდინარე ამბავი გავიგოთ.
of gravitational waves.
of things out in the Universe.
არსებული რამეების სურათების შესაქმნელად,
of those waves,
that those waves are telling.
რომელსაც ეს ტალღები გვიყვებიან
are in the audio band.
აუდიო ფარგლებშია.
into pressure waves and air, into sound,
წნევის ტალღად, ანუ ხმად გარდავქმნით,
the Universe speaking to us.
სამყაროს საუბარს მოვუსმინოთ.
just in this way,
გრავიტაციის ასეთნაირად მოსმენამ,
of two black holes,
ორი შავი ხვრელის შეჯახებაზე,
an awful lot of time thinking about.
სკოტმა საშინლად ბევრი დრო გაატარა
are non-spinning,
თუ ორი შავი ხვრელი არ ბრუნავს
very rapidly, I have that same chirp,
იგივენაირი ჟღარუნს მივიღებთ,
imprinted on this waveform.
ბრუნვის ლექსიკონივითაა.
going to live in my memory,
ჩემ მეხსიერებაში,
that is the sound of --
ეს არის ხმა...
each of about 30 solar masses,
თითოეული დაახლოებით 30 მზის მასით,
in your blender.
to think about what that means.
და გავიაზროთ ეს რას ნიშნავს.
in the Universe,
ყველაზე მკვრივი რამ სამყაროში.
100 times per second
100-ჯერ წამში
to observe the Universe
აქამდე არსებულებთან შედარებით,
მოვუსმინოთ სამყაროს
that we can't see --
ბევრი რამეა,
stars explode in supernovae.
გიგანტური ვარსკვლავები სუპერნოვაში.
about the Universe from them.
physics happens in the core,
ფიზიკაში ცენტრში ხდება.
thousands of kilometers
დაფარულია ათასობით კილომეტრის
it's opaque to light.
იქ სინათლე არ აღწევს.
as if it were glass --
როგორც შუშაში...
to be able to explore
is obscured by its own afterglow.
საკუთარი სიკაშკაშით.
all the way back to the beginning.
ყველაფერი დასაწყისიდან.
are things out there
discover by listening.
in that very first event,
ამ პირველი მოვლენის დროსაც კი,
რასაც არ ველოდით.
members of the LIGO collaboration,
ერთ-ერთი მთავარი წევრი,
addressing exactly that:
ზუსტად ამას ამბობს:
რომლებიც შავ ხვრელებს წარმოქმნიან,
which produce the black holes
that are old, from prehistoric times,
პრეისტორიული ხანის
the dinosaur bones
დინოზავრის ძვლებივითაა,
a whole nother angle
სრულიად ახალი კუთხით შევხედოთ
and in the end, of course,
ვარსკვლავები და ბოლოს რა თქმა უნდა,
ამ არეულობიდან.
როგორ ავაგოთ უმშვენიერსი დეტექტორები,
to build exquisite detectors
new observatories --
და ავაგოთ ახალი ობსერვატორიები,
than listening to the Big Bang itself?
ვიდრე "დიდი აფეთქების" მოსმენა?
ABOUT THE SPEAKER
Allan Adams - Theoretical physicistAllan Adams is a theoretical physicist working at the intersection of fluid dynamics, quantum field theory and string theory.
Why you should listen
Allan Adams is a theoretical physicist working at the intersection of fluid dynamics, quantum field theory and string theory. His research in theoretical physics focuses on string theory both as a model of quantum gravity and as a strong-coupling description of non-gravitational systems.
Like water, string theory enjoys many distinct phases in which the low-energy phenomena take qualitatively different forms. In its most familiar phases, string theory reduces to a perturbative theory of quantum gravity. These phases are useful for studying, for example, the resolution of singularities in classical gravity, or the set of possibilities for the geometry and fields of spacetime. Along these lines, Adams is particularly interested in microscopic quantization of flux vacua, and in the search for constraints on low-energy physics derived from consistency of the stringy UV completion.
In other phases, when the gravitational interactions become strong and a smooth spacetime geometry ceases to be a good approximation, a more convenient description of string theory may be given in terms of a weakly-coupled non-gravitational quantum field theory. Remarkably, these two descriptions—with and without gravity—appear to be completely equivalent, with one remaining weakly-coupled when its dual is strongly interacting. This equivalence, known as gauge-gravity duality, allows us to study strongly-coupled string and quantum field theories by studying perturbative features of their weakly-coupled duals. Gauge-gravity duals have already led to interesting predictions for the quark-gluon plasma studied at RHIC. A major focus of Adams's present research is to use such dualities to find weakly-coupled descriptions of strongly-interacting condensed matter systems which can be realized in the lab.Allan Adams | Speaker | TED.com