TED2011
David Brooks: The social animal
Дэвид Брүүкс: Нийгмийн амьтан
Filmed:
Readability: 4.6
1,363,457 views
Нью-Йорк таймс сэтгүүлийн тоймч Дэвид Брүүкс сүүлд бичсэн номоо уудалж, хүн төрөлхтөний мөн чанарын тухай, эдийн засаг улстөр цаашлаад бидний өөрийн мэдлэгт өргөн ач холбогдолтой, сэтгэхүйн шинжлэх ухааны шинэ нээлтийг дэлгэж байна. Хүн төрөлхтөнийг ухамсартайгаар сонголт хийдэг ангид хүмүүс гэж ойлгож болохгүйг хошигнол дүүрэн яриагаар харуулав.
David Brooks - Op-ed columnist
Writer and thinker David Brooks has covered business, crime and politics over a long career in journalism. Full bio
Writer and thinker David Brooks has covered business, crime and politics over a long career in journalism. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
When I got my current job, I was given a good piece of advice,
0
0
3000
Анх би энэ ажилд ороод нэг дажгүй зөвлөгөө авч билээ.
00:18
which was to interview three politicians every day.
1
3000
3000
"Өдөрт 3 улстөрчтэй ярилцлага хийх."
00:21
And from that much contact with politicians,
2
6000
2000
Улстөрчидтэй уулзаж байсан туршлагаасаа хуваалцахад,
00:23
I can tell you they're all emotional freaks of one sort or another.
3
8000
3000
улстөрчид бүгдээрээ ямар нэг төрлийн сэтгэлийн хөөрөлтэй хүмүүс байдаг.
00:27
They have what I called "logorrhea dementia,"
4
12000
2000
Тэднийг би "хэт чалчих сэтгэцийн олдмол өвчин"-тэй гэдэг юм.
00:29
which is they talk so much they drive themselves insane.
5
14000
3000
Өөрсдийгөө солиортол хэтэрхий их чалчих өвчин.
00:32
(Laughter)
6
17000
2000
(Инээлдэв)
00:34
But what they do have is incredible social skills.
7
19000
3000
Гэхдээ тэдний харилцааны чадвар үнэхээрийн гайхалтай.
00:37
When you meet them, they lock into you,
8
22000
2000
Хэрвээ чи нэгтэй нь уулзах юм бол чамайг өөртөө
00:39
they look you in the eye,
9
24000
2000
наалдуулж чадна, нүд рүү чинь эгцлэн харж
00:41
they invade your personal space,
10
26000
2000
хувийн орон зайг чинь эзэлж
00:43
they massage the back of your head.
11
28000
2000
хүзүүнд чинь иллэг хийж өгөх вий.
00:45
I had dinner with a Republican senator several months ago
12
30000
2000
Би хэдэн сарын өмнө нэг Бүгд Найрамдах намын сенатортай оройн хоолонд орсон юм.
00:47
who kept his hand on my inner thigh
13
32000
2000
Гэтэл тэр бүх л хоолны турш
00:49
throughout the whole meal -- squeezing it.
14
34000
3000
гуяны маань дотор талд гараа хийчихээд базлаад салдаггүй.
00:52
I once -- this was years ago --
15
37000
2000
Олон жилийн өмнө юм байна. Би нэг удаа
00:54
I saw Ted Kennedy and Dan Quayle meet in the well of the Senate.
16
39000
2000
Тед Кеннеди, Дэн Куале 2 сенатын танхимд уулзаж байхыг харсан юм.
00:56
And they were friends, and they hugged each other
17
41000
2000
Тэр хоёр найзууд бие биенээ тэвэрч
00:58
and they were laughing, and their faces were like this far apart.
18
43000
3000
нүүр нүүрээ ийм ойрхноос харж инээлдээд л...
01:01
And they were moving and grinding
19
46000
2000
Нааш цааш холхин хавиралдаж,
01:03
and moving their arms up and down each other.
20
48000
2000
гар хуруугаараа бие биенээ дээш доош нь илж таалж байсан.
01:05
And I was like, "Get a room. I don't want to see this."
21
50000
3000
"Буудалд өрөө аваач дээ. Ийм юм хармааргүй байна" гэчихмээр санагдаж билээ.
01:08
But they have those social skills.
22
53000
2000
Гэвч тэд харилцааны чадвартай байна.
01:10
Another case:
23
55000
2000
Өөр нэг жишээ:
01:12
Last election cycle,
24
57000
2000
Өнгөрсөн сонгуулийн үеэр
01:14
I was following Mitt Romney around New Hampshire,
25
59000
2000
би Нью-Хампширт Митт Ромнийг дагалдаж байлаа.
01:16
and he was campaigning with his five perfect sons:
26
61000
3000
Тэрээр 5 төгс хүүтэйгээ сонгуулийн сурталчилгаагаа хийж байлаа.
01:19
Bip, Chip, Rip, Zip, Lip and Dip.
27
64000
2000
Бип, Чип, Рип, Зип, Лип, Дип.
01:21
(Laughter)
28
66000
2000
(Инээлдэв)
01:23
And he's going into a diner.
29
68000
2000
Тэгээд нэг хямд хоолны газар ороод...
01:25
And he goes into the diner, introduces himself to a family
30
70000
3000
тэр хоолны газар руу орж гэр бүлээрээ хооллож байсан хүмүүст өөрийгөө танилцуулаад
01:28
and says, "What village are you from in New Hampshire?"
31
73000
2000
"Та нар Нью-Хампширийн аль тосгоных вэ?" гэж асуусан.
01:30
And then he describes the home he owned in their village.
32
75000
3000
Тэгснээ тэдний тосгонд байсан гэрийнхээ тухай ярьж өгч байна.
01:34
And so he goes around the room,
33
79000
3000
Түүний дараа өрөөгөөр тойрч хэсэг алхаад
01:37
and then as he's leaving the diner,
34
82000
2000
хоолны газраас гарч явахдаа
01:39
he first-names almost everybody he's just met.
35
84000
3000
дөнгөж танилцсан тэр хүмүүсийг бараг бүгдийг нэрээр нь дуудаж байв.
01:42
I was like, "Okay, that's social skill."
36
87000
2000
"Энэ чинь л харилцааны чадвар байх даа" гэж бодогдож байлаа
01:44
But the paradox is,
37
89000
2000
Гэвч нэг зөрчилдөөнтэй зүйл гэвэл
01:46
when a lot of these people slip into the policy-making mode,
38
91000
4000
улстөрчдийн ихэнх нь бодлого боловсруулж байх үедээ
01:50
that social awareness vanishes
39
95000
2000
тэд нийгмийн энэ мэдрэмжээ гээгээд
01:52
and they start talking like accountants.
40
97000
2000
нягтлан бодогчид шиг ярьж эхэлнэ.
01:54
So in the course of my career,
41
99000
2000
Би карьерынхаа явцад
01:56
I have covered a series of failures.
42
101000
2000
олон ч удаа бүтэлгүйтсэн дээ.
01:58
We sent economists in the Soviet Union
43
103000
2000
Зөвлөлт Холбоот Улсыг задрахад
02:00
with privatization plans when it broke up,
44
105000
2000
"Хувьчлалын төлөвлөгөө" боловсруулж эдийн засагчдаа явуулсан.
02:02
and what they really lacked was social trust.
45
107000
3000
Гэвч үнэхээр дутагдалтай зүйл нь нийгмийн итгэлцэл байсан.
02:05
We invaded Iraq with a military
46
110000
2000
Иракийг цэргийн хүчээр дайрахдаа
02:07
oblivious to the cultural and psychological realities.
47
112000
3000
тэдний соёл, сэтгэл зүйн бодит байдлыг судлахаа мартсан.
02:10
We had a financial regulatory regime
48
115000
2000
Диллерүүд хэзээ ч тэнэг зүйл хийхгүй
02:12
based on the assumptions
49
117000
2000
бодлоготой хүмүүс гэж,
02:14
that traders were rational creatures
50
119000
2000
тэдний таамаглалд үндсэлсэн
02:16
who wouldn't do anything stupid.
51
121000
2000
санхүүгийн захиргааны дэглэмтэй байсан.
02:18
For 30 years, I've been covering school reform
52
123000
3000
30 жилийн турш боловсролын системийн шинэчлэллийн тухай мэдээллээ.
02:21
and we've basically reorganized the bureaucratic boxes --
53
126000
3000
Тусгай зөвшөөрөл, хувийн сургууль, төлбөрийн баримт гээд
02:24
charters, private schools, vouchers --
54
129000
3000
хүнд суртлын аппаратыг бид л бараг шинэчилсэн.
02:27
but we've had disappointing results year after year.
55
132000
4000
Гэвч үр дүн нь жилээс жилд урам хугалж байсан.
02:31
And the fact is, people learn from people they love.
56
136000
3000
Гол нь хүмүүс хүндэтгэдэг хүнээсээ л юм сурдаг.
02:34
And if you're not talking about the individual relationship
57
139000
2000
Хэрвээ багш сурагч хоёрын хоорондын
02:36
between a teacher and a student,
58
141000
2000
хувийн харилцааны тухай ярихгүй л бол
02:38
you're not talking about that reality.
59
143000
2000
бодит байдлын тухай яриад хэрэггүй.
02:40
But that reality is expunged
60
145000
2000
Бодлого боловсруулах явцад
02:42
from our policy-making process.
61
147000
2000
бодит байдлыг орхигдуулдаг.
02:44
And so that's led to a question for me:
62
149000
3000
Энэ л намайг нэг асуултад хүргэдэг.
02:47
Why are the most socially-attuned people on earth
63
152000
3000
Хорвоо ертөнц дэх хамгийн харилцааны чадвартай хүмүүс
02:50
completely dehumanized
64
155000
2000
бодлогын тухай ярих болохоор
02:52
when they think about policy?
65
157000
3000
яагаад ийм хүний мөсгүй болдог байнаа?
02:55
And I came to the conclusion,
66
160000
2000
Би хувьдаа үүнийг маш том асуудлын
02:57
this is a symptom of a larger problem.
67
162000
3000
шинж тэмдэг гэж дүгнэлээ.
03:00
That, for centuries, we've inherited a view of human nature
68
165000
3000
Хүний мөн чанарын тухай дараах үзэл хэдэн зууныг дамжиж ирсэн.
03:03
based on the notion
69
168000
2000
"Бид бол ангид хүмүүс.
03:05
that we're divided selves,
70
170000
2000
Учир шалтгаан
03:07
that reason is separated from the emotions
71
172000
3000
сэтгэл хөдлөлөөс тусдаа зүйл.
03:10
and that society progresses
72
175000
2000
Нийгэм хөгжихийн хэрээр
03:12
to the extent that reason can suppress the passions.
73
177000
3000
учир шалтгаан хүсэл тэмүүлэлийг халхалдаг."
03:15
And it's led to a view of human nature
74
180000
3000
Энэ нь эргээд хүний мөн чанарыг ингэж дүгнэхэд хүргэж байна.
03:18
that we're rational individuals
75
183000
2000
"Бид бол урамшуулалд шууд замаар
03:20
who respond in straightforward ways to incentives,
76
185000
3000
хариу үйлдэл үзүүлдэг бодлоготой амьтад юм."
03:23
and it's led to ways of seeing the world
77
188000
3000
Энэ үзэл хүний зан төлвийг хэмжихэд
03:26
where people try to use the assumptions of physics
78
191000
3000
физикийн таамаглал ашиглахыг оролдсон
03:29
to measure how human behavior is.
79
194000
4000
ийм нэг ертөнц бий болоход хүргэсэн.
03:34
And it's produced a great amputation,
80
199000
2000
Тийм болохоор ихээхэн хасалт таналт хийгдэж
03:36
a shallow view of human nature.
81
201000
3000
хүний мөн чанарын тухай өнгөц үзлийг бий болгосон.
03:39
We're really good at talking about material things,
82
204000
2000
Бид материаллаг зүйлсийн талаар ярихдаа тун сайн боловч
03:41
but we're really bad at talking about emotions.
83
206000
3000
сэтгэлийн хөдөлгөөний тухай ярихдаа тун муу.
03:44
We're really good at talking about skills
84
209000
2000
Бид ур чадвар, аюулгүй байдал, эрүүл мэндийн
03:46
and safety and health;
85
211000
2000
тухай ярихдаа үнэхээрийн сайн хэрнээ
03:48
we're really bad at talking about character.
86
213000
3000
зан характерийн тухай ярихдаа туйлын муу.
03:51
Alasdair MacIntyre, the famous philosopher,
87
216000
3000
Нэрт философич Аласдайр Макинтайр ингэж хэлсэн байдаг.
03:54
said that, "We have the concepts of the ancient morality
88
219000
3000
"Эр зориг, нэр төр, сайхан сэтгэл гээд
03:57
of virtue, honor, goodness,
89
222000
2000
ёс суртахууны тухай
03:59
but we no longer have a system
90
224000
2000
эртний ойлголт байгаа хэдий ч
04:01
by which to connect them."
91
226000
2000
эднийг холбох системгүй болжээ."
04:03
And so this has led to a shallow path in politics,
92
228000
3000
Тиймээс улс төрд, цаашлаад хүн төрөлхтний бүхий л
04:06
but also in a whole range of human endeavors.
93
231000
4000
хичээл зүтгэлд өнгөц байдал бий болсон.
04:10
You can see it in the way we raise our young kids.
94
235000
3000
Энэ нь бид хүүхдээ хэрхэн өсгөж байгаагаас харагдана.
04:13
You go to an elementary school at three in the afternoon
95
238000
3000
Үдээс хойш 3 цагт дунд сургууль руу очиж
04:16
and you watch the kids come out,
96
241000
2000
хүүхдүүд гарч ирэхийг хараарай.
04:18
and they're wearing these 80-pound backpacks.
97
243000
3000
Бүгд 36 кг эд зүйл хийсэн үүргэвчтэй байгаа.
04:21
If the wind blows them over, they're like beetles stuck there on the ground.
98
246000
4000
Салхи үлээвэл яг газарт наалдсан цох хорхой шиг харагдана.
04:25
You see these cars that drive up --
99
250000
2000
Тэгээд ирж буй машинуудыг харах юм бол
04:27
usually it's Saabs and Audis and Volvos,
100
252000
3000
дандаа Сааб, Ауди, Волво байгаа.
04:30
because in certain neighborhoods it's socially acceptable to have a luxury car,
101
255000
3000
Зарим газар айлууд тансаг машинтай болж байж хөршүүддээ хүлээн зөвшөөрөгддөг.
04:33
so long as it comes from a country hostile to U.S. foreign policy --
102
258000
3000
АНУ-гийн гадаад бодлогод харш улс орноос ирсэн машин л байвал
04:36
that's fine.
103
261000
2000
болох нь тэр.
04:38
They get picked up by these creatures I've called uber-moms,
104
263000
3000
Хүүхдүүдийг авч байгаа хүмүүсийг би агуу-ээж гэдэг юм.
04:41
who are highly successful career women
105
266000
2000
Өндөр амжилттай явж буй ажил хэрэгч бүсгүйчүүд.
04:43
who have taken time off to make sure all their kids get into Harvard.
106
268000
3000
Хүүхдээ Харвардад оруулахын тулд ажлын зав чөлөө гаргаж яваа нь тэр.
04:46
And you can usually tell the uber-moms
107
271000
2000
"Та нар үнэндээ хүүхдүүдээсээ хөнгөхөн байхаа."
04:48
because they actually weigh less than their own children.
108
273000
2000
гэж тэр агуу-ээжүүдэд хэлж болно шүү.
04:50
(Laughter)
109
275000
2000
(Инээлдэв)
04:52
So at the moment of conception,
110
277000
2000
Тэд хүүхдээ олох үед
04:54
they're doing little butt exercises.
111
279000
2000
өгзөгний дасгал багахан хийдэг.
04:56
Babies flop out,
112
281000
2000
Хүүхэд гараад ирэнгүүт
04:58
they're flashing Mandarin flashcards at the things.
113
283000
3000
Хятад хэлний зурагт хуудас эргүүлнэ.
05:01
Driving them home, and they want them to be enlightened,
114
286000
3000
Хүүхдээ гэртээ авчирангуутаа гэгээрүүлэхийг хүсэж
05:04
so they take them to Ben & Jerry's ice cream company
115
289000
2000
өөрийн гэсэн гадаад бодлоготой "Бен Жерри хоёр" гэдэг
05:06
with its own foreign policy.
116
291000
2000
мөхөөлдөсний компанид аваачина.
05:08
In one of my books,
117
293000
2000
Би нэг номондоо
05:10
I joke that Ben & Jerry's should make a pacifist toothpaste --
118
295000
2000
"Бен Жерри хоёр" микробуудыг алахын оронд яваад өгөөч
05:12
doesn't kill germs, just asks them to leave.
119
297000
2000
гэж гуйдаг энхтайванч оо хийх хэрэгтэй гэж хошигносон байгаа.
05:14
It would be a big seller.
120
299000
2000
Тэгвэл их сайн зарагдана шүү.
05:16
(Laughter)
121
301000
2000
(Инээлдэв)
05:18
And they go to Whole Foods to get their baby formula,
122
303000
3000
Тэгээд хүүхдэд зориулсан хүнс авахаар "Хөүл Фүүдс" орно.
05:21
and Whole Foods is one of those progressive grocery stores
123
306000
2000
Бүх худалдагч нь "Эмнисти Интернэшнл"-д өртэй юм шиг царайлсан,
05:23
where all the cashiers look like they're on loan from Amnesty International.
124
308000
3000
гайгүй ашиг орлогтой хүнсний дэлгүүрүүдийн нэг л дээ.
05:26
(Laughter)
125
311000
2000
(Инээлдэв)
05:28
They buy these seaweed-based snacks there
126
313000
2000
Тэндээс, гэртээ ирээд "ээж ээж, би бүдүүн-шулуун гэдэсний
05:30
called Veggie Booty with Kale,
127
315000
2000
хорт хавдраас сэргийлдэг зууш идъе" гэж хэлдэг
05:32
which is for kids who come home and say,
128
317000
2000
хүүхдүүдэд зориулсан тэжээлийн байцаатай
05:34
"Mom, mom, I want a snack that'll help prevent colon-rectal cancer."
129
319000
3000
"Вегги Бүүти" гэх зэрэг далайн ургамал бүхий зууш худалдаж авна.
05:37
(Laughter)
130
322000
2000
(Инээлдэв)
05:39
And so the kids are raised in a certain way,
131
324000
2000
Хүүхдүүд тодорхой нэг аргаар хүмүүжиж байна.
05:41
jumping through achievement hoops of the things we can measure --
132
326000
3000
SAT-д бэлдэх, үлээвэр хөгжим, хөл бөмбөгөөр хичээллэх гэх мэт
05:44
SAT prep, oboe, soccer practice.
133
329000
3000
хэмжиж болох амжилтын цагираг дундуур үсэрч байна.
05:47
They get into competitive colleges, they get good jobs,
134
332000
3000
Тэгээд шилдэг сургуульд сурч, сайн ажилд орно.
05:50
and sometimes they make a success of themselves
135
335000
2000
Зарим нь өнгөцхөн байдлаар өөрсдөө амжилт гаргаж
05:52
in a superficial manner, and they make a ton of money.
136
337000
3000
их хэмжээний мөнгө олж байна.
05:55
And sometimes you can see them at vacation places
137
340000
2000
Зарим нь "Жексон Хоул", "Аспен" гэх мэт
05:57
like Jackson Hole or Aspen.
138
342000
2000
амралтын газруудаар явж байна.
05:59
And they've become elegant and slender --
139
344000
2000
Мөн тэд гоёмсог, туранхай гэж жигтэйхэн.
06:01
they don't really have thighs;
140
346000
2000
Гуя гэж ерөөсөө байхгүй.
06:03
they just have one elegant calve on top of another.
141
348000
3000
Хоёр шүдэнзний модон дээр нэг бие.
06:06
(Laughter)
142
351000
2000
(Инээлдэв)
06:08
They have kids of their own,
143
353000
2000
Тэгээд хүүхэдтэй болно.
06:10
and they've achieved a genetic miracle by marrying beautiful people,
144
355000
3000
Царайлаг хүнтэй сууж байж генетикийн гайхамшигийг олсон гэж байгаа.
06:13
so their grandmoms look like Gertrude Stein,
145
358000
3000
Тийм болохоор эмээ нь Гертруд Штейн шиг харагдаж байхад
06:16
their daughters looks like Halle Berry -- I don't know how they've done that.
146
361000
3000
охид нь Халле Берри шиг. Яаж ингэж чадсан юм бүү мэд.
06:19
They get there and they realize
147
364000
3000
Тэгээд өндөр биенийхээ
06:22
it's fashionable now to have dogs a third as tall as your ceiling heights.
148
367000
4000
3/1-тэй тэнцүү нохой дагуулж явах моодонд орсныг мэдээд
06:26
So they've got these furry 160-pound dogs --
149
371000
3000
велокираптор шиг төрхтэй, 70 кг, үс ноос болсон
06:29
all look like velociraptors,
150
374000
3000
нохой худалдаж авна.
06:32
all named after Jane Austen characters.
151
377000
3000
Бүгд нохойндоо Жейн Остены зохиолын дүрийн нэр өгнө.
06:35
And then when they get old, they haven't really developed a philosophy of life,
152
380000
3000
Хөгширсөн хойноо жинхэнэ амьдралын философийг тайлаагүй хэрнээ
06:38
but they've decided, "I've been successful at everything;
153
383000
2000
"Амьдарлдаа бүх зүйлд амжилттай байсан болохоор
06:40
I'm just not going to die."
154
385000
2000
зүгээр нэг үхэхгүй ээ" гэж шийднэ.
06:42
And so they hire personal trainers;
155
387000
3000
Тэгээд хувийн багш хөлсөлж авна.
06:45
they're popping Cialis like breath mints.
156
390000
2000
Бас Сиалис гэдэг эмийг гаа шиг л хүлхэнэ.
06:47
You see them on the mountains up there.
157
392000
2000
Нэг бол уулын орой дээр гарчихсан явж байна.
06:49
They're cross-country skiing up the mountain
158
394000
2000
Дик Ченейг Жерри Луис шиг харагдуулахаар
06:51
with these grim expressions
159
396000
2000
"чухал" царайлчихсан,
06:53
that make Dick Cheney look like Jerry Lewis.
160
398000
2000
цанаар уул өөдөө хөндлөн туулж явах вий.
06:55
(Laughter)
161
400000
2000
(Инээлдэв)
06:57
And as they whiz by you,
162
402000
2000
Тэгээд хажуугаар чинь шунгинаад өнгөрвөл
06:59
it's like being passed by a little iron Raisinet
163
404000
2000
жижигхээн төмөр үрэл довны өөд шунгинах мэт
07:01
going up the hill.
164
406000
2000
санагдана.
07:03
(Laughter)
165
408000
2000
(Инээлдэв)
07:05
And so this is part of what life is,
166
410000
3000
Энэ чинь амьдралын нэг хэсэг хэдий ч
07:08
but it's not all of what life is.
167
413000
3000
амьдралын нийт утга учир биш юм.
07:11
And over the past few years,
168
416000
2000
Сүүлийн хэдэн жилд
07:13
I think we've been given a deeper view of human nature
169
418000
4000
бид хүний мөн чанарын тухай, бидний хэн болох тухай
07:17
and a deeper view of who we are.
170
422000
2000
илүү гүнзгий ойлголт авсаар ирсэн гэж би боддог.
07:19
And it's not based on theology or philosophy,
171
424000
2000
Энэ ойлголт ямар нэг онол, философид тулгуурлаагүй.
07:21
it's in the study of the mind,
172
426000
2000
Неврологийн шинжлэх ухаанаас сэтгэхүйн шинжлэх ухаантнууд,
07:23
across all these spheres of research,
173
428000
2000
сэтгэл ханамжийн эдийн засагчид, сэтгэл судлаачид,
07:25
from neuroscience to the cognitive scientists,
174
430000
2000
cоциологи гэх мэт судалгаа шинжилгээний хамрах хүрээг
07:27
behavioral economists, psychologists,
175
432000
2000
бүхэлд нь агуулсан оюун ухаан судлалд
07:29
sociology,
176
434000
2000
үндэслэсэн.
07:31
we're developing a revolution in consciousness.
177
436000
3000
Бид ухамсарт хувьсгал хийж байна.
07:34
And when you synthesize it all,
178
439000
2000
Энэ бүгдийг нэтгэвэл
07:36
it's giving us a new view of human nature.
179
441000
2000
хүний мөн чанарын тухай цоо шинэ ойлголт өгнө.
07:38
And far from being a coldly materialistic view of nature,
180
443000
3000
Энэ бол мөн чанарын тухай хүйтэн материалист ойлголтоос тэс өөр.
07:41
it's a new humanism, it's a new enchantment.
181
446000
3000
Энэ бол цоо шинэ хүнлэг ёс, сэтгэлийг татах цоо шинэ хүч.
07:44
And I think when you synthesize this research,
182
449000
2000
Миний бодлоор энэ судалгааны ажлыг нэгтгэхэд
07:46
you start with three key insights.
183
451000
2000
3 үндсэн ухагдахууныг авч үзнэ.
07:48
The first insight is
184
453000
2000
Эхний ухагдахуун нь
07:50
that while the conscious mind writes the autobiography of our species,
185
455000
3000
Ухамсар өөрийн намтрыг бүрэлдүүлж байх үед
07:53
the unconscious mind does most of the work.
186
458000
4000
ихэнх ажлыг далд ухамсар гүйцэтгэдэг.
07:57
And so one way to formulate that is
187
462000
2000
Хүний оюун ухаан минутанд сая сая ширхэг мэдээлэл
07:59
the human mind can take in millions of pieces of information a minute,
188
464000
3000
хүлээж авдгийн 40 орчмыг л ухамсартайгаар мэдэрдэг нь
08:02
of which it can be consciously aware of about 40.
189
467000
3000
үүнийг батлах нэг арга болж байна.
08:05
And this leads to oddities.
190
470000
2000
Сонин тохиолдол эндээс үүсдэг.
08:07
One of my favorite is that people named Dennis
191
472000
2000
Миний дуртай нэг жишээ бол Шүрээ нэртэй хүмүүс
08:09
are disproportionately likely to become dentists,
192
474000
3000
шүдний эмч, Хурц нэртэй хүмүүс
08:12
people named Lawrence become lawyers,
193
477000
2000
хуульч болох нь их байдаг.
08:14
because unconsciously we gravitate toward things
194
479000
2000
Учир нь бид өөрт ойр санагдсан зүйл рүү далд ухамсарын хүчээр
08:16
that sound familiar,
195
481000
2000
татагдаж байдаг.
08:18
which is why I named my daughter President of the United States Brooks.
196
483000
3000
Тиймээс ч би охиноо Брүүксийн Нэгдсэн Улсын Ерөнхийлөгч гэж нэрлэсэн.
08:21
(Laughter)
197
486000
3000
(Инээлдэв)
08:24
Another finding is that the unconscious,
198
489000
3000
Далд ухамсар үнэндээ ухаантай байдаг.
08:27
far from being dumb and sexualized,
199
492000
2000
Гэхдээ энэ нь тэнэг мулгуу,
08:29
is actually quite smart.
200
494000
2000
сексийн донтой байхаас тэс өөр.
08:31
So one of the most cognitively demanding things we do is buy furniture.
201
496000
3000
Хамгийн их сэтгэхүй шаардсан ажлын нэг бол тавилга худалдаж авах.
08:34
It's really hard to imagine a sofa, how it's going to look in your house.
202
499000
3000
Нэг буйдан үзээд гэртээ яаж харагдах бол гэж төсөөлөх үнэхээр хэцүү.
08:37
And the way you should do that
203
502000
2000
Зайлшгүй хийх зүйл бол
08:39
is study the furniture,
204
504000
2000
тавилгаа судлах.
08:41
let it marinate in your mind, distract yourself,
205
506000
2000
Тавилгаа толгойдоо суулгаж өгөөд өөрийгөө сатааруул.
08:43
and then a few days later, go with your gut,
206
508000
2000
Тэгээд хэдэн өдрийн дараа өөрийн дотоод мэдрэмжээ дагаад оч.
08:45
because unconsciously you've figured it out.
207
510000
2000
Далд ухамсар бүхнийг шийдсэн байх болно.
08:47
The second insight
208
512000
2000
Хоёрдугаар ухагдахуун нь
08:49
is that emotions are at the center of our thinking.
209
514000
3000
бодол санааны төвд сэтгэл хөдлөл голлох үүрэг гүйцэтгэдэг.
08:52
People with strokes and lesions
210
517000
2000
Тархин дахь сэтгэл хөдлөлийг үүсгэгч хэсэгт
08:54
in the emotion-processing parts of the brain
211
519000
2000
харвалт өгсөн, гэмтсэн хүмүүс
08:56
are not super smart,
212
521000
2000
супер ухаантай байдаггүй.
08:58
they're actually sometimes quite helpless.
213
523000
2000
Үнэндээ тэд зарим үед ямар ч хэрэгцээгүй болдог.
09:00
And the "giant" in the field is in the room tonight
214
525000
2000
Энэ өрөөнд байгаа уг салбарын нэг агуу хүн
09:02
and is speaking tomorrow morning -- Antonio Damasio.
215
527000
3000
маргааш өглөө илтгэл тавих Антонио Дарнасио юм.
09:05
And one of the things he's really shown us
216
530000
2000
Түүний бидэнд ойлгуулсан зүйлсийн нэг бол
09:07
is that emotions are not separate from reason,
217
532000
3000
сэтгэл хөдлөл учир шалтгаанаас ангид биш,
09:10
but they are the foundation of reason
218
535000
2000
харин учир шалтгааны суурь юм.
09:12
because they tell us what to value.
219
537000
2000
Яагаад гэвэл сэтгэл хөдлөл бидэнд алийг нь үнэлэх ёстойг хэлж өгдөг.
09:14
And so reading and educating your emotions
220
539000
2000
Тийм учраас өөрийнхөө сэтгэл хөдлөлийг уншиж, боловсруулах нь
09:16
is one of the central activities of wisdom.
221
541000
3000
мэргэн ухаанд хүрэх гол арга замын нэг юм.
09:19
Now I'm a middle-aged guy.
222
544000
2000
Би одоо дундаж насны эр хүн.
09:21
I'm not exactly comfortable with emotions.
223
546000
2000
Сэтгэл хөдлөлөө таньж боловсруулж гүйцээгүй л байна.
09:23
One of my favorite brain stories described these middle-aged guys.
224
548000
3000
Дундаж насныхныг тархины тухай миний дуртай нэг явдал ингэж тодорхойлсон байдаг.
09:26
They put them into a brain scan machine --
225
551000
3000
Тэднийг тусгай тархины бичлэг хийх төхөөрөмжтэй холбоно.
09:29
this is apocryphal by the way, but I don't care --
226
554000
3000
Жаахан үнэмшилгүй арга л даа. Гэхдээ надад хамаагүй.
09:32
and they had them watch a horror movie,
227
557000
3000
Тэгээд аймшигийн кино үзүүлсэний дараа
09:35
and then they had them describe their feelings toward their wives.
228
560000
4000
эхнэрийнхээ тухай юу мэдэрч байгааг нь тайлбарлуулна.
09:39
And the brain scans were identical in both activities.
229
564000
3000
Тархины бичлэг хийх төхөөрөмжийн хариу хоёуланд нь адил гардаг.
09:42
It was just sheer terror.
230
567000
2000
Хоёулаа үнэнхүү аймшигийн.
09:44
So me talking about emotion
231
569000
2000
Тэгэхээр сэтгэл хөдлөлийн тухай ярьж байгаа нь миний хувьд
09:46
is like Gandhi talking about gluttony,
232
571000
2000
Ганди сувдаг сэтгэлийн тухай ярьж байгаатай адил боловч
09:48
but it is the central organizing process
233
573000
2000
бидний хэрхэн бодож байгаагийн
09:50
of the way we think.
234
575000
2000
нэг гол зохицуулах процесс юм.
09:52
It tells us what to imprint.
235
577000
2000
Бидэнд юуг санаж үлдээхийг хэлж өгдөг.
09:54
The brain is the record of the feelings of a life.
236
579000
2000
Тархи насан туршийн мэдрэмжийг бичиж үлдээдэг.
09:56
And the third insight
237
581000
2000
Харин гуравдагч ухагдахуун нь
09:58
is that we're not primarily self-contained individuals.
238
583000
4000
бид анхнаасаа бие даасан хүмүүс биш.
10:02
We're social animals, not rational animals.
239
587000
3000
Бид бол нийгмийн амьтан болохоос бодлоготой амьтан биш.
10:05
We emerge out of relationships,
240
590000
2000
Бид хоорондын харилцаанаас гарч ирдэг.
10:07
and we are deeply interpenetrated, one with another.
241
592000
3000
Бид өөр хоорондоо гүнзгий нэвтрэлцсэн байдаг.
10:10
And so when we see another person,
242
595000
2000
Тийм ч учраас бид бусдыг харахаараа
10:12
we reenact in our own minds
243
597000
2000
тэдний тархинд юу харж байгаа тухай
10:14
what we see in their minds.
244
599000
2000
толгойдоо эргэн дурсдаг.
10:16
When we watch a car chase in a movie,
245
601000
2000
Киноны машин хөөж буй хэсгийг үзэхэд
10:18
it's almost as if we are subtly having a car chase.
246
603000
3000
өөрөө машин хөөж байгаа мэт санагддаг.
10:21
When we watch pornography,
247
606000
2000
Порно кино үзвэл
10:23
it's a little like having sex,
248
608000
2000
яг жинхэнэ мэт биш боловч
10:25
though probably not as good.
249
610000
2000
өөрөө секс хийж буй мэт санагдана.
10:27
And we see this when lovers walk down the street,
250
612000
3000
Дурлалт хосууд гудамж даган алхаж байхад,
10:30
when a crowd in Egypt or Tunisia
251
615000
2000
Египт, Тунист буй хүмүүсийн хөл хөдөлгөөн
10:32
gets caught up in an emotional contagion,
252
617000
2000
сэтгэл хөдлөлийн "халдвар" авсан мэт байдлаас
10:34
the deep interpenetration.
253
619000
2000
гүн нэвтрэлцлийг олж харна.
10:36
And this revolution in who we are
254
621000
3000
Бид өөрсдийгөө таних энэхүү хувьсгал
10:39
gives us a different way of seeing, I think, politics,
255
624000
3000
улс төрийг өөр нэг өнцгөөс харах,
10:42
a different way, most importantly,
256
627000
2000
хамгийн чухал нь хүний нөөцийг
10:44
of seeing human capital.
257
629000
2000
өөрөөр харах замыг өгсөн.
10:46
We are now children of the French Enlightenment.
258
631000
4000
Бид бол Францаар гэгээрсэн хүүхдүүд.
10:50
We believe that reason is the highest of the faculties.
259
635000
3000
Учир шалтгааныг ухааны өндөрлөг гэж боддог.
10:53
But I think this research shows
260
638000
2000
Гэвч миний бодлоор энэхүү судалгаа
10:55
that the British Enlightenment, or the Scottish Enlightenment,
261
640000
2000
Дэвид Хьюм, Адам Смит хоёр буюу
10:57
with David Hume, Adam Smith,
262
642000
2000
Англи Гэгээрэл, Шотланд Гэгээрэл хоёр
10:59
actually had a better handle on who we are --
263
644000
3000
бидний хэн болох талаар илүү баримжаатай байсныг харуулдаг.
11:02
that reason is often weak, our sentiments are strong,
264
647000
3000
Учир шалтгаан ихэнхдээ үлбэгэр байдаг бол мэдрэмж илүү хүчтэй.
11:05
and our sentiments are often trustworthy.
265
650000
3000
Энэ мэдрэмж ихэнхдээ үнэн байдаг.
11:08
And this work corrects that bias in our culture,
266
653000
3000
Мөн энэ судалгаа бидний соёлын алдааг, хүн чанараа хэт алдах алдааг
11:11
that dehumanizing bias.
267
656000
2000
засаж өгдөг.
11:13
It gives us a deeper sense
268
658000
2000
Энэ амьдралд бид
11:15
of what it actually takes
269
660000
2000
юу хөгжүүлэх ёстойг
11:17
for us to thrive in this life.
270
662000
2000
илүү гүн мэдрүүлдэг.
11:19
When we think about human capital
271
664000
2000
Бид хүний нөөцийн тухай бодохдоо
11:21
we think about the things we can measure easily --
272
666000
3000
сурлагын дүн, SAT-н оноо, цол зэрэг,
11:24
things like grades, SAT's, degrees,
273
669000
3000
хэдэн жил сурсан гэх мэт
11:27
the number of years in schooling.
274
672000
2000
амархан хэмжих зүйл л боддог.
11:29
What it really takes to do well, to lead a meaningful life,
275
674000
3000
Учир утгатай амьдрал зохиоход юу хийх ёстой вэ гэдэг
11:32
are things that are deeper,
276
677000
2000
илүү гүнзгий,
11:34
things we don't really even have words for.
277
679000
3000
үгээр ч илэрхийлэх аргагүй зүйл байдаг.
11:37
And so let me list just a couple of the things
278
682000
2000
Хэдэн зүйл жагсаая л даа.
11:39
I think this research points us toward trying to understand.
279
684000
4000
Миний бодлоор энэ судалгаа биднийг "ойлгохыг хичээх"-д чиглүүлж байна.
11:43
The first gift, or talent, is mindsight --
280
688000
3000
Төрөлхийн авъяас чадвар бол оюун ухааны хараа,
11:46
the ability to enter into other people's minds
281
691000
4000
бусдын оюун ухаан руу нэвтэрч
11:50
and learn what they have to offer.
282
695000
2000
юу байгааг нь судлах чадвар юм.
11:52
Babies come with this ability.
283
697000
2000
Хүүхэд ийм чадвартай төрдөг.
11:54
Meltzoff, who's at the University of Washington,
284
699000
2000
Вашингтоны их сургуулийн Мелтцоф,
11:56
leaned over a baby who was 43 minutes old.
285
701000
3000
төрөөд 43 минут болсон хүүхэд рүү өнгийгөөд,
11:59
He wagged his tongue at the baby.
286
704000
2000
хэлээ бултагануулж үзэж л дээ.
12:01
The baby wagged her tongue back.
287
706000
3000
Хүүхэд өөдөөс нь хэлээ бултагануулсан байна.
12:04
Babies are born to interpenetrate into Mom's mind
288
709000
3000
Хүүхэд эхийнхээ оюун санаанд нэвтэрч
12:07
and to download what they find --
289
712000
2000
юу байгааг нь хуулж авах гэж төрдөг.
12:09
their models of how to understand reality.
290
714000
2000
Энэ бол бодит байдлыг ойлгох тэдний арга юм.
12:11
In the United States, 55 percent of babies
291
716000
3000
АНУ-д хүүхдүүдийн 55% нь
12:14
have a deep two-way conversation with Mom
292
719000
2000
ээжтэйгээ гүнзгий харилцаж
12:16
and they learn models to how to relate to other people.
293
721000
3000
бусадтай хэрхэн холбоо тогтоох аргад суралцдаг.
12:19
And those people who have models of how to relate
294
724000
2000
Холбоо тогтоох ийм аргатай болсон хүмүүс
12:21
have a huge head start in life.
295
726000
2000
амьдралаа сайхан эхлүүлдэг.
12:23
Scientists at the University of Minnesota did a study
296
728000
2000
Миннесотагийн их сургуулийн эрдэмтэд
12:25
in which they could predict
297
730000
2000
18 сартай хүүхдүүд
12:27
with 77 percent accuracy, at age 18 months,
298
732000
3000
ээжтэйгээ илүү харилцаатай байна гэдэгт үндэслэж
12:30
who was going to graduate from high school,
299
735000
2000
тэднийг дунд сургуулиас мастер хүртэл суралцана
12:32
based on who had good attachment with mom.
300
737000
3000
гэсэн судалгаа хийхэд 77% нь таарсан.
12:35
Twenty percent of kids do not have those relationships.
301
740000
3000
20% нь ээжтэйгаа сайн харилцаатай байгаагүй байна.
12:38
They are what we call avoidantly attached.
302
743000
2000
Бидний хэлдэгээр ээжтэйгээ зайлсхийсэн харилцаатай хүүхдүүд.
12:40
They have trouble relating to other people.
303
745000
2000
Тийм хүүхдүүд бусадтай харилцаж чаддаггүй.
12:42
They go through life
304
747000
2000
Дарвуулт завь
12:44
like sailboats tacking into the wind --
305
749000
2000
салхины дагуу явж буй мэт амьдралыг туулдаг.
12:46
wanting to get close to people,
306
751000
2000
Хүмүүстэй дотно байхыг хүсэх боловч
12:48
but not really having the models of how to do that.
307
753000
3000
хэрхэн харилцах аргаа мэдэхгүй.
12:51
And so this is one skill
308
756000
2000
Мэдлэгийг бие биенээсээ
12:53
of how to hoover up knowledge, one from another.
309
758000
2000
сорж авах чадвар гэдэг энэ юм.
12:55
A second skill is equal poise,
310
760000
3000
Хоёрдугаар чадвар бол тэнцвэртэй байх.
12:58
the ability to have the serenity
311
763000
2000
Өөрийн оюун санаан дахь алдаа
13:00
to read the biases and failures in your own mind.
312
765000
3000
гажуудлыг саруул ухаанаар олж харах чадвар.
13:03
So for example, we are overconfidence machines.
313
768000
3000
Жишээлбэл хүн төрөлхтөн өөртөө хэт итгэлтэй амьтад.
13:06
Ninety-five percent of our professors report
314
771000
3000
Профессоруудын 95% нь өөрсдийгөө
13:09
that they are above-average teachers.
315
774000
2000
дундаж багшаас илүү гэж үздэг.
13:11
Ninety-six percent of college students
316
776000
2000
Оюутнуудын 96% нь нийгмийн харилцааны чадвараа
13:13
say they have above-average social skills.
317
778000
3000
дунджаас илүү гэж боддог.
13:16
Time magazine asked Americans, "Are you in the top one percent of earners?"
318
781000
3000
"Тайм" сэтгүүл америкчуудаас "Та хамгийн их орлоготой хүмүүсийн эхний нэг хувьд багтах уу?"
13:19
Nineteen percent of Americans are in the top one percent of earners.
319
784000
3000
гэсэн судалгаа авахад 19% нь хамгийн өндөр орлоготой болж таарсан.
13:22
(Laughter)
320
787000
2000
(Инээлдэв)
13:24
This is a gender-linked trait, by the way.
321
789000
2000
Гэхдээ энэ нь хүйстэй холбоотой зуршил.
13:26
Men drown at twice the rate of women,
322
791000
2000
Эрчүүд эмэгтэйчүүдээс 2 дахин илүү "тийм" гэж хариулсан байна.
13:28
because men think they can swim across that lake.
323
793000
3000
Учир нь эр хүний цээжинд эмээлтэй хазаартай морь багтдаг.
13:31
But some people have the ability and awareness
324
796000
3000
Харин зарим хүмүүс алдаа дутагдал,
13:34
of their own biases, their own overconfidence.
325
799000
3000
хэт итгэлтэй байдлаа мэдэхтэйгээ байдаг.
13:37
They have epistemological modesty.
326
802000
2000
Танин мэдэхүйн онолд тулгуурласан даруу зантай хүмүүс.
13:39
They are open-minded in the face of ambiguity.
327
804000
3000
Тэд ойлгомжгүй зүйл байвал түүнийгээ нээлттэй илэрхийлдэг.
13:42
They are able to adjust strength of the conclusions
328
807000
2000
Баттай нотлох баримтад үндэслэж баттай дүгнэлт хийх
13:44
to the strength of their evidence.
329
809000
2000
чадвартай хүмүүс.
13:46
They are curious.
330
811000
2000
Тэд их сониуч.
13:48
And these traits are often unrelated and uncorrelated with IQ.
331
813000
3000
Энэхүү чанарыг IQ-тэй холбошгүй, харьцуулашгүй.
13:51
The third trait is metis,
332
816000
2000
Гуравдагч чанар бол "медез".
13:53
what we might call street smarts -- it's a Greek word.
333
818000
3000
Үүнийг гудамжны ухаантнууд гэж болох юм. Грек үг л дээ.
13:56
It's a sensitivity to the physical environment,
334
821000
2000
Материаллаг орчныг мэдрэх мэдрэмж гэсэн үг.
13:58
the ability to pick out patterns in an environment --
335
823000
2000
Тухайн орчноос нэг зүйл сонгон авч мөн чанарыг
14:00
derive a gist.
336
825000
2000
тодорхойлох чадвар.
14:02
One of my colleagues at the Times
337
827000
2000
"Таймс" сэтгүүлд хамт ажилладаг нөхөр маань
14:04
did a great story about soldiers in Iraq
338
829000
2000
гудамж дагуулж хараад тэсрэх бодис,
14:06
who could look down a street and detect somehow
339
831000
3000
хөрсөнд суулгасан тэсрэх бөмбөг байгаа эсэхийг яаж ийгээд мэддэг
14:09
whether there was an IED, a landmine, in the street.
340
834000
2000
Ирак цэргийн тухай гайхалтай нийтлэл бичиж байлаа.
14:11
They couldn't tell you how they did it,
341
836000
2000
Тэр цэргүүд яаж мэдсэнээ хэлж чадахгүй хэдий ч
14:13
but they could feel cold, they felt a coldness,
342
838000
3000
даарах ч шиг, хүйтэн зүйл мэдэрдэг нь
14:16
and they were more often right than wrong.
343
841000
3000
алдахаасаа илүү онох нь их байдаг байна.
14:19
The third is what you might call sympathy,
344
844000
2000
Гуравдугаарт багаар ажиллах чадвар буюу
14:21
the ability to work within groups.
345
846000
3000
харилцан ойлголцох чадвар гэж болох юм.
14:24
And that comes in tremendously handy,
346
849000
3000
Баг хувь хүмүүсээс илүү ухаалаг тул
14:27
because groups are smarter than individuals.
347
852000
2000
уг чадвар илүү сайн илэрдэг.
14:29
And face-to-face groups are much smarter
348
854000
2000
Цахим аргаар холбогддог багаас
14:31
than groups that communicate electronically,
349
856000
3000
биечлэн уулздаг баг илүү ухаалаг.
14:34
because 90 percent of our communication is non-verbal.
350
859000
3000
Учир нь бидний харилцааны 90% нь үгийн бус байдаг.
14:37
And the effectiveness of a group
351
862000
2000
Мөн багийн үр ашигтай байдал
14:39
is not determined by the IQ of the group;
352
864000
3000
багийн IQ-тай холбоогүй,
14:42
it's determined by how well they communicate,
353
867000
3000
хоорондоо хэрхэн харилцаж хэр олон удаа
14:45
how often they take turns in conversation.
354
870000
3000
үр ашигтай ярилцлага хийсэнтэй холбоотой.
14:48
Then you could talk about a trait like blending.
355
873000
3000
Мөн "холих" чадвар гэж нэг зүйл бий.
14:51
Any child can say, "I'm a tiger," pretend to be a tiger.
356
876000
3000
Ямар ч хүүхэд "Би бар байна" гээд бар шиг болж чадна.
14:54
It seems so elementary.
357
879000
2000
Энэ их энгийн санагдаж магад.
14:56
But in fact, it's phenomenally complicated
358
881000
2000
Гэвч начир дээрээ "Би" гэдэг үгийн утгыг
14:58
to take a concept "I" and a concept "tiger"
359
883000
2000
"бар" гэдэг үгийнхтэй холих
15:00
and blend them together.
360
885000
2000
үнэхээрийн төвөгтэй.
15:02
But this is the source of innovation.
361
887000
2000
Гэхдээ шинэ санааны үндэс бол мөн.
15:04
What Picasso did, for example,
362
889000
2000
Жишээ нь, Пикасо
15:06
was take the concept "Western art"
363
891000
2000
"Барууны урлаг" гэдэг ойлголтыг
15:08
and the concept "African masks"
364
893000
2000
"Африкийн нүүр будалт" гэдэг ойлголттой
15:10
and blend them together --
365
895000
2000
геометрийн хувьд төдийгүй
15:12
not only the geometry,
366
897000
2000
ёс суртахууны системийн хувьд
15:14
but the moral systems entailed in them.
367
899000
2000
хольж үзсэн байгаа юм.
15:16
And these are skills, again, we can't count and measure.
368
901000
2000
Энэ бол өнөөх бидний тоолж хэмжиж боломгүй чадвар юм.
15:18
And then the final thing I'll mention
369
903000
2000
Ингээд миний сүүлийн дурдах зүйлийг
15:20
is something you might call limerence.
370
905000
2000
та бүхэн "лимеренс" гэж болно.
15:22
And this is not an ability;
371
907000
2000
Энэ бол чадвар биш.
15:24
it's a drive and a motivation.
372
909000
3000
Энэ бол эрч хүч, сэдэл юм.
15:27
The conscious mind hungers for success and prestige.
373
912000
3000
Ухамсар амжилт, нэр алдарыг хүсэмжилдэг.
15:30
The unconscious mind hungers
374
915000
2000
Харин далд ухамсар
15:32
for those moments of transcendence,
375
917000
2000
нүдэнд юм үзэгдэхээ больж
15:34
when the skull line disappears
376
919000
2000
хийж буй зүйлдээ анхаарлаа бүрэн төвлөрүүлсэн үед,
15:36
and we are lost in a challenge or a task --
377
921000
3000
гар урлалч хийж буй бүтээлдээ бүрэн автсан үед,
15:39
when a craftsman feels lost in his craft,
378
924000
3000
байгаль судлаач байгальдаа ууссан мэт болох үед,
15:42
when a naturalist feels at one with nature,
379
927000
3000
бурханд итгэгч бурханы хайранд автсан үед
15:45
when a believer feels at one with God's love.
380
930000
3000
бий болох тэрхүү транс үеийг хүсэмжилдэг.
15:48
That is what the unconscious mind hungers for.
381
933000
3000
Далд ухамсар үүнийг л хүсдэг.
15:51
And many of us feel it in love
382
936000
2000
Ихэнх хүмүүс үүнийг хайр сэтгэлээс,
15:53
when lovers feel fused.
383
938000
2000
дурлалд шатсан үедээ мэдэрдэг.
15:55
And one of the most beautiful descriptions
384
940000
2000
Оюун ухаан хэрхэн харилцан нэвтрэлцдэг тухай
15:57
I've come across in this research
385
942000
3000
энэхүү судалгааны
16:00
of how minds interpenetrate
386
945000
2000
хамгийн оновчтой тодорхойлолтыг
16:02
was written by a great theorist and scientist
387
947000
2000
Индианагийн их сургуулийн агуу онолч, эрдэмтэн
16:04
named Douglas Hofstadter at the University of Indiana.
388
949000
3000
Дуглас Хофштадтер хэлсэн байдаг.
16:07
He was married to a woman named Carol,
389
952000
2000
Тэрээр Кэрол нэртэй бүсгүйтэй гэрлэж,
16:09
and they had a wonderful relationship.
390
954000
2000
тун жаргалтай амьдарч байжээ.
16:11
When their kids were five and two,
391
956000
2000
Хүүхдүүдийн нэг нь 2, нөгөө нь 5 настай байхад
16:13
Carol had a stroke and a brain tumor and died suddenly.
392
958000
4000
Кэрол тархины хавдартай болж цус харван гэнэт үхсэн байна.
16:17
And Hofstadter wrote a book
393
962000
2000
Хофштадтер "Би бол этгээд гогцоо"
16:19
called "I Am a Strange Loop."
394
964000
2000
гэдэг ном бичсэн юм.
16:21
In the course of that book, he describes a moment --
395
966000
2000
Энэ номонд тэрээр Кэролыг нас барсанаас хойш
16:23
just months after Carol has died --
396
968000
3000
хэдэн сарын дараа ханын зуухан дээр билүү
16:26
he comes across her picture on the mantel,
397
971000
2000
унтлагын өрөөний шүүгээн дээр байсан
16:28
or on a bureau in his bedroom.
398
973000
2000
зургийг нь харсан тэр мөчийг тайлбарласан.
16:30
And here's what he wrote:
399
975000
2000
Энэ тухай ингэж бичсэн байна:
16:32
"I looked at her face,
400
977000
2000
"Би түүний нүүр рүү харлаа.
16:34
and I looked so deeply
401
979000
2000
Би өөрөө түүний нүдээр
16:36
that I felt I was behind her eyes.
402
981000
2000
харж байгаа юм шиг санагдтал гүн ширтэв.
16:38
And all at once I found myself saying
403
983000
2000
Гэнэт нулимс минь урсаж
16:40
as tears flowed,
404
985000
2000
'Энэ би байна. Би байна'
16:42
'That's me. That's me.'
405
987000
2000
гэж байв.
16:44
And those simple words
406
989000
2000
Энэ хэдэн энгийн үгс
16:46
brought back many thoughts that I had had before,
407
991000
2000
өмнө бодож байсан олон зүйлийг эргэн санагдуулав.
16:48
about the fusion of our souls
408
993000
2000
Бид хоёрын оюун санаа арай өндөр төвшиний
16:50
into one higher-level entity,
409
995000
2000
оршихуй болон нэгдэх тухай,
16:52
about the fact that at the core of both our souls
410
997000
3000
бид хоёрын санаа бодлын төвд хүүхдүүдийнхээ төлөө гэсэн
16:55
lay our identical hopes and dreams for our children,
411
1000000
4000
адилхан хүсэл мөрөөдөл бий тухай,
16:59
about the notion that those hopes
412
1004000
2000
энэ хүсэл хаа хол зөрөөгүй,
17:01
were not separate or distinct hopes,
413
1006000
2000
харин нэг л хүсэл байна
17:03
but were just one hope,
414
1008000
2000
гэж ойлгох тухай
17:05
one clear thing that defined us both,
415
1010000
2000
нэг тодорхой зүйл бид хоёрыг илэрхийлж
17:07
that welded us into a unit --
416
1012000
2000
нэгж хэсэг болгон гагнах тухай,
17:09
the kind of unit I had but dimly imagined
417
1014000
3000
хүнтэй гэрлэж хүүхэдтэй болохоосоо өмнө
17:12
before being married and having children.
418
1017000
3000
бүдэг бадаг төсөөлж байсан тийм нэгж хэсгийн тухай.
17:15
I realized that, though Carol had died,
419
1020000
2000
Кэрол нас барсан хэдий ч түүний энэхүү чухал хэсэг
17:17
that core piece of her had not died at all,
420
1022000
3000
нас бараагүй гэдгийг ойлголоо. Харин ч
17:20
but had lived on very determinedly in my brain."
421
1025000
4000
тархинд минь амьдрахаар бүрэн шийдсэн байна."
17:24
The Greeks say we suffer our way to wisdom.
422
1029000
3000
Бид мэргэн ухаанд хүрэх замдаа зовдог гэж грекүүд хэлдэг.
17:27
Through his suffering, Hofstadter understood
423
1032000
2000
Хофштадтер ингэж зовохдоо хүмүүс хоорондоо
17:29
how deeply interpenetrated we are.
424
1034000
3000
хичнээн гүн нэвтрэлцсэн байдгийг ойлгожээ.
17:32
Through the policy failures of the last 30 years,
425
1037000
3000
Өнгөрсөн 30 жилийн турш гаргасан бодлогын алдаанаас
17:35
we have come to acknowledge, I think,
426
1040000
3000
миний бодлоор бид хүний мөн чанарын тухай
17:38
how shallow our view of human nature has been.
427
1043000
3000
өнгөцхөн ойлголттой байсан гэдгээ ойлгосон.
17:41
And now as we confront that shallowness
428
1046000
3000
Тиймээс өнөөдөр энэ өнгөцхөн ойлголт,
17:44
and the failures that derive from our inability
429
1049000
2000
өөрсдийн гүнд хэн байгааг таньж чаддаггүйгээс
17:46
to get the depths of who we are,
430
1051000
2000
үүдсэн алдаатай нүүр тулмагц
17:48
comes this revolution in consciousness --
431
1053000
2000
ухамсарт хийх хувьсгал эхэлнэ.
17:50
these people in so many fields
432
1055000
3000
Энэ салбарт маш олон хүн
17:53
exploring the depth of our nature
433
1058000
2000
бидний мөн чанарын гүн рүү орж судлаад
17:55
and coming away with this enchanted,
434
1060000
2000
энэхүү сэтгэл эзэмдсэн цоо шинэ
17:57
this new humanism.
435
1062000
2000
хүнлэг ёсыг нээжээ.
17:59
And when Freud discovered his sense of the unconscious,
436
1064000
2000
Фрейд далд ухамсарын тухай онолоо нээхэд
18:01
it had a vast effect on the climate of the times.
437
1066000
3000
тухайн үедээ маш том нөлөө үзүүлсэн.
18:04
Now we are discovering a more accurate vision
438
1069000
3000
Өнөөдөр "Бидний гүнд хэн байна вэ?" гэсэн далд ухамсарын тухай
18:07
of the unconscious, of who we are deep inside,
439
1072000
3000
илүү нарийвчилсан нээлт хийгдэж байна.
18:10
and it's going to have a wonderful and profound
440
1075000
2000
Энэ нээлт бидний соёлд гайхалтай, гүн гүнзгий,
18:12
and humanizing effect on our culture.
441
1077000
2000
хүнчилсэн нөлөө үзүүлэх болно.
18:14
Thank you.
442
1079000
2000
Баярлалаа.
18:16
(Applause)
443
1081000
20000
(Алга ташив)
ABOUT THE SPEAKER
David Brooks - Op-ed columnistWriter and thinker David Brooks has covered business, crime and politics over a long career in journalism.
Why you should listen
David Brooks became an Op-Ed columnist for The New York Times in September 2003. He is currently a commentator on "The PBS Newshour," NPR’s "All Things Considered" and NBC's "Meet the Press."
He is the author of Bobos in Paradise and The Social Animal. In April 2015, he released with his fourth book, The Road to Character, which was a #1 New York Times bestseller.
Brooks also teaches at Yale University, and is a member of the American Academy of Arts & Sciences.
Born on August 11, 1961 in Toronto, Canada, Brooks graduated a bachelor of history from the University of Chicago in 1983. He became a police reporter for the City News Bureau, a wire service owned jointly by the Chicago Tribune and Sun-Times.
He worked at The Washington Times and then The Wall Street Journal for nine years. His last post at the Journal was as Op-ed Editor. Prior to that, he was posted in Brussels, covering Russia, the Middle East, South Africa and European affairs. His first post at the Journal was as editor of the book review section, and he filled in as the Journal's movie critic.
He also served as a senior editor at The Weekly Standard for 9 years, as well as contributing editor for The Atlantic and Newsweek.
David Brooks | Speaker | TED.com