TEDIndia 2009
Vilayanur Ramachandran: The neurons that shaped civilization
विलायान्नुर रामचंद्रन: न्युराँस जे संस्कृतीचे संवर्धन करतात
Filmed:
Readability: 4.5
2,250,451 views
न्युरोवैज्ञानिक विलायान्नुर रामचंद्रन कथन करतात न्युराँसचे विस्मयकारक कार्य नुकतेच शोधलेले हे न्युराँस आपल्याला जटील सामाजिक वर्तनाचा अर्थ शिकवितात ,त्यातील काही संस्कृतीचा पाया रचणारे आहे.
Vilayanur Ramachandran - Brain expert
Neurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain. Full bio
Neurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'd like to talk to you today about the human brain,
0
0
3000
मला तुमच्यशी मानवी मेंदूबाबत बोलायचे आहे
आमच्या संशोधानाबाबत ,
आमच्या संशोधानाबाबत ,
00:18
which is what we do research on at the University of California.
1
3000
2000
कँलीफोर्निया विद्यापीठात केलेल्या
00:20
Just think about this problem for a second.
2
5000
2000
क्षणभर याचा विचार करा.
00:22
Here is a lump of flesh, about three pounds,
3
7000
3000
हा आहे तीन पौंडाचा मासाचा गोळा
00:25
which you can hold in the palm of your hand.
4
10000
2000
जो इतका लहान आहे की तुमच्या हातात मावतो
00:27
But it can contemplate the vastness of interstellar space.
5
12000
4000
पण तो तरीही अवकाशाच्या विशालतेचा
अंदाज घेतो.
अंदाज घेतो.
00:31
It can contemplate the meaning of infinity,
6
16000
2000
सखोल विचार करून अनंताची व्याख्या करतो.
00:33
ask questions about the meaning of its own existence,
7
18000
3000
आपल्या विश्वातील अस्तित्वाचा अंदाज घेतो.
00:36
about the nature of God.
8
21000
2000
देवाबद्दल सखोल विचार करतो.
00:38
And this is truly the most amazing thing in the world.
9
23000
2000
आणि ही खरेच सर्वात मोठी
नवलाईची गोष्ट आहे.
नवलाईची गोष्ट आहे.
00:40
It's the greatest mystery confronting human beings:
10
25000
3000
माणसासमोर असलेली ही मोठी गूढ बाब आहे.
00:43
How does this all come about?
11
28000
2000
हे सर्व कसे घडते?
00:45
Well, the brain, as you know, is made up of neurons.
12
30000
2000
मेंदू हा न्युराँसने बनलेला आहे.
00:47
We're looking at neurons here.
13
32000
2000
00:49
There are 100 billion neurons in the adult human brain.
14
34000
3000
मेंदूत १०० अब्ज न्युराँस असतात.
00:52
And each neuron makes something like 1,000 to 10,000 contacts
15
37000
3000
यातील प्रत्येक सुमारे 1000 ते 10000
न्युराँसला जोडलेला असतो .
न्युराँसला जोडलेला असतो .
00:55
with other neurons in the brain.
16
40000
2000
मेंदूतील अन्य न्युराँसशी
00:57
And based on this, people have calculated
17
42000
2000
या रचनेचा आधार घेऊन
गणन काहींनी केले त्यानुसार
गणन काहींनी केले त्यानुसार
00:59
that the number of permutations and combinations of brain activity
18
44000
3000
मेंदूच्या कार्याची संभाव्य संख्या
01:02
exceeds the number of elementary particles in the universe.
19
47000
3000
विश्वातील मुलभूत कणांपेक्षा अधिक होईल.
01:05
So, how do you go about studying the brain?
20
50000
2000
मग मेंदूचा अभ्यास कराल कसा ?
01:07
One approach is to look at patients who had lesions
21
52000
2000
याचा अभ्यास मेंदूच्या विविध बाधित
01:09
in different part of the brain, and study changes in their behavior.
22
54000
3000
भागाचा अभ्यास करून करता येतो .
01:12
This is what I spoke about in the last TED.
23
57000
2000
मागील माझ्या ted मधील भाषणात
हेच सांगितले होते .
हेच सांगितले होते .
01:14
Today I'll talk about a different approach,
24
59000
2000
यातील वेगळ्या विचाराबद्दल सांगतो
01:16
which is to put electrodes in different parts of the brain,
25
61000
2000
एक मेंदूच्या विविध भागात
इलेकटोड ठेवणे.
इलेकटोड ठेवणे.
01:18
and actually record the activity of individual nerve cells in the brain.
26
63000
4000
आणि प्रत्येक चेतापेशीची हालचाल तपासणे
01:22
Sort of eavesdrop on the activity of nerve cells in the brain.
27
67000
4000
त्यांच्या नकळत
01:26
Now, one recent discovery that has been made
28
71000
3000
नुकत्याच एका शोधानुसार
01:29
by researchers in Italy, in Parma,
29
74000
2000
इटलीमध्ये झालेल्या
01:31
by Giacomo Rizzolatti and his colleagues,
30
76000
3000
गायाकोमो रीझोलाती आणि
त्यांच्या सहकाऱ्यांनी केलेल्या जो त्यांनी
त्यांच्या सहकाऱ्यांनी केलेल्या जो त्यांनी
01:34
is a group of neurons called mirror neurons,
31
79000
2000
मिरर न्युराँस या न्युराँस गटावर केला.
01:36
which are on the front of the brain in the frontal lobes.
32
81000
3000
मेंदूच्या पुढील भागावर केला
01:39
Now, it turns out there are neurons
33
84000
2000
तेथे त्यांना हे न्युराँस आढळले
01:41
which are called ordinary motor command neurons in the front of the brain,
34
86000
3000
त्यांचे नाव आहे यांत्रिक
हालचालीची आज्ञा देणारे न्युराँस
हालचालीची आज्ञा देणारे न्युराँस
01:44
which have been known for over 50 years.
35
89000
2000
हे ५० वर्षांपासून ज्ञात होते
01:46
These neurons will fire when a person performs a specific action.
36
91000
3000
विशिष्ट कृती करताना हे
न्युराँस कार्यान्वित होतात
न्युराँस कार्यान्वित होतात
01:49
For example, if I do that, and reach and grab an apple,
37
94000
3000
उदा मी जर त्या सफरचंदाजवळ जाऊन
ते पकडले तेव्हा
ते पकडले तेव्हा
01:52
a motor command neuron in the front of my brain will fire.
38
97000
4000
मेंदूच्या पुढील भागातून आज्ञावाहक न्युराँस
कार्यान्वित होतील
कार्यान्वित होतील
01:56
If I reach out and pull an object, another neuron will fire,
39
101000
3000
आणि मी जर अशी वस्तू उचलली
दुसरे न्युराँस कार्यान्वित होतील
दुसरे न्युराँस कार्यान्वित होतील
01:59
commanding me to pull that object.
40
104000
2000
जे मला आज्ञा देत असतात
वस्तू उचलण्यासाठी,
वस्तू उचलण्यासाठी,
02:01
These are called motor command neurons that have been known for a long time.
41
106000
2000
यां न्युराँस माहिती
दीर्घ काळापासून आहे
दीर्घ काळापासून आहे
02:03
But what Rizzolatti found was
42
108000
2000
पण रीझ्झोलती ला काय आढळले ?
02:05
a subset of these neurons,
43
110000
2000
या न्युराँसचा उपप्रकार जे २०% असतात
02:07
maybe about 20 percent of them, will also fire
44
112000
2000
तेही यावेळी कार्यान्वित होतात .
02:09
when I'm looking at somebody else performing the same action.
45
114000
3000
अशीच कृती करतांना जेव्हा मी दुसऱ्याला
पाहतो ,
पाहतो ,
02:12
So, here is a neuron that fires when I reach and grab something,
46
117000
3000
जसे मी वस्तु जाऊन पकडतो वा जसे न्युराँस
कार्यरत होतात.
कार्यरत होतात.
02:15
but it also fires when I watch Joe reaching and grabbing something.
47
120000
3000
तसेच इतर ही करती करताना नी पाहतो
तेव्हा घडते
तेव्हा घडते
02:18
And this is truly astonishing.
48
123000
2000
आणि हेच आश्चर्यकारक आहे.
02:20
Because it's as though this neuron is adopting
49
125000
2000
जणू काही माझे न्युराँस स्वीकारत आहेत.
02:22
the other person's point of view.
50
127000
2000
त्याचा दृष्टीकोन
02:24
It's almost as though it's performing a virtual reality simulation
51
129000
4000
हे आभासी वास्तवते समान आहे.
02:28
of the other person's action.
52
133000
2000
दुसऱ्याच्या कृतीची आभासी वास्तवता
02:30
Now, what is the significance of these mirror neurons?
53
135000
3000
या प्रतिबिंबित न्युराँसचे
वैशिट्य आहे तरी काय ?
वैशिट्य आहे तरी काय ?
02:33
For one thing they must be involved in things like imitation and emulation.
54
138000
3000
हे अनुकरण नक्कल करण्यात सहभागी असतात
02:36
Because to imitate a complex act
55
141000
3000
पण असे अनुकरण करण्यास
गुंतागुंतीची प्रक्रिया लागते ,
गुंतागुंतीची प्रक्रिया लागते ,
02:39
requires my brain to adopt the other person's point of view.
56
144000
3000
त्यासाठी माझ्या मेंदूला दुसऱ्याचा
दृष्टीकोन स्वीकारावा लागतो .
दृष्टीकोन स्वीकारावा लागतो .
02:42
So, this is important for imitation and emulation.
57
147000
2000
या अनुकरणासाठी व ते हुबेहूब होण्यासाठी
02:44
Well, why is that important?
58
149000
2000
हे इतके महत्वाचे का आहे ?
02:46
Well, let's take a look at the next slide.
59
151000
3000
यासाठी पुढील चित्र पहा.
02:49
So, how do you do imitation? Why is imitation important?
60
154000
3000
तुम्ही अनुकरण कसे करता
आणि ते इतके महत्वाचे का आहे ?
आणि ते इतके महत्वाचे का आहे ?
02:52
Mirror neurons and imitation, emulation.
61
157000
2000
मिरर न्युराँस हे अनुसरण व नक्कल
02:54
Now, let's look at culture, the phenomenon of human culture.
62
159000
4000
आपण आता मानवी संस्कृतीचा विचार करू
02:58
If you go back in time about [75,000] to 100,000 years ago,
63
163000
4000
७५००० ते १,००,००० वर्षापूर्वीचा
03:02
let's look at human evolution, it turns out
64
167000
2000
मानवी उत्क्रांतीचा
03:04
that something very important happened around 75,000 years ago.
65
169000
3000
त्यावेळी घडले ते खूपच महत्वाचे आहे
03:07
And that is, there is a sudden emergence and rapid spread
66
172000
2000
ज्याचा उगम आणि प्रसार झपाट्याने झाला
03:09
of a number of skills that are unique to human beings
67
174000
3000
अशी काही माणसाने मिळविलेली कौशल्ये
03:12
like tool use,
68
177000
2000
जसे हत्याराचा वापर
03:14
the use of fire, the use of shelters, and, of course, language,
69
179000
3000
अग्नीचा घराचा आणि अर्थातच भाषेचा वापर
03:17
and the ability to read somebody else's mind
70
182000
2000
.आणि इतरांचे मन जाणून घेण्याचा
03:19
and interpret that person's behavior.
71
184000
2000
आणि त्याच्या वर्तनाचा अर्थ लावण्याचा
03:21
All of that happened relatively quickly.
72
186000
2000
हे सर्व जलद घडले.
03:23
Even though the human brain had achieved its present size
73
188000
3000
आज मानव मेंदूने जो आकार धारण केला आहे
03:26
almost three or four hundred thousand years ago,
74
191000
2000
तो आहे तीनशे ते चारशे वर्षापासून
03:28
100,000 years ago all of this happened very, very quickly.
75
193000
2000
एक लाख वर्षापूर्वी हे सर्व खूपच जलद झाले
03:30
And I claim that what happened was
76
195000
3000
माझा याबाबत दावा आहे की
03:33
the sudden emergence of a sophisticated mirror neuron system,
77
198000
3000
हे सर्व अचानक मेंदूत निर्माण
झालेल्या मिरर न्युराँसमुळे घडले.
झालेल्या मिरर न्युराँसमुळे घडले.
03:36
which allowed you to emulate and imitate other people's actions.
78
201000
2000
ज्यामुळे वर्तनाचे अनुकरण
करता येऊ लागले
करता येऊ लागले
03:38
So that when there was a sudden accidental discovery
79
203000
4000
म्हणूनच जेव्हा अपघाताने
अग्नीच्या वापराचा शोध लागला
अग्नीच्या वापराचा शोध लागला
03:42
by one member of the group, say the use of fire,
80
207000
3000
एका गटाच्या सभासदास
अथवा एखादेण्या हत्यार मिळाले
ते नष्ट होण्याऐवजी,
ते नष्ट होण्याऐवजी,
03:45
or a particular type of tool, instead of dying out,
81
210000
2000
03:47
this spread rapidly, horizontally across the population,
82
212000
3000
त्याचा झपाट्याने प्रसारच होत गेला
03:50
or was transmitted vertically, down the generations.
83
215000
3000
आणि पिढ्यान पिढ्या संक्रमित झाले
03:53
So, this made evolution suddenly Lamarckian,
84
218000
2000
ही लामार्क च्या सिद्धांतानुसार आहे
03:55
instead of Darwinian.
85
220000
2000
डार्विनच्या सिध्यान्तापेक्षा
03:57
Darwinian evolution is slow; it takes hundreds of thousands of years.
86
222000
3000
डार्विन उत्क्रांती लाखो वर्षापर्यंत
सावकाश होणारी असते जसे
सावकाश होणारी असते जसे
04:00
A polar bear, to evolve a coat,
87
225000
2000
पोलर अस्वलाच्या शरीरावर लोकरीचा कोट
04:02
will take thousands of generations, maybe 100,000 years.
88
227000
3000
अनेक पिढ्या नंतर आला ,लाखो वर्षांनी
04:05
A human being, a child, can just watch its parent
89
230000
3000
पण माणसाच्या अपत्याने
04:08
kill another polar bear,
90
233000
3000
ध्रुवीय अस्वलाला मारले.
04:11
and skin it and put the skin on its body, fur on the body,
91
236000
3000
मारून त्याचे कातडे शरीरावर वापरले
एका पायरीत मानव हे शिकला,
एका पायरीत मानव हे शिकला,
04:14
and learn it in one step. What the polar bear
92
239000
2000
ज्यासाठी अस्वलास लाखो वर्षे लागलीत
04:16
took 100,000 years to learn,
93
241000
2000
हे बचावतंत्र शिकावयास.
04:18
it can learn in five minutes, maybe 10 minutes.
94
243000
3000
हे पाच किवा दहा मिनिटात
04:21
And then once it's learned this it spreads
95
246000
2000
हे शिकल्यावर हे लागलीच
04:23
in geometric proportion across a population.
96
248000
3000
जमिनीवरील लोकसंख्याच्या प्रमाणात पसरले
04:26
This is the basis. The imitation of complex skills
97
251000
3000
.जातील कौशल्याचे अनुकरण
करण्याचा हा पाया आहे
करण्याचा हा पाया आहे
04:29
is what we call culture and is the basis of civilization.
98
254000
3000
यालाच आपण संस्कृती म्हणतो
आणि हाच पाया आहे आहे संस्कृतीचा
आणि हाच पाया आहे आहे संस्कृतीचा
04:32
Now there is another kind of mirror neuron,
99
257000
2000
दुसऱ्या प्रकारचे मिरर न्युराँस असतात
04:34
which is involved in something quite different.
100
259000
2000
जे जरा वेगळ्या स्वरूपाचे काम करतात
04:36
And that is, there are mirror neurons,
101
261000
2000
तेथे हे मिरर न्युराँस असतात
04:38
just as there are mirror neurons for action, there are mirror neurons for touch.
102
263000
3000
जसे कृतीसाठी असतात तसेच स्पर्शासाठीही
असे न्युराँस असतात.
असे न्युराँस असतात.
04:41
In other words, if somebody touches me,
103
266000
2000
जर मला एखाद्याने स्पर्श केला
04:43
my hand, neuron in the somatosensory cortex
104
268000
2000
माझ्या मेंदूतील. स्पर्श सवेद्न भागातील
04:45
in the sensory region of the brain fires.
105
270000
2000
न्युरोंस कार्यान्वित होतात
04:47
But the same neuron, in some cases, will fire
106
272000
3000
हेच न्युराँस काही बाबतीत
कार्यन्वित होतात जेव्हा
कार्यन्वित होतात जेव्हा
04:50
when I simply watch another person being touched.
107
275000
2000
मी पाहतो अन्य व्यक्तीला स्पर्श होताना.
04:52
So, it's empathizing the other person being touched.
108
277000
3000
ते मला जाणीव करून देतात अन्य व्यक्तीला
स्पर्श केला जात आहे .
स्पर्श केला जात आहे .
बरेचसे कार्यान्वित होतील
जेव्हा मला स्पर्श केला जातो .
जेव्हा मला स्पर्श केला जातो .
04:55
So, most of them will fire when I'm touched
109
280000
2000
04:57
in different locations. Different neurons for different locations.
110
282000
3000
वेगवेगळे असतात विविध भागात
त्यांचा उपप्रकार कार्यान्वित होईल
त्यांचा उपप्रकार कार्यान्वित होईल
05:00
But a subset of them will fire even when I watch somebody else
111
285000
2000
अन्यजणास स्पर्श होत
असल्याचे पाहतो तेव्हा
असल्याचे पाहतो तेव्हा
05:02
being touched in the same location.
112
287000
2000
हा स्पर्श त्याच ठिकाणी होत असला पाहिजे
05:04
So, here again you have neurons
113
289000
2000
येथेही न्युराँस कार्यरत असल्याचे दिसते
05:06
which are enrolled in empathy.
114
291000
2000
जे सहभागी असतात दुसऱ्याची
सवेदना जाणण्यात
सवेदना जाणण्यात
05:08
Now, the question then arises: If I simply watch another person being touched,
115
293000
3000
प्रश्न पडतो जर एखाद्यास
स्पर्श होताना पहिल्याने जर
स्पर्श होताना पहिल्याने जर
05:11
why do I not get confused and literally feel that touch sensation
116
296000
4000
हे कार्यान्वित होतात तर
आपल्याला स्पर्श का नाही जाणवत
आपल्याला स्पर्श का नाही जाणवत
05:15
merely by watching somebody being touched?
117
300000
2000
केवळ दुसऱ्यास स्पर्श होत असल्याचे पाहून
05:17
I mean, I empathize with that person but I don't literally feel the touch.
118
302000
4000
मला सांगायचे आहे मी त्याच्या जाणीवेत
सहभागी होतो पण मला स्पर्श जाणवत नाही
सहभागी होतो पण मला स्पर्श जाणवत नाही
05:21
Well, that's because you've got receptors in your skin,
119
306000
2000
कारण तुमच्या त्वचेत
सवेदना ग्राहक असतात
सवेदना ग्राहक असतात
स्पर्श व वेदनेचे ग्राहक
जे मेंदूपर्यंत जातात
जे मेंदूपर्यंत जातात
05:23
touch and pain receptors, going back into your brain
120
308000
2000
05:25
and saying "Don't worry, you're not being touched.
121
310000
3000
ते सांगतात काळजी करू नका
स्पर्श तुम्हाला होत नाही
स्पर्श तुम्हाला होत नाही
05:28
So, empathize, by all means, with the other person,
122
313000
3000
आणि आपण त्याच्या संवेदनेत सहभागी होतो
05:31
but do not actually experience the touch,
123
316000
2000
पण प्रत्यक्ष ती आपल्याला जाणवत नाही
05:33
otherwise you'll get confused and muddled."
124
318000
2000
अन्यथा आपण कमालीचे गोंधळून गेलो असतो
05:35
Okay, so there is a feedback signal
125
320000
2000
येथे एक प्रतिक्रियात्मक संदेश असतो
05:37
that vetoes the signal of the mirror neuron
126
322000
2000
जो मिरर न्युराँसचा संदेश नाकारतो
05:39
preventing you from consciously experiencing that touch.
127
324000
3000
त्यामुळेच तुम्हाला त्याला
होणारा स्पर्श जाणवत नाही
होणारा स्पर्श जाणवत नाही
05:42
But if you remove the arm, you simply anesthetize my arm,
128
327000
3000
पण जर तुम्ही हात काढून टाकला म्हणजे
त्यास बधीर केला
त्यास बधीर केला
05:45
so you put an injection into my arm,
129
330000
2000
त्यास बधीर्तेचे इन्जेक्शन दिले तर
05:47
anesthetize the brachial plexus, so the arm is numb,
130
332000
2000
त्यांच्या शाखा बधीर होतील
05:49
and there is no sensations coming in,
131
334000
2000
आणि त्तुम्हास स्पर्श जाणवणार नाही
05:51
if I now watch you being touched,
132
336000
2000
तुम्हाला स्पर्श होतांना मी पाहतो तेव्हा
05:53
I literally feel it in my hand.
133
338000
2000
मला त्याची हातात जाणीव होते
05:55
In other words, you have dissolved the barrier
134
340000
2000
म्हणजे तुमच्या माझ्यातील अंतर
05:57
between you and other human beings.
135
342000
2000
नष्ट झाले.
05:59
So, I call them Gandhi neurons, or empathy neurons.
136
344000
3000
मी यांना गांधी न्युराँस म्हणतो
06:02
(Laughter)
137
347000
1000
(हशा)
06:03
And this is not in some abstract metaphorical sense.
138
348000
3000
हा काही भाषेतील अलंकार नव्हे.
06:06
All that's separating you from him,
139
351000
2000
तुम्ही व इतर यातील भेद करणारी
06:08
from the other person, is your skin.
140
353000
2000
फक्त तुमची त्वचा आहे .
06:10
Remove the skin, you experience that person's touch in your mind.
141
355000
4000
त्वचा सोडली तर त्याल
होणारा स्पर्श तुमचाच आहे
होणारा स्पर्श तुमचाच आहे
06:14
You've dissolved the barrier between you and other human beings.
142
359000
3000
तुम्ही इतरांशी असलेला भेद दूर केला आहे
06:17
And this, of course, is the basis of much of Eastern philosophy,
143
362000
2000
हाच पूर्वेकडील तत्वज्ञानाचा आत्मा आहे
06:19
and that is there is no real independent self,
144
364000
3000
याचाच अर्थ तुम्ही स्वतंत्र नाही
06:22
aloof from other human beings, inspecting the world,
145
367000
2000
अन्य मानवापासून
06:24
inspecting other people.
146
369000
2000
इतरांना जेव्हा तुम्ही पाहता
06:26
You are, in fact, connected not just via Facebook and Internet,
147
371000
3000
जेव्हा तुम्ही त्यांच्याशी संपर्क करता
फेसबुक व इंटरनेट वरून
फेसबुक व इंटरनेट वरून
06:29
you're actually quite literally connected by your neurons.
148
374000
3000
तुम्ही त्यांचाशी न्युराँस द्वारा
संपर्कीत असता
संपर्कीत असता
06:32
And there is whole chains of neurons around this room, talking to each other.
149
377000
3000
आणि येथे आहे या खोलीत संपूर्ण
न्युराँस साखळी हे ऐकतांना
न्युराँस साखळी हे ऐकतांना
06:35
And there is no real distinctiveness
150
380000
2000
तुमचा अन्याशी भेद नाही
06:37
of your consciousness from somebody else's consciousness.
151
382000
2000
तुमच्या जाणीवेचा दुसऱ्याच्या जाणिवेशी
06:39
And this is not mumbo-jumbo philosophy.
152
384000
2000
हे काही गोंधळात टाकणारे तत्वज्ञान नाही
06:41
It emerges from our understanding of basic neuroscience.
153
386000
3000
हे आपल्या न्युरोविज्ञातील
मुलभूत ज्ञान आहे
मुलभूत ज्ञान आहे
06:44
So, you have a patient with a phantom limb. If the arm has been removed
154
389000
3000
गमावलेल्या अवयवाचे वास्तव ऐकू या
06:47
and you have a phantom, and you watch somebody else
155
392000
2000
दुसऱ्यास त्यास स्पर्श होताना पहाता
06:49
being touched, you feel it in your phantom.
156
394000
2000
तो तुम्हाला तुमच्या या आभासी अवयवास जाणवतो
06:51
Now the astonishing thing is,
157
396000
2000
आणि आश्चर्याची बाब ही की
06:53
if you have pain in your phantom limb, you squeeze the other person's hand,
158
398000
3000
जर या आभासी अवयवात वेदना वाटल्या
तर तुम्ही त्याचा हात दाबाल
तर तुम्ही त्याचा हात दाबाल
06:56
massage the other person's hand,
159
401000
2000
त्यास मसाज कराल
आणि त्याने तुमच्या या भासमान
अवयवातील वेदना जाती
अवयवातील वेदना जाती
06:58
that relieves the pain in your phantom hand,
160
403000
2000
07:00
almost as though the neuron
161
405000
2000
जणू काही न्युराँस हे काम केले
07:02
were obtaining relief from merely
162
407000
2000
आणि वेदनामुक्त केले
07:04
watching somebody else being massaged.
163
409000
2000
दुसऱ्याच्या त्या अवयवास मसाज करतांना
07:06
So, here you have my last slide.
164
411000
3000
आणि आता पहा माझी शेवटची चित्र पट्टी
07:09
For the longest time people have regarded science
165
414000
2000
दीर्घकाळापासून लोकांना वाटे मानवता
07:11
and humanities as being distinct.
166
416000
2000
आणि विज्ञान भिन्न आहे
07:13
C.P. Snow spoke of the two cultures:
167
418000
3000
सी पी स्नो मते दोन संस्कृती
07:16
science on the one hand, humanities on the other;
168
421000
2000
विज्ञान व मानवता
07:18
never the twain shall meet.
169
423000
2000
एकसमान नसतात मी म्हणतो
07:20
So, I'm saying the mirror neuron system underlies the interface
170
425000
2000
न्युराँस ही प्रणाली यांचा जोड आहे
07:22
allowing you to rethink about issues like consciousness,
171
427000
3000
जी तुम्हास सद्सद विवेकबुद्धीने
विचार करावयास लावते
विचार करावयास लावते
07:25
representation of self,
172
430000
2000
स्वतःचे सादरीकरण करावयास लावते,
07:27
what separates you from other human beings,
173
432000
2000
स्व्देषण घडविते,
07:29
what allows you to empathize with other human beings,
174
434000
2000
जे इतरांशी तुम्हाला संवेदनक्षम करते,
07:31
and also even things like the emergence of culture and civilization,
175
436000
3000
आणि ज्यातूनच होतो संस्कृतीचा उद्गम,
07:34
which is unique to human beings. Thank you.
176
439000
2000
मानवास अनन्यसाधारण असलेला हे.
आभारी आहे.
आभारी आहे.
07:36
(Applause)
177
441000
2000
(टाळ्या)
ABOUT THE SPEAKER
Vilayanur Ramachandran - Brain expertNeurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain.
Why you should listen
V.S. Ramachandran is a mesmerizing speaker, able to concretely and simply describe the most complicated inner workings of the brain. His investigations into phantom limb pain, synesthesia and other brain disorders allow him to explore (and begin to answer) the most basic philosophical questions about the nature of self and human consciousness.
Ramachandran is the director of the Center for Brain and Cognition at the University of California, San Diego, and an adjunct professor at the Salk Institute. He is the author of Phantoms in the Brain (the basis for a Nova special), A Brief Tour of Human Consciousness and The Man with the Phantom Twin: Adventures in the Neuroscience of the Human Brain.
Vilayanur Ramachandran | Speaker | TED.com