TEDIndia 2009
Vilayanur Ramachandran: The neurons that shaped civilization
VS Ramachandran: Medeniyetlere şekil veren nöronlar
Filmed:
Readability: 4.5
2,250,451 views
Sinirbilimci Vilayanur Ramachandran büyüleyici ayna nöronların fonksiyonlarını ana hatlarıyla bize aktarıyor. Çok yakın zamanda keşfedilen bu ayna nöronlar, bir kısmı bildiğimiz insan medeniyetinin köklerini oluşturacak şekilde, bir takım kompleks sosyal davranışları öğrenmemize olanak sağlıyorlar.
Vilayanur Ramachandran - Brain expert
Neurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain. Full bio
Neurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'd like to talk to you today about the human brain,
0
0
3000
Bugün sizlere insan beyninden bahsetmek istiyorum,
00:18
which is what we do research on at the University of California.
1
3000
2000
California Üniversitesi'nde bu konuda araştırma yapıyoruz.
00:20
Just think about this problem for a second.
2
5000
2000
Bir saniye şu problemi düşünün.
00:22
Here is a lump of flesh, about three pounds,
3
7000
3000
Burada 1.5 kg'lık bir et yığını var,
00:25
which you can hold in the palm of your hand.
4
10000
2000
onu avuçlarınızın içinde tutabilirsiniz.
00:27
But it can contemplate the vastness of interstellar space.
5
12000
4000
Ama o uzayın genişliğine kafa yorabilir.
00:31
It can contemplate the meaning of infinity,
6
16000
2000
O sonsuzluğun anlamını düşünebilir,
00:33
ask questions about the meaning of its own existence,
7
18000
3000
kendi varoluşunun anlamını,
00:36
about the nature of God.
8
21000
2000
Tanrı'nın doğasını sorgulayabilir.
00:38
And this is truly the most amazing thing in the world.
9
23000
2000
Ve bu gerçekten dünyadaki en hayret verici şey.
00:40
It's the greatest mystery confronting human beings:
10
25000
3000
İnsanların yüzleştikleri en büyük gizem:
00:43
How does this all come about?
11
28000
2000
Bütün bunlar nasıl oluyor?
00:45
Well, the brain, as you know, is made up of neurons.
12
30000
2000
Şimdi, beyin, bildiğiniz gibi, nöronlardan oluşuyor.
00:47
We're looking at neurons here.
13
32000
2000
Burada nöronlara bakıyoruz.
00:49
There are 100 billion neurons in the adult human brain.
14
34000
3000
Erişkin insan beyninde 100 milyar nöron var.
00:52
And each neuron makes something like 1,000 to 10,000 contacts
15
37000
3000
Ve her bir nöron, beyindeki diğer nöronlarla
00:55
with other neurons in the brain.
16
40000
2000
1000-10.000 civarında bağlantı kuruyor.
00:57
And based on this, people have calculated
17
42000
2000
Bu temel alınarak, hesaplanmış olan
00:59
that the number of permutations and combinations of brain activity
18
44000
3000
beyin aktivitesindeki permütasyon ve kombinasyonların sayısı
01:02
exceeds the number of elementary particles in the universe.
19
47000
3000
evrende mevcut olan bütün temel partiküllerin sayısını geçiyor.
01:05
So, how do you go about studying the brain?
20
50000
2000
O zaman, hangi yöntemle beyin üzerinde çalışacaksınız?
01:07
One approach is to look at patients who had lesions
21
52000
2000
Bir yaklaşım, beyninde farklı yerlerde lezyonu olan
01:09
in different part of the brain, and study changes in their behavior.
22
54000
3000
hastalara bakarak davranışlarındaki değişiklikleri incelemek.
01:12
This is what I spoke about in the last TED.
23
57000
2000
En son TED'de bu konuda konuşmuştum.
01:14
Today I'll talk about a different approach,
24
59000
2000
Bugün daha farklı bir yaklaşımdan bahsedeceğim,
01:16
which is to put electrodes in different parts of the brain,
25
61000
2000
beynin değişik yerlerine elektrod koyarak
01:18
and actually record the activity of individual nerve cells in the brain.
26
63000
4000
bireysel beyin hücrelerinin gerçek aktivite kayıtlarını almaktan...
01:22
Sort of eavesdrop on the activity of nerve cells in the brain.
27
67000
4000
Bu beyindeki sinir hücre aktivitesine kulak misafiri olmak gibi birşey.
01:26
Now, one recent discovery that has been made
28
71000
3000
Şimdi, yakın zamanda İtalya-Parma'daki
01:29
by researchers in Italy, in Parma,
29
74000
2000
araştırmacılar, Giacomo Rizzolatti ve arkadaşları
01:31
by Giacomo Rizzolatti and his colleagues,
30
76000
3000
tarafından yapılan bir keşif bu;
01:34
is a group of neurons called mirror neurons,
31
79000
2000
ayna nöronlar adı verilen bir grup nöron,
01:36
which are on the front of the brain in the frontal lobes.
32
81000
3000
bunlar beynin frontal (ön) lobundalar.
01:39
Now, it turns out there are neurons
33
84000
2000
Şimdi, anlaşılıyor ki bu nöronlar,
01:41
which are called ordinary motor command neurons in the front of the brain,
34
86000
3000
ki beynin ön tarafındaki basit motor komuta nöronları olarak
01:44
which have been known for over 50 years.
35
89000
2000
50 yıldan fazla bir zamandır biliniyorlar.
01:46
These neurons will fire when a person performs a specific action.
36
91000
3000
Bir insan spesifik bir hareket yaptığında bu nöronlar uyarılır.
01:49
For example, if I do that, and reach and grab an apple,
37
94000
3000
Örneğin, ben bunu yaparsam ve uzanıp bir elmayı avucuma alırsam,
01:52
a motor command neuron in the front of my brain will fire.
38
97000
4000
ön lobumda bir motor komuta nöronu uyarılır.
01:56
If I reach out and pull an object, another neuron will fire,
39
101000
3000
Eğer uzanır ve bir cismi kendime çekersem de başka bir nöron uyarılıp
01:59
commanding me to pull that object.
40
104000
2000
o objeyi çekmem için bana emir verir.
02:01
These are called motor command neurons that have been known for a long time.
41
106000
2000
Bunlar uzun zamandır bilinen motor komuta nöronları.
02:03
But what Rizzolatti found was
42
108000
2000
Ama Rizzolatti şunu bulmuş;
02:05
a subset of these neurons,
43
110000
2000
bu nöronların bir alt kümesi
02:07
maybe about 20 percent of them, will also fire
44
112000
2000
belki yaklaşık %20 kadarı da
02:09
when I'm looking at somebody else performing the same action.
45
114000
3000
ben başkasının aynı hareketi yapmasını seyrederken uyarılıyor.
02:12
So, here is a neuron that fires when I reach and grab something,
46
117000
3000
Yani, ben uzanıp bir şeyi kavradığımda burada bir nöron uyarılıyor,
02:15
but it also fires when I watch Joe reaching and grabbing something.
47
120000
3000
ama ben Joe'nun uzanıp bir şeyi kavramasını seyrettiğimde de uyarılıyor.
02:18
And this is truly astonishing.
48
123000
2000
Ve bu gerçekten şaşkınlık verici!
02:20
Because it's as though this neuron is adopting
49
125000
2000
Çünkü bana ait bu nöron başka birinin
02:22
the other person's point of view.
50
127000
2000
bakış açısını benimsiyor.
02:24
It's almost as though it's performing a virtual reality simulation
51
129000
4000
Bu diğer kişinin hareketinin bir çeşit sanal gerçeklik
02:28
of the other person's action.
52
133000
2000
simülasyonunu yaratmak gibi.
02:30
Now, what is the significance of these mirror neurons?
53
135000
3000
Şimdi, bu ayna nöronların asıl belirgin özelliği nedir?
02:33
For one thing they must be involved in things like imitation and emulation.
54
138000
3000
Birincil olarak taklit (imitasyon) ve öykünme (emülasyon) gibi konularla bağlantılı olmalılar.
02:36
Because to imitate a complex act
55
141000
3000
Çünkü kompleks bir hareketi taklit etmek
02:39
requires my brain to adopt the other person's point of view.
56
144000
3000
karşımdakinin bakış açısına adapte olmamı gerektirir.
02:42
So, this is important for imitation and emulation.
57
147000
2000
Yani, taklit veya öykünmede bu çok önemli...
02:44
Well, why is that important?
58
149000
2000
Peki, neden bu kadar önemli?
02:46
Well, let's take a look at the next slide.
59
151000
3000
Peki, bir sonraki slayta bakalım.
02:49
So, how do you do imitation? Why is imitation important?
60
154000
3000
Nasıl taklit edersiniz? Taklit etmek neden önemlidir?
02:52
Mirror neurons and imitation, emulation.
61
157000
2000
Ayna nöronlar ve taklit, öykünme.
02:54
Now, let's look at culture, the phenomenon of human culture.
62
159000
4000
Şimdi, kültüre, insan kültürü fenomenine göz atalım.
02:58
If you go back in time about [75,000] to 100,000 years ago,
63
163000
4000
Zamanda 75-100 bin yıl geri giderseniz
03:02
let's look at human evolution, it turns out
64
167000
2000
ve insan evrimine bakarsanız,
03:04
that something very important happened around 75,000 years ago.
65
169000
3000
75 bin yıl önce çok önemli bir şey olduğu görülür.
03:07
And that is, there is a sudden emergence and rapid spread
66
172000
2000
Ve bu, insana özgü bir takım becerilerin çok ani bir şekilde
03:09
of a number of skills that are unique to human beings
67
174000
3000
ortaya çıkması ve çok büyük hızla yayılması,
03:12
like tool use,
68
177000
2000
örneğin alet kullanımı,
03:14
the use of fire, the use of shelters, and, of course, language,
69
179000
3000
ateşin kullanımı, barınakların kullanımı ve elbette dil,
03:17
and the ability to read somebody else's mind
70
182000
2000
ve başka birinin aklını okuyabilme
03:19
and interpret that person's behavior.
71
184000
2000
ve davranışını yorumlayabilme becerisi.
03:21
All of that happened relatively quickly.
72
186000
2000
Bütün bunlar göreceli hızlı bir şekilde olmuş.
03:23
Even though the human brain had achieved its present size
73
188000
3000
İnsan beyni şu andaki büyüklüğüne
03:26
almost three or four hundred thousand years ago,
74
191000
2000
neredeyse 300-400 bin yıl önce ulaştığı halde,
03:28
100,000 years ago all of this happened very, very quickly.
75
193000
2000
100 bin yıl önce tüm bunlar çok çabuk bir şekilde meydana gelmiş.
03:30
And I claim that what happened was
76
195000
3000
Ve ben olanın şu olduğunda iddialıyım;
03:33
the sudden emergence of a sophisticated mirror neuron system,
77
198000
3000
sofistike ayna nöron sisteminin aniden ortaya çıkarak
03:36
which allowed you to emulate and imitate other people's actions.
78
201000
2000
başkalarının hareketlerine öykünmemize ve onları taklit etmemize izin verdiğine...
03:38
So that when there was a sudden accidental discovery
79
203000
4000
Böylece grubun bir üyesi tarafından ani rastlantısal
03:42
by one member of the group, say the use of fire,
80
207000
3000
bir keşif olduğunda, bu ateşin kullanımı da olabilir,
03:45
or a particular type of tool, instead of dying out,
81
210000
2000
özel bir çeşit aletin kullanımı da olabilir,
03:47
this spread rapidly, horizontally across the population,
82
212000
3000
yok olacağına hızla yatay olarak bütün nüfusa yayılarak,
03:50
or was transmitted vertically, down the generations.
83
215000
3000
nesiller boyunca dikey olarak iletilmiş.
03:53
So, this made evolution suddenly Lamarckian,
84
218000
2000
Yani, bu evrimi aniden Darwinci tanımından çıkarıp
03:55
instead of Darwinian.
85
220000
2000
Lamarckiancı yapar.
03:57
Darwinian evolution is slow; it takes hundreds of thousands of years.
86
222000
3000
Darwin'in evrim teorisi yavaştır, yüzlerce binlerce yıllık bir sürece yayılır.
04:00
A polar bear, to evolve a coat,
87
225000
2000
Bir kutup ayısının kürk sahibi olması
04:02
will take thousands of generations, maybe 100,000 years.
88
227000
3000
binlerce nesil, hatta 100 bin yıllık bir zamanda meydana gelir.
04:05
A human being, a child, can just watch its parent
89
230000
3000
Bir insan, bir çocuk, ebeveyninin
04:08
kill another polar bear,
90
233000
3000
başka bir kutup ayısını öldürüşünü seyreder,
04:11
and skin it and put the skin on its body, fur on the body,
91
236000
3000
derisini yüzüp, derisini, kürkünü vücuduna giydiğini görür
04:14
and learn it in one step. What the polar bear
92
239000
2000
ve bunları tek bir basamakta öğrenir.
04:16
took 100,000 years to learn,
93
241000
2000
Kutup ayısının 100 bin yılda öğrendiğini
04:18
it can learn in five minutes, maybe 10 minutes.
94
243000
3000
en çok 5 belki 10 dakikada öğrenebilir.
04:21
And then once it's learned this it spreads
95
246000
2000
Ve bir kere öğrendiğinde de bu beceri
04:23
in geometric proportion across a population.
96
248000
3000
nüfusta geometriksel oranda yayılır.
04:26
This is the basis. The imitation of complex skills
97
251000
3000
Bu temeldir. Kompleks becerilerin taklit edilmesi
04:29
is what we call culture and is the basis of civilization.
98
254000
3000
kültür dediğimiz şeyin ve medeniyetin temelini oluşturur.
04:32
Now there is another kind of mirror neuron,
99
257000
2000
Şimdi başka bir çeşit ayna nöron daha var,
04:34
which is involved in something quite different.
100
259000
2000
biraz daha farklı birşeyle bağlantılı.
04:36
And that is, there are mirror neurons,
101
261000
2000
O da şu; nasıl hareketler için ayna nöronlar varsa
04:38
just as there are mirror neurons for action, there are mirror neurons for touch.
102
263000
3000
dokunma için de ayna nöronlar vardır.
04:41
In other words, if somebody touches me,
103
266000
2000
Başka bir deyişle, biri bana dokunursa
04:43
my hand, neuron in the somatosensory cortex
104
268000
2000
örneğin elime, beynimin duyusal bölgesinde
04:45
in the sensory region of the brain fires.
105
270000
2000
somatosensor korteksteki nöron uyarılır.
04:47
But the same neuron, in some cases, will fire
106
272000
3000
Ama bu aynı nöron bazen ben basitçe başka birine
04:50
when I simply watch another person being touched.
107
275000
2000
dokunulduğunu seyrettiğimde de uyarılır.
04:52
So, it's empathizing the other person being touched.
108
277000
3000
Yani bu başka birine dokunulmasını empatize etmektir.
04:55
So, most of them will fire when I'm touched
109
280000
2000
Yani, benim farklı bölgelerime dokunulduğunda
04:57
in different locations. Different neurons for different locations.
110
282000
3000
çoğu uyarılıyor. Değişik bölgelerim için farklı nöronlar.
05:00
But a subset of them will fire even when I watch somebody else
111
285000
2000
Ama bunların bir alt kümesi, karşımdaki insanın aynı yerine
05:02
being touched in the same location.
112
287000
2000
dokunulduğunu gördüğümde bende de uyarılır.
05:04
So, here again you have neurons
113
289000
2000
Yani, burada yine empati ile ilgili
05:06
which are enrolled in empathy.
114
291000
2000
bağlantılı nöronlar var.
05:08
Now, the question then arises: If I simply watch another person being touched,
115
293000
3000
Şimdi soru şu; basitçe karşımdakine dokunulduğunu seyrediyorsam
05:11
why do I not get confused and literally feel that touch sensation
116
296000
4000
neden kafam karışmıyor ve sadece dokunulan kişiyi seyrederek
05:15
merely by watching somebody being touched?
117
300000
2000
bana da gerçekten dokunulduğu hissini yaşamıyorum?
05:17
I mean, I empathize with that person but I don't literally feel the touch.
118
302000
4000
Demek istediğim, o kişiyle empati kuruyorum ama bana dokunulduğunu hissetmiyorum.
05:21
Well, that's because you've got receptors in your skin,
119
306000
2000
Evet, bu derinizdeki reseptörler yüzündendir,
05:23
touch and pain receptors, going back into your brain
120
308000
2000
beyninize geri giden dokunma ve ağrı reseptörleri
05:25
and saying "Don't worry, you're not being touched.
121
310000
3000
"endişe etme, sana dokunulmuyor" mesajını iletir.
05:28
So, empathize, by all means, with the other person,
122
313000
3000
Yani, her şekilde karşınızdakine empati hissediyorsunuz
05:31
but do not actually experience the touch,
123
316000
2000
ama dokunma hissini gerçekte deneyimlemiyorsunuz,
05:33
otherwise you'll get confused and muddled."
124
318000
2000
böyle olmasaydı kafanız çok karışır, sersemlerdiniz.
05:35
Okay, so there is a feedback signal
125
320000
2000
Tamam, bir geribildirim sinyali var,
05:37
that vetoes the signal of the mirror neuron
126
322000
2000
bu da ayna nöronların sinyalini veto ediyor,
05:39
preventing you from consciously experiencing that touch.
127
324000
3000
bu şekilde bilinçli bir dokunma hissi yaşamıyorsunuz.
05:42
But if you remove the arm, you simply anesthetize my arm,
128
327000
3000
Ama ya kolunuzu kessem, ya da koluma sadece anestezi verseniz,
05:45
so you put an injection into my arm,
129
330000
2000
koluma bir iğne yaptınız,
05:47
anesthetize the brachial plexus, so the arm is numb,
130
332000
2000
brakiyal sinir ağına anestezi verdiniz, kolum hissiz
05:49
and there is no sensations coming in,
131
334000
2000
ve herhangi bir şey hissetmiyorum,
05:51
if I now watch you being touched,
132
336000
2000
şimdi size dokunulmasını izlersem,
05:53
I literally feel it in my hand.
133
338000
2000
gerçekten de kendi kolumda bunu hissederim.
05:55
In other words, you have dissolved the barrier
134
340000
2000
Başka bir deyişle, siz ve diğer insanlar arasındaki
05:57
between you and other human beings.
135
342000
2000
bariyeri yok ettiniz.
05:59
So, I call them Gandhi neurons, or empathy neurons.
136
344000
3000
Bu yüzden onlara Gandhi nöronları veya empati nöronları diyorum.
06:02
(Laughter)
137
347000
1000
(Kahkahalar)
06:03
And this is not in some abstract metaphorical sense.
138
348000
3000
Ve bu soyut metaforik anlamda değil,
06:06
All that's separating you from him,
139
351000
2000
sizi o kişiden ayıran tek şey,
06:08
from the other person, is your skin.
140
353000
2000
diğer kişi ile aranıza giren şey, derinizdir.
06:10
Remove the skin, you experience that person's touch in your mind.
141
355000
4000
Deriyi kaldırın, o kişiye dokunulduğunu aklınızda deneyimlersiniz..
06:14
You've dissolved the barrier between you and other human beings.
142
359000
3000
Siz ve diğer insanlar arasındaki bariyeri yok ettiniz.
06:17
And this, of course, is the basis of much of Eastern philosophy,
143
362000
2000
Ve bu, pek çok Doğu felsefesinin de temelidir.
06:19
and that is there is no real independent self,
144
364000
3000
Ve aslında, diğer insanlardan ayrı,
06:22
aloof from other human beings, inspecting the world,
145
367000
2000
tek başına dünyayı gözlemleyen, insanları gözlemleyen
06:24
inspecting other people.
146
369000
2000
gerçek bağımsız bir benlik yoktur.
06:26
You are, in fact, connected not just via Facebook and Internet,
147
371000
3000
Gerçekte siz, sadece Facebook veya internet ile değil, aslında
06:29
you're actually quite literally connected by your neurons.
148
374000
3000
kelime anlamıyla nöronlarınızla birbirinize bağlısınız.
06:32
And there is whole chains of neurons around this room, talking to each other.
149
377000
3000
Şu anda bu odada birbiriyle konuşan bütün bir nöron ağı zinciri var.
06:35
And there is no real distinctiveness
150
380000
2000
Ve sizin bilincinizle bir başkasının
06:37
of your consciousness from somebody else's consciousness.
151
382000
2000
bilinci arasında gerçek bir ayrılık yoktur.
06:39
And this is not mumbo-jumbo philosophy.
152
384000
2000
Ve bu felsefi bir zırvalık değildir.
06:41
It emerges from our understanding of basic neuroscience.
153
386000
3000
Bunlar bizim temel sinirbilim anlayışımızdan ortaya çıkar.
06:44
So, you have a patient with a phantom limb. If the arm has been removed
154
389000
3000
Yani, hayalet kolu olan bir hastanız var. Kol kesilmişse
06:47
and you have a phantom, and you watch somebody else
155
392000
2000
ve hayaleti varsa, ve siz başka birine dokunulduğunu
06:49
being touched, you feel it in your phantom.
156
394000
2000
seyrederseniz, bu teması hayalet kolunuzda hissedersiniz.
06:51
Now the astonishing thing is,
157
396000
2000
Şaşırtıcı olan şu;
06:53
if you have pain in your phantom limb, you squeeze the other person's hand,
158
398000
3000
hayalet elinizde ağrı varsa, karşınızdakinin elini sıkarsanız,
06:56
massage the other person's hand,
159
401000
2000
karşınızdakinin eline masaj yaparsanız,
06:58
that relieves the pain in your phantom hand,
160
403000
2000
hayalet elinizdeki ağrı da giderilecektir,
07:00
almost as though the neuron
161
405000
2000
neredeyse başka birine
07:02
were obtaining relief from merely
162
407000
2000
masaj yapıldığını seyrettiğimizde
07:04
watching somebody else being massaged.
163
409000
2000
bizi rahatlatan nöron gibi.
07:06
So, here you have my last slide.
164
411000
3000
Ve işte son slaytımı görüyorsunuz.
07:09
For the longest time people have regarded science
165
414000
2000
Çok uzun zaman insanlar fen bilimini ve beşeri bilimleri
07:11
and humanities as being distinct.
166
416000
2000
birbirinden ayrı gördüler.
07:13
C.P. Snow spoke of the two cultures:
167
418000
3000
C.P. Snow iki kültürden bahsetmiş;
07:16
science on the one hand, humanities on the other;
168
421000
2000
bir yanda fen bilimi, diğer yanda beşeri bilimler;
07:18
never the twain shall meet.
169
423000
2000
bu iki parça asla birleşemez.
07:20
So, I'm saying the mirror neuron system underlies the interface
170
425000
2000
Ve ben diyorum ki, ayna nöron sistemi bilinç gibi, benliğin temsili
07:22
allowing you to rethink about issues like consciousness,
171
427000
3000
gibi konuları tekrar düşünebilmemizin yolunu açan
07:25
representation of self,
172
430000
2000
ara yüzeyi oluşturur,
07:27
what separates you from other human beings,
173
432000
2000
sizi diğer insanlardan ayıran şey nedir?
07:29
what allows you to empathize with other human beings,
174
434000
2000
başka insanlarla empati kurmanızı sağlayan nedir,
07:31
and also even things like the emergence of culture and civilization,
175
436000
3000
ve hatta sadece insanlara özgü olan kültür ve medeniyetin doğması gibi
07:34
which is unique to human beings. Thank you.
176
439000
2000
konuları yeniden düşündüren nedir? Teşekkür ederim.
07:36
(Applause)
177
441000
2000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Vilayanur Ramachandran - Brain expertNeurologist V.S. Ramachandran looks deep into the brain’s most basic mechanisms. By working with those who have very specific mental disabilities caused by brain injury or stroke, he can map functions of the mind to physical structures of the brain.
Why you should listen
V.S. Ramachandran is a mesmerizing speaker, able to concretely and simply describe the most complicated inner workings of the brain. His investigations into phantom limb pain, synesthesia and other brain disorders allow him to explore (and begin to answer) the most basic philosophical questions about the nature of self and human consciousness.
Ramachandran is the director of the Center for Brain and Cognition at the University of California, San Diego, and an adjunct professor at the Salk Institute. He is the author of Phantoms in the Brain (the basis for a Nova special), A Brief Tour of Human Consciousness and The Man with the Phantom Twin: Adventures in the Neuroscience of the Human Brain.
Vilayanur Ramachandran | Speaker | TED.com