ABOUT THE SPEAKER

Sophie Scott - Neuroscientist, stand-up comic
While exploring the neuroscience of speech and vocal behavior, Sophie Scott stumbled upon a surprising second vocation: making audiences laugh as a stand-up comic.

Why you should listen

As deputy director of the University College London’s Institute of Cognitive Neuroscience, Sophie Scott seeks out the neurological basis of communication, whether it’s speech or vocalized emotion.

As a pioneering researcher in the science of laughter, she’s made some unexpected discoveries -- including that rats are ticklish, and that the one tactic that’s almost guaranteed to get someone to laugh is to show them someone else laughing. But as an occasional stand-up comedian with UCL’s Bright Club, she shows that she’s no slouch at getting laughs herself.

More profile about the speaker
Sophie Scott | Speaker | TED.com

TED2015

Sophie Scott: Why we laugh

Sophie Scott: ကျွန်မတို့ ရယ်ကြတာ ဘာကြောင့်လဲ

Filmed: 2015-03-20

Readability: 3.9

3,932,346 views

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ တယောက်တည်း ရှိနေမယ့် အစား တယောက်တယောက်နဲ့ ရှိနေမယ်ဆိုရင် အဆ ၃၀ ပိုပြီး ရယ်နိုင်ဖွယ်ရာ ရှိတာကို သိကြလား? သိရှိမှုတရားကို လေ့လာတဲ့ အာရုံကြောပညာရှင် Sophie Scott က ရယ်မောခြင်း ဆိုင်ရာ အချက်အလက် အများအပြားကို စိတ်ရောကိုယ်ပါ တက်ကြွစွာဖြင့် တင်ပြပေးထားကာ အဲဒီအကြောင်းကို သိပ္ပံရှဒေါင့်မှ ရှင်းပြထားပါသေးတယ်။

Sophie Scott - Neuroscientist, stand-up comic
While exploring the neuroscience of speech and vocal behavior, Sophie Scott stumbled upon a surprising second vocation: making audiences laugh as a stand-up comic. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

Hi. I'm going to talk
to you today about laughter,

0

714

3204

ဟိုင်၊ ကျွန်မ ဒီနေ့ ရှင်တို့ကို
ရယ်မောခြင်း အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။

00:15

and I just want to start
by thinking about the first time

1

3918

2789

ကျွန်မက ရယ်မောခြင်းကို ပထမဦးဆုံး

00:18

I can ever remember noticing laughter.

2

6707

2029

သတိထားမိတဲ့ အဖြစ်ကနေ စတင်ချင်ပါတယ်။

00:20

This is when I was a little girl.
I would've been about six.

3

8736

2822

ကျွန်မ ကလေးမလေး ဘဝတုန်းက
အသက် ခြောက်နှစ်ခန့်တုန်းကပါ။

00:23

And I came across my parents
doing something unusual,

4

11558

3555

ကျွန်မအတွက် နည်းနည်းလေး နားလည်မရတဲ့
မိဘတွေကို တွေ့မြင်လိုက်တယ်၊

00:27

where they were laughing.

5

15113

1506

သူတို့ဟာ ရယ်မောနေခဲ့ကြတာပါ။

00:28

They were laughing very, very hard.

6

16619

2067

သူတို့ဟာ အပြင်းအထန်ကို ရယ်နေခဲ့ကြတယ်။

00:30

They were lying on the floor laughing.

7

18686

1904

သူတို့ဟာ ရယ်မောရင်း ကြမ်းပြင်ပေါ်မှာ
လဲနေခဲ့ကြတယ်။

00:32

They were screaming with laughter.

8

20590

1950

သူတို့ဟာ ရယ်ရလွန်းလို့ အော်ဟစ်နေခဲ့ကြတယ်။

00:34

I did not know what they were
laughing at, but I wanted in.

9

22540

4227

သူတို့ ဘာကို ရယ်နေမှန်း ကျွန်မ မသိခဲ့ပေမဲ့
ကျွန်မလည်း ပါဝင်ခဲ့ချင်တယ်။

00:38

I wanted to be part of that,

10

26767

1704

ကျွန်မလည်း အဲဒီထဲမှာ ရောပါဝင်လျက်၊

00:40

and I kind of sat around at the edge
going, "Hoo hoo!" (Laughter)

11

28471

3099

သူတိုကို ဝိုင်းပတ်ရင်း "ဟူး ဟူး!"
အော်နေချင်ခဲ့တယ်။ (ရယ်မောသံများ)

00:43

Now, incidentally,
what they were laughing at

12

31570

3439

နောက်မှာ ကျွန်မ သိလာရတာက သူတို့ဟာ

00:47

was a song which people used to sing,

13

35009

2600

လူတွေ ဆိုလေ့ရှိခဲ့ကြတဲ့
သီချင်း တပုဒ်ကို ရယ်မောနေခဲ့ကြတာ၊

00:49

which was based around
signs in toilets on trains

14

37609

3646

ရထားပေါ်က အိမ်သာထဲက
အမှတ်အသားတွေ အကြောင်း သီချင်း၊

00:53

telling you what you could
and could not do

15

41255

2995

ရထားတွေ ပေါ်မှာ ဘာလုပ်လို့ ရနိုင်တယ်၊
ဘာမလုပ်ရဘူး ဆိုတာကို

00:56

in toilets on trains.

16

44250

1440

ရေးဖွဲ့ထားတဲ့ သီချင်းပါ။

00:57

And the thing you have to remember
about the English is, of course,

17

45690

3203

ဒီနေရာမှာ အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး
သတိရနေရမှာက၊ တကယ်ပါပဲ၊

01:00

we do have an immensely
sophisticated sense of humor.

18

48893

2723

ကျွန်မတို့ဆီမှာ ဟာသကို ခံစားနိုင်စွမ်းဟာ
သိပ်ကို မြင့်မားလှပါတယ်။

01:03

(Laughter)

19

51616

1159

(ရယ်မောသံများ)

01:04

At the time, though, I didn't
understand anything of that.

20

52775

2733

တကယ်တော့ ထိုစဉ်တုန်းက ကျွန်မဟာ
အဲဒါတွေကို ဘာမှ နားမလည်ခဲ့ပါ။

01:07

I just cared about the laughter,

21

55508

1559

ကျွန်မဟာ ရယ်မောခြင်းကို
စိတ်ဝင်စားလာခဲ့တယ်၊

01:09

and actually, as a neuroscientist,
I've come to care about it again.

22

57067

3352

ကိုယ်တိုင် အာရုံကြော ပညာရှင်ဖြစ်လာတော့
အဲဒါကို ထပ်ပြီး စိတ်ဝင်စားလာခဲ့တယ်။

01:12

And it is a really weird thing to do.

23

60419

2757

အဲဒီအလုပ်ဟာ တော်တော့ကို ထူးဆန်းပါတယ်။

01:15

What I'm going to do now
is just play some examples

24

63176

2417

အခုတော့ ကျွန်မဟာ သာဓက တချို့ကို
ပြပေးပါမယ်။

01:17

of real human beings laughing,

25

65593

1551

လူတွေ ရယ်မောနေကြပုံပါ၊

01:19

and I want you think about the sound
people make and how odd that can be,

26

67144

3483

လူတွေက ထုတ်လုပ်လိုက်တဲ့ အသံတွေ အကြောင်း
အသံတွေ ကြောင်တိကြောင်တောင် ရှိနိုင်ပုံ၊

01:22

and in fact how primitive
laughter is as a sound.

27

70627

2577

သတိထားစေလိုပါတယ်။ တကယ်တော့ အသံအရ
ရယ်မောခြင်းဟာ သိပ်ကို ရိုးလွန်းလှပါတယ်။

01:25

It's much more like an animal call
than it is like speech.

28

73204

2809

အဲဒါဟာ စကားပြောဆိုမှုနဲ့ မတူဘဲ တိရိစ္ဆာန်
ခေါ်သံနဲ့ တူချင်ပါတယ်။

01:28

So here we've got some laughter for you.
The first one is pretty joyful.

29

76013

3474

ဒီတော့ ရယ်မောသံ တချို့ကို တင်ပြပေးပါ့မယ်။
ပထမ တခုဟာ အတော်ကလေး ပျော်စရာမျိုးပါ။

01:31

(Audio: Laughing)

30

79487

13655

(ရယ်မောနေတဲ့ အသံ)

01:47

Now this next guy, I need him to breathe.

31

95406

2675

နောက် တယောက်ကျတော့၊ အသက်ရှူဖို့ လိုနေပြီ။

01:50

There's a point in there
where I'm just, like,

32

98081

2152

အဲဒီလို ရယ်ရာတွင်၊ အခုဟာလိုမျိုး
တချို့နေရာမှာ

01:52

you've got to get some air in there, mate,

33

100233

2022

ကျွန်မတို့ဟာ လေကို ရှူသွင်းဖို့ လိုအပ်တယ်၊

01:54

because he just sounds
like he's breathing out.

34

102255

2205

သူဆိုရင် ရယ်ရလွန်းလို့ အသက်မရှူနိုင်
ဖြစ်နေပုံရတယ်။

01:56

(Audio: Laughing)

35

104460

8727

(ရယ်မောနေတဲ့ အသံ)

02:05

This hasn't been edited; this is him.

36

113187

2995

ဒါကို ဘယ်လိုမှ တည်းဖြတ်ခဲ့တာ မဟုတ်ဘူး၊
သူ့အသံပါ။

02:08

(Audio: Laughing)
(Laughter)

37

116182

6362

(ရယ်မောနေတဲ့ အသံ) (ရယ်မောသံ)

02:14

And finally we have --
this is a human female laughing.

38

122544

3739

နောက်ဆုံးမှာတော့ --
ဟောဒါက အမျိုးသမီးတဦးရဲ့ ရယ်သံပါ။

02:18

And laughter can take us to some pretty
odd places in terms of making noises.

39

126283

4063

ရယ်မောမှုဟာ ထွက်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ အသံပုံစံအရ
အတော့်ကို ထူးဆန်းနိုင်ပါတယ်။

02:22

(Audio: Laughing)

40

130346

8789

(ရယ်မောနေတဲ့ အသံ)

02:41

She actually says, "Oh my God,
what is that?" in French.

41

149953

2660

သူ တကယ်ပြောနေတာက၊ "အို၊ အောင်မလေ၊
အဲဒါ ဘာလဲ?" ပြင်သစ်လိုပါ။

02:44

We're all kind of with her.
I have no idea.

42

152613

3566

ကျွန်မတို့ဟာ သူမနဲ့ အတူတူ ရှိနေသလိုပဲ။
ဘာမှန်း မသိဘူး။

02:48

Now, to understand laughter,
you have to look at a part of the body

43

156179

3427

ရယ်မောခြင်းကို နားလည်ဖို့အတွက်
ခန္ဓာကိုယ် တနေရာကို ကြည့်ဖို့လိုတယ်၊

02:51

that psychologists and neuroscientists
don't normally spend much time looking at,

44

159606

3824

စိတ်ပညာရှင်တွေ နဲ့ အာရုံကြော ပညာရှင်တွေ
သိပ်ကြည့်လေ့ မရှိကြတဲ့ အပိုင်းပါ၊

02:55

which is the ribcage,

45

163430

1065

နံရိုးအိမ်ပါ၊

02:56

and it doesn't seem terribly exciting,

46

164495

1816

ဘာမှ စိတ်လှုပ်ရှားစရာ
မရှိဘူးလို့ ထင်ရပေမဲ့၊

02:58

but actually you're all using
your ribcage all the time.

47

166311

2679

လက်တွေ့မှာ ကျွန်မတို့ အားလုံးဟာ အဲဒါကို
တချိန်လုံး သုံးနေကြပါတယ်။

03:00

What you're all doing
at the moment with your ribcage,

48

168990

2583

အဲဒီလို အချိန်မျိုးမှာ ကျွန်မတို့ဟာ
နံရိုးအိမ်ကို အသုံးချနေရင်း

03:03

and don't stop doing it, is breathing.

49

171573

1840

အသက်ရှူမှုကို ရပ်နားလို့ မဖြစ်နိုင်ပါ။

03:05

So you use the intercostal muscles,
the muscles between your ribs,

50

173413

3150

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် ကျွန်မတို့ဟာ နံရိုးတွေ
အကြားရှိ ကြွက်သားတွေကို သုံးကြတာပါ၊

03:08

to bring air in and out of your lungs

51

176563

1777

နံရိုးအိမ်ကို ချဲ့လိုက် ချုံ့လိုက်
လုပ်ခြင်းဖြင့်

03:10

just by expanding
and contracting your ribcage,

52

178340

2190

အဆုတ်ထဲကို လေကို သွင်းလိုက်
မှုတ်ထုတ်လိုက် လုပ်နေကြတာပါ။

03:12

and if I was to put a strap
around the outside of your chest

53

180530

2878

တကယ်လို့ ကျွန်မက ရှင်တို့ ရင်ဘတ်ကို
တခုခုနဲ့ ရစ်ပတ်လိုက်မယ်ဆိုရင်

03:15

called a breath belt, and just look
at that movement,

54

183408

2570

အဲဒီ အသက်ရှူမှု ခါးပတ်ရဲ့ လှုပ်ရှးမှုကို
ကြည့်နေရင်၊

03:17

you see a rather gentle sinusoidal
movement, so that's breathing.

55

185978

3154

ညင်သာစွာဖြင့် တက်လိုက်ဆင်းလိုက်ဖြင့်
အသက်ရှူနေတာကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။

03:21

You're all doing it. Don't stop.

56

189132

1578

ကျွန်မတို့ အဲဒီအတိုင်း လုပ်ကြတာပါ။
မရပ်ကြပါနဲ့။

03:22

As soon as you start talking,

57

190710

1394

ကျွန်မတို့က စကားကို စပြောလာတာနဲ့၊

03:24

you start using your breathing
completely differently.

58

192104

2627

ကျွန်မတို့ဟာ အသက်ရှူမှုကို လုံးဝ
တမျိုးသုံးလာကြတယ်။

03:26

So what I'm doing now is you see
something much more like this.

59

194731

2947

ကျွန်မ အခု လုပ်ပြနေတာကို ရှင်တို့
မြင်နိုင်ကြပါတယ်။

03:29

In talking, you use very fine
movements of the ribcage

60

197678

2593

စကားပြောနေစဉ်မှာ၊ ကျွန်မတို့ဟာ လေကို
အပြင်ကို ထုတ်ပစ်ဖို့

03:32

to squeeze the air out --

61

200271

1380

နံရိုးအိမ်ကို မသိမသာ လှုပ်ကြရတာပါ၊

03:33

and in fact, we're the only animals
that can do this.

62

201651

2489

တကယ်တော့၊ ဒီလိုလုပ်နိုင်တဲ့ သတ္တဝါဆိုလို့
ကျွန်မတို့ပဲ ရှိပါတယ်။

03:36

It's why we can talk at all.

63

204140

1541

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ကျွန်မတို့
စကားပြောနိုင်ကြတာပါ။

03:37

Now, both talking and breathing
has a mortal enemy,

64

205681

3162

အဲဒီလို စကားပြောမှု နဲ့ အသက်ရှူမှုတို့ဆီမှာ
ကြောက်မက်စရာ ရန်သူ ရှိပါတယ်၊

03:40

and that enemy is laughter,

65

208843

2366

အဲဒီရန်သူက ရယ်မောမှုပါ၊

03:43

because what happens when you laugh

66

211209

2449

ဘာလို့လဲဆိုတော့၊ ကျွန်မ ရယ်ကြတဲ့အခါမှာ

03:45

is those same muscles
start to contract very regularly,

67

213658

3301

ခုနက ကြွက်သားတွေဟာ ချုံ့မှုကို သိပ်ကို
မှန်မှန် စတင်ကြတယ်၊

03:48

and you get this very marked
sort of zig-zagging,

68

216959

2418

အဲဒါနဲ့ ကျွန်မတို့ဆီမှာ ပင့်လိုက် ကျလိုက်
လှုပ်ရှားမှု ပေါ်လာကာ

03:51

and that's just squeezing
the air out of you.

69

219377

2183

လေကို အထဲကနေပြီး အပြင်ကို
ထုတ်ပစ်ပေးလာတယ်။

03:53

It literally is that basic a way
of making a sound.

70

221560

2467

တကယ်တော့ အဲဒါဟာ အသံကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့
အခြေခံနည်းပါပဲ။

03:56

You could be stamping on somebody,
it's having the same effect.

71

224027

2996

ရှင်တို့ဟာ တယောက်ယောက်ကို ရိုက်ထုမယ်
ဆိုလည်း အလားတူပဲ ဖြစ်လာမှာပါ။

03:59

You're just squeezing air out,

72

227023

1484

ကျွန်မတို့က လေကို ညှစ်ထုတ်နေတာပါ၊

04:00

and each of those contractions --
Ha! -- gives you a sound.

73

228507

2833

အဲဒီလို ချုံ့ပစ်မှုတိုင်းက၊ ဟုတ်တယ်၊ အသံကို
ထုတ်ပေးနေတာပါ။

04:03

And as the contractions run together,
you can get these spasms,

74

231340

2963

အဲဒီလို ချုံ့ပစ်မှုက ဆက်တိုက် ဖြစ်လာနေတော့
ကျွန်မတို့ဟာ ဆန့်ငင်ဆန့်ငင် ဖြစ်လာတာပါ၊

04:06

and that's when you start getting
these -- (Wheezing) -- things happening.

75

234303

3780

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ကျွန်မတို့ဆီမှာ ဒီလို
ဟာမျိုး (ခက်ခဲစွာအသက်ရှူသံ) -- ဖြစ်လာတာပါ

04:10

I'm brilliant at this. (Laughter)

76

238083

3494

ကျွန်မဟာ ဒီနေရာမှာ တကယ်တော်တာနော်။
(ရယ်မောသံများ)

04:13

Now, in terms of the science of laughter,
there isn't very much,

77

241577

4225

တကယ်တော့ ရယ်မောမှုဆိုင်ရာ သိပ္ပံရဲ
ရှုထောင့်မှ ပြောရရင်၊

04:17

but it does turn out that pretty much
everything we think we know

78

245802

3048

ပြောနိုင်တာ သိပ်မများပေမဲ့၊ ကျွန်မတို့
ရယ်မောခြင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး

04:20

about laughter is wrong.

79

248850

2192

သိကြတဲ့ အရာတိုင်းဟာ မှားယွင်းနေကြပါတယ်။

04:23

So it's not at all unusual, for example,
to hear people to say

80

251042

2956

ဒါကြောင့်မို့လို့၊ ဥပမာ၊ လူတွေဟာ
ရယ်နိုင်တဲ့ တခုတည်းသော သတ္တဝါပါလို့

04:25

humans are the only animals that laugh.

81

253998

2003

လူတွေ ပြောဆိုကြတာကို ထောက်ပြနိုင်တယ်။

Nietzsche ကတောင် လူသားဟာ ရယ်နိုင်တဲ့
တခုတည်းသော သတ္တဝါပါလို့ ထင်ခဲ့တယ်။

04:28

Nietzsche thought that humans
are the only animals that laugh.

82

256001

2933

04:30

In fact, you find laughter
throughout the mammals.

83

258934

2453

လက်တွေ့တွင်၊ နို့တိုက်
အကောင်တိုင်း ရယ်မောကြတာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။

04:33

It's been well-described
and well-observed in primates,

84

261387

2586

အဆင့်မြင့် နို့တွက် သတ္တဝါတွေ အကြားမှာ
မြင်တွေ့နေကျပါ၊

04:35

but you also see it in rats,

85

263973

1404

ကြွက်တွေ အကြားမှာလည်း
မြင်နိုင်ပါတယ်၊

04:37

and wherever you find it --

86

265377

1306

အဲဒီလို တွေ့မြင်ကြရတဲ့ နေရာတိုင်းမှာ၊

04:38

humans, primates, rats --

87

266683

2106

လူတွေ၊ အဆင့်မြင့် နို့တိုက် သတ္တဝါတွေ၊
ကြွက်တွေ အကြားမှာ၊

04:40

you find it associated
with things like tickling.

88

268789

3019

အဲဒါဟာ ကလိထိုးခြင်းနဲ့ ဆက်စပ်နေတာကိုပါ
မြင်ကြရမှာပါ။

04:43

That's the same for humans.

89

271808

3088

လူသားတို့ အတွက်လည်း အဲဒါ မှန်ပါတယ်။

04:46

You find it associated with play,
and all mammals play.

90

274896

4667

အဲဒါဟာ ကစားမှုနဲ့ ဆက်စပ်နေပါတယ်၊
နို့တိုက် သတ္တဝါတွေ အာလုံး ကစားကြတယ်။

04:51

And wherever you find it,
it's associated with interactions.

91

279563

3994

အဲဒီလို တွေ့မြင်တိုင်းမှာ အပြန်အလှန်
ဆက်ဆံမှုနဲ့ ဆက်စပ်နေတတ်တယ်။

04:55

So Robert Provine, who has done
a lot of work on this,

92

283557

2590

ဒါတွေကို အတော်ကလေး လေ့လာခဲ့သူ
Robert Provine ထောက်ပြထားတာက

04:58

has pointed out that you are 30 times
more likely to laugh

93

286147

4840

ကျွန်မတိုဟာ တကိုယ်တည်း မဟုတ်ဘဲ
တယောက်ယောက်နဲ့ ရှိနေရင်

05:02

if you are with somebody else
than if you're on your own,

94

290987

3366

ရယ်မောနိုင်ဖို့ အလားအလာဟာ
အဆ ၃၀ ပိုများပါတယ်၊

05:06

and where you find most laughter

95

294353

1904

ကျွန်မတို့ဟာ ရယ်မောမှု
အများဆုံးကို တွေ့မြင်ကြရတာက

05:08

is in social interactions
like conversation.

96

296257

2727

စကားပြောဆိုမှုလို လူတွေ အပြန်အလှန်
ပြောဆိုဆက်ဆံနေချိန်မျိုးမှာပါ။

05:10

So if you ask human beings,
"When do you laugh?"

97

298984

2242

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ လူသားတွေကို
"ခင်ဗျားတို့ ဘယ်အချိန်မှာ ရယ်တာလဲ?"မေးရင်

05:13

they'll talk about comedy and they'll talk
about humor and they'll talk about jokes.

98

301226

3951

သူတို့ဟာ ဟာသဇာတ်လမ်း၊ ရယ်စရာ ပြောဆိုမှု၊
နောက်ပြောင်မှုတွေကို ပြောပြကြမှာပါ။

05:17

If you look at when they laugh,
they're laughing with their friends.

99

305177

3199

လူတွေ ရယ်နေကြတာကို ကြည့်ကြည့်ပါက
သူတို့ရဲ့ မိတ်ဆွေတွေနဲ့ ရယ်နေတာ များပါတယ်။

05:20

And when we laugh with people, we're
hardly ever actually laughing at jokes.

100

308376

3587

ကျွန်မတို့က လူတွေ အများကြီးနဲ့အတူ ရယ်ရင်
နောက်ပြောင်မှုကြောင့် မဟုတ်ဖို့ များတယ်။

05:23

You are laughing to show people
that you understand them,

101

311963

2663

ကျွန်မတို့ ရယ်ကြတာကို လူတွေကို နားလည်
ကြောင်းကို ပြပေးရန် ဖြစ်တယ်၊

05:26

that you agree with them, that you're
part of the same group as them.

102

314626

3248

သူတို့နဲ့ သဘောတူတာကို၊ ကျွန်မတို့ဟာ
တအုပ်စုထဲ ဖြစ်တာကို ပြဖို့ပါ။

05:29

You're laughing to show
that you like them.

103

317874

1999

သူတို့ကို နှစ်ခြိုက်တာကို ပြသဖို့
ရယ်မောကြတာပါ။

05:31

You might even love them.

104

319873

1205

သူတို့ကို ချစ်ကြိုက်တာလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။

05:33

You're doing all that at the same time
as talking to them,

105

321078

2710

တကယ်တော့ အဲဒါဟာ သူတို့နဲ့
စကားပြောနေချိန်မှာလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်၊

05:35

and the laughter is doing a lot
of that emotional work for you.

106

323788

3020

ရယ်မောမှုဟာ စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ
အလုပ်တော်တော်များများကို လုပ်ပေးနေတာပါ။

05:38

Something that Robert Provine
has pointed out, as you can see here,

107

326808

3178

Robert Provine ထောက်ပြသွားခဲ့သလိုပဲ
ကျွန်မတို့ ရယ်မောကြခြင်းရဲ့

05:41

and the reason why we were laughing

108

329986

1679

အကြောင်းရင်းကို ရှာကြည့်ချင်ရင်၊

05:43

when we heard those
funny laughs at the start,

109

331665

2141

အစပိုင်းမှာ ပျော်ရွှင်ဖွယ်ရာ
ရယ်မောသံ ကြားရတဲ့ အခါမှာ၊

05:45

and why I was laughing
when I found my parents laughing,

110

333806

2705

မိဘတွေ ရယ်မောနေတာ
မြင်လိုက်ရလို့ ကျွန်မ ရယ်လာခဲ့တဲ့ အခါမှာ၊

05:48

is that it's an enormously
behaviorally contagious effect.

111

336511

2835

ကျွန်မတို့ဟာ အားကောင်းလှတဲ့ ပြုမူမှုဆိုင်ရာ
ကူးစက်လွယ်တဲ့ အဖြစ်ကို ပြနေတာပါ။

05:51

You can catch laughter from somebody else,

112

339346

2094

ကျွန်မတို့ဟာ ရယ်မောမှုကို တယောက်ယောက်ထံမှ
ရရှိလာနိုင်ပါတယ်၊

05:53

and you are more likely to catch laughter
off somebody else if you know them.

113

341440

3659

ပြီးတော့ အဲဒီလူကို ကျွန်မတို့ သိမယ်ဆိုရင်
ရယ်မောမှုဟာ ကူးစက်ဖို့ ပိုလွယ်ပါလိမ့်မည်။

05:57

So it's still modulated
by this social context.

114

345099

2259

အဲဒီတော့ အဲဒါဟာ လူမှုရေး အကြောင်းအရာနဲ့
ဆက်စပ်နေပါတယ်။

05:59

You have to put humor to one side

115

347358

1588

ကျွန်မတို့ ဆန်းစစ်ရာတွင် ဟာသကို
တဘက်မှာ ထားလိုက်ကာ

06:00

and think about the social
meaning of laughter

116

348946

2221

ရယ်မောခြင်းကို ကျတော့ လူမှုရေး အနှစ်သာရမှ
ကြည့်ရှူရန် လိုပါတယ်၊

06:03

because that's where its origins lie.

117

351167

2088

၎င်းရဲ့ ဇစ်မြစ်က အဲဒီမှ စတင်ခဲ့လို့ပါ။

06:05

Now, something I've got very interested in
is different kinds of laughter,

118

353255

4180

အခုဆက်ပြီး၊ ကျွန်မဟာ ရယ်မောမှု ပုံစံ
အမျိုးမျိုးကို စိတ်ဝင်စားမိတာ ပြောပြမယ်၊

06:09

and we have some neurobiological evidence
about how human beings vocalize

119

357435

4713

ပြီးတော့ လူတွေရဲ့ အသံထုတ်မှုကို လေ့လာကြတဲ့
အာရုံကြောဇီဝ ပညာရှင်များက

06:14

that suggests there might be
two kinds of laughs that we have.

120

362148

4133

ရယ်မောသံ နှစ်မျိုး ရှိုနိုင်တယ်လို့
အထောက်အထားများဖြင့် ဆိုကြပါတယ်။

06:18

So it seems possible that the neurobiology
for helpless, involuntary laughter,

121

366281

4946

ကြည့်ရတာ ကျွန်မ မိဘတွေက အဓိပ္ပါယ်မရှိတဲ့
သီချင်းကြောင့် ကြမ်းပေါ်မှာ လဲနေရအောင်ကို

06:23

like my parents lying on the floor
screaming about a silly song,

122

371227

3204

ဖြစ်ခဲ့ရတဲ့ ထိန်းမရအောင်၊ ရုတ်တရက်
ရယ်မောမှုရဲ့ အခြေခံ အကြောင်းရင်းဟာ

06:26

might have a different basis to it
than some of that more polite

123

374431

3034

ကျွန်မတို့ ကြုံရတတ်တဲ့ အဲဒီလို
ဆိုးဆိုးဝါးဝါး မဟုတ်ဘဲ

06:29

social laughter that you encounter,
which isn't horrible laughter,

124

377465

3166

ပိုယဉ်ကျေးတဲ့ လူမှုရေး ရယ်မောမှုနဲ့
တူပုံမရပါဘူး၊

06:32

but it's behavior somebody is doing
as part of their communicative act to you,

125

380631

4318

အဲဒါကျတော့ တယောက်ယောက်က ခင်ဗျားတို့နဲ့
ဆက်သွယ်မှုကို ပြတဲ့ အနေနဲ့၊

06:36

part of their interaction with you;
they are choosing to do this.

126

384949

3101

ခင်ဗျားတို့နဲ့ တုံ့ပြန်မှုအဖြစ်၊ သူတို့က
ခင်ဗျားကို ရွေးတာကို ပြချင်တာပါ။

06:40

In our evolution, we have developed
two different ways of vocalizing.

127

388050

3389

ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်အတွင်းမှာ ကျွန်မတို့ဆီမှာ မတူတဲ့
အသံထုတ်နည်း နှစ်မျိုး ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့ပါတယ်။

06:43

Involuntary vocalizations
are part of an older system

128

391439

2917

အလိုလို အသံဖြစ်ပေါ်လာမှုဟာ
ပိုဟောင်းတဲ့ စနစ်ထံမှ ပါလာတဲ့ဟာပါ၊

06:46

than the more voluntary vocalizations
like the speech I'm doing now.

129

394356

3203

ကျွန်မ အခုလို ပြောကြားနေတဲ့ ဟန်လုပ်
ပြုလုပ်တဲ့ အသံတွေနဲ့ စာရင်ပေါ့လေ။

06:49

So we might imagine that laughter
might actually have two different roots.

130

397559

3481

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ရယ်မောခြင်းဆီမှာ
ဇစ်မြစ် နှစ်မျိုး ရှိနိုင်တယ်လို့ ယူဆရတယ်။

06:53

So I've been looking at this
in more detail.

131

401040

2048

အဲဒါကြောင့် ကျွန်မဟာ အဲဒါကို ပိုပြီး
အသေးစိတ် လေ့လာကြည့်နေခဲ့ပါတယ်။

06:55

To do this, we've had to make
recordings of people laughing,

132

403088

3223

အဲဒီလို လေ့လာဖို့ ကျွန်မတို့ဟာ ရယ်မောနေတဲ့
လူတွေကို အသံသွင်းခဲ့ကြရပါတယ်၊

06:58

and we've had to do whatever it takes
to make people laugh,

133

406311

2777

ပြီးတော့ လူတွေကို မဖြစ်ဖြစ်အောင် ရယ်မောဖို့
ပြုလုပ်ခဲ့ကြရပါတယ်။

07:01

and we got those same people
to produce more posed, social laughter.

134

409088

3209

အဲဒီထဲမှာ တချို့လူတွေကို ကျတော့ လူမှုရေး
ရယ်မောပြဖို့၊ တမင်ကို ရယ်ခိုင်းခဲ့ရပါတယ်။

07:04

So imagine your friend told a joke,

135

412297

1668

ရှင်တို့ မိတ်ဆွေကို ဟာသ တခုပြောပြတာကို
စိတ်ကူးကြည့်ကြပါ၊

07:05

and you're laughing because
you like your friend,

136

413965

2288

ရှင်တို့ဟာ ရှင်တို့ မိတ်ဆွေကို သဘောကျလို့
ရယ်မောနေပါတယ်၊

07:08

but not really because
the joke's all that.

137

416253

2008

တကယ်တော့ သူပြောလိုက်တဲ့
ဟာသကြောင့် လုံးဝ မဟုတ်ပါ။

07:10

So I'm going to play you
a couple of those.

138

418261

2093

ရှင်တို့ကို အဲဒီလို ရယ်မောသံ
တချို့ကို ဖွင့်ပြပေးပါမယ်။

07:12

I want you to tell me if you think
this laughter is real laughter,

139

420354

3153

အဲဒီနောက်မှာ ရှင်တို့က ကြားလိုက်ရတဲ့
ရယ်မောသံဟာ အစစ်ရယ်တာလား၊

07:15

or if you think it's posed.

140

423507

1299

ဒါမှမဟုတ် ဟန်ပြရယ်မှုလား ထောက်ပြရမယ်။

07:16

So is this involuntary laughter
or more voluntary laughter?

141

424806

2936

ကောင်းပြီ၊ အခုကြားရမယ့်ဟာက အလိုလို
ရယ်မောမှုလား ဟန်လုပ် ရယ်မောမှုလား?

07:19

(Audio: Laughing)

142

427742

4880

(ရယ်မောခြင်းရဲ့ အသံ)

07:24

What does that sound like to you?

143

432622

1615

အခုကြားရတာကို ရှင်တို့ ဘယ်လိုထင်သလဲ?

07:26

Audience: Posed.
Sophie Scott: Posed? Posed.

144

434237

2073

ပရိသတ် - ဟန်ုလုပ်ရယ်တာပါ။
Sophie Scott - ဟန်လုပ်ရယ်တာလား? ဟုတ်တယ်။

07:28

How about this one?

145

436310

1509

ဒါနဲ့ ဒီအသံကျတော့ကော?

07:29

(Audio: Laughing)

146

437819

4551

(ရယ်မောခြင်းရဲ့ အသံ)

07:34

(Laughter)

147

442370

1432

(ရယ်မောသံများ)

07:35

I'm the best.

148

443802

1416

ကျွန်မက အရမ်းတော်တယ်။

07:37

(Laughter) (Applause)

149

445218

2639

(ရယ်မောသံများ) (လက်ခုပ်သံများ)

07:39

Not really.

150

447857

1736

တကယ်တော့ မဟုတ်ဘူး။

07:41

No, that was helpless laughter,

151

449593

2250

မဟုတ်ဘူး၊ အဲဒါက အလိုလို ရယ်မောမှုပါ၊

07:43

and in fact, to record that,
all they had to do was record me

152

451843

3275

တကယ်တော့ အဲဒါကို အသံသွင်းဖို့အတွက်
ကျွန်မကို အသံသွင်းဖို့သာ လိုခဲ့တာပါ၊

07:47

watching one of my friends listening to
something I knew she wanted to laugh at,

153

455118

3777

ကျွန်မ သူငယ်ချင်းက သူရယ်မယ်လို့ ကျွန်မသိထား
တာကို နားထောင်နေစဉ်ပါ၊

07:50

and I just started doing this.

154

458895

1470

ကျွန်မက ဒီလို လုပ်ပြတော့တယ်လေ။

07:52

What you find is that people
are good at telling the difference

155

460365

3217

ကျွန်မ ဘာတွေ့သလဲဆိုတော့ လူတွေဟာ
တကယ့် ရယ်မောမှု နဲ့ ဟန်လုပ် ရယ်မှုကို

07:55

between real and posed laughter.

156

463582

1545

လွယ်ကူစွာ သိရှိနိုင်ကြခြင်းပါပဲ။

07:57

They seem to be different things to us.

157

465127

1914

အဲဒီ ရယ်မောသံတွေကို လူတွေဟာ
ခွဲခြားနိုင်စွန်း ရှိပုံရပါတယ်။

07:59

Interestingly, you see something
quite similar with chimpanzees.

158

467041

3032

ချင်ပင်ဇီတွေ အထဲမှာပါ
အလားတူ ဖြစ်ပုံရတာဟာ စိတ်ဝင်စားစရာပါပဲ။

08:02

Chimpanzees laugh differently
if they're being tickled

159

470073

2548

ချင်ပင်ဇီတွေဟာ သူတို့ကို ကလိပေးလိုက်လို့
ရယ်မောပုံဟာ

08:04

than if they're playing with each other,

160

472621

1969

သူတို့အချင်းချင်း ကစားစဉ် ရယ်ပုံနဲ့
မတူကွဲပြားပါတယ်၊

08:06

and we might be seeing
something like that here,

161

474590

2262

ကျွန်မတို့ဟာ ဟောဒီမှာ မြင်ရတာမျိုးကို
မြင်နိုင်ကြပါတယ်၊

08:08

involuntary laughter, tickling laughter,
being different from social laughter.

162

476852

3694

အလိုလို ရယ်မောမှု၊ ကလိထိုး ရယ်မောမှုဟာ
လူမှုရေး ရယ်မောမှုနဲ့ မတူကြပါ။

08:12

They're acoustically very different.

163

480546

1741

၎င်းတို့ကို ကြားရပုံဟာ
သိပ်ကို ကွာခြားလှပါတယ်။

08:14

The real laughs are longer.
They're higher in pitch.

164

482287

2492

တကယ့် ရယ်မောမှု အစစ်ဟာ ပိုကြာတတ်တယ်၊
အသံပိုမြင့်ပါတယ်။

08:16

When you start laughing hard,

165

484779

1419

ကျွန်မတို့က တအား ရယ်မောကြတဲ့ အခါမှာ၊

08:18

you start squeezing air out
from your lungs

166

486198

2053

ကျွန်မတို့ အဆုတ်ထဲကနေပြီး လေကို
ညှစ်ထုတ်ပစ်မှုရဲ့ ဖိအားဟာ

08:20

under much higher pressures
than you could ever produce voluntarily.

167

488251

3191

တမင်ကို လေညှစ်ထုတ်မှုနဲ့ စာရင်
များစွာမှ မြင့်မားလှပါတယ်။

08:23

For example, I could never
pitch my voice that high to sing.

168

491442

2922

ဥပမာ၊ ကျွန်မသီချင်းဆိုရာမှာ ကျွန်မ
အသံကို အဲဒီလို မြင့်အောင် မလုပ်နိုင်ပါဘူး။

08:26

Also, you start to get these sort of
contractions and weird whistling sounds,

169

494364

3668

အဲဒါ့အပြင် ကျွန်မတို့ဟာ အဲဒီလိုကြိုးစားရင်
အသံတမျိုးဖြစ်လာကာ တဝီဝီမြည်လာနိုင်တယ်၊

08:30

all of which mean that real laughter
is extremely easy,

170

498032

2766

ဒီတော့ ရယ်မောမှု အစစ်ဟာ သိပ်ကို လွယ်ကူတာ
လုံးဝကို ရှင်းနေပါတယ်၊

08:32

or feels extremely easy to spot.

171

500798

2072

တနည်း၊ အဲဒါကို ထောက်ပြဖို့ သိပ်လွယ်ပါတယ်။

08:34

In contrast, posed laughter,
we might think it sounds a bit fake.

172

502870

5082

နောက်တဘက်တွင် ဟန်လုပ် ရယ်မောခြင်းက နဲနဲလေး
အတု ဖြစ်တာ ကျွန်မတို့ သိနိုင်ပါတယ်။

08:39

Actually, it's not, it's actually
an important social cue.

173

507952

2740

တကယ်တမ်းတွင်၊ အဲဒီလို မဟုတ်ဘဲ၊
အရေးကြီးတဲ့ လူမှုရေး လိုအပ်ချက်ပါ။

08:42

We use it a lot, we're choosing
to laugh in a lot of situations,

174

510692

3077

ကျွန်မတို့ဟာ အဲဒါကို အခြေအနေ တော်တော်
များများထဲမှာ မကြာမကြာ အသုံးပြုကြတယ်၊

08:45

and it seems to be its own thing.

175

513769

1613

သူ့ဘာသာသူ လိုအပ်ချက် တခုနဲ့တူပါတယ်။

ဥပမာ၊ ဟန်လုပ် ရယ်တဲ့အခါမှာ
နှာသံပါလာတတ်ပါတယ်၊

08:47

So, for example, you find
nasality in posed laughter,

176

515382

2787

08:50

that kind of "ha ha ha ha ha" sound

177

518169

2107

ကျွန်မရဲ့ "ha ha ha ha ha" အသံထဲမှာလို၊

အလိုလို ရယ်မောတဲ့ အခါမှာ အဲဒီလိုအသံမျိုး
ဘယ်တော့မှ ထွက်မလာနိုင်ပါ။

08:52

that you never get, you could not do,
if you were laughing involuntarily.

178

520276

3447

ဒီတော့ အဲဒီ အရာနှစ်ခုဟာ လုံးဝကို မတူ
ကွဲပြားတဲ့ အရာနှစ်ခုဖြစ်တာ ထင်ရှားပါတယ်။

08:55

So they do seem to be genuinely
these two different sorts of things.

179

523723

3232

08:58

We took it into the scanner
to see how brains respond

180

526955

2550

ဒါကိုပဲ ကျွန်မတို့ဟာ ဦးနှောက်ကို
စကင်လုပ်ကြည့်လျက်

09:01

when you hear laughter.

181

529505

1212

ရယ်မောသံကို ကြားရပုံကို လေ့လာကြတယ်။

09:02

And when you do this,
this is a really boring experiment.

182

530717

2668

အဲဒီလို လုပ်ကြည့်တော့၊ ဒီစမ်းသပ်မှုဟာ
တကယ့်ကို ငြီးငွေ့စရာပါ။

09:05

We just played people
real and posed laughs.

183

533385

2045

ကျွန်မတို့က လူတွေကို
ရယ်မောမှု အစစ် နဲ့ အတုကို ဖွင့်ပြခဲ့ကြတယ်။

09:07

We didn't tell them
it was a study on laughter.

184

535430

2204

အဲဒါဟာ ရယ်မောမှုဆိုင်ရာ လေ့လာမှုဖြစ်တာ
မပြောခဲ့ကြပါ။

09:09

We put other sounds in there
to distract them,

185

537634

2199

သူတို့အာရုံကို လွှဲပြောင်းပစ်ဖို့ ကျွန်မတို့
ဒီ့ပြင်အသံတွေကိုလည်း ထည့်ပေးခဲ့ကြသေးတယ်၊

09:11

and all they're doing
is lying listening to sounds.

186

539833

2387

သူတို့ လုပ်ပေးခဲ့ရတာက လှဲနေကာ အသံတွေကို
နားထောင်ရုံပါပဲ။

09:14

We don't tell them to do anything.

187

542220

1643

သူတို့ကို တခုခု လုပ်ရန်ကိုလည်း
မပြောခဲ့ပါဘူး။

09:15

Nonetheless, when you hear real laughter
and when you hear posed laughter,

188

543863

3474

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ရယ်မောမှု အစစ်ကို ကြားတဲ့
အခါမှာ၊ ဟန်လုပ် ရယ်မောမှုကို ကြားတဲ့အခါမှာ၊

09:19

the brains are responding
completely differently,

189

547337

2417

ဦးနှောက်တွေ တုံ့ပြန်ကြပုံဟာ
လုံးဝကို မတူဘူး၊

09:21

significantly differently.

190

549754

1432

သိသိသာသာကို ခြားနားနေတယ်။

09:23

What you see in the regions in blue,
which lies in auditory cortex,

191

551186

3548

အသံဆိုင်ရာ အပြင်လွှာထဲမှာ ရှိနေကြတဲ့
အပြာရောင် နေရာလေးတွေဟာ

09:26

are the brain areas that respond
more to the real laughs,

192

554734

2689

ရယ်မောမှု အစစ်ကို တုံ့ပြန်တဲ့ နေရာတွေပါ၊

09:29

and what seems to be the case,

193

557423

1441

အခုကိစ္စဟာ အဲဒီလို အဖြစ်နဲ့ တူပုံရတယ်၊

09:30

when you hear somebody
laughing involuntarily,

194

558864

2157

တယောက်ယောက်က အလိုလို ရယ်မောတဲ့
အခါ ကြားရတဲ့ အသံတွေကို

09:33

you hear sounds you would never
hear in any other context.

195

561021

2727

ဒီပြင် ဘယ်အကြောင်းကြောင့် ရယ်မောမှုထဲမှာ
ဘယ်လိုမှ ကြားရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

09:35

It's very unambiguous,

196

563748

1086

အဲဒါဟာ သိပ်ကို ပြတ်သားလှပါတယ်၊

09:36

and it seems to be associated
with greater auditory processing

197

564834

3070

ပြီးတော့ အဲဒီထဲမယ် မွန်မြတ်တဲ့ အသံတွေကို
ထုတ်လုပ်ပေးဖို့ အသံထုတ်လုပ်ရေး

09:39

of these novel sounds.

198

567904

1370

လုပ်ငန်းစဉ်တွေ အများကြီးပုံရတယ်။

09:41

In contrast, when you hear somebody
laughing in a posed way,

199

569274

3809

အဲဒါနဲ့ ပြောင်းပြန်၊ ကျွန်မတို့က တယောက်
ဟန်လုပ် ရယ်မောနေတာကို ကြားရင်၊

09:45

what you see are these regions in pink,

200

573083

2042

ဒီမှာ ရှင်တို့ မြင်နေရတဲ့
ပန်းရောင် နေရာတွေပါ၊

09:47

which are occupying brain areas
associated with mentalizing,

201

575125

2879

စိတ်နဲ့ ဆက်စပ်နေကြတဲ့ နေရာတွေမှာ
ရှိနေကြတာပါ၊

09:50

thinking about what
somebody else is thinking.

202

578004

2155

အခြားသူက ဘယ်လိုများ
စဉ်းစားနေတာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နေရာတွေပါ။

09:52

And I think what that means is,

203

580159

1540

ဒီတော့ ကျွန်မ ဆိုလိုချင်တာက ဘာလဲဆိုတော့၊

09:53

even if you're having your brain scanned,
which is completely boring

204

581699

3197

တကယ့်ကို စိတ်ညစ်စရာ ကောင်းတဲ့ အခုလို
ဦးနှောက်ကို

09:56

and not very interesting,

205

584896

1200

စကင် လုပ်ကြည့်တဲ့ အခါမှာတောင်၊

09:58

when you hear somebody going,
"A ha ha ha ha ha,"

206

586096

2333

ကျွန်မတို့က တယောက်ကနေပြီး
"အာ၊ ဟာ ဟာ ဟာ ဟာ ဟာ" ကို ကြားရတော့

10:00

you're trying to work out
why they're laughing.

207

588429

2196

သူတို့ ရယ်နေကြတာ ဘာကြောင့်လဲ
နားလည်ဖို့ ကြိုးစားကြပါတယ်။

10:02

Laughter is always meaningful.

208

590625

1445

ရယ်မောမှုဟာ အစဉ်ပဲ အဓိပ္ပါယ်ရှိတယ်။

10:04

You are always trying
to understand it in context,

209

592070

2340

ကျွန်မတို့ အဲဒါကို ဆက်စပ်နားလည်ဖို့
အစဉ်ပဲ ကြိုးစားကြပါတယ်၊

10:06

even if, as far as you are concerned,
at that point in time,

210

594410

2866

သင်ကိုယ်တိုင်အတွက်၊ အဲဒီအချိန်ကာလမှာ၊
အဲဒါဟာ ဆက်စပ်ခြင်း မရှိတောင်မှ၊

10:09

it has not necessarily
anything to do with you,

211

597276

2187

ခင်ဗျားနဲ့ ပတ်သက်နေတာ
ဟုတ်ချင်မှ ဟုတ်မယ် ဆိုတောင်၊

10:11

you still want to know
why those people are laughing.

212

599463

2672

ကျွန်မတို့ဟာ အဲဒီလူတွေ ရယ်မောနေကြတာ
ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတာကို သိချင်နေတုန်းပါ။

10:14

Now, we've had the opportunity to look
at how people hear real and posed laughter

213

602135

3866

အခုတော့ ကျွန်မတို့ဟာ အသက်အရွယ်ကို လိုက်ပြီး
လူတွေက ရယ်မောမှု အစစ် နဲ့ အတုကို

10:18

across the age range.

214

606001

1063

ကြားရပုံ လေ့လာခွင့် ကြုံလာခဲ့ပါတယ်။

10:19

So this is an online experiment
we ran with the Royal Society,

215

607064

2931

ဒီစမ်းသပ်မှုကို အွန်လိုင်းမှနေပြီး
Royal Society နဲ့အတူ ပြုလုပ်ကြတာပါ၊

10:21

and here we just asked people
two questions.

216

609995

2104

လူတွေကို အဲဒီမှာ မေးခွန်း နှစ်ခု မေးကြတယ်။

10:24

First of all, they heard some laughs,

217

612099

1828

အစပိုင်းမှာ သူတို့ဟာ ရယ်မောသံ အချို့ကို
ကြားကြရပါတယ်၊

10:25

and they had to say, how real
or posed do these laughs sound?

218

613927

3019

အဲဒီနောက်မှာ အဲဒီရယ်မောသံတွေဟာ
အစစ်လား ဟန်လုပ်တာလား မေးကြည့်တာပါ။

10:28

The real laughs are shown in red
and the posed laughs are shown in blue.

219

616946

3457

ရယ်မောမှု အစစ်တွေကို အနီရောင်ဖြင့်၊
ဟန်လုပ် ရယ်မှုကို အပြာရောင်ဖြင့် ပြထားတယ်။

10:32

What you see is there is a rapid onset.

220

620403

1897

အဲဒီမှာ ချက်ချင်း မြင်နိုင်တဲ့
အချက်တချက် ရှိပါတယ်။

10:34

As you get older, you get better
and better at spotting real laughter.

221

622300

3352

လူတယောက် အသက်ကြီးလာတာနဲ့အမျှ၊ ရယ်မောမှု
အစစ်ကို ခွဲခြားရာတွင် ပိုပိုတော်လာပါတယ်။

10:37

So six-year-olds are at chance,
they can't really hear the difference.

222

625652

3325

ခြောက်နှစ်အရွယ် ကလေးဆိုရင် ခြားနားချက်ကို
ကြားဖို့ ခက်ပါလိမ့်မယ်။

10:40

By the time you are older, you get better,

223

628977

2152

ကျွန်မတို့ အသက်ကြီးလာရင် ပိုတော်လာကြပါမယ်၊

10:43

but interestingly, you do not hit
peak performance in this dataset

224

631129

3622

စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းသေးတာက၊
အသက် ၃၀ နဲ့ ၄၀ မကျော်သေးရင်

10:46

until you are in your
late 30s and early 40s.

225

634751

3531

အကောင်းဆုံး ခွဲခြားသူ ဖြစ်မလာနိုင်ပါ။

10:50

You don't understand laughter fully
by the time you hit puberty.

226

638282

3041

ကျွန်မတို့ဟာ လူလားမြောက်ချိန်မှာ
ရယ်မောမှုကို အပြည့်အဝ နားမလည်သေးပါဘူး။

10:53

You don't understand laughter fully
by the time your brain has matured

227

641323

3297

ကျွန်မတို့ ဦးနှောက်ဟာ ရင့်ကျက်လာလို့
ကျွန်မတို့ အရွယ်ရောက်ခါနီးချိန်မှာတောင်

10:56

at the end of your teens.

228

644620

1394

ရယ်မောမှုကို အပြည့်အဝ နားမလည်သေးပါဘူး။

10:58

You're learning about laughter
throughout your entire early adult life.

229

646014

3798

ကျွန်မတို့ဟာ သက်ကြီးပိုင်း အစပိုင်း
နှစ်များမှာ ရယ်မောမှုကို သင်ယူနေဆဲပါ။

11:01

If we turn the question around and now say
not, what does the laughter sound like

230

649812

3802

တဖန် ကျွန်မတို့က ရယ်မောမှုကို ဘယ်လို
ကြားကြသလဲ၊ အစစ်လား၊ ဟန်လုပ်ရယ်တာလား၊

11:05

in terms of being real
or posed, but we say,

231

653614

2052

မေးခွန်းကို တမျိုးလှည့်လိုက်ကာ၊ ကျွန်မတို့က

11:07

how much does this laughter
make you want to laugh,

232

655666

2484

ဒီရယ်မောမှုက ရှင်တို့ ဘယ်လောက်များ
ရယ်လာစေချင်တာလဲ၊

11:10

how contagious is this laughter to you,
we see a different profile.

233

658150

3215

ဒီရယ်မောမှုဟာ ရှင်တို့ဆီကို ဘယ်လောက်
ကူးစက်လဲလို့ မေးရင် တမျိုး မြင်လာပါမယ်။

11:13

And here, the younger you are,

234

661365

1503

အဲဒီလိုဆိုရင်၊ အသက်ပိုငယ်သူတို့ဟာ

11:14

the more you want to join in
when you hear laughter.

235

662868

2434

ရယ်မောတာကို ကြားရရင် ပိုပြီး
အဲဒီထဲ ပါဝင်လိုကြမှာပါ။

11:17

Remember me laughing with my parents
when I had no idea what was going on.

236

665302

3493

ကျွန်မ မိဘတွေ ဘာကြောင့် ရယ်မှန် မသိခဲ့စဉ်
ကျွန်မ ရယ်ခဲ့တဲ့ အဖြစ်မျိုးလေ။

11:20

You really can see this.

237

668795

1226

နောက်တခု မြင်လို့ ရနိုင်ပါသေးတယ်။

11:22

Now everybody, young and old,

238

670021

1395

လူတိုင်းဟာ၊ အသက်ငယ်ငယ် ကြီးကြီး၊

11:23

finds the real laughs more contagious
than the posed laughs,

239

671416

2845

ရယ်မောမှု အစစ်ဟာ ဟန်လုပ်တာနဲ့စာရင်
ပိုပြီး ကူးစက်လွယ်တယ်လို့ ယူဆကြတယ်၊

11:26

but as you get older, it all becomes
less contagious to you.

240

674261

2910

ဒါပေမဲ့ အသက်ကြီးလာသူ အတွက်
အဲဒါဟာ ကူးစက်မှု နည်းလာပါမယ်။

11:29

Now, either we're all just becoming
really grumpy as we get older,

241

677171

4204

ဒီတော့၊ ကျွန်မတို့ အားလုံးဟာ အသက်ကြီးလာရင်
မှုန်ကုပ်ကုန်ဖြစ်လာလို့၊

11:33

or it may mean that as you
understand laughter better,

242

681375

2929

ဒါမှမဟုတ် ကျွန်မတို့က ရယ်မောမှုကို
ပိုကောင်းစွာ နားလည်လာနိုင်တယ် ဆိုတော့၊

11:36

and you are getting better at doing that,

243

684304

2089

အဲဒါကို ပိုလွယ်ကူစွာ
ခွဲခြားသိလာနိုင်တယ် ဆိုတော့

11:38

you need more than just
hearing people laugh to want to laugh.

244

686393

2946

ကျွန်မတို့ ရယ်ဖို့အတွက် ကြားရုံနဲ့
မလုံလောက်တော့တာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

11:41

You need the social stuff there.

245

689339

2647

ကျွန်မတို့ဟာ လူမှုရေး ထောက်ကူချက်
လိုလာနိုင်တယ်။

11:43

So we've got a very interesting behavior

246

691986

1974

ဒီတော့ ကျွန်မတို့ဟာ သမရိုးကျ ခံယူချက်
တော်တော်များများ မှားနေကြတဲ့

11:45

about which a lot of our
lay assumptions are incorrect,

247

693960

3153

ပြုမူပုံ လေ့လာချက်တွေကို ဒီမှာ
မြင်နိုင်ကြပါတယ်၊

11:49

but I'm coming to see that actually
there's even more to laughter

248

697113

3851

အဲဒါ့အပြင် ရယ်မောမှုဟာ
အရေးကြီးတဲ့ လူမှုရေး

11:52

than it's an important social emotion
we should look at,

249

700964

2731

စိတ်ခံစားချက် ဖြစ်တာထက်ကို ပိုတယ်လို့
ယူဆစရာ ရှိပါတယ်၊

11:55

because it turns out
people are phenomenally nuanced

250

703695

2919

ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ လူတွေဟာ
ရယ်မောမှုကို အသုံးပြုကြရာတွင်

11:58

in terms of how we use laughter.

251

706614

1587

အံ့ဩဖွယ် မသိမသာ
ကွဲပြားကြတာကို တွေ့ရလို့ပါ။

12:00

There's a really lovely
set of studies coming out

252

708201

2284

Robert Levenson ရဲ့
California က စမ်းသပ်ခန်းမှနေပြီး

12:02

from Robert Levenson's lab in California,

253

710485

2094

သိလာရတဲ့ လေ့လာချက်တွေဟာ
သိပ်ကို ချစ်စရာကလေးတွေပါ၊

12:04

where he's doing
a longitudinal study with couples.

254

712579

2476

သူဟာ အဲဒီမှာ စုံတွဲတွေကို ဒေါင်လိုက်
သုတေသန လုပ်နေပါတယ်။

12:07

He gets married couples,
men and women, into the lab,

255

715055

2783

သူဟာ လက်ထပ်ပြိး စုံတွဲတွေကို၊
လင်မယားတွေကို သူ့စမ်းသပ်ခန်းကို ဖိတ်တယ်၊

12:09

and he gives them
stressful conversations to have

256

717838

2294

သူဟာ သူတို့နဲ့ ဖိစီးမှုသဘောပါတဲ့
စကားတွေကို ပြောဆိုနေရင်း

12:12

while he wires them up to a polygraph
so he can see them becoming stressed.

257

720132

3532

သူတို့ကို ပိုလီဂရပ်စက်နဲ့ ဆက်ချိတ်ပေးလျက်
ဖိစီးမှုဒဏ်ကို ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

12:15

So you've got the two of them in there,
and he'll say to the husband,

258

723664

3235

ဒီတော့ သူ့ဆီမှာ လင်မယား ထိုင်နေကြပြီ၊
၎င်းက ယောက်ျားကို၊

12:18

"Tell me something that your wife does
that irritates you."

259

726899

2782

"ခင်ဗျားကို စိတ်တိုစေတဲ့ ဇနီးရဲ့
လုပ်ရပ် တခုခုကို ပြောပါ"လို့ ပြောတယ်။

12:21

And what you see is immediately --

260

729681

1616

အဲဒီလိုဆိုရင် ရှင်တို့
ချက်ချင်း မြင်နိုင်ကြသလိုပဲ၊

12:23

just run that one through your head
briefly, you and your partner --

261

731297

3327

ရှင်တို့ဟာ ရှင်ကိုယ်တိုင် နဲ့ ကိုယ့်ခင်ပွန်း
အကြောင်း ဖြတ်ကနဲ စဉ်းစားရင်ကိုပဲ၊

12:26

you can imagine everybody gets a bit
more stressed as soon as that starts.

262

734624

4148

ဘယ်သူမဆို ပိုလို့ကို စိတ်ဖိစီးလာမှာကို
စိတ်ကူးမြင်နိုင်ပါတယ်။

12:30

You can see physically,
people become more stressed.

263

738772

2624

လူတွေဟာ ရုပ်ပိုင်းအရတောင်
ဖိစီးမှုဒဏ် ပိုခံလာရတာ မြင်နိုင်ပါတယ်။

12:33

What he finds is that the couples
who manage that feeling of stress

264

741396

5782

သူဘာတွေ့လဲဆိုတော့၊ ဖိစီးမှုကို ရယ်မောရင်း
ရယ်မောမှုလို အပြုသဘော ခံစာမှုဖြင့်၊

12:39

with laughter,
positive emotions like laughter,

265

747178

3506

ထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့ စုံတွဲတွေဟာ

12:42

not only immediately become less stressed,

266

750684

3808

ချက်ချင်းဆိုသလို ဖိစီးမှု
လျော့နည်းလာရုံသာမက၊

12:46

they can see them
physically feeling better,

267

754492

2414

သူတို့ရဲ့ ရုပ်ပိုင်း ခံစားမှုပါ
ပိုကောင်းလာတာကို မြင်နိုင်တယ်၊

12:48

they're dealing with this
unpleasant situation better together,

268

756906

3158

အဲဒီလို စိတ်ညစ်စရာ အခြေအနေမျိုးကို
သူတို့ဟာ လက်တွဲလျက် ကိုင်တွယ်ကြပါတယ်၊

12:52

they are also the couples that report

269

760064

1821

အဲဒီလို စုံတွဲတွေဟာ သူတို့ရဲ့
ဆက်ဆံမှုတွေထဲမှာ

12:53

high levels of satisfaction
in their relationship

270

761885

2359

ကျေနပ်မှု အဆင့်မြင့်တဲ့ သူတွေလည်း
ဖြစ်နေကြပါတယ်၊

12:56

and they stay together for longer.

271

764244

1671

သူတို့ဟာ ပိုကြာရှည်စွာ လက်တွဲ
နေထိုင်နေကြသူတွေပါ။

12:57

So in fact, when you look
at close relationships,

272

765915

2321

ဒီတော့၊ နီးကပ်တဲ့ ဆက်ဆံမှုတွေကို
ကျွန်မတို့ လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင်၊

13:00

laughter is a phenomenally useful index

273

768236

1898

ရယ်မောမှုဟာ လူတွေ သူတို့ရဲ့ စိတ်ပိုင်း
ခံစားချက်တွေကို ထိန်းချုပ်ကြပုံကို

13:02

of how people are regulating
their emotions together.

274

770134

2473

ပြသနေတဲ့ အံ့အားသင့်ဖွယ် ညွှန်းကိန်း
တခုဖြစ်တယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။

13:04

We're not just emitting it at each other
to show that we like each other,

275

772607

3425

ကျွန်မတို့ဟာ ရယ်မောနေခြင်းဟာ
ချစ်ကြိုက်တာကို ပြသဖို့ အတွက်သာမက၊

13:08

we're making ourselves
feel better together.

276

776032

2055

ကျွန်မတို့ဟာ လက်တွဲနေလျက်
ပိုပြီး ကောင်းအောင် ခံစားစေဖို့ အတွက်ပါ။

13:10

Now, I don't think this is going
to be limited to romantic relationships.

277

778087

3451

အဲဒီအချက်ဟာ ချစ်ကြိုက်မှု ဆက်ဆံမှုတွေနဲ့သာ
သက်ဆိုင်တာ မဟုတ်ပါဘူး။

13:13

I think this is probably
going to be a characteristic

278

781538

2473

ကျွန်မစိတ်ထင် ဒါဟာဖြင့် ရှင်တို့
မိတ်ဆွေတွေနဲ့ ရှိနိုင်ကြတဲ့

13:16

of close emotional relationships
such as you might have with friends,

279

784011

3318

နီးကပ်တဲ့ စိတ်ပိုင်း ဆက်ဆံမှုကို
ထောက်ပြနေတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။

13:19

which explains my next clip,

280

787329

1829

အခုပြမယ့် ကလီမ်က အဲဒါကို ရှင်းပြပေးပါမယ်၊

13:21

which is of a YouTube video of some
young men in the former East Germany

281

789158

3645

အရှေ့ဂျာမနီ နိုင်ငံဟောင်းထဲက လူငယ်တချို့
ရိုက်ပြီး YouTube မှာပြခဲ့တဲ့ ဗီဒီယိုပါ၊

13:24

on making a video to promote
their heavy metal band,

282

792803

3506

သူတို့ရဲ့ ဂီတတီးဝိုင်းအဖွဲ့ကို ကြော်ငြာရန်
ရိုက်ကူးခဲ့တဲ့ ဗီဒီယိုပါ၊

13:28

and it's extremely macho,
and the mood is very serious,

283

796309

2902

အဲဒီ ဗီဒီယို သိပ်ကို စမတ်ကျပါတယ်၊
ရိုက်ထားပုံဟာလည်း သိပ်ကို လေးနက်ပါတယ်၊

13:31

and I want you to notice
what happens in terms of laughter

284

799211

3112

အဲဒီမှာ ရယ်မောမှုကို သတိထား ကြည့်ကြဖို့
မေတ္တာရပ်ခံချင်ပါတယ်၊

13:34

when things go wrong

285

802323

1950

တခုခု မှားယွင်းသွားတဲ့ အခါမျိုးမှာ

13:36

and how quickly that happens,
and how that changes the mood.

286

804273

3852

အဲဒါ ဘယ်လောက် မြန်မြန် ဖြစ်ပျက်သွားတယ်၊
အဲဒီစိတ်နေစိတ်ထား ပြောင်းပုံကို သတိထားကြပါ။

13:41

He's cold. He's about to get wet.
He's got swimming trunks on,

287

809869

3042

သူဟာ ချမ်းနေတယ်။ သူဟာ မကြာခင်မှာ ရေစို
လာမှာပါ။ သူဟာ ရေကူးဘောင်းဘီ ဝတ်ထားတယ်၊

13:44

got a towel.

288

812911

3738

မျက်နှာသုတ်ပဝါ ရှိနေတယ်။

13:48

Ice.

289

816649

1672

ရေခဲပြင်။

13:50

What might possibly happen?

290

818321

2438

ဘယ်လိုများ ဖြစ်ပျက်လာနိုင်မလဲ?

13:54

Video starts.

291

822593

1579

ဗီဒီယို စပါပြီ။

13:57

Serious mood.

292

825663

1899

တကယ့်ကို လေးနက်တဲ့ စိတ်ထားမျိုးပါ။

14:06

And his friends are already laughing.
They are already laughing, hard.

293

834744

4505

သူ့သူငယ်ချင်းတွေကို စရယ်နေကြပါပြီ။
သူတို့ဟာ အကြီးအကျယ်ကို ရယ်နေကြတယ်။

14:11

He's not laughing yet.

294

839249

1904

သူကတော့ မရယ်သေးပါဘူး။

14:14

(Laughter)

295

842863

1649

(ရယ်မောသံများ)

14:16

He's starting to go now.

296

844512

2211

သူဟာ အခု စပြေးပါတော့မယ်။

14:25

And now they're all off.

297

853461

2057

အခုတော့ သူတို့ အားလုံး ရယ်နေကြပြီ။

14:27

(Laughter)

298

855518

5038

(ရယ်မောသံများ)

14:44

They're on the floor.

299

872653

1742

သူတို့အားလုံး ကြမ်းပေါ်မှာ လှဲနေကြရပြီ။

14:46

(Laughter)

300

874395

3622

(ရယ်မောသံများ)

14:55

The thing I really like about that
is it's all very serious

301

883727

3312

ဒီဗီဒီယိုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မကြိုက်တာက
အားလုံး လေးနက်မှု ရှိတယ်၊

14:59

until he jumps onto the ice, and
as soon as he doesn't go through the ice,

302

887039

3725

သူ ရေခဲပြင်ဆီသို့ မခုန်ခင်အထိပဲ၊ သူဟာ ရေခဲ
ထဲကို နစ်ဝင်မသွားတာနဲ့၊

15:02

but also there isn't blood
and bone everywhere,

303

890764

2263

တချိန်တည်းမှာ သွေးထွက်သံယိုမှု မရှိ၊
အရိုးတွေ မတွေ့မြင်ရတော့၊

15:05

his friends start laughing.

304

893027

1573

သူ့မိတ်ဆွေတွေဟာ စရယ်ကြပါတော့တယ်။

15:06

And imagine if that had played him out
with him standing there going,

305

894600

3392

ဒီနေရာမှာ သူဟာ ကံမကောင်းခဲ့ဘဲ
အဲဒီမှာ ခုန်ဆင်းလိုက်တဲ့ နောက် ရပ်နေရင်း၊

15:09

"No seriously, Heinrich,
I think this is broken,"

306

897992

2444

"တကယ်ပြောနေတာ၊ Heinrich၊ ဒီမှာ
ကျိုးသွားထင်တယ်"လို့ ပြောခဲ့ရင်

15:12

we wouldn't enjoy watching that.
That would be stressful.

307

900436

2750

ကျွန်မတို့ဟာ အဲဒါကို ဘယ်ကြည့်ပျော်တော့မလဲ။
အဲဒါဟာ စိတ်ညစ်စရာကြီး ဖြစ်မှာပါ။

15:15

Or if he was running around
with a visibly broken leg laughing,

308

903186

2993

ဒါမှမဟုတ် သူဟာ ကျိုးနေမှန်း မြင်သာတဲ့
ခြေတန်းလန်းနဲ့ ပြေးနေခဲ့မယ် ဆိုရင်ကော၊

15:18

and his friends are going, "Heinrich, I
think we need to go to the hospital now,"

309

906179

3831

သူ့မိတ်ဆွေတွေကလည်း၊ "Heinrich ရယ်၊
တို့ဆေးရုံကို သွားကြစို့" ပြောနေရင်ကော၊

15:22

that also wouldn't be funny.

310

910010

1397

အဲဒါဟာ ရယ်စရာ မကောင်းနိုင်တော့ပါ။

15:23

The fact that the laughter works,

311

911407

1662

ရယ်မောခြင်းဟာ အမြဲတမ်း အကျိုးရှိတယ်၊

15:25

it gets him from a painful,
embarrassing, difficult situation,

312

913069

2962

၎င်းဟာ သူ့ကို နာကျင်ဖွယ်ရာ၊ စိတ်ညစ်စရာ၊
ခက်ခဲတဲ့ အခြေအနေမျိုးထဲကနေပြီး

15:28

into a funny situation, into what we're
actually enjoying there,

313

916031

3085

ရယ်စရာ အခြေအနေမျိုးထဲ ဆွဲနိုင်ခဲ့ခြင်းဟာ၊
ကျွန်မတို့ အားလုံးအတွက် ပျော်စရာပါ၊

15:31

and I think that's
a really interesting use,

314

919116

2187

အဲဒါကမှ တကယ့်ကို စိတ်ဝင်စားစရာ
ကောင်းတဲ့ အသုံးပြုမှုပါ၊

15:33

and it's actually happening all the time.

315

921303

1978

လက်တွေ့မှာ အဲဒီလို တချိန်လုံး
ဖြစ်ပျက်နေတာပါ။

15:35

For example, I can remember
something like this happening

316

923281

2691

ဥပမာ၊ ကျွန်မကပါ အလားတူ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာကို
မှတ်မိနေပါသေးတယ်၊

15:37

at my father's funeral.

317

925972

1197

ကျွန်မ ဖခင် အသုဘတုန်းကပါ။

15:39

We weren't jumping around
on the ice in our underpants.

318

927169

2615

ကျွန်မတို့ဟာ ရေကူးဝတ်စုံနဲ့
ရေခဲပြင်ထဲကို ခုန်နေကြတာ မဟုတ်ခဲ့ပါ။

15:41

We're not Canadian.

319

929784

2641

ကျွန်မတို့က ကနေဒါလူမျိုးတွေမှာ မဟုတ်ကြတာ။

15:44

(Laughter) (Applause)

320

932425

2455

(ရယ်မောသံများ) (လက်ခုပ်သံများ)

15:46

These events are always difficult, I had
a relative who was being a bit difficult,

321

934924

3883

အဲဒီလို အဖြစ်တွေဟာ အစဉ်ဘဲ မလွယ်ကြပါ၊
ဆွေမျိုး တယောက်ဆီမှာ ပြဿနာလေး ရှိနေခဲ့တယ်၊

15:50

my mum was not in a good place,

322

938807

1530

ကျွန်မ မိခင်ရဲ့ အခြေအနေဟော မကောင်းခဲ့ပါ၊

15:52

and I can remember finding myself
just before the whole thing started

323

940337

3284

ကျွန်မ မှတ်မိသလောက် အားလုံး မစခင်လေးတင်မှာ
ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အရာပါ၊

15:55

telling this story about something
that happened in a 1970s sitcom,

324

943621

4247

၁၉၇၀ ပြည့်နှစ် ဟာသဇာတ်ကားတွေမှာ
ဖြစ်တတ်တာ တခုခုကို ပြောနေခဲ့တာ မှတ်မိတယ်၊

15:59

and I just thought at the time,
I don't know why I'm doing this,

325

947868

2438

အဲဒီ အချိန်တုန်းကတော့ ကျွန်မ အဲဒီလို
လုပ်နေတာ ဘာကြောင့်လဲ မသိခဲ့ပါ၊

16:02

and what I realized I was doing

326

950306

2178

ကျွန်မဟာ တချိန်တုန်းက တနေရာရာမှ
ဖြစ်ခဲ့တာကို

16:04

was I was coming up with
something from somewhere

327

952484

2698

သူ့ကို ပြောပြဖို့ ကြိုးစားနေခဲ့တာ မှတ်မိတယ်၊

16:07

I could use to make her laugh
together with me.

328

955182

4389

ကျွန်မ သူ့ကို ကျွန်မနဲ့အတူတူ ရယ်မောလာစေဖို့
ကျွန်မ ပြောပြနေခဲ့တာပါ။

16:11

It was a very basic reaction
to find some reason we can do this.

329

959571

3313

တကယ်တော့ အဲဒီလို ကျွန်မတို့ လုပ်ကြရတာက
အဲဒီလို အကြောင်းရင်းကြောင့်ပါ။

16:14

We can laugh together.
We're going to get through this.

330

962884

2685

ကျွန်မတို့ အတူတူ ရယ်မောနိုင်ကြတယ်၊
ကျွန်မတို့ အခက်အခဲကို ကျော်လွှားနိုင်မှာပါ။

16:17

We're going to be okay.

331

965569

1496

ကျွန်မတို့ အားလုံး အိုကေ ဖြစ်လာမှာပါ။

16:19

And in fact, all of us
are doing this all the time.

332

967065

2431

တကယ်တော့ ကျွန်မတို့ အားလုံးဟာ
အဲဒီလို တချိန်လုံး လုပ်ကိုင်နေကြတာပါ။

16:21

You do it so often,
you don't even notice it.

333

969496

2190

အဲဒါကို လုပ်ဖန်များလွန်းလို့
သတိတောင် မထားမိကြတော့ဘူး။

16:23

Everybody underestimates
how often they laugh,

334

971686

2415

လူတိုင်းလိုလို သူတို့ မကြာခဏ
ရယ်မောကြတာကို လျှော့တွက်ကြပါတယ်၊

16:26

and you're doing something,
when you laugh with people,

335

974101

3018

ရှင်တို့ဟာ အခြားလူတွေနဲ့
ရယ်မောနေခြင်းဟာဖြင့်၊

16:29

that's actually letting you access
a really ancient evolutionary system

336

977119

4830

ရှင်တို့ဟာ တကယ့်ကို ရှေးဟောင်းကျတဲ့
ဆင့်ကဲစနစ်ကို ရယူ အသုံးချနေခြင်းပါပဲ၊

16:33

that mammals have evolved
to make and maintain social bonds,

337

981949

3807

နို့တိုက်သတ္တဝါတွေက လူမှုရေး အနှောင်းအဖွဲ့
ထိန်းသိမ်းထားရန် ဆင့်ကဲမြှင့်ခဲ့ကြတဲ့ အရာပါ၊

16:37

and clearly to regulate emotions,
to make ourselves feel better.

338

985756

3390

ခံစာချက်တွေကို ညှိနှိုင်းပေးခြင်းဟာ
အားလုံး ပိုနေထိုင်ကောင်းစေဖို့ အတွက်ပါ။

16:41

It's not something specific to humans --
it's a really ancient behavior

339

989146

3390

အဲဒါ လူသားတို့နဲ့မှ အထူးသက်ဆိုင်တာ မဟုတ်ပါ၊
အဲဒါဟာ တကယ့်ကို ရှေးကျတဲ့ ပြုမူပုံပါ၊

16:44

which really helps us regulate how we feel
and makes us feel better.

340

992536

4064

အဲဒါဟာ တကယ့်ကိုပဲ ကျွန်မတို့ရဲ့ ခံစားမှုကို
ထိန်းညှိပေးလျက် ခံစားမှု ပိုကောင်းလာစေတာပါ။

16:48

In other words, when it comes to laughter,

341

996600

2902

တမျိုးပြောရရင်၊ ရယ်မောချင်ပြီ ဆိုရင်၊
ကျွန်မတို့ဟာ၊

16:51

you and me, baby, ain't nothing
but mammals. (Laughter)

342

999502

2670

ရှင်တို့ရော၊ ကျွန်မ၊ ကလေးငယ်တွေဟာ
နို့တိုက်သတ္တဝါဖြစ်ကြလို့ပါ။ (ရယ်မောသံများ)

16:54

Thank you.

343

1002172

2345

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

16:56

Thank you. (Applause)

344

1004517

7246

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by Myo Aung
Reviewed by sann tint

ABOUT THE SPEAKER

Sophie Scott - Neuroscientist, stand-up comic
While exploring the neuroscience of speech and vocal behavior, Sophie Scott stumbled upon a surprising second vocation: making audiences laugh as a stand-up comic.

Why you should listen

As deputy director of the University College London’s Institute of Cognitive Neuroscience, Sophie Scott seeks out the neurological basis of communication, whether it’s speech or vocalized emotion.

As a pioneering researcher in the science of laughter, she’s made some unexpected discoveries -- including that rats are ticklish, and that the one tactic that’s almost guaranteed to get someone to laugh is to show them someone else laughing. But as an occasional stand-up comedian with UCL’s Bright Club, she shows that she’s no slouch at getting laughs herself.

More profile about the speaker
Sophie Scott | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Sophie Scott: ကျွန်မတို့ ရယ်ကြတာ ဘာကြောင့်လဲ | TED Talk | TED.com