TED2015
Sophie Scott: Why we laugh
Sophie Scott: Tại sao chúng ta cười
Filmed:
Readability: 3.9
3,932,346 views
Bạn có biết rằng bạn sẽ có nhiều hơn 30 lần để cười nếu bạn ở cùng với ai đó so với khi bạn ở một mình? Nhà thần kinh học về nhận thức Sophie Scott chia sẻ điều này và những sự thật đáng ngạc nhiên về tiếng cười trong nhịp độ nhanh, hành động đóng gói và, vâng, dash vui nhộn này thông qua khoa học của chủ đề.
Sophie Scott - Neuroscientist, stand-up comic
While exploring the neuroscience of speech and vocal behavior, Sophie Scott stumbled upon a surprising second vocation: making audiences laugh as a stand-up comic. Full bio
While exploring the neuroscience of speech and vocal behavior, Sophie Scott stumbled upon a surprising second vocation: making audiences laugh as a stand-up comic. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Xin chào. Hôm nay tôi sẽ nói với các bạn
về tiếng cười,
về tiếng cười,
00:12
Hi. I'm going to talk
to you today about laughter,
to you today about laughter,
0
714
3204
00:15
and I just want to start
by thinking about the first time
by thinking about the first time
1
3918
2789
tôi muốn bắt đầu bằng việc
nghĩ về lần đầu tiên
nghĩ về lần đầu tiên
00:18
I can ever remember noticing laughter.
2
6707
2029
tôi từng nhớ đã để ý đến tiếng cười
00:20
This is when I was a little girl.
I would've been about six.
I would've been about six.
3
8736
2822
Lúc tôi còn là
1 bé gái khoảng 6 tuổi.
1 bé gái khoảng 6 tuổi.
00:23
And I came across my parents
doing something unusual,
doing something unusual,
4
11558
3555
Tôi tình cờ nhìn thấy ba mẹ
đang làm điều gì đó kỳ lạ,
đang làm điều gì đó kỳ lạ,
00:27
where they were laughing.
5
15113
1506
và họ đang cười.
00:28
They were laughing very, very hard.
6
16619
2067
Họ đang cười rất, rất nhiều.
00:30
They were lying on the floor laughing.
7
18686
1904
Họ cười lăn ra đất.
00:32
They were screaming with laughter.
8
20590
1950
Họ cười vang lên.
00:34
I did not know what they were
laughing at, but I wanted in.
laughing at, but I wanted in.
9
22540
4227
Tôi không rõ họ cười điều gì,
nhưng tôi cũng muốn tham gia.
nhưng tôi cũng muốn tham gia.
00:38
I wanted to be part of that,
10
26767
1704
Tôi muốn là 1 phần của việc đó,
00:40
and I kind of sat around at the edge
going, "Hoo hoo!" (Laughter)
going, "Hoo hoo!" (Laughter)
11
28471
3099
và tôi đã đến ngồi cạnh
cùng cười vang "Haha!" (Tiếng cười)
cùng cười vang "Haha!" (Tiếng cười)
00:43
Now, incidentally,
what they were laughing at
what they were laughing at
12
31570
3439
Thật ngạc nhiên, điều mà họ đang cười
00:47
was a song which people used to sing,
13
35009
2600
là về 1 bài hát quen thuộc
mà mọi người thường hát,
mà mọi người thường hát,
00:49
which was based around
signs in toilets on trains
signs in toilets on trains
14
37609
3646
phỏng theo những ký hiệu
trong các nhà vệ sinh trên xe lửa
trong các nhà vệ sinh trên xe lửa
00:53
telling you what you could
and could not do
and could not do
15
41255
2995
bảo bạn nên và không nên làm gì
00:56
in toilets on trains.
16
44250
1440
trong các nhà vệ sinh này.
00:57
And the thing you have to remember
about the English is, of course,
about the English is, of course,
17
45690
3203
1 điều hẳn bạn phải nhớ về người Anh,
tất nhiên,
tất nhiên,
01:00
we do have an immensely
sophisticated sense of humor.
sophisticated sense of humor.
18
48893
2723
là chúng tôi có 1 kiểu hài hước
vô cùng giả tạo.
vô cùng giả tạo.
01:03
(Laughter)
19
51616
1159
(Tiếng cười)
01:04
At the time, though, I didn't
understand anything of that.
understand anything of that.
20
52775
2733
Lúc đó dù tôi chẳng hiểu gì cả.
01:07
I just cared about the laughter,
21
55508
1559
Tôi chỉ quan tâm đến tiếng cười,
01:09
and actually, as a neuroscientist,
I've come to care about it again.
I've come to care about it again.
22
57067
3352
giờ đây khi đã là nhà thần kinh học,
tiếng cười thu hút tôi lần nữa.
tiếng cười thu hút tôi lần nữa.
01:12
And it is a really weird thing to do.
23
60419
2757
Đó thật sự là 1 hoạt động phi thường.
01:15
What I'm going to do now
is just play some examples
is just play some examples
24
63176
2417
Những điều tôi sắp làm
là trình diễn vài ví dụ
là trình diễn vài ví dụ
01:17
of real human beings laughing,
25
65593
1551
về tiếng cười thực thụ của con người,
01:19
and I want you think about the sound
people make and how odd that can be,
people make and how odd that can be,
26
67144
3483
tôi muốn bạn nghĩ đến âm thanh phát ra
và nó có thể kỳ lạ đến mưc nào,
và nó có thể kỳ lạ đến mưc nào,
01:22
and in fact how primitive
laughter is as a sound.
laughter is as a sound.
27
70627
2577
và thực tế bản chất của tiếng cười
là về âm thanh
là về âm thanh
01:25
It's much more like an animal call
than it is like speech.
than it is like speech.
28
73204
2809
Nó khá giống với tiếng động vật
hơn là tiếng nói chuyện.
hơn là tiếng nói chuyện.
01:28
So here we've got some laughter for you.
The first one is pretty joyful.
The first one is pretty joyful.
29
76013
3474
Đây là một số giọng cười.
Giọng đầu tiên cực kỳ vui vẻ.
Giọng đầu tiên cực kỳ vui vẻ.
01:31
(Audio: Laughing)
30
79487
13655
(Âm thanh: cười vui)
01:47
Now this next guy, I need him to breathe.
31
95406
2675
Người kế tiếp, anh ta
thực sự cần lấy hơi.
thực sự cần lấy hơi.
01:50
There's a point in there
where I'm just, like,
where I'm just, like,
32
98081
2152
Ở đây có một điểm
như tôi vừa trình bày
như tôi vừa trình bày
01:52
you've got to get some air in there, mate,
33
100233
2022
là có một chút không khí ở đây
01:54
because he just sounds
like he's breathing out.
like he's breathing out.
34
102255
2205
vì âm thanh nghe như anh ta đang thở
01:56
(Audio: Laughing)
35
104460
8727
(Âm thanh: tiếng cười)
02:05
This hasn't been edited; this is him.
36
113187
2995
Đây không phải chỉnh sửa;
mà thực sự là chính anh ấy.
mà thực sự là chính anh ấy.
02:08
(Audio: Laughing)
(Laughter)
(Laughter)
37
116182
6362
(Âm thanh: cười)
(Tiếng cười)
(Tiếng cười)
02:14
And finally we have --
this is a human female laughing.
this is a human female laughing.
38
122544
3739
Và cuối cùng chúng ta có --
Tiếng cười của một phụ nữ.
Tiếng cười của một phụ nữ.
02:18
And laughter can take us to some pretty
odd places in terms of making noises.
odd places in terms of making noises.
39
126283
4063
Giọng cười có thể kèm theo
những tiếng ồn thật kỳ lạ
những tiếng ồn thật kỳ lạ
02:22
(Audio: Laughing)
40
130346
8789
(Âm thanh: cười vui)
02:41
She actually says, "Oh my God,
what is that?" in French.
what is that?" in French.
41
149953
2660
Cô ấy thốt lên, "Chúa ơi, cái gì vậy?
bằng tiếng Pháp.
bằng tiếng Pháp.
02:44
We're all kind of with her.
I have no idea.
I have no idea.
42
152613
3566
Chúng ta cũng giống như cô ấy.
Tôi không có ý kiến
Tôi không có ý kiến
02:48
Now, to understand laughter,
you have to look at a part of the body
you have to look at a part of the body
43
156179
3427
Bây giờ để hiểu về tiếng cười,
bạn phải nhìn vào một phần cơ thể
bạn phải nhìn vào một phần cơ thể
02:51
that psychologists and neuroscientists
don't normally spend much time looking at,
don't normally spend much time looking at,
44
159606
3824
mà các nhà tâm lý và thần kinh học
thường ít quan tâm đến,
thường ít quan tâm đến,
02:55
which is the ribcage,
45
163430
1065
đó là phần lồng ngực,
02:56
and it doesn't seem terribly exciting,
46
164495
1816
dù trông nó có vẻ không phấn khích,
02:58
but actually you're all using
your ribcage all the time.
your ribcage all the time.
47
166311
2679
nhưng thật ra lồng ngực của ta
hoạt động mọi lúc.
hoạt động mọi lúc.
03:00
What you're all doing
at the moment with your ribcage,
at the moment with your ribcage,
48
168990
2583
Những gì bạn đang làm
với lồng ngực của mình
với lồng ngực của mình
03:03
and don't stop doing it, is breathing.
49
171573
1840
là hoạt động không ngừng,
là việc thở.
là việc thở.
03:05
So you use the intercostal muscles,
the muscles between your ribs,
the muscles between your ribs,
50
173413
3150
Vì bạn sử dụng các cơ liên sườn,
các cơ ở giữa xương sườn,
các cơ ở giữa xương sườn,
03:08
to bring air in and out of your lungs
51
176563
1777
để đưa không khí vào và ra khỏi phổi
03:10
just by expanding
and contracting your ribcage,
and contracting your ribcage,
52
178340
2190
chỉ bằng cách mở rộng và thu hẹp lồng ngực
03:12
and if I was to put a strap
around the outside of your chest
around the outside of your chest
53
180530
2878
giả sử tôi đặt một dây đai
vòng quanh ngoài ngực bạn
vòng quanh ngoài ngực bạn
03:15
called a breath belt, and just look
at that movement,
at that movement,
54
183408
2570
gọi là dây đai thở,
rồi nhìn vào chuyển động ấy,
rồi nhìn vào chuyển động ấy,
03:17
you see a rather gentle sinusoidal
movement, so that's breathing.
movement, so that's breathing.
55
185978
3154
bạn sẽ thấy một chuyển động hình sin
thoai thoải, đó là việc thở.
thoai thoải, đó là việc thở.
03:21
You're all doing it. Don't stop.
56
189132
1578
Nó diễn ra liên tục
không ngừng
không ngừng
03:22
As soon as you start talking,
57
190710
1394
Ngay khi bạn bắt đầu nói,
03:24
you start using your breathing
completely differently.
completely differently.
58
192104
2627
là bạn bắt đầu sử dụng hơi thở
theo cách hoàn toàn khác.
theo cách hoàn toàn khác.
03:26
So what I'm doing now is you see
something much more like this.
something much more like this.
59
194731
2947
Tôi sẽ chỉ bạn thấy
1 điều còn hơn thế nữa
1 điều còn hơn thế nữa
03:29
In talking, you use very fine
movements of the ribcage
movements of the ribcage
60
197678
2593
Khi nói, bạn co bóp lồng ngực nhiều lần
03:32
to squeeze the air out --
61
200271
1380
để đẩy khí ra ngoài --
03:33
and in fact, we're the only animals
that can do this.
that can do this.
62
201651
2489
Chúng ta là động vật duy nhất
làm được điều này.
làm được điều này.
03:36
It's why we can talk at all.
63
204140
1541
Đó là lý do chúng ta có thể nói
03:37
Now, both talking and breathing
has a mortal enemy,
has a mortal enemy,
64
205681
3162
Cả nói và thở đều có chung kẻ tử thù,
03:40
and that enemy is laughter,
65
208843
2366
và kẻ đó là cười,
03:43
because what happens when you laugh
66
211209
2449
vì những gì xảy ra khi bạn cười
03:45
is those same muscles
start to contract very regularly,
start to contract very regularly,
67
213658
3301
đó là những cơ giống nhau
bắt đầu co lại thường xuyên hơn,
bắt đầu co lại thường xuyên hơn,
03:48
and you get this very marked
sort of zig-zagging,
sort of zig-zagging,
68
216959
2418
và chúng được ghi nhận
như hình zig-zag,
như hình zig-zag,
03:51
and that's just squeezing
the air out of you.
the air out of you.
69
219377
2183
nghĩa là khí đang được đẩy ra bên ngoài.
03:53
It literally is that basic a way
of making a sound.
of making a sound.
70
221560
2467
Đó thật sự là cách cơ bản
để tạo ra âm thanh.
để tạo ra âm thanh.
03:56
You could be stamping on somebody,
it's having the same effect.
it's having the same effect.
71
224027
2996
Bạn có thể đặt tay lên người khác,
để thấy hiện tượng tương tự.
để thấy hiện tượng tương tự.
03:59
You're just squeezing air out,
72
227023
1484
Bạn đang đẩy khí ra ngoài,
04:00
and each of those contractions --
Ha! -- gives you a sound.
Ha! -- gives you a sound.
73
228507
2833
và mỗi lần co bóp này --
Ha! -- tạo ra một âm thanh.
Ha! -- tạo ra một âm thanh.
04:03
And as the contractions run together,
you can get these spasms,
you can get these spasms,
74
231340
2963
Khi các cơn co thắt liên tục,
bạn có thể bị co giật
bạn có thể bị co giật
04:06
and that's when you start getting
these -- (Wheezing) -- things happening.
these -- (Wheezing) -- things happening.
75
234303
3780
và đó là khi bạn bắt đầu
(thở khò khè) -- như vầy
(thở khò khè) -- như vầy
04:10
I'm brilliant at this. (Laughter)
76
238083
3494
Tôi rất giỏi việc này. (Tiếng cười)
04:13
Now, in terms of the science of laughter,
there isn't very much,
there isn't very much,
77
241577
4225
Không có nhiều nghiên cứu về tiếng cười,
04:17
but it does turn out that pretty much
everything we think we know
everything we think we know
78
245802
3048
nhưng nó chỉ ra khá nhiều điều
mà chúng ta nghĩ là chúng ta biết
mà chúng ta nghĩ là chúng ta biết
04:20
about laughter is wrong.
79
248850
2192
về tiếng cười là sai.
04:23
So it's not at all unusual, for example,
to hear people to say
to hear people to say
80
251042
2956
Điều đó không bất thường tí nào,
như việc ta thường nghe rằng
như việc ta thường nghe rằng
04:25
humans are the only animals that laugh.
81
253998
2003
con người là động vật duy nhất biết cười.
04:28
Nietzsche thought that humans
are the only animals that laugh.
are the only animals that laugh.
82
256001
2933
Nietzsche cho rằng con người
là động vật duy nhất cười.
là động vật duy nhất cười.
04:30
In fact, you find laughter
throughout the mammals.
throughout the mammals.
83
258934
2453
Nhưng bạn thấy đó
động vật có vú cũng biết cười.
động vật có vú cũng biết cười.
04:33
It's been well-described
and well-observed in primates,
and well-observed in primates,
84
261387
2586
Điều này đã được mô tả và quan sát
ở bộ linh trưởng,
ở bộ linh trưởng,
04:35
but you also see it in rats,
85
263973
1404
và kể cả ở loài chuột,
04:37
and wherever you find it --
86
265377
1306
và bất kỳ đâu bạn quan sát
04:38
humans, primates, rats --
87
266683
2106
như ở con người, linh trưởng, chuột --
04:40
you find it associated
with things like tickling.
with things like tickling.
88
268789
3019
bạn sẽ thấy mối liên quan với
những thứ như cù lét
những thứ như cù lét
04:43
That's the same for humans.
89
271808
3088
Là tương tự ở loài người.
04:46
You find it associated with play,
and all mammals play.
and all mammals play.
90
274896
4667
Bạn thấy nó liên hệ với việc vui đùa,
và cách thể hiện ở động vật có vú.
và cách thể hiện ở động vật có vú.
04:51
And wherever you find it,
it's associated with interactions.
it's associated with interactions.
91
279563
3994
Và bất cứ nơi đâu,
nó đều liên hệ với sự tương tác.
nó đều liên hệ với sự tương tác.
04:55
So Robert Provine, who has done
a lot of work on this,
a lot of work on this,
92
283557
2590
Robert Provine đã nghiên cứu nhiều
về lĩnh vực này,
về lĩnh vực này,
04:58
has pointed out that you are 30 times
more likely to laugh
more likely to laugh
93
286147
4840
và chỉ ra rằng bạn sẽ cười nhiều hơn 30 lần
05:02
if you are with somebody else
than if you're on your own,
than if you're on your own,
94
290987
3366
nếu bạn ở cùng ai khác hơn ở một mình,
05:06
and where you find most laughter
95
294353
1904
và nơi tìm thấy nhiều tiếng cười nhất
05:08
is in social interactions
like conversation.
like conversation.
96
296257
2727
là trong các tương tác xã hội
như cuộc đối thoại
như cuộc đối thoại
05:10
So if you ask human beings,
"When do you laugh?"
"When do you laugh?"
97
298984
2242
Nếu bạn hỏi ai đó,
"Khi nào bạn cười?"
"Khi nào bạn cười?"
05:13
they'll talk about comedy and they'll talk
about humor and they'll talk about jokes.
about humor and they'll talk about jokes.
98
301226
3951
họ sẽ nói về hài kịch, sự hài hước,
và các câu chuyện đùa.
và các câu chuyện đùa.
05:17
If you look at when they laugh,
they're laughing with their friends.
they're laughing with their friends.
99
305177
3199
Nếu bạn thấy họ cười,
đó là khi họ cười với bè bạn.
đó là khi họ cười với bè bạn.
05:20
And when we laugh with people, we're
hardly ever actually laughing at jokes.
hardly ever actually laughing at jokes.
100
308376
3587
Và khi cười với người khác,
ta ít khi thực sự cười vì câu chuyện đùa.
ta ít khi thực sự cười vì câu chuyện đùa.
05:23
You are laughing to show people
that you understand them,
that you understand them,
101
311963
2663
Bạn cười để thể hiện rằng bạn hiểu họ
05:26
that you agree with them, that you're
part of the same group as them.
part of the same group as them.
102
314626
3248
rằng bạn đồng tình với họ,
rằng bạn là 1 phần của nhóm.
rằng bạn là 1 phần của nhóm.
05:29
You're laughing to show
that you like them.
that you like them.
103
317874
1999
Tiếng cười chỉ ra rằng bạn thích họ.
05:31
You might even love them.
104
319873
1205
Thậm chí bạn yêu họ.
05:33
You're doing all that at the same time
as talking to them,
as talking to them,
105
321078
2710
Đó là tất cả những gì bạn làm
khi giao tiếp với họ
khi giao tiếp với họ
05:35
and the laughter is doing a lot
of that emotional work for you.
of that emotional work for you.
106
323788
3020
tiếng cười thay bạn thể hiện nhiều cảm xúc
05:38
Something that Robert Provine
has pointed out, as you can see here,
has pointed out, as you can see here,
107
326808
3178
Điều mà Robert Provine chỉ ra
mà bạn có thể thấy ở đây,
mà bạn có thể thấy ở đây,
05:41
and the reason why we were laughing
108
329986
1679
lý do tại sao chúng ta cười
05:43
when we heard those
funny laughs at the start,
funny laughs at the start,
109
331665
2141
khi vừa nghe những giọng cười vui vẻ
05:45
and why I was laughing
when I found my parents laughing,
when I found my parents laughing,
110
333806
2705
và tại sao tôi lại cười
khi thấy ba mẹ mình cười vang,
khi thấy ba mẹ mình cười vang,
05:48
is that it's an enormously
behaviorally contagious effect.
behaviorally contagious effect.
111
336511
2835
đó là hiệu ứng hành vi lan truyền
đáng kinh ngạc.
đáng kinh ngạc.
05:51
You can catch laughter from somebody else,
112
339346
2094
Bạn có thể bắt lấy tiếng cười
từ người khác,
từ người khác,
05:53
and you are more likely to catch laughter
off somebody else if you know them.
off somebody else if you know them.
113
341440
3659
và bạn có xu hướng bắt tiếng cười
từ những người mình quen.
từ những người mình quen.
05:57
So it's still modulated
by this social context.
by this social context.
114
345099
2259
Điều đó vẫn được vận hành
trong bối cảnh xã hội.
trong bối cảnh xã hội.
05:59
You have to put humor to one side
115
347358
1588
Tạm gác sự hài hước sang một bên
06:00
and think about the social
meaning of laughter
meaning of laughter
116
348946
2221
và nghĩ về ý nghĩa xã hội của tiếng cười
06:03
because that's where its origins lie.
117
351167
2088
đó cũng chính là nguồn gốc của giả dối.
06:05
Now, something I've got very interested in
is different kinds of laughter,
is different kinds of laughter,
118
353255
4180
Bây giờ, điều làm tôi thấy thú vị
là những tiếng cười khác nhau,
là những tiếng cười khác nhau,
06:09
and we have some neurobiological evidence
about how human beings vocalize
about how human beings vocalize
119
357435
4713
Có vài bằng chứng sinh học thần kinh
về cách phát âm của loài người
về cách phát âm của loài người
06:14
that suggests there might be
two kinds of laughs that we have.
two kinds of laughs that we have.
120
362148
4133
cho rằng có 2 loại tiếng cười.
06:18
So it seems possible that the neurobiology
for helpless, involuntary laughter,
for helpless, involuntary laughter,
121
366281
4946
Có các bằng chứng sinh học khả dĩ
cho tiếng cười miễn cưỡng,
cho tiếng cười miễn cưỡng,
06:23
like my parents lying on the floor
screaming about a silly song,
screaming about a silly song,
122
371227
3204
như việc ba mẹ tôi cười lăn
chỉ vì 1 bài hát ngớ ngẩn,
chỉ vì 1 bài hát ngớ ngẩn,
06:26
might have a different basis to it
than some of that more polite
than some of that more polite
123
374431
3034
mang nền tảng khác biệt cơ bản
so với điệu cười xã giao
so với điệu cười xã giao
06:29
social laughter that you encounter,
which isn't horrible laughter,
which isn't horrible laughter,
124
377465
3166
lịch sự hơn mà bạn bắt gặp,
đó tuy không phải kinh khủng gì,
đó tuy không phải kinh khủng gì,
06:32
but it's behavior somebody is doing
as part of their communicative act to you,
as part of their communicative act to you,
125
380631
4318
nhưng nó là 1 phần cách ứng xử
trong giao tiếp của người khác với bạn,
trong giao tiếp của người khác với bạn,
06:36
part of their interaction with you;
they are choosing to do this.
they are choosing to do this.
126
384949
3101
1 phần trong tương tác với bạn;
mà họ lựa chọn để thể hiện.
mà họ lựa chọn để thể hiện.
06:40
In our evolution, we have developed
two different ways of vocalizing.
two different ways of vocalizing.
127
388050
3389
Trong quá trình tiến hóa, ta đã
phát triển 2 cách phát âm khác nhau
phát triển 2 cách phát âm khác nhau
06:43
Involuntary vocalizations
are part of an older system
are part of an older system
128
391439
2917
Những cách phát âm miễn cưỡng
thuộc một phần hệ thống cũ hơn
thuộc một phần hệ thống cũ hơn
06:46
than the more voluntary vocalizations
like the speech I'm doing now.
like the speech I'm doing now.
129
394356
3203
là cách phát âm chủ động như
bài diễn thuyết mà tôi đang trình bày.
bài diễn thuyết mà tôi đang trình bày.
06:49
So we might imagine that laughter
might actually have two different roots.
might actually have two different roots.
130
397559
3481
Nên chúng ta có thể hình dung tiếng cười
thật sự có 2 nguồn gốc khác biệt.
thật sự có 2 nguồn gốc khác biệt.
06:53
So I've been looking at this
in more detail.
in more detail.
131
401040
2048
Và tôi đang nghiên cứu chi tiết điều này.
06:55
To do this, we've had to make
recordings of people laughing,
recordings of people laughing,
132
403088
3223
Để làm việc đó, chúng tôi đã ghi âm
lại tiếng cười của mọi người,
lại tiếng cười của mọi người,
06:58
and we've had to do whatever it takes
to make people laugh,
to make people laugh,
133
406311
2777
chúng tôi làm bất kỳ điều gì
để khiến họ cười
để khiến họ cười
07:01
and we got those same people
to produce more posed, social laughter.
to produce more posed, social laughter.
134
409088
3209
và yêu cầu chính những người này
cười một cách xã giao
cười một cách xã giao
07:04
So imagine your friend told a joke,
135
412297
1668
Hình dung bạn mình kể 1 chuyện cười
07:05
and you're laughing because
you like your friend,
you like your friend,
136
413965
2288
và bạn cười vì bạn thích bạn mình
07:08
but not really because
the joke's all that.
the joke's all that.
137
416253
2008
chứ không thật sự cười vì câu chuyện.
07:10
So I'm going to play you
a couple of those.
a couple of those.
138
418261
2093
Tôi sẽ cho bạn xem cả 2 trường hợp này
07:12
I want you to tell me if you think
this laughter is real laughter,
this laughter is real laughter,
139
420354
3153
Tôi muốn bạn cho tôi biết
bạn nghĩ điệu cười này là thật,
bạn nghĩ điệu cười này là thật,
07:15
or if you think it's posed.
140
423507
1299
hay là theo yêu cầu.
07:16
So is this involuntary laughter
or more voluntary laughter?
or more voluntary laughter?
141
424806
2936
Là tiếng cười miễn cưỡng hay tự nguyện?
07:19
(Audio: Laughing)
142
427742
4880
(Âm thanh: tiếng cười)
07:24
What does that sound like to you?
143
432622
1615
Âm thanh này bạn thấy thế nào?
07:26
Audience: Posed.
Sophie Scott: Posed? Posed.
Sophie Scott: Posed? Posed.
144
434237
2073
Khán giả: yêu cầu.
SS: yêu cầu? đúng rồi
SS: yêu cầu? đúng rồi
07:28
How about this one?
145
436310
1509
Còn cái này thì sao?
07:29
(Audio: Laughing)
146
437819
4551
(Âm thanh: vui cười)
07:34
(Laughter)
147
442370
1432
(Tiếng cười)
07:35
I'm the best.
148
443802
1416
Tôi là số một.
07:37
(Laughter) (Applause)
149
445218
2639
(Tiếng cười) (Vỗ tay)
07:39
Not really.
150
447857
1736
Không hẳn.
07:41
No, that was helpless laughter,
151
449593
2250
Đó là tiếng cười vô ích,
07:43
and in fact, to record that,
all they had to do was record me
all they had to do was record me
152
451843
3275
sự thật là, để thu lại điều đó,
tất cả điều họ phải làm là ghi âm tôi
tất cả điều họ phải làm là ghi âm tôi
07:47
watching one of my friends listening to
something I knew she wanted to laugh at,
something I knew she wanted to laugh at,
153
455118
3777
xem người bạn của tôi nghe điều gì đó
làm cô ấy buồn cười
làm cô ấy buồn cười
07:50
and I just started doing this.
154
458895
1470
và tôi chỉ bắt đầu
làm điều này
làm điều này
07:52
What you find is that people
are good at telling the difference
are good at telling the difference
155
460365
3217
Điều bạn thấy là con người
rất giỏi trong phân biệt sự khác nhau
rất giỏi trong phân biệt sự khác nhau
07:55
between real and posed laughter.
156
463582
1545
giữa tiếng cười thật và giả
07:57
They seem to be different things to us.
157
465127
1914
Chúng có vẻ khác nhau
với mỗi chúng ta.
với mỗi chúng ta.
07:59
Interestingly, you see something
quite similar with chimpanzees.
quite similar with chimpanzees.
158
467041
3032
Thú vị là, bạn thấy điều gì đó
khá giống với loài tinh tinh.
khá giống với loài tinh tinh.
08:02
Chimpanzees laugh differently
if they're being tickled
if they're being tickled
159
470073
2548
Tinh tinh cười rất khác biệt
khi bị cù lét
khi bị cù lét
08:04
than if they're playing with each other,
160
472621
1969
so với khi chúng vui đùa với nhau,
08:06
and we might be seeing
something like that here,
something like that here,
161
474590
2262
chúng ta thấy vài nét
tương đồng ở đây,
tương đồng ở đây,
08:08
involuntary laughter, tickling laughter,
being different from social laughter.
being different from social laughter.
162
476852
3694
tiếng cười miễn cưỡng, cười do cù lét,
khác với điệu cười xã giao.
khác với điệu cười xã giao.
08:12
They're acoustically very different.
163
480546
1741
Chúng rất khác nhau về âm điệu.
08:14
The real laughs are longer.
They're higher in pitch.
They're higher in pitch.
164
482287
2492
Tiếng cười thật sự thì lâu hơn.
Nó cao hơn về cao độ.
Nó cao hơn về cao độ.
08:16
When you start laughing hard,
165
484779
1419
Khi bạn bắt đầu cười nhiều,
08:18
you start squeezing air out
from your lungs
from your lungs
166
486198
2053
bạn bắt đầu đẩy khí ra từ phổi
08:20
under much higher pressures
than you could ever produce voluntarily.
than you could ever produce voluntarily.
167
488251
3191
dưới áp lực cao hơn so với
khi tự nguyện
khi tự nguyện
08:23
For example, I could never
pitch my voice that high to sing.
pitch my voice that high to sing.
168
491442
2922
Ví dụ, tôi chẳng bao giờ có thể
đẩy giọng mình lên cao để hát.
đẩy giọng mình lên cao để hát.
08:26
Also, you start to get these sort of
contractions and weird whistling sounds,
contractions and weird whistling sounds,
169
494364
3668
Bạn bắt đầu có các cơn co thắt
và âm thanh huýt sáo kỳ dị,
và âm thanh huýt sáo kỳ dị,
08:30
all of which mean that real laughter
is extremely easy,
is extremely easy,
170
498032
2766
tất cả điều đó có nghĩa là
tiếng cười thật sự cực kỳ dễ,
tiếng cười thật sự cực kỳ dễ,
08:32
or feels extremely easy to spot.
171
500798
2072
hoặc cực kỳ dễ nhận biết.
08:34
In contrast, posed laughter,
we might think it sounds a bit fake.
we might think it sounds a bit fake.
172
502870
5082
Ngược lại, tiếng cười theo yêu cầu,
chúng ta nghĩ nó nghe có vẻ giả tạo.
chúng ta nghĩ nó nghe có vẻ giả tạo.
08:39
Actually, it's not, it's actually
an important social cue.
an important social cue.
173
507952
2740
Nhưng không, nó thật sự là
một gợi ý xã giao quan trọng.
một gợi ý xã giao quan trọng.
08:42
We use it a lot, we're choosing
to laugh in a lot of situations,
to laugh in a lot of situations,
174
510692
3077
Chúng ta dùng nó rất nhiều,
chúng ta cười ở nhiều tình huống,
chúng ta cười ở nhiều tình huống,
08:45
and it seems to be its own thing.
175
513769
1613
Đó có vẻ như là vai trò của nó.
08:47
So, for example, you find
nasality in posed laughter,
nasality in posed laughter,
176
515382
2787
Ví dụ, bạn nhận ra âm mũi
trong tiếng cười theo yêu cầu,
trong tiếng cười theo yêu cầu,
08:50
that kind of "ha ha ha ha ha" sound
177
518169
2107
như kiểu âm thanh "ha ha ha ha ha"
08:52
that you never get, you could not do,
if you were laughing involuntarily.
if you were laughing involuntarily.
178
520276
3447
mà bạn không bao giờ
có thể làm được khi cười miễn cưỡng.
có thể làm được khi cười miễn cưỡng.
08:55
So they do seem to be genuinely
these two different sorts of things.
these two different sorts of things.
179
523723
3232
Họ thực hiện 2 kiểu cười khác nhau này
một cách rất thật.
một cách rất thật.
08:58
We took it into the scanner
to see how brains respond
to see how brains respond
180
526955
2550
Chúng tôi dùng máy scan
quan sát phản hồi của não
quan sát phản hồi của não
09:01
when you hear laughter.
181
529505
1212
khi bạn nghe tiếng cười.
09:02
And when you do this,
this is a really boring experiment.
this is a really boring experiment.
182
530717
2668
Và việc đó quả là
1 thử nghiệm buồn chán.
1 thử nghiệm buồn chán.
09:05
We just played people
real and posed laughs.
real and posed laughs.
183
533385
2045
Chúng tôi phát tiếng cười
thật và giả
thật và giả
09:07
We didn't tell them
it was a study on laughter.
it was a study on laughter.
184
535430
2204
Mà không nói đó là
nghiên cứu tiếng cười.
nghiên cứu tiếng cười.
09:09
We put other sounds in there
to distract them,
to distract them,
185
537634
2199
Và cài các âm thanh khác
để gây nhiễu,
để gây nhiễu,
09:11
and all they're doing
is lying listening to sounds.
is lying listening to sounds.
186
539833
2387
tất cả những gì họ cần làm
là nằm lắng nghe.
là nằm lắng nghe.
09:14
We don't tell them to do anything.
187
542220
1643
Chúng tôi không bảo họ làm gì cả.
09:15
Nonetheless, when you hear real laughter
and when you hear posed laughter,
and when you hear posed laughter,
188
543863
3474
Tuy nhiên, khi nghe tiếng cười thật sự
và tiếng cười theo yêu cầu,
và tiếng cười theo yêu cầu,
09:19
the brains are responding
completely differently,
completely differently,
189
547337
2417
não bộ sẽ phản ứng hoàn toàn khác nhau,
09:21
significantly differently.
190
549754
1432
cực kỳ khác biệt.
09:23
What you see in the regions in blue,
which lies in auditory cortex,
which lies in auditory cortex,
191
551186
3548
Điều bạn thấy là ở khu vực màu xanh,
nằm trên vùng vỏ não thính giác,
nằm trên vùng vỏ não thính giác,
09:26
are the brain areas that respond
more to the real laughs,
more to the real laughs,
192
554734
2689
là khu vực não phản hồi nhiều hơn
với tiếng cười thật,
với tiếng cười thật,
09:29
and what seems to be the case,
193
557423
1441
còn trong trường hợp,
09:30
when you hear somebody
laughing involuntarily,
laughing involuntarily,
194
558864
2157
Khi bạn nghe ai đó
cười một cách miễn cưỡng,
cười một cách miễn cưỡng,
09:33
you hear sounds you would never
hear in any other context.
hear in any other context.
195
561021
2727
bạn sẽ nghe âm thanh mà
không thể nghe ở bối cảnh khác.
không thể nghe ở bối cảnh khác.
09:35
It's very unambiguous,
196
563748
1086
Một cách rất rõ ràng,
09:36
and it seems to be associated
with greater auditory processing
with greater auditory processing
197
564834
3070
Nó có vẻ liên quan
đến quá trình xử lý cao hơn
đến quá trình xử lý cao hơn
09:39
of these novel sounds.
198
567904
1370
của các âm thanh mới lạ
09:41
In contrast, when you hear somebody
laughing in a posed way,
laughing in a posed way,
199
569274
3809
Trái lại, khi nghe ai đó
cười theo yêu cầu
cười theo yêu cầu
09:45
what you see are these regions in pink,
200
573083
2042
Bạn thấy
khu vực màu hồng
khu vực màu hồng
09:47
which are occupying brain areas
associated with mentalizing,
associated with mentalizing,
201
575125
2879
Nằm ở vùng vỏ não
liên quan đến hoạt động tinh thần
liên quan đến hoạt động tinh thần
09:50
thinking about what
somebody else is thinking.
somebody else is thinking.
202
578004
2155
Dùng để nghĩ về
điều người khác nghĩ
điều người khác nghĩ
09:52
And I think what that means is,
203
580159
1540
Với tôi điều đó nghĩa là
09:53
even if you're having your brain scanned,
which is completely boring
which is completely boring
204
581699
3197
Thậm chí nếu scan não của bạn,
1 việc vốn rất nhàm chán
1 việc vốn rất nhàm chán
09:56
and not very interesting,
205
584896
1200
và chẳng thú vị gì,
09:58
when you hear somebody going,
"A ha ha ha ha ha,"
"A ha ha ha ha ha,"
206
586096
2333
Khi bạn nghe ai đó
cười "A ha ha ha ha ha,"
cười "A ha ha ha ha ha,"
10:00
you're trying to work out
why they're laughing.
why they're laughing.
207
588429
2196
Bạn sẽ cố tìm cho ra
vì sao họ cười.
vì sao họ cười.
10:02
Laughter is always meaningful.
208
590625
1445
Điệu cười luôn
có ý nghĩa.
có ý nghĩa.
10:04
You are always trying
to understand it in context,
to understand it in context,
209
592070
2340
Bạn luôn cố tìm ra
ý nghĩa trong nó
ý nghĩa trong nó
10:06
even if, as far as you are concerned,
at that point in time,
at that point in time,
210
594410
2866
Thậm chí, chỉ cần bạn quan tâm
thì tại thời điểm đó
thì tại thời điểm đó
10:09
it has not necessarily
anything to do with you,
anything to do with you,
211
597276
2187
Dù chẳng cần thiết gì với bạn
10:11
you still want to know
why those people are laughing.
why those people are laughing.
212
599463
2672
Bạn vẫn muốn biết
tại sao mọi người cười
tại sao mọi người cười
10:14
Now, we've had the opportunity to look
at how people hear real and posed laughter
at how people hear real and posed laughter
213
602135
3866
Giờ hãy nhìn vào cách mọi người
nghe tiếng cười thật và theo yêu cầu
nghe tiếng cười thật và theo yêu cầu
10:18
across the age range.
214
606001
1063
Ở mọi độ tuổi.
10:19
So this is an online experiment
we ran with the Royal Society,
we ran with the Royal Society,
215
607064
2931
Sau đây là 1 thử nghiệm online
ở hiệp hội Hoàng Gia
ở hiệp hội Hoàng Gia
10:21
and here we just asked people
two questions.
two questions.
216
609995
2104
Chúng tôi hỏi mọi người
2 câu hỏi
2 câu hỏi
10:24
First of all, they heard some laughs,
217
612099
1828
Đầu tiên họ nghe những tiếng cười,
10:25
and they had to say, how real
or posed do these laughs sound?
or posed do these laughs sound?
218
613927
3019
Rồi chỉ ra, tiếng cười thật và giả
nghe thế nào?
nghe thế nào?
10:28
The real laughs are shown in red
and the posed laughs are shown in blue.
and the posed laughs are shown in blue.
219
616946
3457
Tiếng cười thật là màu đỏ,
còn tiếng cười giả màu xanh
còn tiếng cười giả màu xanh
10:32
What you see is there is a rapid onset.
220
620403
1897
Bạn sẽ thấy 1 khởi đầu
rất nhanh
rất nhanh
10:34
As you get older, you get better
and better at spotting real laughter.
and better at spotting real laughter.
221
622300
3352
Vì càng lớn, bạn càng giỏi
nhận dạng tiếng cười thật
nhận dạng tiếng cười thật
10:37
So six-year-olds are at chance,
they can't really hear the difference.
they can't really hear the difference.
222
625652
3325
Ở độ 6 tuổi, ta chưa thực sự
nghe ra điểm khác biệt
nghe ra điểm khác biệt
10:40
By the time you are older, you get better,
223
628977
2152
Càng lớn, bạn càng giỏi hơn,
10:43
but interestingly, you do not hit
peak performance in this dataset
peak performance in this dataset
224
631129
3622
Nhưng thú vị là, bạn chưa đạt
hiệu suất cao nhất trong tập dữ liệu
hiệu suất cao nhất trong tập dữ liệu
10:46
until you are in your
late 30s and early 40s.
late 30s and early 40s.
225
634751
3531
Cho tới khi bạn gần
cuối 30 hay đầu 40 tuổi
cuối 30 hay đầu 40 tuổi
10:50
You don't understand laughter fully
by the time you hit puberty.
by the time you hit puberty.
226
638282
3041
Bạn không hiểu trọn vẹn tiếng cười
trước tuổi dậy thì
trước tuổi dậy thì
10:53
You don't understand laughter fully
by the time your brain has matured
by the time your brain has matured
227
641323
3297
Và sẽ không hiểu thấu chúng
cho đến khi não bộ trưởng thành
cho đến khi não bộ trưởng thành
10:56
at the end of your teens.
228
644620
1394
Vào cuối độ tuổi teen.
10:58
You're learning about laughter
throughout your entire early adult life.
throughout your entire early adult life.
229
646014
3798
Bạn học về tiếng cười
trong suốt giai đoạn trưởng thành
trong suốt giai đoạn trưởng thành
11:01
If we turn the question around and now say
not, what does the laughter sound like
not, what does the laughter sound like
230
649812
3802
Giờ quay trở lại, và thay vì hỏi
về âm điệu ra sao
về âm điệu ra sao
11:05
in terms of being real
or posed, but we say,
or posed, but we say,
231
653614
2052
Ở tiếng cười thật và giả,
ta nên hỏi
ta nên hỏi
11:07
how much does this laughter
make you want to laugh,
make you want to laugh,
232
655666
2484
Tiếng cười đó làm bạn
cười theo đến mức nào
cười theo đến mức nào
11:10
how contagious is this laughter to you,
we see a different profile.
we see a different profile.
233
658150
3215
Nó đã lây sang bạn ra sao,
ta thấy những nền tảng khác nhau
ta thấy những nền tảng khác nhau
11:13
And here, the younger you are,
234
661365
1503
Như ở đây, khi bạn càng trẻ,
11:14
the more you want to join in
when you hear laughter.
when you hear laughter.
235
662868
2434
Bạn càng muốn tham gia
khi bạn nghe tiếng cười
khi bạn nghe tiếng cười
11:17
Remember me laughing with my parents
when I had no idea what was going on.
when I had no idea what was going on.
236
665302
3493
Nhớ việc tôi cùng cười với ba mẹ,
mà không biết điều gì diễn ra
mà không biết điều gì diễn ra
11:20
You really can see this.
237
668795
1226
Bạn thấy đó.
11:22
Now everybody, young and old,
238
670021
1395
Mọi người cả già lẫn trẻ
11:23
finds the real laughs more contagious
than the posed laughs,
than the posed laughs,
239
671416
2845
Đều thấy tiếng cười thực dễ lan truyền hơn
11:26
but as you get older, it all becomes
less contagious to you.
less contagious to you.
240
674261
2910
Nhưng càng lớn, nó càng ít
lây lan sang bạn
lây lan sang bạn
11:29
Now, either we're all just becoming
really grumpy as we get older,
really grumpy as we get older,
241
677171
4204
Giờ đây, càng lớn chúng ta
càng trở nên gắt gỏng
càng trở nên gắt gỏng
11:33
or it may mean that as you
understand laughter better,
understand laughter better,
242
681375
2929
Hay nghĩa là bạn hiểu hơn về tiếng cười
11:36
and you are getting better at doing that,
243
684304
2089
và bạn làm điều đó tốt hơn,
11:38
you need more than just
hearing people laugh to want to laugh.
hearing people laugh to want to laugh.
244
686393
2946
Bạn cần nhiều hơn là việc
chỉ nghe mọi người cười để cười theo
chỉ nghe mọi người cười để cười theo
11:41
You need the social stuff there.
245
689339
2647
Bạn cần các công cụ xã hội ở đây
11:43
So we've got a very interesting behavior
246
691986
1974
Nên chúng ta có những hành vi rất thú vị
11:45
about which a lot of our
lay assumptions are incorrect,
lay assumptions are incorrect,
247
693960
3153
về rất nhiều những giả định
là không chính xác
là không chính xác
11:49
but I'm coming to see that actually
there's even more to laughter
there's even more to laughter
248
697113
3851
Nhưng tôi đã đi đến nhận ra sự thực
là tiếng cười thậm chí còn hơn cả
là tiếng cười thậm chí còn hơn cả
11:52
than it's an important social emotion
we should look at,
we should look at,
249
700964
2731
việc là 1 cảm xúc xã hội quan trọng
như ta thấy
như ta thấy
11:55
because it turns out
people are phenomenally nuanced
people are phenomenally nuanced
250
703695
2919
Vì hoá ra con người
mang đầy sắc thái phi thường
mang đầy sắc thái phi thường
11:58
in terms of how we use laughter.
251
706614
1587
Trong việc ta dùng tiếng cười
12:00
There's a really lovely
set of studies coming out
set of studies coming out
252
708201
2284
Có 1 tập hợp các nghiên cứu
12:02
from Robert Levenson's lab in California,
253
710485
2094
Từ phòng thí nghiệm của
Robert Levenson ở California
Robert Levenson ở California
12:04
where he's doing
a longitudinal study with couples.
a longitudinal study with couples.
254
712579
2476
nơi ông làm các nghiên cứu dọc
với các cặp đôi
với các cặp đôi
12:07
He gets married couples,
men and women, into the lab,
men and women, into the lab,
255
715055
2783
Ông đem các cặp vợ chồng
vào phòng thí nghiệm,
vào phòng thí nghiệm,
12:09
and he gives them
stressful conversations to have
stressful conversations to have
256
717838
2294
và ông cho họ có 1 cuộc nói chuyện
đầy căng thẳng
đầy căng thẳng
12:12
while he wires them up to a polygraph
so he can see them becoming stressed.
so he can see them becoming stressed.
257
720132
3532
khi ông nối họ vào 1 máy phát hiện nói dối
và xem họ trở nên căng thẳng.
và xem họ trở nên căng thẳng.
12:15
So you've got the two of them in there,
and he'll say to the husband,
and he'll say to the husband,
258
723664
3235
Và khi có 2 người họ trong đó,
và ông sẽ nói với người chồng,
và ông sẽ nói với người chồng,
12:18
"Tell me something that your wife does
that irritates you."
that irritates you."
259
726899
2782
"Kể tôi nghe việc gì vợ ông
làm khó chịu ông."
làm khó chịu ông."
12:21
And what you see is immediately --
260
729681
1616
Và điều bạn nhận ra ngay lập tức
12:23
just run that one through your head
briefly, you and your partner --
briefly, you and your partner --
261
731297
3327
cứ nghĩ về nó trong đầu bạn,
bạn và bạn tình của mình
bạn và bạn tình của mình
12:26
you can imagine everybody gets a bit
more stressed as soon as that starts.
more stressed as soon as that starts.
262
734624
4148
bạn có thể tưởng tượng mọi người cảm thấy
căng thẳng khi nó bắt đầu.
căng thẳng khi nó bắt đầu.
12:30
You can see physically,
people become more stressed.
people become more stressed.
263
738772
2624
Bạn có thể thấy tận mắt là,
họ trở nên căng thẳng.
họ trở nên căng thẳng.
12:33
What he finds is that the couples
who manage that feeling of stress
who manage that feeling of stress
264
741396
5782
Điều ông nhận thấy là những cặp đôi
giữ được bình tĩnh
giữ được bình tĩnh
12:39
with laughter,
positive emotions like laughter,
positive emotions like laughter,
265
747178
3506
với tiếng cười,
cảm xúc tích cực như tiếng cười,
cảm xúc tích cực như tiếng cười,
12:42
not only immediately become less stressed,
266
750684
3808
không chỉ giảm căng thẳng tức thời,
12:46
they can see them
physically feeling better,
physically feeling better,
267
754492
2414
mà họ còn nhìn thấy nhau thấy
tốt hơn về thể xác,
tốt hơn về thể xác,
12:48
they're dealing with this
unpleasant situation better together,
unpleasant situation better together,
268
756906
3158
họ trải qua tình huống khó chịu này
tốt hơn với nhau,
tốt hơn với nhau,
12:52
they are also the couples that report
269
760064
1821
Còn có những cặp đôi còn báo rằng
12:53
high levels of satisfaction
in their relationship
in their relationship
270
761885
2359
có sự thỏa mãn cao trong
mối quan hệ của họ
mối quan hệ của họ
12:56
and they stay together for longer.
271
764244
1671
Và họ ở cạnh nhau lâu dài hơn.
12:57
So in fact, when you look
at close relationships,
at close relationships,
272
765915
2321
Thực tế khi nhìn vào
những mối quan hệ thân thiết
những mối quan hệ thân thiết
13:00
laughter is a phenomenally useful index
273
768236
1898
Tiếng cười là 1 chỉ số nền tảng hữu ích
13:02
of how people are regulating
their emotions together.
their emotions together.
274
770134
2473
trong cách mọi người kiểm soát
cảm xúc của họ cùng nhau.
cảm xúc của họ cùng nhau.
13:04
We're not just emitting it at each other
to show that we like each other,
to show that we like each other,
275
772607
3425
Chúng ta không chỉ làm thế với nhau
để thể hiện là chúng ta thích nhau,
để thể hiện là chúng ta thích nhau,
13:08
we're making ourselves
feel better together.
feel better together.
276
776032
2055
chúng ta còn làm bản thân thấy tốt hơn.
13:10
Now, I don't think this is going
to be limited to romantic relationships.
to be limited to romantic relationships.
277
778087
3451
Tôi không nghĩ điều này
sẽ bị hạn chế với những quan hệ tình cảm.
sẽ bị hạn chế với những quan hệ tình cảm.
13:13
I think this is probably
going to be a characteristic
going to be a characteristic
278
781538
2473
Tôi nghĩ nó chắc chắn là
1 dạng tính cách
1 dạng tính cách
13:16
of close emotional relationships
such as you might have with friends,
such as you might have with friends,
279
784011
3318
của các mối quan hệ thân thiết
như bạn có với bạn bè,
như bạn có với bạn bè,
13:19
which explains my next clip,
280
787329
1829
mà sẽ giải thích cho clip sau của tôi,
13:21
which is of a YouTube video of some
young men in the former East Germany
young men in the former East Germany
281
789158
3645
là 1 video trên Youtube của những người
đàn ông trẻ ở phía đông Đức xưa
đàn ông trẻ ở phía đông Đức xưa
13:24
on making a video to promote
their heavy metal band,
their heavy metal band,
282
792803
3506
về việc làm video để quảng bá
ban nhạc heavy metal của họ,
ban nhạc heavy metal của họ,
13:28
and it's extremely macho,
and the mood is very serious,
and the mood is very serious,
283
796309
2902
và nó cực kì nam tính,
và tâm trạng rất kiên quyết,
và tâm trạng rất kiên quyết,
13:31
and I want you to notice
what happens in terms of laughter
what happens in terms of laughter
284
799211
3112
và tôi muốn bạn chú ý
điều gì xảy ra với tiếng cười
điều gì xảy ra với tiếng cười
13:34
when things go wrong
285
802323
1950
khi mọi việc đi sai hướng
13:36
and how quickly that happens,
and how that changes the mood.
and how that changes the mood.
286
804273
3852
nó thay đổi nhanh đến đâu,
và thay đổi cảm xúc thế nào.
và thay đổi cảm xúc thế nào.
13:41
He's cold. He's about to get wet.
He's got swimming trunks on,
He's got swimming trunks on,
287
809869
3042
Anh ấy lạnh và anh ấy sắp bị ướt.
anh ấy mặc đồ bơi vào,
anh ấy mặc đồ bơi vào,
13:44
got a towel.
288
812911
3738
lấy 1 cái khăn.
13:48
Ice.
289
816649
1672
Đá.
13:50
What might possibly happen?
290
818321
2438
Điều gì có thể xảy ra?
13:54
Video starts.
291
822593
1579
Video bắt đầu.
13:57
Serious mood.
292
825663
1899
Tâm trạng kiên quyết.
14:06
And his friends are already laughing.
They are already laughing, hard.
They are already laughing, hard.
293
834744
4505
Và bạn anh ấy đã chuẩn bị cười.
Họ đã cười rồi.
Họ đã cười rồi.
14:11
He's not laughing yet.
294
839249
1904
Anh ấy chưa cười.
14:14
(Laughter)
295
842863
1649
(Tiếng cười)
14:16
He's starting to go now.
296
844512
2211
Anh ấy chuẩn bị đi bây giờ.
14:25
And now they're all off.
297
853461
2057
Và họ đều đã nghỉ cả.
14:27
(Laughter)
298
855518
5038
(Tiếng cười)
14:44
They're on the floor.
299
872653
1742
Họ đang ở trên sàn.
14:46
(Laughter)
300
874395
3622
(Tiếng cười)
14:55
The thing I really like about that
is it's all very serious
is it's all very serious
301
883727
3312
Điều tôi thích về nó là vì
nó rất kiên quyết
nó rất kiên quyết
14:59
until he jumps onto the ice, and
as soon as he doesn't go through the ice,
as soon as he doesn't go through the ice,
302
887039
3725
tới khi anh ấy nhảy lên tảng băng, và
khi anh ấy không qua được lớp băng,
khi anh ấy không qua được lớp băng,
15:02
but also there isn't blood
and bone everywhere,
and bone everywhere,
303
890764
2263
nhưng cũng không có máu và hài cốt
ở đâu cả,
ở đâu cả,
15:05
his friends start laughing.
304
893027
1573
bạn anh ấy bắt đâu cười.
15:06
And imagine if that had played him out
with him standing there going,
with him standing there going,
305
894600
3392
Và tưởng tượng nếu điều đó chơi anh ta
với việc anh ta đứng đó,
với việc anh ta đứng đó,
15:09
"No seriously, Heinrich,
I think this is broken,"
I think this is broken,"
306
897992
2444
"Không thiệt tình, Heinrich,
tôi nghĩ nó hỏng rồi."
tôi nghĩ nó hỏng rồi."
15:12
we wouldn't enjoy watching that.
That would be stressful.
That would be stressful.
307
900436
2750
chúng ta không thích xem điều đó.
Nó sẽ rất căng thẳng.
Nó sẽ rất căng thẳng.
15:15
Or if he was running around
with a visibly broken leg laughing,
with a visibly broken leg laughing,
308
903186
2993
Hoặc nếu anh ta chạy vòng vòng với
1 cái chân gãy và cười,
1 cái chân gãy và cười,
15:18
and his friends are going, "Heinrich, I
think we need to go to the hospital now,"
think we need to go to the hospital now,"
309
906179
3831
và bạn của anh ta, "Heinrich, tôi nghĩ
là chúng ta cần đi bệnh viện ngay,"
là chúng ta cần đi bệnh viện ngay,"
15:22
that also wouldn't be funny.
310
910010
1397
điều đó cũng không vui gì.
15:23
The fact that the laughter works,
311
911407
1662
Điều là tiếng cười thật sự có lợi,
15:25
it gets him from a painful,
embarrassing, difficult situation,
embarrassing, difficult situation,
312
913069
2962
nó giúp anh ta khỏi tình trạng đau đớn,
mắc cỡ và khó khăn,
mắc cỡ và khó khăn,
15:28
into a funny situation, into what we're
actually enjoying there,
actually enjoying there,
313
916031
3085
và 1 tình huống hài hước, vào điều
chúng ta tận hưởng tại đây,
chúng ta tận hưởng tại đây,
15:31
and I think that's
a really interesting use,
a really interesting use,
314
919116
2187
và tôi nghĩ đó là 1 cách dùng thú vị,
15:33
and it's actually happening all the time.
315
921303
1978
và nó thực sự xảy ra hoài.
15:35
For example, I can remember
something like this happening
something like this happening
316
923281
2691
Ví dụ, tôi có thể nhớ việc xảy ra thế này
15:37
at my father's funeral.
317
925972
1197
với đám tang của cha tôi.
15:39
We weren't jumping around
on the ice in our underpants.
on the ice in our underpants.
318
927169
2615
Chúng tôi mặc đồ lót mà
chạy nhảy trên băng.
chạy nhảy trên băng.
15:41
We're not Canadian.
319
929784
2641
Chúng tôi không phải người Canada.
15:44
(Laughter) (Applause)
320
932425
2455
(Tiếng cười) (Vỗ tay)
15:46
These events are always difficult, I had
a relative who was being a bit difficult,
a relative who was being a bit difficult,
321
934924
3883
Những điều này luôn khó khăn, tôi có
1 người họ hàng cũng một chút khó khăn,
1 người họ hàng cũng một chút khó khăn,
15:50
my mum was not in a good place,
322
938807
1530
mẹ tôi thì rất tệ hại,
15:52
and I can remember finding myself
just before the whole thing started
just before the whole thing started
323
940337
3284
và tôi có thể nhớ tìm thấy bản thân mình
chỉ trước khi mọi thứ bắt đầu
chỉ trước khi mọi thứ bắt đầu
15:55
telling this story about something
that happened in a 1970s sitcom,
that happened in a 1970s sitcom,
324
943621
4247
kể chuyện này về điều gì đó đã xảy ra
trong 1 chương trình hài thập kỉ 70,
trong 1 chương trình hài thập kỉ 70,
15:59
and I just thought at the time,
I don't know why I'm doing this,
I don't know why I'm doing this,
325
947868
2438
và tôi nghĩ lúc đó,
tôi không biết sao tôi làm thế,
tôi không biết sao tôi làm thế,
16:02
and what I realized I was doing
326
950306
2178
và điều tôi nhận ra khi tôi làm
16:04
was I was coming up with
something from somewhere
something from somewhere
327
952484
2698
đó là tôi đang nghĩ tới điều gì đó
ở đâu đó
ở đâu đó
16:07
I could use to make her laugh
together with me.
together with me.
328
955182
4389
Tôi từng có thể làm bà ấy cười với tôi.
16:11
It was a very basic reaction
to find some reason we can do this.
to find some reason we can do this.
329
959571
3313
Nó là phản ứng rất cơ bản
để tim vài lý do chúng ta có thể làm thế.
để tim vài lý do chúng ta có thể làm thế.
16:14
We can laugh together.
We're going to get through this.
We're going to get through this.
330
962884
2685
Chúng tôi cười với nhau.
Cùng vượt qua điều này.
Cùng vượt qua điều này.
16:17
We're going to be okay.
331
965569
1496
Và chúng tôi sẽ ổn.
16:19
And in fact, all of us
are doing this all the time.
are doing this all the time.
332
967065
2431
Thực tế chúng ta
đều làm điều này mọi lúc.
đều làm điều này mọi lúc.
16:21
You do it so often,
you don't even notice it.
you don't even notice it.
333
969496
2190
Bạn hay làm điều đó
mà thậm chí không nghĩ về nó
mà thậm chí không nghĩ về nó
16:23
Everybody underestimates
how often they laugh,
how often they laugh,
334
971686
2415
Ta thường đánh giá thấp
bao lâu mình cười,
bao lâu mình cười,
16:26
and you're doing something,
when you laugh with people,
when you laugh with people,
335
974101
3018
Và mình làm gì
khi cười với người khác,
khi cười với người khác,
16:29
that's actually letting you access
a really ancient evolutionary system
a really ancient evolutionary system
336
977119
4830
điều đó thực sự cho ta tiếp cận
1 hệ thống tiến hoá cổ xưa
1 hệ thống tiến hoá cổ xưa
16:33
that mammals have evolved
to make and maintain social bonds,
to make and maintain social bonds,
337
981949
3807
mà loài động vật có vú đã tiến hóa để
tạo ra và duy trì các mối liên hệ văn hóa,
tạo ra và duy trì các mối liên hệ văn hóa,
16:37
and clearly to regulate emotions,
to make ourselves feel better.
to make ourselves feel better.
338
985756
3390
và để kiểm soát cảm xúc,
để làm bản thân chúng ta thấy tốt hơn.
để làm bản thân chúng ta thấy tốt hơn.
16:41
It's not something specific to humans --
it's a really ancient behavior
it's a really ancient behavior
339
989146
3390
Nó không phải 1 điều gì đó chỉ cho người
nó là 1 hành động cổ xưa
nó là 1 hành động cổ xưa
16:44
which really helps us regulate how we feel
and makes us feel better.
and makes us feel better.
340
992536
4064
thực sự giúp chúng ta kiểm soát cách chúng
ta cảm nhận và làm chúng ta thấy tốt hơn.
ta cảm nhận và làm chúng ta thấy tốt hơn.
16:48
In other words, when it comes to laughter,
341
996600
2902
Nói cách khác, khi cười
16:51
you and me, baby, ain't nothing
but mammals. (Laughter)
but mammals. (Laughter)
342
999502
2670
Bạn và tôi, chúng ta chẳng là gì
ngoài là động vật có vú
ngoài là động vật có vú
16:54
Thank you.
343
1002172
2345
Cám ơn
16:56
Thank you. (Applause)
344
1004517
7246
Xin cám ơn. (Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Sophie Scott - Neuroscientist, stand-up comicWhile exploring the neuroscience of speech and vocal behavior, Sophie Scott stumbled upon a surprising second vocation: making audiences laugh as a stand-up comic.
Why you should listen
As deputy director of the University College London’s Institute of Cognitive Neuroscience, Sophie Scott seeks out the neurological basis of communication, whether it’s speech or vocalized emotion.
As a pioneering researcher in the science of laughter, she’s made some unexpected discoveries -- including that rats are ticklish, and that the one tactic that’s almost guaranteed to get someone to laugh is to show them someone else laughing. But as an occasional stand-up comedian with UCL’s Bright Club, she shows that she’s no slouch at getting laughs herself.
Sophie Scott | Speaker | TED.com