TEDxStockholm
Greta Thunberg: The disarming case to act right now on climate change
Greta Thunberg: ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုအပေါ် ယခုချက်ချင်း ဆောင်ရွက်ရမည့် အရေးပေါ်ကိစ္စ။
Filmed:
Readability: 3.4
4,925,488 views
ဒီလက်တွေ့ဆောင်ရွက်ရန် တက်ကြွစွာနိုးဆော်မှုမှာ ၁၆နှစ်အရွယ် ရာသီဥတုအရေးလုပ်ရှားသူ ဂရဲတား ချွန်းဘက်က သြဂုတ် ၂၀၁၈မှာ ဘာကြောင့် သူမ ကျောင်းမတက်ဘဲ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာမှုအသိကို မြှင့်တင်နိုင်ရန် ဆွီဒင်လွှတ်တော်ရှေ့မှာ သပိတ်မှောက်ဆန္ဒပြပွဲကိုစီစဥ်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာ့ရဲ့ အာရုံစိုက်မှုကို ယူခဲ့သလဲ ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ ''ရာသီဥတု အရေးပေါ် ပြဿနာက ဖြေရှင်းပြီးသားပါ။ ကျွန်မတို့မှာ အချက်အလက်တွေရော ဖြေရှင်းနည်းတွေရော ရှိပြီးသားပါ၊ ကျွန်မတို့ လုပ်ဖို့လိုတာက နိုးထပြီး ပြောင်းလဲဖို့ပဲ''၊ ''လို့ ဂရဲတား ချွန်းဘက် ကပြောတယ်။ '
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
When I was about eight years old,
0
1341
2967
ကျွန်မ အသက် ၈နှစ်တုန်းက စပြီး
ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု သို့ ကမ္ဘာကြီး
ပူနွေးလာမူဆိုတာကို စကြားခဲ့တယ်။
ပူနွေးလာမူဆိုတာကို စကြားခဲ့တယ်။
00:16
I first heard about something
called climate change or global warming.
called climate change or global warming.
1
4308
4242
00:21
Apparently, that was something
humans have created by our way of living.
humans have created by our way of living.
2
9619
4570
ကြည့်ရတာတော့ လူတွေနေထိုင်မူ
ပုံစံကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ပုံ
ပုံစံကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ပုံ
00:27
I was told to turn off
the lights to save energy
the lights to save energy
3
15222
3617
ကျွန်မကို စွမ်းအင်ချွေတာဖို့
မီးတွေပိတ်ခိုင်းတယ်။
မီးတွေပိတ်ခိုင်းတယ်။
00:31
and to recycle paper to save resources.
4
19088
3371
သဘာဝအရင်းအမြစ်တွေချွေတာဖို့
စက္ကူတွေ ပြန်သုံးခိုင်းတယ်။
စက္ကူတွေ ပြန်သုံးခိုင်းတယ်။
00:36
I remember thinking
that it was very strange
that it was very strange
5
24268
2811
ကျွန်မ အရမ်းထူးဆန်းတယ်
လို့ထင်တာမှတ်မိသေးတယ်....
လို့ထင်တာမှတ်မိသေးတယ်....
00:39
that humans, who are
an animal species among others,
an animal species among others,
6
27309
3710
သက်ရှိမျိုးစိတ်တွေကြားမှာ လူတွေက
00:43
could be capable of changing
the Earth's climate.
the Earth's climate.
7
31019
4179
ကမ္ဘာ့ ရာသီဥတုကိုတောင်
ပြောင်းနိုင်တယ်ဆိုပြီး။
ပြောင်းနိုင်တယ်ဆိုပြီး။
00:48
Because if we were,
and if it was really happening,
and if it was really happening,
8
36090
3471
တကယ်သာ အဲ့တာ ဖြစ်နေတာအမှန်ဆိုရင်
00:51
we wouldn't be talking
about anything else.
about anything else.
9
39836
2903
ကျွန်တော်တို့တွေ တခြားကိစ္စ
တွေပြောနေတာမှာ မဟုတ်ဘူး။
တွေပြောနေတာမှာ မဟုတ်ဘူး။
00:55
As soon as you'd turn on the TV,
everything would be about that.
everything would be about that.
10
43720
4280
တီဗွီဖွင့်လိုက်တာနဲ့ တွေ့သမျှဟာတွေက
အဲ့အကြောင်းပဲဖြစ်နေမှာ။
အဲ့အကြောင်းပဲဖြစ်နေမှာ။
01:00
Headlines, radio, newspapers,
11
48508
3033
သတင်းခေါင်းစီးကြီးတွေ၊ ရေဒီယို၊ သတင်းစာတွေ
01:03
you would never read or hear
about anything else,
about anything else,
12
51849
2841
တခြားအကြောင်းတွေ ဖတ်ရကြားရမှာ မဟုတ်ဘူး..
01:07
as if there was a world war going on.
13
55180
2539
ကမ္ဘာစစ်ဖြစ်နေသလိုပဲ နေမှာ..
01:10
But no one ever talked about it.
14
58838
2522
တကယ်က ဘယ်သူမှ ပြောမနေဘူး။
01:14
If burning fossil fuels was so bad
that it threatened our very existence,
that it threatened our very existence,
15
62130
6024
ရုပ်ကျွင်းလောင်စာတွေသုံးတာ ဆိုးလွန်းလို့
ကျွန်တော်တို့ ဖြစ်တည်မှုကိုခြိမ်းခြောက်ရင်
ကျွန်တော်တို့ ဖြစ်တည်မှုကိုခြိမ်းခြောက်ရင်
01:20
how could we just continue like before?
16
68649
2629
ဘာလို့အရင်လိုပဲ ဆက်လုပ်နေကြလဲ။
01:24
Why were there no restrictions?
17
72263
2235
ဘာလို့ တားဆီးမှုတွေ မရှိတာလဲ။
01:27
Why wasn't it made illegal?
18
75030
2290
ဘာလို့ တရားမဝင်ဘူးလို့ မသတ်မှတ်တာလဲ။
01:30
To me, that did not add up.
19
78921
2970
ကျွန်မတော့ နားမလည်ဘူး။
01:34
It was too unreal.
20
82288
2009
အရမ်းကို မယုံနိုင်စရာပဲ။
01:38
So when I was 11, I became ill.
21
86401
2577
ဒါနဲ့ ကျွန်မ အသက် ၁၁နှစ်
ရောက်တော့ နေမကောင်းဖြစ်လာတယ်။
ရောက်တော့ နေမကောင်းဖြစ်လာတယ်။
01:41
I fell into depression,
22
89250
1792
စိတ်ဓာတ် ထိုးကျတယ်။
01:43
I stopped talking,
23
91319
1294
စကားမပြောတော့ဘူး။
01:44
and I stopped eating.
24
92998
1489
စားလည်းမစားတော့ဘူး။
01:47
In two months, I lost
about 10 kilos of weight.
about 10 kilos of weight.
25
95699
3789
၂လအတွင်း ၁၀ကီလိုလောက် ဝိတ်ကျသွားတယ်။
01:52
Later on, I was diagnosed
with Asperger syndrome,
with Asperger syndrome,
26
100889
3119
နောက်တော့ ကျွန်မမှာ Asperger syndrome
01:56
OCD and selective mutism.
27
104319
2970
OCD နဲ့ selective mutism
တွေရှိနေတာ သိရတယ်။
တွေရှိနေတာ သိရတယ်။
02:00
That basically means I only speak
when I think it's necessary -
when I think it's necessary -
28
108189
3571
အဓိပ္ပါယ်ကတော့ ကျွန်မ စကားပြောဖို့
လိုတယ်ထင်မှပဲ စကားပြောတယ်ဆိုတာပဲ။
လိုတယ်ထင်မှပဲ စကားပြောတယ်ဆိုတာပဲ။
02:03
now is one of those moments.
29
111760
1910
အခုက အဲ့လိုပြောဖို့ လိုအပ်တဲ့အချိန်ပဲ။
02:05
(Applause)
30
113670
3588
(လက်ခုပ်သံများ)
02:15
For those of us who are on the spectrum,
31
123908
2382
ကျွန်မတို့လို စိတ်အခြေအနေရှိသူတွေအတွက်တော့
02:18
almost everything is black or white.
32
126290
2567
အရာအားလုံးနီးပါးက အဖြူနဲ့ အမည်းပဲ။
02:21
We aren't very good at lying,
33
129564
1670
ကျွန်မတို့က လိမ်တာလည်း မတော်ဘူး။
02:23
and we usually don't enjoy
participating in this social game
participating in this social game
34
131234
3364
လူမှုဆက်ဆံရေးကစားပွဲတွေမှာလည်း မပျော်ဘူး။
02:26
that the rest of you seem so fond of.
35
134598
2555
ကျန်တဲ့သင်တို့အားလုံး နှစ်သက်ပုံရတယ်နော်။
02:29
(Laughter)
36
137153
1270
(ရယ်သံများ)
02:30
I think in many ways
that we autistic are the normal ones,
that we autistic are the normal ones,
37
138688
3063
ကျွန်မတို့ autistic တွေက
ပိုပြီးတော့ ပုံမှန်သဘာဝကျပြီး
ပိုပြီးတော့ ပုံမှန်သဘာဝကျပြီး
02:34
and the rest of the people
are pretty strange,
are pretty strange,
38
142041
2327
ကျန်တဲ့လူတွေက
တော်တော်ထူးဆန်းတယ်လို့ထင်တယ်။
တော်တော်ထူးဆန်းတယ်လို့ထင်တယ်။
02:36
(Laughter)
39
144368
1193
(ရယ်သံများ)
02:37
especially when it comes to
the sustainability crisis,
the sustainability crisis,
40
145561
2948
အထူးသဖြင့် ရေရှည်ရှင်သန်
နိုင်ရေး ပြဿနာ မှာပေါ့။
နိုင်ရေး ပြဿနာ မှာပေါ့။
02:40
where everyone keeps saying
climate change is an existential threat
climate change is an existential threat
41
148800
3725
လူတိုင်းက ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြီးက
ကျွန်မတို့ဖြစ်တည်မှု ခြိမ်းခြောက်နေတဲ့
ကျွန်မတို့ဖြစ်တည်မှု ခြိမ်းခြောက်နေတဲ့
02:44
and the most important issue of all,
42
152925
2211
အရေးအကြီးဆုံးကိစ္စဖြစ်နေတာတောင်
02:47
and yet they just carry on like before.
43
155534
2548
ကျန်တဲ့လူတွေက ဘာမှမဖြစ်သလို
ဆက်လုပ်နေကြတယ်။
ဆက်လုပ်နေကြတယ်။
02:51
I don't understand that,
44
159631
1765
ကျွန်မတော့ နားမလည်ဘူး။
02:53
because if the emissions have to stop,
45
161699
2499
မီးခိုးတွေထွက်နေတာရပ်မှရမယ်ဆိုရင်
02:56
then we must stop the emissions.
46
164447
2132
ကျွန်မတို့တွေ မီးခိုးထွက်နေတာ ရပ်ရမယ်။
02:59
To me that is black or white.
47
167194
1825
ကျွန်မအတွက်တော့ အဖြူ(သို့) အမည်းပဲ။
03:01
There are no gray areas
when it comes to survival.
when it comes to survival.
48
169698
2762
ရှင်သန်ဖို့အတွက်မှာ မီးခိုးရောင် မရှိဘူး။
03:04
Either we go on
as a civilization or we don't.
as a civilization or we don't.
49
172830
2951
ကျွန်မတို့ လူအဖွဲ့အစည်းအနေနဲ့
ဆက်ရှိမယ်နဲ့ မရှိဘူးပဲ။
ဆက်ရှိမယ်နဲ့ မရှိဘူးပဲ။
03:08
We have to change.
50
176646
2293
ကျွန်မတို့တွေ ပြောင်းဖို့လိုတယ်။
03:12
Rich countries like Sweden
need to start reducing emissions
need to start reducing emissions
51
180016
3934
ဆွီဒင်လို ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံတွေက
မီးခိုးထွက်နေတာတွေ စတင်လျော့ချဖို့လိုတယ်။
မီးခိုးထွက်နေတာတွေ စတင်လျော့ချဖို့လိုတယ်။
03:15
by at least 15 percent every year.
52
183950
3280
နှစ်စဉ် ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း ဆိုတာအနည်းဆုံးပဲ။
03:20
And that is so that we can stay
below a two-degree warming target.
below a two-degree warming target.
53
188199
3920
ဒါက ကမ္ဘာကြီးပူနွေးမှု သတ်မှတ်ချက်
၂ ဒီဂရီအောက်မှာ နေနိုင်ဖို့ပါ။
၂ ဒီဂရီအောက်မှာ နေနိုင်ဖို့ပါ။
03:24
Yet, as the IPCC
have recently demonstrated,
have recently demonstrated,
54
192821
3452
ဒါပေမယ့် IPCC က များမကကြာ
ခင်က သရုပ်ပြခဲ့သလို
ခင်က သရုပ်ပြခဲ့သလို
03:29
aiming instead for 1.5 degrees Celsius
55
197250
2866
ဒီအစား သတ်မှတ်ချက် ၁.၅ ဒီဂရီ ထားခြင်းက
03:32
would significantly
reduce the climate impacts.
reduce the climate impacts.
56
200362
2940
ကမ္ဘာရာသီဥတုထိခိုက်မှုကို
သိသိသာသာလျော့ချနိုင်လိမ့်မယ်။
သိသိသာသာလျော့ချနိုင်လိမ့်မယ်။
03:35
But we can only imagine
what that means for reducing emissions.
what that means for reducing emissions.
57
203928
3870
ဒါပေမဲ့ မီးခိုးထွက်တာလျှော့ဖို့ဆိုတာ
စိတ်ကူးပဲ ယဉ်လို့ရတယ်။
စိတ်ကူးပဲ ယဉ်လို့ရတယ်။
03:40
You would think the media
and every one of our leaders
and every one of our leaders
58
208897
2703
မီဒီယာတွေနဲ့ ခေါင်းဆောင်တိုင်းက
တစ်ခြားအကြာင်းမပြောပဲ
တစ်ခြားအကြာင်းမပြောပဲ
03:43
would be talking about nothing else,
59
211607
2000
ဒီအကြောင်းပဲ ပြောနေမယ်လို့
သင်ထင်မိမယ်။
သင်ထင်မိမယ်။
03:45
but they never even mention it.
60
213897
2271
ဒါပေမဲ့ သူတို့အရေးတောင် မလုပ်ဘူး။
03:49
Nor does anyone ever mention
61
217004
1729
တခြားဘယ်သူမှလည်း မပြောကြတာက
03:50
the greenhouse gases
already locked in the system.
already locked in the system.
62
218739
3120
စနစ်ထဲမှာ ပိတ်မိနေနှင့်တဲ့
ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့တွေအကြောင်း၊
ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့တွေအကြောင်း၊
03:54
Nor that air pollution is hiding a warming
63
222340
2775
ရုပ်ကြွင်းလောင်စာတွေကို မီးရှို့တာ
ရပ်လိုက်တဲ့အခါ
ရပ်လိုက်တဲ့အခါ
လေထုညစ်ညမ်းမှုက ပူနွေးလာမှုကို
ဆက်ဖုံးထားမှာ မဟုတ်တဲ့ အကြောင်း၊
ဆက်ဖုံးထားမှာ မဟုတ်တဲ့ အကြောင်း၊
03:57
so that when we stop burning fossil fuels,
64
225455
2673
04:00
we already have an extra level of warming
65
228416
2201
ကျွန်တော်တို့တွေ
တစ်ဆင့်ပိုပူနေနှင့် ပြီးပါပြီ၊
တစ်ဆင့်ပိုပူနေနှင့် ပြီးပါပြီ၊
04:02
perhaps as high as
0.5 to 1.1 degrees Celsius.
0.5 to 1.1 degrees Celsius.
66
230864
4450
၀.၅ ကနေ ၁.၁ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီးရက် လောက်အထိပေါ့။
04:09
Furthermore does hardly
anyone speak about the fact
anyone speak about the fact
67
237072
2552
ပြီးတော့ ဘယ်သူမှပြောမနေကြတဲ့ နောက်တစ်ချက်က
04:11
that we are in the midst
of the sixth mass extinction,
of the sixth mass extinction,
68
239624
3552
နေ့စဉ် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်နေတဲ့
မျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၀၀ လောက်နဲ့အတူ
မျိုးစိတ်ပေါင်း ၂၀၀ လောက်နဲ့အတူ
04:15
with up to 200 species
going extinct every single day,
going extinct every single day,
69
243765
4921
ကျွန်မတို့ဟာ ဆဌမ အစုလိုက် မျိုးသုဉ်း
ပျောက်ကွယ်မှုကြီးရဲ့ အလယ်မှာဆိုတာပါ။
ပျောက်ကွယ်မှုကြီးရဲ့ အလယ်မှာဆိုတာပါ။
04:22
that the extinction rate today
70
250178
3641
ယနေ့ မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်နှုန်းက
04:25
is between 1,000 and 10,000 times higher
71
253819
3800
ပုံမှန်လို့ ယူဆလို့ရတာထက်
အဆ ၁၀၀၀ ကနေ ၁၀၀၀၀
လောက်ထိပိုများနေတယ်ဆိုတာပါ။
လောက်ထိပိုများနေတယ်ဆိုတာပါ။
04:29
than what is seen as normal.
72
257619
2229
04:34
Nor does hardly anyone ever speak about
the aspect of equity or climate justice,
the aspect of equity or climate justice,
73
262516
5363
နောက် ဘယ်သူမှသိပ်မပြောသလောက်က
ညီမျှမှုရှုထောင့်နဲ့ ရာသီဥတု တရားမျှတမှု။
ညီမျှမှုရှုထောင့်နဲ့ ရာသီဥတု တရားမျှတမှု။
04:40
clearly stated everywhere
in the Paris Agreement,
in the Paris Agreement,
74
268250
2977
တစ်ကမ္ဘာလုံးလိုက်နာ
ကျင့်သုံးဖို့ လုံးဝလိုတယ်ဆိုတာ
ကျင့်သုံးဖို့ လုံးဝလိုတယ်ဆိုတာ
04:43
which is absolutely necessary
to make it work on a global scale.
to make it work on a global scale.
75
271614
4235
ပါရီသဘောတူညီမှုမှာ
ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောထားပြီးသားပါ။
ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောထားပြီးသားပါ။
04:49
That means that rich countries
76
277486
1856
ဆိုထားတာက ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံတွေက
04:51
need to get down to zero emissions
within 6 to 12 years,
within 6 to 12 years,
77
279342
3937
ဒီနေ့မီးခိုးထွက်နှုန်းအနေနဲ့အတူ
မီးခိုးထွက်နေတာတွေ ၆နှစ်ကနေ၁၂နှစ်အတွင်း
မီးခိုးထွက်နေတာတွေ ၆နှစ်ကနေ၁၂နှစ်အတွင်း
04:56
with today's emission speed.
78
284065
2272
သုညအထိလျော့ဖို့လိုတာပါ။
05:00
And that is so that people
in poorer countries
in poorer countries
79
288190
2140
ဆောက်ပြီးသား အခြေခံ
အဆောက်အအုံတွေ တည်ဆောက်ရင်း
အဆောက်အအုံတွေ တည်ဆောက်ရင်း
05:02
can have a chance to heighten
their standard of living
their standard of living
80
290330
2660
ပိုဆင်းရဲတဲ့နိုင်ငံကလူတွေ
05:04
by building some of the infrastructure
that we have already built,
that we have already built,
81
292990
3568
လူနေမှုအဆင့်အတန်းမြှင့်ဖို့
အခွင့်အလမ်းရရှိဖို့ပါ။
အခွင့်အလမ်းရရှိဖို့ပါ။
05:08
such as roads, schools, hospitals,
82
296863
3048
ဥပမာ လမ်းတို့၊ ကျောင်းတို့၊ ဆေးရုံတို့
05:11
clean drinking water,
electricity, and so on.
electricity, and so on.
83
299911
3049
သောက်ရေသန့်တို့၊
လျှပ်စစ်မီးတို့ အစရှိသဖြင့်ပါ။
လျှပ်စစ်မီးတို့ အစရှိသဖြင့်ပါ။
အကြောင်းက ကျွန်မတို့တွေ ဘယ်လိုလုပ်ပြီး
05:15
Because how can we expect
countries like India or Nigeria
countries like India or Nigeria
84
303707
4592
အိန္ဒိ ယတို့၊ နိုင်ဂျီးရီးယား
တို့လိုနိုင်ငံတွေကို
တို့လိုနိုင်ငံတွေကို
ရာသီဥတုအရေးပေါ်အခြေအနေကို
ဂရုစိုက်ခိုင်းနိုင်မှာလဲ။
ဂရုစိုက်ခိုင်းနိုင်မှာလဲ။
05:20
to care about the climate crisis
85
308303
1877
05:22
if we who already have everything
don't care even a second about it
don't care even a second about it
86
310185
5005
ကျွန်မတို့လို အရာရာရှိပြီးသားသူတွေတောင်
ဒီကိစ္စကိုရော
ဒီကိစ္စကိုရော
ပါရီသဘောတူညီချက်ကို ပေးထားတဲ့ကတိတွေပါ
တစ်စက္ကန့်လေးတောင် ဂရုမစိုက်နိုင်မှတော့
တစ်စက္ကန့်လေးတောင် ဂရုမစိုက်နိုင်မှတော့
05:27
or our actual commitments
to the Paris Agreement?
to the Paris Agreement?
87
315190
2858
05:32
So, why are we not reducing our emissions?
88
320449
4078
ဒါဆို ဘာလို့ ကျွန်မတို့တွေ
မီးခိုးထွက်တာတွေ မလျော့ကြသေးတာလဲ
မီးခိုးထွက်တာတွေ မလျော့ကြသေးတာလဲ
05:37
Why are they in fact still increasing?
89
325611
3298
ဘာလို့ ထပ်တောင်တိုးနေကြသေးတာလဲ
05:41
Are we knowingly causing
a mass extinction?
a mass extinction?
90
329820
3211
သိသိကြီးနဲ့ အစုလိုက် အပြုံလိုက်
မျိုးသုန်းပျောက်ကွယ်မှုကြီးတွေ
ဖြစ်နေစေတာလား
ဖြစ်နေစေတာလား
05:45
Are we evil?
91
333738
1691
ကျွန်မတို့က မကောင်းဆိုးဝါးတွေလား။
05:49
No, of course not.
92
337118
2181
မဟုတ်ပါဘူး။ ဘယ်ဟုတ်လိမ့်မလဲ။
05:51
People keep doing what they do
93
339700
1629
လူတွေက လုပ်နေကျကိစ္စတွေ
ဆက်လုပ်နေတယ်ဆိုတာက
ဆက်လုပ်နေတယ်ဆိုတာက
05:53
because the vast majority
doesn't have a clue
doesn't have a clue
94
341329
2640
အများစုက ကျွန်မတို့နေ့စဥ်ဘဝရဲ့
တကယ့်အကျိုးဆက်တွေကို
တကယ့်အကျိုးဆက်တွေကို
05:55
about the actual consequences
of our everyday life,
of our everyday life,
95
343969
3753
နည်းနည်းမှ မသိကြလို့ရယ်၊
06:00
and they don't know
that rapid change is required.
that rapid change is required.
96
348474
2975
လျှင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်တယ်
ဆိုတာတို့ကို မသိကြလို့ ဖြစ်တယ်။
ဆိုတာတို့ကို မသိကြလို့ ဖြစ်တယ်။
06:04
We all think we know,
and we all think everybody knows,
and we all think everybody knows,
97
352480
3966
ကျွန်မတို့က သိတယ်ထင်ကြတယ်၊
လူတိုင်းလည်းသိတယ်လို့ထင်ကြတယ်။
လူတိုင်းလည်းသိတယ်လို့ထင်ကြတယ်။
06:08
but we don't.
98
356447
1573
ဒါပေမယ့် မသိကြဘူး။
06:10
Because how could we?
99
358708
1631
အကြောင်းက ဘယ်လိုလို့ သိနိုင်မှာလဲ။
06:14
If there really was a crisis,
100
362474
1985
တကယ်သာအရေးပေါ်အခြေအနေဆိုရင်
06:16
and if this crisis was caused
by our emissions,
by our emissions,
101
364696
2887
အဲ့အရေးပေါ်အခြေအနေက
ကျွန်မတို့ရဲ့မီးခိုးတွေကြောင့်သာဆိုရင်
ကျွန်မတို့ရဲ့မီးခိုးတွေကြောင့်သာဆိုရင်
06:20
you would at least see some signs.
102
368000
2277
လက္ခဏာအနည်းငယ်တော့ တွေ့ရမှာပေါ့။
06:23
Not just flooded cities,
tens of thousands of dead people,
tens of thousands of dead people,
103
371048
3870
ရေလျှံနေတဲ့ မြို့တွေတင်မကဘဲ
ထောင်သောင်းချီတဲ့လူသေတွေ၊
ထောင်သောင်းချီတဲ့လူသေတွေ၊
06:27
and whole nations leveled
to piles of torn down buildings.
to piles of torn down buildings.
104
375166
3934
တစ်စစီပြိုလဲကျနေတဲ့အဆောက်အဦးအုတ်ပုံတွေနဲ့
ပြားပြားဝပ်နေတဲ့ နိုင်ငံတွေ၊
ပြားပြားဝပ်နေတဲ့ နိုင်ငံတွေ၊
06:31
You would see some restrictions.
105
379904
2280
တားမြစ်မှုတွေလည်းတွေ့ရမှာပေါ့။
06:34
But no.
106
382616
1684
ဒါပေမယ့် အဲ့လိုမဟုတ်ဘူး။
06:36
And no one talks about it.
107
384774
1796
ဘယ်သူမှပြောမနေကြဘူး
06:40
There are no emergency meetings,
no headlines, no breaking news.
no headlines, no breaking news.
108
388359
5673
အရေးပေါ်အစည်းအဝေးတွေ၊ ခေါင်းကြီးသတင်းတွေ၊
အရေးပေါ်သတင်းတွေလည်း ရှိမနေဘူး။
အရေးပေါ်သတင်းတွေလည်း ရှိမနေဘူး။
06:46
No one is acting
as if we were in a crisis.
as if we were in a crisis.
109
394659
2986
ဘယ်သူမှလည်း အရေးပေါ်အခြေနေထဲ
ရောက်နေသလို ဖြစ်မနေဘူး။
ရောက်နေသလို ဖြစ်မနေဘူး။
06:50
Even most climate scientists
or green politicians
or green politicians
110
398309
3820
ရာသီဥတုသိပ္ပံပညာရှင်နဲ့
စိမ်းလန်းရေး နိုင်ငံရေးသမား အများစုတောင်
စိမ်းလန်းရေး နိုင်ငံရေးသမား အများစုတောင်
06:54
keep on flying around the world,
eating meat and dairy.
eating meat and dairy.
111
402399
3731
လေယာဥ်တွေနဲ့ကမ္ဘာပတ်တုန်း၊
အသားနဲ့ နို့ထွက်ပစ္စည်းတွေ စားနေကြတုန်း။
အသားနဲ့ နို့ထွက်ပစ္စည်းတွေ စားနေကြတုန်း။
07:02
If I live to be 100,
I will be alive in the year 2103.
I will be alive in the year 2103.
112
410267
5790
ကျွန်မ အသက် ၁၀၀ ထိနေမယ်ဆိုရင်
၂၁၀၃ ခုနှစ်အထိရှိနေဦးမယ်။
၂၁၀၃ ခုနှစ်အထိရှိနေဦးမယ်။
07:09
When you think about the future today,
you don't think beyond the year 2050.
you don't think beyond the year 2050.
113
417738
5443
ဒီနေ အနာဂါတ်အကြောင်းကို စဥ်းစားရင်
၂၀၅၀ခုနှစ်ကျော်အောင် မစဥ်းစားကြဘူး။
၂၀၅၀ခုနှစ်ကျော်အောင် မစဥ်းစားကြဘူး။
07:16
By then, I will, in the best case,
not even have lived half of my life.
not even have lived half of my life.
114
424178
4814
ဒီအတိုင်းသာဆိုရင်အကောင်းဆုံးအခြေနေမှာတောင်
ကျွန်မ သက်တမ်းတစ်ဝက်တောင်နေရမှာ မဟုတ်ဘူး။
ကျွန်မ သက်တမ်းတစ်ဝက်တောင်နေရမှာ မဟုတ်ဘူး။
07:22
What happens next?
115
430319
1650
ဘာတွေ ဆက်ဖြစ်မှာလဲ။
07:25
The year 2078, I will celebrate
my 75th birthday.
my 75th birthday.
116
433559
6031
၂၀၇၈ ခုနှစ်မှာကျွန်မရဲ့
၇၅ နှစ်မြောက် မွေးနေ့ကို ကျင်းပမယ်။
၇၅ နှစ်မြောက် မွေးနေ့ကို ကျင်းပမယ်။
07:32
If I have children or grandchildren,
maybe they will spend that day with me.
maybe they will spend that day with me.
117
440450
5010
ကျွန်မမှာ သားသမီးမြေးတွေရှိမယ်ဆိုရင်
သူတို့တွေ အဲ့နေ့ ကျွန်မနဲ့ တူတူရှိကြမယ်။
သူတို့တွေ အဲ့နေ့ ကျွန်မနဲ့ တူတူရှိကြမယ်။
07:38
Maybe they will ask me about you,
118
446682
2271
သင်တို့တွေ အကြောင်းသူတို့
မေးရင်မေးကြလိမ့်မယ်။
မေးရင်မေးကြလိမ့်မယ်။
07:41
the people who were around, back in 2018.
119
449384
3509
၂၀၁၈ခုနှစ်က လူတွေအကြောင်းပေါ့။
07:46
Maybe they will ask
why you didn't do anything
why you didn't do anything
120
454786
2482
သူတို့မေးကောင်းမေးကြလိမ့်မယ်။ ဘာလို့
မင်းတို့တွေ လုပ်လို့ရနိုင်တဲ့အချိန်တုန်းက
မင်းတို့တွေ လုပ်လို့ရနိုင်တဲ့အချိန်တုန်းက
07:49
while there still was time to act.
121
457830
2430
ဘာမှမလုပ်ခဲ့ကြတာလဲ ဆိုပြီး...
07:53
What we do or don't do right now
will affect my entire life
will affect my entire life
122
461890
4378
အခု လုပ်မယ် မလုပ်ဘူးဆိုတဲ့ကိစ္စက
ကျွန်မ တစ်ဘဝလုံး ထိခိုက်လိမ့်မယ်။
ကျွန်မ တစ်ဘဝလုံး ထိခိုက်လိမ့်မယ်။
07:58
and the lives of my children
and grandchildren.
and grandchildren.
123
466268
3203
ကျွန်မရဲ့ ကလေးတွေနဲ့ မြေးတွေရဲ့ ဘဝတွေရောပ။
08:01
What we do or don't do right now,
124
469960
2595
ကျွန်မတို့ အခု လုပ်မယ် မလုပ်ဘူး ကိစ္စက
08:04
me and my generation
can't undo in the future.
can't undo in the future.
125
472562
4119
နောင်ကျမှ ကျွန်မနဲ့
ကျွန်မရဲ့ မျိုးဆက်တွေ ပြန်ပြင်လို့မရဘူး။
ကျွန်မရဲ့ မျိုးဆက်တွေ ပြန်ပြင်လို့မရဘူး။
08:12
So when school
started in August of this year,
started in August of this year,
126
480169
2865
ဒါနဲ့ ဒီနှစ် ဩဂုတ်လ ကျောင်းစတော့
08:15
I decided that this was enough.
127
483034
2560
ကျွန်မတော်ပြီလို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။
08:18
I set myself down on the ground
outside the Swedish parliament.
outside the Swedish parliament.
128
486083
3932
ကျွန်မ ဆွီဒင် လွှတ်တော်အပြင်က
မြေပေါ်မှာ ထိုင်ပြီး
မြေပေါ်မှာ ထိုင်ပြီး
08:22
I school striked for the climate.
129
490510
2418
ရာသီဥတု အတွက် ကျောင်းမတက်ဘဲ ဆန္ဒပြခဲ့တယ်။
08:26
Some people say that I
should be in school instead.
should be in school instead.
130
494677
3078
တစ်ချို့လူတွေက ကျွန်မ ကျောင်းမှာပဲ
ရှိနေသင့်တယ်လို့ ပြောကြတယ်။
ရှိနေသင့်တယ်လို့ ပြောကြတယ်။
08:30
Some people say that I should study
to become a climate scientist
to become a climate scientist
131
498269
3660
တစ်ချို့လူတွေက ကျွန်မ ရာသီဥတုသိပ္ပံပညာရှင်
ဖြစ်အောင် သင်ယူသင့်တယ် ပြောကြတယ်။
ဖြစ်အောင် သင်ယူသင့်တယ် ပြောကြတယ်။
08:33
so that I can "solve the climate crisis."
132
501929
3295
ရာသီဥတု အရေးပေါ် ပြဿနာကို
ကျွန်မဖြေရှင်းနိုင်အောင်ပေါ့။
ကျွန်မဖြေရှင်းနိုင်အောင်ပေါ့။
08:38
But the climate crisis
has already been solved.
has already been solved.
133
506868
2763
ဒါပေမဲ့ ရာသီဥတု အရေးပေါ် ပြဿနာက
ဖြေရှင်းပြီးသားပါ။
ဖြေရှင်းပြီးသားပါ။
08:42
We already have
all the facts and solutions.
all the facts and solutions.
134
510400
2968
ကျွန်မတို့မှာ အချက်အလက်တွေရော
ဖြေရှင်းနည်းတွေရော ရှိပြီးသား။
ဖြေရှင်းနည်းတွေရော ရှိပြီးသား။
08:45
All we have to do is
to wake up and change.
to wake up and change.
135
513920
2898
ကျွန်မတို့လုပ်ဖို့ကျန်တာက
နိုးထပြီး ပြောင်းလဲဖို့ပဲ။
နိုးထပြီး ပြောင်းလဲဖို့ပဲ။
08:50
And why should I be studying for a future
that soon will be no more
that soon will be no more
136
518100
4629
ဘယ်သူမှလည်း အနာဂါတ်ကို ကယ်ဖို့
ဘာမှလုပ်မနေတဲ့အခါ
ဘာမှလုပ်မနေတဲ့အခါ
08:54
when no one is doing anything
whatsoever to save that future?
whatsoever to save that future?
137
522839
3960
ကျွန်မက သိပ်မကြာခင်မှာ မရှိတော့မယ့်
အနာဂါတ် အတွက် ဘာလို့စာသင်နေမှာလဲ။
အနာဂါတ် အတွက် ဘာလို့စာသင်နေမှာလဲ။
08:59
And what is the point of learning facts
in the school system
in the school system
138
527859
3420
ပြီးတော့အဲ့ဒီကျောင်းစနစ်ကြီးကဘဲ သင်ပေးနေတဲ့
ကောင်းလှပါတယ်ဆိုတဲ့
ကောင်းလှပါတယ်ဆိုတဲ့
09:03
when the most important facts
139
531943
1959
သိပ္ပံပညာရဲ့ အရေးအကြီးဆုံး အချက်တွေက
ကျွန်မတို့ နိုင်ငံရေးသမားတွေနဲ့
ကျွန်မတို့ နိုင်ငံရေးသမားတွေနဲ့
09:05
given by the finest science
of that same school system
of that same school system
140
533902
3447
လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက် ဘာမှအဓိပ္ပါယ်မရှိမှတော့
09:09
clearly means nothing
to our politicians and our society.
to our politicians and our society.
141
537620
4009
ကျောင်းစနစ်ဖဲက အချက်အလက်တွေ
မှတ်ပြီး ဘာလုပ်မှာလဲ။
မှတ်ပြီး ဘာလုပ်မှာလဲ။
09:15
Some people say that Sweden
is just a small country,
is just a small country,
142
543588
3060
တစ်ချို့လူတွေက ဆွီဒင်ဆိုတာ
နိုင်ငံသေးသေးလို့ ပြောကြတယ်။
နိုင်ငံသေးသေးလို့ ပြောကြတယ်။
09:18
and that it doesn't matter what we do,
143
546869
2630
ငါတို့ ဘာလုပ်လုပ်မထူးဘူးပေါ့။
09:21
but I think that if a few children
can get headlines all over the world
can get headlines all over the world
144
549901
4278
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မကတော့ ကလေးတစ်ချို့
တစ်ပတ် နှစ်ပတ်လောက်ကျောင်းမလာတဲ့ရုံနဲ့
တစ်ပတ် နှစ်ပတ်လောက်ကျောင်းမလာတဲ့ရုံနဲ့
09:26
just by not coming to school
for a few weeks,
for a few weeks,
145
554179
2467
တစ်ကမ္ဘာလုံးက ခေါင်းစီး
သတင်းတွေ ရနိုင်တယ်ဆိုရင်
သတင်းတွေ ရနိုင်တယ်ဆိုရင်
09:29
imagine what we could all do
together if you wanted to.
together if you wanted to.
146
557077
3031
ကျွန်မတို့တွေအားလုံး တကယ်လုပ်ချင်တယ်
ဆိုရင် လုပ်နိုင်တာတွေ စဥ်းစားကြည့်ပါ။
ဆိုရင် လုပ်နိုင်တာတွေ စဥ်းစားကြည့်ပါ။
09:32
(Applause)
147
560108
3416
(လက်ခုပ်သံများ)
09:36
Now we're almost at the end of my talk,
148
564500
2670
အခု ကျွန်မစကားပြောတာပြီးတော့မယ်။
09:41
and this is where people
usually start talking about hope,
usually start talking about hope,
149
569089
5291
များသောအားဖြင့် လူတွေက
မျှော်လင့်ချက်တွေ
မျှော်လင့်ချက်တွေ
09:46
solar panels, wind power,
circular economy, and so on,
circular economy, and so on,
150
574960
4452
ဆိုလာပြား၊ လေအားလျှပ်စစ်တွေ၊
လှည့်ပတ်နေတဲ့စီးပွားရေး စတာတွေ ပြောကြတယ်။
လှည့်ပတ်နေတဲ့စီးပွားရေး စတာတွေ ပြောကြတယ်။
09:52
but I'm not going to do that.
151
580380
2038
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ အဲ့တာတွေ မလုပ်တော့ဘူး။
09:54
We've had 30 years of pep-talking
and selling positive ideas.
and selling positive ideas.
152
582751
4568
ကျွန်မတို့တွေ
နိုးဆော်ရေးမိန့်ခွန်းတွေပြောပြီး
နိုးဆော်ရေးမိန့်ခွန်းတွေပြောပြီး
အကောင်းမြင် အကြံအစည်တွေပဲ
ရောင်းနေတာ နှစ် ၃၀ ရှိပြီ။
ရောင်းနေတာ နှစ် ၃၀ ရှိပြီ။
09:59
And I'm sorry,
but it doesn't work.
but it doesn't work.
153
587912
2287
ဝမ်းနည်းပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ အဲ့တာ အလုပ်မဖြစ်ဘူး။
ဒါပေမဲ့ အဲ့တာ အလုပ်မဖြစ်ဘူး။
10:02
Because if it would have,
154
590909
1608
အကြောင်းက တကယ် အလုပ်ဖြစ်မယ်ဆိုရင်
10:04
the emissions would have gone down by now.
155
592521
2258
မီးခိုးထွက်နေတာတွေ အခုဆို
လျော့ကျနေလောက်ပြီ။
လျော့ကျနေလောက်ပြီ။
10:06
They haven't.
156
594779
1653
မကျသေးဘူး။
10:09
And yes, we do need hope,
157
597472
2448
ပြီးတော့ ဟုတ်ပါတယ်။
ကျွန်မတို့ မျော်လင့်ချက်လိုတယ်။
ကျွန်မတို့ မျော်လင့်ချက်လိုတယ်။
10:12
of course we do.
158
600580
1609
ဒါပေါ့ လိုတာပေါ့။
10:14
But the one thing we need
more than hope is action.
more than hope is action.
159
602649
3820
ဒါပေမဲ့ မျော်လင့်ချက်ထက်ပိုလိုတာက
လက်တွေ့လုပ်ဖို့ပဲ။
လက်တွေ့လုပ်ဖို့ပဲ။
10:19
Once we start to act,
hope is everywhere.
hope is everywhere.
160
607040
3143
လက်တွေ့ စလုပ်ပြီဆိုတာနဲ့
မျော်လင့်ချက်က နေရာတိုင်းမှာပဲ။
မျော်လင့်ချက်က နေရာတိုင်းမှာပဲ။
10:23
So instead of looking for hope,
161
611720
2240
ဒါကြောင့် မျော်လင့်နေမယ့်အစား
10:25
look for action.
162
613960
1860
တစ်ကယ်လုပ်ဖို့ ရှာပါ။
10:28
Then, and only then, hope will come.
163
616510
4009
ဒီလိုမှ ဒီလိုပဲလုပ်မှ
မျော်လင့်ချက်က ရောက်လာမှာ။
မျော်လင့်ချက်က ရောက်လာမှာ။
10:34
Today, we use 100 million
barrels of oil every single day.
barrels of oil every single day.
164
622561
6484
ဒီနေ့ ကျွန်မတို့တွေ ရေနံစည်ပေါင်း
သန်း ၁၀၀ လောက်သုံးနေကြတယ်။
သန်း ၁၀၀ လောက်သုံးနေကြတယ်။
10:41
There are no politics to change that.
165
629970
2251
ဒါကိုပြောင်းဖို့ နိုင်ငံရေးေ မရှိသေးဘူး။
10:45
There are no rules
to keep that oil in the ground.
to keep that oil in the ground.
166
633148
2602
ရေနံတွေကို မြေကြီးထဲ
ထားဖို့ စည်းမျဉ်းတွေ မရှိသေးဘူး။
ထားဖို့ စည်းမျဉ်းတွေ မရှိသေးဘူး။
10:49
So we can't save the world
by playing by the rules,
by playing by the rules,
167
637358
3037
ဒီတော့ စည်းမျဉ်းတွေ လိုက်နာနေရုံနဲ့
ကမ္ဘာကြီးကို ကယ်လို့မရဘူး။
ကမ္ဘာကြီးကို ကယ်လို့မရဘူး။
10:52
because the rules have to be changed.
168
640990
2580
အကြောင်းက စည်းမျဉ်းတွေကို
ပြောင်းဖို့ လိုနေသေးလို့ပါ။
ပြောင်းဖို့ လိုနေသေးလို့ပါ။
10:56
Everything needs to change --
169
644199
2007
အရာရာတိုင်းပြောင်းဖို့ လိုအပ်နေတယ်။
10:58
and it has to start today.
170
646676
1864
ပြီးတော့ ဒီနေ့ပဲ စရလိမ့်မယ်။
11:01
Thank you.
171
649009
1139
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
11:02
(Applause)
172
650148
3349
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Greta Thunberg - Climate activistGreta Thunberg is a Swedish climate activist.
Why you should listen
In August 2018, Greta Thunberg started a school strike for the climate outside the Swedish Parliament that has since spread all over the world and now involves over 100,000 schoolchildren. The movement is now called Fridays For Future.
Thunberg has spoken at climate rallies in Stockholm, Helsinki, Brussels and London. In December she attended the United Nations COP24 in Katowice, Poland, where she addressed the Secretary-General and made a plenary speech that went viral and was shared many million times around the globe. In January 2019 she was invited to the World Economic Forum in Davos where her speeches again made a worldwide impact.
Thunberg tries to live a low-carbon life. Therefore she is vegan, and she doesn't fly. She has been named as one of the worlds most influential teens by TIME magazine.
Greta Thunberg | Speaker | TED.com