TEDGlobal 2013
Didier Sornette: How we can predict the next financial crisis
Didier Sornette: Didier Sornette: Hoe we de volgende financiële crisis kunnen voorspellen
Filmed:
Readability: 5.1
1,527,005 views
Je denkt wellicht dat de financiële crisis in 2007-2008 onvoorspelbaar en eenmalig was. Maar Didier Sornette en zijn Financiële Crisis Waarnemingscentrum hebben een aantal vroegtijdige waarschuwingssignalen ontworpen voor onstabiele groeiende systemen, die het moment traceren wanneer een luchtbel op het punt staat te ontploffen. (Volgens hem gebeurt het op dit moment weer.)
Didier Sornette - Risk economist
Didier Sornette studies whether it is possible to anticipate big changes or predict crises in complex systems. Full bio
Didier Sornette studies whether it is possible to anticipate big changes or predict crises in complex systems. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Once upon a time
0
818
1510
Lang geleden
00:14
we lived in an economy of financial growth and prosperity.
1
2328
6651
hadden we een economisch systeem
van financiële groei en welvaart.
van financiële groei en welvaart.
00:20
This was called the Great Moderation,
2
8979
3695
De zogenoemde Grote Matiging.
00:24
the misguided belief by most economists,
3
12674
3406
De misplaatste overtuiging van vele economen,
00:28
policymakers and central banks
4
16080
3303
beleidsmakers en centrale banken
00:31
that we have transformed into a new world
5
19383
3331
dat wij zijn getransformeerd
in een nieuwe wereld
in een nieuwe wereld
00:34
of never-ending growth and prosperity.
6
22714
3857
van eindeloze groei en bloei.
00:38
This was seen by robust and steady GDP growth,
7
26571
4743
Dat blijkt vooral uit de robuuste
en geleidelijke toename van het bnp,
en geleidelijke toename van het bnp,
00:43
by low and controlled inflation,
8
31314
3000
de lage, geleidelijke inflatie,
00:46
by low unemployment,
9
34314
2239
lage werkloosheid
00:48
and controlled and low financial volatility.
10
36553
3906
en gecontroleerde, lage financiële volatiliteit.
00:52
But the Great Recession in 2007 and 2008,
11
40459
6632
Maar de Grote Recessie in 2007 en 2008,
00:59
the great crash, broke this illusion.
12
47091
3479
de crash, heeft deze illusie verbroken.
01:02
A few hundred billion dollars of losses in the financial sector
13
50570
5024
Enkele honderden miljarden dollar
verlies in de financiële sector,
verlies in de financiële sector,
01:07
cascaded into five trillion dollars
14
55594
4080
die oversloegen naar vijf biljoen dollar
01:11
of losses in world GDP
15
59674
1884
verlies in globaal bnp
01:13
and almost $30 trillion losses
16
61558
3803
en bijna $30 biljoen
01:17
in the global stock market.
17
65361
3945
verlies op de beurs, wereldwijd.
01:21
So the understanding of this Great Recession
18
69306
5195
De algemene opvatting
over deze Grote Recessie
over deze Grote Recessie
01:26
was that this was completely surprising,
19
74501
5361
was dat ze onverwachts kwam,
01:31
this came out of the blue,
20
79862
1346
uit het niets verscheen,
01:33
this was like the wrath of the gods.
21
81208
2917
en op de toorn van de goden leek.
01:36
There was no responsibility.
22
84125
1791
Er was geen verantwoording.
01:37
So, as a reflection of this,
23
85916
1923
Om erover na te denken,
01:39
we started the Financial Crisis Observatory.
24
87839
3609
hebben we het Waarnemingscentrum
voor de Financiële Crisis opgestart.
voor de Financiële Crisis opgestart.
01:43
We had the goal to diagnose in real time
25
91448
3938
Met als doel om
01:47
financial bubbles
26
95386
2371
financiële luchtbellen in realtime te testen
01:49
and identify in advance their critical time.
27
97757
5857
en deze vóór het cruciale tijdstip
te identificeren.
te identificeren.
01:55
What is the underpinning, scientifically, of this financial observatory?
28
103614
3358
Wat zijn de fundamentele, wetenschappelijke,
bevindingen van het centrum?
bevindingen van het centrum?
01:58
We developed a theory called "dragon-kings."
29
106972
4626
We hebben een theorie ontwikkeld
van 'drakenkoningen'.
van 'drakenkoningen'.
02:03
Dragon-kings represent extreme events
30
111598
3206
Drakenkoningen vertegenwoordigen
extreme incidenten
extreme incidenten
02:06
which are of a class of their own.
31
114804
3272
die een klasse apart zijn.
02:10
They are special. They are outliers.
32
118076
2843
Ze zijn speciaal.
Het zijn buitenstaanders.
Het zijn buitenstaanders.
02:12
They are generated by specific mechanisms
33
120919
3440
Ze ontstaan
door specifieke mechanismen
door specifieke mechanismen
02:16
that may make them predictable,
34
124359
2886
die hen mogelijk voorspelbaar maken,
02:19
perhaps controllable.
35
127245
2898
wellicht bestuurbaar.
02:22
Consider the financial price time series,
36
130143
3827
Denk eens na over de financiële tijdreeksen,
02:25
a given stock, your perfect stock,
37
133970
2173
een bepaald aandeel,
jouw perfecte aandeel,
jouw perfecte aandeel,
02:28
or a global index.
38
136143
2352
of een wereldwijde index.
02:30
You have these up-and-downs.
39
138495
2054
Er zijn hoogte- en dieptepunten.
02:32
A very good measure of the risk of this financial market
40
140549
3562
Een goede maatstaf voor het risico
van deze financiële markt
van deze financiële markt
02:36
is the peaks-to-valleys that represent
41
144111
2422
zijn de 'pieken-naar-dalen'
02:38
a worst case scenario
42
146533
2296
die het slechtste scenario tonen
02:40
when you bought at the top and sold at the bottom.
43
148829
3673
wanneer je op het hoogste prijsniveau hebt gekocht
en op het dieptepunt verkocht.
en op het dieptepunt verkocht.
02:44
You can look at the statistics, the frequency of the occurrence
44
152502
3749
De statistieken laten de frequentie
02:48
of peak-to-valleys of different sizes,
45
156251
2355
van de verschillende pieken en dalen zien.
02:50
which is represented in this graph.
46
158606
2551
De frequenties zijn
weergegeven in deze grafiek.
weergegeven in deze grafiek.
02:53
Now, interestingly, 99 percent
47
161157
3032
Het is opvallend dat 99 procent
02:56
of the peak-to-valleys of different amplitudes
48
164189
3793
van de pieken en dalen in diverse amplitudes
02:59
can be represented by a universal power law
49
167982
3460
aangetoond kunnen worden
door een universele machtsfunctie,
door een universele machtsfunctie,
03:03
represented by this red line here.
50
171442
3451
die hier door de rode lijn worden weergegeven.
03:06
More interestingly, there are outliers, there are exceptions
51
174893
4146
Maar interessanter is dat
er uitschieters, of uitzonderingen zijn
er uitschieters, of uitzonderingen zijn
03:11
which are above this red line,
52
179039
1903
die boven de rode lijn liggen.
03:12
occur 100 times more frequently, at least,
53
180942
3759
Deze komen minstens 100 keer vaker voor
03:16
than the extrapolation would predict them to occur
54
184701
4153
dan je zou verwachten op basis
van de extrapolatie,
van de extrapolatie,
03:20
based on the calibration of the 99 percent remaining
55
188854
3937
gebaseerd op de schaalverdeling
van de resterende 99%
van de resterende 99%
03:24
peak-to-valleys.
56
192791
2249
van pieken en dalen.
03:27
They are due to trenchant dependancies
57
195040
4600
Dat is te wijten aan
krachtige afhankelijkheden
krachtige afhankelijkheden
03:31
such that a loss is followed by a loss
58
199640
3512
bijvoorbeeld een verlies, gevolgd door een verlies
03:35
which is followed by a loss which is followed by a loss.
59
203152
2963
dat gevolgd is door een verlies,
dat ook gevolgd is door een verlies.
dat ook gevolgd is door een verlies.
03:38
These kinds of dependencies
60
206115
3111
Dit soort afhankelijkheden
03:41
are largely missed by standard risk management tools,
61
209226
5612
worden merendeels niet ontdekt of meegenomen door de standaard risicomanagementinstrumenten,
03:46
which ignore them and see lizards
62
214838
2929
die ze negeren en eerder hagedissen
03:49
when they should see dragon-kings.
63
217767
3819
dan drakenkoningen zien.
03:53
The root mechanism of a dragon-king
64
221586
3917
De werking van een drakenkoning
03:57
is a slow maturation towards instability,
65
225503
3136
is een langzaam rijpingsproces
naar onstabiliteit,
naar onstabiliteit,
04:00
which is the bubble,
66
228639
1622
de luchtbel,
04:02
and the climax of the bubble is often the crash.
67
230261
2630
en het hoogtepunt van de luchtbel
is meestal de crash.
is meestal de crash.
04:04
This is similar to the slow heating of water
68
232891
3625
Het is vergelijkbaar met
het langzaam opwarmen van water
het langzaam opwarmen van water
04:08
in this test tube reaching the boiling point,
69
236516
2903
in een reageerbuis tot
het zijn kookpunt bereikt,
het zijn kookpunt bereikt,
04:11
where the instability of the water occurs
70
239419
2490
waar de onstabiliteit
van het water ontstaat
van het water ontstaat
04:13
and you have the phase transition to vapor.
71
241909
3337
en de overgang naar stoom plaatsvindt.
04:17
And this process, which is absolutely non-linear --
72
245246
3677
Dit niet-lineaire proces
04:20
cannot be predicted by standard techniques --
73
248923
2280
kan niet voorspeld worden
door standaardmethodes --
door standaardmethodes --
04:23
is the reflection of a collective emergent behavior
74
251203
4176
en is een weergave
van een gemeenschappelijk opkomend gedrag
van een gemeenschappelijk opkomend gedrag
04:27
which is fundamentally endogenous.
75
255379
2379
dat eigenlijk endogeen is.
04:29
So the cause of the crash, the cause of the crisis
76
257758
3213
De oorzaak van de crash en de crisis
04:32
has to be found in an inner instability of the system,
77
260971
3184
moet dus gevonden worden in een interne
instabiliteit van het systeem.
instabiliteit van het systeem.
04:36
and any tiny perturbation will make this instability occur.
78
264155
6036
Elke kleine verstoring zal
deze instabiliteit veroorzaken.
deze instabiliteit veroorzaken.
04:42
Now, some of you may have come to the mind
79
270191
3700
Sommigen van jullie herinneren zich
04:45
that is this not related to the black swan concept
80
273891
2625
dat dit niet verwant is aan
het zwarte zwaan concept
het zwarte zwaan concept
04:48
you have heard about frequently?
81
276516
2935
waar je vaak over hebt gehoord?
04:51
Remember, black swan is this rare bird
82
279451
2417
Nogmaals, de zwarte zwaan is een zeldzame vogel
04:53
that you see once and suddenly shattered your belief
83
281868
3409
die je één keer ziet en waardoor je overtuiging
04:57
that all swans should be white,
84
285277
2474
dat alle zwanen wit behoren te zijn,
plotseling uiteenvalt,
plotseling uiteenvalt,
04:59
so it has captured the idea of unpredictability,
85
287751
3544
zodat onvoorspelbaarheid en
onbekendheid worden bevestigd,
onbekendheid worden bevestigd,
05:03
unknowability, that the extreme events
86
291295
1509
dat extreme gebeurtenissen
05:04
are fundamentally unknowable.
87
292804
2831
in essentie, onbekend zijn.
05:07
Nothing can be further
88
295635
1725
Ik denk dat niets verder kan afwijken
05:09
from the dragon-king concept I propose,
89
297360
2638
van het drakenkoning-concept,
05:11
which is exactly the opposite, that most extreme events
90
299998
3718
dat in tegenstelling tot
de meest extreme incidenten,
de meest extreme incidenten,
05:15
are actually knowable and predictable.
91
303716
3223
die feitelijk kenbaar en voorspelbaar zijn.
05:18
So we can be empowered and take responsibility
92
306939
3505
Wij kunnen dus in staat zijn en kunnen de verantwoordelijkheid nemen,
05:22
and make predictions about them.
93
310444
2219
en wij kunnen hier voorspellingen over doen.
05:24
So let's have my dragon-king burn this black swan concept.
94
312663
3200
Daarom laten we mijn drakenkoning dit
zwarte zwaan concept verbranden.
zwarte zwaan concept verbranden.
05:27
(Laughter)
95
315863
1626
(Gelach)
05:29
There are many early warning signals
96
317489
2940
Er zijn veel vroegtijdige waarschuwingssignalen
05:32
that are predicted by this theory.
97
320429
1879
die door deze theorie worden voorspeld.
05:34
Let me just focus on one of them:
98
322308
2367
Ik bespreek er één:
05:36
the super-exponential growth with positive feedback.
99
324675
3152
de super-exponentiële groei
met positieve feedback.
met positieve feedback.
05:39
What does it mean?
100
327827
1160
Wat betekent dat?
05:40
Imagine you have an investment
101
328987
2173
Stel je voor dat je een investering hebt
05:43
that returns the first year five percent,
102
331160
3154
die in het eerste jaar vijf procent rendeert,
05:46
the second year 10 percent, the third year 20 percent,
103
334314
3155
het tweede jaar 10 procent,
het derde jaar 20 procent
het derde jaar 20 procent
05:49
the next year 40 percent. Is that not marvelous?
104
337469
2542
en het volgende jaar 40 procent.
Is dat niet geweldig?
Is dat niet geweldig?
05:52
This is a super-exponential growth.
105
340011
3398
Dit is een super-exponentiële groei.
05:55
A standard exponential growth corresponds
106
343409
1937
Een exponentiële groei komt overeen
05:57
to a constant growth rate, let's say, of 10 percent
107
345346
3744
met een voortdurende groeipercentage,
laten we zeggen, van 10 procent.
laten we zeggen, van 10 procent.
06:01
The point is that, many times during bubbles,
108
349090
3481
Tijdens luchtbellen is er vaak
06:04
there are positive feedbacks which can be of many times,
109
352571
3597
positieve feedback dat meestal
06:08
such that previous growths enhance,
110
356168
3699
voorgaande toenames verbetert,
06:11
push forward, increase the next growth
111
359867
3488
stimuleert, uitbreidt en ontwikkelt
06:15
through this kind of super-exponential growth,
112
363355
2502
via dit type super-exponentiële groei.
06:17
which is very trenchant, not sustainable.
113
365857
3114
Het is krachtig, maar onhoudbaar.
06:20
And the key idea is that the mathematical solution
114
368971
3057
Het belangrijkste uitgangspunt is dat
de wiskundige oplossing
de wiskundige oplossing
06:24
of this class of models exhibit finite-time singularities,
115
372028
3638
van dit type modellen,
eindige singulariteiten vertoont.
eindige singulariteiten vertoont.
06:27
which means that there is a critical time
116
375666
3353
Dit betekent dat er een kritiek moment is
06:31
where the system will break, will change regime.
117
379019
3204
waar het systeem zal afbreken
en het regime zal veranderen.
en het regime zal veranderen.
06:34
It may be a crash. It may be just a plateau, something else.
118
382223
3276
Het kan een crash, een schuldenplafond,
of iets anders zijn.
of iets anders zijn.
06:37
And the key idea is that the critical time,
119
385499
2267
Het belangrijkste uitgangspunt
is dat informatie
is dat informatie
06:39
the information about the critical time is contained
120
387766
2529
over het kritieke moment is opgenomen
06:42
in the early development of this super-exponential growth.
121
390295
5484
in een vroeg ontwikkelingsstadium
van deze super-exponentiële groei.
van deze super-exponentiële groei.
06:47
We have applied this theory early on, that was our first success,
122
395779
4360
We hebben deze theorie al snel toegepast.
Dat was ons eerste succes
Dat was ons eerste succes
06:52
to the diagnostic of the rupture of key elements
123
400139
3559
naar de diagnose van de breuk
van essentiële elementen
van essentiële elementen
06:55
on the iron rocket.
124
403698
2529
van de ijzeren raket.
06:58
Using acoustic emission, you know, this little noise
125
406227
2822
Met behulp van akoestische uitstoot,
het geringe geluid dat door een constructie
het geringe geluid dat door een constructie
07:01
that you hear a structure emit, sing to you
126
409049
2297
onder spanning wordt vrijgegeven,
07:03
when they are stressed, and reveal the damage going on,
127
411346
3691
produceert een hoorbaar signaal
dat de schade onthult.
dat de schade onthult.
07:07
there's a collective phenomenon of positive feedback,
128
415037
2440
Er is een gezamenlijk verschijnsel
van positieve feedback.
van positieve feedback.
07:09
the more damage gives the more damage,
129
417477
1697
Hoe meer schade des te meer verwoesting.
07:11
so you can actually predict,
130
419174
2475
In feite kun je,
07:13
within, of course, a probability band,
131
421649
2140
binnen een bepaalde bandbreedte,
07:15
when the rupture will occur.
132
423789
1913
voorspellen wanneer de breuk zal optreden.
07:17
So this is now so successful that it is used
133
425702
2435
Dit is nu zo succesvol dat het ingezet wordt
07:20
in the initial phase of [unclear] the flight.
134
428137
4365
in de beginfase van de vlucht.
07:24
Perhaps more surprisingly, the same type of theory
135
432502
2807
Misschien wekt het nog meer verbazing
dat hetzelfde type theorie
dat hetzelfde type theorie
07:27
applies to biology and medicine,
136
435309
2728
van toepassing is op biologie en geneeskunde,
07:30
parturition, the act of giving birth, epileptic seizures.
137
438037
3696
bevallingen en epileptische aanvallen.
07:33
From seven months of pregnancy, a mother
138
441733
3624
Vanaf zeven maanden zwangerschap
begint een moeder regelmatig
begint een moeder regelmatig
07:37
starts to feel episodic precursory contractions of the uterus
139
445357
5664
inleidende samentrekkingen
van de baarmoeder te voelen.
van de baarmoeder te voelen.
07:43
that are the sign of these maturations
140
451021
4104
Dat is een teken van het rijpingsproces
naar instabiliteit.
naar instabiliteit.
07:47
toward the instability, giving birth to the baby,
141
455125
3424
De bevalling van een baby.
07:50
the dragon-king.
142
458549
2371
De drakenkoning.
07:52
So if you measure the precursor signal,
143
460920
2606
Als je het voorteken opmeet,
07:55
you can actually identify pre- and post-maturity problems
144
463526
6225
kun je het pre- en post- volwassen stadium
08:01
in advance.
145
469751
1471
van tevoren identificeren.
08:03
Epileptic seizures also come in a large variety of size,
146
471222
3760
Epileptische aanvallen komen voor
in verschillende vormen
in verschillende vormen
08:06
and when the brain goes to a super-critical state,
147
474982
3280
en als het brein in een
super-kritieke stand verkeert,
super-kritieke stand verkeert,
08:10
you have dragon-kings which have a degree of predictability
148
478262
3573
zijn er drakenkoningen die een bepaalde
mate van voorspelbaarheid hebben
mate van voorspelbaarheid hebben
08:13
and this can help the patient to deal with this illness.
149
481835
5507
en de patiënt helpen deze ziekte te verwerken.
08:19
We have applied this theory to many systems,
150
487342
2185
We hebben deze theorie op
veel systemen toegepast,
veel systemen toegepast,
08:21
landslides, glacier collapse,
151
489527
2855
aardverschuivingen, gletsjerinstortingen,
08:24
even to the dynamics of prediction of success:
152
492382
3567
zelfs op de dynamiek
van het voorspellen van succes:
van het voorspellen van succes:
08:27
blockbusters, YouTube videos, movies, and so on.
153
495949
4386
blockbusters, YouTube videos, films, enzovoorts.
08:32
But perhaps the most important application
154
500335
3136
De meest belangrijke applicatie is wellicht
08:35
is for finance, and this theory
155
503471
2366
voor financiën, en volgens mij belicht deze theorie
08:37
illuminates, I believe, the deep reason
156
505837
3439
de onderliggende reden
08:41
for the financial crisis that we have gone through.
157
509276
2696
voor de financiële crisis
die we hebben doorstaan.
die we hebben doorstaan.
08:43
This is rooted in 30 years of history of bubbles,
158
511972
4048
Dit is gebaseerd op 30 jaar
geschiedenis van luchtbellen.
geschiedenis van luchtbellen.
08:48
starting in 1980, with the global bubble
159
516020
3712
Het is ontstaan in 1980,
met de wereldwijde luchtbel
met de wereldwijde luchtbel
08:51
crashing in 1987,
160
519732
2087
die is ingestort in 1987,
08:53
followed by many other bubbles.
161
521819
2369
gevolgd door meerdere luchtbellen.
08:56
The biggest one was the "new economy" Internet bubble
162
524188
2712
De grootste was de
"nieuwe economie" internet-luchtbel
"nieuwe economie" internet-luchtbel
08:58
in 2000, crashing in 2000,
163
526900
1925
die is ingestort in 2000.
09:00
the real estate bubbles in many countries,
164
528825
2048
De internationale
onroerend goed luchtbellen,
onroerend goed luchtbellen,
09:02
financial derivative bubbles everywhere,
165
530873
2780
financiële derivaten luchtbellen,
09:05
stock market bubbles also everywhere,
166
533653
2289
aandelen-luchtbellen,
09:07
commodity and all bubbles, debt and credit bubbles --
167
535942
3951
grondstoffen luchtbellen en alles,
debet en credit luchtbellen --
debet en credit luchtbellen --
09:11
bubbles, bubbles, bubbles.
168
539893
2713
luchtbellen --
09:14
We had a global bubble.
169
542606
2639
We hadden een wereldwijde luchtbel.
09:17
This is a measure of global overvaluation
170
545245
4241
Het is een maatstaf voor
wereldwijde overwaardering
wereldwijde overwaardering
09:21
of all markets, expressing what I call
171
549486
4006
van alle markten. Het verkondigen van
09:25
an illusion of a perpetual money machine
172
553508
3169
een illusie van
een eeuwigdurende geldmachine
een eeuwigdurende geldmachine
09:28
that suddenly broke in 2007.
173
556677
3952
die plotseling kapot ging in 2007.
09:32
The problem is that we see the same process,
174
560629
4234
Het probleem is dat we hetzelfde proces zien,
09:36
in particular through quantitative easing,
175
564863
2731
met name als gevolg
van kwantitatieve vereenvoudiging,
van kwantitatieve vereenvoudiging,
09:39
of a thinking of a perpetual money machine nowadays
176
567594
3184
bij het denkbeeld over
een eeuwigdurende geldmachine
een eeuwigdurende geldmachine
09:42
to tackle the crisis since 2008 in the U.S., in Europe,
177
570778
4403
om de crisis aan te pakken die sinds 2008
is ontstaan in Amerika, Europa
is ontstaan in Amerika, Europa
09:47
in Japan.
178
575181
2288
en Japan.
09:49
This has very important implications
179
577469
2390
Dit heeft uiterst belangrijke consequenties
09:51
to understand the failure of quantitative easing
180
579859
4078
om de mislukking te begrijpen van
een simpele kwantitatieve verzachting
een simpele kwantitatieve verzachting
09:55
as well as austerity measures
181
583937
1876
en bezuinigingsplannen.
09:57
as long as we don't attack the core,
182
585813
2809
Dat wil zeggen, zolang we niet de kernoorzaak
10:00
the structural cause of this perpetual money machine thinking.
183
588622
5191
van deze eeuwigdurende
geldmachine aanpakken.
geldmachine aanpakken.
10:05
Now, these are big claims.
184
593813
2616
Dit zijn substantiële beweringen.
10:08
Why would you believe me?
185
596429
2882
Waarom zou je mij geloven?
10:11
Well, perhaps because, in the last 15 years
186
599311
2880
Wellicht omdat we de laatste 15 jaar
10:14
we have come out of our ivory tower,
187
602191
3192
uit onze ivoren toren zijn gekomen
10:17
and started to publish ex ante --
188
605383
2736
en ex ante begonnen te publiceren --
10:20
and I stress the term ex ante, it means "in advance" —
189
608119
3328
Ik leg nogmaals de nadruk op
het begrip ex ante, dat "van tevoren" betekent.
het begrip ex ante, dat "van tevoren" betekent.
10:23
before the crash confirmed
190
611447
2138
Dus, voordat de crash
het bestaan van de luchtbel
het bestaan van de luchtbel
10:25
the existence of the bubble or the financial excesses.
191
613585
2686
en financiële buitensporigheden bevestigde.
10:28
These are a few of the major bubbles
192
616271
3722
Dit zijn een paar van de grote luchtbellen
10:31
that we have lived through in recent history.
193
619993
4478
die we recent hebben meegemaakt.
10:36
Again, many interesting stories for each of them.
194
624471
2840
Nogmaals, de verhalen over
deze luchtbellen zijn allemaal interessant.
deze luchtbellen zijn allemaal interessant.
10:39
Let me tell you just one or two stories
195
627311
2714
Over een of twee van die verhalen
over het omgaan met
over het omgaan met
10:42
that deal with massive bubbles.
196
630025
2046
massale luchtbellen zal ik wat meer vertellen.
10:44
We all know the Chinese miracle.
197
632071
2336
We kennen allemaal het Chinese wonder.
10:46
This is the expression of the stock market
198
634407
3070
Dit is de uitdrukking van de aandelenmarkt
10:49
of a massive bubble, a factor of three,
199
637477
2880
over een massale luchtbel, een factor drie,
10:52
300 percent in just a few years.
200
640357
2170
300 procent in slechts een paar jaar.
10:54
In September 2007,
201
642527
3202
In september 2007
10:57
I was invited as a keynote speaker of a macro hedge fund
202
645729
3647
was ik uitgenodigd als gastspreker
11:01
management conference,
203
649376
2449
voor een risicodekkingsfonds conferentie,
11:03
and I showed to the conference a prediction
204
651825
4055
en ik had voorspeld
11:07
that by the end of 2007, this bubble
205
655880
4193
dat deze luchtbel aan het eind van 2007
11:12
would change regime.
206
660073
1969
van regime zal veranderen.
11:14
There might be a crash. Certainly not sustainable.
207
662042
3085
Er kan een crash ontstaan.
Het is zeker geen houdbare situatie.
Het is zeker geen houdbare situatie.
11:17
Now, how do you believe the very smart,
208
665127
5242
Hoe denk je dat de intelligente,
11:22
very motivated, very informed macro hedge fund managers
209
670369
5430
gemotiveerde,
goed geïnformeerde fondsmanagers
goed geïnformeerde fondsmanagers
11:27
reacted to this prediction?
210
675799
1956
reageerden op deze voorspelling?
11:29
You know, they had made billions
211
677755
1956
Ze hebben tot nu toe miljarden verdiend
11:31
just surfing this bubble until now.
212
679711
2835
door op deze luchtbel te surfen.
11:34
They told me, "Didier,
213
682546
1584
Ze zeiden, "Didier",
11:36
yeah, the market might be overvalued,
214
684130
3037
de markt kan overgewaardeerd zijn,
11:39
but you forget something.
215
687167
1896
maar je bent iets vergeten.
11:41
There is the Beijing Olympic Games coming
216
689063
2352
De Beijing Olympische Spelen
11:43
in August 2008, and it's very clear that
217
691415
2264
vinden plaats in augustus 2008.
Het is duidelijk dat
Het is duidelijk dat
11:45
the Chinese government is controlling the economy
218
693679
3192
de Chinese regering de economie bestuurt
11:48
and doing what it takes
219
696871
1353
en er alles aan doet
11:50
to also avoid any wave and control the stock market."
220
698224
4447
om golven te vermijden
en de aandelenmarkt te besturen.
en de aandelenmarkt te besturen.
11:54
Three weeks after my presentation,
221
702671
2471
Drie weken na mijn presentatie
11:57
the markets lost 20 percent
222
705142
2126
waren de aandelen 20 procent gedaald,
11:59
and went through a phase of volatility,
223
707268
2261
was er sprake van
een volatiele fase, beroering,
een volatiele fase, beroering,
12:01
upheaval, and a total market loss of
224
709529
2726
en was er aan het eind van het jaar
12:04
70 percent until the end of the year.
225
712255
2268
70 procent verlies.
12:06
So how can we be so collectively wrong
226
714523
2876
Hoe kunnen we gezamenlijk
zo ontzettend ongelijk hebben
zo ontzettend ongelijk hebben
12:09
by misreading or ignoring the science
227
717399
4142
door het verkeerd inschatten of negeren
van de wetenschap van het feit dat
van de wetenschap van het feit dat
12:13
of the fact that when an instability has developed,
228
721541
2831
als onstabiliteit is ontwikkeld en
12:16
and the system is ripe, any perturbation
229
724372
2451
het systeem gereed is, elke verstoring
12:18
makes it essentially impossible to control?
230
726823
3681
het onmogelijk maakt het te besturen?
12:22
The Chinese market collapsed, but it rebounded.
231
730504
4705
De Chinese markt is ingestort, maar herstelde.
12:27
In 2009, we also identified that this new bubble,
232
735209
4756
In 2009 hebben we geïdentificeerd
dat deze nieuwe luchtbel, een
dat deze nieuwe luchtbel, een
12:31
a smaller one, was unsustainable,
233
739965
2586
kleinere, onhoudbaar was.
12:34
so we published again a prediction, in advance,
234
742551
3632
We hebben dus opnieuw
een voorspelling gemaakt, door vooraf
een voorspelling gemaakt, door vooraf
12:38
stating that by August 2009, the market will correct,
235
746183
4327
aan te geven dat per augustus 2009,
de markt zal corrigeren
de markt zal corrigeren
12:42
will not continue on this track.
236
750510
2681
en niet op deze manier zal aanhouden.
12:45
Our critics, reading the prediction,
237
753191
3152
De critici die de voorspelling hebben gelezen,
12:48
said, "No, it's not possible.
238
756343
3913
zeiden, "Nee, het is onmogelijk.
12:52
The Chinese government is there.
239
760256
1494
De Chinese regering is alert.
12:53
They have learned their lesson. They will control.
240
761750
2682
Ze hebben hun les geleerd.
Ze zullen de controle houden.
Ze zullen de controle houden.
12:56
They want to benefit from the growth."
241
764432
1807
Ze willen voordeel halen uit de groei.
12:58
Perhaps these critics have not learned their lesson previously.
242
766239
3656
Misschien hebben deze critici
de vorige keer hun les niet geleerd.
de vorige keer hun les niet geleerd.
13:01
So the crisis did occur. The market corrected.
243
769895
3832
De crisis heeft plaatsgevonden.
De markt corrigeerde.
De markt corrigeerde.
13:05
The same critics then said, "Ah, yes,
244
773727
2336
Dezelfde critici zeiden: "Ja hoor,
13:08
but you published your prediction.
245
776063
1849
maar je hebt jouw voorspelling
openbaar gemaakt.
openbaar gemaakt.
13:09
You influenced the market.
246
777912
1656
Je hebt de markt beïnvloedt.
13:11
It was not a prediction."
247
779568
3133
Het was geen voorspelling."
13:14
Maybe I am very powerful then.
248
782701
3357
Misschien ben ik wel erg machtig?
13:18
Now, this is interesting.
249
786058
2044
Welnu, dit is interessant.
13:20
It shows that it's essentially impossible until now
250
788102
2937
Het geeft aan dat het
tot nu toe onmogelijk was om
tot nu toe onmogelijk was om
13:23
to develop a science of economics
251
791039
2128
een economische wetenschap te ontwikkelen,
13:25
because we are sentient beings who anticipate
252
793167
3143
omdat we waarnemende wezens
zijn die anticiperen.
zijn die anticiperen.
13:28
and there is a problem of self-fulfilling prophesies.
253
796310
4063
Bovendien bestaat het probleem van
de zichzelf waarmakende voorspellingen.
de zichzelf waarmakende voorspellingen.
13:32
So we invented a new way of doing science.
254
800373
3733
Dus hebben we een nieuwe wetenschappelijke
werkwijze bedacht.
werkwijze bedacht.
13:36
We created the Financial Bubble Experiment.
255
804106
2712
We hebben het Financiële Luchtbel
Experiment gecreërd.
Experiment gecreërd.
13:38
The idea is the following. We monitor the markets.
256
806818
2672
Het idee is als volgt: we houden
de aandelen in de gaten.
de aandelen in de gaten.
13:41
We identify excesses, bubbles.
257
809490
4168
We achterhalen
buitensporigheden, luchtbellen.
buitensporigheden, luchtbellen.
13:45
We do our work. We write a report
258
813658
3304
We doen ons werk. We schrijven een rapport
13:48
in which we put our prediction of the critical time.
259
816962
4272
waarin we onze voorspellingen
voor de kritieke momenten zetten.
voor de kritieke momenten zetten.
13:53
We don't release the report. It's kept secret.
260
821234
2575
We publiceren het rapport niet.
Het wordt geheim gehouden.
Het wordt geheim gehouden.
13:55
But with modern encrypting techniques,
261
823809
2865
Met moderne coderingstechnieken,
13:58
we have a hash, we publish a public key,
262
826674
4022
hebben we een hash,
we geven een openbare sleutel uit.
we geven een openbare sleutel uit.
14:02
and six months later, we release the report,
263
830696
3955
Zes maanden later
introduceren we het rapport
introduceren we het rapport
14:06
and there is authentication.
264
834651
2399
en is er sprake van bevestiging.
14:09
And all this is done on an international archive
265
837050
4768
Dit rapport werd in
internationale archieven opgeslagen,
internationale archieven opgeslagen,
14:13
so that we cannot be accused of just releasing the successes.
266
841818
4200
zodat we niet beschuldigd worden voor
slechts het uitbrengen van de prestaties.
slechts het uitbrengen van de prestaties.
14:18
Let me tease you with a very recent analysis.
267
846018
3392
Ik zal iets vertellen over
een recente analyse.
een recente analyse.
14:21
17th of May, 2013, just two weeks ago,
268
849410
3258
Op 17 mei, 2013, twee weken geleden,
14:24
we identified that the U.S. stock market
269
852668
1678
hebben we geconstateerd dat
de Amerikaanse aandelenmarkt
de Amerikaanse aandelenmarkt
14:26
was on an unsustainable path
270
854346
2392
de verkeerde kant opging
14:28
and we released this on our website on the 21st of May
271
856738
3802
en op 21 mei publiceerden we
op onze website dat
op onze website dat
14:32
that there will be a change of regime.
272
860540
2045
het regime zal veranderen.
14:34
The next day, the market started to change regime, course.
273
862585
4784
De volgende dag begon de markt
van koers te veranderen.
van koers te veranderen.
14:39
This is not a crash.
274
867369
1491
Dit is geen crash.
14:40
This is just the third or fourth act
275
868860
2599
Dit is slechts de derde of vierde fase
14:43
of a massive bubble in the making.
276
871459
2863
van de totstandkoming van
een reusachtige luchtbel.
een reusachtige luchtbel.
14:46
Scaling up the discussion at the size of the planet,
277
874322
3096
In de discussie over de grootte van de planeet
14:49
we see the same thing.
278
877418
1025
zien we hetzelfde.
14:50
Wherever we look, it's observable:
279
878443
2921
Waar wij ook kijken, het is waarneembaar:
14:53
in the biosphere, in the atmosphere, in the ocean,
280
881364
3230
in de biosfeer, atmosfeer en oceaan.
14:56
showing these super-exponential trajectories
281
884594
3904
Ze laten super-exponentiële trajecten zien,
15:00
characterizing an unsustainable path
282
888498
2631
karakteriseren een onhoudbare route
15:03
and announcing a phase transition.
283
891129
2617
en kondigen een overgangsfase aan.
15:05
This diagram on the right
284
893746
1704
Het rechter diagram
15:07
shows a very beautiful compilation of studies
285
895450
3000
toont een prachtige compilatie
van onderzoeken
van onderzoeken
15:10
suggesting indeed that there is a nonlinear -- possibility
286
898450
3710
die het non-lineaire vooruitzicht aangeeft
15:14
for a nonlinear transition just in the next few decades.
287
902160
4149
voor een non-lineaire overgang
in de volgende decennia.
in de volgende decennia.
15:18
So there are bubbles everywhere.
288
906309
3622
Er zijn dus overal luchtbellen.
15:21
From one side, this is exciting
289
909931
1964
Spannend,
15:23
for me, as a professor who chases bubbles
290
911895
2760
voor mij als een professor
die luchtbellen achtervolgt
die luchtbellen achtervolgt
15:26
and slays dragons, as the media has sometimes called me.
291
914655
4758
en draken slacht, zoals ik
word neergezet in de media.
word neergezet in de media.
15:31
But can we really slay the dragons?
292
919413
3051
Maar kunnen we de draken echt neersabelen?
15:34
Very recently, with collaborators,
293
922464
2144
Onlangs hebben we, gezamenlijk met anderen,
15:36
we studied a dynamical system
294
924608
2703
het dynamische systeem bestudeerd
15:39
where you see the dragon-king as these big loops
295
927311
2904
waar je de drakenkoning
beziet als zijnde deze grote lussen.
beziet als zijnde deze grote lussen.
15:42
and we were able to apply tiny perturbations at the right times
296
930215
3921
We waren in staat kleine verstoringen op
het juiste moment toe te passen
het juiste moment toe te passen
15:46
that removed, when control is on, these dragons.
297
934136
4935
zodat deze draken werden verwijderd.
15:51
"Gouverner, c'est prévoir."
298
939071
2934
"Gouverner, c'est prévoir."
15:54
Governing is the art of planning and predicting.
299
942005
5794
Regeren is de kunst van
het plannen en voorspellen.
het plannen en voorspellen.
15:59
But is it not the case that this is probably
300
947799
2753
Is het niet zo dat dit waarschijnlijk
16:02
one of the biggest gaps of mankind,
301
950552
3900
één van de grootste verschillen
van de mensheid is?
van de mensheid is?
16:06
which has the responsibility to steer
302
954452
3260
De mensheid, die verantwoordelijk is voor
16:09
our societies and our planet toward sustainability
303
957712
2703
het aansturen van onze samenleving
en planeet naar duurzaamheid,
en planeet naar duurzaamheid,
16:12
in the face of growing challenges and crises?
304
960428
4844
gezien de groeiende uitdagingen
en crisissituaties?
en crisissituaties?
16:17
But the dragon-king theory gives hope.
305
965272
4495
Maar de drakenkoning-theorie geeft hoop.
16:21
We learn that most systems have pockets of predictability.
306
969767
3568
We leren dat de meeste systemen een aantal kleine
vormen van voorspelbaarheid hebben.
vormen van voorspelbaarheid hebben.
16:25
It is possible to develop advance diagnostics of crises
307
973335
4900
Het is mogelijk om van tevoren
een diagnose van de crisis te maken,
een diagnose van de crisis te maken,
16:30
so that we can be prepared, we can take measures,
308
978235
3559
zodat we voorbereid kunnen zijn,
en maatregelen
en maatregelen
16:33
we can take responsibility,
309
981794
2755
kunnen treffen.
16:36
and so that never again will
310
984549
2747
En dat er nooit meer
16:39
extremes and crises like the Great Recession
311
987296
3854
uitersten of crisissituaties
zoals de Grote Recessie
zoals de Grote Recessie
16:43
or the European crisis take us by surprise.
312
991150
4410
of de Europese crisis ons zullen verrassen.
16:47
Thank you.
313
995560
1475
Dank voor uw aandacht.
16:49
(Applause)
314
997035
6293
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Didier Sornette - Risk economistDidier Sornette studies whether it is possible to anticipate big changes or predict crises in complex systems.
Why you should listen
While financial crashes, recessions, earthquakes and other extreme events appear chaotic, Didier Sornette's research is focused on finding out whether they are, in fact, predictable. They may happen often as a surprise, he suggests, but they don't come out of the blue: the most extreme risks (and gains) are what he calls "dragon kings" that almost always result from a visible drift toward a critical instability. In his hypothesis, this instability has measurable technical and/or socio-economical precursors. As he says: "Crises are not external shocks."
An expert on complex systems, Sornette is the chair of entrepreneurial risk at the Swiss Federal Institute of Technology, and director of the Financial Crisis Observatory, a project to test the hypothesis that markets can be predictable, especially during bubbles. He's the author of Why Stock Markets Crash: Critical Events in Complex Financial Systems.
Didier Sornette | Speaker | TED.com