TEDxMaui
Gary Greenberg: The beautiful nano details of our world
Gary Greenberg: Piękne mikrodetale naszego świata
Filmed:
Readability: 3.3
1,118,591 views
Sfotografowane pod trójwymiarowym mikroskopem, ziarna piasku wyglądają jak kolorowe cukierki. Pręciki kwiatowe, z kolei, skręcają się w niesamowite kształty zjeżdżalni z parków rozrywki. Gary Greenberg w swojej prelekcji prezentuje fascynujące sekrety mikroświata. (Sfilmowano na TEDxMaui)
Gary Greenberg - Micro photographer
Gary Greenberg is a photographer, biomedical researcher and inventor intent on giving us all a view of the microscopic wonders all around us. Full bio
Gary Greenberg is a photographer, biomedical researcher and inventor intent on giving us all a view of the microscopic wonders all around us. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
So I want to talk a little bit about seeing the world
0
1797
2467
Opowiem wam o patrzeniu na świat
00:20
from a totally unique point of view,
1
4264
2726
z zupełnie wyjątkowej perspektywy.
00:22
and this world I'm going to talk about is the micro world.
2
6990
3025
Opowiem wam o mikroświecie.
00:25
I've found, after doing this for many, many years,
3
10015
2580
Po wielu latach pracy odkryłem,
00:28
that there's a magical world behind reality.
4
12595
2716
że istnieje magiczny świat,
00:31
And that can be seen directly through a microscope,
5
15311
3159
który można obserwować za pomocą mikroskopu.
00:34
and I'm going to show you some of this today.
6
18470
2105
Dzisiaj go wam pokażę.
00:36
So let's start off looking at something rather not-so-small,
7
20575
3687
Zacznijmy od spojrzenia na coś,
00:40
something that we can see with our naked eye,
8
24262
2264
co widać gołym okiem.
00:42
and that's a bee. So when you look at this bee,
9
26526
2441
Oto pszczoła.
00:44
it's about this size here, it's about a centimeter.
10
28967
2896
Ma może z centymetr długości.
00:47
But to really see the details of the bee, and really
11
31863
2288
Jednak żeby móc docenić
00:50
appreciate what it is, you have to look a little bit closer.
12
34151
3729
wszystkie jej detale, trzeba spojrzeć bliżej.
00:53
So that's just the eye of the bee with a microscope,
13
37880
3086
To jest oko pszczoły widziane pod mikroskopem.
00:56
and now all of a sudden you can see that the bee has
14
40966
2347
Nagle widać, że w rzeczywistości
00:59
thousands of individual eyes called ommatidia,
15
43313
2831
pszczoła ma tysiące oczu zwanych omatidiami.
01:02
and they actually have sensory hairs in their eyes
16
46144
2432
W oczach znajdują się włoski czuciowe,
01:04
so they know when they're right up close to something,
17
48576
2369
pozwalające wyczuwać zbliżanie się do obiektów.
01:06
because they can't see in stereo.
18
50945
3704
Pszczoły nie widzą stereoskopowo.
01:10
As we go smaller, here is a human hair.
19
54649
3704
A to jest ludzki włos.
01:14
A human hair is about the smallest thing that the eye can see.
20
58353
2819
Włos ma szerokość 0,1 milimetra
01:17
It's about a tenth of a millimeter.
21
61172
2734
i jest najmniejszą rzeczą, jaką potrafimy dostrzec.
01:19
And as we go smaller again,
22
63906
1176
10 razy mniejsza
jest ludzka komórka.
jest ludzka komórka.
01:20
about ten times smaller than that, is a cell.
23
65082
3406
10 razy mniejsza
jest ludzka komórka.
jest ludzka komórka.
01:24
So you could fit 10 human cells
24
68488
2583
W jednym ludzkim włosku
01:26
across the diameter of a human hair.
25
71071
3666
może się zmieścić 10 komórek.
01:30
So when we would look at cells, this is how I really got
26
74737
1586
Właśnie obserwacja komórek
01:32
involved in biology and science is by looking
27
76323
3268
pod mikroskopem
01:35
at living cells in the microscope.
28
79591
2467
zbliżyła mnie do biologii i nauki.
01:37
When I first saw living cells in a microscope, I was
29
82058
2071
Gdy pierwszy raz ujrzałem komórki,
01:40
absolutely enthralled and amazed at what they looked like.
30
84129
3899
zafascynował i oczarował mnie ich wygląd.
01:43
So if you look at the cell like that from the immune system,
31
88028
3316
Obserwując komórki układu odpornościowego,
01:47
they're actually moving all over the place.
32
91344
1824
widać jak sie ruszają.
01:49
This cell is looking for foreign objects,
33
93183
3750
Ten typ komórki szuka ciał obcych,
01:52
bacteria, things that it can find.
34
96933
2357
bakterii i innych,
01:55
And it's looking around, and when it finds something,
35
99290
2648
a gdy je znajdzie
01:57
and recognizes it being foreign,
36
101938
2296
i uzna za obce,
02:00
it will actually engulf it and eat it.
37
104234
1292
wtedy je pochłania.
02:01
So if you look right there, it finds that little bacterium,
38
105526
4284
Spójrzcie tutaj, jak znajduje tę małą bakterię,
02:05
and it engulfs it and eats it.
39
109810
5622
a teraz jak ją zjada.
02:11
If you take some heart cells from an animal,
40
115432
3181
Badając zwierzęcą komórkę sercową,
02:14
and put it in a dish, they'll just sit there and beat.
41
118613
2896
zobaczymy, że po prostu sobie bije.
02:17
That's their job. Every cell has a mission in life,
42
121509
3590
Każda komórka ma swoją misję w życiu.
02:20
and these cells, the mission is
43
125099
1801
Cel tych komórek
02:22
to move blood around our body.
44
126900
3527
to krążenie krwi w organizmie.
02:26
These next cells are nerve cells, and right now,
45
130427
2784
A to są komórki nerwowe
02:29
as we see and understand what we're looking at,
46
133211
2936
i działają właśnie w tej chwili,
02:32
our brains and our nerve cells are actually doing this
47
136147
2114
kiedy widzimy i rozumiemy to,
02:34
right now. They're not just static. They're moving around
48
138261
2542
na co patrzymy.
02:36
making new connections, and that's what happens when we learn.
49
140803
3502
Tworzą nowe połączenia - tak się uczymy.
02:40
As you go farther down this scale here,
50
144305
2790
Idźmy w dół skali wielkości.
02:42
that's a micron, or a micrometer, and we go
51
147095
2904
Mamy mikron, czy mikrometr.
02:45
all the way down to here to a nanometer
52
149999
2348
Dalej jest nanometr,
02:48
and an angstrom. Now, an angstrom is the size
53
152347
2757
a jeszcze dalej jest angstrem,
02:51
of the diameter of a hydrogen atom.
54
155104
3367
którego długość równa się
02:54
That's how small that is.
55
158471
1633
średnicy atomu wodoru.
02:56
And microscopes that we have today can actually see
56
160104
2302
Dzisiejsze mikroskopy są w stanie
02:58
individual atoms. So these are some pictures
57
162421
3058
zobaczyć pojedyncze atomy,
03:01
of individual atoms. Each bump here is an individual atom.
58
165479
2833
takie jak te kropki tutaj.
03:04
This is a ring of cobalt atoms.
59
168312
2829
Oto cząsteczka atomu kobaltu.
03:07
So this whole world, the nano world, this area in here
60
171141
2658
Ten świat nazywamy nanoświatem.
03:09
is called the nano world, and the nano world,
61
173799
3195
Ten świat nazywamy nanoświatem.
03:12
the whole micro world that we see,
62
176994
3134
Świat widzialny to mikroświat,
03:16
there's a nano world that is wrapped up within that, and
63
180128
3033
a nanoświat, złożony z molekułów i atomów,
03:19
the whole -- and that is the world of molecules and atoms.
64
183161
4395
jest w nim zawarty.
03:23
But I want to talk about this larger world,
65
187556
2458
Pomówmy o tym większym mikroświecie.
03:25
the world of the micro world.
66
190014
2337
Pomówmy o tym większym mikroświecie.
03:28
So if you were a little tiny bug living in a flower,
67
192351
4119
Jak z perspektywy małego robaczka
03:32
what would that flower look like, if the flower was this big?
68
196470
3151
wyglądałby kwiat?
03:35
It wouldn't look or feel like anything that we see
69
199621
2515
Nie byłby podobny do tego, co widzimy,
03:38
when we look at a flower. So if you look at this flower here,
70
202136
3294
gdy patrzymy na kwiat.
03:41
and you're a little bug, if you're on that surface
71
205430
1832
To właśnie tak
03:43
of that flower, that's what the terrain would look like.
72
207262
4066
wyglądałby dla niego kwiat.
03:47
The petal of that flower looks like that, so the ant
73
211328
2376
Tak wyglądałby płatek,
03:49
is kind of crawling over these objects, and if you look
74
213704
2681
po którym czołgałaby się mrówka.
03:52
a little bit closer at this stigma and the stamen here,
75
216385
3344
Spójrzmy bliżej na to znamię i pręcik,
03:55
this is the style of that flower, and you notice
76
219729
2745
charakterystyczne dla tego kwiatu.
03:58
that it's got these little -- these are like little jelly-like things
77
222474
4225
Zauważymy żelko-podobne obiekty.
04:02
that are what are called spurs. These are nectar spurs.
78
226699
4742
To ostrogi nektarowe.
04:07
So this little ant that's crawling here, it's like
79
231441
2617
Ta mrówka żyje w miniaturowym świecie
04:09
it's in a little Willy Wonka land.
80
234058
1826
Williego Wonki.
04:11
It's like a little Disneyland for them. It's not like what we see.
81
235884
4135
Dla nich to mały Disney Land, dla nas nie.
04:15
These are little bits of individual grain of pollen
82
240019
3903
A to są pojedyncze ziarnka pyłku kwiatowego.
04:19
there and there, and here is a --
83
243922
3446
A to są pojedyncze ziarnka pyłku kwiatowego.
04:23
what you see as one little yellow dot of pollen,
84
247368
2578
Widzimy małą, żółtą kropkę,
04:25
when you look in a microscope, it's actually made
85
249946
1964
która pod mikroskopem
04:27
of thousands of little grains of pollen.
86
251910
3764
składa się z tysięcy małych ziarenek.
04:31
So this, for example, when you see bees flying around
87
255674
2235
Pszczoły, które latają wokół tych roślin,
04:33
these little plants, and they're collecting pollen,
88
257909
2805
Pszczoły, które latają wokół tych roślin,
04:36
those pollen grains that they're collecting, they pack
89
260714
2423
zbierają właśnie te ziarenka.
04:39
into their legs and they take it back to the hive,
90
263137
2433
Zabierają je do ula.
04:41
and that's what makes the beehive,
91
265570
2630
Z tego powstaje wosk tworzący ul.
04:44
the wax in the beehive. And they're also collecting nectar,
92
268200
3818
Zbierają też nektar,
04:47
and that's what makes the honey that we eat.
93
272018
3911
z którego robi się miód.
04:51
Here's a close-up picture, or this is actually a regular picture
94
275929
3257
A to zdjęcie hiacyntu wodnego
04:55
of a water hyacinth, and if you had really, really good vision,
95
279186
2673
w naturalnej wielkości.
04:57
with your naked eye, you'd see it about that well.
96
281859
2561
Mając dobry wzrok, tak byście go widzieli.
05:00
There's the stamen and the pistil. But look what the stamen
97
284420
2628
To jego pręcik i słupek.
05:02
and the pistil look like in a microscope. That's the stamen.
98
287048
3514
Spójrzcie, jak wyglądają pod mikroskopem.
05:06
So that's thousands of little grains of pollen there,
99
290562
2651
To pręcik i tysiące ziarenek pyłku,
05:09
and there's the pistil there, and these are the little things
100
293213
3286
a to słupek.
Te małe elementy
Te małe elementy
05:12
called trichomes. And that's what makes the flower give
101
296499
3719
to włoski, które wytwarzają zapach.
05:16
a fragrance, and plants actually communicate
102
300218
3960
Kwiaty potrafią porozumiewać się
05:20
with one another through their fragrances.
103
304178
5394
za pomocą zapachu.
05:25
I want to talk about something really ordinary,
104
309572
2368
Pomówmy o czymś zwyczajnym,
05:27
just ordinary sand.
105
311940
1924
choćby o piasku.
05:29
I became interested in sand about 10 years ago,
106
313864
1930
Zainteresowałem się nim,
05:31
when I first saw sand from Maui,
107
315794
2561
gdy zobaczyłem piasek na Maui 10 lat temu.
05:34
and in fact, this is a little bit of sand from Maui.
108
318355
3147
Piasek taki jak ten.
05:37
So sand is about a tenth of a millimeter in size.
109
321502
3031
Pojedyncze ziarno piasku
05:40
Each sand grain is about a tenth of a millimeter in size.
110
324533
2911
ma około 0,1 mm wielkości.
05:43
But when you look closer at this, look at what's there.
111
327444
2583
Gdy jednak się przyjrzymy bliżej,
05:45
It's really quite amazing. You have microshells there.
112
330027
3502
widzimy coś niesamowitego.
05:49
You have things like coral.
113
333529
2193
Mikro-muszle, koralowce,
05:51
You have fragments of other shells. You have olivine.
114
335722
3534
widzimy oliwiny,
05:55
You have bits of a volcano. There's a little bit
115
339256
2196
a także fragmenty wulkaniczne.
05:57
of a volcano there. You have tube worms.
116
341452
2627
Są też bezkręgowce.
05:59
An amazing array of incredible things exist in sand.
117
344079
4726
W piasku istnieje cała gama niesamowitych rzeczy.
06:04
And the reason that is, is because in a place like this island,
118
348805
2679
Piasek na tego typu wyspach składa się
06:07
a lot of the sand is made of biological material
119
351484
2366
z materiałów organicznych,
06:09
because the reefs provide a place where all these
120
353850
2997
których dostarcza rafa koralowa.
06:12
microscopic animals or macroscopic animals grow,
121
356847
3890
W niej zwierzęta mikroskopijne i makroskopijne
06:16
and when they die, their shells and their teeth
122
360737
2338
żyją i umierają, zostawiając nam
06:18
and their bones break up and they make grains of sand,
123
363075
2342
muszle, zęby i kości,
06:21
things like coral and so forth.
124
365417
2970
z których tworzą się piasek i koralowce.
06:24
So here's, for example, a picture of sand from Maui.
125
368387
3793
To zdjęcie piasku z Maui,
06:28
This is from Lahaina,
126
372180
2537
dokładnie z Lahainy.
06:30
and when we're walking along a beach, we're actually
127
374717
1730
Chodząc wzdłuż plaży,
06:32
walking along millions of years of biological and geological history.
128
376447
3454
nieświadomie doświadczamy milionów lat
06:35
We don't realize it, but it's actually a record
129
379901
2467
historii biologicznej i geograficznej,
06:38
of that entire ecology.
130
382368
2573
całej ekologii tego miejsca.
06:40
So here we see, for example, a sponge spicule,
131
384941
3158
Tutaj widzimy spikule gąbki,
06:43
two bits of coral here,
132
388099
2586
dwa kawałki koralowca,
06:46
that's a sea urchin spine. Really some amazing stuff.
133
390685
3850
a to kolec jeżowca. Cudne rzeczy.
06:50
So when I first looked at this, I was -- I thought,
134
394535
2377
Na ich widok od razu wiedziałem,
06:52
gee, this is like a little treasure trove here.
135
396912
1749
że to istny skarb.
06:54
I couldn't believe it, and I'd go around dissecting
136
398661
2166
Poszczęściło mi się.
06:56
the little bits out and making photographs of them.
137
400827
3309
Przestudiowałem je i zrobiłem im zdjęcia.
07:00
Here's what most of the sand in our world looks like.
138
404136
2511
A tak wygląda większość piasku na świecie.
07:02
These are quartz crystals and feldspar,
139
406647
3261
To kryształki kwarcu i skalenia.
07:05
so most sand in the world on the mainland
140
409908
2461
Większość piasku na świecie
07:08
is made of quartz crystal and feldspar. It's the erosion of granite rock.
141
412369
3750
składa się z kwarcu i skalenia. To erozja granitu.
07:12
So mountains are built up, and they erode away by water
142
416119
4351
Góry wypiętrzają się, a później ulegają erozji
07:16
and rain and ice and so forth,
143
420470
2027
pod wpływem wody, deszczu i lodu
07:18
and they become grains of sand.
144
422497
1306
by stać się piaskiem.
07:19
There's some sand that's really much more colorful.
145
423803
2450
Istnieje też bardziej kolorowy piasek.
07:22
These are sand from near the Great Lakes,
146
426253
2069
To piasek blisko Wielkich Jezior.
07:24
and you can see that it's filled with minerals
147
428337
2011
Widzimy, że jest pełen minerałów,
07:26
like pink garnet and green epidote, all kinds of amazing stuff,
148
430348
3492
takich jak różowy granat czy zielony epidot.
07:29
and if you look at different sands from different places,
149
433840
2384
Badając piasek z różnych miejsc,
07:32
every single beach, every single place you look at sand,
150
436224
3251
okazuje się, że każda plaża jest nieco inna.
07:35
it's different. Here's from Big Sur, like they're little jewels.
151
439475
5032
W południowej Kalifornii jest jak małe klejnoty.
07:40
There are places in Africa where they do the mining
152
444507
2489
W Afryce, gdzie wydobywa się klejnoty,
07:42
of jewels, and you go to the sand where the rivers have
153
446996
4169
piasek, który rzeki znoszą do oceanu,
07:47
the sand go down to the ocean, and it's like literally looking
154
451165
2299
wygląda jak klejnociki pod mikroskopem.
07:49
at tiny jewels through the microscope.
155
453464
2863
wygląda jak klejnociki pod mikroskopem.
07:52
So every grain of sand is unique. Every beach is different.
156
456327
3177
Każda plaża jest inna.
07:55
Every single grain is different. There are no two grains
157
459504
3182
Nie ma dwóch takich samych ziarenek piasku.
07:58
of sand alike in the world.
158
462686
1700
Nie ma dwóch takich samych ziarenek piasku.
08:00
Every grain of sand is coming somewhere and going somewhere.
159
464386
3532
Każde skądś pochodzi i gdzieś podąża.
08:03
They're like a snapshot in time.
160
467918
3728
Są jak gdyby klatką czasu.
08:07
Now sand is not only on Earth, but sand is
161
471646
3423
Ale piasek znajduję się też poza Ziemią,
08:10
ubiquitous throughout the universe. In fact, outer space
162
475069
2598
jest wszechobecny we wszechświecie.
08:13
is filled with sand, and that sand comes together
163
477667
3664
Kosmos jest pełen piasku, a z piasku
08:17
to make our planets and the Moon.
164
481331
3197
powstają nasze planety i nasz Księżyc.
08:20
And you can see those in micrometeorites.
165
484528
1582
Na przykład mikrometeoryty.
08:22
This is some micrometeorites that the Army gave me,
166
486110
2543
Wojsko dało mi ich kilka.
08:24
and they get these out of the drinking wells in the South Pole.
167
488653
3094
Te pochodzą z Bieguna Południowego
08:27
And they're quite amazing-looking, and these are the
168
491747
2746
i wyglądają niesamowicie.
08:30
tiny constituents that make up the world that we live in --
169
494493
4424
To z nich składa się nasz świat,
08:34
the planets and the Moon.
170
498917
1915
planety i nasz Księżyc.
08:36
So NASA wanted me to take some pictures of Moon sand,
171
500832
3244
NASA chciało zdjęć piasku z Księżyca,
08:39
so they sent me sand from all the different landings
172
504076
2263
więc wysłali mi próbki z misji Apollo.
08:42
of the Apollo missions that happened 40 years ago.
173
506339
4478
z różnych miejsc lądowań.
08:46
And I started taking pictures with my three-dimensional microscopes.
174
510817
3640
Zacząłem robić zdjęcia trójwymiarowym mikroskopem.
08:50
This was the first picture I took. It was kind of amazing.
175
514457
2967
To moje pierwsze zdjęcie - dość niesamowite.
08:53
I thought it looked kind of a little bit like the Moon, which is sort of interesting.
176
517424
3783
Przypominało mi to nawet Księżyc w jakiś sposób.
08:57
Now, the way my microscopes work is, normally
177
521207
2663
Wytłumaczę, jak działa mój mikroskop.
08:59
in a microscope you can see very little at one time,
178
523870
2466
Nie da się zobaczyć za wiele od razu,
09:02
so what you have to do is you have to refocus the microscope,
179
526336
2947
trzeba więc regulować ostrość mikroskopu,
09:05
keep taking pictures, and then I have a computer program
180
529283
3791
robić dużo zdjęć, które później
09:08
that puts all those pictures together
181
533074
2474
złoży się razem komputerowo,
09:11
into one picture so you can see actually what it looks like,
182
535548
3122
żeby mieć obraz całego przedmiotu.
09:14
and I do that in 3D. So there, you can see,
183
538670
3235
Robię to w 3D.
09:17
is a left-eye view. There's a right-eye view.
184
541905
2702
To widok z lewego, a to z prawego oka.
09:20
So sort of left-eye view, right-eye view.
185
544607
2553
A to, tak jakby, widok z obu.
09:23
Now something's interesting here. This looks very different
186
547160
2368
A to coś niezwykłego.
09:25
than any sand on Earth that I've ever seen, and I've
187
549528
2378
Nie przypomina żadnego ziemskiego piasku,
09:27
seen a lot of sand on Earth, believe me. (Laughter)
188
551906
3800
a widziałem go wiele. (Śmiech)
09:31
Look at this hole in the middle. That hole was caused
189
555706
2958
Spójrzcie na tę dziurę po środku.
09:34
by a micrometeorite hitting the Moon.
190
558664
2339
To dzieło mikrometeorytu na Księżycu.
09:36
Now, the Moon has no atmosphere, so micrometeorites
191
561003
2357
Nasz Księżyc nie ma atmosfery,
09:39
come in continuously, and the whole surface of the Moon
192
563360
3216
więc cały czas bombardują go mikrometeoryty,
09:42
is covered with powder now, because for four billion years
193
566576
2600
a całą powierzchnię pokrywa pył.
09:45
it's been bombarded by micrometeorites,
194
569176
2794
To dlatego, że od 4 miliardów lat
09:47
and when micrometeorites come in at about
195
571970
2390
jest bombardowany mikrometeorytami
09:50
20 to 60,000 miles an hour, they vaporize on contact.
196
574360
4010
pędzącymi od 30 do 100 tys. km/h,
09:54
And you can see here that that is --
197
578370
1910
które natychmiast parują.
09:56
that's sort of vaporized, and that material is holding this
198
580280
2594
Tak jak tutaj na zdjęciu.
09:58
little clump of little sand grains together.
199
582874
2546
To naprawdę małutkie ziarenka piasku
10:01
This is a very small grain of sand, this whole thing.
200
585420
2179
rozgrzane i stopione w grudkę.
10:03
And that's called a ring agglutinate.
201
587599
2160
To tak zwany pierścień impaktowy.
10:05
And many of the grains of sand on the Moon look like that,
202
589759
3944
Wiele ziarenek piasku na Księżycu tak wygląda
10:09
and you'd never find that on Earth.
203
593703
3457
i nie spotka się ich na Ziemi.
10:13
Most of the sand on the Moon,
204
597160
3253
Patrząc na Księżyc
10:16
especially -- and you know when you look at the Moon,
205
600413
1699
widać ciemne i jasne obszary.
10:18
there's the dark areas and the light areas. The dark areas
206
602112
2360
Ciemne wynikają ze spływu lawy,
10:20
are lava flows. They're basaltic lava flows,
207
604472
4141
dokładniej lawy bazaltowej.
10:24
and that's what this sand looks like, very similar
208
608613
2665
Tamtejszy piasek bardzo przypomina
10:27
to the sand that you would see in Haleakala.
209
611278
3763
piasek z wulkanu Haleakala na Maui.
10:30
Other sands, when these micrometeorites come in,
210
615041
3423
Po uderzeniu mikrometeorytów
10:34
they vaporize and they make these fountains,
211
618464
3089
inne piaski parują i tworzą chmurę pyłu,
10:37
these microscopic fountains that go up into the --
212
621553
2623
która wzbija się w powietrze,
10:40
I was going to say "up into the air," but there is no air --
213
624176
2364
choć nie ma tam powietrza,
10:42
goes sort of up, and these microscopic glass beads
214
626540
4220
wzbija się i tworzą się wtedy szklane drobinki,
10:46
are formed instantly, and they harden, and by the time
215
630791
2513
które twardnieją,
10:49
they fall down back to the surface of the Moon,
216
633304
3385
a opadając na powierzchnię
10:52
they have these beautiful colored glass spherules.
217
636689
2896
stają się pięknymi, kolorowymi szklanymi kulami.
10:55
And these are actually microscopic;
218
639585
1545
Są bardzo małe,
10:57
you need a microscope to see these.
219
641130
2968
potrzeba mikroskopu, by je zobaczyć.
10:59
Now here's a grain of sand that is from the Moon,
220
644098
3437
To ziarenko piasku z Księżyca.
11:03
and you can see that the entire
221
647535
2154
Widzicie, że zachowana została
11:05
crystal structure is still there.
222
649689
2483
struktura kryształu.
11:08
This grain of sand is probably about
223
652172
2148
To ziarnko piasku ma prawdopodobnie
11:10
three and a half or four billion years old,
224
654320
2282
jakieś 4 miliardy lat
11:12
and it's never eroded away like the way we have sand
225
656602
2191
i nigdy nie było poddane erozji
11:14
on Earth erodes away because of water and tumbling,
226
658793
4019
pod wpływem wody czy tarcia,
11:18
air, and so forth. All you can see is a little bit of erosion
227
662812
3250
jak miałoby to miejsce na Ziemi.
11:21
down here by the Sun, has these solar storms,
228
666062
4607
Widać tylko tu na dole erozję
11:26
and that's erosion by solar radiation.
229
670669
4763
z powodu burz słonecznych i promieniowania.
11:31
So what I've been trying to tell you today is
230
675432
2586
Opowiedziałem wam dzisiaj,
11:33
things even as ordinary as a grain of sand
231
678018
3569
jak rzeczy tak zwykłe, jak piasek,
11:37
can be truly extraordinary if you look closely
232
681587
2975
mogą okazać się niezwykłe,
11:40
and if you look from a different and a new point of view.
233
684562
3305
gdy spojrzymy na nie z bliska i pod innym kątem.
11:43
I think that this was best put by William Blake when he said,
234
687867
4375
Chyba najlepiej określił to William Blake:
11:48
"To see a world in a grain of sand
235
692242
2542
"Zobaczyć świat w ziarenku piasku,
11:50
and a heaven in a wild flower,
236
694784
2754
Niebiosa w jednym kwiecie z lasu,
11:53
hold infinity in the palm of your hand,
237
697538
2333
W ściśniętej dłoni zamknąć bezmiar,
11:55
and eternity in an hour."
238
699871
2333
W godzinie - nieskończoność czasu".
11:58
Thank you. (Applause)
239
702204
3729
Dziękuję. (Brawa)
(tłum. wiersza Zygmunt Kubiak)
(tłum. wiersza Zygmunt Kubiak)
ABOUT THE SPEAKER
Gary Greenberg - Micro photographerGary Greenberg is a photographer, biomedical researcher and inventor intent on giving us all a view of the microscopic wonders all around us.
Why you should listen
A photographer and filmmaker with a Ph.D. in biomedical research, Gary Greenberg creates new ways to capture the spectacular landscapes that are hidden from everyday perception inside grains of sand, human cells and flower petals. Using high-definition, three-dimensional light microscopes -- for which he holds 18 patents -- Greenberg makes the miracles of nature tangible, exposing their hidden details. Most recently, Greenberg turned his attention to sand grains, photographing samples from around the world for the book, A Grain of Sand: Nature's Secret Wonder. For it, Greenberg even photographed moon sand returned from NASA’s Apollo 11 Mission.
Greenberg has also taught at the University of Southern California and has been a featured artist at the Science Museum of Minnesota.
Gary Greenberg | Speaker | TED.com