TEDxMaui
Gary Greenberg: The beautiful nano details of our world
Gary Greenberg: Những chi tiết (kích thước) nano tuyệt đẹp trong thế giới chúng ta
Filmed:
Readability: 3.3
1,118,591 views
Khi được chụp dưới kính hiển vi 3D, những hạt cát hiện ra như những mảnh kẹo sặc sỡ và những nhụy hoa trở thành những ngọn tháp kì thú trong một công viên vui thú. Gary Greenberg tiết lộ những chi tiết hấp dẫn của vi thế giới. (Quay tại TEDxMaui).
Gary Greenberg - Micro photographer
Gary Greenberg is a photographer, biomedical researcher and inventor intent on giving us all a view of the microscopic wonders all around us. Full bio
Gary Greenberg is a photographer, biomedical researcher and inventor intent on giving us all a view of the microscopic wonders all around us. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
So I want to talk a little bit about seeing the world
0
1797
2467
Tôi muốn nói một chút về cách nhìn nhận thế giới
00:20
from a totally unique point of view,
1
4264
2726
theo một quan điểm hoàn toàn độc đáo,
00:22
and this world I'm going to talk about is the micro world.
2
6990
3025
và thế giới mà tôi chuẩn bị nói đến là một thế giới mi-crô,
00:25
I've found, after doing this for many, many years,
3
10015
2580
Sau khi nghiên cứu trong nhiều, nhiều năm, tôi nhận ra
00:28
that there's a magical world behind reality.
4
12595
2716
rằng có một thế giới thần kì phía sau thực tế.
00:31
And that can be seen directly through a microscope,
5
15311
3159
Và điều đó có thể thấy trực tiếp qua một cái kính hiển vi,
00:34
and I'm going to show you some of this today.
6
18470
2105
và tôi sẽ cho các bạn thấy trong ngày hôm nay.
00:36
So let's start off looking at something rather not-so-small,
7
20575
3687
Vậy thì chúng ta hãy bắt đầu nhìn những thứ hơi không nhỏ một tý,
00:40
something that we can see with our naked eye,
8
24262
2264
những thứ mà chúng ta có thể nhìn thấy bằng mắt trần,
00:42
and that's a bee. So when you look at this bee,
9
26526
2441
và đó là một con ong. Vậy khi nhìn con ong này,
00:44
it's about this size here, it's about a centimeter.
10
28967
2896
nó khoảng cỡ này, khó khoảng một xen-ti-mét.
00:47
But to really see the details of the bee, and really
11
31863
2288
Nhưng để thật sự thấy những chi tiết của con ong, và thật sự
00:50
appreciate what it is, you have to look a little bit closer.
12
34151
3729
có thể nhận ra đó là gì, thì bạn phải nhìn gần một chút.
00:53
So that's just the eye of the bee with a microscope,
13
37880
3086
Đó chỉ là mắt ong dưới kính hiển vi,
00:56
and now all of a sudden you can see that the bee has
14
40966
2347
và giờ tất cả những thứ bất ngờ bạn thấy được là con ong
00:59
thousands of individual eyes called ommatidia,
15
43313
2831
có hàng ngàn những con mắt độc lập gọi là mắt con,
01:02
and they actually have sensory hairs in their eyes
16
46144
2432
và tất nhiên chúng có những sợi lông cảm giác trên mắt
01:04
so they know when they're right up close to something,
17
48576
2369
giúp chúng nhận biết chúng đang ở gần vật gì đó,
01:06
because they can't see in stereo.
18
50945
3704
bởi vì chúng không thể thấy trong không gian ba chiều.
01:10
As we go smaller, here is a human hair.
19
54649
3704
Khi chúng ta đi đến (những thứ) nhỏ hơn, đây là tóc người.
01:14
A human hair is about the smallest thing that the eye can see.
20
58353
2819
Một sợi tóc người dường như là thứ nhỏ nhất mà mắt người có thể thấy được.
01:17
It's about a tenth of a millimeter.
21
61172
2734
Nó cỡ 1/10 mi-li-mét.
01:19
And as we go smaller again,
22
63906
1176
Và khi chúng ta đi đến những thứ nhỏ hơn nữa,
01:20
about ten times smaller than that, is a cell.
23
65082
3406
nhỏ hơn khoảng 10 lần như vậy, là một tế bào.
01:24
So you could fit 10 human cells
24
68488
2583
Vì thế bạn có thể để vừa 10 tế bào người
01:26
across the diameter of a human hair.
25
71071
3666
dọc chiều dài của một sợi tóc người.
01:30
So when we would look at cells, this is how I really got
26
74737
1586
Vì vậy khi chúng ta nhìn vào các tế bào, đây là cách tôi thật sự
01:32
involved in biology and science is by looking
27
76323
3268
dính líu vào sinh học và khoa học là bằng cách nhìn
01:35
at living cells in the microscope.
28
79591
2467
các tế bào sống dưới kính hiển vi.
01:37
When I first saw living cells in a microscope, I was
29
82058
2071
Khi lần đầu tiên nhìn vào những tế bào sống qua kính hiển vi, tôi đã
01:40
absolutely enthralled and amazed at what they looked like.
30
84129
3899
hoàn toàn bị mê hoặc và kinh ngạc khi thấy chúng như thế nào.
01:43
So if you look at the cell like that from the immune system,
31
88028
3316
Vậy nếu bạn nhìn tế bào thế này từ hệ thống miễn dịch,
01:47
they're actually moving all over the place.
32
91344
1824
chúng thật sự chuyển động khắp nơi.
01:49
This cell is looking for foreign objects,
33
93183
3750
Tế bào này đang tìm kiếm những sinh vật ngoại lai,
01:52
bacteria, things that it can find.
34
96933
2357
vi khuẩn, những thứ mà nó có thể tìm thấy.
01:55
And it's looking around, and when it finds something,
35
99290
2648
Và nó nhìn xung quanh, và khi nó tìm thấy thứ gì đó,
01:57
and recognizes it being foreign,
36
101938
2296
và nhận ra thứ đó là kẻ ngoại lai,
02:00
it will actually engulf it and eat it.
37
104234
1292
tất nhiên nó sẽ nhấn chìm và ăn nó.
02:01
So if you look right there, it finds that little bacterium,
38
105526
4284
Vì vậy nếu bạn nhìn ngay đây, nó tìm thấy vi khuẩn nhỏ này,
02:05
and it engulfs it and eats it.
39
109810
5622
và nó nhận chìm nó và ăn nó.
02:11
If you take some heart cells from an animal,
40
115432
3181
Nếu bạn lấy một vài tế bào tim từ một con vật,
02:14
and put it in a dish, they'll just sit there and beat.
41
118613
2896
và đặt vào một cái đĩa, chúng chỉ ngồi đó và đập.
02:17
That's their job. Every cell has a mission in life,
42
121509
3590
Đó là công việc của nó. Mỗi tế bào có một nhiệm vụ đối với sự sống,
02:20
and these cells, the mission is
43
125099
1801
và những tế bào này, nhiệm vụ là
02:22
to move blood around our body.
44
126900
3527
vận chuyển máu đi khắp cơ thể.
02:26
These next cells are nerve cells, and right now,
45
130427
2784
Những tế bào tiếp theo này là những tế bào thần kinh, và ngay bây giờ,
02:29
as we see and understand what we're looking at,
46
133211
2936
khi chúng ta nhìn thấy và nhận thức được cái chúng ta đang nhìn vào,
02:32
our brains and our nerve cells are actually doing this
47
136147
2114
não chúng ta và những tế bào thần kinh này tất nhiên là cùng thực hiện một việc
02:34
right now. They're not just static. They're moving around
48
138261
2542
ngay lúc này. Chúng không chỉ đứng yên. Chúng chuyển động xung quanh
02:36
making new connections, and that's what happens when we learn.
49
140803
3502
tạo nên những liên kết mới, và đó là những thứ diễn ra khi chúng ta học.
02:40
As you go farther down this scale here,
50
144305
2790
Và khi chúng ta đi xa hơn xuống tỉ lệ này,
02:42
that's a micron, or a micrometer, and we go
51
147095
2904
đó là một míc-rôn, hay là một mi-rô-mét, và chúng ta tiếp tục
02:45
all the way down to here to a nanometer
52
149999
2348
theo hướng giảm xuống đến na-nô-mét
02:48
and an angstrom. Now, an angstrom is the size
53
152347
2757
và ăng-xtrôm. Bây giờ, một ăng-xtrom là kích thước
02:51
of the diameter of a hydrogen atom.
54
155104
3367
bán kính của một nguyên tử hidro.
02:54
That's how small that is.
55
158471
1633
Đó là kích thước thực sự nhỏ.
02:56
And microscopes that we have today can actually see
56
160104
2302
Và những kính hiển vi ngày nay của chúng ta tất nhiên có thể thấy
02:58
individual atoms. So these are some pictures
57
162421
3058
những nguyên tử độc lập. Và đây là những bức ảnh
03:01
of individual atoms. Each bump here is an individual atom.
58
165479
2833
của những nguyên tử độc lập. Mỗi cú bật ở đây là một nguyên tử độc lập.
03:04
This is a ring of cobalt atoms.
59
168312
2829
Đây là cái vòng của nguyên tử cô-ban.
03:07
So this whole world, the nano world, this area in here
60
171141
2658
Và đây là toàn bộ thế giới, một thế giới na-nô, vùng này ở đây
03:09
is called the nano world, and the nano world,
61
173799
3195
được gọi là thế giới na-nô, và thế giới na-nô,
03:12
the whole micro world that we see,
62
176994
3134
toàn bộ thế giới siêu nhỏ mà ta nhìn thấy,
03:16
there's a nano world that is wrapped up within that, and
63
180128
3033
có một thế giới na-nô được bao bọc trong đó, và
03:19
the whole -- and that is the world of molecules and atoms.
64
183161
4395
toàn bộ--và đó là thế giới của phân tử và nguyên tử.
03:23
But I want to talk about this larger world,
65
187556
2458
Nhưng tôi muốn nói về thế giới rộng lớn hơn này,
03:25
the world of the micro world.
66
190014
2337
thế giới của thế giới mi-crô.
03:28
So if you were a little tiny bug living in a flower,
67
192351
4119
Vậy nếu bạn là một con côn trùng bé xíu sống trong một bông hoa,
03:32
what would that flower look like, if the flower was this big?
68
196470
3151
thì bông hoa đó trông giống thế nào, bông hoa có trở nên lớn thế này?
03:35
It wouldn't look or feel like anything that we see
69
199621
2515
Sẽ không thể nhìn hay cảm nhận bất cứ thứ gì giống như chúng ta thấy
03:38
when we look at a flower. So if you look at this flower here,
70
202136
3294
khi chúng ta nhìn một bông hoa. Vậy nếu bạn nhìn bông hoa ở đây,
03:41
and you're a little bug, if you're on that surface
71
205430
1832
và bạn là một con côn trùng bé xíu, bạn ở trên bề mặt
03:43
of that flower, that's what the terrain would look like.
72
207262
4066
của bông hoa đó, địa hình cũng giống như vậy,
03:47
The petal of that flower looks like that, so the ant
73
211328
2376
Cánh hoa trông giống thế đó, cho nên con kiến này
03:49
is kind of crawling over these objects, and if you look
74
213704
2681
giống như kiểu đang bò lên những vật này, và nếu bạn nhìn
03:52
a little bit closer at this stigma and the stamen here,
75
216385
3344
gần hơn một chút xíu vào nhị và đầu nhụy ở đây,
03:55
this is the style of that flower, and you notice
76
219729
2745
đó là hình dáng của bông hoa đó, và bạn hãy chú ý
03:58
that it's got these little -- these are like little jelly-like things
77
222474
4225
nó có những thứ nhỏ--chúng giống như những thứ (làm từ) thạch dẻo
04:02
that are what are called spurs. These are nectar spurs.
78
226699
4742
mà chúng ta gọi là cựa. Đó là cựa mật hoa.
04:07
So this little ant that's crawling here, it's like
79
231441
2617
Vậy nên con kiến nhỏ đang bò ở đây, giống như
04:09
it's in a little Willy Wonka land.
80
234058
1826
nó đang ở trong vùng Willy Wonka nhỏ bé.
04:11
It's like a little Disneyland for them. It's not like what we see.
81
235884
4135
Điều này giống như một thế giới Disneyland bé nhỏ cho chúng. Nó không giống như thứ chúng ta thấy.
04:15
These are little bits of individual grain of pollen
82
240019
3903
Chúng là một chút những hạt phấn hoa riêng lẻ
04:19
there and there, and here is a --
83
243922
3446
ở đó và ở đó, và đây là một--
04:23
what you see as one little yellow dot of pollen,
84
247368
2578
cái các bạn thấy như một điểm phấn hoa màu vàng,
04:25
when you look in a microscope, it's actually made
85
249946
1964
khi bạn nhìn vào chiếc kính hiển vi này, thật sự nó được tạo
04:27
of thousands of little grains of pollen.
86
251910
3764
nên từ hàng ngàn những hạt phấn nhỏ.
04:31
So this, for example, when you see bees flying around
87
255674
2235
Vậy điều này, ví dụ, khi bạn nhìn nhưng con ong bay xung quanh
04:33
these little plants, and they're collecting pollen,
88
257909
2805
những loài thực vật nhỏ bé này, và chúng thu phấn hoa,
04:36
those pollen grains that they're collecting, they pack
89
260714
2423
những viên phấn hoa mà chúng thu được, chúng giữ
04:39
into their legs and they take it back to the hive,
90
263137
2433
trong chân chúng và mang về tổ,,
04:41
and that's what makes the beehive,
91
265570
2630
và đó là thứ tạo nên tổ ong,
04:44
the wax in the beehive. And they're also collecting nectar,
92
268200
3818
sáp bên trong tổ ong. Và chúng cũng thu gom mật hoa,
04:47
and that's what makes the honey that we eat.
93
272018
3911
và cái đó tạo nên mật ong mà chúng ta ăn.
04:51
Here's a close-up picture, or this is actually a regular picture
94
275929
3257
Đây là một bức ảnh cận cảnh, và tất nhiên đây là bức ảnh bình thường
04:55
of a water hyacinth, and if you had really, really good vision,
95
279186
2673
của hoa lục bình, và nếu là bạn có một thị giác thật sự, thật sự tốt
04:57
with your naked eye, you'd see it about that well.
96
281859
2561
bằng mắt thường, bạn sẽ thấy rõ nó.
05:00
There's the stamen and the pistil. But look what the stamen
97
284420
2628
Đây là nhị và nhụy. Nhưng hãy nhìn nhị
05:02
and the pistil look like in a microscope. That's the stamen.
98
287048
3514
và nhụy bằng kính hiển vi. Đó là nhị.
05:06
So that's thousands of little grains of pollen there,
99
290562
2651
Có hàng ngàn hạt phấn nhỏ nằm trong đó,
05:09
and there's the pistil there, and these are the little things
100
293213
3286
và có cái nhụy kia, và đó là những thứ nhỏ xíu
05:12
called trichomes. And that's what makes the flower give
101
296499
3719
gọi là túm lông (trichome). Và đó là thứ giúp bông hoa tạo
05:16
a fragrance, and plants actually communicate
102
300218
3960
mùi hương, và thực vật tất nhiên giao tiếp
05:20
with one another through their fragrances.
103
304178
5394
với nhau thông qua những mùi hương.
05:25
I want to talk about something really ordinary,
104
309572
2368
Tôi muốn nói về những thứ thật sự bình thường,
05:27
just ordinary sand.
105
311940
1924
chỉ là cát thông thường.
05:29
I became interested in sand about 10 years ago,
106
313864
1930
Tôi trở nên có hứng thú với cát khoảng 10 năm trước,
05:31
when I first saw sand from Maui,
107
315794
2561
khi lần đầu tiên nhìn thấy cát ở Maui,
05:34
and in fact, this is a little bit of sand from Maui.
108
318355
3147
và sự thật là, đây là một ít cát từ Maui.
05:37
So sand is about a tenth of a millimeter in size.
109
321502
3031
Vì cát có kích cỡ khoảng 1/10 mi-li-mét.
05:40
Each sand grain is about a tenth of a millimeter in size.
110
324533
2911
Mỗi hạt cát có kích cỡ khoảng 1/10 mi-li-mét.
05:43
But when you look closer at this, look at what's there.
111
327444
2583
Nhưng khi bạn nhìn gần hơn, nhìn vào cái đó.
05:45
It's really quite amazing. You have microshells there.
112
330027
3502
Nó thật sự khá tuyệt vời. Bạn có những vỏ sò ở đó.
05:49
You have things like coral.
113
333529
2193
Bạn có những thứ như san hô.
05:51
You have fragments of other shells. You have olivine.
114
335722
3534
Bạn có mảnh vỡ của những vỏ khác. Bạn có olivin.
05:55
You have bits of a volcano. There's a little bit
115
339256
2196
Bạn có những mảnh núi lửa. Có một ít
05:57
of a volcano there. You have tube worms.
116
341452
2627
của núi lửa ở đó. Bạn có những con mọt ống.
05:59
An amazing array of incredible things exist in sand.
117
344079
4726
Một chuỗi đáng kinh ngạc của những thứ không thể tin nổi tồn tại trong cát.
06:04
And the reason that is, is because in a place like this island,
118
348805
2679
Và lý do là, vì ở một nơi như hòn đảo này,
06:07
a lot of the sand is made of biological material
119
351484
2366
có nhiều cát được hình thành từ những vật thể thực vật
06:09
because the reefs provide a place where all these
120
353850
2997
vì những tảng đá ngầm tạo nên nơi này nơi tất cả những
06:12
microscopic animals or macroscopic animals grow,
121
356847
3890
sinh vật vi sinh (microscopic) và vĩ sinh (macroscopic) phát triển,
06:16
and when they die, their shells and their teeth
122
360737
2338
và khi chúng chết, những vỏ và răng của chúng
06:18
and their bones break up and they make grains of sand,
123
363075
2342
và xương của chúng vỡ ra và chúng tạo nên những hạt cát,
06:21
things like coral and so forth.
124
365417
2970
những thứ như san hô và những thứ tương tự.
06:24
So here's, for example, a picture of sand from Maui.
125
368387
3793
Và đây, ví dụ như bức ảnh cát từ Maui,
06:28
This is from Lahaina,
126
372180
2537
Cái này từ Lahaina,
06:30
and when we're walking along a beach, we're actually
127
374717
1730
và khi chúng ta đi dạo dọc bãi biển, chúng ta đã thật sự
06:32
walking along millions of years of biological and geological history.
128
376447
3454
đi dọc hàng triệu năm lịch sử sinh vật học và địa lý.
06:35
We don't realize it, but it's actually a record
129
379901
2467
Chúng ta không nhận ra nó, nhưng nó thật sự là bản lưu
06:38
of that entire ecology.
130
382368
2573
của toàn bộ sinh thái học đó.
06:40
So here we see, for example, a sponge spicule,
131
384941
3158
Và ở đây chúng ta thấy, ví dụ, một gai bọt biển,
06:43
two bits of coral here,
132
388099
2586
2 miếng của san hô,
06:46
that's a sea urchin spine. Really some amazing stuff.
133
390685
3850
đó là gai nhím biển. Thật sự là những thứ tuyệt vời.
06:50
So when I first looked at this, I was -- I thought,
134
394535
2377
Và khi lần đầu tiên nhìn nó, tôi đã - tôi nghĩ,
06:52
gee, this is like a little treasure trove here.
135
396912
1749
tuyệt, điều này giống như việc tìm ra một kho báu nhỏ ở đây.
06:54
I couldn't believe it, and I'd go around dissecting
136
398661
2166
Tôi không thể tin được, và tôi đi khắp nơi phân tích
06:56
the little bits out and making photographs of them.
137
400827
3309
những thứ nhỏ nhỏ ra và chụp hình chúng.
07:00
Here's what most of the sand in our world looks like.
138
404136
2511
Hầu hết cát trên thế giới của chúng ta đều trông giống thế này.
07:02
These are quartz crystals and feldspar,
139
406647
3261
Có những mảnh thạch anh và Fenspat,
07:05
so most sand in the world on the mainland
140
409908
2461
vì thế hầu hết cát đại lục trên thế giới
07:08
is made of quartz crystal and feldspar. It's the erosion of granite rock.
141
412369
3750
được hình thành từ thạch anh và fenspat. Đó là sự xói mòn của đá gra-nít.
07:12
So mountains are built up, and they erode away by water
142
416119
4351
Vậy núi hình thành và chúng bị nước làm xói mòn
07:16
and rain and ice and so forth,
143
420470
2027
và mưa và tuyết và những thứ tương tự,
07:18
and they become grains of sand.
144
422497
1306
và chúng trở thành những hạt cát.
07:19
There's some sand that's really much more colorful.
145
423803
2450
Có những loại cát thực sự có rất nhiều màu.
07:22
These are sand from near the Great Lakes,
146
426253
2069
Đó là cát gần hệ thống sông hồ Great,
07:24
and you can see that it's filled with minerals
147
428337
2011
và bạn có thể thấy nó đầy những kim loại
07:26
like pink garnet and green epidote, all kinds of amazing stuff,
148
430348
3492
trông như những ngọc hồng lựu và khoáng epidot, tất cả những thứ tuyệt vời khác,
07:29
and if you look at different sands from different places,
149
433840
2384
và nếu bạn nhìn thấy những loại cát khác nhau từ những nơi khác nhau,
07:32
every single beach, every single place you look at sand,
150
436224
3251
cát ở mỗi bờ biển, mỗi nơi mà bạn thấy,
07:35
it's different. Here's from Big Sur, like they're little jewels.
151
439475
5032
đều khác nhau. Đây là từ Big Sur, chúng giống như những đồ trang sức bé nhỏ.
07:40
There are places in Africa where they do the mining
152
444507
2489
Có vài nơi ở châu Phi người ta khai thác những mỏ
07:42
of jewels, and you go to the sand where the rivers have
153
446996
4169
đá quý, và bạn đi đến cát của những con sông có
07:47
the sand go down to the ocean, and it's like literally looking
154
451165
2299
cát đổ ra biển, và một cách văn vẻ thì nhìn như
07:49
at tiny jewels through the microscope.
155
453464
2863
những viên đá quý qua kính hiển vi.
07:52
So every grain of sand is unique. Every beach is different.
156
456327
3177
Mỗi hạt cát là độc nhất. Mỗi bờ biển đều khác nhau.
07:55
Every single grain is different. There are no two grains
157
459504
3182
Mỗi hạt riêng lẻ cũng khác nhau. Không bao giờ có hai hạt cát
07:58
of sand alike in the world.
158
462686
1700
giống nhau trên thế giới này.
08:00
Every grain of sand is coming somewhere and going somewhere.
159
464386
3532
Mỗi hạt cát đến từ nơi nào đó và đi một nơi nào đó.
08:03
They're like a snapshot in time.
160
467918
3728
Chúng giống như là những hình chụp (dùng lưu giữ - snapshot) trong thời gian.
08:07
Now sand is not only on Earth, but sand is
161
471646
3423
Ngày nay cát không chỉ có trên trái đất, mà cát
08:10
ubiquitous throughout the universe. In fact, outer space
162
475069
2598
có ở khắp nơi trong vũ trụ. Thực tế, không gian bên ngoài
08:13
is filled with sand, and that sand comes together
163
477667
3664
chứa đầy cát, và cát đó kết hợp với nhau
08:17
to make our planets and the Moon.
164
481331
3197
tạo nên những hành tinh và Mặt trăng.
08:20
And you can see those in micrometeorites.
165
484528
1582
Và bạn có thể thấy chúng trong những thiên thạch nhỏ (micro-meteorite).
08:22
This is some micrometeorites that the Army gave me,
166
486110
2543
Đây là những thiên thạch nhỏ mà Army đưa tôi,
08:24
and they get these out of the drinking wells in the South Pole.
167
488653
3094
và họ lấy những cái này ra khỏi các giếng nước ở Nam Cực.
08:27
And they're quite amazing-looking, and these are the
168
491747
2746
Và chúng trông khá là tuyệt vời, và những cái này là
08:30
tiny constituents that make up the world that we live in --
169
494493
4424
những cấu thể bé nhỏ tạo nên thế giới mà chúng ta đang sống--
08:34
the planets and the Moon.
170
498917
1915
các hành tinh và Mặt trăng.
08:36
So NASA wanted me to take some pictures of Moon sand,
171
500832
3244
Vậy NASA muốn tôi chụp vài bức ảnh của cát mặt trăng,
08:39
so they sent me sand from all the different landings
172
504076
2263
nên họ gửi cho tôi cát từ khắp các nơi đáp xuống khác nhau
08:42
of the Apollo missions that happened 40 years ago.
173
506339
4478
từ các sứ mạng Apollo, xảy ra 40 năm trước.
08:46
And I started taking pictures with my three-dimensional microscopes.
174
510817
3640
Và tôi bắt đầu chụp những bức ảnh với cái kính hiển vi 3 chiều.
08:50
This was the first picture I took. It was kind of amazing.
175
514457
2967
Đây là bức ảnh đầu tiên của tôi. Nó khá là tuyệt vời.
08:53
I thought it looked kind of a little bit like the Moon, which is sort of interesting.
176
517424
3783
Tôi nghĩ nó có đôi chút trông giống mặt trăng, điều này khá là thú vị.
08:57
Now, the way my microscopes work is, normally
177
521207
2663
Bây giờ, cách mà kính hiển vi của tôi hoạt động là, thông thường
08:59
in a microscope you can see very little at one time,
178
523870
2466
qua một cái kính bạn chỉ thấy rất ít trong một thời điểm,
09:02
so what you have to do is you have to refocus the microscope,
179
526336
2947
vậy nên điều bạn phải làm là bạn phải tập trung lại vào cái kính,
09:05
keep taking pictures, and then I have a computer program
180
529283
3791
tiếp tục chụp ảnh, và sau đó tôi có một chương trình vi tính
09:08
that puts all those pictures together
181
533074
2474
ghép các bức ảnh đó lại với nhau
09:11
into one picture so you can see actually what it looks like,
182
535548
3122
thành một bức ảnh để bạn có thể thấy được thật sự nó trông như thế nào,
09:14
and I do that in 3D. So there, you can see,
183
538670
3235
và tôi xử lý nó dưới hình thức 3D. Vậy như thế, bạn có thể thấy,
09:17
is a left-eye view. There's a right-eye view.
184
541905
2702
đây là góc nhìn của mắt trái. Đây là góc nhìn của mắt phải.
09:20
So sort of left-eye view, right-eye view.
185
544607
2553
Kiểu như nhìn mắt trái, mắt phải.
09:23
Now something's interesting here. This looks very different
186
547160
2368
Bây giờ là điều thú vị đây. Nó nhìn rất khác
09:25
than any sand on Earth that I've ever seen, and I've
187
549528
2378
so với bất cứ loại cát nào trên trài đất tôi từng thấy, và tôi
09:27
seen a lot of sand on Earth, believe me. (Laughter)
188
551906
3800
đã từng thấy rất nhiều loại cát trên trái đất, tin tôi đi. (Cười)
09:31
Look at this hole in the middle. That hole was caused
189
555706
2958
Hãy nhìn vào cái lỗ ở giữa này. Cái lỗ được tạo nên
09:34
by a micrometeorite hitting the Moon.
190
558664
2339
do một thiên thạch va vào Mặt trăng.
09:36
Now, the Moon has no atmosphere, so micrometeorites
191
561003
2357
Lúc này, mặt trăng không có không có không khí, vậy thiên thạch nhỏ
09:39
come in continuously, and the whole surface of the Moon
192
563360
3216
đến liên tục, và toàn bộ bề mặt Mặt Trăng
09:42
is covered with powder now, because for four billion years
193
566576
2600
được bao phủ bởi bột, vì trong suốt 4 tỉ năm
09:45
it's been bombarded by micrometeorites,
194
569176
2794
Mặt Trăng bị các thiên thạch nhỏ bắn phá,
09:47
and when micrometeorites come in at about
195
571970
2390
và khi các hạt đến với (tốc độ) khoảng
09:50
20 to 60,000 miles an hour, they vaporize on contact.
196
574360
4010
20 đến 60,000 dặm một giờ, chúng bốc hơi khi tiếp xúc.
09:54
And you can see here that that is --
197
578370
1910
Và các bạn có thể thấy ở đây là --
09:56
that's sort of vaporized, and that material is holding this
198
580280
2594
và vật chất này kiểu như đang bay hơi, và vật liệu này đang giữ chúng
09:58
little clump of little sand grains together.
199
582874
2546
nắm nhỏ từ những hạt cát nhỏ với nhau.
10:01
This is a very small grain of sand, this whole thing.
200
585420
2179
Đây là những hạt cát rất nhỏ, toàn bộ nó.
10:03
And that's called a ring agglutinate.
201
587599
2160
Và nó được gọi là một vòng kết dính.
10:05
And many of the grains of sand on the Moon look like that,
202
589759
3944
Và nhiều hạt cát trên Mặt Trăng trôg giống như thế,
10:09
and you'd never find that on Earth.
203
593703
3457
và bạn sẽ không bao giờ tìm được trên Trái Đất.
10:13
Most of the sand on the Moon,
204
597160
3253
Hầu hết cát trên Mặt Trăng,
10:16
especially -- and you know when you look at the Moon,
205
600413
1699
đặc biệt là ---và bạn biết (là) khi bạn nhìn lên Mặt Trăng
10:18
there's the dark areas and the light areas. The dark areas
206
602112
2360
có những vùng tối và những vùng sáng. Những vùng tối
10:20
are lava flows. They're basaltic lava flows,
207
604472
4141
là những dòng dung nham. Chúng là những dòng nhung nham bazan,
10:24
and that's what this sand looks like, very similar
208
608613
2665
và đó là cái mà dạng cát này trông như vậy, rất giống
10:27
to the sand that you would see in Haleakala.
209
611278
3763
với cát mà bạn sẽ thấy ở Haleakala.
10:30
Other sands, when these micrometeorites come in,
210
615041
3423
Những loại cát khác, khi những thiên thạch nhỏ này tới,
10:34
they vaporize and they make these fountains,
211
618464
3089
chúng bốc hơi và tạo nên những dòng này,
10:37
these microscopic fountains that go up into the --
212
621553
2623
những dòng thiên thạch này sẽ đi lên vào trong--
10:40
I was going to say "up into the air," but there is no air --
213
624176
2364
Tôi đã định nói là "lên vào không khí", nhưng không có không khí nào
10:42
goes sort of up, and these microscopic glass beads
214
626540
4220
đưa nó lên được, và những dòng thủy tinh thiên thạch này
10:46
are formed instantly, and they harden, and by the time
215
630791
2513
định dạng tức thì, và chúng cứng lên, và qua thời gian
10:49
they fall down back to the surface of the Moon,
216
633304
3385
chúng rơi xuống lại bề mặt Mặt Trăng,
10:52
they have these beautiful colored glass spherules.
217
636689
2896
chúng có hình dáng những quả cầu nhỏ nhiều màu sắc sặc sỡ.
10:55
And these are actually microscopic;
218
639585
1545
Và chúng thật sự ở vi kích thước;
10:57
you need a microscope to see these.
219
641130
2968
bạn cần một kính hiển vi để nhìn chúng.
10:59
Now here's a grain of sand that is from the Moon,
220
644098
3437
Bây giờ cái này là một hạt cát từ Mặt Trăng,
11:03
and you can see that the entire
221
647535
2154
và bạn có thể thấy rằng toàn bộ
11:05
crystal structure is still there.
222
649689
2483
cấu trúc tinh thể vẫn ở đây.
11:08
This grain of sand is probably about
223
652172
2148
Hạt cát này có khả năng khoảng
11:10
three and a half or four billion years old,
224
654320
2282
3,5 hoặc 4 tỉ năm tuổi,
11:12
and it's never eroded away like the way we have sand
225
656602
2191
và nó không bao giờ bị xói mòn theo cách mà chúng ta thấy cát
11:14
on Earth erodes away because of water and tumbling,
226
658793
4019
trên Trái Đất bị xói mòn do nước và các hoạt động,
11:18
air, and so forth. All you can see is a little bit of erosion
227
662812
3250
không khí, và những thứ tương tự. Cùng lắm thì chỉ có một chút xói mòn
11:21
down here by the Sun, has these solar storms,
228
666062
4607
do Mặt Trời, có những cơn bão ngân hà,
11:26
and that's erosion by solar radiation.
229
670669
4763
và bị xói mòn do bức xạ mặt trời.
11:31
So what I've been trying to tell you today is
230
675432
2586
Vì vậy cái mà tôi muốn nói với các bạn hôm nay là
11:33
things even as ordinary as a grain of sand
231
678018
3569
thậm chí những thứ bình thường như những hạt cát
11:37
can be truly extraordinary if you look closely
232
681587
2975
có thể hoàn toàn khác thường nếu bạn nhìn gần hơn
11:40
and if you look from a different and a new point of view.
233
684562
3305
và nếu bạn nhìn ở một quan điểm khác và mới.
11:43
I think that this was best put by William Blake when he said,
234
687867
4375
Tôi nghĩ điều này thể hiện tốt nhất bởi William Blake khi ông ta nói,
11:48
"To see a world in a grain of sand
235
692242
2542
" Hãy nhìn thế giới trong một hạt cát
11:50
and a heaven in a wild flower,
236
694784
2754
và thiên đường trong một đóa hoa dại,
11:53
hold infinity in the palm of your hand,
237
697538
2333
giữ sự vô tận trong lòng bàn tay,
11:55
and eternity in an hour."
238
699871
2333
và sự bất diệt trong một giờ"
11:58
Thank you. (Applause)
239
702204
3729
Cám ơn. ( Vỗ tay )
ABOUT THE SPEAKER
Gary Greenberg - Micro photographerGary Greenberg is a photographer, biomedical researcher and inventor intent on giving us all a view of the microscopic wonders all around us.
Why you should listen
A photographer and filmmaker with a Ph.D. in biomedical research, Gary Greenberg creates new ways to capture the spectacular landscapes that are hidden from everyday perception inside grains of sand, human cells and flower petals. Using high-definition, three-dimensional light microscopes -- for which he holds 18 patents -- Greenberg makes the miracles of nature tangible, exposing their hidden details. Most recently, Greenberg turned his attention to sand grains, photographing samples from around the world for the book, A Grain of Sand: Nature's Secret Wonder. For it, Greenberg even photographed moon sand returned from NASA’s Apollo 11 Mission.
Greenberg has also taught at the University of Southern California and has been a featured artist at the Science Museum of Minnesota.
Gary Greenberg | Speaker | TED.com