TEDWomen 2015
Mary Robinson: Why climate change is a threat to human rights
Mary Robinson: Dlaczego zmiana klimatu stanowi zagrożenie praw człowieka
Filmed:
Readability: 4.5
1,378,632 views
Zmiana klimatu jest niesprawiedliwa. Podczas gdy bogate kraje mogą walczyć ze wzrostem poziomu oceanów i jałowieniem pól uprawnych, życie biednych ludzi na całym świecie już stoi na głowie, a ich prawa człowieka są zagrożone przez zabójcze huragany, głód i utratę terytorium. Mary Robinson prosi, żeby przyłączyć się do ruchu światowej sprawiedliwości klimatycznej.
Mary Robinson - Global leader
Mary Robinson served as president of Ireland from 1990 to 1997, and as UN High Commissioner for Human Rights from 1997 to 2002. She now leads a foundation devoted to climate justice. Full bio
Mary Robinson served as president of Ireland from 1990 to 1997, and as UN High Commissioner for Human Rights from 1997 to 2002. She now leads a foundation devoted to climate justice. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Często słyszę pytanie,
00:19
A question I'm often asked is,
0
7208
1936
skąd wzięła się moja pasja dla ochrony
praw człowieka i sprawiedliwości?
praw człowieka i sprawiedliwości?
00:21
where did I get my passion
for human rights and justice?
for human rights and justice?
1
9168
4807
Zaczęło się wcześnie.
00:26
It started early.
2
14658
1184
00:28
I grew up in the west of Ireland,
3
16515
2277
Wychowałam się na zachodzie Irlandii,
00:30
wedged between four brothers,
4
18816
2061
wciśnięta między czterech braci,
00:32
two older than me and two younger than me.
5
20901
2397
dwóch starszych i dwóch młodszych.
00:35
So of course I had to be
interested in human rights,
interested in human rights,
6
23695
3211
Naturalnie musiałam zainteresować
się ochroną praw człowieka,
się ochroną praw człowieka,
00:38
and equality and justice,
7
26930
2505
równością i sprawiedliwością,
00:41
and using my elbows!
8
29459
1721
i nauczyć rozpychać łokciami!
00:43
(Laughter)
9
31204
1813
(Śmiech)
00:45
And those issues stayed
with me and guided me,
with me and guided me,
10
33041
2989
Te zagadnienia pozostały ze mną
i prowadziły mnie,
i prowadziły mnie,
00:48
and in particular,
11
36054
1626
zwłaszcza gdy jako pierwsza kobieta
00:49
when I was elected the first
woman President of Ireland,
woman President of Ireland,
12
37704
4550
zostałam prezydentem Irlandii,
00:54
from 1990 to 1997.
13
42278
2896
od 1990 do 1997 roku.
00:57
I dedicated my presidency
14
45539
2517
Poświęciłam swoją prezydenturę
01:00
to having a space for those who felt
marginalized on the island of Ireland,
marginalized on the island of Ireland,
15
48080
5457
na utworzenie miejsca dla tych,
którzy czuli się zepchnięci na margines,
którzy czuli się zepchnięci na margines,
01:05
and bringing together communities
from Northern Ireland
from Northern Ireland
16
53561
2729
i połączenie wspólnot z Irlandii Północnej
01:08
with those from the Republic,
17
56314
1740
ze wspólnotami z Republiki,
01:10
trying to build peace.
18
58078
1950
próbując zbudować pokój.
01:12
And I went as the first Irish president
to the United Kingdom
to the United Kingdom
19
60465
5250
Jako pierwszy irlandzki prezydent
pojechalam do Wielkiej Brytanii
pojechalam do Wielkiej Brytanii
01:17
and met with Queen Elizabeth II,
20
65739
2986
na spotkanie z królową Elżbietą II,
01:20
and also welcomed to my
official residence --
official residence --
21
68749
3808
gościłam też w mojej rezydencji,
01:24
which we call "Áras an Uachtaráin,"
the house of the president --
the house of the president --
22
72581
3779
zwanej "Áras an Uachtaráin",
"Dom prezydenta",
"Dom prezydenta",
01:28
members of the royal family,
23
76384
2246
członków rodziny królewskiej,
01:30
including, notably, the Prince of Wales.
24
78654
2780
włączając zwłaszcza księcia Walii.
01:33
And I was aware that at the time
of my presidency,
of my presidency,
25
81946
6362
Byłam świadoma,
że podczas mojej prezydentury
że podczas mojej prezydentury
01:40
Ireland was a country beginning
a rapid economic progress.
a rapid economic progress.
26
88332
4972
Irlandia rozpoczynała
gwałtowny rozwój ekonomiczny.
gwałtowny rozwój ekonomiczny.
01:45
We were a country that was benefiting
from the solidarity of the European Union.
from the solidarity of the European Union.
27
93772
6768
Jako kraj korzystaliśmy
z solidarności Unii Europejskiej.
z solidarności Unii Europejskiej.
01:53
Indeed, when Ireland first joined
the European Union in 1973,
the European Union in 1973,
28
101607
5004
Kiedy Irlandia wstąpiła
do Unii Europejskiej w 1973 roku,
do Unii Europejskiej w 1973 roku,
01:58
there were parts of the country
that were considered developing,
that were considered developing,
29
106635
3356
niektóre regiony uważano za trzeci świat,
02:02
including my own beloved
native county, County Mayo.
native county, County Mayo.
30
110015
3480
włączając moje ukochane hrabstwo Mayo.
02:06
I led trade delegations
here to the United States,
here to the United States,
31
114563
4311
Jeździłam w delegacje handlowe do USA,
02:10
to Japan, to India,
32
118898
2886
do Japonii, do Indii,
02:13
to encourage investment,
to help to create jobs,
to help to create jobs,
33
121808
3266
aby wspomóc przypływ inwestycji
i tworzyć miejsca pracy,
i tworzyć miejsca pracy,
02:17
to build up our economy,
34
125098
1326
żeby budować ekonomię,
02:18
to build up our health system,
our education --
our education --
35
126448
2294
budować system zdrowotny i edukację,
02:20
our development.
36
128766
1341
nasz rozwój.
02:22
What I didn't have to do as president
37
130956
3020
Nie musiałam natomiast jako prezydent
02:26
was buy land on mainland Europe,
38
134000
4641
kupować ziemi na kontynencie europejskim,
02:30
so that Irish citizens could go there
because our island was going underwater.
because our island was going underwater.
39
138665
6236
żeby było się dokąd przeprowadzić,
bo wyspa nam tonie.
bo wyspa nam tonie.
02:37
What I didn't have to think about,
40
145711
1630
Nie musiałam się martwić,
02:39
either as president
or as a constitutional lawyer,
or as a constitutional lawyer,
41
147365
2675
ani jako prezydent
ani prawnik konstytucyjny,
ani prawnik konstytucyjny,
02:42
was the implications
for the sovereignty of the territory
for the sovereignty of the territory
42
150064
3652
o wpływ zmiany klimatu
na suwerenność naszego państwa.
02:45
because of the impact of climate change.
43
153740
2593
02:49
But that is what President Tong,
of the Republic of Kiribati,
of the Republic of Kiribati,
44
157309
4771
Ale prezydent Tong z Republiki Kiribati
02:54
has to wake up every morning
thinking about.
thinking about.
45
162104
2751
z taką myślą budzi się co rano.
02:57
He has bought land in Fiji
as an insurance policy,
as an insurance policy,
46
165470
5258
Kupił ziemię na wyspach Fiji
jako zabezpieczenie
jako zabezpieczenie
03:02
what he calls, "migration with dignity,"
47
170752
2996
na "emigracją z godnością", jak to nazywa,
03:06
because he knows that his people
may have to leave their islands.
may have to leave their islands.
48
174537
4564
bo ma świadomość, że jego lud
może być zmuszony do opuszczenia wysp.
może być zmuszony do opuszczenia wysp.
03:12
As I listened to President Tong
describing the situation,
describing the situation,
49
180295
5088
Słuchając jak Prezydent Tong
opisuje tę sytuację,
opisuje tę sytuację,
03:17
I really felt that this was a problem
that no leader should have to face.
that no leader should have to face.
50
185407
6371
poczułam, że żaden lider
nie powinien się z nią mierzyć.
nie powinien się z nią mierzyć.
03:24
And as I heard him speak
about the pain of his problems,
about the pain of his problems,
51
192194
5766
Słuchając jak bolesne są to problemy,
03:29
I thought about Eleanor Roosevelt.
52
197984
2396
pomyślałam o Eleanor Roosevelt
03:33
I thought about her
and those who worked with her
and those who worked with her
53
201703
4376
i jej współpracownikach
03:38
on the Commission on Human Rights,
which she chaired in 1948,
which she chaired in 1948,
54
206103
5078
w Komisji Praw Człowieka,
której przewodniczyła w 1948,
której przewodniczyła w 1948,
03:43
and drew up the Universal
Declaration of Human Rights.
Declaration of Human Rights.
55
211205
4012
gdzie zredagowano Powszechną
Deklarację Praw Człowieka.
Deklarację Praw Człowieka.
03:48
For them, it would have been unimaginable
56
216036
3578
Wydałoby im się nie do pomyślenia,
aby cały kraj mógł nagle przestać istnieć
03:51
that a whole country
could go out of existence
could go out of existence
57
219638
4634
jako rezultat zmian klimatycznych
spowodowanych działalnością ludzką.
spowodowanych działalnością ludzką.
03:56
because of human-induced climate change.
58
224296
3421
Na zmiany klimatu
nie trafiłam jako naukowiec
nie trafiłam jako naukowiec
03:59
I came to climate change not as
a scientist or an environmental lawyer,
a scientist or an environmental lawyer,
59
227741
4749
lub prawnik do spraw środowiska
04:04
and I wasn't really impressed
by the images of polar bears
by the images of polar bears
60
232514
3959
i nie wzruszał mnie
widok niedźwiedzi polarnych
widok niedźwiedzi polarnych
04:08
or melting glaciers.
61
236497
1610
czy też topniejących lodowców,
04:10
It was because of the impact on people,
62
238131
3524
lecz skutek, jaki mają na ludzi,
04:14
and the impact on their rights --
63
242004
3073
na prawa człowieka,
04:17
their rights to food and safe water,
health, education and shelter.
health, education and shelter.
64
245101
5131
na dostęp do pożywienia, czystej wody
zdrowia, edukacji i schronienia.
zdrowia, edukacji i schronienia.
04:22
And I say this with humility,
65
250256
4377
I mówię o tym z pokorą,
04:26
because I came late
to the issue of climate change.
to the issue of climate change.
66
254657
3935
bo zbyt późno zainteresowałam się
problemem zmiany klimatu.
problemem zmiany klimatu.
04:30
When I served
67
258894
1151
Podczas mojej kadencji
Wysokiego Komisarza ONZ
do spraw Ochrony Praw Człowieka
do spraw Ochrony Praw Człowieka
04:32
as UN High Commissioner for Human Rights
68
260069
2000
04:34
from 1997 to 2002,
69
262093
3230
od 1997 do 2002 roku
04:37
climate change wasn't
at the front of my mind.
at the front of my mind.
70
265347
2206
zmiana klimatu nie była
dla mnie najważniejsza.
dla mnie najważniejsza.
04:39
I don't remember making
a single speech on climate change.
a single speech on climate change.
71
267577
3897
Nie przypominam sobie wygłoszenia
ani jednej przemowy na ten temat.
ani jednej przemowy na ten temat.
04:43
I knew that there was another
part of the United Nations --
part of the United Nations --
72
271498
3303
Wiedziałam, że był inny wydział ONZ,
04:46
the UN Convention on Climate Change --
73
274825
2158
Konwencja ONZ w sprawie zmian klimatu,
04:49
that was dealing with
the issue of climate change.
the issue of climate change.
74
277007
3721
która zajmowała się
problemem zmiany klimatu.
problemem zmiany klimatu.
Dopiero kiedy zaczęłam pracować w Afryce
04:52
It was later when I started
to work in African countries
to work in African countries
75
280752
4360
nad problemami rozwoju i praw człowieka,
04:57
on issues of development and human rights.
76
285136
3268
zaczęłam słyszeć uporczywe stwierdzenie:
05:00
And I kept hearing
this pervasive sentence:
this pervasive sentence:
77
288428
3262
"Teraz jest o wiele gorzej".
05:03
"Oh, but things are so much worse now,
things are so much worse."
things are so much worse."
78
291714
4351
05:08
And then I explored what was behind that;
79
296502
3366
Zbadałam, co się za tym kryje.
Chodziło o zmiany klimatu,
05:11
it was about changes in the climate --
80
299892
3309
szok klimatyczny, zmiany pogody.
05:15
climate shocks, changes in the weather.
81
303225
2920
05:18
I met Constance Okollet,
82
306859
2028
Spotkałam Constance Okollet,
która założyła organizację kobiet
we Wschodniej Ugandzie.
we Wschodniej Ugandzie.
05:20
who had formed a women's group
in Eastern Uganda,
in Eastern Uganda,
83
308911
3158
Powiedziała mi, że w dzieciństwie
05:24
and she told me that
when she was growing up,
when she was growing up,
84
312093
2627
prowadziła proste życie w wiosce,
w której nigdy nie zaznali głodu,
w której nigdy nie zaznali głodu,
05:26
she had a very normal life in her village
and they didn't go hungry,
and they didn't go hungry,
85
314744
4333
wiedzieli, że pory roku
pojawią się w oczekiwanym czasie,
pojawią się w oczekiwanym czasie,
05:31
they knew that the seasons would come
as they were predicted to come,
as they were predicted to come,
86
319101
5329
wiedzieli kiedy siać, kiedy zbierać plony,
05:36
they knew when to sow
and they knew when to harvest,
and they knew when to harvest,
87
324454
2777
dzięki czemu zawsze mieli co jeść.
05:39
and so they had enough food.
88
327255
2372
05:42
But, in recent years,
89
330008
2325
Ale ostatnimi laty,
w czasie naszej rozmowy,
05:44
at the time of this conversation,
90
332357
1924
mieli już tylko długie susze,
05:46
they had nothing
but long periods of drought,
but long periods of drought,
91
334305
3230
a po nich powodzie
05:49
and then flash flooding,
92
337559
1651
i znów susze.
05:51
and then more drought.
93
339234
1721
05:53
The school had been destroyed,
94
341280
1541
Uległy zniszczeniu szkoły,
źródła utrzymania,
05:54
livelihoods had been destroyed,
95
342845
1539
05:56
their harvest had been destroyed.
96
344408
1774
plony.
Założyła organizację kobiet,
próbując utrzymać wspólnotę.
próbując utrzymać wspólnotę.
05:58
She forms this women's group
to try to keep her community together.
to try to keep her community together.
97
346206
4606
06:03
And this was a reality
that really struck me,
that really struck me,
98
351169
5160
Ta rzeczywistość mną wstrząsnęła,
bo to nie Constance Okollet odpowiadała
06:08
because of course,
Constance Okollet wasn't responsible
Constance Okollet wasn't responsible
99
356353
4385
za emisje gazów cieplarnianych,
które kryją się za tym problemem.
które kryją się za tym problemem.
06:12
for the greenhouse gas emissions
that were causing this problem.
that were causing this problem.
100
360762
3666
06:16
Indeed, I was very struck
about the situation in Malawi
about the situation in Malawi
101
364809
4142
Byłam równie poruszona sytuacją w Malawi,
która zaistniała w styczniu tego roku.
06:20
in January of this year.
102
368975
1882
Powodzie na niespotykaną dotąd skalę
06:22
There was an unprecedented
flooding in the country,
flooding in the country,
103
370881
3127
zalały jedną trzecią kraju,
06:26
it covered about a third of the country,
104
374032
2382
ponad 300 osób straciło życie,
06:28
over 300 people were killed,
105
376438
2166
a setki tysięcy
straciło środki utrzymania.
straciło środki utrzymania.
06:30
and hundreds of thousands
lost their livelihoods.
lost their livelihoods.
106
378628
3293
06:34
And the average person in Malawi
107
382388
3096
Przeciętny mieszkaniec Malawi
emituje około 80 kg
dwutlenku węgla na rok.
dwutlenku węgla na rok.
06:37
emits about 80 kg of CO2 a year.
108
385508
4943
06:43
The average US citizen emits
about 17.5 metric tons.
about 17.5 metric tons.
109
391166
5524
Przeciętny mieszkaniec USA
emituje około 17,5 ton sześciennych.
emituje około 17,5 ton sześciennych.
06:49
So those who are suffering
disproportionately
disproportionately
110
397126
3691
Ci więc, którzy najbardziej cierpią,
nie mają samochodów, elektryczności,
nadmiernej konsumpcji,
nadmiernej konsumpcji,
06:52
don't drive cars, don't have electricity,
don't consume very significantly,
don't consume very significantly,
111
400841
6841
a mimo to coraz bardziej odczuwają
06:59
and yet they are feeling more and more
112
407706
3158
skutki zmian klimatu,
07:02
the impacts of the changes in the climate,
113
410888
4389
zmian, które uniemożliwiają
prawidłową uprawę ziemi
prawidłową uprawę ziemi
07:07
the changes that are preventing them
from knowing how to grow food properly,
from knowing how to grow food properly,
114
415301
4269
i zabezpieczenie przyszłości.
07:11
and knowing how
to look after their future.
to look after their future.
115
419594
3619
07:15
I think it was really
the importance of the injustice
the importance of the injustice
116
423514
7000
Chyba właśnie waga
ogromnej niesprawiedliwości
ogromnej niesprawiedliwości
07:23
that really struck me very forcibly.
117
431031
3006
tak silnie mną wstrząsnęła.
Wiem, że po części nie jesteśmy
w stanie się z nią zmierzyć,
w stanie się z nią zmierzyć,
07:26
And I know that we're not able
to address some of that injustice
to address some of that injustice
118
434061
7000
bo nie idziemy w kierunku
stworzenia bezpiecznego świata.
stworzenia bezpiecznego świata.
07:33
because we're not on course
for a safe world.
for a safe world.
119
441136
3467
Rządy całego śwata
07:36
Governments around the world agreed
at the conference in Copenhagen,
at the conference in Copenhagen,
120
444627
6389
ustaliły na konferencji w Kopenhadzie
07:43
and have repeated it
at every conference on climate,
at every conference on climate,
121
451040
3714
i powtarzają na każdej kolejnej,
07:46
that we have to stay
below two degrees Celsius
below two degrees Celsius
122
454778
3460
że nie wolno przekroczyć
dwóch stopni Celsjusza ocieplenia
dwóch stopni Celsjusza ocieplenia
w porównaniu z czasami
przed rewolucją przemysłową.
przed rewolucją przemysłową.
07:50
of warming above pre-Industrial standards.
123
458262
3387
Ale zmierzamy w kierunku 4 stopni.
07:53
But we're on course
for about four degrees.
for about four degrees.
124
461673
2912
Musimy więc zdać sobie sprawę
z realnego zagrożenia dla naszej planety.
z realnego zagrożenia dla naszej planety.
07:56
So we face an existential threat
to the future of our planet.
to the future of our planet.
125
464609
4873
To pomogło mi zrozumieć,
08:01
And that made me realize
126
469506
1620
że zmiana klimatu jest największym
zagrożeniem praw człowieka XXI wieku.
zagrożeniem praw człowieka XXI wieku.
08:03
that climate change is the greatest threat
to human rights in the 21st century.
to human rights in the 21st century.
127
471150
6083
08:09
And that brought me then
to climate justice.
to climate justice.
128
477566
3635
To przybliżyło mnie
do sprawiedliwości klimatycznej.
do sprawiedliwości klimatycznej.
Sprawiedliwość klimatyczna
odpowiada na problem moralny,
odpowiada na problem moralny,
08:13
Climate justice responds
to the moral argument --
to the moral argument --
129
481225
4159
dwie strony problemu moralnego
08:17
both sides of the moral argument --
130
485408
2032
żeby zająć się zmianą klimatu.
08:19
to address climate change.
131
487464
2418
Po pierwsze,
08:21
First of all,
132
489906
1151
być po stronie najbardziej
poszkodowanych i cierpiących.
poszkodowanych i cierpiących.
08:23
to be on the side of those who are
suffering most and are most effected.
suffering most and are most effected.
133
491081
3864
08:27
And secondly,
134
495294
1357
Po drugie,
zagwarantować, że nie zostaną
znowu pozostawieni samym sobie,
znowu pozostawieni samym sobie,
08:28
to make sure that they're not left behind
again, when we start to move
again, when we start to move
135
496675
5001
kiedy zaczniemy rozwiązywać
problemy zmian klimatu,
problemy zmian klimatu,
08:33
and start to address climate change
with climate action,
with climate action,
136
501700
2809
08:36
as we are doing.
137
504533
1522
jak dzieje się do tej pory.
08:39
In our very unequal world today,
138
507834
2794
To uderzające, że w dzisiejszym
nierównym świecie
nierównym świecie
tylu ludzi pozostawia się samym sobie.
08:42
it's very striking how many
people are left behind.
people are left behind.
139
510652
3579
08:46
In our world of 7.2 billion people,
about 3 billion are left behind.
about 3 billion are left behind.
140
514929
6008
W świecie 7,2 miliarda ludzi
3 miliardy pozostają niezauważone.
3 miliardy pozostają niezauważone.
08:53
1.3 billion don't have access
to electricity,
to electricity,
141
521262
4413
1,3 miliarda nie ma dostępu
do elektryczności
do elektryczności
i oświetla domy naftą i świecami,
08:57
and they light their homes
with kerosene and candles,
with kerosene and candles,
142
525699
3504
które są niebezpieczne,
09:01
both of which are dangerous.
143
529227
1675
i przeznacza na nie znaczną część
niewielkiego dochodu.
niewielkiego dochodu.
09:02
And in fact they spend a lot of their
tiny income on that form of lighting.
tiny income on that form of lighting.
144
530926
6491
2,6 miliarda ludzi gotuje
na otwartym ogniu,
na otwartym ogniu,
09:09
2.6 billion people cook on open fires --
145
537441
3853
09:13
on coal, wood and animal dung.
146
541794
3509
węglu, drzewie i odchodach zwierząt.
09:17
And this causes
about 4 million deaths a year
about 4 million deaths a year
147
545327
4674
To powoduje 4 miliony zgonów rocznie
z powodu wdychania dymu,
09:22
from indoor smoke inhalation,
148
550025
2222
i oczywiście w większości są to kobiety.
09:24
and of course, most of those
who die are women.
who die are women.
149
552271
3910
09:28
So we have a very unequal world,
150
556792
3841
Mamy więc świat pełen nierówności.
09:33
and we need to change
from "business as usual."
from "business as usual."
151
561046
6055
Nie można żyć tak do tej pory.
09:39
And we shouldn't underestimate
the scale and the transformative nature
the scale and the transformative nature
152
567125
6064
Nie można nie docenić skali i wpływu
09:45
of the change which will be needed,
153
573213
2737
jakie niesie konieczna zmiana,
bo trzeba osiągnąć zerową transmisję
dwutlenku węgla do 2050 roku,
dwutlenku węgla do 2050 roku,
09:47
because we have to go to zero
carbon emissions by about 2050,
carbon emissions by about 2050,
154
575974
6589
jeżeli mamy nie przekroczyć
2 stopni Celsjusza ocieplenia.
2 stopni Celsjusza ocieplenia.
09:54
if we're going to stay below
two degrees Celsius of warming.
two degrees Celsius of warming.
155
582587
4365
Co znaczy, że należy pozostawić w ziemi
09:58
And that means we have to leave
about two-thirds of the known resources
about two-thirds of the known resources
156
586976
5000
około dwie trzecie paliw kopalnych
wykorzystywanych dotychczas.
wykorzystywanych dotychczas.
10:04
of fossil fuels in the ground.
157
592000
2207
10:06
It's a very big change,
158
594564
1723
To ogromna zmiana, która znaczy,
10:08
and it means that obviously,
159
596311
2532
że państwa rozwinięte
muszą ograniczyć emisję,
muszą ograniczyć emisję,
10:10
industrialized countries
must cut their emissions,
must cut their emissions,
160
598867
2642
muszą stać się bardziej
wydajne energetycznie
wydajne energetycznie
10:13
must become much more energy-efficient,
161
601533
2071
10:15
and must move as quickly as possible
to renewable energy.
to renewable energy.
162
603628
3936
i jak najszybciej przestawić
na odnawialne źródła energii.
na odnawialne źródła energii.
10:20
For developing countries
and emerging economies,
and emerging economies,
163
608199
4380
Dla krajów rozwijających się
i wschodzących ekonomii
i wschodzących ekonomii
wyzwaniem jest wzrost bez emisji,
10:24
the problem and the challenge
is to grow without emissions,
is to grow without emissions,
164
612603
4557
ponieważ muszą się rozwijać;
mają bardzo ubogie społeczeństwa.
mają bardzo ubogie społeczeństwa.
10:29
because they must develop;
they have very poor populations.
they have very poor populations.
165
617184
3314
Muszą sie więc rozwijać bez emisji,
a to zupełnie inny problem.
a to zupełnie inny problem.
10:32
So they must develop without emissions,
and that is a different kind of problem.
and that is a different kind of problem.
166
620522
5760
10:38
Indeed, no country in the world
has actually grown without emissions.
has actually grown without emissions.
167
626590
5015
Tak naprawde, żadne państwo na świecie
nie rozwinęło się bez emisji.
nie rozwinęło się bez emisji.
10:44
All the countries have developed
with fossil fuels,
with fossil fuels,
168
632132
2404
Wszystkie rozwinęły się
dzięki paliwom kopalnym,
dzięki paliwom kopalnym,
i później ewentualnie
przechodzą na źródła odnawialne.
przechodzą na źródła odnawialne.
10:46
and then may be moving
to renewable energy.
to renewable energy.
169
634560
2298
10:48
So it is a very big challenge,
170
636882
2339
Jest to więc ogromne wyzwanie
i wymaga bezwzględnego wsparcia
społeczności międzynarodowej,
społeczności międzynarodowej,
10:51
and it requires the total support
of the international community,
of the international community,
171
639245
4710
10:55
with the necessary finance and technology,
and systems and support,
and systems and support,
172
643979
4936
z odpowiednią pomocą finansową,
techniczną, systemową,
techniczną, systemową,
11:00
because no country can make itself safe
from the dangers of climate change.
from the dangers of climate change.
173
648939
6762
bo żaden kraj nie może czuć się
bezpieczny od zagrożeń zmian klimatu.
bezpieczny od zagrożeń zmian klimatu.
11:08
This is an issue that requires
complete human solidarity.
complete human solidarity.
174
656007
4648
To problem, który wymaga
pełnej ludzkiej solidarności.
pełnej ludzkiej solidarności.
11:13
Human solidarity, if you like,
based on self-interest --
based on self-interest --
175
661306
3337
Ludzkiej solidarności,
opartej na własnym interesie,
opartej na własnym interesie,
bo dotyczy nas wszystkich
11:16
because we are all in this together,
176
664667
2280
i musimy pracować wspólnie,
11:18
and we have to work together
177
666971
1395
aby zapewnić zerową emisję
dwutlenku węgla do 2050.
dwutlenku węgla do 2050.
11:20
to ensure that we reach
zero carbon by 2050.
zero carbon by 2050.
178
668390
5390
11:26
The good news is that change is happening,
179
674675
2763
Na szczęście zmiana następuje,
i to bardzo szybko.
11:29
and it's happening very fast.
180
677462
1904
11:32
Here in California,
181
680131
1274
Tu w Kalifornii
postawiono bardzo ambitny
cel ograniczenia emisji.
cel ograniczenia emisji.
11:33
there's a very ambitious
emissions target to cut emissions.
emissions target to cut emissions.
182
681429
4006
11:37
In Hawaii, they're passing legislation
183
685966
2805
Na Hawajach przyjmuje się legislację,
11:40
to have 100 percent
renewable energy by 2045.
renewable energy by 2045.
184
688795
4626
żeby do 2045 roku
energii była odnawialna w 100%.
energii była odnawialna w 100%.
11:45
And governments are very ambitious
around the world.
around the world.
185
693731
3650
Rządy na całym świecie
są również bardzo ambitne.
są również bardzo ambitne.
11:49
In Costa Rica, they have committed
to being carbon-neutral by 2021.
to being carbon-neutral by 2021.
186
697731
4667
Na Kostaryce zobowiązano się
do neutralnej emisji do 2021.
do neutralnej emisji do 2021.
11:55
In Ethiopia, the commitment
is to be carbon-neutral by 2027.
is to be carbon-neutral by 2027.
187
703110
6068
W Etiopii, zobowiązano się
do neutralnej emisji do 2027.
do neutralnej emisji do 2027.
12:01
Apple have pledged that their factories
in China will use renewable energy.
in China will use renewable energy.
188
709921
6215
Apple zobowiązał się, że ich fabryki
w Chinach będą używać energii odnawialnej.
w Chinach będą używać energii odnawialnej.
12:08
And there is a race on at the moment
189
716440
2853
W tym momencie trwa wyścig,
aby przetwarzać na elektryczność
energię fal i przypływów morskich,
energię fal i przypływów morskich,
12:11
to convert electricity
from tidal and wave power,
from tidal and wave power,
190
719317
3937
żeby pozostawić węgiel w ziemi.
12:15
in order that we can leave
the coal in the ground.
the coal in the ground.
191
723278
4219
Zmiana jest nie tylko wyczekiwana,
ale następuje bardzo szybko.
ale następuje bardzo szybko.
12:19
And that change is both welcome
and is happening very rapidly.
and is happening very rapidly.
192
727521
4823
Ale to wciąż za mało,
12:24
But it's still not enough,
193
732368
1385
nie ma wystarczającej chęci politycznej.
12:25
and the political will
is still not enough.
is still not enough.
194
733777
2267
12:28
Let me come back to President Tong
and his people in Kiribati.
and his people in Kiribati.
195
736475
4967
Powróćmy do Prezydenta Tonga
i jego ludzi na wyspie Kiribati.
i jego ludzi na wyspie Kiribati.
12:34
They actually could be able to live
on their island and have a solution,
on their island and have a solution,
196
742077
6791
Właściwie mogliby pozostać na swojej
wyspie i znaleźć rozwiązanie,
wyspie i znaleźć rozwiązanie,
ale wymagałoby to
ogromnej woli politycznej.
ogromnej woli politycznej.
12:40
but it would take a lot of political will.
197
748892
2221
12:43
President Tong told me
about his ambitious idea
about his ambitious idea
198
751600
4148
Prezydent Tong powiedział mi
o swoim ambitnym planie,
o swoim ambitnym planie,
żeby zbudować lub spławić małe wysepki,
na których wciąż mieszkają ludzie.
na których wciąż mieszkają ludzie.
12:47
to either build up or even float
the little islands where his people live.
the little islands where his people live.
199
755772
6360
12:55
This, of course, is beyond
the resources of Kiribati itself.
the resources of Kiribati itself.
200
763018
4066
Oczywiście jest to poza
możliwościami Kiribati.
możliwościami Kiribati.
12:59
It would require great solidarity
and support from other countries,
and support from other countries,
201
767425
3731
Wymagałoby ogromnej solidarności
i wsparcia innych krajów,
i wsparcia innych krajów,
jak również takiego rodzaju wyobraźni,
13:03
and it would require
the kind of imaginative idea
the kind of imaginative idea
202
771180
4222
13:07
that we bring together when we want
to have a space station in the air.
to have a space station in the air.
203
775426
4553
jaka ma miejsce
przy utrzymywaniu Stacji Kosmicznej.
przy utrzymywaniu Stacji Kosmicznej.
13:12
But wouldn't it be wonderful
to have this engineering wonder
to have this engineering wonder
204
780436
4855
Byłoby cudownie, gdyby cud inżynierii
pomógł ludziom zostać
na ich suwerennym terytorium,
na ich suwerennym terytorium,
13:17
and to allow a people to remain
in their sovereign territory,
in their sovereign territory,
205
785315
3533
i pozostać częścią wspólnoty narodów.
13:20
and be part of the community of nations?
206
788872
3119
Należy o tym myśleć.
13:24
That is the kind of idea
that we should be thinking about.
that we should be thinking about.
207
792015
4783
13:29
Yes, the challenges
of the transformation we need are big,
of the transformation we need are big,
208
797681
4774
Wyzwania potrzebnej transformacji są duże,
ale dadzą się rozwiązać.
13:34
but they can be solved.
209
802479
2548
Jako ludzie świetnie potrafimy
13:37
We are actually, as a people,
210
805051
2031
13:39
very capable of coming together
to solve problems.
to solve problems.
211
807106
3294
zbierać siły do rozwiązywania problemów.
13:42
I was very conscious of this
as I took part this year
as I took part this year
212
810806
3634
Miałam tego świadomość,
biorąc udział w tym roku
biorąc udział w tym roku
w obchodach 70 rocznicy
13:46
in commemoration of the 70th anniversary
213
814464
3757
zakończenia II wojny światowej w 1945 r.
13:50
of the end of the Second
World War in 1945.
World War in 1945.
214
818245
4665
13:55
1945 was an extraordinary year.
215
823744
2601
1945 był rokiem wyjątkowym.
13:59
It was a year when the world faced
216
827367
2606
Wówczas świat stanął w obliczu czegoś,
co wydawało się prawie nie do rozwiązania.
14:01
what must have seemed almost
insoluble problems --
insoluble problems --
217
829997
3527
Zniszczenia obu wojen, zwłaszcza drugiej,
14:05
the devastation of the world wars,
particularly the Second World War;
particularly the Second World War;
218
833548
4549
kruchy pokój, który dopiero co zaistniał,
14:10
the fragile peace that had
been brought about;
been brought about;
219
838121
3207
potrzeba całkowitej
ekonomicznej regeneracji.
ekonomicznej regeneracji.
14:13
the need for a whole
economic regeneration.
economic regeneration.
220
841352
2634
14:16
But the leaders of that time
didn't flinch from this.
didn't flinch from this.
221
844643
4225
Ale tamtejsi liderzy nie stchórzyli.
Mieli możliwości, silną motywację,
14:20
They had the capacity, they had
a sense of being driven by
a sense of being driven by
222
848892
4330
14:25
never again must the world
have this kind of problem.
have this kind of problem.
223
853246
4051
żeby świat już nigdy nie musiał
zmagać się z takimi problemami.
zmagać się z takimi problemami.
Musieli też budować struktury
pokoju i bezpieczeństwa.
pokoju i bezpieczeństwa.
14:29
And they had to build structures
for peace and security.
for peace and security.
224
857321
3716
Co otrzymaliśmy? Co udało się osiągnąć?
14:33
And what did we get?
What did they achieve?
What did they achieve?
225
861061
3461
Kartę Narodów Zjednoczonych,
14:36
The Charter of the United Nations,
226
864546
2619
Instytucje Bretton Woods,
czyli Bank Światowy
czyli Bank Światowy
14:39
the Bretton Woods institutions,
as they're called, The World Bank,
as they're called, The World Bank,
227
867189
3551
i Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
14:42
and the International Monetary Fund.
228
870764
2437
Plan Marshalla dla Europy,
zdewastowanej Europy,
zdewastowanej Europy,
14:45
A Marshall Plan for Europe,
a devastated Europe,
a devastated Europe,
229
873225
3374
w celu jej odbudowy.
14:48
to reconstruct it.
230
876623
1922
A kilka lat później,
14:50
And indeed a few years later,
231
878569
2061
14:52
the Universal Declaration of Human Rights.
232
880654
3153
Powszechną Deklarację Praw Człowieka.
14:56
2015 is a year that is similar
in its importance
in its importance
233
884364
5614
2015 jest rokiem równie ważnym jak 1945,
15:02
to 1945, with similar challenges
and similar potential.
and similar potential.
234
890002
4851
z podobnymi wyzwaniami
i podobnymi możliwościami.
i podobnymi możliwościami.
15:07
There will be two big summits this year:
235
895377
3023
Odbędą się dwa wielkie szczyty:
pierwszy, we wrześniu w Nowym Jorku,
15:10
the first one, in September in New York,
236
898424
2779
dotyczy zrównoważonego rozwoju.
15:13
is the summit for the sustainable
development goals.
development goals.
237
901227
3285
15:17
And then the summit in Paris in December,
to give us a climate agreement.
to give us a climate agreement.
238
905071
5478
W grudniu szczyt w Paryżu ma na celu
porozumienie w sprawie klimatu.
porozumienie w sprawie klimatu.
15:23
The sustainable development goals
are intended to help countries
are intended to help countries
239
911365
6327
Zrównoważony rozwój ma pomóc krajom
żyć w zgodzie z Matką Ziemią,
15:29
to live sustainably,
in tune with Mother Earth,
in tune with Mother Earth,
240
917716
4110
15:33
not to take out of Mother Earth
and destroy ecosystems,
and destroy ecosystems,
241
921850
5326
zamiast ją ograbiać i niszczyć ekosystemy,
ale żyć w harmonii z Matką Ziemią,
15:39
but rather, to live in harmony
with Mother Earth,
with Mother Earth,
242
927200
3614
w ramach zrównoważonego rozwoju.
15:42
by living under sustainable development.
243
930838
3829
Cele zrównoważonego rozwoju
15:46
And the sustainable development goals
244
934691
2373
staną sie przedmiotem kooperacji
dla wszyskich krajów
dla wszyskich krajów
15:49
will come into operation for all countries
245
937088
2385
15:51
on January 1, 2016.
246
939497
2872
pierwszego stycznia 2016.
15:54
The climate agreement --
247
942814
1177
Porozumienie klimatyczne,
15:56
a binding climate agreement --
248
944015
1516
wiążące porozumienie,
15:57
is needed because
of the scientific evidence
of the scientific evidence
249
945555
3664
jest niezbędne w obliczu
dowodów naukowych na to,
dowodów naukowych na to,
16:01
that we're on a trajectory
for about a four-degree world
for about a four-degree world
250
949243
2917
że jesteśmy na drodze
do świata czterech stopni
do świata czterech stopni
16:04
and we have to change course
to stay below two degrees.
to stay below two degrees.
251
952184
3488
i musimy zmienić kurs
aby zostać poniżej 2 stopni.
aby zostać poniżej 2 stopni.
16:08
So we need to take steps
that will be monitored and reviewed,
that will be monitored and reviewed,
252
956033
5524
Trzeba więc przedsięwziąć kroki,
które będą monitorowane i oceniane,
które będą monitorowane i oceniane,
16:13
so that we can keep increasing
the ambition of how we cut emissions,
the ambition of how we cut emissions,
253
961581
4398
aby móc zwiększać
aspiracje na obniżanie emisji
aspiracje na obniżanie emisji
16:18
and how we move more rapidly
to renewable energy,
to renewable energy,
254
966003
3116
i przejść jak najszybciej
na odnawialne źródła energii,
na odnawialne źródła energii,
16:21
so that we have a safe world.
255
969143
3003
dla bezpieczniejszego świata.
16:27
The reality is that this issue
is much too important
is much too important
256
975665
6183
W rzeczywstości to zagadnienie
jest zbyt istotne,
jest zbyt istotne,
16:33
to be left to politicians
and to the United Nations.
and to the United Nations.
257
981872
3563
aby można je było
zostawić politykom i ONZ.
zostawić politykom i ONZ.
16:37
(Laughter)
258
985459
1001
(Śmiech)
16:38
It's an issue for all of us,
259
986484
1578
To problem nas wszystkich,
16:40
and it's an issue where we need
more and more momentum.
more and more momentum.
260
988086
3964
dla którego potrzeba większego impetu.
16:44
Indeed, the face of
the environmentalist has changed,
the environmentalist has changed,
261
992911
3485
I rzeczywiście wygląd ekologa się zmienił,
16:48
because of the justice dimension.
262
996420
2309
przez inny wymiar sprawiedliwości.
16:50
It's now an issue
for faith-based organizations,
for faith-based organizations,
263
998753
3220
Jest to teraz kwestią
dla organizacji religijnych
dla organizacji religijnych
16:53
under very good leadership
from Pope Francis,
from Pope Francis,
264
1001997
3172
pod bardzo dobrym przywództwem
papieża Franciszka
papieża Franciszka
16:57
and indeed, the Church of England,
265
1005193
1772
oraz Kościoła anglikańskiego,
16:58
which is divesting from fossil fuels.
266
1006989
2443
który wyzbywa się inwestycji
w paliwa kopalne.
w paliwa kopalne.
17:01
It's an issue for the business community,
267
1009456
3758
Jest to zagadnienie dla świata biznesu
17:05
and the good news is
268
1013238
1404
i na szczęście ta społeczność
17:06
that the business community
is changing very rapidly --
is changing very rapidly --
269
1014666
2910
szybko się zmienia,
17:09
except for the fossil fuel industries --
270
1017600
2185
z wyjątkiem przemysłu paliw kopalnych.
17:11
(Laughter)
271
1019809
1595
(Śmiech)
17:13
Even they are beginning
to slightly change their language --
to slightly change their language --
272
1021428
3296
Ale nawet oni zaczynają zmieniać język,
17:16
but only slightly.
273
1024748
981
ale tylko nieznacznie.
17:17
But business is not only moving rapidly
to the benefits of renewable energy,
to the benefits of renewable energy,
274
1025753
4691
Biznes nie tylko kieruje się gwałtownie
ku korzyściom energii odnawialnej,
ku korzyściom energii odnawialnej,
17:22
but is urging politicians
to give them more signals,
to give them more signals,
275
1030468
2723
ale ponagla polityków
do dawania wytycznych,
do dawania wytycznych,
17:25
so that they can move even more rapidly.
276
1033215
1975
żeby móc działać jeszcze szybciej.
17:27
It's an issue for the trade
union movement.
union movement.
277
1035214
2001
To zagadnienie dla związków zawodowych,
17:29
It's an issue for the women's movement.
278
1037239
2023
dla ruchów kobiecych.
17:31
It's an issue for young people.
279
1039286
2078
To zagadnienie dla ludzi młodych.
17:33
I was very struck when I learned
that Jibreel Khazan,
that Jibreel Khazan,
280
1041388
5802
Byłam poruszona na wieść,
że Jibreel Khazan,
że Jibreel Khazan,
17:39
one of the Greensboro Four who had
taken part in the Woolworth sit-ins,
taken part in the Woolworth sit-ins,
281
1047214
5644
jeden z czwórki z Greensboro, który
protestował wobec rasizmu w Woolworth,
protestował wobec rasizmu w Woolworth,
17:44
said quite recently that
282
1052882
1514
powiedział całkiem niedawno,
17:46
climate change is the lunch counter
moment for young people.
moment for young people.
283
1054420
6002
że zmiana klimatu jest momentem
przełomowym dla młodych ludzi.
przełomowym dla młodych ludzi.
Moment przełomowy
dla młodych ludzi XXI wieku,
dla młodych ludzi XXI wieku,
17:52
So, lunch counter moment
for young people of the 21st century --
for young people of the 21st century --
284
1060446
4288
rodzaj walki o prawa człowieka XXI wieku,
17:56
the sort of real human rights issue
of the 21st century,
of the 21st century,
285
1064758
4341
18:01
because he said it is
the greatest challenge
the greatest challenge
286
1069123
2770
ponieważ, jak powiedział,
jest to największe wyzwanie
jest to największe wyzwanie
18:03
to humanity and justice in our world.
287
1071917
3592
dla ludzkości i sprawiedliwości
naszego świata.
naszego świata.
18:08
I recall very much
the Climate March last September,
the Climate March last September,
288
1076391
4106
Bardzo wyraźnie przypominam sobie
wrześniowy marsz w sprawie klimatu,
wrześniowy marsz w sprawie klimatu,
18:12
and that was a huge momentum,
289
1080521
1801
który wywarł ogromy wpływ
18:14
not just in New York,
but all around the world.
but all around the world.
290
1082346
2962
nie tylko na Nowy Jork, ale na świat,
18:17
and we have to build on that.
291
1085332
2270
i na tym trzeba bazować.
18:19
I was marching with some
of The Elders family,
of The Elders family,
292
1087626
3111
Szłam z członkami grupy The Elders
18:22
and I saw a placard
a little bit away from me,
a little bit away from me,
293
1090761
5027
i w oddali zobaczyłam transparent.
Byliśmy stłoczeni,
18:27
but we were wedged so closely together --
294
1095812
1954
bo 400 000 ludzi maszerowało
tego dnia w Nowym Jorku,
tego dnia w Nowym Jorku,
18:29
because after all, there were 400,000
people out in the streets of New York --
people out in the streets of New York --
295
1097790
3675
więc nie mogłam do niego dotrzeć,
18:33
so I couldn't quite get to that placard,
296
1101489
1913
ale chciałam po prostu pod nim stanąć,
18:35
I would have just liked to have been
able to step behind it,
able to step behind it,
297
1103426
3081
bo mówił: "Wściekłe Babcie!".
18:38
because it said, "Angry Grannies!"
298
1106531
2446
(Śmiech)
18:41
(Laughter)
299
1109001
1323
Właśnie tak się czułam.
18:42
That's what I felt.
300
1110348
1454
18:43
And I have five grandchildren now,
301
1111826
3973
Mam pięcioro wnuków
18:47
I feel very happy as an Irish grandmother
to have five grandchildren,
to have five grandchildren,
302
1115823
4288
i jestem bardzo szczęśliwa
jako irlandzka babcia,
jako irlandzka babcia,
18:52
and I think about their world,
303
1120135
3043
myślę o ich świecie,
i jaki będzie, kiedy będą go dzielić
18:55
and what it will be
like when they will share that world
like when they will share that world
304
1123202
3161
18:58
with about 9 billion other people in 2050.
305
1126387
4046
z około 9 miliardami ludzi w 2050 roku.
19:03
We know that inevitably it will
be a climate-constrained world,
be a climate-constrained world,
306
1131574
4655
Wiemy na pewno, że będzie to
świat ograniczony zmianą klimatu,
świat ograniczony zmianą klimatu,
19:08
because of the emissions
we've already put up there,
we've already put up there,
307
1136253
2849
ze względu na zanieczyszczenie,
jakie wytworzyliśmy,
jakie wytworzyliśmy,
19:11
but it could be a world that is much
more equal and much fairer,
more equal and much fairer,
308
1139126
5397
ale może to też być równiejszy
i bardziej sprawiedliwy świat,
i bardziej sprawiedliwy świat,
19:16
and much better for health,
and better for jobs
and better for jobs
309
1144547
2582
lepszy dla zdrowia i dla rynku pracy,
19:19
and better for energy security,
310
1147153
1972
lepszy dla bezpieczeństwa energetycznego,
19:21
than the world we have now,
311
1149149
1827
niż świat, w którym żyjemy teraz,
19:23
if we have switched sufficiently
and early enough to renewable energy,
and early enough to renewable energy,
312
1151000
7000
gdybyśmy tylko przestawili się
skutecznie i odpowiednio wcześnie
skutecznie i odpowiednio wcześnie
na odnawialne zródła energii
19:30
and no one is left behind.
313
1158222
2432
i nie pomijali nikogo w tym procesie.
19:32
No one is left behind.
314
1160678
2395
19:35
And just as we've been
looking back this year --
looking back this year --
315
1163736
3580
W tym roku patrzyliśmy 70 lat wstecz,
19:39
in 2015 to 1945, looking back 70 years --
316
1167340
5507
z roku 2015 na rok 1945.
19:44
I would like to think
that they will look back,
that they will look back,
317
1172871
2564
Chciałabym wierzyć,
że kiedy oni spojrzą wstecz
że kiedy oni spojrzą wstecz
19:47
that world will look back
35 years from 2050,
35 years from 2050,
318
1175459
4849
35 lat w 2050,
19:52
35 years to 2015,
319
1180332
2874
czyli do roku 2015, powiedzą:
19:55
and that they will say,
320
1183230
2818
19:58
"Weren't they good
to do what they did in 2015?
to do what they did in 2015?
321
1186072
4107
"Jaką wspaniałą rzecz uczynili w 2015.
Jesteśmy im wdzięczni za decyzje,
które tyle zmieniły
które tyle zmieniły
20:02
We really appreciate that they took
the decisions that made a difference,
the decisions that made a difference,
322
1190203
5475
20:07
and that put the world
on the right pathway,
on the right pathway,
323
1195702
2938
i postawiły świat na właściwej drodze,
20:10
and we benefit now from that pathway,"
324
1198664
2706
z czego my teraz czerpiemy korzyści".
20:13
that they will feel that somehow
we took our responsibilities,
we took our responsibilities,
325
1201394
3881
Będą czuli, że byliśmy odpowiedzialni
20:17
we did what was done
in 1945 in similar terms,
in 1945 in similar terms,
326
1205299
4159
i zrobiliśmy coś na podobnych
zasadach, jak w roku 1945,
zasadach, jak w roku 1945,
że nie zmarnowaliśmy szansy,
20:21
we didn't miss the opportunity,
327
1209482
2421
20:23
we lived up to our responsibilities.
328
1211927
2182
że żyliśmy odpowiedzialnie.
20:26
That's what this year is about.
329
1214133
3172
O tym jest obecny rok.
20:29
And somehow for me,
330
1217688
1350
W pewien sposób dla mnie
20:31
it's captured in words of somebody
that I admired very much.
that I admired very much.
331
1219062
4294
zagadnienie to jest zawarte w słowach
kogoś, kogo bardzo podziwiałam.
kogoś, kogo bardzo podziwiałam.
20:35
She was a mentor of mine,
she was a friend,
she was a friend,
332
1223380
2333
Była moim mentorem, przyjaciółką,
20:37
she died much too young,
333
1225737
1948
umarła o wiele za młodo,
20:39
she was an extraordinary personality,
334
1227709
2005
była wyjątkową osobą,
orędowniczką ochrony środowiska:
20:41
a great champion of the environment:
335
1229738
2484
Wangari Maathai.
20:44
Wangari Maathai.
336
1232246
1824
Wangari powiedziała kiedyś:
20:46
Wangari said once,
337
1234627
2626
20:49
"In the course of history,
338
1237277
1954
"Patrząc historycznie,
20:51
there comes a time
when humanity is called upon
when humanity is called upon
339
1239255
4011
przychodzi taki czas,
kiedy ludzkość jest powołana
kiedy ludzkość jest powołana
do wstąpienia na nowy
poziom świadomości,
poziom świadomości,
20:55
to shift to a new level of consciousness,
340
1243290
4751
żeby osiągnąć wyższy standard moralny".
21:00
to reach a higher moral ground."
341
1248065
3457
21:04
And that's what we have to do.
342
1252135
1919
To właśnie musimy zrobić.
21:06
We have to reach
a new level of consciousness,
a new level of consciousness,
343
1254078
3288
Musimy się wznieść
na nowy poziom świadomości,
na nowy poziom świadomości,
wyższy standard moralny.
21:09
a higher moral ground.
344
1257390
1967
Trzeba to zrobić w tym roku,
podczas dwóch szczytów.
podczas dwóch szczytów.
21:11
And we have to do it this year
in those two big summits.
in those two big summits.
345
1259791
3841
Nie stanie się to,
jeśli nie nabierzemy rozpędu
jeśli nie nabierzemy rozpędu
21:16
And that won't happen unless
we have the momentum
we have the momentum
346
1264108
3598
od ludzi na całym świecie, którzy mówią:
21:19
from people around the world who say:
347
1267730
3147
"Żądamy natychmiastowej akcji,
21:22
"We want action now,
348
1270901
1520
21:24
we want to change course,
349
1272445
1571
chcemy zmienić kierunek,
21:26
we want a safe world,
350
1274040
1373
chcemy bezpiecznego świata,
21:27
a safe world for future generations,
351
1275437
2175
bezpiecznego świata
dla przyszłych pokoleń,
dla przyszłych pokoleń,
21:29
a safe world for our children
and our grandchildren,
and our grandchildren,
352
1277636
2608
bezpiecznego świata
dla naszych dzieci i wnuków,
dla naszych dzieci i wnuków,
21:32
and we're all in this together."
353
1280268
2271
wszyscy jesteśmy za to odpowiedzialni".
21:34
Thank you.
354
1282563
1160
Dziękuję
21:35
(Applause)
355
1283747
5245
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Mary Robinson - Global leaderMary Robinson served as president of Ireland from 1990 to 1997, and as UN High Commissioner for Human Rights from 1997 to 2002. She now leads a foundation devoted to climate justice.
Why you should listen
Mary Robinson is president of the Mary Robinson Foundation: Climate Justice, and the United Nations Secretary-General’s Special Envoy on Climate Change. She was the president of Ireland from 1990-1997 and UN High Commissioner for Human Rights from 1997-2002, and is now a member of The Elders and the Club of Madrid. She is also a member of the Lead Group of the Scaling Up Nutrition (SUN) Movement. In 2009, she was awarded the Presidential Medal of Freedom by Barack Obama, and between March 2013 and August 2014 she served as the UN Secretary General’s Special Envoy for the Great Lakes region of Africa.
A former president of the International Commission of Jurists and former chair of the Council of Women World Leaders, Robinson was founder and president of Realizing Rights: The Ethical Globalization Initiative, from 2002 to 2010. Robinson’s memoir, Everybody Matters, was published in 2012.
More profile about the speakerA former president of the International Commission of Jurists and former chair of the Council of Women World Leaders, Robinson was founder and president of Realizing Rights: The Ethical Globalization Initiative, from 2002 to 2010. Robinson’s memoir, Everybody Matters, was published in 2012.
Mary Robinson | Speaker | TED.com