TEDGlobal 2005
David Deutsch: Chemical scum that dream of distant quasars
David Deutsch o naszym miejscu w kosmosie
Filmed:
Readability: 4.6
2,534,562 views
Legendarny naukowiec David Deutsch chwilowo odstawia na bok fizykę teoretyczną aby przedyskutować pilniejszą sprawę: przetrwanie naszego gatunku. Pierwszym krokiem do rozwiązania problemu globalnego ocieplenia jest przyznanie się do tego, że ten problem istnieje.
David Deutsch - Quantum physicist
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:24
We've been told to go out on a limb and say something surprising.
0
0
6000
Powiedziano nam, żebyśmy zaryzykowali swoją reputację i powiedzieli coś zaskakującego.
00:30
So I'll try and do that, but
1
6000
1000
Więc spróbuję tutaj to zrobić. Ale...
00:31
I want to start with two things that everyone already knows.
2
7000
7000
chciałbym zacząć od dwóch dobrze znanych nam spraw.
00:38
And the first one, in fact, is something that
3
14000
2000
Pierwsza z nich, to coś o czym
00:40
has been known for most of recorded history.
4
16000
4000
wiedziano od zarania dziejów,
00:44
And that is that the planet Earth, or the solar system,
5
20000
5000
mianowicie, że Ziemia, czy też Układ Słoneczny,
00:49
or our environment or whatever,
6
25000
2000
czy też otaczające nas środowisko
00:51
is uniquely suited to sustain our evolution -- or creation, as it used to be thought --
7
27000
10000
jest unikalnie dostosowane do podtrzymywania ewolucji lub, jak to kiedyś sądzono, stworzenia,
01:01
and our present existence, and most important, our future survival.
8
37000
7000
jak również naszej obecnej egzystencji i co najważniejsze, przetrwania.
01:08
Nowadays this idea has a dramatic name: Spaceship Earth.
9
44000
5000
W dzisiejszych czasach ta idea nosi dramatyczne imię: statek kosmiczny Ziemia.
01:13
And the idea there is that outside the spaceship,
10
49000
2000
W koncepcji tej, wszystko co znajduje się poza statkiem kosmicznym
01:15
the universe is implacably hostile,
11
51000
3000
jest nieubłagalnie wrogie,
01:18
and inside is all we have, all we depend on.
12
54000
4000
natomiast wszystko czym dysponujemy i dzięki czemu możemy przetrwać znajduje się wewnątrz.
01:22
And we only get the one chance: if we mess up our spaceship,
13
58000
3000
I mamy tylko jedną taką szansę, jeżeli zniszczymy nasz statek
01:25
we've got nowhere else to go.
14
61000
2000
to nie mamy dokąd iść.
01:27
Now, the second thing that everyone already knows is that
15
63000
4000
A teraz druga sprawa każdemu znana, to fakt -
01:31
contrary to what was believed for most of human history,
16
67000
4000
w przeciwieństwie do tego w co wierzono przez większość dziejów ludzkości
01:35
human beings are not, in fact, the hub of existence.
17
71000
6000
- że ludzie nie są punktem centralnym egzystencji.
01:41
As Stephen Hawking famously said,
18
77000
3000
Znana wypowiedź Stephena Hawkinga głosi,
01:44
we're just a chemical scum on the surface of a typical planet
19
80000
4000
że jesteśmy tylko chemiczną szumowiną pokrywającą powierzchnię typowej planety,
01:48
that's in orbit around a typical star,
20
84000
3000
która krąży wokół typowej gwiazdy,
01:51
which is on the outskirts of a typical galaxy, and so on.
21
87000
5000
znajdującej się na obrzeżach typowej galaktyki, i tak dalej, i tak dalej.
01:56
Now the first of those two things that everyone knows
22
92000
3000
I teraz ta pierwsza z tych dwóch spraw, znana każdemu
01:59
is kind of saying that we're at a very un-typical place,
23
95000
4000
sugeruje, że znajdujemy się w bardzo nietypowym miejscu,
02:03
uniquely suited and so on, and
24
99000
3000
wyjątkowo dopasowanym, i tak dalej,
02:06
the second one is saying that we're at a typical place.
25
102000
3000
natomiast ta druga mówi, że znajdujemy się w miejscu typowym.
02:09
And especially if you regard these two as deep truths to live by
26
105000
4000
Zwłaszcza kiedy uznamy te dwie sprawy za tak wiarygodne, że według nich żyjemy
02:13
and to inform your life decisions,
27
109000
3000
i podejmujemy decyzje,
02:16
then they seem a little bit to conflict with each other.
28
112000
7000
to wydają się one być trochę w konflikcie ze sobą.
02:23
But that doesn't prevent them from both being completely false. (Laughter)
29
119000
6000
Ale nie oznacza to, że obie nie mogą być całkowicie fałszywe. (Śmiech)
02:29
And they are. So let me start with the second one:
30
125000
8000
I takie właśnie są. Pozwolą więc państwo, że zacznę od tej drugiej:
02:37
Typical. Well -- is this a typical place? Well, let's look around, you know,
31
133000
6000
Typowe. Cóż, czy jest to typowe miejsce? Spójrzmy wokół,
02:43
and look in a random direction, and we see a wall, and chemical scum -- (Laughter)
32
139000
8000
popatrzmy w dowolnym kierunku i co widzimy, ścianę i chemiczną szumowinę (Śmiech)
02:51
-- and that's not typical of the universe at all.
33
147000
5000
a to wcale nie jest typowe we wszechświecie.
02:56
All you've got to do is go a few hundred miles in that same direction and look back,
34
152000
4000
Żeby się o tym przekonać wystarczy udać się kilkaset mil w dowolnym kierunku i spojrzeć za siebie
03:00
and you won't see any walls or chemical scum at all --
35
156000
4000
a nie zobaczą państwo żadnych ścian ani chemicznych szumowin --
03:04
all you see is a blue planet. And if you go further than that,
36
160000
4000
wszystko co widać to błękitna planeta. A jeżeli oddalimy się jeszcze bardziej,
03:08
you'll see the sun, the solar system, and the stars and so on.
37
164000
5000
zobaczymy słońce, układ słoneczny, gwiazdy i tak dalej.
03:13
But that's still not typical of the universe, because stars come in galaxies.
38
169000
5000
Ale wtedy nadal nie będziemy w typowym miejscu we wszechświecie ponieważ gwiazdy znajdują się w galaktykach.
03:18
And most places in the universe, a typical place in the universe,
39
174000
5000
A w większośći miejsc we wszechświecie, takie typowe miejsce
03:23
is nowhere near any galaxies.
40
179000
2000
znajduje się z dala od jakichkolwiek galaktyk.
03:25
So let's go out further, till we're outside the galaxy, and look back,
41
181000
6000
Więc lećmy dalej, aż znajdziemy się poza galaktyką i spójrzmy za siebie,
03:31
and yeah, there's the huge galaxy with spiral arms laid out in front of us.
42
187000
4000
i oto widzimy przed sobą potężną galaktykę wraz z ramionami ułożonymi w spiralę.
03:35
And at this point we've come 100,000 light years from here.
43
191000
7000
W tym momencie przejechaliśmy na odległość 100,000 lat świetlnych stąd.
03:42
But we're still nowhere near a typical place in the universe.
44
198000
5000
Ale nadal nie jesteśmy nawet w pobliżu typowego miejsca we wszechświecie.
03:47
To get to a typical place,
45
203000
2000
By tam dotrzeć,
03:49
you've got to go 1,000 times as far as that into intergalactic space.
46
205000
7000
musielibyśmy polecieć jeszcze 1,000 razy dalej w głąb międzygalaktycznej przestrzeni.
03:56
And so what does that look like? Typical.
47
212000
3000
A więc jak to wygląda? Takie typowe miejsce.
03:59
What does a typical place in the universe look like?
48
215000
3000
Jak wygląda typowe miejsce we wszechświecie?
04:02
Well, at enormous expense, TED has arranged a high-resolution immersion
49
218000
6000
Przy olbrzymim nakładzie środków, TED zafundował nam to doświadczenie w wysokiej rozdzielczości.
04:08
virtual reality rendering of intergalactic space
50
224000
4000
Wirtualna rzeczywistość międzygalaktycznej przestrzeni
04:12
-- the view from intergalactic space.
51
228000
2000
-- oto widok z międzygalaktycznej przestrzeni.
04:14
So can we have the lights off, please, so we can see it?
52
230000
4000
Czy moglibyśmy prosić o wyłączenie świateł żeby to zobaczyć?
04:22
Well, not quite, not quite perfect -- you see, in intergalactic space
53
238000
6000
Cóź, nie wyszło za idealnie -- widzą państwo, w przestrzeni międzygalaktycznej
04:28
-- intergalactic space is completely dark, pitch dark.
54
244000
4000
-- przestrzeń międzygalaktyczna jest kompletnie ciemna, czarna jak smoła.
04:32
It's so dark that if you were to be looking at the nearest star to you,
55
248000
8000
Jest tak ciemno, że gdybyście patrzyli w kierunku najbliższej gwiazdy
04:40
and that star were to explode as a supernova,
56
256000
3000
i ta gwiazda eksplodowałaby właśnie jako supernowa
04:44
and you were to be staring directly at it at the moment when its light reached you,
57
260000
5000
a wy wpatrywalibyście się dokładnie w nią to w tym momencie kiedy jej światło dotarłoby do was,
04:49
you still wouldn't be able to see even a glimmer.
58
265000
4000
i tak nie moglibyście dostrzec nawet najmniejszego światełka.
04:53
That's how big and how dark the universe is.
59
269000
3000
Oto jak wielki i ciemny jest wszechświat.
04:56
And that's despite the fact that a supernova is so bright, so brilliant an event,
60
272000
7000
I wszystko pomimo, że wybuch supernowej jest tak intensywnie jasny,
05:03
that it would kill you stone dead at a range of several light years. (Laughter)
61
279000
6000
że natychmiast uśmierciłby was nawet z odległości kilkunastu lat świetlnych.
05:09
And yet from intergalactic space, it's so far away you wouldn't even see it.
62
285000
4000
Natomiast w przestrzeni międzygalaktycznej odległość jest tak ogromna, że nawet takiego wybuchu byście nie zauważyli.
05:13
It's also very cold out there
63
289000
3000
Jest tam też bardzo zimno
05:16
-- less than three degrees above absolute zero.
64
292000
4000
-- mniej niż trzy stopnie powyżej zera absolutnego.
05:20
And it's very empty. The vacuum there is one million times less dense
65
296000
6000
Jest też bardzo pusto. Próżnia, która tam panuje jest milion razy mniej gęsta
05:26
than the highest vacuum that our best technology on Earth can currently
66
302000
3000
niż największa próżnia jaką udało nam się uzyskać na Ziemi za pomocą dzisiejszej technologii.
05:29
create. So that's how different a typical place is from this place.
67
305000
8000
Widzimy teraz jak różni się typowe miejsce od tego miejsca tutaj.
05:37
And that is how un-typical this place is.
68
313000
3000
A z kolei widzimy też jak nietypowe jest to miejsce tu.
05:40
So can we have the lights back on please? Thank you.
69
316000
5000
Czy możemy prosić znowu o włączenie świateł? Dziękuję.
05:45
Now how do we know about an environment that's so far away,
70
321000
5000
Skąd jednak wiemy o warunkach jakie panują aż tak daleko stąd,
05:50
and so different, and so alien, from anything we're used to?
71
326000
4000
tak innych, tak obcych temu do czego jesteśmy przyzwyczajeni?
05:54
Well, the Earth -- our environment, in the form of us -- is creating knowledge.
72
330000
5000
Ziemia -- nasze środowisko, w formie nas samych -- tworzy wiedzę.
05:59
Well, what does that mean? Well, look out even further than we've just been --
73
335000
5000
Cóż to takiego znaczy? Spójrzmy jeszcze dalej niż dotychczas pojechaliśmy.
06:04
I mean from here, with a telescope -- and you'll see things that look like stars.
74
340000
5000
Ale tym razem z tego miejsca używając teleskopu zobaczymy obiekty, które wyglądają jak gwiazdy.
06:09
They're called "quasars." Quasars originally meant quasi-stellar object.
75
345000
5000
Nazywają się kwazarami. Słowo to pochodzi od kwazi-gwiezdne obiekty,
06:14
Which means things that look a bit like stars. (Laughter) But they're not stars.
76
350000
5000
co z kolei znaczy, obiekty które wyglądają trochę jak gwiazdy, (Śmiech) lecz gwiazdami nie są.
06:19
And we know what they are. Billions of years ago, and billions of light years away,
77
355000
8000
A my wiemy czym one są. Miliardy lat temu, miliardy lat świetlnych stąd,
06:27
the material at the center of a galaxy collapsed towards a
78
363000
4000
materia w centrum galaktyki zaczęła być wciągana przez
06:31
super-massive black hole.
79
367000
2000
super masywną czarną dziurę.
06:33
And then intense magnetic fields directed some of the energy of
80
369000
5000
Wtedy, intensywne pola magnetyczne pokierowały część energii stworzonej
06:38
that gravitational collapse. And some of the matter,
81
374000
3000
przez tę grawitacyjną zapaść oraz część materii,
06:41
back out in the form of tremendous jets which illuminated lobes with the brilliance of
82
377000
5000
na zewnątrz w formie olbrzymich strumieni, które świeciły z jasnością
06:46
-- I think it's a trillion suns.
83
382000
6000
bodajże tryliona słońc.
06:52
Now, the physics of the human brain could hardly be more unlike the physics of such a jet.
84
388000
6000
Fizyczność ludzkiego mózgu nie mogła by różnić się bardziej od fizycznośći takiego strumienia.
06:58
We couldn't survive for an instant in it. Language breaks down
85
394000
4000
Nie moglibyśmy przeżyć nawet przez moment w takich warunkach. Mowa ludzka nie ma słów
07:02
when trying to describe what it would be like in one of those jets.
86
398000
4000
aby opisać warunki jakich byśmy doświadczyli, gdybyśmy znaleźli się w takim strumieniu.
07:06
It would be a bit like experiencing a supernova explosion,
87
402000
3000
Prawdopodobnie byłoby to jak doświadczanie eksplozji supernowej
07:09
but at point-blank range and for millions of years at a time. (Laughter)
88
405000
7000
ale z bliska i przez miliony lat. (Śmiech)
07:16
And yet, that jet happened in precisely such a way that billions of years later,
89
412000
8000
I taki strumień zdarzył się właśnie w taki sposób, że miliardy lat później,
07:24
on the other side of the universe, some bit of chemical scum could accurately describe,
90
420000
6000
na drugim końcu wszechświata, trochę tej szumowiny chemicznej mogło to zjawisko właściwie opisać,
07:30
and model, and predict, and explain, above all -- there's your reference
91
426000
6000
stworzyć model, przewidzieć i co najważniejsze wyjaśnić -- oto przypis dla was
07:36
-- what was happening there, in reality.
92
432000
5000
-- co naprawdę tam się zdarzyło.
07:41
The one physical system, the brain,
93
437000
2000
Jeden system fizyczny, mózg,
07:43
contains an accurate working model of the other -- the quasar.
94
439000
4000
zawiera prawidłowy model roboczy innego systemu -- kwazara.
07:47
Not just a superficial image of it, though it contains that as well,
95
443000
4000
Nie tylko powierzchownie, bo taki też zawiera,
07:51
but an explanatory model, embodying the same mathematical
96
447000
4000
ale objaśniający model, przedstawiający te same matematyczne
07:55
relationships and the same causal structure.
97
451000
3000
relacje i ten sam związek przyczynowy.
07:58
Now that is knowledge. And if that weren't amazing enough,
98
454000
5000
To jest właśnie wiedza. I gdyby to nie było dostatecznie zadziwiające,
08:03
the faithfulness with which the one structure resembles the other
99
459000
4000
odwzorowanie z jakim jedna struktura przypomina drugą
08:07
is increasing with time. That is the growth of knowledge.
100
463000
5000
wzrasta w czasie. To jest wzrost wiedzy.
08:12
So, the laws of physics have this special property.
101
468000
3000
Tak więc, prawa fizyki mają specyficzną właściwość.
08:15
That physical objects, as unlike each other as they could possibly be,
102
471000
5000
Obiekty fizyczne, tak różniące się od siebie jak tylko to możliwe,
08:20
can nevertheless embody the same mathematical and causal structure
103
476000
5000
mogą niemniej jednak zawierać tę samą matematyczną i przyczynową strukturę
08:25
and to do it more and more so over time.
104
481000
4000
oraz zwiększać ją w czasie.
08:29
So we are a chemical scum that is different. This chemical scum has universality.
105
485000
7000
Jesteśmy więc chemiczą szumowiną, która jest unikatowa. Ta chemiczna szumowina jest uniwersalna.
08:36
Its structure contains, with ever-increasing precision,
106
492000
4000
Jej struktura zawiera coraz bardziej precyzyjną
08:40
the structure of everything. This place, and not other places in the universe,
107
496000
5000
strukturę wszystkiego. Właśnie to miejsce, a nie inne miejsca we wszechświecie,
08:45
is a hub which contains within itself the structural and causal essence of the
108
501000
7000
jest osią, która zawiera sama w sobie strukturalną i przyczynową esencję
08:52
whole of the rest of physical reality. And so, far from being insignificant,
109
508000
4000
całej reszty fizycznej rzeczywistości. I już sam wielce znaczący fakt,
08:56
the fact that the laws of physics allow this, or even mandate that this can happen,
110
512000
6000
że prawa fizyki na to pozwalają a wręcz nakazują możliwość istnienia czegoś takiego,
09:02
is one of the most important things about the physical world.
111
518000
5000
jest jednym z najważniejszych aspektów naszego fizycznego świata.
09:07
Now how does the solar system -- and our environment, in the form of us --
112
523000
6000
Jak więc układ słoneczny -- oraz nasze środowisko, w formie nas --
09:13
acquire this special relationship with the rest of the universe?
113
529000
3000
uzyskuje tę specjalną więź z resztą wszechświata?
09:16
Well, one thing that's true about Stephen Hawking's remark -- I mean, it is true,
114
532000
6000
Jedyną rzeczą, która jest prawdziwa w powiedzeniu Stephena Hawkinga,
09:22
but it's the wrong emphasis. (Laughter) One thing that's true about it is that
115
538000
4000
lecz posiada niewłaściwą wymowę jest to,
09:26
it doesn't do it with any special physics. There's no special dispensation,
116
542000
6000
że nie czyni tego przy pomocy jakichś specjalnych praw fizycznych. Nie ma ani specjalnego zrządzenia losu,
09:32
no miracles involved. It does it simply with three things that we have here in abundance.
117
548000
6000
ani cudów. Robi to po prostu używając trzech rzeczy, których mamy tu pod dostatkiem.
09:38
One of them is matter, because the growth of knowledge is a form of
118
554000
5000
Jedną z nich jest materia, ponieważ wzrost wiedzy jest formą
09:43
information processing. Information processing is computation,
119
559000
4000
przetwarzania informacji. Z kolei, przetwarzanie informacji jest formą obliczeń,
09:47
computation requires a computer --
120
563000
2000
obliczenia wymagają komputera --
09:49
there's no known way of making a computer without matter.
121
565000
3000
a nie ma żadnej znanej metody wykonania go bez użycia materii.
09:52
We also need energy to make the computer, and most important,
122
568000
3000
Do skonstruowania komputera potrzeba również energii i co najważniejsze,
09:55
to make the media in effect onto which we record the knowledge that we discover.
123
571000
6000
stworzenia nośnika na którym gromadzilibyśmy odkrywaną wiedzę.
10:01
And then thirdly, less tangible, but just as essential for the open-ended creation
124
577000
6000
I po trzecie, mniej namacalne ale również bardzo istotne dla tworzenia elastycznej
10:07
of knowledge, of explanations, is evidence.
125
583000
5000
wiedzy i wyjaśniania zjawisk, są dowody.
10:12
Now, our environment is inundated with evidence.
126
588000
4000
Nasze otoczenie zawiera całę masę dowodów.
10:16
We happen to get round to testing, let's say, Newton's Law of Gravity
127
592000
6000
Powiedzmy, że zabieramy się do testowania prawa ciążenia Newtona
10:22
about 300 years ago.
128
598000
2000
-- około 300 lat temu.
10:24
But the evidence that we used to do that was falling down on every square meter
129
600000
6000
Ale dowody, których użyliśmy do tego celu spadały już na każdy metr kwadratowy
10:30
of the Earth for billions of years before that, and will continue to fall on for billions of years
130
606000
5000
Ziemi przez milardy lat i przez miliardy lat spadać będą nadal.
10:35
afterwards. And the same is true for all the other sciences.
131
611000
4000
Dotyczy to również wszystkich innych dziedzin nauki.
10:39
As far as we know, evidence to discover the most fundamental truths
132
615000
5000
Jak wiemy, dowody na odkrycie najbardziej fundamentalnych prawd
10:44
of all the sciences is here just for the taking on our planet.
133
620000
4000
we wszystkich dziedzinach nauki znajdują się na naszej planecie.
10:48
Our location is saturated with evidence, and also with matter and energy.
134
624000
6000
Nasze miejsce jest nasycone dowodami oraz materią i energią.
10:54
Out in intergalactic space, those three prerequisites
135
630000
3000
W przestrzeni międzygalaktycznej, te trzy wymagania
10:57
for the open-ended creation of knowledge are at their lowest possible supply.
136
633000
5000
do tworzenia elastycznej wiedzy są akurat najmniej dostępne.
11:02
As I said, it's empty; it's cold; and it's dark out there. Or is it?
137
638000
6000
Tak więc jak już mówiłem, jest tam pusto, zimno i ciemno. Ale czy jednak?
11:08
Now actually, that's just another parochial misconception. (Laughter)
138
644000
5000
Tak naprawdę, jest to kolejne zaściankowe, błędne mniemanie. (Śmiech)
11:13
Because imagine a cube out there in intergalactic space, the same size as
139
649000
7000
Wyobraźmy sobie sześcian w przestrzeni międzygalaktycznej, takiego samego rozmiaru jak
11:20
our home, the solar system. Now that cube is very empty by human standards,
140
656000
5000
nasz układ słoneczny. Według ludzkich standardów, taki sześcian jest bardzo pusty
11:25
but that still means that it contains over a million tons of matter.
141
661000
5000
a jednak zawiera on ponad milion ton materii.
11:30
And a million tons is enough to make, say, a self-contained space station,
142
666000
5000
A milion ton to wystarczająco dużo by zbudować np. samowystarczalną stację kosmiczną,
11:35
on which there's a colony of scientists that are devoted to creating an
143
671000
4000
na której przebywa kolonia naukowców pracujących wyłącznie nad tworzeniem
11:39
open-ended stream of knowledge, and so on.
144
675000
3000
strumienia elastycznej wiedzy, i tak dalej.
11:42
Now, it's way beyond present technology to even gather the hydrogen
145
678000
4000
Nawet gromadzenie wodoru z przestrzeni międzygalaktycznej i przetwarzanie go na cięższe pierwiastki
11:46
from intergalactic space and form it into other elements and so on.
146
682000
5000
wykracza poza możliwości dzisiejszej technologi.
11:51
But the thing is, in a comprehensible universe,
147
687000
4000
Rzecz w tym, że w rozumianym przez nas wszechświecie,
11:55
if something isn't forbidden by the laws of physics,
148
691000
3000
jeżeli coś nie jest zabronione prawami fizyki,
11:58
then what could possibly prevent us from doing it, other than knowing how?
149
694000
4000
to nic nie mogło by nam przeszkodzić oprócz braku wiedzy jak to zrobić.
12:02
In other words, it's a matter of knowledge, not resources.
150
698000
4000
Innymi słowy, chodzi tu o wiedzę a nie zasoby.
12:06
And the same -- well, if we could do that we'd automatically have an energy supply,
151
702000
3000
Podobnie -- gdybyśmy mogli tego dokonać, mielibyśmy również źródło energii,
12:09
because the transmutation would be a fusion reactor -- and evidence?
152
705000
6000
ponieważ przekształcanie wodoru w pierwiastki cięższe byłoby reaktorem fuzji -- no a dowody?
12:15
Well, again, it's dark out there to human senses. But all you've got to do is
153
711000
4000
Cóź, ponownie, jest tam ciemno dla ludzkich zmysłów. Wystarczy jednak
12:19
take a telescope, even one of present-day design,
154
715000
3000
użyć teleskopu, nawet takiego jakimi dysponujemy dzisiaj,
12:22
look out and you'll see the same galaxies as we do from here.
155
718000
5000
spojrzeć przez niego i zobaczylibyśmy te same galaktyki, które widać stąd.
12:27
And with a more powerful telescope, you'll be able to see stars, and planets.
156
723000
4000
Przez jeszcze silniejszy teleskop można byłoby zobaczyć gwiazdy i planety.
12:31
In those galaxies, you'll be able to do astrophysics, and learn the laws of physics.
157
727000
4000
W tych galaktykach moglibyśmy zajmować się astrofizyką i odkrywać rządzące nią prawa.
12:35
And locally there you could build particle accelerators,
158
731000
3000
A tam na miejscu budować przyśpieszacze cząstek
12:38
and learn elementary particle physics, and chemistry, and so on.
159
734000
3000
i odkrywać prawa fizyki rządzące cząstkami elementarnymi i tak dalej.
12:41
Probably the hardest science to do would be biology field trips -- (Laughter) -- because it would take
160
737000
7000
Prawdopodobnie najtrudniejszą dziedziną nauki byłyby terenowe badania biologiczne, ponieważ
12:48
several hundred million years to get to the nearest life-bearing planet and back.
161
744000
5000
dotarcie tam i z powrotem do najbliższej zasiedlonej przez życie planety zajęło by sto milionów lat.
12:53
But I have to tell you -- and sorry, Richard --
162
749000
3000
Ale muszę wam powiedzieć -- i wybacz Richard --
12:56
but I never did like biology field trips much,
163
752000
3000
ale nigdy nie przepadałem za biologicznymi wyprawami w teren,
12:59
and I think we can just about make do with one every few hundred million years.
164
755000
5000
i sądzę, że wystarczyłaby nam jedna taka wyprawa co jakieś sto milionów lat.
13:04
(Laughter)
165
760000
2000
(Śmiech)
13:06
So in fact, intergalactic space does contain all the prerequisites for the open-ended
166
762000
9000
Tak więc, przestrzeń międzygalaktyczna zawiera wszystkie warunki do tworzenia
13:15
creation of knowledge. Any such cube, anywhere in the universe,
167
771000
4000
elastycznej wiedzy. Każdy taki sześcian, znajdujący się gdziekolwiek we wszechświecie,
13:19
could become the same kind of hub that we are,
168
775000
4000
mógłby stać się właśnie taką osią jaką stanowimy my,
13:23
if the knowledge of how to do so were present there.
169
779000
7000
gdyby wiedza jak taką oś stworzyć byłaby tam obecna.
13:30
So we're not in a uniquely hospitable place.
170
786000
3000
Tak więc nie jesteśmy w wyjątkowo gościnnym miejscu.
13:33
If intergalactic space is capable of creating an open-ended stream of explanations,
171
789000
5000
Jeżeli więc przestrzeń międzygalaktyczna jest w stanie wytworzyć elastyczny strumień wyjaśnień,
13:38
then so is almost every other environment. So is the Earth. So is a polluted Earth.
172
794000
7000
to także każde inne środowisko jest w stanie to uczynić. Również Ziemia jak i zanieczyszczona Ziemia.
13:45
And the limiting factor, there and here, is not resources, because they're plentiful,
173
801000
6000
A czynnik ograniczający i tam i tu to nie zasoby, ponieważ te są obfite,
13:51
but knowledge, which is scarce.
174
807000
3000
lecz wiedza, która jest deficytowa.
13:54
Now this cosmic knowledge-based view may -- and I think ought to
175
810000
6000
Ten pogląd oparty na wiedzy o kosmosie mógłby, a ja myślę, że nawet powinien
14:00
-- make us feel very special. But it should also make us feel vulnerable,
176
816000
5000
sprawić, że poczulibyśmy się wyjątkowi ale także zagrożeni
14:05
because it means that without the specific knowledge that's needed to survive
177
821000
4000
ponieważ znaczy to, że bez specyficznej wiedzy, potrzebnej do przetrwania
14:09
the ongoing challenges of the universe, we won't survive them.
178
825000
4000
ciągle rzucanych przez wszechświat wyzwań, po prostu zginiemy.
14:13
All it takes is for a supernova to go off a few light years away, and we'll all be dead!
179
829000
5000
Wystarczyłoby żeby kilka lat świetlnych stąd wybuchła supernowa i już po nas!
14:18
Martin Rees has recently written a book about our vulnerability to all sorts of things,
180
834000
6000
Martin Rees ostatnio napisał książkę o tym jacy jesteśmy podatni na wszelkiego rodzaju wydarzenia
14:24
from astrophysics, to scientific experiments gone wrong,
181
840000
4000
poczynając od astrofizyki poprzez nieudane eksperymenty naukowe,
14:28
and most importantly to terrorism with weapons of mass destruction.
182
844000
4000
a kończąc na terroryzmie z użyciem broni masowego rażenia.
14:32
And he thinks that civilization has only a 50 percent chance of surviving this century.
183
848000
5000
Uważa on, że nasza cywilizacja ma tylko 50 procent szans na przetrwanie tego wieku.
14:37
I think he's going to talk about that later in the conference.
184
853000
4000
Chyba właśnie o tym będzie mówił trochę później na tej konferencji.
14:41
Now I don't think that probability is the right category to discuss this issue in.
185
857000
6000
Myślę jednak, że prawdopodobieństwo nie jest idealną kategorią do dyskusji na ten temat.
14:47
But I do agree with him about this. We can survive, and we can fail to survive.
186
863000
7000
Zgadzam się natomiast z nim, że możemy przetrwać lub wyginąć.
14:54
But it depends not on chance, but on whether we create the relevant knowledge in time.
187
870000
6000
Zależy to jednak nie od szansy lecz od tego czy zdążymy stworzyć odpowiednią wiedzę zanim czas upłynie.
15:00
The danger is not at all unprecedented. Species go extinct all the time.
188
876000
6000
Zagrożenie wcale nie jest czymś nowym. Gatunki wymierają bez przerwy.
15:06
Civilizations end. The overwhelming majority of all species and all civilizations
189
882000
6000
Cywilizacje się kończą. Przytłaczająca większość gatunków i cywilizacji,
15:12
that have ever existed are now history.
190
888000
2000
które zaistniały są już dziś historią.
15:14
And if we want to be the exception to that, then logically our only hope
191
890000
6000
Jeżeli chcemy być wyjątkiem w tej regule, to logicznie rzecz biorąc naszą jedyną nadzieją
15:20
is to make use of the one feature that distinguishes our species,
192
896000
5000
jest wykorzystanie jedynej cechy, która odróżnia nas od innych gatunków,
15:25
and our civilization, from all the others --
193
901000
3000
oraz naszą cywilizację od wszystkich poprzednich.
15:28
namely, our special relationship with the laws of physics,
194
904000
4000
Mianowicie, nasz szczególny związek z prawami fizyki.
15:32
our ability to create new explanations, new knowledge -- to be a hub of existence.
195
908000
8000
Nasza umiejętność kreowania nowych wyjaśnień oraz wiedzy -- by być osią egzystencji.
15:40
So let me now apply this to a current controversy,
196
916000
4000
Więc pozwólcie państwo, że zastosuję to do ostatnio popularnego sporu,
15:44
not because I want to advocate any particular solution,
197
920000
3000
nie dlatego, że chcę popierać jakieś konkretne rozwiązanie
15:47
but just to illustrate the kind of thing I mean.
198
923000
2000
lecz tylko zilustrować dokładnie to co mam na myśli.
15:49
And the controversy is global warming.
199
925000
3000
A tą kontrowersją jest globalne ocieplenie.
15:52
Now, I'm a physicist, but I'm not the right kind of physicist. In regard to global warming,
200
928000
5000
Jestem fizykiem ale nie o właściwej specjalizacji. W stosunku do globalnego ocieplenia
15:57
I'm just a layman. And the rational thing for a layman to do is to take seriously
201
933000
6000
jestem po prostu laikiem. A rozsądnym dla laika postępowaniem byłoby uznanie
16:03
the prevailing scientific theory. And according to that theory,
202
939000
5000
panującej teorii na ten temat. A według tej teorii,
16:08
it's already too late to avoid a disaster.
203
944000
3000
jest już za późno by uniknąć katastrofy.
16:11
Because if it's true that our best option at the moment is to prevent CO2 emissions
204
947000
6000
Gdyby okazało się prawdą, że naszą najlepszą opcją w tym momencie jest całkowite ograniczenie emisji dwutlenku węgla
16:17
with something like the Kyoto Protocol, with its constraints on economic activity
205
953000
4000
poprzez np. protokół z Kyoto, wraz z jego ograniczeniami narzucanymi na gospodarkę
16:21
and its enormous cost of hundreds of billions of dollars or whatever it is,
206
957000
4000
oraz jego olbrzymimi kosztami, opiewającymi na setki miliardów dolarów,
16:25
then that is already a disaster by any reasonable measure.
207
961000
5000
to samo to jest już katastrofą na każdą rozsądną miarę.
16:30
And the actions that are advocated are not even purported to solve the problem,
208
966000
5000
A czyny, które są popierane, nie są na tyle znaczące by ten problem rozwiązać
16:35
merely to postpone it by a little. So it's already too late to avoid it, and it
209
971000
5000
lecz jedynie nieznacznie go opóźnić. Więc już teraz jest za późno by tego uniknąć,
16:40
probably has been too late to avoid it ever since before anyone realized the danger.
210
976000
6000
i zapewne było już za późno zanim ktokolwiek uświadomił sobie skalę tego zagrożenia.
16:46
It was probably already too late in the 1970s,
211
982000
4000
Prawdopodobnie było już za późno w latach siedemdziesiątych
16:50
when the best available scientific theory was telling us that industrial emissions
212
986000
4000
kiedy to najlepsze teorie naukowe głosiły, że zanieczyszczenia przemysłowe
16:54
were about to precipitate a new ice age in which billions would die.
213
990000
5000
miały wkrótce spowodować ponowną epokę lodowcową przez którą miliardy istnień by wyginęły.
16:59
Now the lesson of that seems clear to me,
214
995000
3000
Ta lekcja wydaje mi się całkowicie zrozumiała
17:02
and I don't know why it isn't informing public debate.
215
998000
3000
i nie rozumiem dlaczego nie wpływa na publiczną debatę.
17:05
It is that we can't always know. When we know of an impending disaster,
216
1001000
6000
To nie jest tak, że nigdy nie możemy czegoś przewidzieć. Kiedy wiemy o nadchodzącej katastrofie,
17:11
and how to solve it at a cost less than the cost of the disaster itself,
217
1007000
5000
oraz jak jej zapobiec mniejszym nakładem niż koszt katastrofy,
17:16
then there's not going to be much argument, really.
218
1012000
2000
nie ma wtedy znacznej różnicy zdań.
17:18
But no precautions, and no precautionary principle,
219
1014000
5000
Ale żadne środki ostrożności ani zapobiegawcze
17:23
can avoid problems that we do not yet foresee.
220
1019000
4000
nie pozwolą uniknąć problemów, których jeszcze nie znamy.
17:27
Hence, we need a stance of problem-fixing, not just problem-avoidance.
221
1023000
9000
Dlatego potrzebujemy nastawienia na rozwiązywanie problemów a nie ich unikanie.
17:36
And it's true that an ounce of prevention equals a pound of cure,
222
1032000
3000
Oczywiście, jest prawdą, że uncja zapobiegania równa się funtowi lekarstwa,
17:39
but that's only if we know what to prevent.
223
1035000
3000
ale tylko wtedy kiedy wiemy czemu mamy zapobiec.
17:42
If you've been punched on the nose, then the science of medicine does not
224
1038000
4000
Kiedy dostałeś pięścią w nos, lekarstwem na to nie jest
17:46
consist of teaching you how to avoid punches. (Laughter)
225
1042000
4000
nauczenie Ciebie jak unikać ciosów.
17:50
If medical science stopped seeking cures and concentrated on prevention only,
226
1046000
5000
Gdyby medycyna zaprzestała znajdowania lekarstw tylko koncentrowała się na zapobieganiu chorobom
17:55
then it would achieve very little of either.
227
1051000
3000
to rezultat obu byłby mierny.
17:58
The world is buzzing at the moment with plans to force reductions
228
1054000
4000
Świat rozbrzmiewa planami wdrażającymi przymusową redukcję
18:02
in gas emissions at all costs.
229
1058000
2000
emisji gazów za wszelką cenę.
18:04
It ought to be buzzing with plans to reduce the temperature,
230
1060000
5000
A tak naprawdę powinien rozbrzmiewać planami redukcji temperatury
18:09
and with plans to live at the higher temperature --
231
1065000
3000
oraz planami jak żyć w wyższej temperaturze.
18:12
and not at all costs, but efficiently and cheaply. And some such plans exist,
232
1068000
5000
I nie za wszelką cenę ale skutecznie i tanio. I takie plany istnieją,
18:17
things like swarms of mirrors in space to deflect the sunlight away,
233
1073000
4000
jak na przykład skupiska luster w kosmosie, odbijających światło słoneczne
18:21
and encouraging aquatic organisms to eat more carbon dioxide.
234
1077000
4000
oraz wspomaganie organizmów wodnych do wchłaniania większej ilości dwutlenku węgla.
18:25
At the moment, these things are fringe research.
235
1081000
3000
Obecnie, takie plany są na wstępnym etapie badań.
18:28
They're not central to the human effort to face this problem, or problems in general.
236
1084000
6000
Nie są one w centrum ludzkich wysiłków aby zmierzyć się z tym problemem oraz z innymi problemami.
18:34
And with problems that we are not aware of yet, the ability to put right --
237
1090000
5000
A zdolność rozwiązywania problemów, których jeszcze nie znamy --
18:39
not the sheer good luck of avoiding indefinitely -- is our only hope,
238
1095000
5000
zamiast odkładania ich na później -- jest naszą jedyną nadzieją
18:44
not just of solving problems, but of survival.
239
1100000
4000
nie tylko na rozwiązywanie problemów ale także na nasze przetrwanie.
18:48
So take two stone tablets, and carve on them.
240
1104000
7000
Więc weźcie dwie tablice z kamienia i wyryjcie na nich:
18:55
On one of them, carve: "Problems are soluble."
241
1111000
5000
na pierwszej "Problemy można rozwiązać."
19:00
And on the other one carve: "Problems are inevitable."
242
1116000
4000
A na drugiej "Problemy są nieuniknione."
19:04
Thank you. (Applause)
243
1120000
2000
Dziękuję. (Aplauz)
ABOUT THE SPEAKER
David Deutsch - Quantum physicistDavid Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity.
Why you should listen
David Deutsch will force you to reconsider your place in the world. This legendary Oxford physicist is the leading proponent of the multiverse (or "many worlds") interpretation of quantum theory -- the idea that our universe is constantly spawning countless numbers of parallel worlds.
In his own words: "Everything in our universe -- including you and me, every atom and every galaxy -- has counterparts in these other universes." If that doesn't alter your consciousness, then the other implications he's derived from his study of subatomic physics -- including the possibility of time travel -- just might.
In The Fabric of Reality, Deutsch tied together quantum mechanics, evolution, a rationalist approach to knowledge, and a theory of computation based on the work of Alan Turing. "Our best theories are not only truer than common sense, they make more sense than common sense,"Deutsch wrote, and he continues to explore the most mind-bending aspects of particle physics.
In 2008, he became a member of the Royal Society of London.
David Deutsch | Speaker | TED.com