TEDGlobal 2005
David Deutsch: Chemical scum that dream of distant quasars
David Deutch; Kozmos'taki Yerimiz
Filmed:
Readability: 4.6
2,534,562 views
Efsanevi bilimadamı David Deutch, teorik fiziği daha acil olan bir konuyu tartışmak için ikinci plana atıyor; türlerimizin hayatta kalması. Küresel Isınmayı çözmeye yönelik alınacak ilk önlem, böyle bir sorunumuz olduğunu kabullenmektir.
David Deutsch - Quantum physicist
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:24
We've been told to go out on a limb and say something surprising.
0
0
6000
Buraya gelip şaşırtıcı birşeyler anlatmamız söylendi bize.
00:30
So I'll try and do that, but
1
6000
1000
Ve bende bunu yapmaya çalışacağım. Ama
00:31
I want to start with two things that everyone already knows.
2
7000
7000
Herkesin gayet iyi bildiği iki şeyle başlamak istiyorum.
00:38
And the first one, in fact, is something that
3
14000
2000
Aslında ilki, tarihi dokümanlardan
00:40
has been known for most of recorded history.
4
16000
4000
bilinen bir şey.
00:44
And that is that the planet Earth, or the solar system,
5
20000
5000
Ve bu da; Dünyanın, güneş sisteminin
00:49
or our environment or whatever,
6
25000
2000
içinde bulunduğumuz çevrenin, herneyse
00:51
is uniquely suited to sustain our evolution -- or creation, as it used to be thought --
7
27000
10000
eşşiz bir şekilde, bizim gelişimimizi --yada eskiden düşünülen gibi yaratılışımızı - kainatı besleyip mevcudiyetimize ve
01:01
and our present existence, and most important, our future survival.
8
37000
7000
daha da önemlisi geleceğimize destek olmasıdır.
01:08
Nowadays this idea has a dramatic name: Spaceship Earth.
9
44000
5000
Bugünlerde bu görüşe verilen dramatik bir isim var; Uzaygemisi Dünya.
01:13
And the idea there is that outside the spaceship,
10
49000
2000
Hüküm süren düşünce de, uzaygemisinin dışındaki
01:15
the universe is implacably hostile,
11
51000
3000
evren, amansız bir düşmandır.
01:18
and inside is all we have, all we depend on.
12
54000
4000
ve içerisi de bizim tüm sahip olduğumuz ve güvediğimiz tek yer.
01:22
And we only get the one chance: if we mess up our spaceship,
13
58000
3000
Ve sadece bir şansımız vardır; eğer uzaygemimizi berbat edersek
01:25
we've got nowhere else to go.
14
61000
2000
gidecek bir yerimiz kalmaz.
01:27
Now, the second thing that everyone already knows is that
15
63000
4000
İkincisiyse, herkesin bildiği gibi,
01:31
contrary to what was believed for most of human history,
16
67000
4000
insanlık tarihinin büyük bölümünde inanılana zıt olan,
01:35
human beings are not, in fact, the hub of existence.
17
71000
6000
insanoğlunun, aslında, varoluşun merkezinde olmayışıdır.
01:41
As Stephen Hawking famously said,
18
77000
3000
Stephen Hawking'in mükemmel bir şekilde ifade ettiği gibi,
01:44
we're just a chemical scum on the surface of a typical planet
19
80000
4000
bizler, herhangi bir galaksinin dış çeperinde yer alan herhangi bir yıldızın
01:48
that's in orbit around a typical star,
20
84000
3000
yörüngesindeki sıradan bir gezegenin yüzeyinde bulunan
01:51
which is on the outskirts of a typical galaxy, and so on.
21
87000
5000
kimyasal atıklarız sadece.
01:56
Now the first of those two things that everyone knows
22
92000
3000
Şimdi, bu söylenenlerin ilki, herkesin bildiği gibi
01:59
is kind of saying that we're at a very un-typical place,
23
95000
4000
sıradışı, mükemmel planlanmış ve daha pek çok özelliği olan
02:03
uniquely suited and so on, and
24
99000
3000
bir yerde olduğumuza dairdir.
02:06
the second one is saying that we're at a typical place.
25
102000
3000
İkincisiyse, bizlerin normal bir yerde olduğumuzu söyler.
02:09
And especially if you regard these two as deep truths to live by
26
105000
4000
Ve eğer, özellikle bu ikisini hayati kararlarınızı almanızda, hayatın derin
02:13
and to inform your life decisions,
27
109000
3000
gerçeklikleri olarak görürseniz
02:16
then they seem a little bit to conflict with each other.
28
112000
7000
her ikisinin biribiriyle çelişiyor göründüğünü de farkedeceksiniz.
02:23
But that doesn't prevent them from both being completely false. (Laughter)
29
119000
6000
Ama bu, her ikisinin de tamamen yanlış olduğu durumunu değiştirmiyor(gülüşmeler)
02:29
And they are. So let me start with the second one:
30
125000
8000
Ve öyleler. Şimdi, izninizle ikinciyle başlayayım;
02:37
Typical. Well -- is this a typical place? Well, let's look around, you know,
31
133000
6000
Sıradan Durumlar -- burası sıradan bir yer mi? Hadi, bir çevremize bakalım
02:43
and look in a random direction, and we see a wall, and chemical scum -- (Laughter)
32
139000
8000
ve gelişigüzel bir yöne bakalım; bir duvar görürüz ve kimyasal atıklar--(gülüşmeler)
02:51
-- and that's not typical of the universe at all.
33
147000
5000
Ve buna hiç bir şekilde sıradan evren diyemeyiz.
02:56
All you've got to do is go a few hundred miles in that same direction and look back,
34
152000
4000
Tüm yapmanız gereken bir kaç 100 mil geriye dönüp bakmaktır
03:00
and you won't see any walls or chemical scum at all --
35
156000
4000
ve duvarlar yada herhangi bir kimyasal atık göremezsiniz.
03:04
all you see is a blue planet. And if you go further than that,
36
160000
4000
tüm gördüğünüz, mavi bir gezegendir. Ve eğer daha da geriden bakarsanız
03:08
you'll see the sun, the solar system, and the stars and so on.
37
164000
5000
güneşi, güneş sistemini, yıldızları ve benzeri şeyleri göreceksiniz.
03:13
But that's still not typical of the universe, because stars come in galaxies.
38
169000
5000
Ama, gördükleriniz halen sıradan evren değildir, çünkü galaksiler içinde yıldızlar da var.
03:18
And most places in the universe, a typical place in the universe,
39
174000
5000
Ve evrendeki bir çok yer, evrendeki sıradan bir yer,
03:23
is nowhere near any galaxies.
40
179000
2000
hiç bir galaksinin yakınlarında bulunmaz.
03:25
So let's go out further, till we're outside the galaxy, and look back,
41
181000
6000
O zaman galaksinin dışına dek ilerleyelim ve geriye bakalım,
03:31
and yeah, there's the huge galaxy with spiral arms laid out in front of us.
42
187000
4000
ve işte spiral kollarla önümüzde uzanan devasal galaksi.
03:35
And at this point we've come 100,000 light years from here.
43
191000
7000
İşte bu noktada, buradan 100.000 ışıl yılı ilerlemiş olmamıza rağmen
03:42
But we're still nowhere near a typical place in the universe.
44
198000
5000
halen evrende sıradan bir noktaya varmış değiliz.
03:47
To get to a typical place,
45
203000
2000
Sıradan bir yere varmak için
03:49
you've got to go 1,000 times as far as that into intergalactic space.
46
205000
7000
gökadalar arasında 1.000 kat daha uzağa gitmelisiniz.
03:56
And so what does that look like? Typical.
47
212000
3000
Peki bu nasıl görünür? Sıradan.
03:59
What does a typical place in the universe look like?
48
215000
3000
Evrendeki sıradan bir yer nasıl görünür?
04:02
Well, at enormous expense, TED has arranged a high-resolution immersion
49
218000
6000
TED, fazlasıyla masraf ederek, yüksek çözünürlükte bir imersiyon ayarladı.
04:08
virtual reality rendering of intergalactic space
50
224000
4000
gökadalar arası uzayı anlatan virtuel bir gerçeklik hazırladı,
04:12
-- the view from intergalactic space.
51
228000
2000
gökadalar arası uzaydan manzara.
04:14
So can we have the lights off, please, so we can see it?
52
230000
4000
Seyretmek için ışıkları söndürebilir miyiz lütfen?
04:22
Well, not quite, not quite perfect -- you see, in intergalactic space
53
238000
6000
Gördüğünüz gibi gökadalar arası uzay pek de mükemmel değil.
04:28
-- intergalactic space is completely dark, pitch dark.
54
244000
4000
-- gökadalar arası uzay tamamen karanlık; zifiri karanlık.
04:32
It's so dark that if you were to be looking at the nearest star to you,
55
248000
8000
öyle karanlık ki, kendinize en yakın yıldıza bakarken
04:40
and that star were to explode as a supernova,
56
256000
3000
ve diyelim ki bu yıldız bir süpernova gibi patlayacak
04:44
and you were to be staring directly at it at the moment when its light reached you,
57
260000
5000
ışıkları size ulaşana dek direkt olarak ona bakıyor olacaksınız
04:49
you still wouldn't be able to see even a glimmer.
58
265000
4000
ve genede hiçbir ışık göremeyeceksiniz.
04:53
That's how big and how dark the universe is.
59
269000
3000
İşte bu evrenin büyüklüğünü ve ne kadar karanlık olduğunu gösteriyor.
04:56
And that's despite the fact that a supernova is so bright, so brilliant an event,
60
272000
7000
Ve bir süpernovanın tüm parlaklığı ve aydınlığına rağmen, bu olay
05:03
that it would kill you stone dead at a range of several light years. (Laughter)
61
279000
6000
gösteriyor ki, sizi muhtelif ışık yılları menzili içinde öldürebilir.
05:09
And yet from intergalactic space, it's so far away you wouldn't even see it.
62
285000
4000
Ve genede gökadalar arası uzaydan o kadar uzaktadır ki, göremezsiniz bile.
05:13
It's also very cold out there
63
289000
3000
Aynı zamanda çokta soğuktur.
05:16
-- less than three degrees above absolute zero.
64
292000
4000
üç dereceden daha az.
05:20
And it's very empty. The vacuum there is one million times less dense
65
296000
6000
Ve çok boştur. Oradaki hava boşluğu, Dünya üzerinde günümüzde en iyi teknolojilerle
05:26
than the highest vacuum that our best technology on Earth can currently
66
302000
3000
yaratılabilecek en fazla vakumdan daha az yoğundur
05:29
create. So that's how different a typical place is from this place.
67
305000
8000
İşte buda, bu yerin sıradan herhangibir yerden ne kadar farklı olduğunu gösteriyor.
05:37
And that is how un-typical this place is.
68
313000
3000
Ve ne kadar olağandışı olduğunu.
05:40
So can we have the lights back on please? Thank you.
69
316000
5000
Peki, şimdi ışıkları açabilir miyiz tekrar lütfen.
05:45
Now how do we know about an environment that's so far away,
70
321000
5000
Şimdi, bizden bu kadar uzakta, alışkın olduğumuz herşeyden bu kadar farklı, bu kadar yabancı
05:50
and so different, and so alien, from anything we're used to?
71
326000
4000
bir ortam hakkında nasıl bilgimiz olabilir?
05:54
Well, the Earth -- our environment, in the form of us -- is creating knowledge.
72
330000
5000
Dünyamız -- bizim çevremiz, bizim formumuzda -- bilgi oluşturuyor.
05:59
Well, what does that mean? Well, look out even further than we've just been --
73
335000
5000
Peki, bu ne demek? Bulunduğunuz yerden ileriye dikkatlice bakın --
06:04
I mean from here, with a telescope -- and you'll see things that look like stars.
74
340000
5000
Demek istediğim, buradan bir teleskopla bakın -- ve yıldızlara benzer şeyler göreceksiniz.
06:09
They're called "quasars." Quasars originally meant quasi-stellar object.
75
345000
5000
Onlara kuasar deniyor. Kuasar, yıldız benzeri obje demek.
06:14
Which means things that look a bit like stars. (Laughter) But they're not stars.
76
350000
5000
Ki bu da, en azında bir miktar yıldıza benzeyen objeler demek(gülüşmeler). Ama bunlar yıldız değil.
06:19
And we know what they are. Billions of years ago, and billions of light years away,
77
355000
8000
Ve onların ne olduğunu biliyoruz. Milyarlarca yıl önce, milyarlarca ışık yılı önce
06:27
the material at the center of a galaxy collapsed towards a
78
363000
4000
galaksinin göbeğindeki bir madde, çok büyük bir
06:31
super-massive black hole.
79
367000
2000
kara deliğe doğru çöktü.
06:33
And then intense magnetic fields directed some of the energy of
80
369000
5000
Ve sonra, yoğun magnetik alanlar, bu yerçekimsel çöküş enerjisinin bir miktarına
06:38
that gravitational collapse. And some of the matter,
81
374000
3000
yön verdi. Ve bu maddenin de bir kısmı,
06:41
back out in the form of tremendous jets which illuminated lobes with the brilliance of
82
377000
5000
sanırım bir trilyon güneş gücüyle loblara ışık yayan devasal boyutlardaki fıskiyeler
06:46
-- I think it's a trillion suns.
83
382000
6000
şeklinde geri çekildi.
06:52
Now, the physics of the human brain could hardly be more unlike the physics of such a jet.
84
388000
6000
Şimdi; insan zihninin fiziği, bu bahsedilen fıskiyelerden birinin fiziğinden çokta farklı olamaz.
06:58
We couldn't survive for an instant in it. Language breaks down
85
394000
4000
Onun içinde bir an bile hayatta kalmamız mümkün değil. Bu fıskiyelerden birinin içinde
07:02
when trying to describe what it would be like in one of those jets.
86
398000
4000
olmanın nasıl bir şey olacağını anlatmaya çabalamak, sözün bittiği yer oluyor.
07:06
It would be a bit like experiencing a supernova explosion,
87
402000
3000
Bu, azda olsa, bir supernovanın patlayışını deneyimlemeye benzetilebilir.
07:09
but at point-blank range and for millions of years at a time. (Laughter)
88
405000
7000
ama, kesinlikle, milyonlarca yılda bir kez gerçekleştirilebilecek bir deneyim.(gülüşmeler)
07:16
And yet, that jet happened in precisely such a way that billions of years later,
89
412000
8000
Ve gene de, bu fıskiye olayı, milyonlarca yıl sonra öylesine net bir şekilde oldu ki
07:24
on the other side of the universe, some bit of chemical scum could accurately describe,
90
420000
6000
evrenin öbür tarafında, bir parça kimyasal atık, net olarak orada meydana gelen şeyi resmedebilir, ona model olabilir
07:30
and model, and predict, and explain, above all -- there's your reference
91
426000
6000
yorumlayabilir ve izah edebilir.
07:36
-- what was happening there, in reality.
92
432000
5000
- hepsinin ötesinde- sizlerin referansları sözkonusu.
07:41
The one physical system, the brain,
93
437000
2000
Tek fiziksel sistem, beyin,
07:43
contains an accurate working model of the other -- the quasar.
94
439000
4000
bir kuasar - yıldızsı gök cismi- gibi düzenli bir çalışma modeline sahiptir.
07:47
Not just a superficial image of it, though it contains that as well,
95
443000
4000
Sadece yüzeysel görüntü olarak değil, gerçi buna da sahiptir,
07:51
but an explanatory model, embodying the same mathematical
96
447000
4000
aynı zamanda bünyesinde aynı matematiksel ilişkileri barındıran açıklayıcı bir modeldir,
07:55
relationships and the same causal structure.
97
451000
3000
tesadüfi bir yapıdır.
07:58
Now that is knowledge. And if that weren't amazing enough,
98
454000
5000
Şimdi, bunlar bilgiler. Ve eğer bunlar yeterince şaşırtıcı değilse,
08:03
the faithfulness with which the one structure resembles the other
99
459000
4000
bir yapının diğerine benzerliğine olan inanç
08:07
is increasing with time. That is the growth of knowledge.
100
463000
5000
zamanla artar. Ki buda bilgi artışıdır.
08:12
So, the laws of physics have this special property.
101
468000
3000
Yani, fizik kuralları, bu ayrıcalıklı özelliğe sahip.
08:15
That physical objects, as unlike each other as they could possibly be,
102
471000
5000
Yani fiziksel objeler, olabildiğince bir diğerinden farklıdır,
08:20
can nevertheless embody the same mathematical and causal structure
103
476000
5000
ama bir şekilde matematiksel ve tesadüfi yapılarında ortak noktalar bulundururlar,
08:25
and to do it more and more so over time.
104
481000
4000
ve bu zamanla gitgide artar.
08:29
So we are a chemical scum that is different. This chemical scum has universality.
105
485000
7000
Yani bizler,farklı kimyasal atıklarız. Bu kimyasal atıklar tümeldir.
08:36
Its structure contains, with ever-increasing precision,
106
492000
4000
Yapısı, sonsuz artan bir şekilde, herşeyin yapısını içinde
08:40
the structure of everything. This place, and not other places in the universe,
107
496000
5000
barındırır. Evrendeki diğer bir çok yer değil, burası
08:45
is a hub which contains within itself the structural and causal essence of the
108
501000
7000
fiziksel gerçekliğin tamamının, yapısal ve tesadüfi özünü
08:52
whole of the rest of physical reality. And so, far from being insignificant,
109
508000
4000
içinde barındıran bir merkezdir. Ve fiziksel dünyanın en önemli şeylerinden biri de
08:56
the fact that the laws of physics allow this, or even mandate that this can happen,
110
512000
6000
fizik kurallarının buna izin vermesi yada gerçekleşmesini
09:02
is one of the most important things about the physical world.
111
518000
5000
sağlamasıdır.
09:07
Now how does the solar system -- and our environment, in the form of us --
112
523000
6000
Şimdi, güneş sistemi - ve çevremiz, bizler - nasıl oluyor da
09:13
acquire this special relationship with the rest of the universe?
113
529000
3000
evrenin geri kalanıyla bu özel ilişkiye sahip olabiliyoruz?
09:16
Well, one thing that's true about Stephen Hawking's remark -- I mean, it is true,
114
532000
6000
Ee, Stephen Hawking'in açıklamalarından birisinin doğruluğu - demek istediğim söylediği doğru,
09:22
but it's the wrong emphasis. (Laughter) One thing that's true about it is that
115
538000
4000
ama vurgulanışında hata var. Söylediklerinde gerçek şu ki;
09:26
it doesn't do it with any special physics. There's no special dispensation,
116
542000
6000
bu özel bir fizik değil. Özel bir bölüm yok.
09:32
no miracles involved. It does it simply with three things that we have here in abundance.
117
548000
6000
mucizeler içermiyor. Bu, bizim burada bolca sahip olduğumuz üç şeyle gerçekleşiyor.
09:38
One of them is matter, because the growth of knowledge is a form of
118
554000
5000
Bunlardan biri, madde; çünkü bilgi birikimi bir çeşit
09:43
information processing. Information processing is computation,
119
559000
4000
bilginin işlenmesidir. Bilginin işlenmesi bir hesap işidir,
09:47
computation requires a computer --
120
563000
2000
hesap işi için bilgisayara ihtiyaç vardır --
09:49
there's no known way of making a computer without matter.
121
565000
3000
elinizde madde olmadan bilgisayar yapmanın bilinen bir yolu yoktur.
09:52
We also need energy to make the computer, and most important,
122
568000
3000
Bilgisayarı yapabilmek için enerjiye ihtiyacımız vardır, ve en önemlisi,
09:55
to make the media in effect onto which we record the knowledge that we discover.
123
571000
6000
medyanın ilgisini yürürlükte tutmak için, edindiğimiz bilgiyi kaydetmemiz gerekmekte.
10:01
And then thirdly, less tangible, but just as essential for the open-ended creation
124
577000
6000
Ve üçüncü olarak; daha az elle tutulur , ama gene de sonsuz bilgi üretiminin, açıklamasında
10:07
of knowledge, of explanations, is evidence.
125
583000
5000
önemli olan kanıtının olması.
10:12
Now, our environment is inundated with evidence.
126
588000
4000
bizim çevremizde fazlasıyla kanıt var.
10:16
We happen to get round to testing, let's say, Newton's Law of Gravity
127
592000
6000
Denemelere, deneylere - mesela Newton'ın Yerçekim Yasası -
10:22
about 300 years ago.
128
598000
2000
yaklaşık 300 yıl önce başladık.
10:24
But the evidence that we used to do that was falling down on every square meter
129
600000
6000
Ama elimizde olan ve dünyanın her metrekaresine milyarlarca yıldır düşen bulgular,
10:30
of the Earth for billions of years before that, and will continue to fall on for billions of years
130
606000
5000
daha milyarlarca yıl düşmeye devam edecekler.
10:35
afterwards. And the same is true for all the other sciences.
131
611000
4000
Ve bu diğer tüm bilim dalları için de geçerli.
10:39
As far as we know, evidence to discover the most fundamental truths
132
615000
5000
Bizler, temel gerçekliklerle ilgili kanıt toplamayı bildiğimiz sürece,
10:44
of all the sciences is here just for the taking on our planet.
133
620000
4000
kendi gezegenimizle ilgili şeyleri de üstleniyor olacağız.
10:48
Our location is saturated with evidence, and also with matter and energy.
134
624000
6000
Bulunduğumuz yer, kanıta, madde ve enerjiye doygun bir yer.
10:54
Out in intergalactic space, those three prerequisites
135
630000
3000
Evrende, gökadalar arası uzayda, uçsuz bucaksız bilgi oluşumu için
10:57
for the open-ended creation of knowledge are at their lowest possible supply.
136
633000
5000
bu üç koşul, yeterince sağlanamıyor.
11:02
As I said, it's empty; it's cold; and it's dark out there. Or is it?
137
638000
6000
Söylediğim gibi; orası boş, soğuk ve karanlık. Yada öyle mi?
11:08
Now actually, that's just another parochial misconception. (Laughter)
138
644000
5000
Şimdi, aslında buda,sınırlı da olsa, ayrı bir kavram yanılgısı(gülüşmeler)
11:13
Because imagine a cube out there in intergalactic space, the same size as
139
649000
7000
Çünkü, gökadalar arası uzayda evimizle, yani güneş sistemiyle aynı büyüklükte
11:20
our home, the solar system. Now that cube is very empty by human standards,
140
656000
5000
bir küp hayal edin. Ve şimdi de bu kübün, insan standartlarına göre bomboş olduğunu düşünün.
11:25
but that still means that it contains over a million tons of matter.
141
661000
5000
ama yine de, bu küp milyarlarca madde barındırır içinde.
11:30
And a million tons is enough to make, say, a self-contained space station,
142
666000
5000
Ve milyarlarca madde, kendine yeten bir uzay istasyonu yapmak için yeterlidir.
11:35
on which there's a colony of scientists that are devoted to creating an
143
671000
4000
ve bu istasyonda, kendilerini uçsuz bucaksız bilgi üretimine adamış
11:39
open-ended stream of knowledge, and so on.
144
675000
3000
bir sürü bilimadamı olduğunu düşünün.
11:42
Now, it's way beyond present technology to even gather the hydrogen
145
678000
4000
Şimdi tabii ki, gökadalararası uzayda hidrojen toplamak ve bunu
11:46
from intergalactic space and form it into other elements and so on.
146
682000
5000
farklı formlara dönüştürmek ve kullanmak şu anki teknolojinin oldukça ötesinde.
11:51
But the thing is, in a comprehensible universe,
147
687000
4000
Ama olay şu ki; makul bi evrende,
11:55
if something isn't forbidden by the laws of physics,
148
691000
3000
eğer fizik kurallarınca engellenen bir şeyler yoksa,
11:58
then what could possibly prevent us from doing it, other than knowing how?
149
694000
4000
bizi, bunu nasıl yapacağımızı bulmak dışında, bunu gerçekleştirmekten alıkoyacak ne var?
12:02
In other words, it's a matter of knowledge, not resources.
150
698000
4000
Yani başka bir deyişle, bu bilgi meselesi, kaynak değil.
12:06
And the same -- well, if we could do that we'd automatically have an energy supply,
151
702000
3000
Ve de - eğer bunu başarırsak, otomatikman enerji tedarik edebileceğiz
12:09
because the transmutation would be a fusion reactor -- and evidence?
152
705000
6000
çünkü değişim, füzyon tepkimesi olacaktır - ve kanıt?
12:15
Well, again, it's dark out there to human senses. But all you've got to do is
153
711000
4000
Ve gene, orası insan algıları düşünüldüğünde karanlık. Ama tüm yapmanız gereken
12:19
take a telescope, even one of present-day design,
154
715000
3000
günümüzde tasarlanmış bir teleskop alıp
12:22
look out and you'll see the same galaxies as we do from here.
155
718000
5000
dışarıya bakmak ve ve bizlerin buradan görebildiği galaksilerin aynılarını sizler de göreceksiniz.
12:27
And with a more powerful telescope, you'll be able to see stars, and planets.
156
723000
4000
Ve daha yetkin bir teleskopla, yıldızları ve gezegenleri de görebileceksiniz.
12:31
In those galaxies, you'll be able to do astrophysics, and learn the laws of physics.
157
727000
4000
Bu galaksilerde astrofizikle ilgilenebilecek ve sonra da fizik kurallarını öğrenebileceksiniz.
12:35
And locally there you could build particle accelerators,
158
731000
3000
Ve orada, küçük ivmeçler inşa edebilir
12:38
and learn elementary particle physics, and chemistry, and so on.
159
734000
3000
ve fizik ve kimya bilgisine giriş yapabilirsiniz.
12:41
Probably the hardest science to do would be biology field trips -- (Laughter) -- because it would take
160
737000
7000
Muhtemelen, uygulanabilecek en zor bilim dalı biyoloji olacaktır çünkü
12:48
several hundred million years to get to the nearest life-bearing planet and back.
161
744000
5000
içinde canlı barındıran bir gezegene ulaşmak ve geri dönmek yüzyıllar alacaktır.
12:53
But I have to tell you -- and sorry, Richard --
162
749000
3000
Ama size söylemeliyim - ve üzgünüm Richard -
12:56
but I never did like biology field trips much,
163
752000
3000
biyolojiyi hiç bir zaman fazla sevmedim,
12:59
and I think we can just about make do with one every few hundred million years.
164
755000
5000
ve bence, bir dalla yüzyıllarca yıl bir şeyler yapılabilir.
13:04
(Laughter)
165
760000
2000
(gülüşmeler)
13:06
So in fact, intergalactic space does contain all the prerequisites for the open-ended
166
762000
9000
Yani, galasiler arası uzayda, açık-uçlu bilgi oluşturmak için gerekli herşey mevcuttur.
13:15
creation of knowledge. Any such cube, anywhere in the universe,
167
771000
4000
Evrende herhangi bir yerde
13:19
could become the same kind of hub that we are,
168
775000
4000
bizim benzerlerimiz oluşturulabilir.
13:23
if the knowledge of how to do so were present there.
169
779000
7000
eğer ki bunu gerçekleştirmek için gerekli bilgi ellerindeyse.
13:30
So we're not in a uniquely hospitable place.
170
786000
3000
Yani, eşi benzeri olmayan bir misafirperverlikle karşı karşıya değiliz.
13:33
If intergalactic space is capable of creating an open-ended stream of explanations,
171
789000
5000
Eğer ki gökler arası uzay sonsuz açıklamalarda bulunabiliyorsa
13:38
then so is almost every other environment. So is the Earth. So is a polluted Earth.
172
794000
7000
o zaman hemen her çevrede bu başarılabilir.Dünyada da. Kirletilmiş bir Dünyada da.
13:45
And the limiting factor, there and here, is not resources, because they're plentiful,
173
801000
6000
Ve bunu kısıtlayan faktör, burada da orada da, kaynaklar değil, çünkü kaynağımız bol,
13:51
but knowledge, which is scarce.
174
807000
3000
ama az bulunan bilgidir.
13:54
Now this cosmic knowledge-based view may -- and I think ought to
175
810000
6000
Şimdi, bu kozmik-bilgi bazlı görüş, bize kendimizi çok özel hissettirebilir
14:00
-- make us feel very special. But it should also make us feel vulnerable,
176
816000
5000
- ve sanırım öyle olmalı. Ama aynı zamanda bizi savunmasız da bırakabilir
14:05
because it means that without the specific knowledge that's needed to survive
177
821000
4000
çünkü, hayatta kalmak ve evrenin süregelen gözdağlarına karşı koymak için
14:09
the ongoing challenges of the universe, we won't survive them.
178
825000
4000
ihtiyaç duyulan bir birikim olmaksızın, hayatta kalmayı başaramayız.
14:13
All it takes is for a supernova to go off a few light years away, and we'll all be dead!
179
829000
5000
Tüm gereken, bir süpernovanın bir kaç ışık yılı uzaklaşması, ve hop, hepimiz öldük!!
14:18
Martin Rees has recently written a book about our vulnerability to all sorts of things,
180
834000
6000
Martin Rees, nihayet savunmasız olduğumuz her tür şeyle ilgili bir kitap yazdı;
14:24
from astrophysics, to scientific experiments gone wrong,
181
840000
4000
astrofizikten tutunda, yanlış sonuçlanan bilimsel deneylere kadar
14:28
and most importantly to terrorism with weapons of mass destruction.
182
844000
4000
ve en önemlisi de terrörizm, çok yüksek tahrip gücüne sahip silahlarla.
14:32
And he thinks that civilization has only a 50 percent chance of surviving this century.
183
848000
5000
Ve ona göre, medeniyetin bu yüzyılı geçirmede sadece %50 lik bir payı var.
14:37
I think he's going to talk about that later in the conference.
184
853000
4000
Sanırım bununla ilgili, daha sonra konferansta konuşacak.
14:41
Now I don't think that probability is the right category to discuss this issue in.
185
857000
6000
Olasılıkların bu durumu tartışmak için uygun bir basamak olduğunu zannetmiyorum.
14:47
But I do agree with him about this. We can survive, and we can fail to survive.
186
863000
7000
Ama, ona şu bağlamda katılıyorum. Hayatta kalabiliriz yada bunu başaramayabiliriz.
14:54
But it depends not on chance, but on whether we create the relevant knowledge in time.
187
870000
6000
Ama bu şansa bağlı değil, bizim zamanında doğru bilgiyi yaratıp yaratamamamızla ilgili.
15:00
The danger is not at all unprecedented. Species go extinct all the time.
188
876000
6000
Daha önce benzeri görülmemiş bir tehlike değil karşımızdaki.Türlerin, her zaman soyu tükenir.
15:06
Civilizations end. The overwhelming majority of all species and all civilizations
189
882000
6000
Medeniyet biter.Daha önce varolmuş türler ve tarih boyunca baskın olan
15:12
that have ever existed are now history.
190
888000
2000
medeniyetlerin çoğu artık aramızda değil.
15:14
And if we want to be the exception to that, then logically our only hope
191
890000
6000
Ve eğer biz bunun dışında kalmak istiyorsak, mantıken yapılacak tek şey
15:20
is to make use of the one feature that distinguishes our species,
192
896000
5000
bizi diğer tüm medeniyetlerden, türlerden ayıran
15:25
and our civilization, from all the others --
193
901000
3000
özelliğimizi kullanmak.
15:28
namely, our special relationship with the laws of physics,
194
904000
4000
Ki bu da, fizik kurallarıyla olan özel bağımız.
15:32
our ability to create new explanations, new knowledge -- to be a hub of existence.
195
908000
8000
Yeni bilgi ve tanımlamalar üretme becerimiz - varoluşun merkezi olmak adına.
15:40
So let me now apply this to a current controversy,
196
916000
4000
Şimdi, bu anlattıklarımı güncel bir tartışmaya uygulayalım.
15:44
not because I want to advocate any particular solution,
197
920000
3000
bazı durumlara avukatlık yapmak istediğimden değil,
15:47
but just to illustrate the kind of thing I mean.
198
923000
2000
sadece anlatmak istediğim durumu gözlerinizin önünde canlandırabilmeniz için.
15:49
And the controversy is global warming.
199
925000
3000
tartışma, küresel ısınmayla ilgili.
15:52
Now, I'm a physicist, but I'm not the right kind of physicist. In regard to global warming,
200
928000
5000
Şimdi, ben bir fizikçiyim, ama olması gereken gibi bir fizikçi değilim.Küresel ısınmaya gelince,
15:57
I'm just a layman. And the rational thing for a layman to do is to take seriously
201
933000
6000
bu konuda uzman değilim. Ve konuya hakim olmayan bir kişinin yapması gereken de
16:03
the prevailing scientific theory. And according to that theory,
202
939000
5000
egemen olan bilimsel teoriyi ciddiye almaktır.Ve bu teoriye göre,
16:08
it's already too late to avoid a disaster.
203
944000
3000
bir felaketin önlenmesi için çok geç kalınmış.
16:11
Because if it's true that our best option at the moment is to prevent CO2 emissions
204
947000
6000
Çünkü, eğer bu doğruysa, elimizdeki en iyi opsiyon Kyoto Protokolü gibi bir şeyle
16:17
with something like the Kyoto Protocol, with its constraints on economic activity
205
953000
4000
CO2 emisyonunu önlemek; ki bu da ekonomi açısından ve yüksek meblalı maliyetiyle
16:21
and its enormous cost of hundreds of billions of dollars or whatever it is,
206
957000
4000
sıkıntılar yaratacaktır
16:25
then that is already a disaster by any reasonable measure.
207
961000
5000
bu durumda, bu mantıksal ölçütler çerçevesinde zaten bir felakettir.
16:30
And the actions that are advocated are not even purported to solve the problem,
208
966000
5000
Ve problemi çözeceği iddia edilen faaliyetler bile,
16:35
merely to postpone it by a little. So it's already too late to avoid it, and it
209
971000
5000
sadece problemi geciktirmeye yarıyor.Yani problemi önlemek için zaten çok geç kalınmış durumda ve
16:40
probably has been too late to avoid it ever since before anyone realized the danger.
210
976000
6000
bu tehlikenin farkına varılmadan öncede, çok geç kalınmıştı çözüm için
16:46
It was probably already too late in the 1970s,
211
982000
4000
muhtemelen 1970'lerde de çok geç kalınmıştı,
16:50
when the best available scientific theory was telling us that industrial emissions
212
986000
4000
en iyi bilimsel teoriler, endüstriyel emisyonun, birçok insanın ölümüne neden olacak
16:54
were about to precipitate a new ice age in which billions would die.
213
990000
5000
sonuçlarından bahsederken.
16:59
Now the lesson of that seems clear to me,
214
995000
3000
Bundan alınacak ders çok açık bence,
17:02
and I don't know why it isn't informing public debate.
215
998000
3000
ve neden halkın bilinçlendirilmediğini bilmiyorum.
17:05
It is that we can't always know. When we know of an impending disaster,
216
1001000
6000
Elbette, her zaman olacakları bilemeyiz. Ama yaklaşan bir felaketi ve bunun
17:11
and how to solve it at a cost less than the cost of the disaster itself,
217
1007000
5000
olduğu durumda ortaya çıkacak maliyetten daha az bir maliyetle önleme yolunu biliyorsak
17:16
then there's not going to be much argument, really.
218
1012000
2000
fazla bir argümana gerek yok gerçekten.
17:18
But no precautions, and no precautionary principle,
219
1014000
5000
Ama hiçbir önlem yada ihtiyatlılık ilkesi
17:23
can avoid problems that we do not yet foresee.
220
1019000
4000
öngöremediğimiz problemleri engelleyemez.
17:27
Hence, we need a stance of problem-fixing, not just problem-avoidance.
221
1023000
9000
Bu durumda, problemleri önleyen değil, onları saptayabilen bir bakış açımız olmalı.
17:36
And it's true that an ounce of prevention equals a pound of cure,
222
1032000
3000
Ve şuda doğrudur ki, üç önlem bir çareye eşittir.
17:39
but that's only if we know what to prevent.
223
1035000
3000
ama bu elbette, neyi önleyeceğimizi bildiğimizde geçerlidir.
17:42
If you've been punched on the nose, then the science of medicine does not
224
1038000
4000
Eğer burnuna bir yumruk yersen, elbette ki tıp bilimi, sana yumruklardan nasıl
17:46
consist of teaching you how to avoid punches. (Laughter)
225
1042000
4000
kaçınacağını öğretmez.
17:50
If medical science stopped seeking cures and concentrated on prevention only,
226
1046000
5000
Eğer tıp bilimi, çare arayışından vazgeçip sadece önlemler üzerinde yoğunlaşırsa,
17:55
then it would achieve very little of either.
227
1051000
3000
bu durumda, her ikisinde de fazla başarı elde edemez.
17:58
The world is buzzing at the moment with plans to force reductions
228
1054000
4000
Şu anda dünyada her ne pahasına olursa olsun, gaz emisyonunu azaltmak için
18:02
in gas emissions at all costs.
229
1058000
2000
yapılan planlar konuşuluyor.
18:04
It ought to be buzzing with plans to reduce the temperature,
230
1060000
5000
Aslında, ısıyı düşürmek için yapılan planların konuşuluyor olması gerekirdi
18:09
and with plans to live at the higher temperature --
231
1065000
3000
ve daha yüksek derecelerde nasıl yaşanacağına dair planların.
18:12
and not at all costs, but efficiently and cheaply. And some such plans exist,
232
1068000
5000
Ve maliyetlerin, uygun ve ucuz olması gerekiyor. Ve böyle planlar var.
18:17
things like swarms of mirrors in space to deflect the sunlight away,
233
1073000
4000
uzaydaki güneş ışığının yönünü çok fazla sayıda ayna kullanarak değiştirmek gibi,
18:21
and encouraging aquatic organisms to eat more carbon dioxide.
234
1077000
4000
yada suda yaşayan organizmaların daha fazla karbon dioksit kullanmasını destekleyerek.
18:25
At the moment, these things are fringe research.
235
1081000
3000
Şu anda, bu araştırmalar sınırlı.
18:28
They're not central to the human effort to face this problem, or problems in general.
236
1084000
6000
Bunlar, henüz insanların yüzleşip çaba harcayacağı problemler değil
18:34
And with problems that we are not aware of yet, the ability to put right --
237
1090000
5000
Ve henüz daha farkında olmadığımız problemlerle beraber - doğruyu bulma becerisi--
18:39
not the sheer good luck of avoiding indefinitely -- is our only hope,
238
1095000
5000
bu sorunları tamamen çözecek şansa sahip olmak tek umudumuz.
18:44
not just of solving problems, but of survival.
239
1100000
4000
Sadece çözmek değil elbette, birde hayatta kalabilmek.
18:48
So take two stone tablets, and carve on them.
240
1104000
7000
Yani, iki tane taş tablet alıp üzerlerine çentik atın.
18:55
On one of them, carve: "Problems are soluble."
241
1111000
5000
Birine"Sorunlar çözülenilir"
19:00
And on the other one carve: "Problems are inevitable."
242
1116000
4000
Diğerine de "Sorunlar kaçınılmazdır."yazın.
19:04
Thank you. (Applause)
243
1120000
2000
Teşekkürler(alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
David Deutsch - Quantum physicistDavid Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity.
Why you should listen
David Deutsch will force you to reconsider your place in the world. This legendary Oxford physicist is the leading proponent of the multiverse (or "many worlds") interpretation of quantum theory -- the idea that our universe is constantly spawning countless numbers of parallel worlds.
In his own words: "Everything in our universe -- including you and me, every atom and every galaxy -- has counterparts in these other universes." If that doesn't alter your consciousness, then the other implications he's derived from his study of subatomic physics -- including the possibility of time travel -- just might.
In The Fabric of Reality, Deutsch tied together quantum mechanics, evolution, a rationalist approach to knowledge, and a theory of computation based on the work of Alan Turing. "Our best theories are not only truer than common sense, they make more sense than common sense,"Deutsch wrote, and he continues to explore the most mind-bending aspects of particle physics.
In 2008, he became a member of the Royal Society of London.
David Deutsch | Speaker | TED.com