TEDWomen 2010
Aicha el-Wafi + Phyllis Rodriguez: The mothers who found forgiveness, friendship
Shërimi i plagëve të 11 Shtatorit: Nënat që gjetën faljen, miqësinë
Filmed:
Readability: 2.7
964,245 views
Fillis Rodriguez dhe Aisha el-Uafi kanë një miqësi të fuqishme që ka lindur nga një humbje e paimagjinueshme. Djali i Rodriguez u vra në sulmet ndaj Qendrës Tregtare Botërore më 11 shtator 2001; djali i el-Uafi Zakarias Moussaoui u dënua për rolin e tij në këto sulme dhe po vuan dënim të përjetshëm. Me shpresën për të gjetur paqe, këto dy nëna kanë arritur ta kuptojnë dhe ta respektojnë njëra tjetrën.
Aicha el-Wafi + Phyllis Rodriguez - 9/11 mothers
Aicha el-Wafi and Phyllis Rodriguez met around a shared tragedy -- and their friendship has become a powerful symbol for forgiveness and dialogue. Full bio
Aicha el-Wafi and Phyllis Rodriguez met around a shared tragedy -- and their friendship has become a powerful symbol for forgiveness and dialogue. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Phyllis Rodriguez: We are here today
0
0
3000
Fillis Rodriguez: "Ne sot jemi këtu
00:18
because of the fact
1
3000
2000
sepse ne kemi
00:20
that we have what most people consider
2
5000
2000
çfarë shumë njerëz do ta konsideronin
00:22
an unusual friendship.
3
7000
2000
miqësi të pazakontë.
00:24
And it is.
4
9000
2000
Dhe e tillë është.
00:26
And yet, it feels natural to us now.
5
11000
3000
Megjithatë, kjo tani për ne është e natyrshme.
00:29
I first learned
6
14000
2000
Për herë të parë mësova
00:31
that my son had been in the World Trade Center
7
16000
4000
se djali im kishte qenë në Qendrën Tregtare Botërore
00:35
on the morning of September 11th, 2001.
8
20000
4000
në mëngjesin e 11 shtatorit 2001.
00:39
We didn't know
9
24000
2000
Ne akoma nuk e dinim
00:41
if he had perished yet
10
26000
2000
nëse ai kishte vdekur
00:43
until 36 hours later.
11
28000
3000
deri 36 orë më vonë.
00:48
At the time,
12
33000
2000
Në atë kohë,
00:50
we knew that it was political.
13
35000
3000
ne e dinim se kjo ishte politike.
00:53
We were afraid of what our country was going to do
14
38000
3000
Ne ishim të frikësuar se çfarë do të bënte shteti ynë
00:56
in the name of our son --
15
41000
2000
në emër të djalit tonë --
00:58
my husband, Orlando, and I and our family.
16
43000
3000
burrit tim, Orlando, mua dhe familjes sonë.
01:01
And when I saw it --
17
46000
2000
Dhe kur e pashë --
01:03
and yet, through the shock,
18
48000
2000
e shokuar,
01:05
the terrible shock,
19
50000
2000
tmerrësisht e shokuar,
01:07
and the terrible explosion in our lives, literally,
20
52000
6000
edhe pas këtij shpërthimi të tmerrshëm në jetën tonë,
01:13
we were not vengeful.
21
58000
3000
ne nuk ishim hakmarrës.
01:16
And a couple of weeks later
22
61000
2000
Dhe disa javë më vonë,
01:18
when Zacarias Moussaoui was indicted
23
63000
3000
kur Zakarias Moussaoui u padit
01:21
on six counts of conspiracy to commit terrorism,
24
66000
5000
me gjashtë akuza për konspiracion për kryerjen e aktit terrorist,
01:26
and the U.S. government called for a death penalty
25
71000
3000
dhe qeveria e SHBA bëri thirrje për denim me vdekje
01:29
for him, if convicted,
26
74000
2000
për të, nëse do të shpallej fajtor,
01:31
my husband and I spoke out
27
76000
3000
burri im dhe unë
01:34
in opposition to that, publicly.
28
79000
3000
publikisht.
01:37
Through that
29
82000
2000
Përmes kësaj
01:39
and through human rights groups,
30
84000
2000
dhe grupeve për të drejtat e njeriut,
01:41
we were brought together
31
86000
2000
ne u mbledhëm së bashku
01:43
with several other victims' families.
32
88000
3000
me familjet e viktimave të tjera.
01:46
When I saw Aicha in the media,
33
91000
3000
Kur e pashë Aishën në media,
01:49
coming over when her son was indicted,
34
94000
3000
kur djali i saj u akuzua,
01:52
and I thought, "What a brave woman.
35
97000
3000
mendova, "Sa grua e guximshme.
01:55
Someday I want to meet that woman when I'm stronger."
36
100000
3000
Një ditë dua ta takoj atë grua, kur të jem më e fortë."
01:58
I was still in deep grief;
37
103000
2000
Ende isha shumë e mërzitur,
02:00
I knew I didn't have the strength.
38
105000
2000
e dija se ende nuk isha e fortë ta bëja atë.
02:02
I knew I would find her someday,
39
107000
2000
E dija se do ta gjeja një ditë,
02:04
or we would find each other.
40
109000
2000
ose do ta gjenim njëra-tjetrën.
02:06
Because, when people heard that my son was a victim,
41
111000
4000
Sepse, kur njerzit dëgjonin se djali im ishte viktimë,
02:10
I got immediate sympathy.
42
115000
3000
më shprehnin ngushëllime.
02:13
But when people learned
43
118000
2000
Por kur njerëzit dëgjonin
02:15
what her son was accused of,
44
120000
2000
se për çfarë ishte akuzuar djali i saj,
02:17
she didn't get that sympathy.
45
122000
2000
asaj nuk i shprehnin ngushëllime.
02:19
But her suffering is equal to mine.
46
124000
3000
Por vuajtja e saj është e barabartë me timen.
02:22
So we met in November 2002,
47
127000
3000
Ne u takuam në nëntor 2002.
02:25
and Aicha will now tell you
48
130000
3000
Dhe Aisha tani do t’ju tregojë
02:28
how that came about.
49
133000
3000
se si ndodhi.
02:33
(Translator) Aicha el-Wafi: Good afternoon, ladies and gentlemen.
50
138000
4000
(Përkthyesja) Aisha el-Uafi: Mirëdita, zonja dhe zotërinj.
02:39
I am the mother of Zacarias Moussaoui.
51
144000
4000
Unë jam nëna e Zakarias Moussaoui.
02:48
And I asked
52
153000
5000
Unë kisha kërkuar nga
02:53
the Organization of Human Rights
53
158000
2000
Organizata për të Drejtat e Njeriut
02:55
to put me in touch with the parents of the victims.
54
160000
5000
për të më vënë në kontakt me prindërit e viktimave.
03:03
So they introduced me
55
168000
3000
Kështu ata më njohën
03:06
to five families.
56
171000
3000
me pesë familje.
03:12
And I saw Phyllis, and I watched her.
57
177000
4000
E pashë Fillis, dhe po e shihja.
03:17
She was the only mother in the group.
58
182000
3000
Ajo ishte nëna e vetme në grup.
03:22
The others were brothers, sisters.
59
187000
4000
Të tjerët ishin vëllezër, motra.
03:28
And I saw in her eyes
60
193000
2000
Dhe pashë në sytë e saj
03:30
that she was a mother, just like me.
61
195000
3000
se ajo ishte një nënë, ashtu sikur unë.
03:34
I suffered a lot as a mother.
62
199000
3000
Kam vuajtur shumë si nënë.
03:41
I was married when I was 14.
63
206000
3000
Jam martuar kur isha 14 vjeçe.
03:46
I lost a child when I was 15,
64
211000
3000
Humba një fëmijë kur isha 15,
03:51
a second child when I was 16.
65
216000
3000
fëmijën tjetër kur unë isha 16.
03:57
So the story with Zacarias was too much really.
66
222000
4000
Dhe historia me Zakarian ishte shumë, me të vërtetë.
04:03
And I still suffer,
67
228000
4000
Dhe unë ende vuaj,
04:07
because my son
68
232000
2000
sepse djali im
04:09
is like he's buried alive.
69
234000
3000
është sikur është varrosur për së gjalli.
04:14
I know she really cried for her son.
70
239000
5000
Unë e di se ajo me të vërtetë qau për djalin e saj.
04:19
But she knows where he is.
71
244000
3000
Por ajo e di se ku është ai.
04:28
My son, I don't know where he is.
72
253000
2000
Biri im, unë nuk e di ku është.
04:30
I don't know if he's alive. I don't know if he's tortured.
73
255000
2000
Nuk e di nëse ai është gjallë. Nuk e di nëse torturohet.
04:32
I don't know what happened to him.
74
257000
2000
Nuk e di se çfarë ka ndodhur me të.
04:38
So that's why I decided to tell my story,
75
263000
2000
Pra, kjo është arsyeja që unë vendosa të tregoj historinë time,
04:40
so that my suffering is something positive for other women.
76
265000
3000
në mënyrë që vuajtja ime të jetë diçka pozitive për gratë e tjera.
04:48
For all the women, all the mothers that give life,
77
273000
4000
Për të gjitha gratë, të gjitha nënat që japin jetë,
04:55
you can give back,
78
280000
2000
ju mund të jepni,
04:57
you can change.
79
282000
2000
ju mund të ndryshoni.
04:59
It's up to us women,
80
284000
3000
Varet nga ne femrat,
05:02
because we are women,
81
287000
3000
sepse ne jemi femra,
05:05
because we love our children.
82
290000
2000
sepse i duam fëmijët tanë.
05:13
We must be hand-in-hand
83
298000
2000
Ne duhet të mbahemi dorë për dore
05:15
and do something together.
84
300000
2000
dhe të veprojmë së bashku.
05:19
It's not against women,
85
304000
2000
Kjo nuk është kundër femrave,
05:21
it's for us, for us women,
86
306000
2000
është për ne, për ne gratë,
05:23
for our children.
87
308000
2000
për fëmijët tanë.
05:34
I talk against violence, against terrorism.
88
319000
3000
Unë flas kundër dhunës, kundër terrorizmit.
05:37
I go to schools
89
322000
2000
Unë shkoj në shkolla
05:39
to talk to young, Muslim girls
90
324000
3000
dhe flas me vajzat e reja myslimane
05:42
so they don't accept to be married against their will very young.
91
327000
4000
që ato të mos pranojnë të martohen kundër vullnetit të tyre shumë të reja.
05:58
So if I can save one of the young girls,
92
343000
5000
Nëse unë mund të shpëtoj një nga vajzat e reja,
06:03
and avoid that they get married and suffer as much as I did,
93
348000
3000
që të mos martohet dhe të vuajë sa unë,
06:06
well this is something good.
94
351000
2000
kjo është diçka e mirë.
06:10
This is why I'm here in front of you.
95
355000
2000
Kjo është arsyeja pse unë jam këtu para jush.
06:12
PR: I would like to say
96
357000
2000
FR: Do doja të them
06:14
that I have learned so much from Aicha,
97
359000
3000
se kam mësuar aq shumë nga Aisha,
06:17
starting with that day we had our very first meeting
98
362000
3000
duke filluar nga ajo ditë kur u takuam për herë të parë
06:20
with other family members --
99
365000
2000
me anëtarët e familjeve tjera --
06:22
which was a very private meeting with security,
100
367000
3000
që ishte një takim shumë privat me sigurim,
06:25
because it was November 2002,
101
370000
3000
sepse ishte nëntor 2002,
06:28
and, frankly, we were afraid of the super-patriotism of that time in the country --
102
373000
6000
dhe, sinqerisht, kishim frikë nga super-patriotizmi i asaj kohe në vend --
06:34
those of us family members.
103
379000
4000
dhe anëtarëve të familjeve.
06:38
But we were all so nervous.
104
383000
3000
Por të gjithë ishim aq nervoz.
06:41
"Why does she want to meet us?"
105
386000
3000
"Përse donte ajo të takohej me ne?"
06:44
And then she was nervous.
106
389000
2000
Dhe pastaj ajo ishte nervoze.
06:46
"Why did we want to meet her?"
107
391000
2000
"Përse ne donim ta takonim atë?"
06:48
What did we want from each other?
108
393000
3000
Çfarë donim nga njëri-tjetri?
06:52
Before we knew each others' names, or anything,
109
397000
3000
Para se ne të dinim emrat e njëri-tjetrit, apo diçka tjetër,
06:55
we had embraced and wept.
110
400000
2000
ne u përqafuam dhe qamë.
06:57
Then we sat in a circle
111
402000
3000
Pastaj ne u ulëm përreth
07:00
with support, with help,
112
405000
2000
në mbështetje dhe ndihmë
07:02
from people experienced in this kind of reconciliation.
113
407000
4000
nga njerëz me përvojë në këtë lloj pajtimi.
07:06
And Aicha started,
114
411000
2000
Dhe Aisha filloi,
07:08
and she said,
115
413000
2000
dhe tha,
07:10
"I don't know if my son
116
415000
3000
"Unë nuk e di nëse djali im
07:13
is guilty or innocent,
117
418000
2000
është fajtor apo i pafajshëm,
07:15
but I want to tell you how sorry I am
118
420000
3000
por dua t’ju tregoj se sa keq më vjen
07:18
for what happened to your families.
119
423000
5000
për atë që ndodhi në familjet tuaja.
07:23
I know what it is to suffer,
120
428000
3000
Unë e di se çfarë do të thotë të vuash,
07:26
and I feel that if there is a crime,
121
431000
4000
dhe mendoj, se për një krim të kryer,
07:30
a person should be tried fairly and punished."
122
435000
4000
një person duhet të gjykohet drejt dhe të dënohet."
07:35
But she reached out to us in that way,
123
440000
4000
Kështu na u drejtua ajo.
07:39
and it was, I'd like to say, it was an ice-breaker.
124
444000
4000
Dhe kjo, do të thoja, e theu akullin.
07:43
And what happened then is we all told our stories,
125
448000
4000
Më pas ne të gjithë i treguam historitë tona,
07:47
and we all connected as human beings.
126
452000
2000
dhe u afruam me njëri-tjetrin.
07:49
By the end of the afternoon --
127
454000
2000
Deri në fund të pasdites --
07:51
it was about three hours after lunch --
128
456000
4000
rreth tre orë pas drekës --
07:55
we'd felt as if we'd known each other forever.
129
460000
2000
ne ndjeheshim sikur ishim njohur tërë jetën.
07:57
Now what I learned from her,
130
462000
2000
Tani ajo çfarë kam mësuar prej saj,
07:59
is a woman, not only who could be so generous
131
464000
3000
është një grua, jo vetëm për atë se mund të jetë aq bujare
08:02
under these present circumstances
132
467000
2000
në këto rrethana aktuale
08:04
and what it was then,
133
469000
2000
dhe ato të së kaluarës,
08:06
and what was being done to her son,
134
471000
2000
dhe çka po i bëhej djalit të saj,
08:08
but the life she's had.
135
473000
2000
por jetën që ajo kishte pasur.
08:10
I never had met
136
475000
2000
Unë kurrë më parë nuk kisha takuar
08:12
someone with such a hard life,
137
477000
2000
dikë me një jetë aq të vështirë,
08:14
from such a totally different culture and environment from my own.
138
479000
5000
nga një kulturë dhe mjedis aq të ndryshëm nga i imi.
08:19
And I feel
139
484000
2000
Dhe mendoj
08:21
that we have
140
486000
2000
se kemi
08:23
a special connection,
141
488000
2000
një lidhje të veçantë,
08:25
which I value very much.
142
490000
2000
të cilën e vlerësoj shumë.
08:27
And I think it's all about
143
492000
3000
Dhe mendoj, se e gjithë kjo ka të bëjë
08:30
being afraid of the other,
144
495000
2000
me të pasurit frikë nga tjetri,
08:32
but making that step
145
497000
3000
dhe pastaj ta bësh atë hap
08:35
and then realizing, "Hey, this wasn't so hard.
146
500000
3000
dhe pastaj ta kuptosh, “Hej, kjo nuk ishte aq e vështirë.
08:38
Who else can I meet that I don't know,
147
503000
2000
Kë tjetër mund ta takoj që nuk e njoh,
08:40
or that I'm so different from?"
148
505000
3000
ose që ndryshon aq shumë nga unë?"
08:44
So, Aicha,
149
509000
2000
Pra, Aisha,
08:46
do you have a couple of words
150
511000
2000
a ke për të thënë diçka
08:48
for conclusion?
151
513000
2000
për fund?
08:50
Because our time is up.
152
515000
2000
Sepse koha jonë gati mbaroi.
08:52
(Laughter)
153
517000
3000
(Të qeshura)
09:00
(Translator) AW: I wanted to say
154
525000
2000
(Përkthyesja) AW: Do doja të thoja
09:02
that we have to try to know other people, the other.
155
527000
3000
se ne duhet të përpiqemi të njohim njerëzit tjerë, tjetrin.
09:08
You have to be generous,
156
533000
2000
Duhet të jeni shpirtgjerë,
09:10
and your hearts must be generous,
157
535000
2000
zemrat tuaja duhet të jenë bujare,
09:12
your mind must be generous.
158
537000
3000
mendjet tuaj duhet të jenë të lira
09:15
You must be tolerant.
159
540000
2000
Duhet të jetë tolerantë.
09:20
You have to fight against violence.
160
545000
2000
Duhet të luftoni kundër dhunës.
09:26
And I hope that someday we'll all live together
161
551000
3000
Dhe shpresoj që një ditë ne të gjithë do të jetojmë së bashku
09:29
in peace and respecting each other.
162
554000
3000
në paqe dhe duke respektuar njëri-tjetrin.
09:32
This is what I wanted to say.
163
557000
2000
Kjo është ajo që desha të them.
09:34
(Applause)
164
559000
13000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Aicha el-Wafi + Phyllis Rodriguez - 9/11 mothersAicha el-Wafi and Phyllis Rodriguez met around a shared tragedy -- and their friendship has become a powerful symbol for forgiveness and dialogue.
Why you should listen
Phyllis Rodriguez is an artist, a teacher and a social justice activist. On September 11, 2001, her son Greg died in the attacks on the World Trade Center. Rodriguez and her husband wrote an open letter, "Not in Our Son's Name," calling on President Bush to oppose a military response in Afghanistan.
Aicha el-Wafi is an activist with the French feminist group Ni Putes Ni Soumise, working with Muslim women. Her son, Zacarias Moussaoui, was tried in relation to the attacks on US soil, and faced the possibility of execution if convicted.
In November 2002, Phyllis Rodriguez and several other relatives of victims of the attacks were invited to meet Aicha el-Wafi. Rodriguez and el-Wafi have since appeared together throughout Europe and the US, telling their story of reconciliation and forgiveness.
Aicha el-Wafi + Phyllis Rodriguez | Speaker | TED.com