TED2006
Helen Fisher: Why we love, why we cheat
Helen Fisher bize neden sevdiğimizi ve aldattığımız anlatıyor.
Filmed:
Readability: 3.6
11,349,614 views
Antropolog Helen Fisher, nazik bir konuyu - aşkı - ele alıp, evrimleşmesini, biokimyasal kökenlerini ve sosyal önemini anlatıyor. Konuşmanın bitişinde de, antidepresanların bilinçsiz kullanımıyla ilgili potansiyel bir felaketten bahsediyor.
Helen Fisher - Anthropologist, expert on love
Anthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love. Full bio
Anthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Bugün, yüzyılımızın, belki de önümüzdeki on bin yılın, iki en önemli
00:25
I'd like to talk today
about the two biggest social trends
about the two biggest social trends
0
301
5198
00:30
in the coming century,
1
5523
1453
00:31
and perhaps in the next 10,000 years.
2
7000
2500
sosyal eğiliminden bahsetmek istiyorum,
Ama en son çalışmam aşk ile ilgili olduğundan
00:34
But I want to start
with my work on romantic love,
with my work on romantic love,
3
10159
3817
00:38
because that's my most recent work.
4
14000
1865
konuşmama da aşk ile başlayacağım.
Ben ve çalışma arkadaşlarım, kara sevdaya tutulmuş 32 kişiyi
00:41
What I and my colleagues did was put
32 people, who were madly in love,
32 people, who were madly in love,
5
16222
4754
00:45
into a functional MRI brain scanner.
6
21000
1976
alıp MRI tarayıcısına yerleştirdik.
17 kara sevdalı, aşklarına cevap bulmuşlardı,
00:48
17 who were madly in love
and their love was accepted;
and their love was accepted;
7
23368
2849
kalan 15'ini de, aşkları yeni terketmişti.
00:51
and 15 who were madly in love
and they had just been dumped.
and they had just been dumped.
8
26241
2950
Önce bu deneyin sonuçlarını anlatmak istiyorum,
00:54
And so I want to tell you
about that first,
about that first,
9
30032
2318
sonra da aşkın nereye gittiğine geçmeyi düşünüyorum.
00:57
and then go on into where
I think love is going.
I think love is going.
10
32374
2865
01:01
(Laughter)
11
36689
1000
01:03
"What 'tis to love?" Shakespeare said.
12
38483
2976
"Nedir bu aşk denen?" demiş Shakespeare.
Sanıyorum atalarımız - insanoğlu bir milyon yıl önce kamp ateşi etrafında
01:07
I think our ancestors --
13
42538
1918
01:09
I think human beings have been
wondering about this question
wondering about this question
14
44480
3898
oturdukları zamandan beri bu sorunun cevabını merak ediyorlar.
01:13
since they sat around their campfires
15
48402
1776
01:15
or lay and watched
the stars a million years ago.
the stars a million years ago.
16
50202
2691
01:19
I started out by trying to figure out
what romantic love was
what romantic love was
17
54928
3231
Ben de son 45 yılın araştırmalarına bakarak aşkın ne olduğunu
çözmeye çalıştım - sadece psikolojik çalışmalar.
01:22
by looking at the last 45 years
of the psychological research
of the psychological research
18
58183
5483
01:28
and as it turns out,
19
63690
1307
Bu çalışmalar gösteriyor ki, aşık olduğunda belirli şeyler gerçekleşiyor.
01:29
there's a very specific group of things
that happen when you fall in love.
that happen when you fall in love.
20
65021
3954
İlk olan şey, aşık olunan kişinin "özel bir anlam" kazanması.
01:34
The first thing that happens is,
21
69568
2408
01:36
a person begins to take on
what I call, "special meaning."
what I call, "special meaning."
22
72000
2976
Buna "özel bir anlam" adını veriyorum.
Bir zamanlar bir kamyon şoförünün söylediği gibi:
01:40
As a truck driver once said to me,
23
75553
1642
"Dünyanın yeni bir merkezi olmuştu, bu merkez de Mary Anne'di."
01:42
"The world had a new center,
and that center was Mary Anne."
and that center was Mary Anne."
24
77219
3781
01:46
George Bernard Shaw said it differently.
25
81801
1960
George Bernard Shaw biraz daha farklı ifade etmiş:
"Aşk, bir kadınla öteki arasındaki farklara fazla önem vermektir."
01:48
"Love consists of overestimating
the differences
the differences
26
83785
2468
01:51
between one woman and another."
27
86277
2008
Gerçekten de bunu yaparız. (Kahkaha)
01:53
And indeed, that's what we do.
28
88309
2262
01:55
(Laughter)
29
90595
3254
01:58
And then you just focus on this person.
30
93873
2596
Bir kişi üzerine odaklanırız.
02:01
You can list what you
don't like about them,
don't like about them,
31
96493
2817
Onun hakkında sevdiklerinizi ve sevmediklerinizi listeleseniz bile,
bu listeye bakmayıp sadece sevdiğiniz özelliklerine odaklanırsınız.
02:04
but then you sweep that aside
and focus on what you do.
and focus on what you do.
32
99334
3564
02:07
As Chaucer said, "Love is blind."
33
102922
1999
Chaucer'ın dediği gibi "Aşk kördür."
02:11
In trying to understand romantic love,
34
106530
2161
Aşkı anlamaya çalışırken,
02:13
I decided I would read poetry
from all over the world,
from all over the world,
35
108715
2977
dünyanın her tarafından şiirler okumaya karar verdim.
02:16
and I just want to give
you one very short poem
you one very short poem
36
111716
2652
Size 8. yüzyılda Çin'de yazılmış çok kısa bir şiiri okumak istiyorum.
02:19
from eighth-century China,
37
114392
1247
Bu şiir, tümüyle belirli bir kadın üzerine odaklanmış bir adamı gösteren mükemmel bir örnek.
02:20
because it's an almost perfect example
38
115663
2209
02:22
of a man who is focused totally
on a particular woman.
on a particular woman.
39
117896
3364
Birine çılgınca aşık olduğunuz zaman,
02:26
It's a little bit like when you are
madly in love with somebody
madly in love with somebody
40
121824
3040
bir park yerine gittiğinizde
02:29
and you walk into a parking lot --
41
124888
1638
onun arabası park yerindeki bütün diğer arabalardan farklı olur.
02:31
their car is different
from every other car in the parking lot.
from every other car in the parking lot.
42
126550
3380
Bardağı, misafirlikte bütün diğer bardaklardan farklıdır.
02:34
Their wine glass at dinner
43
129954
1506
02:36
is different from every other wine glass
at the dinner party.
at the dinner party.
44
131484
3492
02:39
And in this case, a man got hooked
on a bamboo sleeping mat.
on a bamboo sleeping mat.
45
135000
3764
Bu şiirde de, adam bir bambu yer yatağına takılmış.
Şairin adı Yuan Çen; şiir de şöyle:
02:44
And it goes like this.
46
139312
1199
02:45
It's by a guy called Yuan Zhen.
47
140535
1491
"Bambu yer yatağını kaldırmaya kıyamıyorum.
02:48
"I cannot bear to put away
the bamboo sleeping mat.
the bamboo sleeping mat.
48
143423
2553
Seni evime getirdiğim ilk gece sererken seni izlemiştim."
02:51
The night I brought you home,
I watched you roll it out."
I watched you roll it out."
49
146637
3005
Yer yatağına takılıp kalmasının sebebi
02:55
He became hooked on a sleeping mat,
50
150468
2357
büyük ihtimalle zihnindeki yoğun dopamin aktivitesi.
02:57
probably because of elevated activity
of dopamine in his brain,
of dopamine in his brain,
51
152849
2976
Bizim durum da aynen bu.
03:00
just like with you and me.
52
155849
1421
Neyse, sadece bu kişi özel bir anlam kazanmakla kalmıyor,
03:02
But anyway, not only does this person
take on special meaning,
take on special meaning,
53
157294
3165
bir de o kişinin üzerine titremeye başlıyoruz.
03:05
you focus your attention on them.
54
160483
2446
03:07
You aggrandize them.
55
162953
1601
Onu yüceleştiriyoruz. Öte yandan, yoğun enerji birikiyor.
03:09
But you have intense energy.
56
164578
1761
Bir Polinezya yerlisi şöyle dedi: "Gökyüzüne zıplamak istiyorum."
03:11
As one Polynesian said,
"I felt like jumping in the sky."
"I felt like jumping in the sky."
57
166363
3495
Bütün gece uyanık kalırsınız. Gün doğana dek yürürsünüz.
03:15
You're up all night.
You're walking till dawn.
You're walking till dawn.
58
170406
3197
İşler iyi gittiğinde büyük haz duyarsınız,
03:18
You feel intense elation
when things are going well;
when things are going well;
59
173627
2959
ama işler bozulduğunda korkunç umutsuzluğun içine düşürseniz.
03:21
mood swings into horrible despair
when things are going poorly.
when things are going poorly.
60
176610
3549
Bu kişiye gerçek bir bağımlılık.
03:24
Real dependence on this person.
61
180183
2454
New York'tan bir işadamı bana şöyle dedi: "Sevdiği her şeyi ben de sevdim."
03:27
As one businessman in New York said to me,
62
182661
2399
03:29
"Anything she liked, I liked."
63
185084
1861
Basit. Aşk çok basittir.
03:32
Simple. Romantic love is very simple.
64
187524
1961
03:35
You become extremely sexually possessive.
65
190793
2183
Cinsel anlamda aşırı sahiplenirsiniz.
03:37
You know, if you're just sleeping
with somebody casually,
with somebody casually,
66
193000
2731
Eğer biriyle sadece sevişiyorsanız, başkasıyla
03:40
you don't really care
if they're sleeping with somebody else.
if they're sleeping with somebody else.
67
195755
2870
yatmasına çok da aldırmazsınız.
Ama aşık olduğunuz vakit,
03:43
But the moment you fall in love,
68
198649
1554
onu cinsel anlamda aşırı derecede sahiplenirsiniz.
03:45
you become extremely
sexually possessive of them.
sexually possessive of them.
69
200227
2296
Bunun Darwinci - bunun arkasında Darwinsel bir amaç olduğunu düşünüyorum.
03:47
I think there's a Darwinian
purpose to this.
purpose to this.
70
202547
3429
03:50
The whole point of this
is to pull two people together
is to pull two people together
71
206000
2633
Bütün amaç, iki kişiyi, bebeklerini beraberce büyüttürecek
kadar güçlü bir şekilde yakınlaştırmak.
03:53
strongly enough to begin
to rear babies as a team.
to rear babies as a team.
72
208657
3306
03:57
But the main characteristics
of romantic love are craving:
of romantic love are craving:
73
213000
2976
Ama aşkın ana özelliği, yoksunluk çekmek:
04:00
an intense craving
to be with a particular person,
to be with a particular person,
74
216000
3422
Bir kişinin beraberliğinin - sadece cinsel değil, duygusal da - yoğun yoksunluğu.
04:04
not just sexually, but emotionally.
75
219446
2223
04:06
It would be nice to go to bed with them,
76
221693
3728
Tabii istersiniz - onunla seks yapmak içinizden gelir.
Ama daha çok, onun sizi aramasını, sizi davet etmesini, vs... istersiniz.
04:10
but you want them to call you
on the telephone, to invite you out, etc.,
on the telephone, to invite you out, etc.,
77
225445
4232
04:14
to tell you that they love you.
78
229701
1856
Sizi sevdiğini söylemesini istersiniz.
04:17
The other main characteristic
is motivation.
is motivation.
79
232460
4722
Öteki ana özellik de dürtü:
Beyninizdeki motor çalışmaya başlar, bu kişiyi arzularsınız.
04:22
The motor in the brain begins to crank,
and you want this person.
and you want this person.
80
237206
3365
04:25
And last but not least,
it is an obsession.
it is an obsession.
81
241000
2864
Son olarak, bu bir takıntı olur:
Bu kişileri makineye - MRI makinesine - sokmadan önce
04:28
Before I put these people
in the MRI machine,
in the MRI machine,
82
244174
3802
04:32
I would ask them all kinds of questions.
83
248000
1976
her türlü soruyu sordum.
04:34
But my most important question
was always the same.
was always the same.
84
250000
3165
Ama hepsine sorduğum en önemli soru şuydu:
"Günün ve gecenin yüzde kaçında bu kişiyi düşünüyorsunuz?"
04:37
It was: "What percentage of the day
and night do you think about this person?"
and night do you think about this person?"
85
253189
4787
Gerçekten de, "Bütün gün. Bütün gece. Onu düşünmekten kendimi alıkoyamıyorum" dediler.
04:42
And indeed, they would say,
86
258000
1890
04:44
"All day. All night.
87
259914
2157
04:46
I can never stop thinking
about him or her."
about him or her."
88
262095
2341
04:49
And then, the very last question --
89
265000
1810
En sonunda da bir soru daha sordum -
04:51
I would always have to work
myself up to this question,
myself up to this question,
90
266834
2599
her seferinde kendimi bu soruya hazırlamam gerekti,
ben psikolog değilim,
04:54
because I'm not a psychologist.
91
269457
1567
travmatik durumdaki insanlarla uğraşmıyorum.
04:55
I don't work with people
in any kind of traumatic situation.
in any kind of traumatic situation.
92
271048
2976
En son sorum hep aynıydı:
04:59
My final question was always the same.
93
274394
1905
Hepsine "Onun için ölür müsün?" diye sordum.
05:01
I would say,
"Would you die for him or her?"
"Would you die for him or her?"
94
276323
2653
Gerçekten de, bu insanlar, sanki
05:04
And, indeed, these people would say "Yes!"
95
279465
2071
tuzu uzatmalarını istemişim gibi "evet" dediler.
05:06
as if I had asked them to pass the salt.
96
281560
2111
Bu her seferinde kafamı karıştırdı.
05:08
I was just staggered by it.
97
283695
2694
05:12
So we scanned their brains,
98
287634
2586
Beyin taramalarını iki koşulda yaptık: Önce aşklarının resmine bakarken, sonra da nötr bir fotoğrafa bakarken.
05:15
looking at a photograph
of their sweetheart
of their sweetheart
99
290244
2110
05:17
and looking at a neutral photograph,
100
292378
1768
Araya da dikkat dağıtıcı bir eylem yerleştirdik.
05:18
with a distraction task in between.
101
294170
1834
Bu şekilde aradaki farkı - bu şekilde aynı beyne yoğunlaşmış haldeyken
05:20
So we could look at the same brain
when it was in that heightened state
when it was in that heightened state
102
296028
4948
05:25
and when it was in a resting state.
103
301000
2297
ve dinlenme halindeyken bakabildik.
Beynin bir çok bölümünde aktivite gördük.
05:28
And we found activity
in a lot of brain regions.
in a lot of brain regions.
104
303869
2271
Hatta, en önemlisi, aynı zamanda kokain alınca
05:30
In fact, one of the most important
was a brain region
was a brain region
105
306164
2658
harekete geçen bir bölgeydi.
05:33
that becomes active
when you feel the rush of cocaine.
when you feel the rush of cocaine.
106
308846
3208
Gerçekten de aşk bu:
05:37
And indeed, that's exactly what happens.
107
312657
2343
05:40
I began to realize that romantic love
is not an emotion.
is not an emotion.
108
315650
4619
Aşkın, bir duygu olmadığını farketmeye başladım.
Zaten hep bir "duygu silsilesi" olduğunu düşünmüştüm,
05:45
In fact, I had always thought
it was a series of emotions,
it was a series of emotions,
109
320293
2856
bazıları çok yoğun, bazıları daha hafif.
05:47
from very high to very low.
110
323173
1706
05:49
But actually, it's a drive.
111
324903
1706
Ama aslında bu bir dürtü. Zihnin motorundan, zihnin
05:51
It comes from the motor of the mind,
112
326633
2135
05:53
the wanting part of the mind,
the craving part of the mind.
the craving part of the mind.
113
328792
3665
"isteyen" parçasından, yoksunluk hisseden parçasından geliyor.
Zihnin - zihnin, çikolataya uzanırken,
05:57
The kind of part of the mind
114
332481
1495
05:58
when you're reaching
for that piece of chocolate,
for that piece of chocolate,
115
334000
2640
işinizde ilerlemeyi isterken
çalışan kısmından geliyor.
06:01
when you want to win
that promotion at work.
that promotion at work.
116
336664
3838
Beynin motoru. Bu bir dürtü.
06:05
The motor of the brain.
117
340906
1539
06:07
It's a drive.
118
342469
1204
06:08
And in fact, I think it's more powerful
than the sex drive.
than the sex drive.
119
343697
3103
Gerçekten de, seks güdüsünden de güçlü olduğunu düşünüyorum.
Eğer gidip de birisinden sizinle yatmasını isterseniz ve "Hayır, almayayım" derse
06:11
You know, if you ask somebody
to go to bed with you,
to go to bed with you,
120
347166
2483
06:14
and they say, "No, thank you,"
121
349673
1437
kesinlikle gidip de kendinizi ölürmezsiniz, klinik depresyon da geçirmezsiniz.
06:15
you certainly don't kill yourself
or slip into a clinical depression.
or slip into a clinical depression.
122
351134
3517
Ama dünyanın etrafında aşkı reddedilen insanlar, bu sebeple cinayet işler.
06:19
But certainly, around the world,
123
354675
3193
06:22
people who are rejected
in love will kill for it.
in love will kill for it.
124
357892
3957
İnsanlar aşk için yaşar. Aşk için öldürür. Aşk için ölür.
06:27
People live for love.
125
362349
1135
06:28
They kill for love.
126
363508
1260
06:29
They die for love.
127
364792
1031
06:31
They have songs, poems, novels,
128
366277
3578
Aşkla ilgili şarkıları, şiirleri, romanları, heykelleri, resimleri, mitleri ve efsaneleri vardır.
06:34
sculptures, paintings, myths, legends.
129
369879
3944
175'in üzerinde toplumda, bu güçlü beyinsel sistemin kanıtlarını bulabiliriz.
06:38
In over 175 societies,
130
373847
2149
06:40
people have left their evidence
of this powerful brain system.
of this powerful brain system.
131
376020
4784
Bunun dünya üzerinden en güçlü beyinsel sistemlerinden biri olduğuna kanaat getirdim -
06:45
I have come to think
132
380828
1023
06:46
it's one of the most powerful
brain systems on Earth
brain systems on Earth
133
381875
2588
- iyisiyle de, kötüsüyle de.
06:49
for both great joy and great sorrow.
134
384487
2577
Aşk gibi iki beyinsel sistem daha olduğunu düşünüyorum;
06:52
And I've also come to think
135
387659
1437
06:53
that it's one of three
basically different brain systems
basically different brain systems
136
389121
3482
bu sistemler de çiftleşme ve çoğalmadan evrimleşti.
06:57
that evolved from mating and reproduction.
137
392628
2047
Biri seks dürtüsü: Cinsel tatmin arzusu.
06:59
One is the sex drive:
the craving for sexual gratification.
the craving for sexual gratification.
138
395072
3055
07:03
W.H. Auden called it
an "intolerable neural itch,"
an "intolerable neural itch,"
139
398555
3421
W. H. Auden, "dayanılmaz sinirsel kaşıntı" diye ifade etmiş.
07:06
and indeed, that's what it is.
140
402000
1975
Bu gerçekten de doğru.
Sizi sürekli bir nebze rahatsız eder, aç kalmak gibi.
07:09
It keeps bothering you
a little bit, like being hungry.
a little bit, like being hungry.
141
405142
2580
Diğer bir beyinsel sistem de aşk:
07:13
The second of these three brain
systems is romantic love:
systems is romantic love:
142
408904
2946
07:16
that elation, obsession of early love.
143
411874
2102
Aşkın başlangıcındaki sevinç, saplantı.
07:18
And the third brain system is attachment:
144
414000
2356
Üçüncü beyinsel sistem de bağlılık:
Uzun süreli bir ilişkinin getirdiği huzur ve güvenlik duygusu.
07:21
that sense of calm and security
you can feel for a long-term partner.
you can feel for a long-term partner.
145
416380
3953
07:25
And I think that the sex drive
evolved to get you out there,
evolved to get you out there,
146
420698
2812
Seks dürtüsünün, etrafta gezinip değişik değişik
eşler aramak için evrimleştiğini düşünüyorum.
07:28
looking for a whole range of partners.
147
423534
2555
Yani, arabanızı sürerken bile seks dürtüsünü hissedebilirsiniz.
07:30
You can feel it when you're just
driving along in your car.
driving along in your car.
148
426113
2785
Kimseye odaklanmayabilir.
07:33
It can be focused on nobody.
149
428922
1372
Aşkın da, çiftleşme enerjinizi tek bir eşe odaklayarak,
07:35
I think romantic love evolved
to enable you to focus your mating energy
to enable you to focus your mating energy
150
430318
3658
07:38
on just one individual at a time,
151
434000
1976
çiftleşme süresi ve enerjisinden tasarruf etmek
07:40
thereby conserving mating time and energy.
152
436000
2832
için evrimleştiğini düşünüyorum.
07:43
And I think that attachment,
the third brain system,
the third brain system,
153
438856
2730
Üçüncü beyin sistemi olan "bağlılığın" da,
bu insana, çocuklarınızı büyütebileceğiniz süre boyunca
07:46
evolved to enable you to tolerate
this human being
this human being
154
441610
3542
07:49
at least long enough to raise
a child together as a team.
a child together as a team.
155
445176
4053
tahammül edebilmeniz için evrimleştiğini düşünüyorum. (Kahkaha)
07:55
So with that preamble,
156
451000
1498
Bu başlangıcın ardından, iki çok önemli sosyal eğilimi tartışmak istiyorum.
07:57
I want to go into discussing
the two most profound social trends.
the two most profound social trends.
157
452522
6031
08:03
One of the last 10,000 years
158
459000
2283
Biri son on bin yıla ait bir eğilim, öteki de en az son 25 yılın eğilimi.
08:06
and the other,
certainly of the last 25 years,
certainly of the last 25 years,
159
461307
4697
İki eğilim de bu değişik beyin sistemlerin üzerinde ciddi bir etki yaratacak:
08:10
that are going to have an impact
on these three different brain systems:
on these three different brain systems:
160
466028
4252
Şehvet, aşk ve bir eşe karşı derin bağlılık.
08:15
lust, romantic love
and deep attachment to a partner.
and deep attachment to a partner.
161
470304
3553
İlki, kadınların çalışması, kadınların işgücüne katılımı.
08:19
The first is women working,
moving into the workforce.
moving into the workforce.
162
474262
4461
Birleşmiş Milletler'in yıllıklarında 150... 130 toplumun demografik yapısına baktım.
08:26
I've looked at 130 societies
163
481333
2891
08:29
through the demographic yearbooks
of the United Nations.
of the United Nations.
164
484248
2641
Dünyanın her tarafında, 130'un 129'unda, kadınlar sadece işgücüne katılmakla kalmıyor -
08:31
Everywhere in the world,
129 out of 130 of them,
129 out of 130 of them,
165
486913
4732
08:36
women are not only moving
into the job market --
into the job market --
166
491669
2307
08:38
sometimes very, very slowly,
but they are moving into the job market --
but they are moving into the job market --
167
494000
3976
- bazen çok, çok yavaş ama yine de işgücüne katılıyorlar -
08:42
and they are very slowly closing
that gap between men and women
that gap between men and women
168
498000
3854
ve erkek-kadın arasındaki ekonomik güç, sağlık ve eğitim
08:46
in terms of economic power,
health and education.
health and education.
169
501878
3797
farklarını yavaş yavaş kapatıyorlar.
Çok yavaş bir eğilim.
08:50
It's very slow.
170
505699
1136
08:51
For every trend on this planet,
there's a counter-trend.
there's a counter-trend.
171
506859
3117
Bu gezegendeki her bir eğilim için bir de karşı-eğilim var.
08:54
We all know of them, but nevertheless --
172
510000
2313
Böyle olduğunu biliyoruz, ama yine de - eski bir Arap sözü var.
08:57
the Arabs say, "The dogs may bark,
but the caravan moves on."
but the caravan moves on."
173
512337
6396
Araplar der ki: "İt ürür, kervan yürür."
Gerçekten de kervan yürüyor.
09:03
And, indeed, that caravan is moving on.
174
518757
2327
Kadınlar işgücüne yeniden katılıyor.
09:05
Women are moving back into the job market.
175
521108
2687
"Yeniden" dememin sebebi var, çünkü bu yeni bir eğilim değil.
09:08
And I say back into the job market,
because this is not new.
because this is not new.
176
523819
3157
Milyonlarca yıl boyunca, Afrika'nın yaylalarında,
09:12
For millions of years,
on the grasslands of Africa,
on the grasslands of Africa,
177
527323
3666
Kadınlar sebze toplamak için işe gidip geldi.
09:15
women commuted to work
to gather their vegetables.
to gather their vegetables.
178
531013
3150
Akşam yemeğinin yüzde 60 - 80 kadarını kadınlar getirdiler.
09:18
They came home with 60 to 80 percent
of the evening meal.
of the evening meal.
179
534187
3660
09:22
The double income family was the standard.
180
537871
2888
Çift gelirli aile yapısı toplumun kabul ettiği normdu.
09:25
And women were regarded
as just as economically,
as just as economically,
181
540783
3430
Kadınlar, ekonomik, sosyal ve cinsel yönden erkekler kadar güçlü kabul ediliyordu.
09:29
socially and sexually powerful as men.
182
544237
3739
09:32
In short, we're really
moving forward to the past.
moving forward to the past.
183
548000
3803
Özetle, geçmişe doğru ileri gidiyoruz.
Derken, kadının en kötü icadı olan "saban" ortaya çıktı.
09:37
Then, women's worst
invention was the plow.
invention was the plow.
184
552223
5293
Saban ile tarımın başlamasıyla, erkeklerin rolü aşırı güç kazandı.
09:42
With the beginning of plow agriculture,
men's roles became extremely powerful.
men's roles became extremely powerful.
185
557540
3674
Kadınlar toplayıcı olan eski işlerini yitirdiler,
09:46
Women lost their ancient
jobs as collectors,
jobs as collectors,
186
561238
4436
ama sanayi devrimi ve sanayi-sonrası devrim sayesinde
09:50
but then with the industrial revolution
and the post-industrial revolution
and the post-industrial revolution
187
565698
3679
işgücüne geri geliyorlar.
09:54
they're moving back into the job market.
188
569401
1943
Özetle, bir milyon yıl önceki, on bin yıl önceki, yüz bin yıl önceki
09:56
In short, they are acquiring the status
that they had a million years ago,
that they had a million years ago,
189
571368
5127
statülerine geri kavuşuyorlar.
10:01
10,000 years ago, 100,000 years ago.
190
576519
3224
10:04
We are seeing now one
of the most remarkable traditions
of the most remarkable traditions
191
579767
4571
Şimdi, insan denen hayvanın tarihindeki en önemli geleneklerden birini görüyoruz.
10:09
in the history of the human animal.
192
584362
2333
Bunun bir etkisi olacak.
10:13
And it's going to have an impact.
193
588666
1596
Genelde iş hayatında kadınların etkisi üzerine bütün bir ders saati dolduracak kadar konuşurum.
10:15
I generally give a whole lecture
194
590286
1533
10:16
on the impact of women
on the business community.
on the business community.
195
591843
2304
Şimdi ise sadece bir kaç şey söyleyip sonra seks ve aşka döneceğim.
10:18
I'll say just a couple of things,
and then go on to sex and love.
and then go on to sex and love.
196
594171
3057
Cinsiyetler arasında çok fark var;
10:22
There's a lot of gender differences;
197
597252
1857
Sadece hiç çocuk büyütmemiş birileri kadın ve erkeğin aynı olduğunu iddia edebilir.
10:23
anybody who thinks men and women are alike
198
599133
2176
10:26
simply never had a boy and a girl child.
199
601333
1942
Neden kadın ve erkeğin benzer olduğunu düşünmek isterler bilemiyorum.
10:28
I don't know why they want to think
that men and women are alike.
that men and women are alike.
200
603299
3193
Ortak yanlarımız çok, ama farklı olduğumuz yanlarımız --
10:31
There's much we have in common,
201
606516
1523
10:32
but there's a whole lot
that we do not have in common.
that we do not have in common.
202
608063
2913
ortak olmadığımız bir süre konu var.
10:35
We are -- in the words of Ted Hughes,
203
611000
1976
Ted Hughes'ün dediği gibi,
10:37
"I think that we are like two feet.
We need each other to get ahead."
We need each other to get ahead."
204
613000
5104
"Zannederim böyle yaratılmışız - bir çift ayak gibi. İlerlemek için birbirimize ihtiyacımız var."
Ama beyinlerimiz farklı evrimleşti.
10:42
But we did not evolve
to have the same brain.
to have the same brain.
205
618128
2848
10:45
And we're finding more and more
gender differences in the brain.
gender differences in the brain.
206
621000
3449
Gittikçe, beyinde daha fazla cinsiyet farkı keşfediyoruz.
Sadece bir kaçını söyleyip sonra seks ve aşka döneceğim.
10:49
I'll only just use a couple
and then move on to sex and love.
and then move on to sex and love.
207
624473
3127
10:52
One of them is women's verbal ability.
208
627624
2107
Birisi, kadınların ifade yeteneği. Kadınlar konuşmasını bilir.
10:54
Women can talk.
209
629755
1221
10:55
Women's ability to find the right word
rapidly, basic articulation
rapidly, basic articulation
210
631000
3976
Âdet dönemlerinde, östrojen seviyesi yüksekken,
10:59
goes up in the middle
of the menstrual cycle,
of the menstrual cycle,
211
635000
2378
kadınların doğru kelimeyi hızla bulma yeteneği, temel ifade becerisi artar.
11:02
when estrogen levels peak.
212
637402
1571
Ama âdet görmüyorken bile ortalama erkekten daha iyidirler.
11:03
But even at menstruation,
they're better than the average man.
they're better than the average man.
213
638997
3618
Kadınlar konuşmasını bilir.
11:07
Women can talk.
214
643099
1048
Milyon yıldır yaptıkları şey bu, kelimeler hep kadının araçları oldu.
11:09
They've been doing it for a million years;
words were women's tools.
words were women's tools.
215
644655
3321
11:12
They held that baby
in front of their face,
in front of their face,
216
648000
2087
Bebeği yüzlerinin önünde tutup,
sevdiler, kızdılar, kelimelerle eğittiler.
11:14
cajoling it, reprimanding it,
educating it with words.
educating it with words.
217
650111
3809
Gerçekten de çok güçlü bir kuvvete dönüşüyorlar.
11:18
And, indeed, they're becoming
a very powerful force.
a very powerful force.
218
653944
3032
11:21
Even in places like India and Japan,
219
657000
5237
Kadınların işgücüne hızla katılmadıkları
Hindistan ve Japonya gibi yerlerde bile,
11:27
where women are not moving rapidly
into the regular job market,
into the regular job market,
220
662261
3397
11:30
they're moving into journalism.
221
665682
1833
gazeteciliğe giriyorlar.
11:32
And I think that the television
is like the global campfire.
is like the global campfire.
222
667539
4437
Televizyonun, küresel bir kamp ateşi olduğunu düşünüyorum.
11:36
We sit around it and it shapes our minds.
223
672000
3976
Etrafında oturuyoruz ve zihnimizi biçimlendiriyor.
11:40
Almost always, when I'm on TV,
the producer who calls me,
the producer who calls me,
224
676000
4084
Televizyona her çıktığımda, beni çağırıp neler konuşacağımı
konuştuğum prodüktörler kadın oluyor.
11:44
who negotiates what we're going to say,
225
680108
2143
11:47
is a woman.
226
682275
1055
Solzhenitsyn bir keresinde şöyle demiş:
11:48
In fact, Solzhenitsyn once said,
227
683354
2658
"Büyük bir yazarının olması, ikinci bir hükümetin olması demektir."
11:50
"To have a great writer
is to have another government."
is to have another government."
228
686036
3154
Bugün Amerika'daki yazarların % 54'ü kadın.
11:54
Today 54 percent of people
who are writers in America are women.
who are writers in America are women.
229
689682
4587
Bu, kadınların işgücüne getirdikleri çok, bir çok
11:59
It's one of many,
many characteristics that women have
many characteristics that women have
230
695158
2673
özellikten bir tanesi.
12:02
that they will bring into the job market.
231
697855
2280
İnanılmaz insan becerileri, uzlaşma becerileri var.
12:04
They've got incredible people skills,
negotiating skills.
negotiating skills.
232
700159
4127
Hayalgüçleri çok üstün.
12:09
They're highly imaginative.
233
704310
1666
12:10
We now know the brain circuitry
of imagination, of long-term planning.
of imagination, of long-term planning.
234
706000
4579
Artık hayalgücünün ve uzun vadeli planlamanın beyin devrelerini biliyoruz.
Ağlarla düşünüyorlar.
12:15
They tend to be web thinkers.
235
710603
2120
12:17
Because the female parts
of the brain are better connected,
of the brain are better connected,
236
712747
2785
Kadınların beyinlerinin parçaları daha iyi bağlantılı olduğundan,
düşünürken daha fazla veri topluyorlar,
12:20
they tend to collect more
pieces of data when they think,
pieces of data when they think,
237
715556
3174
karmaşık yapılara çeviriyorlar, daha fazla seçenek ve sonuç görüyorlar.
12:23
put them into more complex patterns,
see more options and outcomes.
see more options and outcomes.
238
718754
4703
Bağlamsal, bütünsel düşünüyorlar - buna "ağlarla düşünmek" diyorum.
12:28
They tend to be contextual,
holistic thinkers,
holistic thinkers,
239
723481
3706
12:32
what I call web thinkers.
240
727211
1540
12:33
Men tend to -- and these are averages --
241
728775
2005
Erkekler daha ziyade - ortalamadan bahsediyorum - fazlalık gördükleri şeyleri atmaya,
12:35
tend to get rid of what they regard
as extraneous,
as extraneous,
242
730804
2659
önlerindekine odaklanmaya ve daha adım-be-adım düşünme şekilleriyle hareket ediyorlar.
12:38
focus on what they do,
243
733487
1385
12:39
and move in a more
step-by-step thinking pattern.
step-by-step thinking pattern.
244
734896
5926
Her ikisi de geçerli düşünme şekilleri.
12:45
They're both perfectly good
ways of thinking.
ways of thinking.
245
741171
2102
İlerlemek için her ikisine de ihtiyacımız var.
12:48
We need both of them to get ahead.
246
743297
2232
12:50
In fact, there's many more
male geniuses in the world.
male geniuses in the world.
247
745553
3423
Gerçekten de, erkek dahilerin sayısı çok daha fazla.
12:53
And there's also many more
male idiots in the world.
male idiots in the world.
248
749000
2721
Öte yandan, erkek salakların sayısı da çok daha fazla. (Kahkaha)
12:56
(Laughter)
249
751745
1726
Erkek beyni çalıştığında, çok iyi çalışıyor.
12:58
When the male brain works well,
it works extremely well.
it works extremely well.
250
753495
3182
Ben de - benim kanaatim o ki, daha ortaklaşa bir topluma doğru ilerliyoruz;
13:01
And what I really think
that we're doing is,
that we're doing is,
251
756701
3334
13:04
we're moving towards
a collaborative society,
a collaborative society,
252
760059
2286
hem kadınların, hem de erkeklerin yeteneklerinin daha iyi anlaşıldığı, değer
13:07
a society in which the talents
of both men and women
of both men and women
253
762369
2802
13:09
are becoming understood
and valued and employed.
and valued and employed.
254
765195
3781
verildiği ve kullanıldığı bir topluma doğru.
13:13
But in fact, women moving
into the job market
into the job market
255
769000
2763
Ama öte yanda, kadınların işgücüne geçmeleri, seks, romantizm ve aile yaşantısı
13:16
is having a huge impact
on sex and romance and family life.
on sex and romance and family life.
256
771787
5110
üzerine müthiş bir etki yaratıyor.
Öncelikle, kadınlar cinselliklerini ifade etmeye başlıyorlar.
13:22
Foremost, women are starting
to express their sexuality.
to express their sexuality.
257
777608
5084
13:27
I'm always astonished
when people come to me and say,
when people come to me and say,
258
782716
2626
İnsanlar gelip de bana "erkekler niye bu kadar aldatıyor?"
diye sorduklarında çok şaşırıyorum.
13:30
"Why is it that men are so adulterous?"
259
785366
2318
"Neden erkeklerin kadınlardan daha fazla aldattığını düşünüyorsunuz?" diye soruyorum.
13:32
"Why do you think
more men are adulterous than women?"
more men are adulterous than women?"
260
787708
2713
"Yani işte - erkekler daha fazla aldatıyor!"
13:35
"Well, men are more adulterous!"
261
790445
1571
Ben de diyorum ki: "Bu erkeklerin kiminle yattığını düşünüyorsunuz?"
13:36
And I say, "Who do you think
these men are sleeping with?"
these men are sleeping with?"
262
792040
2938
Ve - temel matematik! (Kahkaha)
13:39
(Laughter)
263
795002
1404
13:41
And -- basic math!
264
796430
1728
Neyse.
13:42
Anyway.
265
798182
1174
Batı dünyasında, küçük kızlar daha -
13:44
In the Western world,
266
799380
3596
13:47
women start sooner at sex,
have more partners,
have more partners,
267
803000
2976
kadınların sekse daha erken başlayıp, daha fazla eş deniyorlar,
13:50
express less remorse
for the partners that they do,
for the partners that they do,
268
806000
2885
eşleri ile ilgili daha az pişmanlık yaşıyorlar,
13:53
marry later, have fewer children,
269
808909
2682
geç evleniyorlar, daha az çocuk sahibi oluyorlar, iyi evlilik için kötü evlilikleri bırakıyorlar.
13:56
leave bad marriages
in order to get good ones.
in order to get good ones.
270
811615
2905
13:59
We are seeing the rise
of female sexual expression.
of female sexual expression.
271
814544
3979
Kadının cinsel ifadesinin yükselişini görüyoruz.
Gerçekten de, bir milyon yıl önce Afrika yaylalarında görüldüğünü tahmin ettiğimiz
14:03
And, indeed, once again we're moving
forward to the kind of sexual expression
forward to the kind of sexual expression
272
818547
4721
türden bir cinsel ifadeye doğru ilerliyoruz.
14:08
that we probably saw on the grasslands
of Africa a million years ago,
of Africa a million years ago,
273
823292
3684
14:11
because this is the kind
of sexual expression that we see
of sexual expression that we see
274
827000
2976
Aynı cinsel ifadeyi, bugünkü avcı-toplayıcı topluluklarda
14:14
in hunting and gathering societies today.
275
830000
2258
gözlemleyerek eskiler hakkında çıkarım yapıyoruz.
14:17
We're also returning
to an ancient form of marriage equality.
to an ancient form of marriage equality.
276
832865
3976
Evlilikte eşitlik konusunda da eski bir forma dönüş yapıyoruz.
21. yüzyılın "simetrik evlilik" denen şeyin
14:22
They're now saying that the 21st century
277
837420
4556
14:26
is going to be the century of what
they call the "symmetrical marriage,"
they call the "symmetrical marriage,"
278
842000
3976
yüzyılı olacağını söylüyorlar.
14:30
or the "pure marriage,"
or the "companionate marriage."
or the "companionate marriage."
279
846000
5384
Diğer adıyla, "saf evlilik" veya "ortaklık evliliği"
Bu şekilde, eşitler arasında bir evlilik,
14:36
This is a marriage between equals,
280
851408
3568
14:39
moving forward to a pattern
281
855000
2443
eski insan ruhu ile çok uyumlu bir şekle doğru ilerliyor.
14:42
that is highly compatible
with the ancient human spirit.
with the ancient human spirit.
282
857467
3134
14:46
We're also seeing a rise of romantic love.
283
861775
2539
Aşkın yükselişini de görüyoruz.
14:49
91 percent of American women
and 86 percent of American men
and 86 percent of American men
284
864786
4226
Amerikalı kadınların % 91'i, Amerikalı erkeklerin de % 86'sı
eğer aşık değillerse, aradıkları özelliklerin her birine sahip olan biriyle
14:53
would not marry somebody
who had every single quality
who had every single quality
285
869036
4603
14:58
they were looking for in a partner,
286
873663
1816
evlenmeyeceklerini söylüyor.
15:00
if they were not in love with that person.
287
875503
2763
37 toplumu kapsayan bir çalışmaya göre,
15:03
People around the world,
in a study of 37 societies,
in a study of 37 societies,
288
878290
3519
dünyanın değişik yerlerinde insanlar, aşık oldukları insanla evlenmek istiyorlar.
15:06
want to be in love
with the person that they marry.
with the person that they marry.
289
881833
3637
Gerçekten de görücü usülü ve beşik kertmesi gibi tasarlanmış evlilikler ortadan kalkma yolunda ilerliyor.
15:10
Indeed, arranged marriages are
on their way off this braid of human life.
on their way off this braid of human life.
290
885946
6054
15:20
I even think that marriages
might even become more stable
might even become more stable
291
895618
2794
İkinci büyük eğilim yüzünden,
evliliklerin daha dayanıklı olacaklarını bile düşünüyorum.
15:23
because of the second great world trend.
292
898436
3754
İlk eğilim, kadınların işgücüne katılmalarıydı,
15:27
The first one being women
moving into the job market,
moving into the job market,
293
902214
2762
15:29
the second one being
the aging world population.
the aging world population.
294
905000
2850
ikincisi de yaşlanan insan nüfusu.
15:32
They're now saying that in America,
295
907874
2427
Gittikçe, Amerika'da orta yaş sınırının
85'e kadar çekilmesi gerektiği söyleniyor.
15:35
that middle age should be regarded
as up to age 85.
as up to age 85.
296
910325
3651
Çünkü şu anda en yüksek kategori sayılan 76 - 85 arasında
15:39
Because in that highest
age category of 76 to 85,
age category of 76 to 85,
297
914642
4879
insanların % 40'ının sağlığı tamamen yerinde.
15:44
as much as 40 percent of people
have nothing really wrong with them.
have nothing really wrong with them.
298
919545
3431
15:47
So we're seeing there's a real
extension of middle age.
extension of middle age.
299
923000
3382
Dolayısıyla orta yaşın gerçekten uzadığını görüyoruz.
15:51
For one of my books,
I looked at divorce data in 58 societies.
I looked at divorce data in 58 societies.
300
926714
5262
Kitaplarımdan birisi için çalışma yaparken, 58 değişik toplumdaki boşanma
15:56
And as it turns out, the older you get,
the less likely you are to divorce.
the less likely you are to divorce.
301
932000
4231
verillerine baktım. Öyle görünüyor ki, yaşlandıkça boşanma oranı azalıyor.
Sonuç olarak boşanma oranı Amerika'da artık dengeye oturdu
16:01
So the divorce rate right now
is stable in America,
is stable in America,
302
936596
3601
ve azalmaya başladı.
16:05
and it's actually beginning to decline.
303
940221
2334
16:07
It may decline some more.
304
942579
1602
Daha da azabilir.
Hatta, Viagra, östrojen replasmanları, kalça protezleri ve
16:11
I would even say that with Viagra,
305
947133
3999
16:15
estrogen replacement, hip replacements
306
951156
3815
inanılmaz ilginç kadınlar arttıkça
16:19
and the incredibly interesting women
307
954995
1981
16:21
-- women have never been
as interesting as they are now.
as interesting as they are now.
308
957000
3105
- kadınlar hiç bugünkü kadar ilginç olmamıştı.
Bu gezegenin tarihinde, kadınlar hiç bu kadar eğitimli, bu kadar ilginç, bu kadar muktedir olmamışlardı.
16:24
Not at any time on this planet
have women been so educated,
have women been so educated,
309
960129
3458
16:28
so interesting, so capable.
310
963611
1947
Dolayısıyla, insan evrimi boyunca iyi evlilik yapma fırsatının
16:30
And so I honestly think that if there
really was ever a time in human evolution
really was ever a time in human evolution
311
965962
5379
en fazla olduğu zamanın bu zaman olduğunu düşünüyorum.
16:36
when we have the opportunity to make
good marriages, that time is now.
good marriages, that time is now.
312
971365
3865
16:41
However, there's always kinds
of complications in this.
of complications in this.
313
976516
3201
Ama, karmaşa yaratan bir kaç unsur var.
Bu üç beyinsel sistem, şehvet, aşk ve bağlılık -
16:44
These three brain systems
-- lust, romantic love and attachment --
-- lust, romantic love and attachment --
314
979741
4717
her zaman birlikte tezahür etmiyorlar.
16:49
don't always go together.
315
984482
1354
Birlikte de olabilirler.
16:50
They can go together, by the way.
316
985860
1699
Bu yüzden tesadüfi seks o kadar da tesadüfi olmuyor.
16:52
That's why casual sex isn't so casual.
317
987583
1952
Orgazm sırasında, dopamin seviyesi zirveye ulaşır.
16:54
With orgasm you get a spike of dopamine.
318
989559
2269
Dopaminin aynı zamanda aşk ile de bağlantısı var,
16:56
Dopamine's associated with romantic love,
319
991852
2096
sadece tesadüfi olarak seks yaptığınız birine de aşık olabilirsiniz.
16:58
and you can just
fall in love with somebody
fall in love with somebody
320
993972
2023
17:00
who you're just having casual sex with.
321
996019
1863
Orgazm sırasında, heyecan ile ilişkili olan Oksitosin ve Vasopresin salgılanır.
17:02
With orgasm, then you get a real rush
of oxytocin and vasopressin --
of oxytocin and vasopressin --
322
997906
3436
Bunlar da, uzun süreli bağlılık ile ilişkili.
17:06
those are associated with attachment.
323
1001366
2031
Bu nedenle biriyle seviştikten ardından ona karşı bu kadar güçlü bir
17:08
This is why you can feel such a sense
of cosmic union with somebody
of cosmic union with somebody
324
1003421
3959
kozmik birliktelik duygusu hissedersiniz.
17:12
after you've made love to them.
325
1007404
1849
Ama bu üç beyinsel sistem, şehvet, aşk ve bağlılık
17:14
But these three brain systems:
lust, romantic love and attachment,
lust, romantic love and attachment,
326
1009277
4699
17:18
aren't always connected to each other.
327
1014000
2481
her zaman birbirlerine bağlı değildir.
17:21
You can feel deep attachment
to a long-term partner
to a long-term partner
328
1017000
3251
Uzun süreli bir eşe karşı yoğun bağlılık hissederken
bir yandan da başka birine karşı aşk hissebilirsiniz,
17:25
while you feel intense
romantic love for somebody else,
romantic love for somebody else,
329
1020275
4092
hatta bu ikisi dışında birilerine karşı da seks dürtüsü hissedebilirsiniz.
17:29
while you feel the sex drive for people
unrelated to these other partners.
unrelated to these other partners.
330
1024391
5453
Özetle, aynı anda birden fazla kişiye sevebiliyoruz.
17:35
In short, we're capable of loving
more than one person at a time.
more than one person at a time.
331
1030312
5029
Hatta, yatakta yatarken bir gece içinde bile
17:40
In fact, you can lie in bed at night
332
1035714
1992
bir kişi için yoğun bağlılık duygusundan
17:42
and swing from deep feelings
of attachment for one person
of attachment for one person
333
1037730
3246
17:45
to deep feelings
of romantic love for somebody else.
of romantic love for somebody else.
334
1041000
3432
başka biri için aşka kayabilirsiniz.
Sanki zihninizde bir komite toplantısı varmış da,
17:49
It's as if there's a committee meeting
going on in your head
going on in your head
335
1044456
2881
karar vermeye çalışıyormuş gibi.
17:52
as you are trying to decide what to do.
336
1047361
3127
Dolayısıyla, aslında, mutlu olmak için yaratılmış bir hayvan olmadığımızı düşünüyorum;
17:55
So I don't think, honestly,
337
1050512
1635
17:56
we're an animal
that was built to be happy;
that was built to be happy;
338
1052171
2015
daha ziyade çiftleşmek için yaratılmış bir hayvanız.
17:59
we are an animal
that was built to reproduce.
that was built to reproduce.
339
1054210
2268
Mutluluğu ancak kendimiz yarattığımızda bulduğumuza inanıyorum.
18:01
I think the happiness we find, we make.
340
1056502
2935
18:04
And I think, however,
341
1059461
3482
Birbirimizle iyi ilişkiler kurabileceğimize inanıyorum.
18:07
we can make good relationships
with each other.
with each other.
342
1062967
2667
18:10
So I want to conclude with two things.
343
1066000
2105
İki şeyle bitirmek istiyorum.
Bir endişemi aktarmak istiyorum.
18:12
I want to conclude with a worry,
344
1068129
2047
Bir endişem ve ilgili bir öyküm var.
18:15
and with a wonderful story.
345
1070200
2929
Endişem depresyon ilaçlarıyla ilgili.
18:19
The worry is about antidepressants.
346
1074287
2689
Birleşik Devletler'de yılda 100 milyonun üzerinde depresyon ilacı yazılıyor.
18:23
Over 100 million prescriptions
of antidepressants
of antidepressants
347
1078631
5132
18:28
are written every year
in the United States.
in the United States.
348
1083787
2821
Bu ilaçlar gitgide sıradan hale geliyorlar.
18:31
And these drugs are going generic.
349
1087100
2565
18:34
They are seeping around the world.
350
1089689
2483
Dünyanın etrafına sızıyorlar.
Tanıdığım bir kız 13 yaşından beri depresyon ilacı kullanıyor
18:37
I know one girl who's been
on these antidepressants,
on these antidepressants,
351
1092743
5233
18:42
SSRIs, serotonin-enhancing
antidepressants -- since she was 13.
antidepressants -- since she was 13.
352
1098000
3976
serotonin arttırıcı, yani SSRI, depresyon ilaçları.
18:46
She's 23. She's been on them
ever since she was 13.
ever since she was 13.
353
1102000
2976
Şimdi 23 yaşında. 13 yaşından beri sürekli kullandı.
18:49
I've got nothing against people
who take them short term,
who take them short term,
354
1105000
3516
Gerçekten korkunç bir olayı atlatmaya çalışıp da
18:53
when they're going
through something horrible.
through something horrible.
355
1108540
2223
kısa süre boyunca kullanan insanlara diyecek sözüm yok
18:55
They want to commit suicide
or kill somebody else.
or kill somebody else.
356
1110787
2355
Kendilerini ya da başlarını öldürmek istiyebiliyorlar.
Şahsen ben önerirdim.
18:57
I would recommend it.
357
1113166
1068
Ama Birleşik Devletler'de gitgide daha fazla insan kullanıyor.
18:59
But more and more people
in the United States
in the United States
358
1114258
2459
19:01
are taking them long term.
359
1116741
2384
Bu ilaçlar, vücutta serotonin seviyesini arttırıyor.
19:03
And indeed, what these drugs do
is raise levels of serotonin.
is raise levels of serotonin.
360
1119149
5365
Ama serotonin seviyesini arttırdıkça, dopamin devresini kesiyorsunuz.
19:09
And by raising levels of serotonin,
you suppress the dopamine circuit.
you suppress the dopamine circuit.
361
1124974
4821
19:14
Everybody knows that.
362
1129819
1562
Bunu herkes bilir.
19:16
Dopamine is associated with romantic love.
363
1131944
2895
Dopamin, aşk ile ilintili.
19:21
Not only do they suppress
the dopamine circuit,
the dopamine circuit,
364
1136627
3150
Dopamin devresini kestikleri gibi, seks dürtüsünü de öldürüyor.
19:24
but they kill the sex drive.
365
1139801
1867
Seks dürtüsünü öldürdüğünde, orgazmı da öldürüyorsun.
19:27
And when you kill the sex drive,
you kill orgasm.
you kill orgasm.
366
1142316
3824
Orgazmı öldürdüğünde, bağlılığa yol açan maddelerin salgısını öldürüyorsun.
19:30
And when you kill orgasm,
367
1146164
1191
19:32
you kill that flood of drugs
associated with attachment.
associated with attachment.
368
1147379
3867
Bunlar beyinde birleşiyor.
19:36
The things are connected in the brain.
369
1151712
2264
19:38
And when you tamper with one brain system,
370
1154000
2656
Bir beyinsel sistemle uğraştığınız zaman,
diğerini de etkilersiniz.
19:41
you're going to tamper with another.
371
1156680
1945
19:43
I'm just simply saying that a world
without love is a deadly place.
without love is a deadly place.
372
1159000
4754
Sadece, aşksız bir dünyanın çok ölümcül olacağını söylüyorum.
19:49
So now --
373
1164738
1002
Şimdi de - (Alkış) - teşekkürler.
19:50
(Applause)
374
1165764
4212
19:54
Thank you.
375
1170000
1703
Bir öyküyle bitirmek istiyorum, ardından da sadece bir yorum.
19:56
I want to end with a story.
376
1171727
1485
19:58
And then, just a comment.
377
1173839
1300
Aşk ve sekse ve bağlılığı 30 yıldır araştırıyorum.
20:01
I've been studying romantic love
and sex and attachment for 30 years.
and sex and attachment for 30 years.
378
1176741
4779
Tek yumurta ikiziyim; niye hepimizin benzer olduğumuzla ilgileniyorum.
20:08
I'm an identical twin;
I am interested in why we're all alike.
I am interested in why we're all alike.
379
1183774
3516
Niye siz ve ben benzeriz, niye Iraklılar ve Japonlar ve
20:12
Why you and I are alike,
why the Iraqis and the Japanese
why the Iraqis and the Japanese
380
1187925
3051
20:15
and the Australian Aborigines
and the people of the Amazon River
and the people of the Amazon River
381
1191000
3000
Avusturalya yerlileri ve Amazon Nehri sakinleri birbirlerine benzer.
20:18
are all alike.
382
1194024
1000
20:20
And about a year ago,
383
1195777
2309
Yaklaşık bir sene önce, Match.com adında bir İnternet'te arkadaş bulma servisi
20:22
an Internet dating service,
Match.com, came to me
Match.com, came to me
384
1198110
2985
bana gelip, onlar için yeni bir arkadaş bulma sitesi tasarlamamı istedi.
20:25
and asked me if I would design
a new dating site for them.
a new dating site for them.
385
1201119
3652
20:29
I said, "I don't know anything
about personality. You know?
about personality. You know?
386
1204795
2802
Dedim ki, "Ben kişilikle ilgili hiç bir şey bilmiyorum. Anlıyor musunuz?
20:32
I don't know. Do you think
you've got the right person?"
you've got the right person?"
387
1207621
2720
Bilemiyorum. Acaba doğru kişiden yardım istediğinizden emin misiniz?"
"Evet" diye cevap verdiler.
20:35
They said, "Yes."
388
1210365
1040
Bu yüzden, insanı birine aşık eden şeyin ne olduğunu merak etmeye başladım.
20:36
It got me thinking
about why it is that you fall in love
about why it is that you fall in love
389
1211429
3023
20:39
with one person rather than another.
390
1214476
1732
Şimdi devam ettiğim proje bu; sonraki kitabım bununla ilgili olacak.
20:41
That's my current project;
it will be my next book.
it will be my next book.
391
1216232
3443
Başkasına değil de o kişiye aşık olmanızı sağlayan bir çok şey var.
20:45
There's all kinds of reasons
392
1220262
1539
20:46
that you fall in love
with one person rather than another.
with one person rather than another.
393
1221825
2753
Zamanlama önemli. Yakınlık önemli.
20:49
Timing is important.
Proximity is important.
Proximity is important.
394
1224602
3286
Gizem önemli. Bir parça esrarengiz insanlara aşık olursunuz, bunun
20:52
Mystery is important.
395
1227912
1380
20:54
You fall in love with somebody
who's somewhat mysterious,
who's somewhat mysterious,
396
1229316
2729
sebebi biraz da gizemin beyinde dopamini arttırması,
20:56
in part because mystery
elevates dopamine in the brain,
elevates dopamine in the brain,
397
1232069
2678
sınırı geçip aşık olmanızı sağlıyor olabilir.
20:59
probably pushes you
over that threshold to fall in love.
over that threshold to fall in love.
398
1234771
2766
Çocuklukta bilinçsiz bir şekilde listelendirdiğiniz özelliklere uyan insanlara
21:02
You fall in love with somebody
399
1237561
1429
21:03
who fits within
what I call your "love map,"
what I call your "love map,"
400
1239014
2095
aşık olursunuz, ben buna "aşk haritası" diyorum.
21:05
an unconscious list of traits
401
1241133
2147
21:08
that you build in childhood
as you grow up.
as you grow up.
402
1243304
2314
Ayrıca bir de -
21:10
And I also think
that you gravitate to certain people,
that you gravitate to certain people,
403
1245642
3042
bir takım insanlara doğru çekilirsiniz, aslında bunlar, nispeten tamamlayıcı beyin sistemleri olan insanlardır.
21:13
actually, with somewhat
complementary brain systems.
complementary brain systems.
404
1248708
3268
21:16
And that's what I'm now
contributing to this.
contributing to this.
405
1252000
2287
Benim bu siteye katkım da bu olacak.
Ama size bir öykü anlatmak isterim.
21:19
But I want to tell you
a story, to illustrate.
a story, to illustrate.
406
1254311
3665
21:22
I've been carrying on here
about the biology of love.
about the biology of love.
407
1258000
2976
Sürekli aşkın biyolojisini anlattım.
Size biraz da kültürünü göstermek istiyorum -
21:26
I wanted to show you a little bit
about the culture of it, too,
about the culture of it, too,
408
1261709
3687
büyüsünü.
21:30
the magic of it.
409
1265420
1167
21:32
It's a story that was told to me
410
1268000
3349
Bu öyküyü bana ilk elden duymuş biri anlattı -
21:36
by somebody who had
heard it just from one --
heard it just from one --
411
1271373
2461
herhalde gerçek bir öyküdür.
21:38
probably a true story.
412
1273858
1118
Bu bahsedeceğim öğrenci, New York Eyalet Üniversitesi'nde - ben ve iki çalışma arkadaşım Rutgers Üniversitesi'ndeniz.
21:41
It was a graduate student --
I'm at Rutgers and my two colleagues --
I'm at Rutgers and my two colleagues --
413
1276508
3468
21:44
Art Aron is at SUNY Stony Brook.
414
1280000
1976
Art Aaron da New York Eyalet Üniversitesi Stonybrook'ta.
21:46
That's where we put our people
in the MRI machine.
in the MRI machine.
415
1282000
2371
MRI makinalı deneyimizi burada gerçekleştirdik.
21:49
And this graduate student was madly
in love with another graduate student,
in love with another graduate student,
416
1285000
4563
Bu lisansüstü öğrencisi, başka bir lisansüstü öğrencisine deli gibi aşıkmış,
ama aşkına karşılık bulamıyormuş.
21:54
and she was not in love with him.
417
1289587
2373
Pekin'de konferansa katılmışlar.
21:58
And they were
all at a conference in Beijing.
all at a conference in Beijing.
418
1293206
2255
Araştırmamızı okuduğu için, birisiyle yepyeni bir faaliyet yapınca
22:01
And he knew from our work
419
1296485
3034
22:04
that if you go and do something
very novel with somebody,
very novel with somebody,
420
1299543
4408
beyinde dopamin seviyesini arttırabileceğini biliyordu.
22:08
you can drive up
the dopamine in the brain,
the dopamine in the brain,
421
1303975
2001
22:10
and perhaps trigger this brain
system for romantic love.
system for romantic love.
422
1306000
3693
Bu da belki aşk sistematiğini tetikleyebilirdi. (Kahkaha)
22:14
(Laughter)
423
1309717
2157
Dolayısıyla, bilimi, pratiğe geçirmeye karar verdi;
22:16
So he decided he'd put science to work.
424
1311898
3886
ve bu kızı kendisiyle çekçek yolcuğuna davet etti. (Ç.N. Çin'de insanın çektiği iki tekerli araba)
22:21
And he invited this girl to go off
on a rickshaw ride with him.
on a rickshaw ride with him.
425
1316624
3334
22:25
And sure enough -- I've never been in one,
426
1320809
2069
Gerçekten de - ben hiç binmedim,
22:27
but apparently they go
all around the buses and the trucks
all around the buses and the trucks
427
1322902
2738
ama otobüslerin ve kamyonların arasından hızla geçtiği söyleniyor
çok deli, çok gürültülü ve çok heyecanlıymış.
22:30
and it's crazy and it's noisy
and it's exciting.
and it's exciting.
428
1325664
2818
Çocuk, bunun dopamin seviyesini arttırıp,
22:33
He figured that this would drive up
the dopamine,
the dopamine,
429
1328506
2286
kızı kendine aşık edebileceğini düşünmüş.
22:35
and she'd fall in love with him.
430
1330816
1532
Yola çıkmışlar, kız çığlıklar atıp çocuğa sarılıyormuş
22:37
So off they go and she's squealing
and squeezing him
and squeezing him
431
1332372
4974
kahkaha atıyormuş, eğleniyormuş.
22:42
and laughing and having a wonderful time.
432
1337370
2517
22:44
An hour later they get down
off of the rickshaw,
off of the rickshaw,
433
1339911
3539
Bir saat sonra çekçekten inmişler,
22:48
and she throws her hands up and she says,
434
1343474
3580
kız kollarını sallayarak demiş ki: "Çok şahaneydi, değil mi?"
22:51
"Wasn't that wonderful?"
435
1347078
2312
ardından "Çekçek sürücüsü de ne kadar yakışıklıydı!"
22:54
And, "Wasn't that rickshaw
driver handsome!"
driver handsome!"
436
1349414
3414
22:57
(Laughter)
437
1352852
3069
(Kahkaha) (Alkış)
23:00
(Applause)
438
1355945
6031
23:06
There's magic to love!
439
1362000
1162
İşte aşkın büyüsü!
23:07
(Applause)
440
1363186
1611
Bitirirken şunu söylemek istiyorum: Milyonlarca yıl önce, üç temel dürtümüz evrimleşti:
23:09
But I will end by saying
that millions of years ago,
that millions of years ago,
441
1364821
3620
23:13
we evolved three basic drives:
442
1368465
2332
Seks dürtüsü, aşk ve uzun süreli eşe bağlılık.
23:15
the sex drive, romantic love
443
1370821
2519
23:18
and attachment to a long-term partner.
444
1373364
2340
Bu devreler insan beyninde derinlere yerleşmişler.
23:20
These circuits are deeply
embedded in the human brain.
embedded in the human brain.
445
1375728
3079
Türümüz varoldukça, Shakespeare'in "bu ölümlü hengame"
23:24
They're going to survive
as long as our species survives
as long as our species survives
446
1379203
4403
diye adlandırdığı vücudumuzda varolacak.
23:28
on what Shakespeare called
"this mortal coil."
"this mortal coil."
447
1383630
2708
Teşekkürler. (Alkış)
23:31
Thank you.
448
1386362
1006
23:32
Chris Anderson: Helen Fisher!
449
1387392
1425
23:33
(Applause)
450
1388841
1063
ABOUT THE SPEAKER
Helen Fisher - Anthropologist, expert on loveAnthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love.
Why you should listen
Fisher's several books lay bare the mysteries of our most treasured emotion: its evolution, its biochemical foundations and its vital importance to human society. Fisher describes love as a universal human drive (stronger than the sex drive; stronger than thirst or hunger; stronger perhaps than the will to live), and her many areas of inquiry shed light on timeless human mysteries like why we choose one partner over another. Her classic study, Anatomy of Love, first published in 1992, has just been re-issued in a fully updated edition, including her recent neuroimaging research on lust, romantic love and attachment as well as discussions of sexting, hooking up, friends with benefits, other contemporary trends in courtship and marriage, and a dramatic current trend she calls “slow love.”
Helen Fisher | Speaker | TED.com