TED2003
Don Norman: 3 ways good design makes you happy
Don Norman, tasarımın insani mutlu eden 3 yolunu anlatiyor.
Filmed:
Readability: 3.3
1,860,477 views
2003'teki bu konuşmada, tasarim elestirmeni Don Norman, guzellik, eglence, keyif ve duygu konularini zekice ele alarak, insanlari mutlu eden tasarimlari anlatiyor. Iyi tasarlanmis bir urunun basarili olabilmesi icin gerekli olan uc duygusal kosuldan bahsediyor.
Don Norman - Cognitive scientist and design critic
Don Norman studies how real people interact with design, exploring the gulf between what a designer intends and what a regular person actually wants. His work has resulted in some classic books, including "The Design of Everyday Things." Full bio
Don Norman studies how real people interact with design, exploring the gulf between what a designer intends and what a regular person actually wants. His work has resulted in some classic books, including "The Design of Everyday Things." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
The new me is beauty.
0
0
2000
Yeni benliğim güzellik diyor.
00:14
(Laughter)
1
2000
1000
(Gülüşmeler)
00:15
Yeah, people used to say, "Norman's OK,
2
3000
5000
Evet, insanlar hep soyle derdi, Norman iyidir,
00:20
but if you followed what he said, everything would be usable
3
8000
2000
ama onun dediğini yaparsaniz, herşey kullanışlı
00:22
but it would be ugly."
4
10000
2000
ama cirkin olur.
00:24
Well, I didn't have that in mind, so ...
5
12000
2000
Aslında, bunu aklıma hiç getirmedim, yani...
00:29
This is neat.
6
17000
2000
Bu hoş tabi.
00:31
Thank you for setting up my display.
7
19000
2000
Benim ne olduğumu açıkladığınız için teşekkür ederim.
00:33
I mean, it's just wonderful.
8
21000
2000
Demek istediğim şey, bu gerçekten harika.
00:35
And I haven't the slightest idea of what it does or what it's good for,
9
23000
3000
Ve bir objenin ne yaptığı ya da ne için iyi olduğu hakkında hiçbir fikrim yok,
00:38
but I want it.
10
26000
2000
ama onu istiyorum.
00:40
And that's my new life.
11
28000
2000
Ve bu benim yeni hayatım.
00:42
My new life is trying to understand what beauty is about,
12
30000
4000
Yeni hayatim, guzelligin, hos olanin ve duygularin
00:46
and "pretty," and "emotions."
13
34000
2000
ne olduğunu anlamaya çalışmaktan ibaret.
00:48
The new me is all about making things kind of neat and fun.
14
36000
4000
Yeni benin amaci, eşyaları hoş ve eğlenceli yapmaya yonelik.
00:52
And so this is a Philippe Starck juicer, produced by Alessi.
15
40000
4000
Ve bu da Philippe Starck meyve suyu sıkacağı, Alessi tarafından üretildi.
00:56
It's just neat; it's fun. It's so much fun I have it in my house --
16
44000
2000
O kadar eğlenceli ki evimde bir tane var,
00:58
but I have it in the entryway, I don't use it to make juice.
17
46000
3000
ama evimin girişinde duruyor, meyve suyu sıkmak için kullanmıyorum onu.
01:01
(Laughter)
18
49000
2000
(Gülüşmeler)
01:03
In fact, I bought the gold-plated special edition
19
51000
4000
Aslında, altın kaplamalı özel üretimi satın aldım
01:07
and it comes with a little slip of paper
20
55000
2000
uzerine tutusturduklari ufak kagit parcasinda
01:09
that says, "Don't use this juicer to make juice."
21
57000
3000
soyle yaziyor:"Bu meyve sikacagi ile meyve suyu sikmayin.
01:12
The acid will ruin the gold plating.
22
60000
3000
Asit altin kaplamaya zarar verir".
01:15
(Laughter)
23
63000
1000
(Gülüşmeler)
01:16
So actually, I took a carton of orange juice
24
64000
2000
Yani aslında bu fotografi çekmek için,
01:18
and I poured it in the glass to take this picture.
25
66000
2000
bir kutu portakal suyu aldım ve buraya boşalttım.
01:20
(Laughter)
26
68000
3000
(Gülüşmeler)
01:23
Beneath it is a wonderful knife.
27
71000
2000
Ama, alttaki müthiş bir bıçak.
01:25
It's a Global cutting knife made in Japan.
28
73000
3000
Japonya'da yapılmış çok fonksiyonlu bir bıçak bu.
01:28
First of all, look at the shape -- it's just wonderful to look at.
29
76000
2000
Oncelikle, sunun şekline bir bakın, gerçekten izlemesi muhteşem.
01:30
Second of all, it's really beautifully balanced:
30
78000
3000
İkinci olarak, gerçekten güzel bir şekilde dengeli
01:33
it holds well, it feels well.
31
81000
2000
duruyor -- iyi hissettiriyor.
01:35
And third of all, it's so sharp, it just cuts.
32
83000
2000
Üçüncü olarak da, çok keskin, çok iyi kesiyor.
01:37
It's a delight to use.
33
85000
2000
Onu kullanmak bir keyif.
01:39
And so it's got everything, right?
34
87000
2000
Böylelikle, herşeye sahip, değil mi?
01:41
It's beautiful and it's functional.
35
89000
2000
Güzel ve işlevsel.
01:43
And I can tell you stories about it,
36
91000
2000
Size onunla ilgili onu
01:45
which makes it reflective,
37
93000
2000
yansitan hikayeler anlatabilirim,
01:47
and so you'll see I have a theory of emotion.
38
95000
2000
ve böylelikle duygular uzerine olan teorimi anlayabilirsiniz.
01:49
And those are the three components.
39
97000
2000
Ve bunlar 3 bileşenden olusuyor.
01:51
Hiroshi Ishii and his group at the MIT Media Lab
40
99000
3000
Hiroshi Ishii ve MIT Media Laboratuvarındaki gurubu
01:54
took a ping-pong table and placed a projector above it,
41
102000
3000
bir pinpon masasını alıp üzerine projektör koydular,
01:57
and on the ping-pong table they projected an image of water
42
105000
3000
ve pinpon masasının uzerinde, su goruntusu oluşturdular
02:00
with fish swimming in it.
43
108000
2000
ve suda yuzen baliklari.
02:02
And as you play ping-pong, whenever the ball hits part of the table,
44
110000
3000
Siz pinpon oynarken, top ne zaman masanın bir yerine degse,
02:05
the ripples spread out and the fish run away.
45
113000
2000
dalgalar yayılıyor ve balıklar kaçışıyor.
02:07
But of course, then the ball hits the other side,
46
115000
2000
Ama tabi, top diğer tarafa da çarpıyor
02:09
the ripples hit the -- poor fish, they can't find any peace and quiet.
47
117000
3000
bu kez, dalgalar oraya vuruyor -- zavallı balıklar bir türlü huzura ve sessizliğe kavuşamıyorlar.
02:12
(Laughter)
48
120000
1000
(Gülüşmeler)
02:13
Is that a good way to play ping-pong?
49
121000
2000
Ve, bu gerçekten pinpon oynamak için iyi bir yol mu?
02:15
No. But is it fun?
50
123000
2000
Hayır. Ama eğlenceli mi?
02:17
Yeah! Yeah.
51
125000
3000
Evet! Evet.
02:20
Or look at Google.
52
128000
2000
Yani -- ya da Google'a bakın.
02:22
If you type in, oh say, "emotion and design,"
53
130000
5000
Diyelim ki, "duygu ve tasarım" yazdiginizda
02:27
you get 10 pages of results.
54
135000
2000
10 sayfalik bir sonucla karşılaşıyorsunuz.
02:29
So Google just took their logo and they spread it out.
55
137000
3000
Yani Google sadece onlarin logolarını aldı ve yaydı.
02:32
Instead of saying, "You got 73,000 results.
56
140000
2000
"73.000 tane sonucunuz var" demek yerine.
02:34
This is one through 20. Next,"
57
142000
2000
Bu birden 20'ye kadar. Bir sonraki" demek yerine
02:36
they just give you as many o's as there are pages.
58
144000
3000
size neredeyse sayfa sayisi kadar O harfi veriyor.
02:39
It's really simple and subtle.
59
147000
2000
Gerçekten kolay ve ince bir detay.
02:41
I bet a lot of you have seen it and never noticed it.
60
149000
3000
Eminim birçoğunuz bunu gordunuz ama hiç dikkatinizi çekmedi.
02:44
That's the subconscious mind
61
152000
2000
Siz farkinda olmadan, bilinçaltiniz
02:46
that sort of notices it -- it probably is kind of pleasant
62
154000
2000
bunu bir sekilde fark etti, ve muhtemelen bu onun hoşuna da gitti
02:48
and you didn't know why.
63
156000
2000
nedenini bilmeden.
02:50
And it's just clever.
64
158000
2000
Ve işte bu zekice.
02:52
And of course, what's especially good is,
65
160000
2000
Ve tabi ki, ozellikle guzel olan su ki,
02:54
if you type "design and emotion,"
66
162000
2000
"tasarım ve duygu" yazdığınızda,
02:56
the first response out of those 10 pages is my website.
67
164000
4000
karsiniza cikan ilk on sayfadan ilki benim web sitem.
03:00
(Laughter)
68
168000
2000
(Gülüşmeler)
03:02
Now, the weird thing is Google lies,
69
170000
3000
Şimdi, garip olan şey şu ki, Google yalan söylüyor.
03:05
because if I type "design and emotion,"
70
173000
2000
çünkü "tasarım ve duygu" yazdigimda,
03:07
it says, "You don't need the 'and.' We do it anyway."
71
175000
3000
bana "''ve' yazmana gerek yok diyor. Biz, zaten hallediyoruz." diyor.
03:10
So, OK.
72
178000
2000
Öylese, tamam.
03:12
So I type "design emotion"
73
180000
2000
Bu durumda ben "tasarım duygu" yazıyorum
03:14
and my website wasn't first again.
74
182000
2000
ve benim web sitem yine birinci değil.
03:16
It was third.
75
184000
2000
Üçüncü.
03:18
Oh well, different story.
76
186000
2000
Peki, farklı bir hikaye.
03:22
There was this wonderful review in The New York Times
77
190000
3000
New York Times'da harika bir yorum vardı
03:25
about the MINI Cooper automobile.
78
193000
2000
MINI Cooper otomobili hakkında.
03:27
It said, "You know, this is a car that has lots of faults.
79
195000
4000
Şöyle diyordu, "Biliyorsunuz ki, bu birçok hatası olan bir araba.
03:31
Buy it anyway.
80
199000
2000
Herşeye rağmen alın.
03:33
It's so much fun to drive."
81
201000
2000
Sürmesi çok eğlenceli."
03:35
And if you look at the inside of the car --
82
203000
3000
Eğer arabanın içine bakacak olursanız--
03:38
I mean, I loved it, I wanted to see it, I rented it,
83
206000
2000
Yani demek istiyorum ki, ben görmek istedim, kiraladım,
03:40
this is me taking a picture while my son is driving --
84
208000
3000
bu, ben, oğlum direksiyondayken fotoğraf cekiyorum --
03:43
and the inside of the car, the whole design is fun.
85
211000
3000
ve arabanın içindeki bütün tasarım eğlenceli.
03:46
It's round, it's neat.
86
214000
2000
Yuvarlak ve güzel.
03:48
The controls work wonderfully.
87
216000
2000
Kontroller muhteşem bir şekilde işliyor.
03:50
So that's my new life; it's all about fun.
88
218000
3000
İşte bu benim hayatım, herşey eğlence için.
03:53
I really have the feeling that pleasant things work better,
89
221000
3000
Öyle bir hisse kapılıyorum ki, güler yüzlü şeyler daha iyi çalşıyorlar,
03:56
and that never made any sense to me
90
224000
3000
ve bu bana daha once hic birsey ifade etmemisti
03:59
until I finally figured out -- look ...
91
227000
2000
ta ki sunun farkina varana kadar, bakin simdi...
04:03
I'm going to put a plank on the ground.
92
231000
2000
Yere bir tahta koyacağım.
04:05
So, imagine I have a plank about two feet wide and 30 feet long
93
233000
3000
Yani, düşünün ki elimde 2 fit yüsekliğinde ve 30 fit boyunda bir kalas var
04:08
and I'm going to walk on it, and you see I can walk on it without looking,
94
236000
3000
ve ben onun üstünde yürüyeceğim, ve biliyorsunuz ki hic bakmadan yuruyebilirim,
04:11
I can go back and forth and I can jump up and down.
95
239000
2000
ileri geri gidebilirim ve yukarı asagi zıplayabilirim
04:13
No problem.
96
241000
2000
Hiçbir problem yok.
04:15
Now I'm going to put the plank 300 feet in the air --
97
243000
4000
Şimdi kalası havada 300 fit yukarıya koyacağım
04:19
and I'm not going to go near it, thank you.
98
247000
3000
ve, teşekkür ederim, ben almiyim.
04:25
Intense fear paralyzes you.
99
253000
2000
Yoğun korku sizi felç eder.
04:27
It actually affects the way the brain works.
100
255000
3000
Beynin çalışmasını gerçekten etkiliyor.
04:30
So, Paul Saffo, before his talk said that he didn't really have it down
101
258000
4000
Mesela, Paul Saffo, konuşmasini, onu sunacagi zamana bikaç gun
04:34
until just a few days or hours before the talk,
102
262000
2000
hatta bir kac saat kalana dek hala hazir etmedigini soyledi,
04:36
and that anxiety was really helpful in causing him to focus.
103
264000
4000
ve bu endişe onun odaklanmasına sebep olarak ona yardımcı oluyormus.
04:40
That's what fear and anxiety does;
104
268000
2000
Korku ve endişe tam da buna yol açıyor.
04:42
it causes you to be -- what's called depth-first processing --
105
270000
3000
Sizin--derinlemesine ele alis dedigimiz sekilde--
04:45
to focus, not be distracted.
106
273000
3000
birsye odaklanmaniza sebep oluyor, dikkatinizin dağılmasına değil,
04:48
And I couldn't force myself across that.
107
276000
3000
ve ben kendimi buna zorlayamiyorum.
04:51
Now some people can -- circus workers, steel workers.
108
279000
3000
Bazı insanlar bunu yapabiliyor -- sirk çalışanları, metal işçileri.
04:54
But it really changes the way you think.
109
282000
2000
Ama bu gerçekten düşünme tarzınızı değiştiriyor.
04:56
And then, a psychologist, Alice Isen,
110
284000
3000
Ve sonra, bir psikolog, Alice Isen,
04:59
did this wonderful experiment.
111
287000
2000
harika bir deney yaptı.
05:01
She brought students in to solve problems.
112
289000
2000
Bir takim soruları çözmek için öğrencileri getirdi.
05:03
So, she'd bring people into the room,
113
291000
2000
Soyle, odaya insanları getiriyor,
05:05
and there'd be a string hanging down here
114
293000
2000
burada bir sicim asılı duruyor,
05:07
and a string hanging down here.
115
295000
2000
ve burada da diğer bir sicim asılı duruyor,
05:09
It was an empty room, except for a table with a bunch of crap on it --
116
297000
3000
ve boş bir oda, uzerinde ivir zivir olan bir masadan baska bir sey yok--
05:12
some papers and scissors and stuff.
117
300000
2000
kagit, makas ve baska bir seyler.
05:14
And she'd bring them in,
118
302000
2000
Insanlari bu odaya aliyor
05:16
and she'd say,
119
304000
2000
ve onlara soyle diyor,
05:18
"This is an IQ test and it determines how well you do in life.
120
306000
3000
"Bu bir IQ testi ve sizin hayatta ne kadar basarili oldugunuzu saptiyor.
05:21
Would you tie those two strings together?"
121
309000
3000
Bu iki sicimi birbirine baglayabilir misiniz?"
05:24
So they'd take one string and they'd pull it over here
122
312000
3000
Insanlar, bir sicimi alip cekiyorlar
05:27
and they couldn't reach the other string.
123
315000
3000
fakat digerine bir turlu ulasamiyorlar.
05:30
Still can't reach it.
124
318000
2000
Bu bir turlu olmuyor.
05:32
And, basically, none of them could solve it.
125
320000
3000
Ve dolayisiyla gelenlerin hic birisi bu soruya bir cozum bulamiyor.
05:35
You bring in a second group of people,
126
323000
3000
Bu kez baska bir grup geliyor,
05:38
and you say, "Oh, before we start,
127
326000
3000
ve diyorsunuz ki, "Evet, baslamdan once,
05:41
I got this box of candy, and I don't eat candy.
128
329000
3000
elimde bir kutu seker var, ancak ben seker yemiyorum.
05:44
Would you like the box of candy?"
129
332000
2000
Siz, bu bir kutu sekeri ister misiniz?"
05:46
And turns out they liked it, and it made them happy --
130
334000
3000
Ve anlasilan o ki, bu hoslarina gidiyor ve onlari mutlu ediyor
05:49
not very happy, but a little bit of happy.
131
337000
2000
cok mutlu degil, ama biraz da olsa mutlu.
05:51
And guess what -- they solved the problem.
132
339000
2000
Ve tahmin edin ne oldugunu- soruyu cozebiliyorlar.
05:53
And it turns out that when you're anxious
133
341000
3000
Durum su ki, sinirli oldugunuzda
05:56
you squirt neural transmitters in the brain, which focuses you
134
344000
3000
beynimizdeki asabiyet kanallari aktive oluyor, ve bu sizin
05:59
makes you depth-first.
135
347000
2000
konuyu derinlemesine ele almaniza neden oluyor,
06:01
And when you're happy -- what we call positive valence --
136
349000
3000
Ve mutlu oldugunuzda-- ki buna pozitif deger diyoruz--
06:04
you squirt dopamine into the prefrontal lobes,
137
352000
2000
beyninize dopamin salgilaniyor,
06:06
which makes you a breadth-first problem solver:
138
354000
2000
ve bu sizin konuyu yuzeysel olarak ele almaniza neden oluyor,
06:08
you're more susceptible to interruption; you do out-of-the-box thinking.
139
356000
3000
kesintilere daha duyarli bir hale geliyorsunuz ve kutunun disinda dusunuyorsunuz.
06:11
That's what brainstorming is about, right?
140
359000
3000
Iste bu yeni fikirler uretmenin yolu, oyle degil mi?
06:14
With brainstorming we make you happy, we play games,
141
362000
3000
Yeni fikirler uretmek sizi mutlu ediyor, oyunlar oynuyoruz,
06:17
and we say, "No criticism,"
142
365000
2000
ve diyoruz ki, "Elestirmek yok,"
06:19
and you get all these weird, neat ideas.
143
367000
2000
ve bu sekilde en ilginc ve guzel fikirler cikiyor ortaya.
06:21
But in fact, if that's how you always were you'd never get any work done
144
369000
3000
Ve aslina bakarsaniz, eger bu zaten sizin normal halinizse, bu demektir ki, siz asla bir isi bitiremeyeceksiniz
06:24
because you'd be working along and say, "Oh, I got a new way of doing it."
145
372000
3000
cunku, calisirken bir yandan da 'Bunu yapmanin yeni bir yolunu buldum." diyeceksiniz
06:27
So to get work done, you've got to set a deadline, right?
146
375000
4000
Isinizi bitirebilmek icin, kendinize bir zaman siniri tanimaniz lazim, degil mi?
06:31
You've got be anxious.
147
379000
2000
Tedirgin olmaniz lazim
06:33
The brain works differently
148
381000
2000
ki beyniniz farkli calissin
06:35
if you're happy. Things work better because you're more creative.
149
383000
3000
eger mutluysaniz, hersey daha iyi isler cunku siz daha yaraticisinizdir.
06:38
You get a little problem, you say, "Ah, I'll figure it out."
150
386000
3000
Kucuk bir sorun var, diyeceksiniz ki "Ben bunu hallederim"
06:41
No big deal.
151
389000
2000
Bunu yapmaya ne var ki
06:43
There's something I call the visceral level of processing, and there will be visceral-level design.
152
391000
2000
Benim duygusal duzey diye adlandirdigim bir sey var.
06:45
Biology -- we have co-adapted through biology to like bright colors.
153
393000
4000
Biyoloji-- biyoloji sayesinde parlak renklerden hoslanmayi ogreniyoruz.
06:49
That's especially good that mammals and primates like fruits
154
397000
4000
Memelilerin ve maymunlarin, meyvelerden
06:53
and bright plants, because you eat the fruit
155
401000
2000
ve parlak bitkilerden hoslanmalari ozellikle iyi bir sey
06:55
and you thereby spread the seed.
156
403000
2000
bu sayede tohumlari yayilabiliyorlar.
06:57
There's an amazing amount of stuff that's built into the brain.
157
405000
3000
Beynimizin ici inanilmaz seylerle dolu.
07:00
We dislike bitter tastes, we dislike loud sounds,
158
408000
3000
Aci tatlardan hoslanmiyoruz, yuksek sesten hoslanmiyoruz
07:03
we dislike hot temperatures, cold temperatures.
159
411000
2000
sicaktan hoslanmiyoruz, soguktan hoslanmiyoruz.
07:05
We dislike scolding voices. We dislike frowning faces;
160
413000
4000
Azarlayici bir tondan hoslanmiyoruz, somurtkan bir yuzden hoslanmiyoruz,
07:09
we like symmetrical faces, etc., etc.
161
417000
2000
Biz simetrik yuzlerden hoslaniyoruz, vesaire, vesaire.
07:12
So that's the visceral level.
162
420000
2000
Iste bu duygusal duzey
07:14
In design, you can express visceral in lots of ways,
163
422000
3000
ve tasarim alaninda duygusal olani cesitli yollardan ifade edebilirsiniz,
07:17
like the choice of type fonts and the red for hot, exciting.
164
425000
5000
sectiginiz yazi tipiyle veya sicagi ifade etmek icin kirmizi rengini kullanarak, heyecan verici.
07:22
Or the 1963 Jaguar:
165
430000
2000
Ya da 1963 marka Jaguar.
07:24
It's actually a crummy car, falls apart all the time,
166
432000
3000
Aslinda adi bir araba, surekli bozuluyor,
07:27
but the owners love it.
167
435000
2000
ama sahipleri ona bayiliyorlar.
07:29
And it's beautiful -- it's in the Museum of Modern Art.
168
437000
2000
Ve bu guzel sey-- Modern Sanatlar Muzesinde.
07:31
A water bottle:
169
439000
2000
Bir su sisesi.
07:33
You buy it because of the bottle, not because of the water.
170
441000
3000
Onu sisesi icin satin aliyorsunuz, icindeki su icin degil.
07:36
And when people are finished, they don't throw it away.
171
444000
3000
Ve insanlar suyu bitirdiklerinde, siseyi atmiyorlar
07:39
They keep it for -- you know, it's like the old wine bottles, you keep it for decoration
172
447000
3000
tutuyorlar-- tipki eski sarap siseleri gibi, dekor amacli
07:42
or maybe fill it with water again, which proves it's not the water.
173
450000
3000
ya da belki yine icine su koymak icin, ki bu da yine sunu gosteriyor ki, su degil soz konusu olan.
07:45
It's all about the visceral experience.
174
453000
4000
Soz konusu olan, edindigimiz duygusal tecrube.
07:50
The middle level of processing is the behavioral level
175
458000
4000
Bahsedecegim orta duzey, davranis duzeyinden olusuyor
07:54
and that's actually where most of our stuff gets done.
176
462000
2000
ve bu aslinda bir cok isimizi yapip bitirdigimiz duzey.
07:56
Visceral is subconscious, you're unaware of it.
177
464000
2000
Duygusal olan, bilincaltinda, onun farkinda degilsiniz
07:58
Behavioral is subconscious, you're unaware of it.
178
466000
3000
Davranissal olan bilincaltinda, onun farkinda degilsiniz.
08:01
Almost everything we do is subconscious.
179
469000
2000
Yaptigimiz bircok seyi bilincaltimizda yapiyoruz.
08:03
I'm walking around the stage -- I'm not attending to the control of my legs.
180
471000
4000
Sahne etrafinda yuruyorum, bacaklarimdaki kontrolu dusunmeden.
08:07
I'm doing a lot; most of my talk is subconscious;
181
475000
3000
Bir cok sey yapiyorum, konusmamim cogu bilincaltindan,
08:10
it has been rehearsed and thought about a lot.
182
478000
2000
daha once defalarca denenmis ve dusunulmus.
08:12
Most of what we do is subconscious.
183
480000
2000
Yaptimiz bircok sey bilincaltinda.
08:14
Automatic behavior -- skilled behavior -- is subconscious,
184
482000
3000
Otomatik davranis--- ogrenilmis davranis bilincaltinda,
08:17
controlled by the behavioral side.
185
485000
2000
davranissal bakimdan kontrol altina alinmis bir durumda.
08:19
And behavioral design is all about feeling in control,
186
487000
4000
Ve davranissal tasarim, herseyi kontrol altina aldigimiz hissi ile ilgili bir sey,
08:23
which includes usability, understanding --
187
491000
3000
ayni zamanda kullanilabilirlik ve anlama gerektiyor,
08:26
but also the feel and heft.
188
494000
2000
ve de duygu ve tesir.
08:28
That's why the Global knives are so neat.
189
496000
2000
Iste bu yuzden cok fonksiyonlu bicaklar bu kadar harika
08:30
They're so nicely balanced, so sharp,
190
498000
2000
Cok iyi bir dengeye sahipler ve oldukca keskinler,
08:32
that you really feel you're in control of the cutting.
191
500000
2000
Insan gercekten, kesme isini kontrol altina aldigi hissine kapiliyor.
08:34
Or, just driving a high-performance sports car
192
502000
4000
Ya da ust performansli spor bir araba kullandiginizi dusunun,
08:38
over a demanding curb --
193
506000
2000
zor bir kulvarda,
08:40
again, feeling that you are in complete control of the environment.
194
508000
3000
iste yine cevrenizi tamamen kontrol altina aldiginiz hissine kapiliyorsunuz.
08:43
Or the sensual feeling.
195
511000
2000
Ya da sehvet uyandiran bir duygu.
08:45
This is a Kohler shower, a waterfall shower,
196
513000
2000
Bu bir Kohler dusu, bir caglayan dusu,
08:47
and actually, all those knobs beneath are also showerheads.
197
515000
3000
ve aslinda alttaki butun bu yumrular, dus baslari.
08:50
It will squirt you all around
198
518000
2000
size her taraftan su fiskirtacak
08:52
and you can stay in that shower for hours --
199
520000
2000
ve dus almak saatlerinizi almayacak.
08:54
and not waste water, by the way,
200
522000
2000
Ve tabi bu arada, bosuna da su harcanmamis olacak,
08:56
because it recirculates the same dirty water.
201
524000
2000
ayni kirli suyu donusturuyor.
08:58
(Laughter)
202
526000
3000
(Gulusmeler)
09:01
Or this -- this is a really neat teapot I found
203
529000
2000
Ya da bu-- bu gercekten buldugum harika bir caydanlik
09:03
at high tea at The Four Seasons Hotel in Chicago.
204
531000
4000
Chicago'daki The Four Seasons Otelinden.
09:07
It's a Ronnefeldt tilting teapot.
205
535000
2000
Yana yatik bir Ronnefeldt caydanligi.
09:09
That's kind of what the teapot looks like
206
537000
2000
Alisageldigimiz bir caydanlik gibi
09:11
but the way you use it is you lay it on its back,
207
539000
3000
fakat kullanmak icin, onu arkaya yatirmaniz gerekiyor,
09:14
and you put tea in,
208
542000
2000
ve icine cay koyuyorsunuz,
09:16
and then you fill it with water.
209
544000
2000
sonra da su koyuyorsunuz
09:18
The water then seeps over the tea.
210
546000
3000
cunku su, cayin uzerine siziyor.
09:21
And the tea is sitting in this stuff to the right --
211
549000
3000
Ve cay caydanligin icinde, sag tarafta duruyor--
09:24
the tea is to the right of this line.
212
552000
2000
cay bu cizginin sag tarafinda.
09:26
There's a little ledge inside, so the tea is sitting there
213
554000
2000
Icinde kucuk bir cikinti var, cayi orada tutmak icin
09:28
and the water is filling it up like that.
214
556000
2000
ve suyla boyle dolduruyorsunuz.
09:30
And when the tea is ready, or almost ready, you tilt it.
215
558000
3000
Ve cay hazir oldugunda, veya hazir olamaya yakin, caydanligi egiyorsunuz.
09:33
And that means the tea is partially covered
216
561000
3000
Ve bu sayede cay kismen suyla kaplaniyor
09:36
while it completes the brewing.
217
564000
2000
bir yandan da demlenmeye devam ederken.
09:38
And when it's finished, you put it vertically,
218
566000
2000
Ve cay oldugunda, caydanligi dikey konuma getiriyorsunuz,
09:40
and now the tea is -- you remember -- above this line
219
568000
2000
ve simdi cay--hatirlayacak olursaniz-- bu cizginin uzerinde
09:42
and the water only comes to here --
220
570000
3000
ve su sadece buraya kadar geliyor
09:45
and so it keeps the tea out.
221
573000
2000
ve cayi disinda birakiyor
09:47
On top of that, it communicates,
222
575000
2000
Ve tum bunlarin ustune, bir de sizinle iletisime geciyor,
09:49
which is what emotion does.
223
577000
2000
duygunun yaptigi seyleri yapiyor.
09:51
Emotion is all about acting; emotion is really about acting.
224
579000
3000
Duygu, harekete gecmek demek, gercekten, duygu harekete gecmek demek.
09:54
It's being safe in the world.
225
582000
2000
Guvende olmak demek.
09:56
Cognition is about understanding the world, emotion is about interpreting it --
226
584000
4000
Bilgi dunyayi anlamak, duygu ise onu yorumlamak demek,
10:00
saying good, bad, safe, dangerous,
227
588000
2000
iyiyi, kotuyu, guvenli olani, tehlikeliyi adlandirabilmek
10:02
and getting us ready to act, which is why the muscles tense or relax.
228
590000
3000
ve bizi harakete hazir bir hale getirmek demek. Iste bundan dolayi kaslarimiz kasiliyor ve gevsiyor.
10:05
And that's why we can tell the emotion of somebody else --
229
593000
4000
Ve iste bu yuzden bir baskasinin duygulari hakkinda da fikir sahibi olabiliyoruz,
10:09
because their muscles are acting, subconsciously,
230
597000
2000
cunku kaslari, onlar bilincinde olmadan harakete geciyorlar,
10:11
except that we've evolved to make the facial muscles really rich with emotion.
231
599000
6000
yuz kaslarimiz haricinde, yuzumuzdeki kaslari duygularimizla zenginlestirmeyi ogrendik.
10:17
Well, this has emotions if you like,
232
605000
2000
Bu durumda, takdir ederseniz ki, bunun da duygulari var,
10:19
because it signals the waiter that, "Hey, I'm finished. See -- upright."
233
607000
4000
cunku garsona isaret veriyor, "Baksana, isim bitti, Hadi-- dikelt beni."
10:23
And the waiter can come by and say, "Would you like more water?"
234
611000
3000
Ve garson gelebilir ve soyle diyebilir, "Biraz daha su ister misin?"
10:26
It's kind of neat. What a wonderful design.
235
614000
2000
Bu, bi sekilde harika. Ne muhtesem bir tasarim.
10:28
And the third level is reflective,
236
616000
4000
Ve bahsedecegim son duzey, yansitici duzey,
10:32
which is, if you like the superego,
237
620000
4000
buna, dilerseniz super ego da diyebiliriz,
10:36
it's a little part of the brain that has no control over what you do,
238
624000
3000
bu, beyinin ufak bir parcasindan olusuyor ve sizin yaptiklarinizi hic bir sekilde kontrol edemiyor,
10:39
no control over the -- doesn't see the senses,
239
627000
4000
hic bir sekilde kontrol yok-- duyulari gormuyor,
10:43
doesn't control the muscles.
240
631000
2000
kaslari kontrol etmiyor.
10:45
It looks over what's going on.
241
633000
2000
Her ne oluyorsa, gormezlikten geliyor.
10:47
It's that little voice in your head
242
635000
2000
Bu kafanizin icindeki o kucuk ses.
10:49
that's watching and saying, "That's good. That's bad."
243
637000
2000
sizi seyrediyor ve soyle diyor, "Bu iyi. Bu kotu."
10:51
Or, "Why are you doing that? I don't understand."
244
639000
2000
veya "Niye oyle yapiyorsun? Anlamiyorum."
10:53
It's that little voice in your head that's the seat of consciousness.
245
641000
2000
O kafanizdaki kucuk ses, bilincinizin koltugu.
10:55
Here's a great reflective product.
246
643000
3000
Iste burda harika bir yansitici urun.
10:58
Owners of the Hummer have said, "You know I've owned many cars in my life --
247
646000
4000
Hummer kullanicilari soyle diyorlar, " Hayatimda bir cok arabam oldu
11:02
all sorts of exotic cars,
248
650000
2000
her tarzdaki egzotik arabalardan,
11:04
but never have I had a car that attracted so much attention."
249
652000
3000
ama hic bir zaman bu kadar dikkat ceken bir arabam olmamisti."
11:07
It's about attention. It's about their image,
250
655000
2000
Burada soz konusu olan imaj,
11:09
not about the car.
251
657000
2000
araba degil.
11:11
If you want a more positive model --
252
659000
2000
Hatta, eger daha olumlu bir model pesindeyseniz,
11:13
this is the GM car.
253
661000
2000
iste bu GM arabasi.
11:15
And the reason you might buy it now is because you care about the environment.
254
663000
2000
Ve bunu cevreye karsi duyarli oldugunuz icin alabilirsiniz
11:17
And you'll buy it to protect the environment,
255
665000
2000
Ve siz bunu, cevreyi korumak icin satin alacaksiniz,
11:19
even though the first few cars are going to be really expensive
256
667000
3000
her ne kadar ilk serileri, gercekten pahali olacak olsada...
11:22
and not perfected.
257
670000
2000
ve mukemmel olmasa da.
11:24
But that's reflective design as well.
258
672000
2000
Bu da yansitici tarzda bir tasarim.
11:26
Or an expensive watch, so you can impress people --
259
674000
2000
Veya insanlari etkileyebileceginiz pahali bir saat,
11:28
"Oh gee, I didn't know you had that watch."
260
676000
3000
insanlara "Aman tanrim, boyle bir saatin oldugunu bilmiyordum" dedirten cinsten.
11:31
As opposed to this one,
261
679000
2000
Buna zit bir ornek,
11:33
which is a pure behavioral watch,
262
681000
2000
tamamiyla davranissal bir saat,
11:35
which probably keeps better time than the $13,000 watch I just showed you.
263
683000
3000
muhtamelen size az once gosterdigim 13,000 dolarlik saatten cok daha iyi calisiyor.
11:38
But it's ugly.
264
686000
2000
Ama cirkin.
11:40
This is a clear Don Norman watch.
265
688000
2000
Bu tam bir Don Norman saati.
11:42
And what's neat is sometimes you pit one emotion against the other,
266
690000
3000
Ve guzel olan, kimi zaman duygularin birbiriyle celiskiye dusmesi,
11:45
the visceral fear of falling
267
693000
3000
dusme ihtimalinin yarattigi duygusal korku karsisinda
11:48
against the reflective state saying, "It's OK. It's OK. It's safe. It's safe."
268
696000
5000
yansitici yaninizin "Tamam, tamam, guvendesin, guvendesin" demesi.
11:53
If that amusement park were rusty and falling apart, you'd never go on the ride.
269
701000
4000
Eger bu eglence parki kirik dokuk olsaydi, hic bir zaman oraya gitmek istemezdiniz.
11:57
So, it's pitting one against the other.
270
705000
3000
Iste bu hep birseyi baska birseyin bastirmasinin sonucu.
12:00
The other neat thing ...
271
708000
3000
Diger guzel olan sey.
12:03
(Laughter)
272
711000
4000
(Gulusmeler)
12:07
So Jake Cress is this furniture maker,
273
715000
3000
Jake Cress iste bu mobilyaci,
12:10
and he makes this unbelievable set of furniture.
274
718000
3000
ve o bu inanilmaz mobilya takimlarini yapiyor.
12:13
And this is his chair with claw,
275
721000
2000
Ve pençeleri olan bu sandalyesinde ise,
12:15
and the poor little chair has lost its ball
276
723000
3000
zavallı ufak sandalye topunu düşürmüş,
12:18
and it's trying to get it back before anybody notices.
277
726000
3000
ve kimse farketmeden geri almaya çalışıyor.
12:22
And what's so neat about it is how you accept that story.
278
730000
4000
Ve bunun güzel olan tarafı da şu ki; bu sizin hikayeyi nasil gordugunuze bagli.
12:26
And that's what's nice about emotion.
279
734000
3000
Ve duygu hakkinda güzel olan şey de bu iste.
12:29
So that's the new me.
280
737000
2000
Evet işte bu yeni ben.
12:31
I'm only saying positive things from now on.
281
739000
2000
Bundan sonra sadece olumlu şeyler söyleyeceğim.
12:33
(Laughter)
282
741000
1000
(Gülüşmeler)
12:34
(Applause)
283
742000
3000
(AlkışIar)
ABOUT THE SPEAKER
Don Norman - Cognitive scientist and design criticDon Norman studies how real people interact with design, exploring the gulf between what a designer intends and what a regular person actually wants. His work has resulted in some classic books, including "The Design of Everyday Things."
Why you should listen
Don Norman is an anthropologist of modern life, studying the way we humans interact with our designed world. Though he has a slight reputation as a grumpy critic, his work is generous and insightful -- he wants nothing less than to close the gap between products and their users. If you've ever fought with an automatic faucet in an airport bathroom, or wondered which button to press in the anonymous row on top of your printer, it's good to know that Norman is in your corner. He's the author of a raft of books on design and the way we humans interact with it, including the classic "Design of Everyday Things." His next book, says his website, will be about sociable design.
Norman began his career as an academic, working in psychology and then cognitive science at UCSD. In the mid-'90s, he joined Apple and ended up in their Advanced Technology Group, and later worked for HP, before returning to university life. He's now the co-director of an innovative combined MBA and MEM program (called MMM) at Northwestern University. He's also a cofounder of the usability consultancy Nielsen Norman Group.
Don Norman | Speaker | TED.com