TED2011
Roger Ebert: Remaking my voice
Roger Ebert: Tái tạo giọng nói của chính tôi.
Filmed:
Readability: 3.9
1,268,513 views
Khi nhà phê bình điện ảnh Roger Ebert mất đi hàm dưới vì ung thư, ông ấy mất khả năng nói chuyện. Tuy nhiên ông không mất đi giọng nói của mình. Trong một buổi nói chuyện cảm động tại TED năm 2011, Ebert và vợ, Chaz, cùng những người bạn là Dean Ornish và John Hunter, kể lại câu chuyện khác thường của ông.
Roger Ebert - Film critic and blogger
After losing the power to speak, legendary film critic Roger Ebert went on to write about creativity, race, politics and culture -- and film, just as brilliantly as ever. Full bio
After losing the power to speak, legendary film critic Roger Ebert went on to write about creativity, race, politics and culture -- and film, just as brilliantly as ever. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Roger Ebert: These are my words, but this is not my voice.
0
0
3000
Đây là ngôn từ của tôi, nhưng không phải giọng nói của tôi.
00:18
This is Alex, the best computer voice
1
3000
2000
Đây là Alex, giọng nói điện tử tốt nhất
00:20
I've been able to find,
2
5000
2000
mà tôi có thể tìm được
00:22
which comes as standard equipment on every Macintosh.
3
7000
3000
một tính năng tiêu chuẩn trên mọi máy tính Macintosh.
00:25
For most of my life,
4
10000
2000
Trong phần lớn cuộc đời mình,
00:27
I never gave a second thought to my ability to speak.
5
12000
3000
tôi chưa từng băn khoăn về khả năng phát ngôn của mình.
00:30
It was like breathing.
6
15000
2000
Nó tự nhiên như hơi thở vậy.
00:32
In those days, I was living in a fool's paradise.
7
17000
3000
Những ngày đó, tôi sống trên một thiên đường ngu ngốc
00:35
After surgeries for cancer
8
20000
2000
Sau khi các cuộc phẫu thuật ung thư
00:37
took away my ability to speak, eat or drink,
9
22000
3000
lấy đi của tôi khả năng nói và ăn uống,
00:40
I was forced to enter this virtual world
10
25000
2000
tôi bị giam hãm trong cái thế giới ảo này
00:42
in which a computer does some of my living for me.
11
27000
3000
nơi mà cái máy tính là một phần chức năng sống của tôi.
00:45
For several days now,
12
30000
2000
Gần đây,
00:47
we have enjoyed brilliant and articulate speakers here at TED.
13
32000
3000
chúng ta được nghe những nhà hùng biện lưu loát và sáng giá tại TED.
00:50
I used to be able to talk like that.
14
35000
2000
Tôi cũng từng làm được như vậy.
00:52
Maybe I wasn't as smart,
15
37000
2000
Có thể tôi không thông minh bằng,
00:54
but I was at least as talkative.
16
39000
2000
nhưng ít ra cũng nói được nhiều như vậy.
00:56
I want to devote my talk today
17
41000
2000
Tôi muốn dành cuộc nói chuyện của tôi hôm nay
00:58
to the act of speaking itself,
18
43000
2000
đơn thuần cho việc nói,
01:00
and how the act of speaking or not speaking
19
45000
2000
và về khả năng nói hay không thể nói
01:02
is tied so indelibly to one's identity
20
47000
2000
gắn chặt với đặc tính của một con người như thế nào
01:04
as to force the birth of a new person
21
49000
2000
cũng như đòi hỏi sự ra đời của một sinh linh mới
01:06
when it is taken away.
22
51000
2000
khi nó bị lấy đi.
01:08
However, I've found that listening to a computer voice
23
53000
2000
Tuy nhiên, tôi thấy rằng chỉ nghe một giọng nói điện tử
01:10
for any great length of time
24
55000
2000
trong một khoảng thời gian dài
01:12
can be monotonous.
25
57000
2000
có thể sẽ rất đơn điệu.
01:14
So I've decided to recruit some of my TED friends
26
59000
3000
Vậy nên tôi đã nhờ vài người bạn ở TED
01:17
to read my words aloud for me.
27
62000
2000
đọc to giùm tôi.
01:19
I will start with my wife, Chaz.
28
64000
3000
Đầu tiên là vợ tôi, Chaz.
01:25
Chaz Ebert: It was Chaz who stood by my side
29
70000
2000
Chaz Ebert: "Chaz là người đã đứng bên tôi
01:27
through three attempts to reconstruct my jaw
30
72000
4000
trong suốt 3 lần phẫu thuật làm lại hàm cho tôi
01:31
and restore my ability to speak.
31
76000
3000
và khôi phục khả năng nói.
01:34
Going into the first surgery
32
79000
2000
Trong lần mổ đầu tiên
01:36
for a recurrence of salivary cancer
33
81000
2000
do ung thư tuyến nước bọt tái phát
01:38
in 2006,
34
83000
2000
năm 2006,
01:40
I expected to be out of the hospital
35
85000
3000
Tôi tưởng sẽ được ra viện
01:43
in time to return to my movie review show,
36
88000
2000
kịp để quay lại với chương trình phê bình phim của tôi,
01:45
'Ebert and Roeper at the Movies.'
37
90000
3000
'Ebert và Roper ở rạp phim.'
01:48
I had pre-taped enough shows
38
93000
2000
Tôi đã thu trước nhiều show
01:50
to get me through six weeks of surgery
39
95000
3000
đủ cho 6 tuần tôi đi phẫu thuật
01:53
and recuperation.
40
98000
2000
và hồi phục.
01:55
The doctors took a fibula bone from my leg
41
100000
3000
Các bác sĩ đã lấy một xương mác từ chân tôi
01:58
and some tissue from my shoulder
42
103000
2000
và một chút mô từ vai tôi
02:00
to fashion into a new jaw.
43
105000
3000
tạo thành một bộ hàm mới.
02:04
My tongue, larynx and vocal cords
44
109000
3000
Lưỡi, thanh quản và dây thanh âm của tôi
02:07
were still healthy and unaffected.
45
112000
2000
thì vẫn tốt, chưa bị làm sao cả."
02:09
(Laughter)
46
114000
2000
(Tiếng cười)
02:12
(Laughter)
47
117000
9000
(Tiếng cười)
02:23
CE: I was optimistic,
48
128000
2000
"Tôi đã rất lạc quan,
02:25
and all was right with the world.
49
130000
2000
và đúng như vậy.
02:27
The first surgery was a great success.
50
132000
3000
Lần phẫu thuật đầu thành công mỹ mãn.
02:30
I saw myself in the mirror
51
135000
2000
Tôi tự ngắm tôi qua gương
02:32
and I looked pretty good.
52
137000
3000
và trông tôi cũng được lắm.
02:35
Two weeks later, I was ready to return home.
53
140000
3000
Hai tuần sau, tôi đã sẵn sàng để về nhà.
02:38
I was using my iPod
54
143000
2000
Khi tôi đang dùng iPod
02:40
to play the Leonard Cohen song
55
145000
2000
mở một bài hát của Leonard Cohen
02:42
'I'm Your Man'
56
147000
2000
"I'm Your Man"
02:44
for my doctors and nurses.
57
149000
3000
tặng các bác sĩ và y tá chăm sóc tôi.
02:47
Suddenly, I had an episode of catastrophic bleeding.
58
152000
4000
Bỗng nhiên, tôi bị chảy máu lênh láng
02:51
My carotid artery had ruptured.
59
156000
3000
Động mạch cảnh của tôi bị vỡ.
02:54
Thank God I was still in my hospital room
60
159000
3000
Lạy Chúa, tôi vẫn còn ở phòng bệnh
02:57
and my doctors were right there.
61
162000
3000
và các bác sĩ đang có mặt ở đó.
03:01
Chaz told me
62
166000
2000
Chaz nói với tôi
03:03
that if that song hadn't played for so long,
63
168000
2000
rằng nếu như bài hát đó không dài thế
03:05
I might have already been in the car, on the way home,
64
170000
3000
thì có lẽ tôi đã lên xe và đang trên đường về.
03:08
and would have died right there and then.
65
173000
3000
và có thể sẽ phải chết ở đó.
03:11
So thank you, Leonard Cohen,
66
176000
2000
Cám ơn ông, Leonard Cohen
03:13
for saving my life.
67
178000
3000
vì cứu sống tôi."
03:16
(Applause)
68
181000
4000
(Vỗ tay)
03:20
There was a second surgery --
69
185000
2000
Cuộc phẫu thuật thứ hai --
03:22
which held up for five or six days
70
187000
2000
giúp nối lại trong 5 hay 6 ngày gì đó
03:24
and then it also fell apart.
71
189000
3000
và rồi nó lại vỡ ra.
03:27
And then a third attempt,
72
192000
2000
Và rồi nỗ lực lần thứ 3
03:29
which also patched me back together pretty well,
73
194000
3000
cũng giúp nối lại động mạch của tôi khá ổn,
03:32
until it failed.
74
197000
3000
đến khi nó đổ bể.
03:36
A doctor from Brazil said
75
201000
2000
Một bác sĩ từ Brazil nói rằng
03:38
he had never seen anyone survive
76
203000
3000
ông ta chưa bao giờ thấy ai sống được
03:41
a carotid artery rupture.
77
206000
3000
khi bị vỡ động mạch cảnh.
03:44
And before I left the hospital,
78
209000
3000
Và trước khi tôi rời bệnh viện,
03:47
after a year of being hospitalized,
79
212000
3000
sau một năm điều trị,
03:50
I had seven ruptures
80
215000
2000
tôi có cả thảy 7 lần vỡ
03:52
of my carotid artery.
81
217000
2000
động mạch cảnh.
03:54
There was no particular day
82
219000
2000
Chưa bao giờ
03:56
when anyone told me
83
221000
2000
người ta cho tôi biết rằng
03:58
I would never speak again;
84
223000
2000
tôi sẽ không thể nói được nữa;
04:00
it just sort of became obvious.
85
225000
3000
chỉ là điều đó đã quá rõ ràng rồi.
04:03
Human speech
86
228000
2000
Giọng nói của con người
04:05
is an ingenious manipulation of our breath
87
230000
3000
là sự kết hợp khéo léo của hơi thở
04:08
within the sound chamber of our mouth
88
233000
3000
bên trong thanh quản của con người
04:11
and respiratory system.
89
236000
3000
và hệ hô hấp.
04:14
We need to be able to hold and manipulate that breath
90
239000
3000
Chúng ta cần phải giữ và điều chỉnh được hơi thở
04:17
in order to form sounds.
91
242000
3000
để tạo ra các âm thanh.
04:20
Therefore, the system
92
245000
2000
Do đó, hệ thống
04:22
must be essentially airtight
93
247000
3000
nhất thiết phải kín hơi
04:25
in order to capture air.
94
250000
3000
đễ giữ được khí.
04:28
Because I had lost my jaw,
95
253000
2000
Vì tôi đã mất hàm dưới
04:30
I could no longer form a seal,
96
255000
2000
nên tôi không còn giữ được hơi,
04:32
and therefore my tongue
97
257000
2000
và do đó lưỡi
04:34
and all of my other vocal equipment
98
259000
3000
và tất cả các bộ phận tạo âm khác của tôi
04:37
was rendered powerless.
99
262000
3000
cũng trở nên bất lực."
04:41
Dean Ornish: At first for a long time,
100
266000
2000
Dean Ornish: " Trong một khoảng thời gian dài ban đầu,
04:43
I wrote messages in notebooks.
101
268000
2000
tôi đã viết các tin nhắn trên các cuốn ghi chú.
04:45
Then I tried typing words on my laptop
102
270000
2000
Rồi tôi thử gõ các từ trên máy tính xách tay.
04:47
and using its built in voice.
103
272000
2000
và sử dụng giọng nói được cấy sẵn trong đó.
04:49
This was faster,
104
274000
2000
Cách này nhanh hơn,
04:51
and nobody had to try to read my handwriting.
105
276000
2000
và chẳng ai phải cố để đọc chữ viết của tôi.
04:53
I tried out various computer voices that were available online,
106
278000
3000
Tôi đã thử nhiều giọng nói điện tử có sẵn trên mạng,
04:56
and for several months I had a British accent,
107
281000
2000
và trong nhiều tháng tôi dùng một giọng Anh,
04:58
which Chaz called Sir Lawrence."
108
283000
2000
mà Chaz gọi là ngài Lawrence."
05:00
(Laughter)
109
285000
2000
(Tiếng cười)
05:02
"It was the clearest I could find.
110
287000
2000
"Đó là giọng dễ nghe nhất mà tôi có thể tìm được.
05:04
Then Apple released the Alex voice,
111
289000
2000
Sau đó hãng Apple phát hành giọng của Alex,
05:06
which was the best I'd heard.
112
291000
2000
thứ tốt nhất mà tôi từng biết.
05:08
It knew things like the difference
113
293000
2000
Nó biết những thứ như là sự khác biệt
05:10
between an exclamation point and a question mark.
114
295000
2000
giữ một dấu chấm cảm và một dấu chấm hỏi.
05:12
When it saw a period, it knew how to make a sentence
115
297000
2000
Khi nó thấy một khoảng nghỉ, nó biết cách tạo một câu sao cho
05:14
sound like it was ending instead of staying up in the air.
116
299000
4000
nghe như câu đang kết thúc thay vì lơ lửng trong không khí.
05:18
There are all sorts of html codes you can use
117
303000
2000
Có tất cả các loại mã html mà bạn có thể dùng
05:20
to control the timing and inflection of computer voices,
118
305000
3000
để điều khiển độ ngân và luyến của giọng nói điện tử,
05:23
and I've experimented with them.
119
308000
2000
và tôi đã kiểm nghiệm chúng.
05:25
For me, they share a fundamental problem: they're too slow.
120
310000
3000
Đối với tôi, chúng có chung 1 vấn đề căn bản, đó là: chúng quá chậm.
05:28
When I find myself in a conversational situation,
121
313000
3000
Khi tôi đang ở trong tình huống đối thoại,
05:31
I need to type fast and to jump right in.
122
316000
3000
tôi cần gõ thật nhanh và bắt kịp câu chuyện.
05:35
People don't have the time or the patience
123
320000
2000
Mọi người không có thời gian hoặc đủ kiên nhẫn
05:37
to wait for me to fool around with the codes
124
322000
2000
để chờ tôi loay hoay với đống mã lệnh
05:39
for every word or phrase.
125
324000
2000
cho tất cả các từ hay cụm từ.
05:41
But what value do we place on the sound of our own voice?
126
326000
3000
Nhưng giọng nói riêng của chúng ta thì có ý nghĩa gì?
05:44
How does that affect who you are as a person?
127
329000
3000
Điều này ảnh hưởng như thế nào đến việc bạn là một người ra sao?
05:47
When people hear Alex speaking my words,
128
332000
2000
Khi người ta nghe Alex phát ra những từ ngữ của tôi,
05:49
do they experience a disconnect?
129
334000
2000
họ có bị ngắt quãng không?
05:51
Does that create a separation or a distance
130
336000
2000
Liệu điều này có tạo ra sự phân biệt hay khoảng cách
05:53
from one person to the next?
131
338000
3000
giữa một người với người kia không?
05:56
How did I feel not being able to speak?
132
341000
2000
Tôi cảm thấy như thế nào khi không thế nói được?
05:58
I felt, and I still feel,
133
343000
2000
Tôi đã cảm thấy, và vẫn cảm thấy
06:00
a lot of distance from the human mainstream.
134
345000
2000
một khoảng cách lớn với phần lớn mọi người.
06:02
I've become uncomfortable when I'm separated from my laptop.
135
347000
4000
Tôi trở nên không thoải mái khi bị tách ra khỏi cái máy tính
06:06
Even then, I'm aware that most people have little patience
136
351000
2000
Cho dù trong tình huống đó, tôi thấy mọi người đều thông cảm
06:08
for my speaking difficulties.
137
353000
3000
cho những khó khăn trong việc nói năng của tôi.
06:11
So Chaz suggested finding a company that could make a customized voice
138
356000
3000
Nên Chaz đã gợi ý đi tìm một công ty có khả năng tạo ra một giọng nói theo yêu cầu
06:14
using my TV show voice
139
359000
2000
sử dụng giọng của tôi trên các chương trình tivi
06:16
from a period of 30 years.
140
361000
2000
trong khoảng 30 năm.
06:18
At first I was against it.
141
363000
2000
Đầu tiên tôi phản đối.
06:20
I thought it would be creepy
142
365000
2000
Tôi nghĩ sẽ rất rùng rợn
06:22
to hear my own voice coming from a computer.
143
367000
2000
khi nghe giọng của chính mình phát ra từ một cái máy tính.
06:24
There was something comforting about a voice that was not my own.
144
369000
3000
Có cái gì đó thoải mái hơn khi giọng nói đó không phải của tôi.
06:27
But I decided then to just give it a try.
145
372000
2000
Nhưng tôi quyết định thử một lần.
06:29
So we contacted a company in Scotland
146
374000
2000
Và chúng tôi liên lạc một công ty ở Scotland
06:31
that created personalized computer voices.
147
376000
3000
nơi có thể tạo ra giọng nói điện tử cá nhân.
06:34
They'd never made one from previously-recorded materials.
148
379000
3000
Họ chưa bao giờ tạo một giọng nào từ các dữ liệu được ghi âm trước cả.
06:37
All of their voices had been made by a speaker
149
382000
2000
Tất cả các giọng nói họ làm đều được tạo ra nhờ một người khác nói
06:39
recording original words in a control booth.
150
384000
2000
bằng cách ghi âm các từ gốc trong một buồng điều khiển.
06:41
But they were willing to give it a try.
151
386000
2000
Nhưng họ vẫn sẵn lòng thử.
06:43
So I sent them many hours of recordings of my voice,
152
388000
3000
Nên tôi gửi cho họ băng ghi âm nhiều giờ giọng của tôi,
06:46
including several audio commentary tracks
153
391000
2000
cộng thêm nhiều mẩu ghi âm bình luận
06:48
that I'd made for movies on DVDs.
154
393000
3000
mà tôi đã làm cho các bộ phim dạng DVDs.
06:51
And it sounded like me, it really did.
155
396000
2000
Và nó nghe như tôi nói vậy, nó thật sự giống.
06:53
There was a reason for that; it was me.
156
398000
3000
Có một lý do cho điều đó; nó chính là tôi.
06:56
But it wasn't that simple.
157
401000
2000
Tuy nhiên điều đó không đơn giản như vậy.
06:58
The tapes from my TV show weren't very useful
158
403000
3000
Các đoạn băng từ sô truyền hình của tôi không thực sự có ích
07:01
because there were too many other kinds of audio involved --
159
406000
3000
vì có quá nhiều âm thanh khác xen vào --
07:04
movie soundtracks, for example, or Gene Siskel arguing with me --
160
409000
3000
ví dụ như nhạc phim hay tiếng Gene Siskel đang phản bác tôi."
07:07
(Laughter)
161
412000
2000
(Tiếng cười)
07:09
and my words often had a particular emphasis
162
414000
2000
"Và các từ tôi nói thường được nhấn mạnh đặc biệt
07:11
that didn't fit into a sentence well enough.
163
416000
3000
nên chúng không phù hợp lắm khi ở cùng một câu.
07:14
I'll let you hear a sample of that voice.
164
419000
2000
Tôi sẽ cho các bạn nghe thử một đoạn.
07:16
These are a few of the comments I recorded for use
165
421000
3000
Đây là vài bình luận mà tôi đã ghi lại để dùng
07:19
when Chaz and I appeared on the Oprah Winfrey program.
166
424000
3000
khi Chaz và tôi xuất hiện trên chương trình Oprah Winfrey.
07:22
And here's the voice we call Roger Jr.
167
427000
2000
Và đây là một giọng mà chúng tôi gọi là Roger Jr.
07:24
or Roger 2.0.
168
429000
3000
hay Roger 2.0."
07:27
Roger 2.0: Oprah, I can't tell you how great it is
169
432000
2000
Roger 2.0: Oprah, tôi không thể diễn tả hết sự vui sướng
07:29
to be back on your show.
170
434000
3000
khi được trở lại chương trình của cô.
07:32
We have been talking for a long time,
171
437000
3000
Chúng ta đã nói chuyện từ lâu lắm rồi,
07:35
and now here we are again.
172
440000
2000
và giờ chúng ta lại gặp nhau lần nữa.
07:37
This is the first version of my computer voice.
173
442000
3000
Đó là phiên bản đầu tiên cho giọng nói điện tử của tôi.
07:40
It still needs improvement,
174
445000
2000
Nó vẫn cần nâng cấp,
07:42
but at least it sounds like me
175
447000
2000
nhưng ít nhất là nó nghe giống tôi
07:44
and not like HAL 9000.
176
449000
3000
và không như HAL 9000.
07:47
When I heard it the first time,
177
452000
2000
Khi tôi nghe nó lần đầu tiên,
07:49
it sent chills down my spine.
178
454000
3000
tôi rùng hết cả mình.
07:52
When I type anything,
179
457000
2000
Khi tôi gõ bất cứ thứ gì,
07:54
this voice will speak whatever I type.
180
459000
2000
giọng này sẽ phát ra bất cứ cái gì tôi gõ.
07:56
When I read something, it will read in my voice.
181
461000
3000
Khi tôi đọc cái gì đó, nó sẽ đọc bằng giọng của tôi.
07:59
I have typed these words in advance,
182
464000
3000
Tôi đã gõ trước những từ này,
08:02
as I didn't think it would be thrilling
183
467000
2000
vì tôi không nghĩ là có gì thích thú
08:04
to sit here watching me typing.
184
469000
2000
khi ngồi xem tôi gõ phím cả.
08:06
The voice was created by a company in Scotland
185
471000
3000
Giọng nói được tạo bởi một công ty ở Scotland
08:09
named CereProc.
186
474000
2000
tên là CereProc.
08:11
It makes me feel good
187
476000
2000
Tôi thấy rất ổn
08:13
that many of the words you are hearing were first spoken
188
478000
3000
khi nhiều từ mà các bạn đang nghe được trích ra
08:16
while I was commenting on "Casablanca"
189
481000
3000
từ lời bình luận của tôi cho 'Casablanca'
08:19
and "Citizen Kane."
190
484000
3000
và 'Citizen Kane'.
08:22
This is the first voice they've created for an individual.
191
487000
3000
Đây là giọng nói đầu tiên mà họ làm riêng cho một cá nhân.
08:25
There are several very good voices available for computers,
192
490000
3000
Có khá nhiều giọng tốt khác có sẵn cho các máy tính,
08:28
but they all sound like somebody else,
193
493000
3000
nhưng chúng giống giọng của ai đó,
08:31
while this voice sounds like me.
194
496000
3000
trong khi giọng này nghe như là tôi vậy.
08:34
I plan to use it on television, radio
195
499000
3000
Tôi dự định sẽ dùng nó trên tivi, đài
08:37
and the Internet.
196
502000
2000
và cả trên mạng nữa.
08:39
People who need a voice should know
197
504000
3000
Những ai cần một giọng nói nên biết rằng
08:42
that most computers already come with built-in speaking systems.
198
507000
3000
hầu hết các máy tính đã có hệ thống giọng nói tích hợp sẵn.
08:45
Many blind people use them
199
510000
2000
Nhiều người mù đang dùng chúng
08:47
to read pages on the Web to themselves.
200
512000
3000
khi họ tự đọc báo trên Web.
08:50
But I've got to say, in first grade,
201
515000
2000
Nhưng tôi vẫn phải nói rằng, ở cấp một,
08:52
they said I talked too much,
202
517000
2000
họ bảo rằng tôi nói quá nhiều,
08:54
and now I still can.
203
519000
2000
và bây giờ tôi vẫn có thể.
08:56
(Laughter)
204
521000
3000
(Tiếng cười)
08:59
Roger Ebert: As you can hear, it sounds like me,
205
524000
3000
Roger Ebert: Các bạn nghe đấy, nó giống hệt tôi,
09:02
but the words jump up and down.
206
527000
2000
nhưng các từ cứ lên lên xuống xuống.
09:04
The flow isn't natural.
207
529000
2000
Ngữ điệu không được tự nhiên cho lắm.
09:06
The good people in Scotland are still improving my voice,
208
531000
3000
Những người tốt bụng ở Scotland vẫn đang cải tiến giọng nói của tôi,
09:09
and I'm optimistic about it.
209
534000
2000
và tôi rất lạc quan về điều đó.
09:11
But so far, the Apple Alex voice
210
536000
2000
Tuy nhiên đến giờ, giọng Alex của Apple
09:13
is the best one I've heard.
211
538000
2000
vẫn là cái tốt nhất tôi từng nghe.
09:15
I wrote a blog about it
212
540000
2000
Tôi đã viết blog về nó
09:17
and actually got a comment from the actor who played Alex.
213
542000
3000
và thực sự đã có một bình luận từ chính diễn viên lồng tiếng Alex này.
09:20
He said he recorded many long hours in various intonations
214
545000
3000
Anh ta nói rằng mình đã ghi âm rất nhiều giờ với các ngữ điệu khác nhau
09:23
to be used in the voice.
215
548000
2000
dùng trong giọng này.
09:25
A very large sample is needed.
216
550000
3000
Thật sự cần một lượng mẫu rất lớn.
09:28
John Hunter: All my life I was a motormouth.
217
553000
3000
John Hunter: " Cả đời tôi nói như máy.
09:31
Now I have spoken my last words,
218
556000
3000
Giờ đây tôi đã nói những lời cuối cùng của đời mình,
09:34
and I don't even remember for sure
219
559000
2000
và thậm chí tôi không còn nhớ chắc chắn
09:36
what they were.
220
561000
2000
là tôi đã nói những gì.
09:38
I feel like the hero of that Harlan Ellison story
221
563000
3000
Tôi cảm thấy mình giống như người anh hùng trong câu chuyện của Harlan Ellison
09:41
titled "I Have No Mouth and I Must Scream."
222
566000
4000
có nhan đề 'Tôi không có miệng và tôi phải hét.'
09:45
On Wednesday, David Christian explained to us
223
570000
3000
Vào thứ 4, David Christian giải thích với chúng tôi
09:48
what a tiny instant the human race represents
224
573000
3000
rằng loài người mới chỉ là một khoảnh khắc nhỏ
09:51
in the time-span of the universe.
225
576000
2000
trong suốt thời gian tồn tại của vũ trụ.
09:53
For almost all of its millions and billions of years,
226
578000
3000
Trong hầu hết hàng triệu, hàng tỉ năm,
09:56
there was no life on Earth at all.
227
581000
3000
chẳng có sự sống nào trên địa cầu cả.
09:59
For almost all the years of life on Earth,
228
584000
3000
Trong hầu hết thời gian sự sống bắt đầu trên trái đất,
10:02
there was no intelligent life.
229
587000
2000
chẳng có sự sống thông minh nào.
10:04
Only after we learned to pass knowledge
230
589000
2000
Chỉ khi chúng ta biết truyền đạt kiến thức
10:06
from one generation to the next,
231
591000
2000
từ thế hệ này sang thế hệ tiếp theo,
10:08
did civilization become possible.
232
593000
2000
thì sự khai sáng văn minh mới bắt đầu.
10:10
In cosmological terms,
233
595000
2000
Trong ngôn từ của vũ trụ học,
10:12
that was about 10 minutes ago.
234
597000
3000
thì nó mới chỉ khoảng 10 phút trước mà thôi.
10:15
Finally came mankind's most advanced and mysterious tool,
235
600000
4000
Cuối cùng, công cụ tiên tiến và kỳ bí nhất của loài người đã xuất hiện,
10:19
the computer.
236
604000
2000
máy vi tính.
10:21
That has mostly happened in my lifetime.
237
606000
3000
Điều này hầu như diễn ra trong suốt cuộc đời tôi.
10:24
Some of the famous early computers
238
609000
2000
Một số trong những cái máy tính nổi tiếng đầu tiên
10:26
were being built in my hometown of Urbana,
239
611000
3000
được lắp ở quê nhà tôi tại Urbana,
10:29
the birthplace of HAL 9000.
240
614000
3000
nơi sản sinh ra HAL 9000.
10:32
When I heard the amazing talk
241
617000
2000
Khi tôi nghe câu chuyện tuyệt vời
10:34
by Salman Khan on Wednesday,
242
619000
2000
của Salman Khan vào thứ tư,
10:36
about the Khan Academy website
243
621000
2000
về trang web của học viện Khan
10:38
that teaches hundreds of subjects to students all over the world,
244
623000
3000
nơi các giáo viên dạy hàng trăm môn học cho các sinh viên trên khắp thế giới,
10:41
I had a flashback.
245
626000
2000
tôi đã hồi tưởng lại.
10:43
It was about 1960.
246
628000
3000
Đó là khoảng năm 1960.
10:46
As a local newspaper reporter still in high school,
247
631000
3000
Khi tôi - báo cáo viên của một tờ báo địa phượng - vẫn còn học trung học,
10:49
I was sent over to the computer lab of the University of Illinois
248
634000
3000
tôi được cử đến phòng thí nghiệm máy tính của đại học Illinois
10:52
to interview the creators
249
637000
2000
để phỏng vấn các nhà chế tạo
10:54
of something called PLATO.
250
639000
2000
về thứ gọi là PLATO.
10:56
The initials stood for Programmed Logic
251
641000
2000
Những bước đầu tiên của lập trình logic
10:58
for Automated Teaching Operations.
252
643000
4000
cho hệ thống dạy học tự động.
11:02
This was a computer-assisted instruction system,
253
647000
3000
Đó là một hệ thống lệnh hỗ trợ bởi máy tính,
11:05
which in those days ran on a computer named ILLIAC.
254
650000
3000
mà ngày nay chạy trên một máy tính gọi là ILLIAC.
11:08
The programmers said it could assist students in their learning.
255
653000
4000
Các lập trình viên nói rằng nó có thể hỗ trợ các sinh viên trong quá trình học tập.
11:12
I doubt, on that day 50 years ago,
256
657000
3000
Tôi ngờ là, 50 năm về trước ấy,
11:15
they even dreamed of what Salman Khan has accomplished.
257
660000
4000
họ thậm chí đã mơ về điều mà Salman Khan vừa hoàn thành.
11:19
But that's not the point.
258
664000
2000
Nhưng đó không phải là vấn đề.
11:21
The point is PLATO was only 50 years ago,
259
666000
3000
Cái chính là PLATO mới chỉ 50 năm tuổi,
11:24
an instant in time.
260
669000
2000
một khoảng thời gian ngắn mà thôi.
11:26
It continued to evolve and operated in one form or another
261
671000
3000
Nó đã tiếp tục phát triển và hoạt động dưới dạng này hay dạng khác
11:29
on more and more sophisticated computers,
262
674000
3000
trên các máy tính tinh vi hơn rất nhiều,
11:32
until only five years ago.
263
677000
2000
cho đến 5 năm trước.
11:34
I have learned from Wikipedia
264
679000
2000
Tôi đã đọc từ Wikipedia
11:36
that, starting with that humble beginning,
265
681000
3000
rằng, bắt đầu bằng một khởi đầu khá khiêm tốn,
11:39
PLATO established forums, message boards,
266
684000
3000
PLATO đã thiết lập các diễn đàn, công cụ tin nhắn,
11:42
online testing,
267
687000
2000
kiểm tra trực tuyến,
11:44
email, chat rooms,
268
689000
2000
thư điện tử, phòng chat,
11:46
picture languages, instant messaging,
269
691000
3000
ngôn ngữ qua ảnh, và các chương trình chat
11:49
remote screen sharing
270
694000
2000
chia sẻ màn hình từ xa
11:51
and multiple-player games.
271
696000
3000
và các trò chơi nhiều người tham gia.
11:54
Since the first Web browser was also developed in Urbana,
272
699000
3000
"Kể từ khi trình duyệt web đầu tiên được phát triển ở Urbana,
11:57
it appears that my hometown
273
702000
2000
dường như quê nhà tôi,
11:59
in downstate Illinois
274
704000
2000
vùng phía nam Illinois,
12:01
was the birthplace
275
706000
2000
là nơi khai sinh ra
12:03
of much of the virtual, online universe we occupy today.
276
708000
3000
phần lớn thế giới online mà chúng ta có ngày nay.
12:06
But I'm not here from the Chamber of Commerce.
277
711000
2000
Nhưng tôi không đến đây để quảng cáo đâu."
12:08
(Laughter)
278
713000
2000
(Tiếng cười)
12:10
I'm here as a man who wants to communicate.
279
715000
3000
"Tôi đến đây như một người muốn được giao tiếp.
12:13
All of this has happened in my lifetime.
280
718000
3000
Tất cả những điều này đều diễn ra trong cuộc đời của tôi.
12:16
I started writing on a computer back in the 1970s
281
721000
3000
Tôi bắt đầu viết trên máy tính vào những năm 70
12:19
when one of the first Atech systems was installed
282
724000
3000
khi một trong những hệ thống Atech đầu tiên được cài đặt
12:22
at the Chicago Sun-Times.
283
727000
3000
ở thời báo Chicago Sun.
12:25
I was in line at Radio Shack
284
730000
2000
Tôi đã xếp hàng ở Radio Shack
12:27
to buy one of the first Model 100's.
285
732000
3000
để mua một trong những Model 100's đầu tiên.
12:30
And when I told the people in the press room at the Academy Awards
286
735000
3000
Và khi tôi bảo những người trong phòng ấn bản ở Giải thưởng Hàn lâm
12:33
that they'd better install some phone lines for Internet connections,
287
738000
3000
rằng tốt hơn họ nên lắp đặt vài đường điện thoại cho kết nối Internet,
12:36
they didn't know what I was talking about.
288
741000
3000
họ còn chẳng biết là tôi đang nói cái gì.
12:39
When I bought my first desktop,
289
744000
2000
Khi tôi mua cái máy để bàn đầu tiên,
12:41
it was a DEC Rainbow.
290
746000
2000
nó là một cái DEC Rainbow.
12:43
Does anybody remember that?"
291
748000
2000
Có ai còn nhớ không nhỉ?"
12:45
(Applause)
292
750000
3000
(Vỗ tay)
12:48
"The Sun Times sent me to the Cannes Film Festival
293
753000
2000
"Tờ thời báo The Sun cử tôi đến liên hoan phim Cannes
12:50
with a portable computer the size of a suitcase
294
755000
4000
với cái máy tính xách tay cỡ một cái va ly
12:54
named the Porteram Telebubble.
295
759000
2000
tên là Porteram Telebubble.
12:56
I joined CompuServe
296
761000
2000
Tôi tham gia Compuserve
12:58
when it had fewer numbers
297
763000
2000
khi nó mới có ít người
13:00
than I currently have followers on Twitter.
298
765000
2000
và hiện tại tôi có nhiều người theo đuổi trên Twitter đấy."
13:02
(Laughter)
299
767000
2000
(Tiếng cười)
13:06
CE: All of this has happened
300
771000
2000
CE:" Tất cả những điều này đã xảy ra
13:08
in the blink of an eye.
301
773000
2000
chỉ trong chớp mắt mà thôi.
13:10
It is unimaginable
302
775000
2000
Thật không thể tưởng tượng nổi
13:12
what will happen next.
303
777000
2000
điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.
13:14
It makes me incredibly fortunate
304
779000
3000
Tôi thật quá may mắn
13:17
to live at this moment in history.
305
782000
2000
khi sống trong khoảnh khắc này của lịch sử.
13:19
Indeed, I am lucky to live in history at all,
306
784000
3000
Thực sự, tôi rất may mắn khi sống trong lịch sử,
13:22
because without intelligence and memory
307
787000
3000
vì nếu không có trí tuệ và trí nhớ
13:25
there is no history.
308
790000
2000
thì sẽ không có lịch sử.
13:27
For billions of years,
309
792000
2000
Trong hàng tỷ năm,
13:29
the universe evolved
310
794000
2000
vũ trụ tiến hóa
13:31
completely without notice.
311
796000
2000
mà hoàn toàn không được biết tới.
13:33
Now we live in the age of the Internet,
312
798000
3000
Giờ đây chúng ta sống trong thời đại Internet,
13:36
which seems to be creating a form of global consciousness.
313
801000
3000
cái dường như tạo ra một dạng của sự hiểu biết toàn cầu.
13:39
And because of it,
314
804000
2000
Và bởi vì thế,
13:41
I can communicate
315
806000
2000
tôi có thể giao tiếp
13:43
as well as I ever could.
316
808000
2000
tốt như tôi đã từng có thể.
13:45
We are born into a box
317
810000
2000
Chúng ta được sinh ra trong một hộp kín
13:47
of time and space.
318
812000
3000
của không gian và thời gian.
13:50
We use words and communication
319
815000
2000
Chúng ta sử dụng từ ngữ và giao tiếp
13:52
to break out of it
320
817000
2000
đễ phá vỡ nó
13:54
and to reach out to others.
321
819000
3000
và tiếp cận với những cái khác.
13:57
For me, the Internet began
322
822000
2000
Đối với tôi, Internet khởi đầu
13:59
as a useful tool
323
824000
2000
như một công cụ hữu ích
14:01
and now has become something I rely on
324
826000
3000
và giờ đây nó trở thành cái gì đó tôi phụ thuộc vào
14:04
for my actual daily existence.
325
829000
3000
trong sinh hoạt hàng ngày.
14:07
I cannot speak;
326
832000
2000
Tôi không thể nói,
14:09
I can only type so fast.
327
834000
3000
tôi chỉ có thể gõ phím rất nhanh.
14:12
Computer voices
328
837000
2000
Các giọng nói điện tử
14:14
are sometimes not very sophisticated,
329
839000
3000
thỉnh thoảng không quá giả tạo,
14:17
but with my computer,
330
842000
2000
nhưng với cái máy tính của mình,
14:19
I can communicate more widely
331
844000
2000
tôi có thể giao tiếp rộng hơn
14:21
than ever before.
332
846000
2000
trước kia rất nhiều.
14:23
I feel as if my blog,
333
848000
3000
Tôi cảm thấy như thể blog của tôi,
14:26
my email, Twitter and Facebook
334
851000
3000
email của tôi, Twitter và Facebook
14:29
have given me a substitute
335
854000
2000
cho tôi một sự thay thế
14:31
for everyday conversation.
336
856000
3000
trong hội thoại hàng ngày.
14:34
They aren't an improvement,
337
859000
2000
Chúng không phải là sự tiến bộ,
14:36
but they're the best I can do.
338
861000
2000
nhưng chúng là tất cả những gì tôi có thể làm.
14:38
They give me a way to speak.
339
863000
3000
Chúng giúp tôi được nói.
14:41
Not everybody has the patience
340
866000
3000
Không mấy người có đủ kiên nhẫn
14:44
of my wife, Chaz.
341
869000
3000
như vợ tôi, Chaz.
14:48
But online,
342
873000
1000
Nhưng trên mạng,
14:49
everybody speaks at the same speed.
343
874000
3000
mọi người nói cùng tốc độ.
14:54
This whole adventure
344
879000
2000
Cả cuộc phiêu lưu này
14:56
has been a learning experience.
345
881000
2000
là một quá trình học hỏi.
14:58
Every time there was a surgery that failed,
346
883000
3000
Mỗi khi một cuộc phẫu thuật thất bại,
15:01
I was left with a little less flesh and bone.
347
886000
3000
tôi mất đi một phần xương thịt mình.
15:04
Now I have no jaw left at all.
348
889000
3000
Giờ đây, tôi chẳng còn tý hàm nào cả.
15:07
While harvesting tissue from both my shoulders,
349
892000
3000
Khi lấy các cơ từ hai vai của tôi,
15:10
the surgeries left me with back pain
350
895000
2000
xác bác sĩ phẫu thuật khiến tôi đau lưng
15:12
and reduced my ability to walk easily.
351
897000
4000
và giảm khả năng đi lại bình thường của tôi.
15:16
Ironic that my legs are fine,
352
901000
2000
Kỳ lạ rằng chân tôi vẫn tốt,
15:18
and it's my shoulders that slow up my walk.
353
903000
3000
và chính là vai tôi làm chậm bước đi của tôi.
15:21
When you see me today,
354
906000
2000
Khi các bạn thấy tôi bây giờ,
15:23
I look like the Phantom of the Opera.
355
908000
2000
Tôi trông như thể con ma trong nhà hát vậy."
15:25
But no you don't.
356
910000
2000
Nhưng không, anh không phải.
15:27
(Laughter)
357
912000
2000
(Tiếng cười)
15:29
(Applause)
358
914000
8000
(Vỗ tay)
15:39
It is human nature to look at someone like me
359
924000
3000
Khi ai đó nhìn vào một người như tôi
15:42
and assume I have lost some of my marbles.
360
927000
4000
tự nhiên thôi họ sẽ nghĩ rằng tôi đã mất một vài giác quan nào đó.
15:46
People --
361
931000
2000
Người ta --"
15:57
(Applause)
362
942000
6000
(Vỗ tay)
16:03
People talk loudly --
363
948000
2000
"Người ta nói to hơn--"
16:05
I'm so sorry.
364
950000
2000
Tôi xin lỗi.
16:07
Excuse me.
365
952000
2000
Phiền mọi người.
16:09
(Applause)
366
954000
4000
(Vỗ tay)
16:13
People talk loudly and slowly to me.
367
958000
4000
"Người ta nói to hơn và chậm hơn với tôi.
16:17
Sometimes they assume I am deaf.
368
962000
3000
Đôi khi họ coi là tôi đã điếc.
16:20
There are people who don't want to make eye contact.
369
965000
3000
Có những người không muốn nhìn vào tôi."
16:24
Believe me, he didn't mean this as --
370
969000
2000
Tin tôi đi, ý anh ấy không phải thế vì --
16:26
anyway, let me just read it.
371
971000
2000
như thường lệ, hãy để tôi chỉ đọc nó thôi.
16:28
(Laughter)
372
973000
3000
(Tiếng cười)
16:33
You should never let your wife read something like this.
373
978000
3000
Anh không bao giờ nên để vợ anh đọc những thứ như thế này.
16:36
(Laughter)
374
981000
4000
(Tiếng cười)
16:40
It is human nature
375
985000
2000
"Một cách tự nhiên thôi, người ta
16:42
to look away from illness.
376
987000
3000
không muốn nhìn thấy sự đau ốm.
16:45
We don't enjoy a reminder
377
990000
2000
Chúng ta không thích những gì gợi đến
16:47
of our own fragile mortality.
378
992000
3000
sự sống chết mỏng manh của mình.
16:50
That's why writing on the Internet
379
995000
2000
Đó là lý do tại sao viết trên Internet
16:52
has become a lifesaver for me.
380
997000
2000
đã trở thành vật cứu mạng của tôi.
16:54
My ability to think and write
381
999000
3000
Khả năng suy nghĩ và viết của tôi
16:57
have not been affected.
382
1002000
2000
không hề bị ảnh hưởng.
16:59
And on the Web, my real voice finds expression.
383
1004000
3000
Và trên Web, giọng nói thật của tôi có chỗ để thể hiện.
17:02
I have also met many other disabled people
384
1007000
3000
Tôi cũng đã gặp nhiều người khuyết tật khác
17:05
who communicate this way.
385
1010000
3000
cũng giao tiếp theo cách này.
17:08
One of my Twitter friends
386
1013000
2000
Một trong số các bạn Twitter của tôi
17:10
can type only with his toes.
387
1015000
2000
còn chỉ có thể gõ phím bằng ngón chân.
17:12
One of the funniest blogs on the Web
388
1017000
2000
Một trong số những blog hài hước nhất trên Web
17:14
is written by a friend of mine
389
1019000
2000
được viết bởi một người bạn tôi
17:16
named Smartass Cripple.
390
1021000
2000
tên là Người què hài hước."
17:18
(Laughter)
391
1023000
2000
(Tiếng cười)
17:20
Google him and he will make you laugh.
392
1025000
3000
" Google anh ấy và anh sẽ làm bạn phải cười đấy.
17:23
All of these people are saying, in one way or another,
393
1028000
2000
Tất cả những người đó đang nói, theo cách này hay cách khác,
17:25
that what you see
394
1030000
2000
rằng những gì bạn thấy
17:27
is not all you get.
395
1032000
2000
không hẳn đã đúng.
17:29
So I have not come here to complain.
396
1034000
3000
Nên tôi đến đây không phải để phàn nàn.
17:32
I have much to make me happy and relieved.
397
1037000
3000
Tôi có nhiều thứ khiến tôi hạnh phúc và xoa dịu muộn phiền.
17:35
I seem, for the time being,
398
1040000
2000
Tôi dường như, trong thời gian hiện tại,
17:37
to be cancer-free.
399
1042000
2000
miễn nhiễm với ung thư.
17:39
I am writing as well as ever.
400
1044000
2000
Tôi đang viết khỏe hơn bao giờ hết.
17:41
I am productive.
401
1046000
2000
Rất năng suất.
17:43
If I were in this condition at any point
402
1048000
3000
Nếu như tôi rơi vào tình huống này
17:46
before a few cosmological instants ago,
403
1051000
3000
chỉ 1 vài cái khoảnh khắc trước đó của vũ trụ thôi,
17:49
I would be as isolated as a hermit.
404
1054000
3000
có lẽ tôi đã bị cô lập như một nhà tu hành.
17:52
I would be trapped inside my head.
405
1057000
2000
Cõ lẽ tôi sẽ giam hãm trong những suy nghĩ của mình.
17:54
Because of the rush of human knowledge,
406
1059000
3000
Nhờ có sự đi lên của tri thức nhân loại,
17:57
because of the digital revolution,
407
1062000
2000
nhờ cuộc cách mạng kỹ thuật số,
17:59
I have a voice,
408
1064000
2000
tôi có một giọng nói,
18:01
and I do not need to scream.
409
1066000
3000
và tôi không cần phải hét lên,"
18:05
RE: Wait. I have one more thing to add.
410
1070000
4000
RE: Đợi chút, tôi muốn nói thêm điều này nữa.
18:10
A guy goes into a psychiatrist.
411
1075000
2000
Một người đến gặp bác sĩ tâm thần.
18:12
The psychiatrist says, "You're crazy."
412
1077000
3000
Bác sĩ nói, "Anh bị điên."
18:15
The guy says, "I want a second opinion."
413
1080000
3000
Người bệnh nói,"Tôi muốn nghe thứ khác"
18:18
The psychiatrist says, "All right, you're ugly."
414
1083000
4000
Bác sĩ nói, "Được rồi, anh thật đáng sợ."
18:22
(Laughter)
415
1087000
3000
(Tiếng cười)
18:25
You all know the test for artificial intelligence -- the Turing test.
416
1090000
4000
Mọi người đều biết bài kiểm tra cho trí tuệ nhân tạo -- bài kiểm tra Turing.
18:29
A human judge has a conversation
417
1094000
2000
Một người kiểm nghiệm cuộc đối thoại giữa
18:31
with a human and a computer.
418
1096000
2000
một người và một máy tính.
18:33
If the judge can't tell the machine apart from the human,
419
1098000
3000
Nếu người kiểm định không phân biệt được máy tính và người thật,
18:36
the machine has passed the test.
420
1101000
3000
thì máy tính đã vượt qua cuộc kiểm định.
18:39
I now propose a test for computer voices -- the Ebert test.
421
1104000
4000
Giờ tôi giới thiệu một bài kiểm tra cho giọng nói máy tính -- bài kiểm tra Ebert.
18:43
If a computer voice can successfully tell a joke
422
1108000
3000
Nếu một giọng nói máy tính có thể nói đùa thành công
18:46
and do the timing and delivery as well as Henny Youngman,
423
1111000
3000
và căn thời gian và thể hiện tốt như Henny Youngman,
18:49
then that's the voice I want.
424
1114000
2000
thì đó là giọng nói mà tôi cần.
18:51
(Applause)
425
1116000
32000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Roger Ebert - Film critic and bloggerAfter losing the power to speak, legendary film critic Roger Ebert went on to write about creativity, race, politics and culture -- and film, just as brilliantly as ever.
Why you should listen
By any measure, Roger Ebert was a legend. The first person to win a Pulitzer for film criticism, as film critic for the Chicago Sun-Times, he was best known for his decades-long reign as the co-host of Sneak Previews, a TV show with fellow Chicago critic Gene Siskel. For 23 years and three title changes (finally settling on Siskel and Ebert and the Movies) the two critics offered smart, short-form film criticism that guided America's moviegoing. After Gene Siskel died in 1999, Ebert kept on with critic Richard Roeper. (And he was also the co-screenwriter of the Russ Meyer cult classic Beyond the Valley of the Dolls, a fact that astounded more than a few young film students.)
In 2006, Ebert began treatment for thyroid cancer. He told the story of his many surgeries and setbacks in an immensely-worth-reading Esquire story in 2010. Enduring procedure after procedure, he eventually lost the lower part of his jaw -- and with it his ability to eat and speak. Turning to his blog and to Twitter, he found a new voice for his film work and his sparkling thoughts on ... just about everything. He tried his hand as an Amazon affiliate, became a finalist in the New Yorker caption contest, and started a controversy or two. In 2013 Ebert passed away from cancer at the age of 70.
Roger Ebert | Speaker | TED.com