TEDxDirigo
Roger Doiron: My subversive (garden) plot
Filmed:
Readability: 3.4
418,668 views
A vegetable garden can do more than save you money -- it can save the world. In this talk, Roger Doiron shows how gardens can re-localize our food and feed our growing population.
Roger Doiron - Gardening activist
Roger Doiron wants everyone to plant a garden. He’s the founder of Kitchen Gardeners International, a network of home gardeners. Full bio
Roger Doiron wants everyone to plant a garden. He’s the founder of Kitchen Gardeners International, a network of home gardeners. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:07
So, my name is Roger Doiron,
0
1142
1755
Tên tôi là Roger Doiron
00:08
and I have a subversive plot.
1
2921
2421
và tôi có 1 âm mưu phá hoại
00:11
(Laughter)
2
5366
2252
(Cười)
00:13
(Applause)
3
7642
1304
(Vỗ tay)
00:14
It is so subversive, in fact,
4
8970
2350
Nó thực phá hoại, thực ra nó có tiềm năng
00:17
that it has the potential
to radically alter the balance of power,
to radically alter the balance of power,
5
11344
4124
để thay đổi triệt để cán cân công lí
00:21
not only in our own country,
6
15492
2055
không chỉ ở đất nước ta
00:23
but in the entire world.
7
17571
1437
mà còn là cả thế giới
00:25
Now I realize, I'm sounding --
8
19824
1555
Giờ tôi nhận ra, mình nghe có vẻ
00:27
(Laughter)
9
21403
1013
(Cười)
00:28
a little bit like Dr. Evil now.
10
22440
2756
hơi giống Dr Evil
00:31
I understand that.
11
25220
1172
Tôi hiểu điều đó.
00:32
But trust me -- we have very,
very little in common.
very little in common.
12
26416
2786
Hãy tin tôi, chúng tôi thực rất khác nhau
00:35
His plots are all about
destruction and secrecy,
destruction and secrecy,
13
29226
3661
Âm mưu của ông ta toàn về huỷ diệt ẩn giấu
00:38
whereas my plots are about
creation and openness.
creation and openness.
14
32911
3028
trong khi của tôi là sáng tạo rộng mở
00:41
In fact, my plot can only work
15
35963
2509
Thực ra, mưu đồ của tôi chỉ hiệu quả
00:44
if I share it with as many
people as possible.
people as possible.
16
38496
2710
nếu tôi chia sẻ càng nhiều người càng tốt
00:47
So I'm going to share it with you now,
17
41230
1856
nên tôi sẽ share nó với các bạn
00:49
but you have to promise me
you're going to share it in turn.
you're going to share it in turn.
18
43110
2838
nhưng phải hứa rằng bạn sẽ lần lượt share
00:51
So here it is.
19
45972
1297
Và nó là đây.
00:53
Huh. That's not so good, is it?
20
47293
2387
Nó ko quá tuyệt nhỉ?
00:55
There's nothing particularly radical
or revolutionary about a patch of grass.
or revolutionary about a patch of grass.
21
49704
3715
Không gì cấp tiến phát triển ở đám cỏ này
00:59
What starts to get interesting
is when we turn it into this.
is when we turn it into this.
22
53443
3371
Thú vị bắt đầu khi biến nó thành thứ này
01:03
Now, I would like to suggest to you all
23
57759
2307
Giờ tôi muốn gợi ý các bạn
01:06
that gardening is a subversive activity.
24
60090
3061
rằng việc làm vườn là thứ việc phá hoại
01:09
(Laughter)
25
63175
1521
(Cười)
01:10
Think about this:
food is a form of energy.
food is a form of energy.
26
64720
2958
Hãy nghĩ: thực phẩm là 1 loại năng lượng
01:14
It's what our body runs on,
27
68578
1350
Thứ cơ thể cần để làm việc
01:15
but it's also a form of power.
28
69952
1817
nhưng cũng là một dạng quyền lực
01:18
And when we encourage people
to grow some of their own food,
to grow some of their own food,
29
72428
3414
Khi khuyến khích mọi người trồng thực phẩm
01:21
we're encouraging them
to take power into their hands,
to take power into their hands,
30
75866
3288
tức là động viên họ nắm quyền trong tay
01:25
power over their diet,
31
79178
1975
hơn cả chế độ ăn
01:27
power over their health
32
81177
1847
hơn cả sức khoẻ
01:29
and some power over their pocketbooks.
33
83048
2342
một vài thứ quyền lực hơn cả túi tiền
01:32
So I think that's quite subversive,
because we're also necessarily
because we're also necessarily
34
86090
3589
Vì thế nó khá tệ, và ta cũng cần
01:35
talking about taking that power away
35
89703
2927
nói về việc tước quyền ấy
01:38
from someone else,
36
92654
1220
từ kẻ nào khác
01:40
from other actors in society
that currently have power
that currently have power
37
94496
3212
từ 1 vài người trong xã hội hiện tại
01:43
over food and health.
38
97732
1425
có ảnh hưởng hơn cả thức ăn và sức khoẻ
01:45
You can think about
who those actors might be.
who those actors might be.
39
99181
2471
Bạn có thể nghĩ những người đó là ai
01:48
I also look at gardening
as a sort of healthy gateway drug,
as a sort of healthy gateway drug,
40
102627
3864
Làm vườn như 1 liều thuốc nghiện lành mạnh
01:52
you might say, to other forms
of food freedom.
of food freedom.
41
106515
3364
có thể nói, với các loại kiểm soát thức ăn
01:55
It's not long after you plant a garden
42
109903
2557
Sẽ k lâu sau khi bạn trồng vườn
01:58
that you start to say, "Hey,
I need to start to learn how to cook."
I need to start to learn how to cook."
43
112484
3476
và nói "Hey, mình cần học nấu ăn thôi"
02:01
(Laughter)
44
115984
2500
(Cười)
02:04
"You know, I might want
to look into food preservation
to look into food preservation
45
118508
2784
Tôi sẽ nhìn vào việc bảo quản đồ ăn
02:07
or I might want to look up
where my local farmer's market
where my local farmer's market
46
121316
3296
hoặc tra xem chợ nông dân địa phương
02:10
is located in my town."
47
124636
1511
toạ lạc ở đâu trong làng tôi
02:13
Now the other thing, of course,
with planting a garden,
with planting a garden,
48
127076
2904
Việc khác, dĩ nhiên, liên quan trồng vườn
02:16
especially a garden
in front of a white house
in front of a white house
49
130004
2622
đặc biệt là khu vườn trước Nhà Trắng
02:18
and on a sunny south lawn,
50
132650
1954
trên bãi cỏ phía Nam đầy nắng
02:20
is you never know who you might influence.
51
134628
2229
là bạn, k bao giờ biết bạn sẽ ảnh hưởng ai
02:22
(Laughter)
52
136881
1588
(Cười)
02:24
Now, I'm not exactly sure
what my white house garden's influence
what my white house garden's influence
53
138493
3679
tôi k thực sự chắc ảnh hưởng của khu vườn
02:28
was on the First Lady's,
54
142196
2352
đến Đệ Nhất Phu Nhân ra sao
02:30
but I can tell you this:
55
144572
1243
nhưng tôi có thể nói rằng
02:31
she's had an enormous influence on me
56
145839
2201
bà ấy ảnh hưởng lớn đến tôi
02:34
since planting hers.
57
148064
1259
từ ngày tôi làm vườn bà ấy
02:35
Now it hasn't been --
58
149347
1418
Giờ thì ko
02:36
(Laughter)
59
150789
3303
(Cười)
02:40
it hasn't been in the area of fashion.
60
154116
2077
Chưa nói đến thời trang
02:42
I understand that she's just
in a completely different league there,
in a completely different league there,
61
156217
4097
Tôi hiểu bà ấy hoàn toàn trội hơn
02:46
and I'm not even trying to compete.
62
160338
1921
và tôi ko cố để tranh đấu đâu
02:49
But she's really inspired me
to think much more boldly
to think much more boldly
63
163037
3428
Nhưng bà truyền cảm hứng cho tôi nghĩ sâu
02:52
about the role that I want to have
in the garden movement.
in the garden movement.
64
166489
3139
về vai trò tôi muốn có trong việc làm vườn
02:56
And so this is sort of
what I'm aspiring to here.
what I'm aspiring to here.
65
170189
2930
Đó là thể loại tôi mong chờ nơi đây.
02:59
(Laughter)
66
173143
2520
(Cười)
03:01
Now, pretty modest, right?
67
175687
2193
Khá khiêm tốn đúng ko
03:04
I like this picture.
68
178472
1186
Tôi thích bức hình này
03:05
I think it sort of captures me well,
69
179682
1785
Nó tả tôi khá ổn
03:07
not that I have any
divine connections whatsoever,
divine connections whatsoever,
70
181491
2343
dù tôi ko có kết nối thần thánh nào
03:09
but I like my facial expression there,
71
183858
2761
nhưng tôi thích biểu cảm gương mặt
03:12
because, if I've got
a worried look on my face,
a worried look on my face,
72
186643
2737
vì tôi có 1 biểu cảm lo lắng
03:15
it's not simply because I've got
20 pounds of squash over my head,
20 pounds of squash over my head,
73
189404
3668
ko phải vì tôi có trái bí 9kg trên đầu
03:19
but it's because I've got some
pretty heavy topics on my mind.
pretty heavy topics on my mind.
74
193096
3559
mà vì tôi có những suy nghĩ nặng đầu
03:22
And I want to share some of those
with you right now,
with you right now,
75
196679
2528
Và tôi muốn chia sẻ chúng ngay lúc này
03:25
starting off in the form of a very
short video I've produced for you,
short video I've produced for you,
76
199231
3899
bắt đầu với 1 video tôi làm cho các bạn
03:29
which is my best effort
to sum up the history of gastronomy
to sum up the history of gastronomy
77
203154
4387
là nỗ lực lớn tổng hợp lịch sử ẩm thực
03:33
in about 15 seconds.
78
207565
1570
trong 15 giây
03:36
("Also sprach Zarathustra" plays)
79
210806
3766
(Zarathustra)
03:52
(Laughter)
80
226930
2000
(Cười)
03:58
So, here we are.
81
232862
1482
Và ta ở đây
04:00
(Applause)
82
234368
4888
(Vỗ tay)
04:05
Now, that's a funny little clip,
83
239280
1537
Đó là 1 clip nhỏ hài hước
04:06
but it'd be even funnier
if it weren't so tragic
if it weren't so tragic
84
240841
2445
nhưng nó sẽ vui hơn nếu k quá bi kịch
04:09
and if it weren't so true.
85
243310
1316
và ko quá đúng
04:10
The reality is that we are in the midst
of an obesity epidemic,
of an obesity epidemic,
86
244650
3883
Thực tế chúng ta đang ở giữa dịch béo phì
04:14
and it's not simply
limited to our country.
limited to our country.
87
248557
2423
nó ko chỉ giới hạn ở nước ta
04:17
It's spreading around the world right now.
88
251004
2178
nó đang lan ra toàn thế giới lúc này
04:19
And in a sort of parallel universe,
89
253206
1931
Và trong sự tồn tại song song
04:21
we're also seeing
that hunger is on the rise.
that hunger is on the rise.
90
255161
2836
chúng ta thấy cái đói leo thang
04:24
Over 900 million people
right now are affected by it.
right now are affected by it.
91
258021
3610
Hơn 900 triệu người bị ảnh hưởng bởi nó.
04:27
That's three times the population
of the United States.
of the United States.
92
261655
2882
Gấp 3 lần số dân nước Mĩ.
04:30
But at the same time,
93
264561
1276
Cùng lúc đó,
04:31
world food prices are rising
94
265861
1728
giá thức ăn thế giới đang tăng cao
04:34
and world population is rising
and is set to reach 10 billion people
and is set to reach 10 billion people
95
268571
4676
và dân số tăng, dự đoán đạt 10 triệu người
04:39
by the end of the century.
96
273271
1572
vào cuối thế kỉ.
04:40
Now, another thing about the population
is we know that it's increasing,
is we know that it's increasing,
97
274867
3382
Điều khác về dân số ta biết nó đang tăng
04:44
but a lot of us don't realize
that it's also changing.
that it's also changing.
98
278273
3312
nhưng rất nhiều k nhận ra nó cũng đang đổi
04:47
There's a fundamental shift taking place.
99
281609
2064
Một trào lưu căn bản đang diễn ra.
04:49
As of 2007, we went from being
a primarily rural planet
a primarily rural planet
100
283697
4823
2007 ta từ 1 hành tinh nông thôn căn bản
04:54
to being a primarily urban one,
101
288544
2084
chuyển thành đô thị căn bản
04:56
and that has implications
for how we're going to feed these people,
for how we're going to feed these people,
102
290652
3144
hàm ý làm cách nào nuôi những người này
04:59
how we're going to get the food
to the people in the cities.
to the people in the cities.
103
293820
3253
làm sao ta đưa thức ăn đến dân thành phố
05:03
Now, I imagine that there are
some Stephen King fans
some Stephen King fans
104
297595
2521
Tưởng tượng có 1 vài fan của Stephen King
05:06
in the audience here,
105
300140
1170
trong những khán giả đây
05:07
and I'm one of them.
106
301334
1605
tôi là 1 trong số họ
05:08
But I can tell you, I haven't read
anything scarier than this here,
anything scarier than this here,
107
302963
4355
Nhưng tôi chưa hề đọc thứ gì đáng sợ hơn
05:13
and that's this statistic:
108
307342
1326
bảng thống kê này
05:14
in order to keep up
with the growing population,
with the growing population,
109
308692
3664
để theo kịp dân số tăng nhanh
05:18
we're going to need to grow more food
over the course of the next 50 years
over the course of the next 50 years
110
312380
4276
cần trồng nhiều thức ăn trong 50 năm tới
05:22
than we have grown over the course
of the past 10,000 years combined.
of the past 10,000 years combined.
111
316680
4767
hơn là trong 10 000 năm trước gộp lại
05:28
What makes this even more challenging
112
322326
2059
Điều làm việc này trở nên khó hơn
05:30
is that we're going to need
to grow all this food with less,
to grow all this food with less,
113
324409
4024
là cần trồng tất cả số lương thực với ít
05:34
and when I say less,
114
328457
1430
khi tôi nói ít
05:35
I mean a number of things.
115
329911
1299
nghĩa là 1 vài thứ gì đó
05:37
Less oil, for example.
116
331234
1737
Ít dầu hơn chẳng hạn
05:38
Most reputable geologists believe
that we've already reached
that we've already reached
117
332995
3361
Hầu hết các nhà địa chất học uy tín tin
05:42
peak oil production in the world.
118
336380
1914
ta đã chạm đỉnh sản xuất dầu thế giới
05:44
Now, you might not think in terms
of oil and food as being linked,
of oil and food as being linked,
119
338318
4150
Bạn nghĩ ko có liên kết giữa thức ăn - dầu
05:48
but there's a very strong link, in fact.
120
342492
2274
nhưng thực sự có 1 mối liên quan rõ rệt
05:50
It takes 10 calories of fossil fuel energy
121
344790
3611
Cần 10 calo nhiên liệu hoá thạch
05:54
in our highly industrialized food system
122
348425
2298
trong hệ thống hiện đại hoá thực phẩm
05:56
in order to produce
one calorie of food energy.
one calorie of food energy.
123
350747
2610
để sản xuất 1 calo năng lượng thực phẩm
06:00
We'll also need to grow
more food with less water.
more food with less water.
124
354294
2939
Ta cần trồng nhiều thức ăn với ít nước
06:03
These three images come from three
very different parts of the planet,
very different parts of the planet,
125
357257
3287
Ba hình này đến từ 3 nơi khác nhau
06:06
but they all tell the same story
of catastrophic drought.
of catastrophic drought.
126
360568
3834
nhưng cùng kể chung 1 câu chuyện hạn hán
06:10
We'll also need to grow
more food with less farmland.
more food with less farmland.
127
364881
2848
Ta cần trồng nhiều thức ăn với ít đất
06:13
Here, the pressures differ
from one place to the next.
from one place to the next.
128
367753
3403
Đây, áp lực khác từ nơi này tới nơi kia
06:17
In the Global South,
we're seeing desertification,
we're seeing desertification,
129
371180
2907
Nam Bán Cầu, ta thấy sa mạc hoá
06:20
whereas in the north,
we're seeing suburban sprawl.
we're seeing suburban sprawl.
130
374111
2487
ở phía Bắc, ta thấy sự mở rộng ngoại ô
06:23
We'll also have to grow more food
with less climate stability
with less climate stability
131
377561
3723
Cần trồng nhiều thức ăn ít ổn định khí hậu
06:27
and less genetic diversity.
132
381308
2291
ít đa dạng gen
06:29
Now, this is really important.
133
383623
1483
Và đây thực sự quan trọng
06:31
We need our genetic varieties
134
385130
1937
Ta cần sự đa dạng gen
06:33
because they're a sort of insurance policy
against climate change.
against climate change.
135
387091
4899
nó như sự bảo đảm chống biến đổi khí hậu
06:38
We heard earlier today
136
392014
1188
Ta đã nghe nói
06:39
"not putting all of our eggs
in one basket."
in one basket."
137
393226
2269
đừng đặt tất cả những gì bạn có vào 1 nơi
06:41
Well, we shouldn't be doing
the same with our tomatoes, either.
the same with our tomatoes, either.
138
395519
3612
Ta cũng k nên làm tương tự với đám cà chua
06:45
We're also going to need
to grow more food with less time.
to grow more food with less time.
139
399155
3825
Ta cần trồng nhiều thức ăn mà ít thời gian
06:49
Now here, I'm not simply talking
about the ticking time bomb
about the ticking time bomb
140
403358
3407
Tôi ko đơn thuần nói quả bom đang hẹn giờ
06:52
that is the global population.
141
406789
1701
đó là dân số thế giới
06:54
I'm talking about
the amount of time we all have
the amount of time we all have
142
408514
3169
Mà nói về thời gian ta có
06:57
in order to put
a decent meal on the table.
a decent meal on the table.
143
411707
2533
để dọn 1 bữa ăn lên bàn
07:00
And that "31" figure there
is not something arbitrary.
is not something arbitrary.
144
414264
3258
Và số liệu 31 đó ko phải thứ gì tuỳ tiện
07:03
That's the average amount of time
the American family spends
the American family spends
145
417546
3739
Là thời gian trung bình gia đình Mĩ dùng
07:07
preparing, eating and cleaning up
after meals per day.
after meals per day.
146
421309
3785
để chuẩn bị ăn và dọn dẹp bữa ăn mỗi ngày
07:12
31 minutes.
147
426824
1208
31 phút
07:14
So somewhere in there, we're going
to need to also fit in growing food.
to need to also fit in growing food.
148
428056
4354
Ta cần tương thích với việc trồng thức ăn
07:18
Alright?
149
432434
1158
Phải ko?
07:19
And I think we do need to do that,
150
433616
1825
Và tôi nghĩ ta cần làm vậy
07:21
but that's also going to mean
that somewhere along the way,
that somewhere along the way,
151
435465
2847
điều đó cũng đồng nghĩa việc ngay lúc đó
07:24
something's going to have to give.
152
438336
1649
thứ gì đó cần được trao đi
07:26
So it sort of leaves us feeling like this.
153
440009
2974
Và cho ta cảm nhận như thế này
07:29
(Laughter)
154
443007
1192
(Cười)
07:30
You know?
155
444223
1164
Bạn biết không?
07:31
It's time to leave town
or even perhaps leave planets.
or even perhaps leave planets.
156
445411
2560
Đến lúc rời thị trấn, thậm chí hành tinh.
07:33
But where do we go?
157
447995
1551
Nhưng ta đi đâu?
07:35
Where do we go
when we only have one planet?
when we only have one planet?
158
449570
2109
Đi đâu khi ta chỉ có 1 hành tinh?
07:37
And where do we go
where the going gets tough?
where the going gets tough?
159
451703
2621
Và ta đi đâu khi đường càng khó khăn?
07:40
Well, if we were to listen to a lot
of our political leaders over the years,
of our political leaders over the years,
160
454348
3891
Nếu ta nghe các chính khách dẫn đầu nói
07:44
we would simply go shopping.
161
458263
1456
ta có lẽ đi mua sắm.
07:45
Right?
162
459743
1372
Đúng không?
07:47
Because we have this unwavering belief,
163
461139
2494
Bởi ta có 1 niềm tin ko lay chuyển
07:49
especially in American political culture,
164
463657
1954
đặc biệt trong văn hoá chính trị Mĩ
07:51
that we can shop our way
out of just about any problem.
out of just about any problem.
165
465635
2699
mua sắm theo bất kì cách nào thật dễ dàng
07:55
But the reality is something different.
166
469114
2001
Nhưng thực tế thì khác
07:57
We're not going to solve
our food problems and our health problems
our food problems and our health problems
167
471139
3495
Ta sẽ giải quyết vấn đề thực phẩm sức khoẻ
08:00
simply by switching from regular Coke
168
474658
3271
đơn giản đổi từ lon Coke thường
08:03
to some future green iteration thereof.
169
477953
3430
sang một thói quen xanh hơn
08:08
And although the large food companies
would like us to believe
would like us to believe
170
482451
5191
Dù các công ti thực phẩm lớn muốn ta tin
08:13
that we can give our children
all of the vitamins, minerals
all of the vitamins, minerals
171
487666
3662
họ đã cung cấp vitamin khoáng cho con trẻ
08:17
and immunity-building
substances that they need
substances that they need
172
491352
2467
các chất tăng cường miễn dịch bọn trẻ cần
08:19
without even leaving
the chocolatey cereal aisle --
the chocolatey cereal aisle --
173
493843
2662
mà ko phải bỏ bữa ngũ cốc socola
08:22
(Laughter)
174
496529
1040
(Cười)
08:23
the truth is something quite different.
175
497593
2082
Sự thật là 1 thứ hơi khác
08:25
Now, what's become
even more troublesome of late
even more troublesome of late
176
499699
2788
Giờ là thứ hơi rắc rối
08:28
is that even the foods
that ought to be healthy aren't always so,
that ought to be healthy aren't always so,
177
502511
4952
thức ăn lành mạnh k phải lúc nào cũng tốt,
08:33
and we're starting to lose confidence
in our food system, I think.
in our food system, I think.
178
507487
3202
ta dần mất niềm tin vào hệ thống thực phẩm
08:36
The bigger it becomes
and the more complex it becomes.
and the more complex it becomes.
179
510713
3311
Nó dần to hơn và phức tạp hơn.
08:40
And we've seen this time and time again.
180
514048
1906
Và ta thấy nó thường xuyên
08:41
This is an image
from the latest E. coli outbreak.
from the latest E. coli outbreak.
181
515978
3631
Đây là ảnh từ 1 cuộc đại dịch E.coli
08:45
In this case, it was in Europe,
182
519633
1671
Truong trường hợp này là ở châu Âu
08:47
and we think it was started
with bean sprouts, of all things.
with bean sprouts, of all things.
183
521328
4896
ta nghĩ nó bắt nguồn từ đậu nảy mầm
08:53
So we have this sort of
shopper's dilemma right now.
shopper's dilemma right now.
184
527017
2993
Giờ ta có sự phân vân của người mua hàng
08:56
We have all of these different foods --
185
530034
2106
Ta có tất cả các thứ thực phẩm này
08:58
30,000 foods in the average
big-box grocery store --
big-box grocery store --
186
532164
4166
30 000 loại trong 1 cửa hiệu thực phẩm
09:02
but we have less confidence
in those foods,
in those foods,
187
536354
2461
nhưng ta k còn tin tưởng về chúng
09:04
and we have less confidence in the actors
188
538839
2567
và cả những người
09:07
that are putting those foods
on the shelves.
on the shelves.
189
541430
2154
đặt chúng lên kệ
09:10
I think we need to redefine
what good food is.
what good food is.
190
544192
2391
Tôi nghĩ cần định nghĩa lại thực phẩm tốt
09:13
This is an interesting image
from Berlin, Germany,
from Berlin, Germany,
191
547011
2504
Đây là 1 bức ảnh thú vị từ Berlin Đức
09:15
where somebody started planting
shopping carts and leaving them around.
shopping carts and leaving them around.
192
549539
3406
khi ai đó trồng cây vào xe đẩy và để đấy
09:18
Those are potatoes, by the way.
193
552969
1552
Nhân tiện, đó là khoai tây
09:20
But in addition to redefining
what good food is,
what good food is,
194
554845
2559
Bên cạnh việc tái định nghĩa thực phẩm tốt
09:23
I think we need to redefine
our living spaces.
our living spaces.
195
557428
2563
ta cần tái định nghĩa không gian sống
09:26
Instead of seeing this as a yard,
196
560015
2312
thay vì nhìn chúng như 1 cái sân
09:29
we need to think of it more
as like a full-service greengrocer.
as like a full-service greengrocer.
197
563186
3556
ta cần nhìn như 1 cửa tiệm xanh tiện nghi
09:32
That's, in fact, my yard,
and that's how I look at it.
and that's how I look at it.
198
566766
3029
Đó là sân nhà tôi, cách tôi nhìn nó.
09:35
That's what we transformed our yard into,
199
569819
3197
Đó là thứ tôi biến sân nhà thành
09:39
and I think a really key
message is this one:
message is this one:
200
573040
2331
và tôi nghĩ thông điệp quan trọng là
09:41
gardens grow good food.
201
575395
2429
khu vườn trồng ra thực phẩm tốt
09:44
And when I say good food,
202
578330
1576
Và khi tôi nói thực phẩm tốt
09:45
I mean a number of different things.
203
579930
1731
ý tôi là có rất nhiều thứ
09:47
I mean food that is safe,
204
581685
1448
Thực phẩm an toàn,
09:49
food that is healthy,
205
583157
1432
thực phẩm lành mạnh
09:50
food that is absolutely gorgeous
206
584613
1941
thực phẩm trông hoàn toàn đẹp mắt
09:52
and delicious.
207
586578
1186
và ngon.
09:54
Another important message is this one:
208
588319
2211
Một thông điệp quan trọng khác
09:56
gardens grow healthy kids and families.
209
590554
2749
vườn tạo ra đứa trẻ, gia đình khoẻ mạnh
09:59
Those happen to be my two youngest sons,
210
593327
2504
Điều đó xảy ra với cậu trai nhỏ của tôi
10:01
and they look healthy
and they are healthy,
and they are healthy,
211
595855
2300
chúng trông mạnh khoẻ và chúng mạnh khoẻ
10:04
and I think it has to do with the fact
that they grew up in gardens
that they grew up in gardens
212
598179
3968
tôi nghĩ chúng lớn lên trong khu vườn
10:08
and they know where good food comes from.
213
602171
2320
chúng biết thực phẩm tốt đến từ đâu
10:10
And in fact, they know how
to grow some of it themselves.
to grow some of it themselves.
214
604515
3478
Và chúng biết trồng 1 số loại
10:14
But in the current economy,
I think it's key to get this message out,
I think it's key to get this message out,
215
608017
3416
Trong nền KT hiện tại, cần biết rằng
10:17
that gardens also grow
important economic savings for families.
important economic savings for families.
216
611457
4608
khu vườn góp phần vào kinh tế gia đình
10:22
And you can pretty much
take my word on this one,
take my word on this one,
217
616089
2728
Bạn có thể tin tôi
10:24
because in addition to crunching
the vegetables a couple of years ago,
the vegetables a couple of years ago,
218
618841
4725
vì ngoài việc nghiền rau củ vài năm trước
10:29
my wife and I also crunched the numbers,
219
623590
2248
vợ và tôi nghiền cả những con số
10:31
and we found out that at the end,
220
625862
2119
và chúng tôi nhận ra phút cuối
10:34
we had saved well over 2,000 dollars
by growing our own food.
by growing our own food.
221
628005
3710
tiết kiệm hơn 2000$ nhờ tự trồng thực phẩm
10:39
So you could be asking this question now:
222
633000
2162
Giờ thì bạn sẽ hỏi
10:41
If gardens grow all of these great things,
how do we grow more gardens?
how do we grow more gardens?
223
635186
4255
Vườn thật tuyệt vời, làm sao có thêm vườn?
10:45
That's, in fact, the question
that my organization,
that my organization,
224
639465
2661
Câu hỏi này, với tổ chức của tôi
10:48
Kitchen Gardens International,
225
642150
1470
Kitchen Gardens International,
10:49
is both asking and answering.
226
643644
2545
đang tự hỏi và trả lời
10:52
And our answer is essentially this one:
227
646213
2041
Và câu trả lời cần thiết là
10:54
we're going to need to leverage
the resources and power that we have,
the resources and power that we have,
228
648278
4090
Chúng tôi cần đòn bẩy nguồn tài nguyên
10:58
the gardens and gardeners that we have,
229
652392
2649
mà khu vườn và ng làm vườn có
11:01
in order to grow and inspire even more.
230
655065
2963
để trồng trọt và truyển cảm hứng hơn nữa.
11:04
And as I said before, you never know
who you might inspire.
who you might inspire.
231
658492
3366
Như đã nói, bạn k biết bạn sẽ ảnh hưởng ai
11:07
(Laughter)
232
661882
1749
(Cười)
11:09
Now if this campaign was successful,
233
663655
2837
Nếu chiến dịch thành công,
11:12
I think it wasn't simply because we had
a visionary First Lady
a visionary First Lady
234
666516
4599
tôi ko nghĩ chỉ vì ta có Đệ Nhất Phu Nhân
11:17
taking up residence at the White House --
235
671139
2442
sống ở Nhà Trắng
11:19
that certainly was a major part of it --
236
673605
2051
góp 1 phần lớn vào
11:21
and it wasn't simply because we had
some celebrity chefs and authors
some celebrity chefs and authors
237
675680
3232
mà còn vì các đầu bếp, tác giả danh tiếng
11:24
saying this would be a good idea to do.
238
678936
2163
nói rằng đây là 1 ý kiến tuyệt vời.
11:27
I think it was ultimately made possible
239
681123
2758
Tôi nghĩ cuối cùng cũng thành công
11:29
by the fact that there were
a lot of people who wanted it to happen.
a lot of people who wanted it to happen.
240
683905
3328
vì có rất nhiều người muốn nó xảy ra
11:33
There was a movement that made it happen.
241
687257
2188
Có 1 phong trào khiến nó xảy ra
11:35
And my organization tried
to sort of channel some of that energy
to sort of channel some of that energy
242
689469
3352
Và tổ chức của tôi cố phân loại năng lượng
11:38
of the movement
243
692845
1153
của phong trào
11:40
and direct it towards the White House.
244
694022
2287
và chuyển thẳng tới Nhà Trắng
11:42
And we had a lot of luck
245
696333
1192
Và chúng tôi thật may mắn
11:43
in terms of getting our message
out there to the media.
out there to the media.
246
697549
2636
về phần đưa thông điệp đến đại chúng
11:46
We had a petition on Facebook,
110,000 signatures.
110,000 signatures.
247
700209
3522
Có 1 cuộc bỏ phiếu trên FB, 110000 chữ kí
11:49
We had viral images and videos,
248
703755
2447
Chúng tôi có hình ảnh, video rộng khắp.
11:52
and we did crazy things like
symbolically putting the White House lawn
symbolically putting the White House lawn
249
706226
3838
chúng tôi làm thứ điên khùng như rao bán
11:56
up for sale on eBay.
250
710088
2171
thảm cỏ Nhà Trắng tượng trưng ở Ebay
11:59
But we need to do even more,
251
713141
1387
Nhưng chúng tôi cần làm thêm
12:00
and what we're trying to do
in my organization
in my organization
252
714552
2211
và thứ chúng tôi cố gắng
12:02
is to connect people online,
253
716787
1341
để kết nối trực tuyến
12:04
but also to connect people in person.
254
718152
2156
và cả tận mặt mọi người.
12:06
This is an image from a little
holiday we invented
holiday we invented
255
720332
2964
Đây - bức ảnh từ chuyến đi chơi chúng tôi
12:09
called "World Kitchen Garden Day."
256
723320
1969
sáng tạo nên, "World Kitchen Garden Day".
12:11
It's at the end of August each year,
257
725313
1961
Cuối tháng tám hằng năm,
12:13
and it's just about bringing
people together in gardens
people together in gardens
258
727298
2609
chỉ là việc tụ tập mọi người trong vườn
12:15
to learn from one another,
259
729931
1396
học tập lẫn nhau
12:17
to experience a garden
as a community experience.
as a community experience.
260
731351
2768
trải nghiệm vườn như trải nghiệm cộng đồng
12:20
We also need to grow
the next generation of gardeners,
the next generation of gardeners,
261
734143
2792
Chúng tôi cần tạo thế hệ làm vườn kế tiếp
12:22
and we're doing that
in the United States and abroad.
in the United States and abroad.
262
736959
2607
và chúng tôi đang làm ở Mĩ và nước ngoài.
12:26
But there's still so much more
that needs to be done,
that needs to be done,
263
740110
3054
Nhưng vẫn còn nhiều thứ cần làm
12:29
and I think this slide sort of captures
where we need to go.
where we need to go.
264
743188
3017
Và tôi nghĩ đây là những thứ cần tiếp tục
12:32
We need a road map,
265
746229
1320
Cần bản đồ đường bộ
12:33
and I picked this slide for a reason.
266
747573
1784
và tôi chọn slide này vì lí do
12:35
We've got a bike garden on the left
267
749381
1713
Chúng tôi có vườn xe đạp, bên trái
12:37
and a map of the Netherlands on the right.
268
751118
2042
bản đồ Hà Lan bên phải
12:39
I was in the Netherlands early this year
269
753184
1988
Tôi ở Hà Lan vào khoảng sớm năm nay
12:41
and was absolutely amazed
by the amount of bikes on the road;
by the amount of bikes on the road;
270
755196
3972
và tôi kinh ngạc bởi số xe đạp trên đường
12:45
26 percent of all trips taken
in the Netherlands are by bicycle,
in the Netherlands are by bicycle,
271
759192
3682
26% các chuyến đi ở Hà Lan đều bằng xe đạp
12:48
and it's gotten me thinking:
272
762898
1352
nó khiến tôi nghĩ
12:50
How do we get that happening
in terms of food and gardens?
in terms of food and gardens?
273
764274
2938
Làm sao áp dụng cho thực phẩm, khu vườn?
12:53
How would we get 26 percent of all produce
coming from backyard gardens?
coming from backyard gardens?
274
767236
3726
Làm sao để 26% nông sản đến từ vườn nhà?
12:56
That might sound like a lot,
275
770986
1671
Nghe có vẻ nhiều.
12:58
because we're probably at about
two percent at the most right now.
two percent at the most right now.
276
772681
3159
vì có lẽ chúng tôi chỉ đạt 2% lúc này
13:01
But if you take into consideration
277
775864
1673
Nhưng nếu nghĩ kĩ
13:03
that at the peak of the victory garden
movement last century,
movement last century,
278
777561
3281
đỉnh cao của phong trào vườn thế kỉ trước
13:06
40 percent of all produce
was coming from gardens.
was coming from gardens.
279
780866
3283
40% nông sản đến từ vườn nhà.
13:10
We can get there again.
280
784173
1974
Chúng ta sẽ làm lại điều đó lần nữa.
13:12
And I think this is a really good start.
281
786171
1964
Và tôi nghĩ đây là khởi đầu tốt.
13:14
The White House garden
is certainly very inspirational.
is certainly very inspirational.
282
788159
2871
Vườn Nhà Trắng đầy cảm hứng.
13:17
That's actually sort of a snapshot
of what the garden looked like
of what the garden looked like
283
791054
3168
Đó là ảnh chụp 1 khu vườn trông ra sao
13:20
when it was planted earlier this spring --
284
794246
2024
khi chúng được trồng sớm xuân này
13:22
lots of diversity, lots of healthy crops.
285
796294
2740
rất đa dạng, rất nhiều cây trồng khoẻ mạnh
13:25
However, this is not a good representation
286
799058
2944
Tuy nhiên, đây ko phải 1 sự trình bày ổn
13:28
of our federal agriculture policy.
287
802026
1869
về chính sách nông nghiệp liên bang.
13:29
(Laughter)
288
803919
1561
(Cười)
13:31
If we were to take the model here,
the diagram of that particular garden,
the diagram of that particular garden,
289
805504
4679
Nếu lấy ví dụ, biểu đồ của khu vườn kia
13:36
and sort of transpose it
onto our federal agriculture policy,
onto our federal agriculture policy,
290
810207
4440
biến ra chính sách nông nghiệp liên bang
13:40
we'd get this:
291
814671
1236
ta có thứ này
13:42
billions of billions of dollars
going to support
going to support
292
816759
2967
hàng tỉ tỉ đô cần để hỗ trợ
13:45
just a handful of commodity crops
293
819750
2508
1 vụ mùa thương phẩm nhỏ lẻ
13:49
with just that tiny little bit at the top
for fruits and vegetables.
for fruits and vegetables.
294
823032
3763
chỉ với 1 tí nhỏ dành cho rau quả.
13:52
This is scandalous. This is scandalous.
295
826819
2620
Thật tai hoạ. Tai hoạ.
13:55
We need to do something about this.
296
829463
1972
Ta cần làm gì với nó.
13:59
I think one place we could start
is we could look at the tax code.
is we could look at the tax code.
297
833774
3719
Nơi ta bắt đầu là mã số thuế.
14:03
We're already using the tax code
to encourage green transport
to encourage green transport
298
837517
3774
Dùng mã thuế khuyến khích vận chuyển xanh
14:07
and green shelter.
299
841315
1364
và chỗ trú xanh.
14:08
Why not green food?
300
842703
1343
Sao ko là thực phẩm xanh?
14:10
We're in the midst now of talking
about another stimulus package.
about another stimulus package.
301
844070
3274
Chúng ta đang nói đến nâng cao bao bì.
14:13
Why not a garden stimulus package?
302
847368
2754
Sao k là nâng cao cho nhà vườn?
14:16
Why not?
303
850146
1176
Tại sao không?
14:17
(Applause)
304
851346
2754
(Vỗ tay)
14:25
In terms of other things
that we need to be doing,
that we need to be doing,
305
859395
2444
Về những thứ ta cần làm
14:27
we need to move down to the local level
306
861863
1938
ta cần chuyển xuống cấp độ địa phương
14:29
and we need to make sure
that gardens are legal.
that gardens are legal.
307
863825
2451
và chắc rằng khu vườn hợp pháp.
14:32
This is an illegal garden.
At least it was.
At least it was.
308
866300
2087
Đây là 1 khu vườn bất hợp pháp. Đã từng.
14:34
It's from Michigan earlier this year.
309
868411
1857
Ở Michigan đầu năm nay.
14:36
It was planted by a woman,
a mother of four,
a mother of four,
310
870292
2927
Trồng bởi 1 phụ nữ, mẹ của 4 đứa con,
14:39
and she nearly faced
a 93-day jail sentence
a 93-day jail sentence
311
873243
3265
và bà ta gần như nhận án 93 ngày giam
14:42
because she planted it in her front yard.
312
876532
2213
vì đã trồng ở sân trước.
14:45
We still have laws from the 20th century.
313
879175
4145
Chúng ta có luật từ thế kỉ 20.
14:49
We need to bring our codes up
to the realities that we are facing now.
to the realities that we are facing now.
314
883344
5714
Ta cần đem những luật lệ về hiện tại.
14:55
We need to figure out also
new ways of getting people into gardens,
new ways of getting people into gardens,
315
889082
3769
Tìm cách đem mọi người đến gần với vườn
14:58
people who don't have yards.
316
892875
1527
những người ko có sân.
15:01
I think we also need to set
garden entrepreneurism free,
garden entrepreneurism free,
317
895223
3761
Tôi nghĩ nên để kinh doanh vườn miễn phí
15:05
and I'm happy to say, as a Mainer,
318
899008
2234
tôi vui khi nói, như người Mainer
15:07
that we are leading the way in this area.
319
901266
2363
chúng ta đang dẫn đầu trong lĩnh vực này.
15:09
Earlier this year, a number of Maine towns
320
903653
2457
Đầu năm nay, một số làng Maine
15:12
passed local food sovereignty laws
321
906134
2391
ra luật chủ quyền với thực phẩm địa phương
15:14
that allow town residents
to not only grow food
to not only grow food
322
908549
2936
cho phép dân làng ko chỉ trồng
15:17
where they want to grow it
323
911509
1321
ở nơi họ muốn trồng
15:18
but to also sell it
the way they want to sell it
the way they want to sell it
324
912854
2873
mà còn bán theo cách họ muốn
15:21
and to the people they want to sell it to.
325
915751
2087
cho người họ muốn bán.
15:23
I think that's an incentive.
326
917862
1827
Đó là 1 cách khuyến khích.
15:25
There are a lot of gardeners out there
327
919713
1834
Có rất nhiều nhà làm vườn ngoài kia.
15:27
that would be interested in scaling up
their production if they could,
their production if they could,
328
921571
3357
rất hứng thú với việc mở rộng sản xuất
15:30
if they had a financial incentive.
329
924952
1851
nếu họ có khuyến khích tài chính.
15:33
I also think that we need to examine
330
927247
2181
Tôi nghĩ ta cũng cần xem xét
15:35
the composition of the movement right now.
331
929452
3002
các phần của phong trào ngay lúc này.
15:38
(Laughter)
332
932478
2272
(Cười)
15:40
If the movement were a 1960s beach flick,
333
934774
3465
Nếu phong trào là bãi biển thập niên 60
15:44
it would be "Where The Boys Aren't."
334
938263
1770
nó sẽ là "Where The Boys Aren't.
15:46
(Laughter)
335
940057
1017
(Cười)
15:47
So I'm going to take you to task, guys.
336
941098
2229
Nên giờ tôi sẽ đem bạn tới phần cần làm
15:49
It's not right and it's not fair
that the burden of this responsibility --
that the burden of this responsibility --
337
943351
4305
K đúng hay công bằng sức ép trách nhiệm
15:53
feeding our country and the world --
338
947680
1731
cảm giác đất nước ta và thế giới
15:55
should be with the women.
339
949435
1245
nên cùng với phụ nữ.
15:56
OK?
340
950704
1174
ok?
15:57
(Applause)
341
951902
3217
(Vỗ tay)
16:01
And I'm going to challenge the women
342
955143
1781
Tôi sẽ thách thức phụ nữ
16:02
to come up with really clever,
creative ways of getting guys
creative ways of getting guys
343
956948
2968
tìm ra cách thông minh sáng tạo để các anh
16:05
into the gardens, too.
344
959940
1265
cũng vào vườn.
16:07
(Laughter)
345
961229
1347
(Cười)
16:08
Perhaps wearing a bathing suit?
346
962600
1592
Mặc áo tắm chăng?
16:10
(Laughter)
347
964216
2488
(Cười)
16:12
But beyond that, I think we need
to reexamine the infrastructure
to reexamine the infrastructure
348
966728
3520
Trên hết, cần xem xét lại cơ sở hạ tầng
16:16
that we have in place for gardens.
349
970272
1676
mà ta có thay vì là vườn.
16:17
I think we need to create
new infrastructure.
new infrastructure.
350
971972
2283
Tôi nghĩ ta cần cơ sở hạ tầng mới.
16:20
And this is one of the things
my organization is working on right now,
my organization is working on right now,
351
974279
3774
1 trong những thứ tổ chức của tôi đang làm
16:24
sort of a local communications
infrastructure, very place-based,
infrastructure, very place-based,
352
978077
4884
công trình thông tin dựa trên địa điểm
16:28
that allows people in the same area
to connect with one another
to connect with one another
353
982985
3666
cho phép người cùng khu vực kết nối nhau
16:32
and to help each other out.
354
986675
2119
và giúp đỡ nhau.
16:35
I think we're lacking this
at the moment --
at the moment --
355
989128
2108
Tôi nghĩ ta đang thiếu thứ này ngay bây h
16:37
(Laughter)
356
991260
1605
(Cười)
16:38
but we can do it.
357
992889
1348
nhưng ta có thể làm
16:40
The technology is certainly there.
358
994261
2018
Công nghệ hẳn là ở đó.
16:42
In addition to that, I think we need
another type of infrastructure.
another type of infrastructure.
359
996303
3251
Hơn nữa, ta cần 1 loại cơ sở hạ tầng khác.
16:45
It would be good if we could
all get together.
all get together.
360
999578
2179
Sẽ thật tốt nếu ta làm cùng nhau.
16:47
I think if we've learned anything
through the TED experience,
through the TED experience,
361
1001781
3319
Nếu ta học đc gì từ kinh nghiệm TED.
16:51
it's that there is power
when we bring people together,
when we bring people together,
362
1005124
2736
thì đó là sức mạnh mang mọi người gần nhau
16:53
and I think we need to bring people
together at the local level as well.
together at the local level as well.
363
1007884
3413
tôi nghĩ cũng nên làm thế ở cấp địa phương
16:57
And I think we can take some inspiration
from a previous movement,
from a previous movement,
364
1011321
3198
Ta có thể lấy cảm hứng từ 1 phong trào cũ
17:00
which was the grange movement,
365
1014543
1437
phong trào vựa lúa
17:02
a rural movement which brought farmers
together in a single building
together in a single building
366
1016004
4553
phong trào nông thôn tụ họp nông dân
17:06
to meet and to recreate
and learn how to become better farmers.
and learn how to become better farmers.
367
1020581
3430
gặp gỡ, học tập để trở thành nông dân giỏi
17:10
I think we need a network
368
1024035
1934
tôi nghĩ ta cần mạng lưới
17:11
of suburban granges now.
369
1025993
2095
của vựa lúa ngoại ô ngay giờ.
17:15
I think one of the last
things that we need
things that we need
370
1029916
2170
Một trong những thứ cuối ta cần
17:18
is to not lose the fun of food.
371
1032110
2694
là ko đc mất niềm vui vào thực phẩm.
17:20
Food is at its best when it's delicious
but shared as part of a community,
but shared as part of a community,
372
1034828
5459
Nó tốt nhất khi ngon, là 1 phần cộng đồng
17:26
and I think that gardens can get
some of that community vibe back as well.
some of that community vibe back as well.
373
1040311
4387
và vườn nhà sẽ lấy lại cảm hứng đó.
17:30
So I'm going to leave with one last video,
374
1044722
2592
Tôi sẽ đi sau khi cho bạn xem video cuối
17:33
and I'm going to revisit the short video
that I showed you before,
that I showed you before,
375
1047338
4040
tôi sẽ ghé lại video ngắn ban nãy
17:37
but I'm going to suggest
an alternative ending.
an alternative ending.
376
1051402
4032
nhưng tôi sẽ gợi ý 1 kết thúc khác.
17:41
And I think this ending
is well within our reach,
is well within our reach,
377
1055458
2755
Và kết thúc này trong tầm tay ta
17:44
but it's really going to require
that we all pull together.
that we all pull together.
378
1058237
2860
nhưng nó cần ta làm cùng nhau.
17:47
So here's the new history of gastronomy.
379
1061121
2890
Đây là lịch sử mới của ẩm thực.
17:51
("Also sprach Zarathustra" plays)
380
1065750
2415
(Zarathustra)
18:08
(Applause)
381
1082456
5351
(Vỗ tay)
18:30
(Applause and cheers)
382
1104944
5476
(Vỗ tay và chúc mừng)
18:39
Thank you very much.
Thank you all. Thank you.
Thank you all. Thank you.
383
1113692
2143
Cảm ơn, cảm ơn rất nhiều. Cảm ơn.
ABOUT THE SPEAKER
Roger Doiron - Gardening activistRoger Doiron wants everyone to plant a garden. He’s the founder of Kitchen Gardeners International, a network of home gardeners.
Why you should listen
Roger Doiron is dedicated to helping individuals grow their own food. He is the founder of Kitchen Gardeners International -- a network of 20,000 individuals in 100 countries. In 2008, he started the "Eat the View" campaign, a successful bid to get the White House to plant a kitchen garden--which was planted (by none other the First Lady) in March, 2009.
Roger Doiron | Speaker | TED.com