TED2007
Daniel Goleman: Why aren't we more compassionate?
Daniel Goleman: Tại sao ta không động lòng trắc ẩn nhiều hơn?
Filmed:
Readability: 3.9
2,222,780 views
Daniel Goleman, tác giả của Trí thông minh cảm xúc, đặt câu hỏi tại sao chúng ta không động lòng trắc ẩn nhiều hơn.
Daniel Goleman - Psychologist
Daniel Goleman, psychologist and award-winning author of Emotional Intelligence and other books on EI, challenges traditional measures of intelligence as a predictor of life success. Full bio
Daniel Goleman, psychologist and award-winning author of Emotional Intelligence and other books on EI, challenges traditional measures of intelligence as a predictor of life success. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
You know, I'm struck by how one of the implicit themes of TED
0
1000
4000
Bạn biết không, tôi ngạc nhiên
bởi một trong những chủ đề ngầm của TED
bởi một trong những chủ đề ngầm của TED
00:17
is compassion, these very moving demonstrations we've just seen:
1
5000
3000
là về lòng trắc ẩn, như những
bằng chứng rất cảm động ta vừa thấy:
bằng chứng rất cảm động ta vừa thấy:
00:21
HIV in Africa, President Clinton last night.
2
9000
4000
bệnh HIV ở Châu Phi,
Tổng thống Clinton tối qua.
Tổng thống Clinton tối qua.
Và tôi muốn gợi nên một tư duy
song hành, nếu được,
song hành, nếu được,
00:25
And I'd like to do a little collateral thinking, if you will,
3
13000
5000
00:30
about compassion and bring it from the global level to the personal.
4
18000
5000
về lòng trắc ẩn và chuyển nó từ một
vấn đề toàn cầu thành cá nhân.
vấn đề toàn cầu thành cá nhân.
00:35
I'm a psychologist, but rest assured,
5
23000
2000
Tôi là một nhà tâm lí,
nhưng hãy yên chí,
nhưng hãy yên chí,
00:37
I will not bring it to the scrotal.
6
25000
1000
tôi sẽ không đi sâu xa hơn đâu.
(Tiếng cười)
00:39
(Laughter)
7
27000
4000
Có một nghiên cứu quan trọng
được thực hiện trước đây
được thực hiện trước đây
00:44
There was a very important study done a while ago
8
32000
2000
00:46
at Princeton Theological Seminary that speaks to why it is
9
34000
4000
tại Viện Thần học Princeton
nhằm giải đáp lí do
nhằm giải đáp lí do
vì sao dù ta có rất nhiều cơ hội giúp đỡ,
00:51
that when all of us have so many opportunities to help,
10
39000
3000
00:54
we do sometimes, and we don't other times.
11
42000
3000
nhưng thỉnh thoảng chúng ta mới làm,
còn đa phần thì không.
còn đa phần thì không.
00:58
A group of divinity students at the Princeton Theological Seminary
12
46000
3000
Một nhóm sinh viên thần học
tại Viện Thần học Princeton
tại Viện Thần học Princeton
01:02
were told that they were going to give a practice sermon
13
50000
4000
được báo rằng họ sắp
phải diễn thuyểt
phải diễn thuyểt
01:06
and they were each given a sermon topic.
14
54000
3000
và mỗi người được giao
một chủ đề để thuyết giáo.
một chủ đề để thuyết giáo.
01:09
Half of those students were given, as a topic,
15
57000
3000
Một nửa số sinh viên đó được giao,
chủ đề về câu truyện
chủ đề về câu truyện
01:12
the parable of the Good Samaritan:
16
60000
2000
ngụ ngôn của một người Samarita
tốt bụng:
tốt bụng:
01:14
the man who stopped the stranger in --
17
62000
2000
cái người đã dừng lại bên vệ đường --
để giang tay cứu giúp
những người xa lạ.
những người xa lạ.
01:17
to help the stranger in need by the side of the road.
18
65000
2000
01:19
Half were given random Bible topics.
19
67000
3000
Một nửa thì được giao những chủ đề
ngẫu nhiên về Kinh thánh.
ngẫu nhiên về Kinh thánh.
01:22
Then one by one, they were told they had to go to another building
20
70000
3000
Rồi từng người một được bảo
đi tới một tòa nhà khác
đi tới một tòa nhà khác
01:26
and give their sermon.
21
74000
1000
để thuyết giáo.
01:27
As they went from the first building to the second,
22
75000
3000
Khi đi từ tòa nhà thứ nhất sang thứ hai,
01:30
each of them passed a man who was bent over and moaning,
23
78000
3000
mỗi người đi ngang qua
một người đàn ông đang quì gối rên rỉ,
một người đàn ông đang quì gối rên rỉ,
rõ ràng đang cần giúp đỡ. Câu hỏi đặt ra
là: Họ có dừng lại để giúp không?
là: Họ có dừng lại để giúp không?
01:34
clearly in need. The question is: Did they stop to help?
24
82000
4000
01:38
The more interesting question is:
25
86000
1000
Và câu hỏi thú vị hơn:
01:40
Did it matter they were contemplating the parable
26
88000
3000
Việc suy ngẫm về câu chuyện
người Samaritan tốt bụng ấy
người Samaritan tốt bụng ấy
01:43
of the Good Samaritan? Answer: No, not at all.
27
91000
4000
có giúp ích gì không?
Câu trả lời là: Không, hoàn toàn không.
Câu trả lời là: Không, hoàn toàn không.
01:48
What turned out to determine whether someone would stop
28
96000
3000
Hóa ra yếu tố giúp xác định liệu
một người có dừng lại và
một người có dừng lại và
01:51
and help a stranger in need
29
99000
1000
giúp đỡ một người lạ
01:52
was how much of a hurry they thought they were in --
30
100000
3000
nằm ở việc anh ta nghĩ mình
đang gấp đến mức nào,
đang gấp đến mức nào,
đang trễ đến mức nào,
hay đang nghiền ngẫm
hay đang nghiền ngẫm
01:56
were they feeling they were late, or were they absorbed
31
104000
4000
02:00
in what they were going to talk about.
32
108000
1000
về những điều sắp trình bày.
02:02
And this is, I think, the predicament of our lives:
33
110000
2000
Theo tôi, điều khó xử trong
cuộc sống là:
cuộc sống là:
02:05
that we don't take every opportunity to help
34
113000
4000
ta không tận dụng mọi cơ hội để giúp đỡ
02:09
because our focus is in the wrong direction.
35
117000
3000
bởi vì sự tập trung của ta
nằm lệch hướng.
nằm lệch hướng.
02:12
There's a new field in brain science, social neuroscience.
36
120000
3000
Trong khoa học não bộ
thần kinh xã hội học là khá mới.
02:16
This studies the circuitry in two people's brains
37
124000
4000
Nó nghiên cứu về mạch não bộ của 2 người
02:20
that activates while they interact.
38
128000
2000
hoạt động thế nào khi họ tương tác.
02:22
And the new thinking about compassion from social neuroscience
39
130000
4000
Và hướng nghĩ mới về lòng trắc ẩn
trong thần kinh xã hội học là
trong thần kinh xã hội học là
02:26
is that our default wiring is to help.
40
134000
4000
bản chất chúng ta là muốn giúp đỡ.
02:30
That is to say, if we attend to the other person,
41
138000
4000
Có nghĩa là, khi ta chú ý đến người khác,
ta tự động đồng cảm với họ,
ta tự động thương cảm họ.
ta tự động thương cảm họ.
02:35
we automatically empathize, we automatically feel with them.
42
143000
3000
Có những nơ-ron mới phát hiện,
02:39
There are these newly identified neurons, mirror neurons,
43
147000
2000
nơ-ron phản chiếu,
02:41
that act like a neuro Wi-Fi, activating in our brain
44
149000
4000
như là tích hợp wifi, bắt nguồn
trong não ta
trong não ta
ngay đúng vị trí hoạt động trong
não họ.
não họ.
02:45
exactly the areas activated in theirs. We feel "with" automatically.
45
153000
4000
Để ta tự động thấy như vậy.
02:49
And if that person is in need, if that person is suffering,
46
157000
4000
Và nếu người ấy đang cần hỗ trợ,
họ đang chịu khổ
họ đang chịu khổ
ta sẽ tự động chuẩn bị để giúp.
Cơ bản là vậy.
Cơ bản là vậy.
02:54
we're automatically prepared to help. At least that's the argument.
47
162000
4000
02:58
But then the question is: Why don't we?
48
166000
3000
Nhưng câu hỏi là: Tại sao ta không làm?
03:01
And I think this speaks to a spectrum
49
169000
2000
Và tôi nghĩ bài nói này để làm rõ
quá trình
quá trình
03:04
that goes from complete self-absorption,
50
172000
2000
từ sự đắm chìm trong bản thân,
chuyển qua nhận thức, đồng cảm
và lòng trắc ẩn.
và lòng trắc ẩn.
03:07
to noticing, to empathy and to compassion.
51
175000
2000
03:09
And the simple fact is, if we are focused on ourselves,
52
177000
4000
Và sự thật đơn giản là,
nếu ta tập trung đến bản thân,
nếu ta tập trung đến bản thân,
nếu ta bận bịu suy nghĩ,
như vẫn thường làm cả ngày,
như vẫn thường làm cả ngày,
03:14
if we're preoccupied, as we so often are throughout the day,
53
182000
3000
thì ta không thể để tâm người khác được.
03:17
we don't really fully notice the other.
54
185000
3000
Sự khác biệt giữa tập trung cho bản thân
và người khác
và người khác
03:20
And this difference between the self and the other focus
55
188000
2000
03:22
can be very subtle.
56
190000
1000
thì lại rất mập mờ.
03:23
I was doing my taxes the other day, and I got to the point
57
191000
4000
Mấy hôm trước lúc đang ngồi tính thuế,
tôi phát hiện rằng
tôi phát hiện rằng
03:27
where I was listing all of the donations I gave,
58
195000
2000
khi liệt kê danh sách quyên góp của mình,
tôi ngộ ra, rằng -- nhìn vào tờ séc
03:30
and I had an epiphany, it was -- I came to my check
59
198000
3000
03:33
to the Seva Foundation and I noticed that I thought,
60
201000
3000
quyên góp cho Quỹ Seva
và nhận ra mình nghĩ
và nhận ra mình nghĩ
03:36
boy, my friend Larry Brilliant would really be happy
61
204000
2000
ờ, anh bạn Larry Brilliant hẳn sẽ rất vui
khi biết tôi tặng tiền cho Seva.
03:39
that I gave money to Seva.
62
207000
1000
03:40
Then I realized that what I was getting from giving
63
208000
3000
Từ đó tôi ý thức được
thứ tôi nhận được từ việc quyên góp
thứ tôi nhận được từ việc quyên góp
03:43
was a narcissistic hit -- that I felt good about myself.
64
211000
4000
là một kiểu tự yêu bản thân --
tôi thấy mình thật tốt đẹp.
tôi thấy mình thật tốt đẹp.
03:47
Then I started to think about the people in the Himalayas
65
215000
5000
Rồi tôi bắt đầu nghĩ về những cư dân ở
Himalaya
Himalaya
03:52
whose cataracts would be helped, and I realized
66
220000
2000
những người cần được chữa bệnh
đục thủy tinh thể, và tôi nhận ra,
đục thủy tinh thể, và tôi nhận ra,
03:55
that I went from this kind of narcissistic self-focus
67
223000
3000
mình chuyển từ hành vi tự yêu bản thân
sang cảm giác vui vẻ bao dung,
sang cảm thấy tốt lành
sang cảm thấy tốt lành
03:59
to altruistic joy, to feeling good
68
227000
3000
04:02
for the people that were being helped. I think that's a motivator.
69
230000
4000
cho những người được cứu chữa.
Tôi nghĩ nó chính là nguồn động lực.
Tôi nghĩ nó chính là nguồn động lực.
04:06
But this distinction between focusing on ourselves
70
234000
3000
Nhưng việc phân định giữa tập trung
vào bản thân
vào bản thân
04:09
and focusing on others
71
237000
1000
và vào người khác
04:10
is one that I encourage us all to pay attention to.
72
238000
3000
là điều mà tôi khuyến khích bạn nên chú ý.
04:13
You can see it at a gross level in the world of dating.
73
241000
3000
Bạn có thể thấy nó trong mức độ
kinh khủng của giới hẹn hò.
kinh khủng của giới hẹn hò.
04:17
I was at a sushi restaurant a while back
74
245000
3000
Mới nãy tôi đã ở một nhà hàng sushi
04:20
and I overheard two women talking about the brother of one woman,
75
248000
3000
và nghe được cuộc nói chuyện của 2 phụ nữ
về anh của một trong hai người,
về anh của một trong hai người,
anh này vẫn còn độc thân. Và cô này nói,
04:24
who was in the singles scene. And this woman says,
76
252000
3000
04:27
"My brother is having trouble getting dates,
77
255000
2000
"Anh tớ hay gặp rắc rối với việc hẹn hò,
04:29
so he's trying speed dating." I don't know if you know speed dating?
78
257000
2000
nên ảnh đã thử hẹn hò cấp tốc."
Các bạn có biết về nó không?
Các bạn có biết về nó không?
04:31
Women sit at tables and men go from table to table,
79
259000
4000
Phụ nữ sẽ ngồi cố định
và đàn ông đi từ bàn này sang bàn kia,
và đàn ông đi từ bàn này sang bàn kia,
04:35
and there's a clock and a bell, and at five minutes, bingo,
80
263000
3000
và có một cái đồng hồ báo giờ,
và cứ mỗi năm phút thì lại, bingo,
và cứ mỗi năm phút thì lại, bingo,
gặp mặt kết thúc
và người phụ nữ sẽ quyết định
và người phụ nữ sẽ quyết định
04:39
the conversation ends and the woman can decide
81
267000
2000
04:41
whether to give her card or her email address to the man
82
269000
4000
có nên đưa số hay email cho người đàn ông
để tiến xa hơn không.
Và người này nói,
Và người này nói,
04:45
for follow up. And this woman says,
83
273000
2000
04:47
"My brother's never gotten a card, and I know exactly why.
84
275000
4000
"Anh tớ chẳng bao giờ được thẻ,
và tớ biết chính xác tại sao.
và tớ biết chính xác tại sao.
04:51
The moment he sits down, he starts talking non-stop about himself;
85
279000
5000
Ngay lúc ngồi xuống, anh ấy đã bắt đầu
luyên thuyên về bản thân;
luyên thuyên về bản thân;
04:56
he never asks about the woman."
86
284000
1000
mà chả hỏi han gì cô kia cả."
04:58
And I was doing some research in the Sunday Styles section
87
286000
5000
Và tôi đang nghiên cứu mục
Phong cách Chủ nhật
Phong cách Chủ nhật
05:03
of The New York Times, looking at the back stories of marriages --
88
291000
3000
của tờ New York Times,
tìm tòi những chuyện bên lề đám cưới
tìm tòi những chuyện bên lề đám cưới
05:06
because they're very interesting -- and I came to the marriage
89
294000
3000
vì chúng rất thú vị --
và tôi đọc được cuộc hôn nhân của
và tôi đọc được cuộc hôn nhân của
05:09
of Alice Charney Epstein. And she said
90
297000
3000
Alice Charney Epstein.
Và cô ấy nói
Và cô ấy nói
05:12
that when she was in the dating scene,
91
300000
2000
lúc đang trong quá trình hẹn hò,
cô ấy đã làm một thử nghiệm đơn giản.
05:15
she had a simple test she put people to.
92
303000
2000
Thử nghiệm là: kể từ lúc họ gặp mặt,
05:18
The test was: from the moment they got together,
93
306000
2000
05:20
how long it would take the guy to ask her a question
94
308000
3000
mất bao lâu để anh chàng hỏi cô một câu
05:23
with the word "you" in it.
95
311000
2000
có từ "em" trong đó.
05:25
And apparently Epstein aced the test, therefore the article.
96
313000
4000
Và hiển nhiên, Epstein là át chủ trò đó,
cũng như bài báo của tôi.
cũng như bài báo của tôi.
05:29
(Laughter)
97
317000
1000
(Tiếng cười)
05:30
Now this is a -- it's a little test
98
318000
2000
Còn bây giờ là -- đó là thử nghiệm nho nhỏ
05:32
I encourage you to try out at a party.
99
320000
2000
mà tôi khuyến khích bạn
làm thử tại một bữa tiệc.
làm thử tại một bữa tiệc.
05:34
Here at TED there are great opportunities.
100
322000
2000
Bạn có thể tận dụng nó ngay tại TED này.
Tờ tạp chí Kinh doanh Harvard
gần đây có đăng bài báo tên
gần đây có đăng bài báo tên
05:38
The Harvard Business Review recently had an article called
101
326000
3000
05:41
"The Human Moment," about how to make real contact
102
329000
3000
"Khoảnh khắc con người",
nói về việc tạo sự tiếp xúc thực sự
nói về việc tạo sự tiếp xúc thực sự
05:44
with a person at work. And they said, well,
103
332000
3000
với mọi người nơi làm việc.
Và nó nói rằng, uhm,
Và nó nói rằng, uhm,
05:47
the fundamental thing you have to do is turn off your BlackBerry,
104
335000
3000
điều cơ bản bạn cần làm
là tắt ngay chiếc BlackBerry,
là tắt ngay chiếc BlackBerry,
gập máy tính lại,
ngừng mơ mộng
ngừng mơ mộng
05:51
close your laptop, end your daydream
105
339000
3000
và dành toàn bộ sự chú ý cho người ấy.
05:55
and pay full attention to the person.
106
343000
2000
05:58
There is a newly coined word in the English language
107
346000
4000
Có một từ mới được đặt ra trong tiếng Anh
06:03
for the moment when the person we're with whips out their BlackBerry
108
351000
3000
cho những lúc 1 người bên cạnh bạn
cắm mặt vào chiếc BlackBerry
cắm mặt vào chiếc BlackBerry
06:06
or answers that cell phone, and all of a sudden we don't exist.
109
354000
3000
hay trả lời điện thoại, và ngay lập tức
bạn như không tồn tại.
bạn như không tồn tại.
Đó là "Rối tiết": sự kết hợp giữa
bối rối và điên tiết. (pizzled)
bối rối và điên tiết. (pizzled)
06:10
The word is "pizzled": it's a combination of puzzled and pissed off.
110
358000
4000
06:14
(Laughter)
111
362000
3000
(Tiếng cười)
06:17
I think it's quite apt. It's our empathy, it's our tuning in
112
365000
6000
Tôi nghĩ nó khá sáng tạo đấy.
Nó là sự đồng cảm, là sự chú tâm của ta
Nó là sự đồng cảm, là sự chú tâm của ta
giúp phân biệt ta với kẻ xảo trá
hay những người bị thần kinh.
hay những người bị thần kinh.
06:24
which separates us from Machiavellians or sociopaths.
113
372000
3000
06:27
I have a brother-in-law who's an expert on horror and terror --
114
375000
5000
Tôi có cậu em rể là chuyên gia
về lĩnh vực kinh dị hay rùng rợn
về lĩnh vực kinh dị hay rùng rợn
cậu ta viết Chú giải về Ma cà rồng,
Bản chất của Frankenstein --
Bản chất của Frankenstein --
06:32
he wrote the Annotated Dracula, the Essential Frankenstein --
115
380000
3000
cậu ấy được đào tạo
như học giả của Chaucer,
như học giả của Chaucer,
06:35
he was trained as a Chaucer scholar,
116
383000
1000
06:36
but he was born in Transylvania
117
384000
2000
nhưng được sinh ra ở Transylvania
06:38
and I think it affected him a little bit.
118
386000
2000
nên tôi nghĩ nó có
ảnh hưởng cậu ta ít nhiều.
ảnh hưởng cậu ta ít nhiều.
06:40
At any rate, at one point my brother-in-law, Leonard,
119
388000
4000
Dù sao thì, có một lần,
em rể tôi, Leonard,
em rể tôi, Leonard,
quyết định viết một cuốn sách
về giết người hàng loạt.
về giết người hàng loạt.
06:44
decided to write a book about a serial killer.
120
392000
2000
06:46
This is a man who terrorized the very vicinity we're in
121
394000
3000
Có một gã đã gây nên những
vụ án kinh hoàng
vụ án kinh hoàng
gần nơi chúng tôi sống nhiều năm trước.
06:50
many years ago. He was known as the Santa Cruz strangler.
122
398000
2000
Hắn được biết như
là kẻ bóp cổ của Santa Cruz.
là kẻ bóp cổ của Santa Cruz.
06:53
And before he was arrested, he had murdered his grandparents,
123
401000
4000
Và trước khi bị bắt,
hắn đã giết chết ông bà,
hắn đã giết chết ông bà,
06:57
his mother and five co-eds at UC Santa Cruz.
124
405000
3000
mẹ của mình cùng năm bạn học nữ
tại trường đại học Santa Cruz.
tại trường đại học Santa Cruz.
Vậy là em rể tôi đến phỏng vấn
tên sát nhân này
tên sát nhân này
07:01
So my brother-in-law goes to interview this killer
125
409000
2000
07:04
and he realizes when he meets him
126
412000
2000
và cậu ta nhận ra khi gặp hắn
07:06
that this guy is absolutely terrifying.
127
414000
1000
rằng gã này cực kì đáng sợ.
07:08
For one thing, he's almost seven feet tall.
128
416000
2000
Một là, hắn cao gần 7 feet.
07:10
But that's not the most terrifying thing about him.
129
418000
3000
Nhưng đó không phải
điều đáng sợ nhất ở hắn.
điều đáng sợ nhất ở hắn.
07:13
The scariest thing is that his IQ is 160: a certified genius.
130
421000
5000
Điều kinh khủng nhất IQ của hắn là 160:
một thiên tài có hạn.
một thiên tài có hạn.
07:19
But there is zero correlation between IQ and emotional empathy,
131
427000
4000
Nhưng không có bất kì liên hệ nào
giữa chỉ số thông minh và xúc cảm,
giữa chỉ số thông minh và xúc cảm,
07:23
feeling with the other person.
132
431000
1000
cảm giác cho người khác.
Chúng được điều khiển bởi
hai vùng não riêng biệt.
hai vùng não riêng biệt.
07:25
They're controlled by different parts of the brain.
133
433000
2000
07:28
So at one point, my brother-in-law gets up the courage
134
436000
2000
Nên vào một thời điểm,
em rể tôi gom hết can đảm
em rể tôi gom hết can đảm
07:31
to ask the one question he really wants to know the answer to,
135
439000
2000
để hỏi hắn câu mà cậu ta luôn muốn biết,
07:33
and that is: how could you have done it?
136
441000
3000
đó là: sao anh có thể làm như vậy?
Anh không chút thương xót nào
cho nạn nhân sao?
cho nạn nhân sao?
07:36
Didn't you feel any pity for your victims?
137
444000
2000
07:38
These were very intimate murders -- he strangled his victims.
138
446000
3000
Đây là các vụ giết người thân thuộc
-- hắn bóp cổ các nạn nhân.
-- hắn bóp cổ các nạn nhân.
Và tên bóp cổ trả lời thản nhiên,
07:42
And the strangler says very matter-of-factly,
139
450000
2000
07:44
"Oh no. If I'd felt the distress, I could not have done it.
140
452000
5000
"Ồ không. Nếu có thì tôi đã chẳng làm thế.
07:49
I had to turn that part of me off. I had to turn that part of me off."
141
457000
6000
Tôi phải vứt bỏ cảm xúc đó.
Tôi phải ngắt nó ra khỏi tâm trí".
Tôi phải ngắt nó ra khỏi tâm trí".
07:55
And I think that that is very troubling,
142
463000
5000
Và tôi nghĩ điều đó thật nhức nhối,
mặc dù, tôi cũng đã suy ngẫm về
việc tắt nguồn cảm xúc ấy.
việc tắt nguồn cảm xúc ấy.
08:01
and in a sense, I've been reflecting on turning that part of us off.
143
469000
4000
08:05
When we focus on ourselves in any activity,
144
473000
2000
Khi ta tập trung bản thân
trong hoạt động nào,
trong hoạt động nào,
thì ta lại vứt bỏ
sự quan tâm đến người khác.
sự quan tâm đến người khác.
08:08
we do turn that part of ourselves off if there's another person.
145
476000
3000
Hãy nghĩ về việc mua sắm
và những khả năng
và những khả năng
08:12
Think about going shopping and think about the possibilities
146
480000
5000
08:17
of a compassionate consumerism.
147
485000
2000
của một người tiêu dùng có
tình thương.
tình thương.
08:20
Right now, as Bill McDonough has pointed out,
148
488000
2000
Hiện giờ, như Bill McDonough đã chỉ ra,
08:24
the objects that we buy and use have hidden consequences.
149
492000
4000
những vật ta mua và sử dụng
đều ẩn chứa hậu quả.
đều ẩn chứa hậu quả.
08:28
We're all unwitting victims of a collective blind spot.
150
496000
3000
Chúng ta đều là
những nạn nhân vô tri bị che mắt.
những nạn nhân vô tri bị che mắt.
Chúng ta không để ý và không để ý
rằng mình không để ý
rằng mình không để ý
08:32
We don't notice and don't notice that we don't notice
151
500000
2000
08:35
the toxic molecules emitted by a carpet or by the fabric on the seats.
152
503000
6000
đến phân tử độc hại thải ra
từ thảm trải sàn hay lớp bọc ghế ngồi.
từ thảm trải sàn hay lớp bọc ghế ngồi.
Hoặc ta không biết liệu lớp vải đó
được tạo từ công nghệ
được tạo từ công nghệ
08:42
Or we don't know if that fabric is a technological
153
510000
5000
08:47
or manufacturing nutrient; it can be reused
154
515000
4000
hay sản xuất tự nhiên;
nó có thể tái sử dụng
nó có thể tái sử dụng
08:51
or does it just end up at landfill? In other words,
155
519000
2000
hay cuối cùng chỉ thành rác?
Nói cách khác,
Nói cách khác,
08:53
we're oblivious to the ecological and public health
156
521000
5000
ta chẳng biết gì về mặt sinh học
hay sức khỏe cộng đồng
hay sức khỏe cộng đồng
hay hậu quả kinh tế và xã hội
08:59
and social and economic justice consequences
157
527000
3000
09:02
of the things we buy and use.
158
530000
2000
của những thứ mình mua và sử dụng.
09:06
In a sense, the room itself is the elephant in the room,
159
534000
4000
Có nghĩa, chúng ta cũng chính là
tác nhân
tác nhân
09:10
but we don't see it. And we've become victims
160
538000
4000
mà không hề hay biết.
Và ta trở thành nạn nhân
Và ta trở thành nạn nhân
09:14
of a system that points us elsewhere. Consider this.
161
542000
3000
của một hệ thống chuyên đánh lừa.
Thử xem điều này.
Thử xem điều này.
Có một cuốn sách tuyệt vời tên là
09:18
There's a wonderful book called
162
546000
3000
Stuff: Cuộc sống bí mật của vật dụng
hàng ngày.
hàng ngày.
09:22
Stuff: The Hidden Life of Everyday Objects.
163
550000
2000
09:25
And it talks about the back story of something like a t-shirt.
164
553000
3000
Và nó kể về câu chuyện đằng sau
của những thứ như áo sơ mi.
của những thứ như áo sơ mi.
09:28
And it talks about where the cotton was grown
165
556000
3000
nơi vải bông được trồng
09:31
and the fertilizers that were used and the consequences
166
559000
2000
và loại phân bón được sử dụng
và hậu quả
và hậu quả
09:33
for soil of that fertilizer. And it mentions, for instance,
167
561000
4000
loại phân đó đem đến cho đất.
Và nó nhắc đến, ví dụ,
Và nó nhắc đến, ví dụ,
09:37
that cotton is very resistant to textile dye;
168
565000
3000
loại vải bông đó không ăn thuốc nhuộm;
09:40
about 60 percent washes off into wastewater.
169
568000
3000
khoảng 60% sẽ bị rửa trôi khi nhúng nước.
09:43
And it's well known by epidemiologists that kids
170
571000
3000
Và các nhà dịch tễ luôn cảnh báo
09:46
who live near textile works tend to have high rates of leukemia.
171
574000
5000
trẻ em sống gần vùng công nghiệp dệt may
thường dễ bị tăng bạch cầu trong máu.
thường dễ bị tăng bạch cầu trong máu.
09:52
There's a company, Bennett and Company, that supplies Polo.com,
172
580000
4000
Có một công ty, tên Bennett and Company,
đứng sau Polo.com,
đứng sau Polo.com,
09:57
Victoria's Secret -- they, because of their CEO, who's aware of this,
173
585000
5000
Victoria's Secret -- họ, vì CEO của họ,
nhận thức được điều này,
nhận thức được điều này,
10:03
in China formed a joint venture with their dye works
174
591000
4000
đã lập nên một liên doanh
với hãng nhuộm ở Trung Quốc
với hãng nhuộm ở Trung Quốc
10:07
to make sure that the wastewater
175
595000
2000
nhằm đảm bảo nước sau khi giặt nhuộm
10:09
would be properly taken care of before it returned to the groundwater.
176
597000
4000
sẽ được xử lý hoàn toàn trước khi
đổ ra nguồn nước tự nhiên.
đổ ra nguồn nước tự nhiên.
10:13
Right now, we don't have the option to choose the virtuous t-shirt
177
601000
4000
Giờ đây, chúng ta không được lựa chọn
giữa sơ mi sản xuất đúng quy trình
giữa sơ mi sản xuất đúng quy trình
thay cho cái sai quy trình.
Vậy cần làm gì để có được điều đó?
Vậy cần làm gì để có được điều đó?
10:18
over the non-virtuous one. So what would it take to do that?
178
606000
4000
10:25
Well, I've been thinking. For one thing,
179
613000
3000
À, tôi nghĩ là. Một,
10:28
there's a new electronic tagging technology that allows any store
180
616000
5000
cần có một mác điện tử
cho phép mọi cửa hàng
cho phép mọi cửa hàng
10:33
to know the entire history of any item on the shelves in that store.
181
621000
4000
biết về toàn bộ quy trình sản xuất
của mọi mặt hàng bày bán trên kệ.
của mọi mặt hàng bày bán trên kệ.
Ta có thể lần về nhà máy sản xuất.
Một khi tìm được
Một khi tìm được
10:38
You can track it back to the factory. Once you can track it
182
626000
2000
10:40
back to the factory, you can look at the manufacturing processes
183
628000
4000
nơi sản xuất, bạn có thể quan sát
quá trình chế tạo
quá trình chế tạo
10:44
that were used to make it, and if it's virtuous,
184
632000
4000
nên sản phẩm, và nếu nó đúng quy trình,
10:48
you can label it that way. Or if it's not so virtuous,
185
636000
4000
bạn có thể dán nhãn nó như vậy.
Nếu không,
Nếu không,
10:52
you can go into -- today, go into any store,
186
640000
4000
bạn có thể vào -- ngày nay,
ở bất kì cửa tiệm nào,
ở bất kì cửa tiệm nào,
10:56
put your scanner on a palm onto a barcode,
187
644000
3000
khi lướt máy quét trong lòng bàn tay
qua một mã vạch ngang,
qua một mã vạch ngang,
10:59
which will take you to a website.
188
647000
2000
bạn sẽ được đưa đến một trang web.
11:01
They have it for people with allergies to peanuts.
189
649000
2000
Họ cũng có trang web tương tự
cho người bị dị ứng đậu phộng.
cho người bị dị ứng đậu phộng.
11:04
That website could tell you things about that object.
190
652000
2000
Trang Web sẽ cho bạn biết thêm
về đồ vật đó.
về đồ vật đó.
Nói cách khác, ngay lúc mua hàng,
11:07
In other words, at point of purchase,
191
655000
1000
11:08
we might be able to make a compassionate choice.
192
656000
4000
ta đã có thể có một lựa chọn hợp lí.
11:12
There's a saying in the world of information science:
193
660000
6000
Có một câu nói trong giới
thông tin khoa học là:
thông tin khoa học là:
11:18
ultimately everybody will know everything.
194
666000
3000
vỏ quýt dày có móng tay nhọn.
11:21
And the question is: will it make a difference?
195
669000
2000
Và câu hỏi là:
nó có tạo nên khác biệt nào không?
nó có tạo nên khác biệt nào không?
11:25
Some time ago when I was working for The New York Times,
196
673000
3000
Thời gian trước đây
khi đang làm việc cho tờ New York Times,
khi đang làm việc cho tờ New York Times,
11:29
it was in the '80s, I did an article
197
677000
2000
khoảng thập niên 80,
tôi đã viết một bài
tôi đã viết một bài
11:31
on what was then a new problem in New York --
198
679000
2000
về vấn đề của New York lúc đó --
11:33
it was homeless people on the streets.
199
681000
2000
tình trạng người vô gia cư
trên đường phố.
trên đường phố.
11:35
And I spent a couple of weeks going around with a social work agency
200
683000
4000
Và tôi dành ra vài tuần trao đổi với
một tổ chức hoạt động xã hội
một tổ chức hoạt động xã hội
11:39
that ministered to the homeless. And I realized seeing the homeless
201
687000
3000
trợ cấp cho người vô gia cư.
Và rồi tôi nhìn họ qua đôi mắt
Và rồi tôi nhìn họ qua đôi mắt
11:42
through their eyes that almost all of them were psychiatric patients
202
690000
5000
như thể họ đều có bệnh lý thần kinh
không biết chốn nào để đi.
Họ có một đặc điểm. Khiến tôi --
Họ có một đặc điểm. Khiến tôi --
11:47
that had nowhere to go. They had a diagnosis. It made me --
203
695000
4000
11:52
what it did was to shake me out of the urban trance where,
204
700000
3000
khiến tôi bừng tỉnh khỏi
sự u mê của thành thị, nơi mà
sự u mê của thành thị, nơi mà
11:56
when we see, when we're passing someone who's homeless
205
704000
3000
khi ta thấy, khi ta lướt qua
một người vô gia cư
một người vô gia cư
11:59
in the periphery of our vision, it stays on the periphery.
206
707000
3000
nếu họ ở ngoài tầm mắt của ta,
thì họ cũng ở ngoài tầm quan tâm của ta.
thì họ cũng ở ngoài tầm quan tâm của ta.
12:04
We don't notice and therefore we don't act.
207
712000
2000
Chúng ta không để ý
nên chúng ta không hành động.
nên chúng ta không hành động.
12:09
One day soon after that -- it was a Friday -- at the end of the day,
208
717000
5000
Một ngày sau đó -- một ngày thứ sáu --
vào cuối ngày,
vào cuối ngày,
tôi đi xuống -- tôi đang đi xuống tàu
điện ngầm. Đó là giờ cao điểm
điện ngầm. Đó là giờ cao điểm
12:14
I went down -- I was going down to the subway. It was rush hour
209
722000
3000
12:17
and thousands of people were streaming down the stairs.
210
725000
2000
và hàng ngàn người đang đổ xuống thang.
12:19
And all of a sudden as I was going down the stairs
211
727000
2000
Và đột nhiên khi đang đi xuống
12:21
I noticed that there was a man slumped to the side,
212
729000
3000
tôi để ý một người bám trụ ở bên hông,
12:24
shirtless, not moving, and people were just stepping over him --
213
732000
4000
cởi trần, bất động, và mọi người
thì đang bước qua ông --
thì đang bước qua ông --
hàng trăm hàng trăm người.
12:29
hundreds and hundreds of people.
214
737000
1000
12:31
And because my urban trance had been somehow weakened,
215
739000
3000
Và bởi vì sự u mê thành thị của tôi
đã phần nào yếu bớt,
đã phần nào yếu bớt,
12:35
I found myself stopping to find out what was wrong.
216
743000
3000
tôi dừng lại
để xem chuyện gì đã xảy ra.
để xem chuyện gì đã xảy ra.
Ngay lúc tôi dừng lại,
thì nửa tá người khác
thì nửa tá người khác
12:39
The moment I stopped, half a dozen other people
217
747000
2000
cũng liền vây quanh ông ta.
12:42
immediately ringed the same guy.
218
750000
1000
Và chúng tôi phát hiện ông ta là người La-tinh,
không nói được tiếng Anh,
không nói được tiếng Anh,
12:44
And we found out that he was Hispanic, he didn't speak any English,
219
752000
2000
12:46
he had no money, he'd been wandering the streets for days, starving,
220
754000
5000
không có tiền, ông đã lang thang trên đường
nhiều ngày liền, đói lả,
nhiều ngày liền, đói lả,
12:51
and he'd fainted from hunger.
221
759000
1000
và đã ngất xỉu do quá đói.
12:52
Immediately someone went to get orange juice,
222
760000
2000
Ngay lập tức một người
chạy đi lấy nước cam,
chạy đi lấy nước cam,
12:54
someone brought a hotdog, someone brought a subway cop.
223
762000
2000
một người đưa bánh mì kẹp,
một người thì dẫn cảnh sát đến.
một người thì dẫn cảnh sát đến.
12:57
This guy was back on his feet immediately.
224
765000
3000
Người đàn ông đứng dậy ngay lập tức.
13:00
But all it took was that simple act of noticing,
225
768000
4000
Những điều ấy chỉ bắt đầu từ một
hành động đơn giản đó thôi,
hành động đơn giản đó thôi,
13:05
and so I'm optimistic.
226
773000
1000
nên tôi cảm thấy thật lạc quan.
13:06
Thank you very much.
227
774000
1000
Xin cảm ơn rất nhiều.
13:07
(Applause)
228
775000
2000
(Vỗ Tay)
ABOUT THE SPEAKER
Daniel Goleman - PsychologistDaniel Goleman, psychologist and award-winning author of Emotional Intelligence and other books on EI, challenges traditional measures of intelligence as a predictor of life success.
Why you should listen
Daniel Goleman brought the notion of "EI" to prominence as an alternative to more traditional measures of IQ with his 1995 mega-best-seller Emotional Intelligence.
Since the publication of that book, conferences and academic institutes have sprung up dedicated to the idea. EI is taught in public schools, and corporate leaders have adopted it as a new way of thinking about success and leadership. EI, and one's "EIQ," can be an explanation of why some "average" people are incredibly successful, while "geniuses" sometimes fail to live up to their promise.
Daniel Goleman | Speaker | TED.com