TEDxMaui
Lisa Kristine: Photos that bear witness to modern slavery
Lisa Kristine: Bildoj, kiuj atestas pri nuntempa sklaveco
Filmed:
Readability: 3.9
2,875,833 views
Dum la lastaj du jaroj, fotistino Lisa Kristine vojaĝis tra la mondo por riveli la neelteneblan kruelecon de nuntempa sklaveco. Ŝi montras belegajn kaj teruregajn bildojn pri Kongoaj ministoj, Nepalaj masonistoj -- bildojn pri la dramo de 27 milionoj da mizeruloj sklavigitaj ĉie. (Prezentita okaze de TEDxMaui)
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'm 150 feet down an illegal mine shaft in Ghana.
0
723
6400
Kontraŭleĝa Ganaa minejo, 150 futojn subtere.
00:23
The air is thick with heat and dust,
1
7123
4121
En la ŝakto, varmo kaj polvo plenigas la aeron
00:27
and it's hard to breathe.
2
11244
3409
kaj malfaciligas la spiradon.
00:30
I can feel the brush of sweaty bodies passing me
3
14653
3262
Mi sentas la proksimecon de ŝvitantaj korpoj
00:33
in the darkness, but I can't see much else.
4
17915
4246
preterpasantaj min, sed apenaŭ vidas.
00:38
I hear voices talking, but mostly the shaft
5
22161
3970
Voĉojn mi aŭdas, sed precipe
00:42
is this cacophony of men coughing,
6
26131
3988
regas en la ŝakto kakofonio de tusoj
00:46
and stone being broken with primitive tools.
7
30119
3911
kaj de ŝtono fendita per primitivaj iloj.
00:49
Like the others, I wear a flickering, cheap flashlight
8
34030
4055
Kiel por la aliaj, flagretanta
ĉipa poŝlampo estas ligita
ĉipa poŝlampo estas ligita
00:53
tied to my head with this elastic, tattered band,
9
38085
4796
al mia kapo per eluzita elastbando,
00:58
and I can barely make out the slick tree limbs
10
42881
3340
kaj mi apenaŭ eblas vidi la glitigajn branĉojn
01:02
holding up the walls of the three-foot square hole
11
46221
3029
subtenantajn la murojn de la trifutkvadrata truo
01:05
dropping hundreds of feet into the earth.
12
49250
4626
malsuprenanta centojn da futoj subtere.
01:09
When my hand slips, I suddenly remember a miner
13
53876
3080
Kiam ekglitas mia mano, mi subite memoras
01:12
I had met days before who had lost his grip
14
56956
4281
ministon renkontitan tagojn antaŭe,
01:17
and fell countless feet down that shaft.
15
61237
4621
kiu glitfalis ĝisfunde de tiu ŝakto.
01:21
As I stand talking to you today,
16
65858
2531
Kaj dum mi elvokas tiujn homojn,
01:24
these men are still deep in that hole,
17
68389
3504
ili ankoraŭ estas funde de tiu minejo,
01:27
risking their lives without payment or compensation,
18
71893
3515
sen pagado nek kompenso riskante siajn vivojn,
01:31
and often dying.
19
75408
3140
kaj ofte perdante ĝin.
01:34
I got to climb out of that hole, and I got to go home,
20
78548
5188
Mi povis elgrimpi tiun truon kaj reiri hejme,
sed ili probable
sed ili probable
01:39
but they likely never will, because they're trapped in slavery.
21
83736
6182
neniam sukcesos, ĉar sklaveco forrabis ilin.
01:45
For the last 28 years, I've been documenting
22
89918
2907
Dum la lastaj 28 jaroj, mi dokumentis
01:48
indigenous cultures in more than 70 countries
23
92825
2561
indiĝenajn kulturojn el pli ol 70 landoj
01:51
on six continents, and in 2009 I had the great honor
24
95386
3795
sur ses kontinentoj, kaj en 2009,
mi ricevis la grandan honoron
mi ricevis la grandan honoron
01:55
of being the sole exhibitor at the Vancouver Peace Summit.
25
99181
4412
esti la sola prezentanto ĉe la Vankuvera
estra konferenco pri paco.
estra konferenco pri paco.
01:59
Amongst all the astonishing people I met there,
26
103593
3572
Mi renkontis plurajn eksterordinarajn
homojn tie, inter alie,
homojn tie, inter alie,
02:03
I met a supporter of Free the Slaves, an NGO
27
107165
3170
subtenanton de Liberigu la Sklavojn,
neregistara organizado
neregistara organizado
02:06
dedicated to eradicating modern day slavery.
28
110335
5327
kiu dediĉas sin al la forigo de moderna sklaveco.
02:11
We started talking about slavery, and really,
29
115662
2889
Ni komencis paroli pri la temo,
02:14
I started learning about slavery,
30
118551
2864
kaj mi lernis multe pri ĝi,
02:17
for I had certainly known it existed in the world,
31
121415
3209
ĉar kvankam mi jam konsciis pri ĝia ekzistado,
02:20
but not to such a degree.
32
124624
3011
mi ne konis la gravecon de la problemo.
02:23
After we finished talking, I felt so horrible
33
127635
3743
Parolinte kun li, mi sentis min konsternita
02:27
and honestly ashamed at my own lack of knowledge
34
131378
3376
kaj vere honta pri mia propra nescio
02:30
of this atrocity in my own lifetime, and I thought,
35
134754
3510
koncerne tiun nuntempan abomenaĵon, kaj mi pensis:
02:34
if I don't know, how many other people don't know?
36
138264
4868
se mi tiom malmulte scias, kiom da aliaj homoj
ankaŭ vivas nesciante?
ankaŭ vivas nesciante?
02:39
It started burning a hole in my stomach, so within weeks,
37
143132
3815
Tiu ideo fariĝis premobseso, kaj post kelkaj semajnoj,
02:42
I flew down to Los Angeles to meet with the director
38
146947
2976
mi veturis al Los-Anĝeleso por renkonti la estron
02:45
of Free the Slaves and offer them my help.
39
149923
3271
de Liberigu la Slavojn kaj proponi mian helpon.
02:49
Thus began my journey into modern day slavery.
40
153194
4570
Tiel komencis mia malkovro de nuntempa sklaveco.
02:53
Oddly, I had been to many of these places before.
41
157764
3142
Strange, plurajn el la koncernataj landoj mi jam vizitis.
02:56
Some I even considered like my second home.
42
160906
3481
Kelkajn mi eĉ konsideris kiel dua hejmo.
03:00
But this time, I would see the skeletons hidden in the closet.
43
164387
7435
Tiutempe, tamen, mi iris tien elterigi
terurajn sekretojn.
terurajn sekretojn.
03:07
A conservative estimate tells us there are more than
44
171822
2305
Laŭ prudenta takso, tramonde estas
03:10
27 million people enslaved in the world today.
45
174127
4155
pli ol 27 milionoj da sklavoj.
03:14
That's double the amount of people taken from Africa
46
178282
3480
Estas duoble pli ol la nombro de Afrikanoj forkaptitaj
03:17
during the entire trans-Atlantic slave trade.
47
181762
4125
dum la tuta periodo de la transatlantika
sklava komerco.
sklava komerco.
03:21
A hundred and fifty years ago, an agricultural slave
48
185887
3144
Antaŭ 150 jaroj, sklavo por agrikulturo
03:24
cost about three times the annual salary
49
189031
3494
kostis proksimume trioble la jara salajro
03:28
of an American worker.
50
192525
2746
de usona laboristo.
03:31
That equates to about $50,000 in today's money.
51
195271
3993
En nuntempa mono, tio signifas pli-malpli 50 000$.
03:35
Yet today, entire families can be enslaved for generations
52
199264
4392
Tamen, hodiaŭ tutajn familiojn oni povas sklavigi
03:39
over a debt as small as $18.
53
203656
4868
dum generacioj pro apenaŭ dekok-dolara ŝuldo.
03:44
Astonishingly, slavery generates profits
54
208524
3032
Surprizege, sklaveco generas profitojn superantajn
03:47
of more than $13 billion worldwide each year.
55
211556
5746
13 miliardoj da dolaroj tutmonde ĉiun jaron.
03:53
Many have been tricked by false promises
56
217302
2852
Multajn homojn oni trompallogis
03:56
of a good education, a better job, only to find
57
220154
4546
per malveraj promesoj pri bona edukado
aŭ pli bona laboro;
aŭ pli bona laboro;
04:00
that they're forced to work without pay
58
224700
3508
anstataŭ, oni trudis ilin laboradi senpage
04:04
under the threat of violence, and they cannot walk away.
59
228208
5668
sub minacoj de perforto, kaj ili ne eblas eskapi.
04:09
Today's slavery is about commerce,
60
233876
3282
La kampo de la hodiaŭa sklaveco estas komerco;
04:13
so the goods that enslaved people produce have value,
61
237158
4030
la varoj produktitaj de sklavoj havas valuton,
04:17
but the people producing them are disposable.
62
241188
4998
sed la sklavoj mem estas forĵetindaj.
04:22
Slavery exists everywhere, nearly, in the world,
63
246186
4390
Sklaveco ekzistas preskaŭ ĉie tra la mondo,
04:26
and yet it is illegal everywhere in the world.
64
250576
6967
kvankam leĝoj punas ĝin en ĉiuj landoj.
04:33
In India and Nepal, I was introduced to the brick kilns.
65
257543
4790
En Barato kaj Nepalo, mi vizitis brikbakfornojn.
04:38
This strange and awesome sight was like
66
262333
2791
Stranga kaj konsterniganta spektaklo: ŝajnis
04:41
walking into ancient Egypt or Dante's Inferno.
67
265124
3890
kvazaŭ vizito ĉe antikva Egiptio aŭ ĉe la Danta Infero
04:44
Enveloped in temperatures of 130 degrees,
68
269014
4151
Ŝvitantaj en 130°F-temperaturoj,
04:49
men, women, children, entire families in fact,
69
273165
4095
viroj, virinoj, geinfanoj, tutaj familioj, fakte,
04:53
were cloaked in a heavy blanket of dust,
70
277260
3151
estis kovritaj de dika polvo.
04:56
while mechanically stacking bricks on their head,
71
280411
2620
Ĉiu stakigis brikojn sur sia kapo,
04:58
up to 18 at a time, and carrying them
72
283031
3121
foje 18 entute, kaj portis ilin de la brulantaj fornoj
05:02
from the scorching kilns to trucks hundreds of yards away.
73
286152
4950
al ŝarĝaŭtoj atendantaj centojn da jardoj for.
05:07
Deadened by monotony and exhaustion,
74
291102
3527
Sensentigitaj pro monotoneco kaj elĉerpo,
05:10
they work silently, doing this task over and over
75
294629
5585
ili laboras silente, plenumante tiun trudtaskon
05:16
for 16 or 17 hours a day.
76
300214
3353
16-17 horojn ĉiutage.
05:19
There were no breaks for food, no water breaks,
77
303567
3719
Ili ne paŭzas por manĝi nek trinki akvon,
05:23
and the severe dehydration made urinating
78
307286
2552
kaj severa deshidratigo silentigas
05:25
pretty much inconsequential.
79
309838
2872
la bezonon urini.
05:28
So pervasive was the heat and the dust
80
312710
2432
Tiel intensaj estis la varmego kaj polvo,
05:31
that my camera became too hot to even touch
81
315142
3751
ke mia fotilo iĝis netuŝebla
05:34
and ceased working.
82
318893
2452
kaj ĉesis funkcii. Ĉiu 20 minutoj,
05:37
Every 20 minutes, I'd have to run back to our cruiser
83
321345
2772
mi devis kure reiri al nia vehiklo
por purigi mian aparataron
por purigi mian aparataron
05:40
to clean out my gear and run it under an air conditioner
84
324117
3349
kaj malvarmigi la tutaĵon kun la klimatizilo.
05:43
to revive it, and as I sat there,
85
327466
3055
Dum tiuj paŭzoj, mi havis oportunon pensi
05:46
I thought, my camera is getting far better treatment
86
330521
4610
kiel mia fotilo estis multe pli bone taksita,
05:51
than these people.
87
335131
2326
ol la tieaj homoj.
05:53
Back in the kilns, I wanted to cry,
88
337457
2872
Returne ĉe la bakfornoj, mi sentis emon plori,
05:56
but the abolitionist next to me quickly grabbed me
89
340329
3178
sed la aboliciisto apud mi kroĉis min je la brako
05:59
and he said, "Lisa, don't do that. Just don't do that here."
90
343507
4304
kaj flustris: «Lisa, ne faru tion. Nepre ne ĉi tie.»
06:03
And he very clearly explained to me that emotional displays
91
347811
3893
Klarigante, li diris, ke elmontri emociojn
06:07
are very dangerous in a place like this,
92
351704
2534
estas danĝerege en lokoj tiaj,
06:10
not just for me, but for them.
93
354238
3854
ne nur por mi, sed ankaŭ por la aliaj.
06:13
I couldn't offer them any direct help.
94
358092
3650
Mi ne povis helpi ilin rekte,
06:17
I couldn't give them money, nothing.
95
361742
2793
ne povis doni monon al ili.
06:20
I wasn't a citizen of that country.
96
364535
1797
Mi ne estis civitanino de tiu lando.
06:22
I could get them in a worse situation
97
366332
3088
Mi riskintus malplibonigi ilian situacion.
06:25
than they were already in.
98
369420
2780
Mi devis fidi
06:28
I'd have to rely on Free the Slaves to work
99
372200
2256
ke Liberigu la Sklavojn petos
06:30
within the system for their liberation,
100
374456
2842
al la Justico liberigi ilin,
06:33
and I trusted that they would.
101
377298
3469
kaj pri tio mi estis certa.
06:36
As for me, I'd have to wait until I got home
102
380767
3437
Miaflanke, nur hejme
06:40
to really feel my heartbreak.
103
384204
3962
mi povus esprimi mian animstaton.
06:44
In the Himalayas, I found children carrying stone
104
388166
2873
En la Himalajo, mi trovis infanojn portantajn ŝtonojn
06:46
for miles down mountainous terrain
105
391039
2750
trans mejloj da monta tereno
06:49
to trucks waiting at roads below.
106
393789
2898
ĝis ŝarĝaŭtoj, kiuj atendis sur malsupraj vojoj.
06:52
The big sheets of slate were heavier
107
396687
2518
La grandaj tavoloj de ardezo pezis pli
06:55
than the children carrying them,
108
399205
2666
ol la infanoj ilin portantaj,
06:57
and the kids hoisted them from their heads
109
401871
2029
kaj la etuloj hisis ilin de sur siaj kapoj
06:59
using these handmade harnesses of sticks and rope
110
403900
4444
per tiuj krudaj iloj el bastonetoj, ŝnuroj
07:04
and torn cloth.
111
408344
1847
kaj ŝirita teksaĵo.
07:06
It's difficult to witness something so overwhelming.
112
410191
3675
Spekti ion tiel emociegantan oni malfacile eltenas.
07:09
How can we affect something so insidious,
113
413866
2647
Kiel kontraŭbatali ion tiel insidan,
07:12
yet so pervasive?
114
416513
3212
tamen potencan?
07:15
Some don't even know they're enslaved,
115
419725
2712
Kelkaj el ili, kiuj laboras 16-17 horojn tage senpage,
07:18
people working 16, 17 hours a day without any pay,
116
422437
5006
eĉ ne scias, ke ili estas sklavoj,
07:23
because this has been the case all their lives.
117
427443
3213
ĉar ili tion faris la tutan vivon.
07:26
They have nothing to compare it to.
118
430656
4282
Ili ne povas fari komparon al alia situacio.
07:30
When these villagers claimed their freedom,
119
434938
3374
Kiam tiuj vilaĝanoj depostulis sian liberecon,
07:34
the slaveholders burned down all of their houses.
120
438312
5415
la sklavestroj forbruligis iliajn domojn.
07:39
I mean, these people had nothing,
121
443727
1962
La vilaĝanoj posedis nenion alian;
07:41
and they were so petrified, they wanted to give up,
122
445689
3649
ili estis konsternegitaj kaj volis rezigni,
07:45
but the woman in the center rallied for them to persevere,
123
449338
4047
sed la virino centre kuraĝigis ilin daŭrigi,
07:49
and abolitionists on the ground
124
453385
1496
kaj la lokaj aboliciistoj
07:50
helped them get a quarry lease of their own,
125
454881
2659
helpis ilin pagi la lukontrakton de propra ŝtonejo.
07:53
so that now they do the same back-breaking work,
126
457540
3113
Nun, ili faras la saman elĉerpigantan laboron,
07:56
but they do it for themselves, and they get paid for it,
127
460653
4507
sed por ili mem, kontraŭ pago;
08:01
and they do it in freedom.
128
465160
3423
ili laboras propravolonte.
08:04
Sex trafficking is what we often think of
129
468583
2068
Aŭdante la vorton «sklaveco»
08:06
when we hear the word slavery,
130
470651
1901
oni plejofte pensas pri trudprostituado.
08:08
and because of this worldwide awareness,
131
472552
1959
Ĉar estas konata la problemo ĉirkaŭ la mondo,
08:10
I was warned that it would be difficult for me to work safely
132
474511
3136
oni avertis min, ke estos malfacile
por mi labori sekure
por mi labori sekure
08:13
within this particular industry.
133
477647
2822
rilate al tiu specifa industrio.
08:16
In Kathmandu, I was escorted by women who had
134
480469
2842
En Katmanduo, akompanite de virinoj,
08:19
previously been sex slaves themselves.
135
483311
3536
kiuj antaŭe laboris kiel seksosklavinoj, mi sekrete
08:22
They ushered me down a narrow set of stairs
136
486847
2358
malsupris malstreĉan ŝtuparon al malpura kelo
08:25
that led to this dirty, dimly fluorescent lit basement.
137
489205
5613
prilumita malforte per fluoreskaj lampoj.
08:30
This wasn't a brothel, per se.
138
494818
1832
Ne vere bordelo,
08:32
It was more like a restaurant.
139
496650
2311
la loko pli similis al restoracio.
08:34
Cabin restaurants, as they're known in the trade,
140
498961
2260
Restoracioj kun privatejoj, kiel oni nomas ilin
08:37
are venues for forced prostitution.
141
501221
2622
en tiu mondo, servas por trudprostituado.
08:39
Each has small, private rooms, where the slaves,
142
503843
3032
En malgrandaj privatejoj, sklavoj,
08:42
women, along with young girls and boys,
143
506875
2631
virinoj, junaj geknaboj,
08:45
some as young as seven years old,
144
509506
2779
foje apenaŭ sepjaraj,
08:48
are forced to entertain the clients,
145
512285
1990
estas devigitaj amuzi la klientaron,
08:50
encouraging them to buy more food and alcohol.
146
514275
3780
igi ĝin konsumi pli da manĝaĵoj kaj alkoholo.
08:53
Each cubicle is dark and dingy,
147
518055
3039
Ĉiu ĉelaĉo estas malluma kaj malpura,
08:56
identified with a painted number on the wall,
148
521094
3939
identigita per farbita nombro
09:00
and partitioned by plywood and a curtain.
149
525033
4105
sur la ligna muro.
09:05
The workers here often endure tragic sexual abuse
150
529138
3551
La malliberuloj ofte suferas terurajn seksajn perfortojn
09:08
at the hands of their customers.
151
532689
2582
fare de la klientoj.
09:11
Standing in the near darkness, I remember feeling
152
535271
3066
En la preskaŭa mallumo, mi memoras
09:14
this quick, hot fear, and in that instant,
153
538337
4086
kian fortegan timon mi sentis, kaj tiumomente,
09:18
I could only imagine what it must be like
154
542423
2345
mi nur povis imagi kion oni sentas sin
09:20
to be trapped in that hell.
155
544768
2663
kaptite en infero tia.
09:23
I had only one way out: the stairs from where I'd come in.
156
547431
4602
Estis nur unu elirejo: la ŝtuparo, kiun mi ĵus uzis.
09:27
There were no back doors.
157
552033
1856
Neniu malantaŭa pordo.
09:29
There were no windows large enough to climb through.
158
553889
2543
Neniu fenestro sufiĉe granda por servi kiel eskapilo.
09:32
These people have no escape at all,
159
556432
4260
Tiuj malfeliĉuloj havas nenian eskaprimedon,
09:36
and as we take in such a difficult subject,
160
560692
3060
kaj konsiderante tiel malfacilan temon,
09:39
it's important to note that slavery, including sex trafficking,
161
563752
4611
rimarkindas la fakto, ke sklaveco,
09:44
occurs in our own backyard as well.
162
568363
2929
inklusive de seksŝakro, okazas ankaŭ en niaj landoj.
09:47
Tens of hundreds of people are enslaved in agriculture,
163
571292
4624
Miloj estas ensklavigitaj por agrikulturo,
09:51
in restaurants, in domestic servitude,
164
575916
2672
en restoracioj, por hejma laborado,
09:54
and the list can go on.
165
578588
2632
kaj tiel plu.
09:57
Recently, the New York Times reported that
166
581220
2639
Lastatempe, la ĵurnalo New York Times raportis,
09:59
between 100,000 and 300,000 American children
167
583859
5806
ke inter 100 000 kaj 300 000 Usonaj infanoj
10:05
are sold into sex slavery every year.
168
589665
3961
estas venditaj kiel seksaj sklavoj ĉiujare.
10:09
It's all around us. We just don't see it.
169
593626
6543
La problemo estas ĉie. Ni simple ne vidas ĝin.
10:16
The textile industry is another one we often think of
170
600169
3382
La teksaĵindustrio ankaŭ estas kampo
10:19
when we hear about slave labor.
171
603551
2886
pri kio oni ofte mencias trudlaboron.
10:22
I visited villages in India where entire families were enslaved
172
606437
4323
Mi vizitis vilaĝojn en Barato, kie tutaj familioj
10:26
in the silk trade.
173
610760
2645
servis kiel sklavoj por la komerco de silko.
10:29
This is a family portrait.
174
613405
2292
Jen portreto de familio.
10:31
The dyed black hands are the father, while the blue
175
615697
3888
La nigraj manoj estas tiuj de la patro;
10:35
and red hands are his sons.
176
619585
2789
la bluaj kaj ruĝaj apartenas al la filoj.
10:38
They mix dye in these big barrels,
177
622374
2724
Ili miksas tinkturon en tiuj grandaj bareloj,
10:40
and they submerge the silk into the liquid up to their elbows,
178
625098
3965
kaj merĝigas la silkon en la likvido ĝiskubute,
10:44
but the dye is toxic.
179
629063
4962
sed la tinkturo estas toksa.
10:49
My interpreter told me their stories.
180
634025
3305
Dank'al mia interpretisto, mi aŭdis pri ilia vivo.
10:53
"We have no freedom," they said.
181
637330
3602
«Nenian liberon ni havas», diris ili.
10:56
"We hope still, though, that we could leave this house
182
640932
3104
«Malgraŭ ĉio, ni esperas povi forlasi tiun domon iam,
10:59
someday and go someplace else
183
644036
1654
kaj iri tie, kie oni pagos nin
11:01
where we actually get paid for our dyeing."
184
645690
6664
por fari tiun laboron.»
11:08
It's estimated that more than 4,000 children
185
652354
4939
Oni taksas, ke pli ol 4000 infanoj
11:13
are enslaved on Lake Volta,
186
657293
2157
laboras kiel sklavoj sur la lago Volta,
11:15
the largest man-made lake in the world.
187
659450
4086
la plej granda artefarita lago en la mondo.
11:19
When we first arrived, I went to have a quick look.
188
663536
2974
Kiam mi alvenis tie, mi tuj ĵetis rigardon,
11:22
I saw what seemed to be a family fishing on a boat,
189
666510
3368
kaj vidis familianojn, kiuj kune kaptis fiŝojn sur boato:
11:25
two older brothers, some younger kids, makes sense right?
190
669878
4165
du pliaĝaj fratoj, kelkaj junuloj… tute normale, ĉu ne?
11:29
Wrong. They were all enslaved.
191
674043
4048
Ne. Ĉiuj estas sklavoj.
11:33
Children are taken from their families
192
678091
2829
Oni forrabas la infanojn el iliaj familioj
11:36
and trafficked and vanished,
193
680920
2507
kaj vendas ilin. Ili malaperas,
11:39
and they're forced to work endless hours on these boats
194
683427
2912
kaj oni trudas ilin laboradi senfine sur tiuj boatoj,
11:42
on the lake, even though they do not know how to swim.
195
686339
4547
malgraŭ ke ili ne scipovas naĝi.
11:46
This young child is eight years old.
196
690886
2335
Tiu knabo estas okjara.
11:49
He was trembling when our boat approached,
197
693221
2656
Li trembladis kiam proksimiĝis nia boato,
11:51
frightened it would run over his tiny canoe.
198
695877
2655
temante, ke ni sinkos sian kanueton. Li estis
11:54
He was petrified he would be knocked in the water.
199
698532
3339
paralizita pro la timo, ke kolizio pelpuŝos lin enakve.
11:57
The skeletal tree limbs submerged in Lake Volta
200
701871
3285
La branĉoj de la merĝigitaj skeletsimilaj arboj
12:01
often catch the fishing nets, and weary,
201
705156
3965
ofte kroĉas la fiŝnetojn, kaj oni ĵetas
12:05
frightened children are thrown into the water
202
709121
3733
lacegajn kaj terurigitajn infanojn en la lagon,
12:08
to untether the lines.
203
712854
2151
por ke ili malimplikigu la fadenojn.
12:10
Many of them drown.
204
715005
2847
Pluraj el ili dronas.
12:13
For as long as he can recall, he's been forced to work
205
717852
3340
De kiam li povas memori, li estis trudita
12:17
on the lake.
206
721192
2173
laboradi sur la lago.
12:19
Terrified of his master, he will not run away,
207
723365
3464
Terurite de sia estro, li ne kuraĝas fuĝi,
12:22
and since he's been treated with cruelty all his life,
208
726829
3488
kaj ĉar oni traktis lin kruele lian tutan vivon,
12:26
he passes that down to the younger slaves
209
730317
2432
li mem same traktas la pli junajn sklavojn,
12:28
that he manages.
210
732749
3005
kiujn li estras.
12:31
I met these boys at five in the morning,
211
735754
2104
Mi renkontis tiujn knabojn je la kvina matene,
12:33
when they were hauling in the last of their nets,
212
737858
2461
dum ili haŭlis la lastajn netojn,
12:36
but they had been working since 1 a.m.
213
740319
2861
sed ili estis laborantaj de la unua matene
12:39
in the cold, windy night.
214
743180
3575
en malvarma ventoblovata nokto.
12:42
And it's important to note that these nets weigh
215
746755
3266
Notinde estas, ke tiuj netoj pezas
12:45
more than a thousand pounds when they're full of fish.
216
750021
4416
pli ol mil pundoj kiam ili estas plenaj je fiŝoj.
12:50
I want to introduce you to Kofi.
217
754437
4503
Jen Kofi.
12:54
Kofi was rescued from a fishing village.
218
758940
3246
Oni savis lin de fiŝkaptista vilaĝo.
12:58
I met him at a shelter where Free the Slaves
219
762186
2592
Mi renkontis lin en rifuĝejo kie Liberigu la Sklavojn
13:00
rehabilitates victims of slavery.
220
764778
3929
resanigas la viktimojn de la sklavkomerco.
13:04
Here he's seen taking a bath at the well,
221
768707
2081
Jen li estas, banante sin ĉe la puto,
13:06
pouring big buckets of water over his head,
222
770788
2903
verŝante grandajn sitojn da akvo sur sia kapo,
13:09
and the wonderful news is,
223
773691
1921
kaj la bona novaĵo estas ke,
13:11
as you and I are sitting here talking today,
224
775612
1998
dum ni estas tie ĉi parolante pri li,
13:13
Kofi has been reunited with his family,
225
777610
3235
Kofi nun loĝas ĉe sia familio,
13:16
and what's even better, his family has been given tools
226
780845
3152
kaj eĉ pli bone, sia familio ricevis vivgajnajn ilojn,
13:19
to make a living and to keep their children safe.
227
783997
5727
kiuj protektos la geinfanojn.
13:25
Kofi is the embodiment of possibility.
228
789724
4453
Kofi enkorpigas ĉiajn eblojn.
13:30
Who will he become because someone took a stand
229
794177
4571
Kian celon li atingos ĉar iuj kontraŭbatalis sklavecon
13:34
and made a difference in his life?
230
798748
3592
kaj alkuris por helpi lin?
13:38
Driving down a road in Ghana
231
802340
2228
Mi estis veturanta sur vojo en Ganao
13:40
with partners of Free the Slaves,
232
804568
2088
kun amikoj de Liberigu la Sklavojn
13:42
a fellow abolitionist on a moped suddenly sped up
233
806656
3042
kiam aboliciisto, kiu sekvis nin per mopedo,
13:45
to our cruiser and tapped on the window.
234
809698
2947
atingis nin kaj frapetis sur la fenestro.
13:48
He told us to follow him down a dirt road into the jungle.
235
812645
4780
Li petis, ke ni sekvu lin laŭ ĝangala vojstreko.
13:53
At the end of the road, he urged us out of the car,
236
817425
2789
Fine de la vojo, li faris nin eliri la vehiklon
13:56
and told the driver to quickly leave.
237
820214
2679
kaj foririgis la kondukiston.
13:58
Then he pointed toward this barely visible footpath,
238
822893
3345
Montrante apenaŭ videblan padon,
14:02
and said, "This is the path, this is the path. Go."
239
826238
3897
li diris: «Jen la pado; jen ĝi. Iru.» Ni eksekvis
14:06
As we started down the path, we pushed aside the vines
240
830135
3669
la padon, flankenpuŝante la grimpoplantojn
14:09
blocking the way, and after about an hour of walking in,
241
833804
3800
blokantajn la vojon. Post unuhora marŝo, ni konstatis,
14:13
found that the trail had become flooded by recent rains,
242
837604
5526
ke la padon ĵusaj pluvoj estis inundinta,
14:19
so I hoisted the photo gear above my head
243
843130
1816
do mi levis mian fotilon super mian kapon
14:20
as we descended into these waters up to my chest.
244
844946
4586
dum ni vadis en la akvo ĝisbruste.
14:25
After another two hours of hiking, the winding trail
245
849532
3785
Post du horoj pliaj, la serpenta pado
14:29
abruptly ended at a clearing, and before us
246
853317
4296
abrupte finis en senarbaro, kaj antaŭ ni
14:33
was a mass of holes
247
857613
2016
kuŝis truaro
14:35
that could fit into the size of a football field,
248
859629
3820
granda kiel futbalejo.
14:39
and all of them were full of enslaved people laboring.
249
863449
5594
En ĉiu truo laboradis sklavigitaj homoj.
14:44
Many women had children strapped to their backs
250
869043
3145
Multaj virinoj havis infanojn strapitajn surdorse
14:48
while they were panning for gold,
251
872188
2040
dum ili orlavis,
14:50
wading in water poisoned by mercury.
252
874228
4303
vadante en akvo venenigita de hidrargo.
14:54
Mercury is used in the extraction process.
253
878531
4878
Oni uzas hidrargon por la ekstraktprocezo.
14:59
These miners are enslaved in a mine shaft
254
883409
3156
Tiuj ministoj laboras kiel sklavoj en ŝakto
15:02
in another part of Ghana.
255
886565
3074
en alia regiono de Ganao.
15:05
When they came out of the shaft, they were soaking wet
256
889639
2821
Kiam ili eliris el la ŝakto, ili estis ĝisoste trempitaj
15:08
from their own sweat.
257
892460
2278
de sia propra ŝvito.
15:10
I remember looking into their tired, bloodshot eyes,
258
894738
4003
Mi memoras iliajn lacajn sangostriajn okulojn,
15:14
for many of them had been underground for 72 hours.
259
898741
5741
ĉar multaj el ili estis restintaj subtere 72 horojn.
15:20
The shafts are up to 300 feet deep, and they carry out
260
904482
3975
La ŝaktoj descendas ĝis 300 futojn subtere.
15:24
heavy bags of stone that later will be transported
261
908457
3569
Tie, ili portas pezajn sakojn de ŝtonoj,
15:27
to another area, where the stone will be pounded
262
912026
2601
kiuj poste estos transportitaj alie, kie la ŝtonoj
15:30
so that they can extract the gold.
263
914627
3945
estos pistitaj por ekstrakti oron.
15:34
At first glance, the pounding site seems full
264
918572
4105
Unuavide, la pistejo ŝajnas okupita de fortaj viroj,
15:38
of powerful men, but when we look closer,
265
922677
4893
sed pli atenta rigardo montras,
15:43
we see some less fortunate working on the fringes,
266
927570
4867
ke kelkaj malpli bonŝanculoj laboras periferie,
15:48
and children too.
267
932437
2143
ankaŭ kun infanoj.
15:50
All of them are victim to injury, illness and violence.
268
934580
7142
Ĉiuj estis trafitaj de vundoj, malsanoj kaj perfortoj.
15:57
In fact, it's very likely that this muscular person
269
941722
3980
Fakte, estas tre probable, ke tiu ĉi muskolulo
16:01
will end up like this one here, racked with tuberculosis
270
945702
4535
similos al tiu homo, suferanta pro tuberkulozo
16:06
and mercury poisoning in just a few years.
271
950237
4971
kaj hidrarga venenado post kelkaj jaroj.
16:11
This is Manuru. When his father died,
272
955208
4277
Jen Manuru. Kiam mortis lia patro, lia onklo
16:15
his uncle trafficked him to work with him in the mines.
273
959485
3082
vendis lin por ke ankaŭ la nepo laboru en minoj.
16:18
When his uncle died, Manuru inherited his uncle's debt,
274
962567
4596
Kiam mortis la onklo, Manuru surprenis lian ŝuldon
16:23
which further forced him into being enslaved in the mines.
275
967163
4942
kio trudis lin plu sklavlabori.
16:28
When I met him, he had been working in the mines
276
972105
2833
Kiam mi lin renkontis, li estis laboranta tie
16:30
for 14 years, and the leg injury that you see here
277
974938
4793
de 14 jaroj, kaj la vundo, kiun vi vidas ĉe lia kruro
16:35
is actually from a mining accident,
278
979731
2013
rezultas el minakcidento. Ĝi estas tiel grava,
16:37
one so severe doctors say his leg should be amputated.
279
981744
5117
ke kuracistoj diris ke necesas amputo.
16:42
On top of that, Manuru has tuberculosis,
280
986877
3950
Eĉ pli aĉe, Manuru suferas pro tuberkulozo;
16:46
yet he's still forced to work day in and day out
281
990827
3044
tamen oni trudas lin labori tage kaj nokte
16:49
in that mine shaft.
282
993871
2244
en tiu ŝakto.
16:52
Even still, he has a dream that he will become free
283
996115
5163
Malgraŭ ĉio, li revas pri liberigo
16:57
and become educated with the help of local activists
284
1001278
3113
kaj edukado kun la helpo de lokaj aktivuloj
17:00
like Free the Slaves,
285
1004391
2428
de Liberigu la Sklavoj,
17:02
and it's this sort of determination,
286
1006819
2352
kaj tiu rezoluteco,
17:05
in the face of unimaginable odds,
287
1009171
3878
spite grandegajn malfacilaĵojn,
17:08
that fills me with complete awe.
288
1013049
7360
plenigas min je admirego.
17:16
I want to shine a light on slavery.
289
1020409
3300
Mi volas forlevi la vualon kovrantan sklavecon.
17:19
When I was working in the field,
290
1023709
2255
Kiam mi enketis, mi kunportis
17:21
I brought lots of candles with me,
291
1025964
2681
multajn kandelojn,
17:24
and with the help of my interpreter,
292
1028645
2722
kaj kun la helpo de mia interpretisto,
17:27
I imparted to the people I was photographing
293
1031367
2316
mi klarigis al tiuj, kiujn mi fotis,
17:29
that I wanted to illuminate their stories
294
1033683
3111
ke mi celas prilumi iliajn vivojn
17:32
and their plight,
295
1036794
2067
kaj dramon, do kiam estis
17:34
so when it was safe for them, and safe for me,
296
1038861
3505
sekure por mi kaj por ili,
17:38
I made these images.
297
1042366
3341
mi faris tiujn fotojn.
17:41
They knew their image would be seen
298
1045707
2233
Ili konsciis, ke tiuj bildoj estos viditaj
17:43
by you out in the world.
299
1047940
1829
de homoj kiel vi tra la mondo.
17:45
I wanted them to know that we will be bearing witness
300
1049769
3744
Mi volis, ke ili sciu kiel ni estos atestantoj
17:49
to them, and that we will do whatever we can
301
1053513
3929
pri ilia kondiĉo, kaj ke ni faros ĉion kion ni povos
17:53
to help make a difference in their lives.
302
1057442
4690
por helpi ilin ŝanĝi ilian vivon.
17:58
I truly believe, if we can see one another
303
1062132
3480
Mi tutkore kredas, ke se ni vidas unuj la aliajn
18:01
as fellow human beings, then it becomes very difficult
304
1065612
4484
kiel gefratojn, toleri teruraĵojn
18:05
to tolerate atrocities like slavery.
305
1070096
5204
kiel sklaveco iĝos malfacilege.
18:11
These images are not of issues. They are of people,
306
1075300
3684
Tiuj bildoj ne estas pri problemoj. Ili estas pri homoj,
18:14
real people, like you and me, all deserving
307
1078984
3265
realaj homoj, kiel vi kaj mi.
18:18
of the same rights, dignity and respect
308
1082249
3480
Ili meritas la samajn rajtojn, dignecon
18:21
in their lives.
309
1085729
2229
kaj respekton kiel ni.
18:23
There is not a day that goes by that I don't think
310
1087958
3235
Ne pasas tago sen ke mi ne pensas
18:27
of these many beautiful, mistreated people
311
1091193
5279
pri multaj el tiuj mirindaj, mistraktitaj homoj,
18:32
I've had the tremendous honor of meeting.
312
1096472
4569
kiujn mi havis la honoron renkonti.
18:36
I hope that these images awaken a force
313
1101041
3530
Mi esperas, ke tiuj bildoj vekigos forton
18:40
in those who view them, people like you,
314
1104571
3046
en tiuj, kiuj vidos ilin, en homoj kiel vi,
18:43
and I hope that force will ignite a fire,
315
1107617
4276
kaj mi esperas ke tiu forto ekbruligos fajron
18:47
and that fire will shine a light on slavery,
316
1111893
4923
kiu rivelos la hidan vizaĝon de sklaveco.
18:52
for without that light, the beast of bondage
317
1116816
4009
Sen tiu lumo, la bestaĉo
18:56
can continue to live in the shadows.
318
1120825
3184
plu restos kaŭrita en la ombro.
18:59
Thank you very much.
319
1124009
2977
Koran dankon.
19:02
(Applause)
320
1126986
13253
(Aplaŭdoj)
ABOUT THE SPEAKER
Lisa Kristine - PhotographerLisa Kristine uses photography to expose deeply human stories.
Why you should listen
Lisa Kristine took an early interest in anthropology and 19th-century photographic printing techniques -- passions that have since predominated her work. In 1999, and again in 2000, she presented her photography at the State of the World Forum. In 2003, she published her first book, A Human Thread, capturing and "intimate and honest portrait of humanity." In 2007, her second book, This Moment, won the bronze metal at the Independent Publisher Book Awards. She also produced two documentary films to accompany each book -- exposing her techniques and the stories behind her photographs. In 2010, Kristine travelled the world in collaboration with Free the Slaves to document the harrowing lives of the enslaved. Slavery was published in 2010.
Lisa Kristine | Speaker | TED.com